فصل اول: کلیات

1-1- مقدمه

هر پدیده اجتماعی برای ایجاد و تداوم ، نیازمند جایگاهی در ساختار نظام اجتماعی است و این جایگاه نیز خود نشات گرفته از نیازی است که جامعه مورد نظر به وجود آن پدیده نشان می دهد .  در بحث سازمان های مردم نهاد ، می توان به اهمیت این سازمان ها به عنوان نقش آفرین های تحقق حکمروایی مطلوب و شایسته در چهارچوب ارتقاء سرمایه اجتماعی در جامعه مدنی با رویکرد شکل دهی به مدلی شایسته برای سیاستگزاری اشاره کرد .

از این روی در فصل اول این تحقیق با چنین رویکردی به بررسی جایگاه سازمان های مردم نهاد در تحقق حکمروایی خوب در تهران پرداخته می شود . محقق در این فصل با بیان مساله به چرایی اهمیت و ضرورت پرداختن به بحث ححمروایی مطلوب ( خوب ) می پردازد و در تلاش خواهد بود تا ضمن تبیین دقیق مساله از طریق فرضیات و سوالات مشخص به اهمیت نقش سازمان های مردم نهاد به عنوان عاملی در جهت تحقق حکمروایی مطلوب در جامعه مدنی بپردازد . تعریف کلید واژگان اصلی تحقیق ، بیان روش تحقیق و نحوه دسته بندی اطلاعات جمع آوری شده در مسیر دانایی و سازماندهی فصول از دیگر بخش های این فصل محسوب می شود . به بیان دیگر در این فصل تلاش بر این است که چهارچوب نظری بحث به درستی بیان شده و نقشه راه ادامه تحقیق طراحی گردد.

2-1- طرح مسأله

سرمایه اجتماعی را به سادگی می توان به عنوان وجود معینی از هنجارها یا ارزش های غیر رسمی تعریف کرد که اعضای گروهی که همکاری و تعاون میان ایشان مجاز است، در آن سهیم هستند. مشارکت در ارزش ها و هنجار ها به خودی خود باعث تولید سرمایه اجتماعی نمی گردد، چرا که این ارزش ها ممکن است ارزش های منفی باشند. هنجارهایی که سرمایه اجتماعی تولید می کنند، به طور اساسی باید شامل سجایایی از قبیل صداقت، ادای تعهدات و ارتباطات دو جانبه باشد. به طور کلی از سرمایه اجتماعی تعاریف مختلفی ارائه گردیده است. یکی از تعاریف مطرح، سرمایه اجتماعی را مجموعه هنجارهای موجود در  سیستم های اجتماعی دانسته که موجب ارتقای سطح همکاری اعضای آن جامعه گردیده و موجب پایین آمدن سطح هزینه های تبادلات و ارتباطات می گردد. براساس این تعریف، مفاهیمی نظیر جامعه مدنی و نهادهای اجتماعی از نظرمفهومی با سرمایه اجتماعی نزدیک می گردند(فوکویاما، 1999)

در این حال با وجود قدمت فعالیت و حضور سازمان های غیر دولتی که به نوعی جزء جدایی ناپذیر فرهنگ ملی و مذهبی ما بوده اند، در سال های اخیربه دلیل مفهوم سازی جدید، به ویژه در مطالعات اجتماعی و اقتصادی و نیز ظهور تعیین صلاحیت سازمان های غیر دولتی، نقش عمده ای در ارتقاء و شکل گیری سرمایه اجتماعی ایفا می کنند.

دولت ها به واسطه تمرکز امور در خود در طولانی مدت به واسطه ناتوانی در برآوردن خواسته های شهروندان با بحران مشروعیت مواجه شدند و لذا با پیگیری سیاست تمرکززدایی و اعطای اختیارات به نهاد های محلی در جهت کسب مشروعیت از دست رفته بودند. سازمان های مردم نهاد یکی از حوزه های است که در امر توسعه و پیشرفت در دیدگاه صاحب نظران و کارگزاران دولتی همیشه مورد توجه بوده است  و به عنوان نهاد ها و موسساتی کارآمد و مکمل بخش دولتی در تحقق حاکمیت مطلوب و افزایش سرمایه اجتماعی جایگاه ویژه ای یافته اند.

سازمان های مردم نهاد به گروهی مستقل، غیر دولتی، غیر انتفاعی و داوطلبانه از مردم گفته می شود که با اهداف مشخص و آشکار، پیرامون یک نیاز اجتماعی مشترک گرد آمده اند. این سازمان ها به علت تعدد و تنوع نقش ها و ویژگی هایی که به خود می گیرند تعاریف متنوعی دارند، ولی عمدتا با پسوند«غیر دولتی» تعریف و شناخته می شوند. به عبارت دیگر«غیر دولتی بودن» بودن، وجه مشترک تمام تعاریف مربوط  به سمن ها ست. سایر تفاوت هایی که بین تعاریف این سازمان ها وجود دارند بیشتر مربوط به نوع        فعالیت هایی می شوند که سازمان های مختلف، آن فعالیت ها را در راستای تحقق اهداف سازمانی خود انجام می دهند. در یک تعریف نسبتا جامع می توان«سمن» را سازمان های غیر دولتی متشکل از گروهی از افراد داوطلب دانست که بدون وابستگی به دولت و به صورت غیر انتفاعی و عام المنفعه با تشکیلات سازمان یافته در جهت اهداف و موضوعات متنوع فرهنگی، اجتماعی، خیریه ای، تخصصی و صنفی فعالیت می کند. اهداف و موضوعات مورد توجه این سازمان ها مختص به گروه و قشر خاصی نیست و حضور تمامی افراد را در عرصه های مختلف رشدو توسعه کشور امکان پذیر می سازد. در کشور ما به دلیل پیشینه تاریخ طولانی مشارکت های مردمی در شکل گروه های همیار و خودیار و آموزه های دینی و اخلاقی مشوق افراد نسبت به این امور، ظرفیت مشارکت همیشه وجود داشته و در برهه های تاریخی از جمله در تحقق انقلاب شکوهمند اسلامی و تثبیت نظام نقش آفرینی کرده است. امروز مشارکت مردمی در قالب نهادهای رسمی مدنی مثل

 سازمان های مردم نهاد و یا اشکال سنتی و دیرینه آن مثل افزایش نقش مساجد و هیات ها، کانون های فرهنگی و غیره می تواند دارای آثار توسعه ایی مثبت باشد. نهادهای غیر دولتی هم می توانند باعث کاهش سرمایه اجتماعی گردند و هم می توانند سرمایه اجتماعی را افزایش دهند. نهادهای غیردولتی در صورت برقراری تعامل درست، می توانند باعث شکل گیری و تقویت سرمایه اجتماعی گردند. تشویق تشکیل نهادهای مدنی، تقویت آموزش های گروهی، استفاده موثر از رسانه های ارتباطی، اصلاح الگوهای رفتاری  کارکنان و مدیران، پایبندی به اخلاقیات، توجه به مصلحت عامه و از همه مهم تر، بسترسازی فرهنگ توسط دولت می تواند باعث تقویت نهاد های غیر دولتی و در نهایت ارتقاء سرمایه های اجتماعی گردد .

ایده حاکمیت خوب مدت ها در عرصه نظام های حکومتی حاکم بود و دولت ها خود را مکلف به برآوردن خواسته های مردم و شهروندان می دانستند ولی به واسطه افزایش جمعیت و بروز خواسته های جدید و ضرورت نگهداری از منابع و تاسیسات، دولت ها با چالش های جدی مواجه شدند و لذا بحث حاکمیت مطلوب مطرح گردید. در همین راستا نقش بازیگران غیر دولتی در شکل دهی به حاکمیت شایسته و مطلوب در مسیر توسعه و پیشرفت به صورت کاملا محسوسی درک شد و سازمان های غیر دولتی با داشتن گرایشات غیر سیاسی، غیر دولتی و غیر انتفاعی در تلاشند فاصله میان دولت ها و ملت ها را به صورت حد واسطی تکمیل نمایند و این خود موجب گسترش فرایند حاکمیت مطلوب می گردد.

از منظر دیگر  امروزه شهر ها در بستر سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی کشور ها نقش های بسیار حساسی ایفا می کنند. شهرها با برعهده گرفتن نقش های گوناگون در نظام سیاست گذاری کشورها، کارویژه های متفاوتی از خود بروز می دهند. اغلب معروفیت شهرها بواسطه عملکردی است که در بستر قلمرو یک کشور بر عهده می گیرند.

شهر هایی نظیر لندن، پاریس، نیویورک، پکن، مونترال، توکیو، دبی هر یک معروفیت هایی را نصیب خود کرده اند و در صدد حفظ و توسعه آن هستند تا بر جاذبه های خود بیفزایند و جایگاه خود را در محیط سخت رقابت مستحکم تر سازند (وحید، 1387: 2). در ایران نیز شهر تهران بعنوان پایتخت کشور تعریفی سیاسی، اقتصادی و تا حدودی اجتماعی از خود بروز داده است؛ نقشی که به مراتب با ضروریات و لوازم آن در این کلان شهر مرکزی، فاصله دارد. شهر تهران همزمان که پایتخت کشور جمهوری اسلامی ایران و مرکز استان تهران است، بعنوان مرکز تمام فعالیت های کشور نیز شناخته می شود. طیف وسیع ماموریت هایی که برای این شهر در نظر گرفته شده است، این برداشت را به درستی به نظر می آورد که اداره تهران همچون اداره یک کشور است(همان: 286). 

در این پژوهش سعی بر آن است که نقش وجایگاه سازمان های مردم نهاد را در تحقق و بهبود فرایند حاکمیت مطلوب و افزایش سرمایه اجتماعی پرداخته شود. هم چنین به دلیل اینکه نقش سازمان های غیر دولتی مورد توجه کارگزاران دولتی بوده و این سازمان ها، بستر رشد و ارتقاء افراد را فراهم می آورند و در قالب شکل گیری شبکه های اجتماعی در تلاشند فاصله میان دولت و ملت ها را به صورت حد واسطی تکمیل نمایند، مهم تلقی می شود. بنابراین سازمان های غیر دولتی موجب تحقق حکمیت مطلوب و افزایش سرمایه اجتماعی در کشورهای در حال توسعه می گردد.

3-1- پیشینه تحقیق

عنوان تحقیق: نقش سازمان های مردم نهاد و رهبران محلی در توسعه روستایی نمونه موردی: بندر لافت

نویسنده : مهران علی الحسابی (دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران) -1390

چکیده: مشارکت مردم در طرح های توسعه، موضوعی است که در سال های اخیر مورد توجه بسیار قرار داشته و پژوهش ها و متون تخصصی نیز در این مورد به نظریه پردازی پرداخته و تعاریف، فرضیه ها و روش های مختلفی ارائه نموده اند. از آنجا که مردم خود به عنوان افراد ذینفع و مخاطبین برنامه های عمرانی مطرح اند، همفکری، همکاری و مشارکت آنان در فرایند تهیه و اجرای این برنامه ها از اهمیت به سزایی برخوردار بوده و بسیار سودمند است. به دلیل ویژگی های حاکم بر جامعه روستایی، به ویژه انسجام اجتماعی، غنای فرهنگی و ظرفیت های کالبدی، و با توجه به زمینه مشارکت میان روستاییان، این امر به مثابه امری ضروری و اجتناب ناپذیر تلقی شده و می تواند به عنوان راهبردی اصلی در توسعه اجتماعی، اقتصادی و کالبدی روستاها مطرح گردد. این در حالی است که در واقعیت و در مقام عمل، برنامه ریزی، طراحی و اجرای پروژه های مختلف در روستاها یا به طور کلی بدون مشارکت مردم روستا انجام می شود و یا مشارکت به معنای واقعی در آن صورت نمی پذیرد و در خوش بینانه ترین حالت، با بهره گرفتن از مشارکت شعاری از مردم استفاده ابزاری صورت می گیرد. در عین حال مشارکت فعال روستاییان در برنامه های توسعه کالبدی روستاهایشان رویکردی مهم در راستای بها دادن به نقش مردم است که توان بخشی و ابتکار عمل خود روستاییان را به دنبال دارد تا خود آن ها با توجه به نیازهایشان در عمران روستا مشارکت داشته باشند. در صورتی که مشارکت مردم در روند برنامه ریزی و اجرای پروژه های عمران روستایی تلاشی جهت دار، داوطلبانه، و با نظارت و هماهنگی نهادهای مردمی سازمان یافته در خود روستا باشد، علاوه بر آنکه موجبات ایجاد همدلی و همبستگی بین مردم را فراهم می نماید، زمینه ساز توسعه روستایی با سرعت بیشتر و ابعاد وسیع تر و کاراتر است. تحقق این امر نیازمند شناخت جامع از روش ها و زمینه های مشارکت مردم روستاها در فرایند عمران روستاها و ظرفیت هایی است که جز با نگاه دقیق در مقیاس محلی و خرد، قابل بهره برداری نیستند. در این مقاله تلاش خواهد شد تا ضمن طرح ویژگی های مشارکت مردمی، نقش سازمان های مردم نهاد و ارکان آن ها در تحقق مشارکت بررسی شده و حضور این نهادها در این راستا لازم و اجتناب ناپذیر معرفی گردد. در بخش نخست مقاله ضمن طرح مبانی نظری مشارکت و بیان اهداف و روش های آن، ویژگی های مشارکت مردمی از خلال ادبیات مشارکت و از زبان متخصصین و صاحبنظران این موضوع تبیین می گردد. بخش دوم مقاله نیز به بررسی نقش سازمان های مردم نهاد و چگونگی تجلی مشارکت مردمی در بندر لافت اختصاص یافته و تجربه برنامه ریزی توسعه و طراحی کالبدی در بخش هایی از این روستا توصیف گردیده است. هدف مقاله آن است که نقش و حضور مردم و کارشناسان در هدف گذاری و تبیین سیاست های توسعه روستایی را توامان و ضروری معرفی نموده و این واقعیت را خاطرنشان نماید که به رغم آنکه روستائیان ما هنوز وارد سطوح بالای مشارکت مانند خودانگیختگی نشده اند، اما دربسیاری از جوامع روستایی ظرفیت ارزشمند و بالایی جهت مشارکت فعالانه وجود دارد که بهره گیری از آن سرعت و کیفیت توسعه و عمران روستاها را دوچندان خواهد ساخت.

عنوان تحقیق: بررسی سرمایه اجتماعی با تاکید بر نقش سازمان های مردم نهاد در پیشگیری از اعتیاد

نویسنده: فاطمه رحیمی (دانشگاه اصفهان) – 1390

چکیده: هدف تحقیق پیمایشی حاضر، بررسی سرمایه اجتماعی با تاکید بر نقش سازمان های مردم نهاد در پیشگیری از اعتیاد بود، است.روش: جامعه آماری شامل كلیه معتادین شهر اصفهان كه اقدام به درمان به صورت عضویت در انجمن معتادان گمنام (NA)، درمان اجتماع مدار(TC)، درمان نگهدارنده با متادون(MMT)  و كمپ بود. نمونه پژوهش شامل 171 نفر از معتادین در حال بهبودی بود كه به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای بود. تحقیق از طریق ابزار پرسشنامه محقق ساخته بر اساس یافته های چارچوب نظری طراحی و تنظیم گردید.

 نتایج: نتایج حاصل از تحلیل مانكوا نشان داد كه بین نمونه های درمانی در شاخص های اعتماد رسمی، اعتماد غیر رسمی، اعتماد کلی، مشارکت و سرمایه اجتماعی بین گروهی تفاوتی وجود ندارد .(P>.05)  لیکن در اعتماد تعمیم

فصل اول…………………………………………………………… 1

1-1- مقدمه………………………………………………………. 2

1-2- تعریف مسئله………………………………………………. 3

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق…………………………………. 6

1-4- اهداف این پژوهش…………………………………………. 8

1-4-1- هدف اصلی……………………………………………….. 8

1-4-2- اهداف جانبی…………………………………………… 8

1-5- فرضیات پژوهش…………………………………………… 9

1-6- حدود تحقیق………………………………………………. 10

1-7- محدودیت های تحقیق……………………………………. 10

1-7-1- محدودیتهای خارج از کنترل محقق…………………….. 10

1-8- تعریف واژه ها و اصطلاحات………………………………… 10

1-8-1- واژه های نظری…………………………………………… 10

1-8-2- واژه های عملیاتی………………………………………. 12

فصل دوم………………………………………………………….. 14

2-1- مقدمه……………………………………………………… 15

2-2- مبانی نظری تحقیق………………………………………… 15

2-2-1- مشارکت در ورزش………………………………………… 15

2-2-1-1- اثرات مشارکت در ورزش……………………………….. 18

2-2-1- 2- چرا افراد در فعالیت های ورزشی شرکت می کنند؟……20

2-2-1-3- چرا افراد در فعالیت های ورزشی شرکت نمی کنند؟……20

2-2-1-4- ورزش و فعالیت بدنی…………………………………….. 21

2-2-1- 5-اهداف ورزش…………………………………………… 23

2-2-2- مشارکت در ورزش و زنان………………………………….. 23

2-2-2- 1- تاریخچه ورزش زنان……………………………………… 26

2-2-3- اشتغال زنان………………………………………………….. 27

2-3- رفتار شهروندی سازمانی………………………………………. 28

2-3-1-  رفتار های مشارکتی و تاریخچه…………………………….. 29

2-3-2- رفتار شهروندی سازمانی………………………………………. 31

2-3-3 – تعاریف رفتار شهروندی سازمانی…………………………….. 33

2-3- 4- ویژگی های رفتار شهروندی سازمانی………………………. 35

2-3- 5- پیامد های رفتار شهروندی سازمانی………………………… 37

2-3- 6- ابعاد رفتار شهروندی سازمانی……………………………….. 39

2-3-7- عوامل موثر بر بروز رفتار شهروندی سازمانی………………….. 49

2-3- 8- نظریه های مرتبط با رفتار شهروندی سازمانی……………….. 54

2-3- 9- رفتار های ضد شهروندی…………………………………………. 56

2-3-10 – رفتارهای شهروندی سازمانی در ورزش………………………. 57

2-4- سابقه تحقیقات انجام شده…………………………………………. 58

2-5- مدل مفهومی تحقیق………………………………………………… 65

2-6- جمع بندی……………………………………………………………… 67

فصل سوم……………………………………………………………………. 70

3-1- مقدمه………………………………………………………………… 71

3-2- روش تحقیق……………………………………………………………. 71

3-3- جامعه آماری……………………………………………………………. 71

3-4- نمونه آماری……………………………………………………………… 73

3-5- متغیر های تحقیق………………………………………………………. 75

3-6-روش های گرد آوری داده ها…………………………………………….. 75

3-7- قابلیت روایی و پایایی ابزار تحقیق…………………………………….. 77

3-8- روش اجرای تحقیق……………………………………………………….. 78

3-9- روش های آماری مورد استفاده برای تجزیه و تحلیل داده ها…………. 78

فصل چهارم……………………………………………………………………… 80

4-1- مقدمه…………………………………………………………………….. 81

4-2-توصیف یافته های تحقیق………………………………………………. 81

4-2- 1- توصیف مشخصات فردی…………………………………………….. 81

4-2- 2- توصیف یافته های مربوط به سوالات پرسشنامه…………………. 86

4- 2- 2- 1- توصیف سولات مربوط به پرسشنامه مشارکت ورزشی………. 86

4-2- 2- 2- توصیف سولات مربوط به پرسشنامه رفتار شهروندی سازمانی…..93

4-3- آزمون فرضیه های تحقیق…………………………………………………. 95

4-3- 1- بررسی وضعیت طبیعی بودن مؤلفه های تحت مطالعه توسط آزمون کولموگروف – اسمیرنوف…..95

 

 

4-3- 2- فرضیه اول……………………………………………………………….. 96

4-3- 3- فرضیه دوم……………………………………………………………….. 97

4-3- 4- فرضیه سوم………………………………………………………………. 98

4-3- 5- فرضیه جهارم………………………………………………………………. 99

4-3- 6-  فرضیه پنجم……………………………………………………………….. 100

4-3- 7- فرضیه ششم……………………………………………………………….. 102

4-3- 8-فرضیه هفتم………………………………………………………………. 103

فصل پنجم…………………………………………………………………………. 108

5-1- مقدمه……………………………………………………………………….109

5-2-  خلاصه تحقیق………………………………………………………………… 109

5-3- بحث و بررسی………………………………………………………………. 114

5-4- نتیجه گیری………………………………………………………………… 142

5-5- پیشنهادات کاربردی……………………………………………………….. 146

5-6- پیشنهادات پژوهشی برای تحقیقات آینده……………………………….. 149

منابع……………………………………………………………………………….. 151

پیوست ها و ضمائم……………………………………………………………….. 170

چکیده:

 محقق بر اساس اهداف تعیین شده در پی این است كه وضعیت مشارکت در ورزش و ارتباط آن با رفتار شهروندی سازمانی بانوان شاغل در ادارات کل  استان خراسان شمالی را بسنجد.

 روش تحقیق از لحاظ حوزه تحقیقات اجتماعی، توصیفی از نوع پیمایشی و از نظر شیوه نگرش و پرداختن به مسأله توصیفی- تحلیلی محسوب می‌شود و به لحاظ روابط بین متغیرها از نوع همبستگی است و جامعه آماری تحقیق حاضر را زنان شاغل ادارات کل استان خراسان شمالی(632 نفر ) تشکیل داده اند .253 نفر از زنان شاغل ادارات کل استان خراسان شمالی پرسشنامه ­های جمعیت شناختی ، مشارکت ورزشی و رفتار شهروندی سازمانی را تکمیل کردند . در سطح آمار استنباطی با توجه به آزمون كالموگراف اسمیرنف از آزمون یومن ویتنی، كروسكال والیس و ضریب همبستگی اسپیرمن برای به‌ آزمون گذاشتن فرضیه‌های تحقیق درسطح معناداری 05/0 =α استفاده می­ شود.

نتایج تحقیق نشان می­دهد که بین مشارکت در ورزش و رفتار شهروندی سازمانی بانوان شاغل ادارات کل استان خراسان شمالی ارتباط معنی داری وجود ندارد .

در نتیجه گیری کلی می توان گفت که بین مشارکت در ورزش و رفتار شهروندی سازمانی بانوان شاغل ادارات کل استان خراسان شمالی همبستگی وجود ندارد و عواملی غیر از ویژگی های جمعیت شناختی وجود دارند که بر میزان مشارکت ورزشی زنان شاغل در فعالیت های ورزشی موثرند.

فصل اول: طرح تحقیق

1-1- مقدمه

رشد فزاینده ورزش در دو دهه گذشته ، آن را به صنعتی فعال در قرن حاضر تبدیل کرده و طی سال­های اخیر، تحولات چشم­گیری داشته است(57). میزان فعالیت ورزشی در میان افراد کم است و با افزایش سن رو به کاهش نیز می­گذارد(101) ،  ولی اگر به طور منظم انجام شود منجر به رفع و تعدیل خستگی شده و موجب ایجاد و حفظ سلامت روانی می­گردد(78). ورزش به عنوان یكی از مظاهر فردی و اجتماعی، ضمن حفظ و بقای سلامت روحی و جسمی آحاد جامعه، جهت ایفای صحیح نقش­های فردی، خانوادگی واجتماعی حائز اهمیت است(73)و وسیله ای موثر برای پرورش قوای فکری ، جسمی واخلاقی افراد بوده ،  عاملی برای جلوگیری از کجروی های اجتماعی محسوب می­ شود(16).

به طور کلی ورزش در تمام دوران زندگی از اهمیت زیادی برخوردار بوده است و موجب می­ شود، افراد مکان مناسبی برای گذراندن اوقات فراغت خود داشته باشند و مشارکت در ورزش در تامین سلامت جسمی و روانی تعمیم بهداشت ، آمادگی برای فعالیت های دفاعی ، کسب شادابی و نیل به موفقیت در وظایف حرفه ای و شغلی آنان تاثیر بسیار زیادی دارد(24 ، 58 ، 19)، به همین منظور بهترین و سالم ترین راه تخلیه هیجانات و حفظ سلامتی که برای همه اقشار جامعه پیشنهاد می­ شود مشاركت در فعالیت­های ورزشی است (73). با این حال ،  ورزش نامناسب می ­تواند نتایج منفی از قبیل اضطراب ، کاهش لذت بردن، و ترک تحصیل را تولید کند(91)  . پاسخ های عاطفی هنگام مشارکت در فعالیت­های ورزشی از اهمیت زیادی برخوردارند. ولی در پژوهش­های ورزشی به آن­ها توجه زیادی نشده ­اند (56) .

در فرهنگ اسلامی زنان از ارزش فراوانی برخوردار هستند ، توجهی كه اسلام به بانوان و نیروهای سرشار آن­ها دارد، ما را به این نکته ظریف واقف می­گرداند كه بانوان هر جامعه ، سرمایه های گرانقدر آن جامعه هستند و به عنوان وظیفه انسانی و تكلیف الهی ، بر همه مسئولان و برنامه ریزان اجرایی ، فرهنگی  لازم است تا از این سرمایه ­های گرانقدر هر چه بهتر و بیشتر استفاده كنند (47).

 امروزه نقش بانوان در فعالیت­های اجتماعی در جامعه ایران پررنگ تر از گذشته شده است. اما با وجود سیر فزاینده حضور بانوان در عرصه های اجتماعی، مشارکت و حضور آنان در فعالیت های ورزشی محدود است . بنابراین این موضوع باید بررسی و زمینه های حضور پررنگ تر آنان در عرصه های ورزشی فراهم شود (72) .    

  رفتارهای غیر رسمی که توسط کارمندان در سازمان ها ابراز می­شوند نام های مختلفی به خود می گیرند که معروف ترین این نام ها رفتار شهروندی سازمانی (OCB)[1]است(106).

 تحقیقات مختلفی در داخل و خارج از کشور به طور جدا از هم در زمینه مشارکت در ورزش و رفتار شهروندی سازمانی انجام شده ­اند که این مطلب اهمیت حضور افراد در فعالیت های ورزشی و رفتار افراد در سازمان­ها را نشان می دهد. با این مقدمه و با توجه به این­که بانوان نیمی از افراد جامعه را تشکیل  می­دهند، شناخت عوامل موثر بر مشارکت این افراد در ورزش ، باعث جهت دهی صحیح به برنامه ریزی ها برای افزایش مشارکت آن­ها در ورزش، و متعاقب آن افزایش سلامت عمومی قشر بانوان می­ شود.

2-1- تعریف مسأله

نهضت ماشینی شدن جوامع با همه خدمتی كه به بشریت کرده ، مشكلات فقر حركتی را به دنبال داشته است . انسان درگیر زندگی ماشینی، بعد از فراغت كار، دارای اوقاتی می باشد كه با توجه به علایق و امكانات خود، به فعالیت­هایی از قبیل تماشای تلویزیون ، ورزش ، تفریح و غیره برای رفع خستگی ، تمدد اعصاب می ­پردازد . ورزش از جمله فعالیت­های است كه می­توان با هزینه كمتر و بهره گیری بیشتر و در مقایسه با سایر برنامه ها  اجرا كرد(47) و به گونه ای فزاینده به عنوان وسیله ای برای حفظ و افزایش بهداشت روانی به خوبی پذیرفته شده است و ماهیت اجتماعی دارد (59 ، 17 ، 33 ) .  فعالیت­های بدنی و ورزش چندان فراوان و متنوع گشته­اند كه مشاركت افراد و گروه­ها در پرتو معیارهای گوناگون چون سن، علاقه ، سطح مهارت و غیره دسته‌بندی می‌شود (73) و شرایط جسمی و روانی خاص خود را می­طلبد (52) و بسیاری از محققان معتقدند كه فعالیت­های تربیت بدنی و ورزش آمیخته با تربیت روانی است (73).اهمیت مشارکت ورزشی در سطح وسیع از نظر تجربی و نظری پذیرفته شده است(85).

پرداختن به مسئله زنان یکی از مهم ترین مباحث کنونی در حوزه مطالعات علوم انسانی و اجتماعی در ایران است (58) . امروزه در جریان تغییرات اجتماعی ، حجم عظیم اختراعات انجام شده و تغییر در نیازها و فعالیت ها ایجاد شده است ، به طوری که این امر ، به خصوص نقش و کارکرد بدن زن را تحت تاثیر قرار داده است (65) . یكى از موضوعاتى كه در جامعه شناسی ورزشی دلایل كمى درباره آن وجود دارد، این است كه چرا بانوان با وجود شرایط محیطى یكسان و ویژگی­هاى جسمانى مشابه، میزان مشاركت­شان در فعالیت­هاى ورزشى متفاوت است (14). ورزش زنان ، امروزه به عنوان یکی از موضوعات اساسی در حیطه ورزش مطرح است . این مسئله به دلیل ویژگی جسمانی زنان است . بنابراین ضرورت دارد تا مسئولان امر شرایط و زمینه های لازم را برای حضور بیشتر و فعالانه زنان در عرصه ورزش فراهم سازند(60 ،71) .

افزایش چشم گیر میزان اشتغال زنان در جهان از نیمه دوم قرن بیستم به بعد ، به عنوان مهم ترین مشخصه ، انقلاب در نقش های جنسیتی ، نامیده شده است (49) . بشر امروز فشارهای روانی و جسمی شدیدی را تحمل می کند. یکی از مهم ترین منابع این فشار ، شغل افراد است . از آنجایی که فرد بخش اعظمی از اوقات روزمره خود را در سازمان می گذراند ، اگر محیط سازمان و مشاغل ان مطلوب نباشند صدمه جبران ناپذیری را بر جسم و روان فرد وارد کرده ، به گونه ای که جبران این صدمات نیازمند صرف زمان بسیار و هزینه نمودن مبالغی هنگفت است (29) .

سازمان­ها سیستم های اجتماعی هستند که منابع انسانی مهم­ترین فاکتور برای کارایی و اثربخشی آن­ها هستند..سازمان­ها نمی­توانند بدون تلاش و تعهد افراد به سازمان موفق شوند. رسیدگی به وضع زندگی كاركنان و تهیه موجباتی كه به بهبود وضع زندگی آن­ها كمك كند (5،46، 11،22 ) . عدم توجه به انتظارات افراد مصرف کننده خدمات ، موجب اتلاف هزینه، زمان و نیروهای انسانی می گردد(46) .

تقریبا از یک دهه قبل ، محققان بین عملکرد درون نقشی و عملکرد فرا نقشی تفاوت هایی قائل شدند . عملکرد فرا نقشی[1]  به رفتارهای شغلی فراتر از نقش های رسمی کارکنان بر می­گردد  و معمولا در سیستم پاداش رسمی سازمان در نظر گرفته نمی­شوند . یکی از متداول­ترین مفهوم سازی­ها و عملیاتی سازی­های صورت گرفته درباره رفتارهای فرا نقشی ، رفتار شهروندی سازمانی می باشد (31 ، 132،21) .

رفتار شهروندی سازمانی مجموعه ای از رفتارهای داوطلبانه و اختیاری است كه بخشی از وظایف رسمی فرد نیستند و كاركنان را در وضعیتی قرار می دهد كه به­صورت كاملاً داوطلبانه فراتراز انتظارات وظیفه و شرح شغل خود عمل نمایند(13 ،80) و  اجرای صحیح وظایف را حمایت می کنند(122).  بنابراین لازم است عوامل و اقدامات سازمانی که موجب به وجود آمدن چنین رفتارهایی در کارکنان می­ شود شناسایی شوند (6) و عوامل فردی و عوامل سازمانی از جمله عواملی هستند که زمینه ساز رفتارهای داوطلبانه در سازمان می شوند (63).

در سال های اخیر اشتغال بانوان و مسائل مرتبط با آن به عنوان یکی از حوزه های تحقیقاتی در جامعه شناسی ، روان شناسی اجتماعی ، مدیریت و اقتصاد مطرح شده است (62). بانوان شاغل که 22/30٪ کارکنان دولت را تشکیل می دهند(44)، نیز برای مقابله با خستگی های جسمانی و روانی باید نوعی فعالیت مناسب ورزشی در اوقات فراغت از کار خود داشته باشند تا توانایی های روحی و جسمی خود را حفظ کنند و با اثر بخشی بیشتری در ادارات ایفای نقش کنند (62) .

حتماً اگر تحقیقاتی به طور منظم در این مورد تاکنون انجام می­شد می­توانست در جهت دهی به مدیران برای رسیدگی درست به خواسته ­ها و نیازهای بانوان شاغل به کار آید. با توجه به این که یک برنامه ریزی صحیح زمانی انجام می شود که مدیران بدانند چه نیازهایی را باید مرتفع کنند واین در حالی است که جامعه مورد نظر در تحقیق حاضر بانوان شاغل هستند، لذا محقق با پرسش های پیش رو مواجه گردید . تا چه حد بین اقشار مختلف شاغلین بر حسب ویژگی های جمعیت شناختی ، در میزان شرکت در فعالیت های  ورزشی تفاوت وجود دارد؟ تا چه حد مشارکت در ورزش با ابعاد رفتار شهروندی سازمانی رابطه دارد ؟ تا چه حد مشارکت در ورزش بر روی رفتار شهروندی سازمانی زنان شاغل ادارات کل اثر دارد ؟ تا چه حد نوع فعالیت ورزشی بر رفتار شهروندی سازمانی موثر است ؟ تا چه حد به مشارکت در ورزش در ادارات بها داده می شود؟

3-1- اهمیت و ضرورت تحقیق

امروزه مشارکت در ورزش به عنوان یک ضرورت انكار ناپذیر و یک نیاز اساسی زیر بنای همه جوامع و به طور چشمگیر و فزاینده ای مورد توجه قرار گرفته است . از آثار مثبت این پدیده تأمین سلامت و بهداشت جسمانی و روانی ، كاهش هزینه های درمانی ، افزایش تولید و یهره وری تمام شهروندان است (47).

فعالیت های ورزشی و گروهی سبب افزایش مهارت های اجتماعی ، روابط بین فردی ، مهارت های حل مسئله و رشد اجتماعی افراد می گردد(52) و رفتار های شهروندی سازمانی نیز از جمله رفتار های داوطلبانه و مورد قبول اجتماع است(12) .پس می توان انتظار داشت مشارکت در ورزش به نوعی رفتار های اجتماعی افراد را افزایش داده  و در نهایت منجر به افزایش رفتار شهروندی سازمانی زنان شاغل ادارات کل استان خراسان شمالی شود .

انسان پیشرفته قرن بیستم برای نجات از عوارض رفاه بیش از حد و پرخوری و بی تحرکی ناشی از زندگی مدرن به فکر چاره بر آمد و چون به کوله باری از یافته های علمی و تحقیق مجهز بود با روی آوردن به تمرینات منظم و مستمر جسمانی اراده کرد تا خود و نسل آینده اش را از خطر ناشی از زندگی های بی تحرک برهاند (68).

با توجه به پیشرفت علم در تمامی زمینه ها و تاثیر آن در نحوه نگرش به موضوعات و مسائل پیرامون و طرح سوالات نو در رابطه با این موضوعات و مسائل، لزوم تحقیق و کنکاش برای بشر امری اجتناب ناپذیر می باشد. پیشرفت­های حاصله در علم روانشناسی و ارتباط تنگاتنگ این علم با ورزش گستره وسیعی از سوالات و نظریات را در پیش روی متخصصین علم ورزش قرار داده است. علم ورزش درهمه ی زمینه‌ها ازجمله فیزیولوژی ورزشی، تغذیه، حرکت شناسی،بیومکانیک، … پیشرفت چشمگیری داشته است (33).

 جریان همه گیر بی تحرکی در جوامع امروزی تابع چندین عامل است که باید راه­های جلوگیری از آن پیدا شود. یکی از بهترین روش­های جلوگیری از این امر گسترش ورزش در ادارات و در میان بانوان است که هم بخشی از جامعه کشور هستند و هم قشر تأثیر گذاری از نظر فرهنگی در کشور به حساب می آیند(101). در این راستا بسیاری از شیوه های اداری به گونه ای تغییر داده شده است واصلاح گردیده است که جلساتی در هفته به اجرای فعالیت ورزشی اختصاص پیدا کند (10).     

 مطالعه رفتار افراد در محیط های كاری از دیر باز مورد توجه اندیشمندان علوم مدیریت بوده است و با ظهور رشته رفتار سازمانی در سالهای نخست دهه 1960 در این امر جدیت بیشتری به عمل آمد. بنابراین درك رفتارهای كاركنان به منظور ایفای بهتر نقش ها و وظایف خود باعث بهبود عملكرد و ارتقاء اثربخشی سازمانی خواهد شد . بطور كلی رفتار شهروندی به كارایی و اثر بخشی سازمانها از طریق تحولات منابع ، نوآوریها و وفق پذیری كمك می كند. رفتار شهروندی سازمانی منافع زیادی دارد به طوریكه هم به سازمان و هم به كاركنان بر اساس رویكرد های متنوع منفعت می رساند(21) و باعث داشتن یک گروه از كاركنان می شود كه به شركت متعهد هستند(130).

مشارکت در ورزش منجر به افزایش صبر و شکیبایی، احترام به دیگران ، افزایش تعهد و مسئولیت افراد می شود(24، 119) و هر چه تعهد سازمانی کارمندان قوی تر باشد ، تمایل بیشتری به ارائه ی رفتارهای شهروندی سازمانی در سازمان دارند(12، 69 ،5). پس به طور غیر مستقیم می توان انتظار داشت که مشارکت در ورزش  منجر به ارتقای تعهد و وظیفه شناسی افراد که از ابعاد رفتار شهروندی سازمانی زنان شاغل ادارات کل استان خراسان شمالی هستند ، شود . چرا که تعهد افراد بالاتر رفته و افراد با تعهد سازمانی بالاتر ، رفتار شهروندی سازمانی بالاتری را نشان می دهند.

هم در ایران و هم در کشور های دیگر تحقیقات انجام شده در این زمینه ها به طور مجزا اهمیت این موضوع را بیان می کنند به عنوان مثال صالحی و قلتاش (2011)در جامعه ای بیش از 3100 نفر به بررسی رفتار شهروندی سازمانی در

چکیده:

کارآمدی سیاسی از مهمترین مسائل نظامهای سیاسی است که ارتباط مستقیمی با بهبود کل نظام اجتماعی، توسعه کشور، جلب اعتماد مردم، افزایش مشروعیت و تداوم حکومت ها دارد. پیرامون ماهیت کارآمدی سیاسی، عوامل تأثیر گذار بر آن، میزان ارتباط و نحوه تأثیرگذاری آن بر سایر موضوعات سیاسی و چگونگی ارزیابی و سنجش آن، دیدگاه های مختلفی در میان اندیشمندان سیاسی وجود دارد. در این پژوهش با بررسی و تحلیل محتوای آثار و اندیشه های بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، كارآمدی حكومت از دیدگاه ایشان مورد بررسی قرار می گیرد. پرسش اصلی تحقیق این است که؛ « در اندیشه سیاسی بنیانگذار جمهوری اسلامی تکلیف گرایی چه تأثیری بر کارآمدی سیاسی و ارزیابی آن دارد؟» و در پاسخ، این فرضیه مورد بررسی است که امام خمینی(ره) از منظر جهان بینی توحیدی و ارزشهای دینی به مقوله حکومت داری، اهداف نظام سیاسی و روش های تحقق آن نگریسته، و کارآمدی سیاسی در گرو پایبندی فکری و عملی به تعالیم اسلامی است. از این رو: «تکلیف گرایی تأثیر مهمی در تحقق کارآمدی سیاسی و ارزیابی میزان تحقق آن دارد.» این پژوهش از نوع تحقیقات اسنادی و توصیفی- تحلیلی است. و به صورت مختصر نتایج حاصل شده عبارتند از اینکه؛ کارآمدی سیاسی و تلاش برای تحقق اهداف نظام سیاسی مورد تاکید بنیانگذار جمهوری اسلامی است. ایشان در کارآمدی سیاسی همواره بر لزوم انجام وظایف و تکالیف الهی که بر عهده کارگزاران و دولتمردان و بخشهای مختلف جامعه است، تأکید دارند.کارآمدی سیاسی مورد نظر ایشان مبتنی بر ارزشها و جهان بینی اسلامی در ابعاد مختلف فردی و اجتماعی است و در حوزه مدیریت سیاسی، نظام سیاسی مکلف به رعایت شاخصه هایی نظیر علم و آگاهی، عقلانیت و اجتهاد، مقتضیات زمان و مکان، آرمانگرایی واقع بینانه، مدیریت شایسته سالار، برنامه ریزی، حسن تدبیر، نظارت و انتقاد پذیری، مشورت و … می باشد که نقش بسیار مهمی در کارآمدی سیاسی و موفقیت نظام اسلامی در تحقق اهداف خویش دارد. تکلیف گرایی امام نیز، تابعی از مبانی فلسفی، فقهی، کلامی و عرفانی ایشان است؛ همه ابعاد وجودی انسان را در بر گرفته و تنها در مسائل معنوی و آن جهانی خلاصه نمی شود. و با توجه به اهمیت دادن به اطلاعات، دانش، تجربه و کارشناسی، انعطاف پذیری و ایجاد نظام تصمیم سازی عقلانی و عقلایی و برنامه ریزی بر اساس مصالح و مقتضیات زمان و مکان, در دو مرحله تشخیص و اجرای تکلیف، باعث ارتقاء سطح کارآمدی سیاسی می گردد. از این منظر تکلیف گرایی بر کارآمدی سیاسی و مولفه های سنجش آن (اهداف، امکانات و موانع) تاثیر مستقیم داشته و ضمن استفاده این نظریه از نکات مثبت سایر نظریات، نمی توان کارآمدی نظام اسلامی را بر اساس سایر الگوهای رقیب نظیر رضایت شهروندان، توفیق و تئوری سیستمی سنجید. بر این اساس کارآمدی نظام سیاسی اسلام تنها با نظریه ترکیبی با محوریت انجام تکلیف قابل انطباق است. میزان کارآمدی سیاسی, تابعی است از میزان پایندی اعتقادی و عملی به تکالیف الهی. ارتقاء سطح کارآمدی سیاسی نیز، اثبات صحت و اتقان ایدئولوژی اسلامی در پاسخگویی به نیازهای جامعه، استحکام اعتقادی بیشتر جامعه و اهتمام بیشتر به رعایت تکالیف الهی را به دنبال خواهد داشت.

 

واژگان کلیدی

کارآمدی سیاسی، تکلیف گرایی، دین و سیاست، نظام سیاسی اسلام، امام خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                                                            صفحه

مقدمه)طرح تحقیق)………………………………………………………………………………………………….. 1

1. طرح مساله ، بیان هدف و ضرورت آن ……………………………………………………………………. 1
2. پرسش های پژوهش …………………………………………………………………………………………… 2
3. فرضیه های پژوهش …………………………………………………………………………………………… 3
4. مفاهیم و متغیرها…………………………………………………………………………………………………. 3

5 .سابقه پژوهش ……………………………………………………………………………………………………. 4

1. 5. اندیشه سیاسی بنیانگذار جمهوری اسلامی …………………………………………………………… 4
2. 5. مباحث نظری پیرامون کارآمدی سیاسی ………………………………………………………………. 5
3. 5. کارآمدی از منظر اسلام یا بنیانگذار جمهوری اسلامی ………………………………………………. 5
4. 3. 5 .کتاب ها ………………………………………………………………………………………………….. 5
5. 3. 5. مقالات مرتبط …………………………………………………………………………………………… 6
6. 5. پایان نامه ……………………………………………………………………………………………………… 7
7. روش پژوهش …………………………………………………………………………………………………… 7
8. سازمان دهی پژوهش ………………………………………………………………………………………….. 8

بخش یکم (مفاهیم و کلیات)

فصل اول. بررسی مفهوم کارآمدی ………………………………………………………………………………. 10

1.معنای لغوی و اصطلاحی کارآمدی……………………………………………………………………………. 11

1. 1. کارآمدی در ادبیات فارسی ……………………………………………………………………………….. 11

2 . 1. کارآمدی در ادبیات لاتین ………………………………………………………………………………… 11

3 . 1 . کارآمدی درعلم اقتصاد ………………………………………………………………………………….. 12

4. 1. کارآمدی در علم مدیریت………………………………………………………………………………….. 13
5. 1. کارآمدی در علم سیاست…………………………………………………………………………………… 13

فصل دوم . كارآمدی نظام سیاسی………………………………………………………………………………… 15

1. مفهوم نظام سیاسی………………………………………………………………………………………………. 15
2. روش تحلیل سیستم ها…………………………………………………………………………………………. 16
3. 2. ورودی نظام ………………………………………………………………………………………………… 17
4. 1. 2. تقاضاها…………………………………………………………………………………………………… 17
5. 1. 2. حمایت ها……………………………………………………………………………………………….. 17
6. 2. 1. 2. كم و كیف داده ها…………………………………………………………………………………. 18
7. 2. 1. 2. فرایند سیاسی كردن……………………………………………………………………………….. 19
8. 2. فرایند تبدیل …………………………………………………………………………………………………. 20
9. 2. خروجی ها …………………………………………………………………………………………………… 20
10. 2. وضعیت محیط ………………………………………………………………………………………………. 20
11. 2. نتایج …………………………………………………………………………………………………………… 20
12. 2. بازخورد ………………………………………………………………………………………………………. 20

فصل سوم. تحلیل كارآیی و كاركردهای نظام سیاسی………………………………………………………… 22

1. كارویژه تبدیل و استحاله……………………………………………………………………………………….. 22
2. كارویژه تطابق به صیانت و سازگاری……………………………………………………………………….. 23
3. كارویژه های قابلیتی…………………………………………………………………………………………….. 23

فصل چهارم. عناصر کارآمدی نظام سیاسی…………………………………………………………………….. 25

1. نقش اهداف در تعیین کارآمدی یک نظام…………………………………………………………………… 26
2. نقش امکانات در تعیین کارآمدی یک نظام…………………………………………………………………. 27
3. 2. امکانات مادی………………………………………………………………………………………………… 27

2 . 2 . امکانات کیفی و معنوی…………………………………………………………………………………… 28

3. نقش موانع در تعیین کارآمدی یک نظام…………………………………………………………………….. 28

۱. 3 . موانع داخلی………………………………………………………………………………………………….. 28

2. 3. موانع خارجی…………………………………………………………………………………………………. 29

فصل پنجم. نکات تکمیلی در شناخت کارآمدی………………………………………………………………. 29

1. نسبی بودن کارآمدی…………………………………………………………………………………………….. 29
2. نقش مراحل در کارآمدی………………………………………………………………………………………. 30
3. نقش اجزاء یک سیستم در کارآمدی…………………………………………………………………………. 30
4. حکومت کارپرداز یا برنامه دار……………………………………………………………………………….. 31

5 . مردم و كارآمدی نظام سیاسی………………………………………………………………………………… 32

فصل ششم. جایگاه کارآمدی در نظام های سیاسی…………………………………………………………… 32

1. اثبات صحت و اتقان یک ایدئولوژی………………………………………………………………………… 34
2. رابطه كارآمدی و مشروعیت…………………………………………………………………………………… 34

2-1. تعریف مشروعیت ………………………………………………………………………………………….. 34

1 . 2 .1. انواع مشروعیت…………………………………………………………………………………………. 35

2-2. رابطه كارآمدی و مشروعیت………………………………………………………………………………. 37

3. كارآمدی و اعتماد سیاسی………………………………………………………………………………………. 42
4. كارآمدی و اقتدار ملی…………………………………………………………………………………………… 42

4-1. تعریف اقتدار…………………………………………………………………………………………………. 42

4-2. رابطه كارآمدی و اقتدار ملی……………………………………………………………………………….. 43

5. كارآمدی و توسعه……………………………………………………………………………………………….. 44

5-1. رابطه كارآمدی و توسعه……………………………………………………………………………………. 44

6. كارآمدی در انقلاب ها………………………………………………………………………………………….. 45

6-1. تعریف انقلاب……………………………………………………………………………………………….. 45

 

6-2. رابطه انقلاب با نظام سیاسی……………………………………………………………………………….. 46

فصل هفتم. پیامدهای ناکارآمدی………………………………………………………………………………….. 46

بحران های ناشی از ناكارآمدی……………………………………………………………………………………. 47

1. بحران هویت …………………………………………………………………………………………………….. 47
2. بحران مشروعیت ……………………………………………………………………………………………….. 48
3. بحران توزیع ……………………………………………………………………………………………………… 49
4. بحران مشاركت …………………………………………………………………………………………………. 49
5. بحران نفوذ ……………………………………………………………………………………………………….. 51
6. بحران یكپارچگی و ادغام …………………………………………………………………………………….. 52

فصل هشتم. شاخصه های کارآمدی……………………………………………………………………………… 53

بخش دوم ( اصول اندیشه سیاسی بنیانگذار جمهوری اسلامی)

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………….. 57

فصل یکم. روش شناسی اندیشه سیاسی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران………………………………. 59

1. روش تحلیل سیستمی…………………………………………………………………………………………… 60
2. روش بحران……………………………………………………………………………………………………… 61
3. روش مفهومی…………………………………………………………………………………………………….. 62
4. روش تحلیل گفتمانی…………………………………………………………………………………………… 64
5. روش راهبردی……………………………………………………………………………………………………. 67
6. روش میان رشته ای……………………………………………………………………………………………… 68

فصل دوم. زندگینامه علمی – سیاسی  بنیانگذار جمهوری اسلامی………………………………………… 69

1. تحولات دوران کودکی و نوجوانی (1300-1281) …………………………………………………… 69
2. تحولات دوران تحصیل (1339-1300) ………………………………………………………………… 71
3. 2 .آثار علمی……………………………………………………………………………………………………… 71

2 . 2. پیامدهای جنبش مشروطه…………………………………………………………………………………. 73

3 . 2. به قدرت  رسیدن رضا خان …………………………………………………………………………….. 74

4. 2. حکومت محمدرضا شاه…………………………………………………………………………………….. 75
5. تحولات دوران مرجعیت دینی (1357- 1339) ………………………………………………………. 78

1-3.جهت گیری های امام در سال های 1339 تا 1343………………………………………………… 79

2-3. جهت گیری های امام در سال های 1343 تا 1356……………………………………………….. 82

3-3. جهت گیری های امام در سال های 1356 تا 1357……………………………………………….. 85

4. تحولات دوران رهبری نظام سیاسی (1368- 1357) ………………………………………………… 87

فصل سوم؛ بنیادهای نظری اندیشه سیاسی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران…………………………….. 88

1. مبانی فلسفی؛ معرفت شناسی و هستی شناسی……………………………………………………………. 89
2. مبانی انسان‏شناسی و جامعه‏شناسی…………………………………………………………………………… 90
3. مبانی کلامی و اعتقادی…………………………………………………………………………………………. 93
4. مبانی فقهی – اصولی…………………………………………………………………………………………… 94

فصل چهارم؛ اصول اندیشه سیاسی بنیانگذار جمهوری اسلامی…………………………………………….. 98

1. ضرورت بر پایی حکومت……………………………………………………………………………………… 99
2. ماهیت حکومت………………………………………………………………………………………………….. 99
3. ابزاری بودن حکومت برای تحقق ارزش های اسلامی…………………………………………………… 100
4. ضرورت تشکیل حکومت اسلامی در عصر غیبت………………………………………………………… 100
5. ضرورت حفظ نظام اسلامی…………………………………………………………………………………… 101
6. جایگاه مردم در حکومت اسلامی…………………………………………………………………………….. 102
7. اختیارت حاکم اسلامی………………………………………………………………………………………….. 102
8. انعطاف پذیری و تدریجی بودن………………………………………………………………………………. 103

نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………. 104

بخش سوم (کارآمدی سیاسی و تکلیف گرایی در اندیشه بنیانگذار جمهوری اسلامی)

مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………. 108

فصل یکم. بررسی کارآمدی سیاسی از منظر بنیانگذار جمهوری اسلامی ………………………….. 108

1. اهداف حکومت………………………………………………………………………………………………….. 109
2. 1 . اهداف غایی…………………………………………………………………………………………………. 110
3. 1. اهداف متوسط………………………………………………………………………………………………… 111
4. 2 . 1. تعلیم و تربیت…………………………………………………………………………………………… 111
5. 2 . 1. آزادی……………………………………………………………………………………………………… 112
6. 2 . 1.حاكمیت قانون اسلام…………………………………………………………………………………… 113
7. 2 . 1. عدالت، امنیت و رفاه………………………………………………………………………………….. 114

1 . 4. 2 . 1. برقراری عدالت هدف ارسال پیامبران…………………………………………………………. 114

2 . 4. 2 . 1. عدالت، امری فطری و عقلانی…………………………………………………………………. 114

3 . 4. 2 . 1. عدالت صفت الهی است و احکام اسلام نیز مبتنی بر آن…………………………………. 114

4 . 4. 2 . 1. عدالت، ارزشی برتر و تغییر نا پذیر و شاخص حکومت اسلامی………………………. 114

5 . 4. 2 . 1. اجرای عدالت، زمینه ساز توسعه معنوی و ایجاد محیط امن……………………………… 115

6 . 4. 2 . 1. اجرای عدالت، تکلیفی انسانی و دینی……………………………………………………….. 115

5. 2 . 1. استقلال و خودکفایی………………………………………………………………………………….. 117
6. امکانات کارآمدی………………………………………………………………………………………………… 118

1 . 2 . اصول…………………………………………………………………………………………………………. 118

1. 1. 2 . مشروعیت الهی…………………………………………………………………………………………. 119
2. 1. 2 . مبانی اعتقادی و فقهی…………………………………………………………………………………. 119
3. 1. 2 . رعایت مصلحت عمومی……………………………………………………………………………… 120
4. 1. 2 .توجه به مقتضیات زمان و مکان………………………………………………………………………. 121
5. 1. 2 . مردمسالاری دینی………………………………………………………………………………………. 122
6. 1. 2 . خدمتگزاری……………………………………………………………………………………………… 122

2 . 2 . ابزار…………………………………………………………………………………………………………… 123

1. 2. 2 . نظارت و کنترل همگانی………………………………………………………………………………. 123
2. 2. 2 . نیروی انسانی متعهد و متخصص……………………………………………………………………. 124
3. 2. 2 . مشارکت و همکاری…………………………………………………………………………………… 125
4. 2. 2 . قواعد و مقررات مناسب………………………………………………………………………………. 125
5. 2. 2 . حسن تدبیر و مدیریت………………………………………………………………………………… 126
6. 2. 2 . جلب اعتماد و رضایت مردم………………………………………………………………………… 126
7. موانع کارآمدی سیاسی………………………………………………………………………………………….. 127

1 . 3. انحراف از ارزش های اسلامی…………………………………………………………………………… 128

2 . 3.انحراف فکری، مفاسد اخلاقی و سیاسی……………………………………………………………….. 128

3 . 3.  تجمل پرستی، اسراف و کاغذبازی در ادارات………………………………………………………. 128

4 . 3. جدایی دولت ها از مردم و انزوای روحانیت………………………………………………………… 129

5 . 3. سختگیری و فشار بر مردم……………………………………………………………………………….. 129

6 . 3.  رابطه سالاری……………………………………………………………………………………………….. 130

7 . 3. دولت فراگیر و تداخل مسئولیت ها……………………………………………………………………. 130

8 . 3. غفلت از اصلاحات………………………………………………………………………………………… 130

9 . 3. اختلاف و قانونگریزی…………………………………………………………………………………….. 130

10 . 3. وابستگی و پذیرش سلطه بیگانگان…………………………………………………………………… 131

جمع بندی…………………………………………………………………………………………………………….. 131

فصل دوم. تکلیف گرایی از دیدگاه بنیانگذار جمهوری اسلامی ………………………………………. 133

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………….. 133

1. مفهوم تکلیف مداری……………………………………………………………………………………………. 133
2. 1. تعریف لفوی تکلیف………………………………………………………………………………………… 133
3. 1. تکلیف از نظر اصطلاحی…………………………………………………………………………………… 134
4. 1. تکلیف در ادبیات لاتین…………………………………………………………………………………… 134
5. 1. تکلیف گرایی کانت…………………………………………………………………………………………. 135
6. 1. جمع بندی ……………………………………………………………………………………………………. 136
7. چیستی تکلیف و تکلیف گرایی………………………………………………………………………………. 137
8. 2. انگیزه های سیاست ورزان…………………………………………………………………………………. 137
9. 1 . 2. پاسخ به غرایز طبیعی …………………………………………………………………………………. 137
10. 1 . 2. تأمین نیازهای انسانی………………………………………………………………………………….. 138
11. 1 . 2. وظیفه الهی و دینی ……………………………………………………………………………………. 139
12. 3. 1 . 2.جمع بندی …………………………………………………………………………………………… 140
13. تکلیف گرایی درآموزه های اسلامی ………………………………………………………………………… 141

1 . 3. تکلیف گرایی در قرآن …………………………………………………………………………………… 141

2 . 3 .تکلیف گرایی در سیره و سنت معصومین(ع) ……………………………………………………….. 143

4. تبیین مفهوم تکلیف گرایی از دیدگاه بنیانگذار جمهوری اسلامی………………………………………. 144
5. متعلق تکلیف از دیدگاه بنیانگذار جمهوری اسلامی………………………………………………………. 147
6. انواع تکلیف از دیدگاه بنیانگذار جمهوری اسلامی……………………………………………………….. 149

1 . 6. تكلیف الهی و شرعی……………………………………………………………………………………… 150

2 . 6. تكلیف عقلی و وجدانی…………………………………………………………………………………… 150

2 . 6. تكلیف ملی، اجتماعی و عمومی ……………………………………………………………………….. 150

7. مراحل تکلیف گرایی……………………………………………………………………………………………. 151

1 . 7. تكلیف شناسی………………………………………………………………………………………………. 151

2 . 7. عمل به تكلیف………………………………………………………………………………………………. 151

3 . 7. انگیزه الهی در انجام تكلیف……………………………………………………………………………… 151

8. شاخصه های تکلیف گرایی…………………………………………………………………………………… 151
9. تکلیف گرایی در سیره سیاسی بنیانگذار جمهوری اسلامی……………………………………………… 152

1 . 9. تكلیف گرایی در قیام……………………………………………………………………………………… 152

2 . 9. تکلیف گرایی در حفظ اسلام……………………………………………………………………………. 152

3 . 9. تکلیف گرایی در نهضت انقلاب اسلامی……………………………………………………………… 152

4. 9. تکلیف گرایی در تشکیل حکومت دینی………………………………………………………………. 153

5 . 9. تکلیف گرایی در ولایت فقیه……………………………………………………………………………. 153

6 . 9. تکلیف گرایی در دفاع مقدس…………………………………………………………………………… 154

7 . 9. تکلیف گرایی در برنامه ریزی مدبرانه………………………………………………………………….. 154

8 . 9. تکلیف گرایی در حفظ نظام اسلامی…………………………………………………………………… 155

9 . 9. تکلیف گرائی در تأمین مصالح کشور………………………………………………………………….. 155

10 . 9. تکلیف گرایی در دفاع از سرزمینهای اسلامی………………………………………………………. 156

11 . 9. تکلیف گرایی در تشکیل هسته های حزب الله…………………………………………………….. 156

12 . 9. تکلیف گرایی در صدور انقلاب و سیاست خارجی……………………………………………… 157

13 . 9. مامور به وظیفه نه نتیجه…………………………………………………………………………………. 158

10. آثار و نتایج دیدگاه تکلیف گرایانه…………………………………………………………………………. 159
11. 10. اطمینان و آرامش روحی…………………………………………………………………………………. 160
12. 10 . احساس پیروزی در همه حالات……………………………………………………………………… 160
13. 10 . استقبال از خطر و عدم توجه به میزان کامیابی……………………………………………………… 160
14. 10 . قاطعیت و طرد مسامحه…………………………………………………………………………………. 161
15. 10 . جدیت بیشتر در انجام وظیفه………………………………………………………………………….. 162
16. 10 . شرعی شدن همه رفتارهای سیاسی…………………………………………………………………… 162
17. 10 . اهتمام به احکام شرعی در عرصه اجتماع……………………………………………………………. 163
18. جمع بندی………………………………………………………………………………………………………. 163

بخش چهارم(مقایسه کارآمدی سیاسی در اندیشه بنیانگذار جمهوری اسلامی با سایر نظریات)

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………….. 166

فصل یکم. مروری بر نظریه های کارآمدی……………………………………………………………………… 167

1. نظریه توفیق……………………………………………………………………………………………………….. 167
2. 1. نقد و بررسی ………………………………………………………………………………………………… 168
3. نظریه سیستم …………………………………………………………………………………………………….. 168
4. 2. نقد و بررسی ………………………………………………………………………………………………… 169
5. نظریه رضایت مردم …………………………………………………………………………………………….. 169
6. 3. نقد و بررسی ………………………………………………………………………………………………… 169
7. نظریه تكلیف ‌مداری …………………………………………………………………………………………… 170
8. 4. نقد و بررسی ………………………………………………………………………………………………… 170

. نظریه عملی كارآمدی ……………………………………………………………………………………………. 171

1. 5 . نقد و بررسی ……………………………………………………………………………………………… 171

فصل دوم. تطبیق نظریه های کارآمدی با دیدگاه های بنیانگذار جمهوری اسلامی …………………….. 172

1. نظریه ترکیبی با محوریت انجام تکلیف ……………………………………………………………………. 172
2. 1. تکلیف محوری ……………………………………………………………………………………………… 172
3. 1. جامعیت؛ ……………………………………………………………………………………………………… 173
4. 1. ارتقاء سطح کارآمدی؛ …………………………………………………………………………………….. 174

فصل سوم. کاربرد نظریه سیستمی در تکلیف گرایی…………………………………………………………. 176

1. مشروعیت…………………………………………………………………………………………………………. 177
2. کارویژه های نظام سیاسی……………………………………………………………………………………… 178

1 .2 . كارآیی نظارت………………………………………………………………………………………………. 179

2 .2 . كارآیی استخراجی…………………………………………………………………………………………. 180

3 .2 . كارآیی توزیعی……………………………………………………………………………………………… 181

4 .2 . كارآیی پاسخگویی ………………………………………………………………………………………… 181

5 .2 . كارآیی نمادین و سمبلیک ………………………………………………………………………………. 182

3. ورودی ها (مشارکت مردمی) ……………………………………………………………………………….. 183
4. 3. بیان تقاضا ها و منافع ……………………………………………………………………………………… 183

2 . 3. تألیف منافع و خواسته ها ……………………………………………………………………………….. 183

یکم. نقش مردم در مقبولیت و مشروعیت جامعه شناختی …………………………………………………. 184

دوم. نقش مردم در کارآمدی انقلاب و نظام اسلامی ……………………………………………………….. 185

1.انتخابات و تعیین نوع نظام، رهبران و کارگزاران …………………………………………………………. 185

2. نظارت بر مسئولین نهادهای حکومتی، انتقاد سازنده، تذکر و برخورد با تخلفات ………………… 185
3. حفاظت و پاسداری از نظام اسلامی ………………………………………………………………………… 185
4. تلاش برای تحقق اهداف …………………………………………………………………………………….. 186
5. تأمین امنیت ……………………………………………………………………………………………………… 186
6. مشارکت اقتصادی ……………………………………………………………………………………………… 186

4.خروجی ها (قوای سه گانه) …………………………………………………………………………………… 187

1. 4. قانونگذاری ( قوه مقننه) …………………………………………………………………………………… 188

1 . 1. 4 . کارکرد قانونگذاری…………………………………………………………………………………… 188

2. 1 . 4 . کارکرد نظارتی………………………………………………………………………………………… 189

2 . 4.  اجرای قوانین ( قوه مجریه) ……………………………………………………………………………. 190

1. 2 . 4 . ویژگی های دولتمردان کارآمد …………………………………………………………………… 191
2. 2 . 4 . وظایف و کارکردها …………………………………………………………………………………. 192

3 . 4 . ضمانت اجرای قوانین(قوه قضائیه) …………………………………………………………………… 193

پس ازتصویب تحریم خرید نفت از جمهوری اسلامی در اتحادیه اروپا ، این اتحادیه از ورود نفت ایران به کشورهای اروپایی جلوگیری به عمل آورد. اگرچه براثر تحریم ها درآمدهای نفتی ایران به شدت کاهش یافت و بر اقشار مختلف مردم ایران فشار زیادی وارد آمد، اما این تحریم ها برای اتحادیه اروپا نیز هزینه های بالایی به دنبال داشت و باعث کمبود انرژی در درون این اتحادیه گردید.بررسی سیاست های انرژی اتحادیه اروپا درقبال تحریم های تحمیلی نفتی ایران نشان می دهد که این اتحادیه به دنبال تضمین امنیت عرضه انرژی ، تنوع بخشیدن به عرضه کنندگان انرژی و عقلانی کردن مصرف انرژی می باشد.در تحقیق حاضر با بهره گرفتن از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی به این سوال ، که « اتحادیه اروپا بعد از تحریم های نفتی ایران چه اقداماتی در راستای تأمین انرژی مورد نیاز خود انجام می دهد؟ » ، چنین پاسخ داده می شود که ، با توجه به اهمیت انرژی و امنیت عرضه نفت و گاز برای اتحادیه اروپا ، این اتحادیه پس از تحریم های اخیر علیه ایران دسترسی پایدار به منابع انرژی و تنوع بخشی به این منابع را به صورت جدی تر دنبال می کند.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                       صفحه

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………1

فصل اول : کلیات تحقیق ………………………………………………………………………………………..2

1-1-بیان مسأله تحقیق …………………………………………………………………………………………….3

1-2-اهمیت موضوع تحقیق و انگیزه انتخاب آن…………………………………………………………..4

1-3-هدف های تحقیق …………………………………………………………………………………………….5

1-4-سؤالات تحقیق…………………………………………………………………………………………………5

1-5-فرضیه های تحقیق…………………………………………………………………………………………….5

1-6-قلمرو تحقیق …………………………………………………………………………………………………..6

1-7-مدل و روش تحقیق………………………………………………………………………………………….6

1-8-تعریف مفاهیم …………………………………………………………………………………………………7

1-9-روش گردآوری اطلاعات ……………………………………………………………………………….13

1-10-روش تجزیه و تحلیل اطلاعات ……………………………………………………………………..13

1-11-متغیرها ……………………………………………………………………………………………………….13

1-12-پیشینه و ادبیات تحقیق …………………………………………………………………………………13

1-13-سازماندهی تحقیق ……………………………………………………………………………………….18

فصل دوم : مطالعات نظری تحقیق …………………………………………………………………………19

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………….20

2-1-مبانی نظری وچارچوب تحقیق؛ رئالیسم…………………………………………………………….21

2-2-مؤلفه های کلیدی رئالیسم………………………………………………………………………………..23

2-3-انواع تصاویر رئالیسم ……………………………………………………………………………………..26

2-4-رئالیسم و فناوری هسته ای………………………………………………………………………………29

2-5-نظریه رئالیسم و تحریم اقتصادی………………………………………………………………………42

2-6-بررسی جنبه های مختلف امنیت انرژی………………………………………………………………49

فصل سوم: شرایط حاکم برساختار انرژی اتحادیه اروپا,مناسبات ایران بااین اتحادیه….62

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………….63

3-1-وضعیت ذخائر، تولید، مصرف و واردات نفت خام و گاز طبیعی اتحادیه اروپا………..65

آآآ3-2 -مناسبات انرژی اتحادیه اروپا با جمهوری اسلامی ایران  ……………………………………..79

3-2-1- پیشینه روابط اتحادیه اروپا و ایران ……………………………………………………………….79

3-2-2-روابط تجاری-انرژی اتحادیه اروپا و ایران …………………………………………………….84

فصل چهارم : تحریم های نفتی علیه جمهوری اسلامی ایران ……………………………………….92

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………….93

4-1- بررسی کلی تحریم های نفتی علیه ایران…………………………………………………………..94

4-2- تحریم های  اروپا علیه جمهوری اسلامی ایران ……………………………………………….101

4-3- تأثیر تحریم های نفتی بر مناسبات انرژی ایران و اروپا……………………………………..107

4-4- چالش های تحریم نفتی ایران برای اتحادیه اروپا……………………………………………..110

فصل پنجم:سیاست های اتحادیه اروپا در راستای تأمین انرژی مورد نیاز خود………………119

 

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………….120

5-1-تأمین امنیت عرضه انرژی و چالش های آن………………………………………………………122

5-2-برنامه های کوتاه مدت…………………………………………………………………………………..133

5-2-1- تنوع بخشیدن به منابع عرضه انرژی……………………………………………………………133

5-2-2- مدیریت تقاضا…………………………………………………………………………………………140

5-2-3- امنیت تقاضای انرژی………………………………………………………………………………..140

5-2-4- ایجاد ثبات در کشورهای صادرکننده انرژی…………………………………………………141

5-2-5- گفتگوی جامع میان تولید كنندگان انرژی……………………………………………………142

5-2-6- مذاکرات با ایران……………………………………………………………………………………..143

5-3-برنامه های میان مدت……………………………………………………………………………………149

5-3-1- تنوع بخشیدن به منابع عرضه انرژی……………………………………………………………150

5-3-2-تنوع بخشیدن به منابع(نوع) انرژی با تکیه بر حفظ محیط زیست……………………151

5-3-3-رقابت پذیری انرژی………………………………………………………………………………….153

5-3-4- هماهنگی بین اعضای اتحادیه اروپا برای اتخاذ سیاست های مشترک……………..154

5-3-5- بهبود و توسعه بخشندن به شبکه های انتقال وتوزیع انرژی‌…………………………..155

نتیجه ­گیری ………………………………………………………………………………………………………….157

منابع و مآخذ ……………………………………………………………………………………………………….164

 

 

مقدمه :

از ابتدای مطرح شدن موضوع هسته ای ج.ا.ایران در سال 2003،قدرت های بزرگ به صورت فردی یا در قالب گروه بندی های مختلف اصلی ترین بازیگران تأثیرگذار بر این موضوع بوده اند. اگرچه اتحادیه اروپا که یکی از بازیگران تأثیر گذار در این عرصه بوده و به دلایل مختلف از اعمال تحریم ها بر کشورمان حمایت کرده است ، اما از یک جانبه گرایی و به خصوص دکترین بازدارنده آمریکایی ها نگران است و این نگرانی ناشی از آن است که آمریکا به نام مقابله با تروریسم و کشورهای خودسر ، شورای امنیت سازمان ملل وناتو را نادیده می گیرد.

اروپائیان همواره به دنبال آن هستند ضمن مقابله با یکجانبه گرایی آمریکائی ها ، وضعیت چند جانبه گرایی را درنظام بین الملل ایجاد نمایند.و در این بین ایران به نقطه ای هویت بخشی برای اروپائیان تبدیل شده است. هرچند این به آن معنی نیست که اروپائیان نگرانی های آمریکا در مورد ایران را درک نمی کنند و ضد آمریکا هستند ، بلکه مسئله آنها مخالفت با یک جانبه گرایی آمریکا است.

اگرچه اتحادیه اروپا ، ایالات متحده را در اعمال تحریم ها بر علیه ایران همراهی نمود اما با عنایت به این که تحریم های اعمالی بر جمهوری اسلامی به نوعی بر جوامع اروپایی و اقتصاد کشورهای حوزه اتحادیه اروپا تأثیر گذاری مستقیم داشته است و با توجه به اهمیت انرژی و امنیت عرضه نفت و گاز برای اتحادیه اروپا،این پژوهش تلاش دارد سیاست های این اتحادیه را در راستای تأمین انرژی مورد نیازخود، در چهارچوب تأمین عرضه انرژی، برنامه های کوتاه و میان مدت برای رسیدن به نتایج مطلوب را در پنج فصل شامل:کلیات تحقیق در فصل اول، چارچوب تحقیق درفصل دوم ، شرایط حاکم بر ساختار انرژی اتحادیه اروپا و مناسبات ایران با این اتحادیه در فصل سوم ، تحریم های نفتی علیه جمهوری اسلامی ایران فصل چهارم و سیاست های اتحادیه اروپا برای تأمین انرژی مورد نیاز خود در فصل پنجم مورد بررسی قرار دهد.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                       صفحه

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………1

فصل اول : کلیات تحقیق ………………………………………………………………………………………..2

1-1-بیان مسأله تحقیق …………………………………………………………………………………………….3

1-2-اهمیت موضوع تحقیق و انگیزه انتخاب آن…………………………………………………………..4

1-3-هدف های تحقیق …………………………………………………………………………………………….5

1-4-سؤالات تحقیق…………………………………………………………………………………………………5

1-5-فرضیه های تحقیق…………………………………………………………………………………………….5

1-6-قلمرو تحقیق …………………………………………………………………………………………………..6

1-7-مدل و روش تحقیق………………………………………………………………………………………….6

1-8-تعریف مفاهیم …………………………………………………………………………………………………7

1-9-روش گردآوری اطلاعات ……………………………………………………………………………….13

1-10-روش تجزیه و تحلیل اطلاعات ……………………………………………………………………..13

1-11-متغیرها ……………………………………………………………………………………………………….13

1-12-پیشینه و ادبیات تحقیق …………………………………………………………………………………13

1-13-سازماندهی تحقیق ……………………………………………………………………………………….18

فصل دوم : مطالعات نظری تحقیق …………………………………………………………………………19

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………….20

2-1-مبانی نظری وچارچوب تحقیق؛ رئالیسم…………………………………………………………….21

2-2-مؤلفه های کلیدی رئالیسم………………………………………………………………………………..23

2-3-انواع تصاویر رئالیسم ……………………………………………………………………………………..26

2-4-رئالیسم و فناوری هسته ای………………………………………………………………………………29

2-5-نظریه رئالیسم و تحریم اقتصادی………………………………………………………………………42

2-6-بررسی جنبه های مختلف امنیت انرژی………………………………………………………………49

فصل سوم: شرایط حاکم برساختار انرژی اتحادیه اروپا,مناسبات ایران بااین اتحادیه….62

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………….63

3-1-وضعیت ذخائر، تولید، مصرف و واردات نفت خام و گاز طبیعی اتحادیه اروپا………..65

آآآ3-2 -مناسبات انرژی اتحادیه اروپا با جمهوری اسلامی ایران  ……………………………………..79

3-2-1- پیشینه روابط اتحادیه اروپا و ایران ……………………………………………………………….79

3-2-2-روابط تجاری-انرژی اتحادیه اروپا و ایران …………………………………………………….84

فصل چهارم : تحریم های نفتی علیه جمهوری اسلامی ایران ……………………………………….92

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………….93

4-1- بررسی کلی تحریم های نفتی علیه ایران…………………………………………………………..94

4-2- تحریم های  اروپا علیه جمهوری اسلامی ایران ……………………………………………….101

4-3- تأثیر تحریم های نفتی بر مناسبات انرژی ایران و اروپا……………………………………..107

4-4- چالش های تحریم نفتی ایران برای اتحادیه اروپا……………………………………………..110

فصل پنجم:سیاست های اتحادیه اروپا در راستای تأمین انرژی مورد نیاز خود………………119

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………….120

5-1-تأمین امنیت عرضه انرژی و چالش های آن………………………………………………………122

5-2-برنامه های کوتاه مدت…………………………………………………………………………………..133

5-2-1- تنوع بخشیدن به منابع عرضه انرژی……………………………………………………………133

5-2-2- مدیریت تقاضا…………………………………………………………………………………………140

5-2-3- امنیت تقاضای انرژی………………………………………………………………………………..140

5-2-4- ایجاد ثبات در کشورهای صادرکننده انرژی…………………………………………………141

5-2-5- گفتگوی جامع میان تولید كنندگان انرژی……………………………………………………142

5-2-6- مذاکرات با ایران……………………………………………………………………………………..143

5-3-برنامه های میان مدت……………………………………………………………………………………149

5-3-1- تنوع بخشیدن به منابع عرضه انرژی……………………………………………………………150

5-3-2-تنوع بخشیدن به منابع(نوع) انرژی با تکیه بر حفظ محیط زیست……………………151

5-3-3-رقابت پذیری انرژی………………………………………………………………………………….153

5-3-4- هماهنگی بین اعضای اتحادیه اروپا برای اتخاذ سیاست های مشترک……………..154

5-3-5- بهبود و توسعه بخشندن به شبکه های انتقال وتوزیع انرژی‌…………………………..155

نتیجه ­گیری ………………………………………………………………………………………………………….157

منابع و مآخذ ……………………………………………………………………………………………………….164

 

چکیده:

فرهنگ استراتژیک عبارت از یک کلان زمینه­ اندیشه­گانی رفتار، که تمام رفتارهای فردی، گروهی و دولتی در ارتباط با کاربست زور برای رسیدن به اهداف را تحت­تأثیر قرار می­دهد؛می­باشد. این مقوله­ی نظری تقریباً از اوایل دهه 1980 میلادی از آن جهت مورد توجه قرارگرفت که، می­توانست فارغ از تبیین­های یکسان­انگارانه­ی واقع­گرایی به شناخت بهتر علل تصمیمات استراتژیک کشورها و همچنین پیش ­بینی رفتارهای آن­ها نائل آید. ایالات متحده به خاطر وضعیت استثنائی­اش در عرصه روابط بین­الملل از همان ابتدا مورد توجه محققان این حوزه قرارداشت و براین­اساس آثار زیادی مبنی بر شاخص ­های اصلی این فرهنگ منتشر شد. اما این پژوهش تلاش دارد با یک دید عمیق­تر به فرهنگ استراتژیک ایالات متحده، به بررسی مهمترین عوامل سازنده و شکل­دهنده این فرهنگ در بازه­ی زمانی 2014- 2001 بپردازد. سطح بندی تحلیلی جونز به نگارنده این اجازه را داد تا مؤلفه­ های مورد نظر خود را از سه سطح کلان، میانی و خرد ؛ در قالب جغرافیا، مشخصه­های فرهنگی و تمدنی، تاریخ ، امنیت سرزمینی، اتاق­های فکر و برتری طلبی تکنولوژیکی برگزیده و نسبت به اثبات فرضیه اقدام نماید. در پایان پژوهش با برررسی اسناد امنیتی و مواضع اعلامی رهبران آمریکا؛ به این جمع­بندی نائل آمدیم که متغیر جغرافیا در قالب ژئوپلتیک، شاخص ­های تمدنی، فرهنگی ، تاریخی در کنار پررنگ شدن مساله امنیت سرزمینی بعد از حادثه سپتامبر 2001، تاثیرگذاری اتاق فکرها به عنوان سطح میانی در پروسه روایت سازی امنیتی و در نهایت تداوم و تقویت فرهنگ سازمان نظامی بر محور اسطوره برتری طلبی تکنیکی از مهمترین عناصر اثرگذار در فرهنگ استراتژیک آمریکا در این بازه­ی زمانی بوده­ است.

واژگان کلیدی : فرهنگ­استراتژیک، امنیت سرزمینی، جغرافیا، ویژگی­های فرهنگی و تمدنی، اتاق فکر، اسطوره برتری طلبی تکنیکی.

 

فصل اول کلیات تحقیق

1-بیان مساله…………………………………………………………………………………………………………………………………..   2

2- ضرورت انجام تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………  5

3- اهداف اصلی تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………..   6

4- سئوال اصلی تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………  6

5- فرضیه تحقیق  ……………………………………………………………………………………………………………………………. 6

6- پیشینه تحقیق  ……………………………………………………………………………………………………………………………. 6

1-6: متون مرتبط با حوزه نظری پردازی فرهنگ استراتژیک ………………………………………………………….  7

2-6: متون مربوط به کاربست چارچوبه فرهنگ استراتژیک در مورد پژوهی غیر از آمریکا …………………. 8

3-6 : متون مرتبط با فرهنگ استراتژیک ایالات متحده ………………………………………………………………… 10

7- روش شناسی تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………. 12

8- روش گردآوری داده ها………………………………………………………………………………………………………………. 12

9- کاربردهای تحقیق  ……………………………………………………………………………………………………………………. 12

10- سازمان دهی تحقیق  ……………………………………………………………………………………………………………….. 13

فصل دوم: چارچوب نظری فرهنگ استراتژیک

مقدمه: فرهنگ استراتژیک، مفهومی تحول یافته ………………………………………………………………………………. 15

تعریف فرهنگ استراتژیک …………………………………………………………………………………………………………….. 15

تاریخچه ظهور و تکامل مقوله­ی فرهنگ استراتژیک  …………………………………………………………………………17

1. دیدگاه های کلاسیک، اهتمام تلویحی به مفهوم فرهنگ استراتژیک ……………………………………………..17
2. توجه به فرهنگ استراتژیک در بستر فرهنگ سیاسی ………………………………………………………………. 18
3. تکامل فرهنگ استراتژیک در بستر سازه­انگاری ………………………………………………………………………. 20

رویکرد شناسی در فرهنگ استراتژیک…………………………………………………………………………………………….. 23

1. فرهنگ استراتژیک به عنوان عامل تعیین کننده رفتار استراتژیک…………………………………………… 23
2. فرهنگ استراتژیک ابزاری برای تثبیت هژمونی…………………………………………………………………… 24
3. فرهنگ استراتژیک به عنوان یک متغیر مستقل موثر بر رفتار …………………………………………………25
4. فرهنگ استراتژیک بعنوان محدود کننده رفتار ………………………………………………………………….. 26
5. فرهنگ جهانی استراتژیک ابزاری برای توفیق بازدارندگی ………………………………………………….. 27
6. فرهنگ استراتژیک جهان مجازی ……………………………………………………………………………………. 28

تحول در فرهنگ استراتژیک ………………………………………………………………………………………………………….. 28

حافظان فرهنگ استراتژیک ……………………………………………………………………………………………………………. 30

فرهنگ استراتژیک از منظر دیوید جونز  …………………………………………………………………………………………..32

الف. سطح کلان……………………………………………………………………………………………………………………………  32

متغیر جغرافیا…………………………………………………………………………………………………………………….. 32

ویژگی های قومی – فرهنگی و تاریخی  ………………………………………………………………………………33

ب. سطح میانی: ساختارهای سیاسی- اجتماعی و اقتصادی کشور…………………………………………………….  34

ج. سطح خرد: فرهنگ سازمان نظامی و رابطه­ شهروندان با نظامیان  ………………………………………………..34

اتاق فکر به مثابه­ی یک نهاد اجتماعی ……………………………………………………………………………………………. 36

اثرگذاری اتاق فکرها در فرهنگ استراتژیک ……………………………………………………………………………………..  37

فصل سوم. فرهنگ استراتژیک آمریکا و عوامل موثر بر آن از جنگ داخلی(1861) تا پایان قرن بیستم

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 39

تاریخچه مختصر ایالات متحده  …………………………………………………………………………………………………….. 40

اول. جنگ داخلی (1865-1861)  …………………………………………………………………………………………………..41

   الف. نکات کلی ……………………………………………………………………………………………………………………….. 41

   ب. بررسی متغیرهای موثر بر فرهنگ استراتژیک آمریکا در جنگ داخلی……………………………………….. 42

متغیرهای فرهنگی……………………………………………………………………………………………………………. 42

بررسی متغیرهای تکنولوژیکی و تسلیحاتی دخیل در جنگ داخلی ……………………………………….. 43

بررسی متغیر میزان تلفات انسانی در جنگ داخلی  ……………………………………………………………… 43

بررسی متغیر وضعیت صحنه نبرد در جنگ داخلی………………………………………………………………  44

دوم. جنگ آمریکا با اسپانیا(1898) ………………………………………………………………………………………………..  44

الف. نکات کلی ……………………………………………………………………………………………………………………….  44

ب. بررسی متغیرهای موثر بر فرهنگ استراتژیک آمریکا در جنگ با اسپانیا ……………………………………. 45

متغیر فرهنگی و ایدوئولوژی ……………………………………………………………………………………………. 45

متغیر تکنولوژی و تسلیحاتی  …………………………………………………………………………………………….46

سوم. جنگ اول جهانی (1918-1914)…………………………………………………………………………………………..  47

  الف. نکات کلی  ……………………………………………………………………………………………………………………….. 47

 

  ب. بررسی متغیرهای موثر بر فرهنگ استراتژیک آمریکا در ورود به جنگ اول جهانی ……………………  48

متغیر فرهنگی و ایدوئولوژی ……………………………………………………………………………………………. 48

متغیر تکنولوژی و تسلیحاتی  …………………………………………………………………………………………… 49

چهارم. ورود ایالات متحده به جنگ دوم جهانی (1945-1939 ) …………………………………………………..   50

  الف. نکات کلی ………………………………………………………………………………………………………………………… 50

  ب. بررسی متغیرهای موثر بر فرهنگ استراتژیک آمریکا در ورود به جنگ دوم جهانی ………………….   51

متغیر فرهنگی و ایدوئولوژی ……………………………………………………………………………………………. 51

متغیر تکنولوژی های پیشرفته نظامی  ………………………………………………………………………………… 52

متغیر میزان اعزام نیرو و تلفات   ………………………………………………………………………………………..53

متغیر وضعیت جنگ ……………………………………………………………………………………………………….. 53

متغیر هدف  …………………………………………………………………………………………………………………… 53

پنجم. نبردهای آمریکا در دوره­ جنگ سرد …………………………………………………………………………………..  54

کلیاتی درباره جنگ سرد………………………………………………………………………………………………………………..   54

1. جنگ کره ……………………………………………………………………………………………………………………….. 57

   الف. نکات کلی …………………………………………………………………………………………………………………  57

   ب. بررسی متغیرهای موثر بر فرهنگ استراتژیک آمریکا در جنگ کره ……………………………………. 57

متغیر فرهنگی  ……………………………………………………………………………………………………………. 57

متغیر تکنولوژی و تسلیحاتی ………………………………………………………………………………………… 58

میزان اعزام نیرو و تلفات انسانی …………………………………………………………………………………….59

متغیر هدف موثر …………………………………………………………………………………………………………. 59

2. بحران کوبا ……………………………………………………………………………………………………………………… 60

الف. نکات کلی  ……………………………………………………………………………………………………………….. 60

   ب. بررسی متغیرهای موثر بر فرهنگ استراتژیک امریکا در بحران کوبا……………………………………. 61

متغیر فرهنگی  ……………………………………………………………………………………………………………. 61

متغیر تکنولوژی و تسلیحاتی  ……………………………………………………………………………………….. 61

3. جنگ ویتنام …………………………………………………………………………………………………………………….. 61

        الف. نکات کلی…………………………………………………………………………………………………………………   62

       ب. بررسی متغیرهای موثر بر فرهنگ استراتژیک آمریکا در جنگ ویتنام ………………………………….  62

متغیر فرهنگی  ……………………………………………………………………………………………………………. 62

متغیر تکنولوژی و تسلیحات  …………………………………………………………………………………………63

متغیر وضعیت صحنه  نبرد …………………………………………………………………………………………… 64

ششم. بحران خلیج فارس 1991  …………………………………………………………………………………………………… 64

الف. نکات کلی  ………………………………………………………………………………………………………………………….. 64

ب.بررسی متغیرهای موثر بر فرهنگ استراتژیک آمریکا در بحران خلیج فارس………………………………….   65

متغیر فرهنگی …………………………………………………………………………………………………………….  65

متغیر تکنولوژیکی و تسلیحاتی  …………………………………………………………………………………….. 66

متغیر صحنه نبرد   ………………………………………………………………………………………………………. 66

متغیر هدف…………………………………………………………………………………………………………………. 67

هفتم. بحران کوزوو 1996 …………………………………………………………………………………………………………….  67

الف. نکات کلی  ………………………………………………………………………………………………………………………….. 67

ب. بررسی متغیر های موثر بر فرهنگ استراتژیک آمریکا در بحران کوزوو ……………………………………….. 68

متغیر فرهنگی ……………………………………………………………………………………………………………. 68

متغیر تکنولوژی و تسلیحاتی و وضعیت صحنه نبرد  ………………………………………………………. 68

متغیر هدف ……………………………………………………………………………………………………………….. 68

فصل چهارم. مولفه­های سخت­ – نرم افزاری موثر بر فرهنگ استراتژیک آمریکا در فضای بعد از 11 سپتامبر

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………….  71

اول. واقعه سپتامبر 2001 ، مقدمه­ای برای تحول فرهنگ استراتژیک امریکا  ………………………………………. 72

ابعاد محوری استراتژی کلان آمریکا……………………………………………………………………………………………….. 73

تاثیرپذیری از آرمان­های نومحافظه ­کارانه  …………………………………………………………………………………… 73

تامین امنیت سرزمین اصلی آمریکا در برابر حملات تروریستی  ……………………………………………………. 75

تاکید بر چندجانبه گرایی تحت تاثیر باور به جهان تک قطبی ……………………………………………………….. 76

بازنگری در ساختار و ماموریت های ارتش با هدف احیای نقش قدرت نظامی ………………………………. 76

بازنگری در سیاست منع گسترش سلاح­های کشتار جمعی و فناوری­های پیشرفته  ………………………….. 77

ایجاد نظم لیبرال در محیطی بین­المللی، اما بر مبنای روایتی آمریکائی……………………………………………..  77

دوم. بررسی عناصر فرهنگ­استراتژیک آمریکا در ارتباط با اقدامات نظامی بعد از 11 سپتامبر……………… 77

الف. تهاجم نظامی به افغانستان (2001) و عراق (2003) ……………………………………………………………….  78

ویزگی های رفتار نظامی آمریکا در مبارزه با تروریسم ……………………………………………………………………. 79

نگاه عملگرا به حقوق بین­الملل……………………………………………………………………………………………….   80

یکجانبه گرایی ………………………………………………………………………………………………………………………. 80

عملگرایی و استفاده سریعتر از زور  …………………………………………………………………………………………. 80

تدوام عملیات جنگی  …………………………………………………………………………………………………………….. 81

بازتعریف نقش نیروی نظامی در فرایند دولت – ملت سازی  ………………………………………………………..82

ب. تجزیه و تحلیل فرهنگ استراتژیک آمریکا بر مبنای الگوی تحلیلی جونز  …………………………………… 82

1. سطح کلان ………………………………………………………………………………………………………………………………. 82

متغیر جغرافیا………………………………………………………………………………………………………………………….  82

متغیر فرهنگی ………………………………………………………………………………………………………………………… 84

متغیر تاریخی …………………………………………………………………………………………………………………………. 85

2. سطح میانی ………………………………………………………………………………………………………………………………. 86

اتاقهای فکر Think Tank ……………………………………………………………………………………………………  86

3.سطح خرد: فرهنگ سازمان نظامی………………………………………………………………………………………………… 87

پایبندی به اصل موفقیت بر مبنای بکارگیری تکنولوژی های پیشرفته نظامی……………………………………  87

سند امنیت دفاع  2001 ……………………………………………………………………………………………………  88

سند امنیت دفاع2006 ……………………………………………………………………………………………………..   89

سند امنیت دفاع 2010 ……………………………………………………………………………………………………..  89

سند امنیت دفاع 2014 ……………………………………………………………………………………………………… 90

نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 93

منابع فارسی …………………………………………………………………………………………………………………………………  97

منابع لاتین …………………………………………………………………………………………………………………………………  103

چکیده لاتین …………………………………………………………………………………………………………………………….106

بیان مسئله:

فرهنگ­استراتژیک به زمینه­ای از تفکر راهبردی یک دولت، به عنوان مقدمه یا بستری برای تصمیم ­گیری راهبردی آن خاصه در ارتباط با اهداف امنیتی – نظامی اشاره دارد. پیام اصلی این حوزه­ اندیشه­ورزی را باید در شناسایی دوست یا دشمن و تعیین معیار برای تفکیک آنان از هم دانست؛ کارکردی یا کیفیتی که می ­تواند به سطوح مختلف تصمیم­ گیران در مسیر انتخاب راه­های استفاده از زور برای مقابله با عوامل تهدید و هم­چنین در سطحی بالاتر برای رسیدن به اهداف ملی کمک نماید. به سخن دیگر،فرهنگ­استراتژیک مانند یک پیش­زمینه عمل می­ کند، به گونه­ ای که تمام سیاست­ها و تصمیمات راهبردی در سطح کلان را سمت و سو می­دهد. بر این مبنا، بیان­شده که فرهنگ­ استراتژیک که در اصل زیرمجموعه­ی فرهنگ ­سیاسی یک کشور است؛ توانائی محدودسازی گزینه­ های انتخاب راهبردی را برای نخبگان درپروسۀ تصمیم ­گیری داراست. در عین حال ،  چنین محدودیت­هایی با توجه به افزایش اهمیت پشتیبانی افکارعمومی برای اجرای سیاست­ها قابل پذیرش است. بنابراین دولت­ها اقدام به طراحی و اجراء سیاست­هایی می­نمایند که از اقبال عمومی بیشتری برخوردار است.

مسئله فرهنگ تا ربع آخر قرن پیش جذابیت چندانی در مطالعات امنیتی نداشت و این امر تا زمانی ادامه یافت که علاقه به فرهنگ و فرهنگ­استراتژیک برای تبیین رفتار دولت­ها مطرح گردید. بخش عمده­ای از تحقیق در این عرصه مدیون جوزف نای و شان لین جونز است که معتقد بودند؛ مطالعات استراتژیک بر مبنای قوم­مداری آمریکایی همراه با نادیده­گرفتن « سبک­های ملی استراتژی» قرار داشته­است . از دهه 1970 میلادی بعضی از محققان و تحلیلگران تلاش کرده ­اند تا با بکارگیری مفهوم فرهنگ­استراتژیک فهم و تحلیل غنی­تری(نسبت به رویکرد واقع­گرایی و بعدها نوواقع­گرایی) از رفتارها و انتخاب­های استراتژیک کشوره ارائه دهند. در همین دهه و درپی ناتوانی تحلیلگران آمریکا از پیش ­بینی واکنش­های اتحاد جماهیر شوروی و تشریح درست سیاست بازدارندگی شوروی، جک اسنایدر چنین نتیجه گرفت، تحلیلگران آمریکا به این دلیل نتوانستند واکنش­های شوروی را پیش ­بینی نمایند که این واقعیت را بدیهی فرض کردند که مسکو در موراد خاص دقیقا همانند واشنگتن واکنش نشان می­دهد. در نتیجه این ناکامی برای پیش ­بینی واکنش­ها، وی و تعدادی دیگر از محققان به این نتیجه رسیدند که هر کشوری از شیوه­ای خاص برای تفسیر، تحلیل و واکنش به رخدادهای بین ­المللی برخوردار است. این مسئله موضوع فرهنگ ملی را دوباره در دستور کار قرارداد و توجهات روی فرهنگ استراتژیک به مثابه یک ابزار تحلیل جدید متمرکز شد.

چنانچه بیان شد؛ زمینه ­های مطالعات فرهنگ استراتژیک به سال­های جنگ سرد یعنی دوره­ای که استراتژی بازدارندگی هسته­ای به دستورکار راهبردی دو ابرقدرت تبدیل شده­بود، باز می­گردد. نظریه­پردازان واقعگرای  آمریکایی را باید پیشگام تولید دانش در این مورد دانست. اولین مرحله­ مطالعات فرهنگ استراتژیک در این کشور بر محور بررسی استراتژی هسته­ای آن در قبال اتحاد جماهیر شوروی شکل­گرفت. به این معنا که محققان این حوزه براساس تئوری بازی­ها و تصمیم ­گیری عقلائی در سطح تصمیمات هسته­ای، گزینه­ های پیش­روی این دولت (درچارچوب راهبرد هسته­ای) را  تنها در محورهای زیر خلاصه می­کردند: عدم استفاده مجدد از سلاح هسته­ای در اثر محاسبه هزینه و سود ؛ استراتژی بازداندگی ؛تسلیح و افزایش توانمندی­های دفاعی قابل کاربرد. در مقابل ، اینان مدعی بودند که استراژی شوروی از قاعده­ی بازی­ها و محاسبه عقلائی مد نظر آمریکا پیروی نمی­­کند ، که همین ویژگی می تواند دنیا را در معرض خطر هسته­ای جدی قرار دهد. بر این اساس، می توان گفت که مطالعات استراتزیک در مقطع یاد شده از نوعی جهت­گیری تقلیل­گرا ومتناظر با بحث­های صرفاً هسته­ای و راهبردی برخوردار بود.

در اواخر دهه­ 1980  موج انتقاد از نظریه­پردازان واقعگرا به خاطر عدم توانائی پیش بینی بروز زمینه ­های فروپاشی شوروی بالا گرفت . نظریه پردازان آمریکایی به ویژه طیف سازه­انگار، با تأکید بر رابطه فرهنگ و امنیت، مؤلفه­ی فرهنگ استراتژیک را به عنوان تنها عامل توضیح دهندۀ این فروپاشی معرفی کردند.آنان اعلام نمودند علت ناتوانی رئالیستها، درتأکید افراطی بر مفروضۀ یکسان بودن دولت­ها (در قالب نوعی جعبه­ی سیاه) باید پیگیری شود. بر این مبنا، هر دولتی بنا به ارزش­ها، ایستارها، هویت، مذهب، فرایند تشکیل، جامعه­پذیری و حتی موقعیت جغرافیایی دارای تفاوت­های بنیادینی در ارتباط با نگرش­های راهبردی است. این تفاوت­ها در عرصۀ تصمیم سازی در مورد انتخاب­های پیش روی تصمیم­ گیران دارای تأثیر می­باشند. ناگفته نماند که برخی نیز بر امکان استفاده از اعمال فریب­کارانه­ در جهت دستکاری افکار عمومی تأکید داشتند که می تواند ابزار توجیه­گر سیاست­های اعلانی (در قالب فرهنگ استراتژیک) تلقی­گردد. در این ارتباط، به دستکاری افکار عمومی در رابطه با حوادث بندر پرل هاربر ، که به مجوز ورود آمریکا به جنگ دوم جهانی تبدیل گردید، توجه شد. دومین مرحله­ تحول در مطالعات­استراتژیک آمریکا تحت­تأثیر ترویج اندیشه­ی قدرت نرم و تعبیه­ی این مفهوم در مطالعات امنیتی این کشور در دهه­ 1990 پدیدار شد. از این منظر، تصمیم سازان امنیتی، فرهنگ استراتژیک را متغیری وابسته و در عین حال مستقل ارزیابی کردند. ویژگی وابستگی به تأثیرپذیری آن از عناصری چون: تاریخ، ارزش­ها ، ایستارها، هویت و جامعه پذیری و برداشت ذهنی از جایگاه کشور در نظام بین الملل و همچنین متغیر هایی مادی چون جغرافیا و توانمندی تسلیحاتی بازمی­گشت؛ و وجه استقلال طلبی این نوع فرهنگ نیز در این باور ریشه داشت که فرهنگ استراتژیک باید از هویتی مستقل در چارچوب انتخاب­ها و رفتارهای تصمیم­ گیران برخوردار باشد. به این ترتیب ، در شرایط نوظهور بعد از جنگ سرد که آمریکا با ضرورت شناسایی کانون­های جدید تهدید  و زمینه ­های شکل­ گیری و تشدید آنان در مناطق مختلف جهان مواجه بود ، توجه به ویژگی­های فرهنگ­استراتژیک دیگر ملت­ها مدنظر قرار می­گرفت. بطور منطقی، از این منظر، افق جدیدی برای شناسایی ریشه ­های موج جدید تهدیدزایی آشکار می­شد و فرصت­های لازم برای شکل دهی به ائتلاف و همکاری با بازیگرانی که فرهنگ استراتژیک مشابهی داشتند، بروز می­کرد. به این ترتیب،  تحول این رویکرد در تسری دادن فرهنگ استراتژیک به سایر حوزه های اقدامات خارجی دولت­ها ریشه داشت ، که باعث می­شد در کنار اقدامات نظامی، اتحاد و ائتلاف­ها و حتی روابط مبتنی برهمکاری و تعارض را هم در نظر ­آورد.

اما همزمان با احساس نیاز برای شناسائی فرهنگ­استراتژیک سایر ملل برای آمریکا، مطالعه فرهنگ­استراتژیک این کشور نیز در دستور کار ملت­ها قرارگرفت. از نظر لانتیس آمریکا بخاطر عواملی چون تک ابرقدرتی ،  توانائی تأثیرگذاری بر تمام کشورها در عرصه روابط­خارجی و همچنین اقدامات­نظامی متأثر از قدرت نظامی­اش بخصوص بعد از 11 سپتامبر ، در محاسبات امنیتی دولتها مهره وزینی شده است. این اثربخشی باعث ضرورت درک فرهنگ­استراتژیک این کشور از سوی سایرین شده است. البته لانتیس دلیل دیگری را نیز مطرح می­کند. از نظر وی بر کشورهایی که خواستار به چالش کشیدن قدرت آمریکا هستند، ضرورت بررسی این فرهنگ مبرهن است. بهر ترتیب حجم زیادی از ادبیات فرهنگ استراتژیک به مقوله آمریکا می ­پردازد.

در بعد نظری فرهنگ استراتژیک ایالات متحده در مقایسه با سایر دولت­ها ،به برکت همین توجه بخوبی شاخص بندی شده است . و عناصری چون تمایل به استفاده از زور برای دستیابی به اهداف، اسطوره فناوری در نبرد، تمایل به حل