1-1- مقدمه. 2

1-2- تعریف مسئله. 3

1-3- ضرورت انجام تحقیق.. 7

1-4- مراحل انجام تحقیق.. 8

1-5- محدوده تحقیق.. 9

1-6- اهداف تحقیق.. 9

1-7- ساختار پایان‌نامه. 10

فصل دوم. 12

2-1- مقدمه. 13

2-2- مدیریت دانش…. 14

2-2-1- دانش چیست؟. 15

2-2-2- هرم دانش…. 15

2-2-3- انواع دانش…. 16

2-2-3-1- دانش صریح.. 16

2-2-3-2- دانش ضمنی.. 16

2-2-4- مدیریت دانش چیست؟. 17

2-2-5- استراتژی‌های مدیریت دانش…. 18

2-2-5-1- استراتژی اجتماعی سازی (تبدیل دانش پنهان به پنهان). 19

2-2-5- 2- استراتژی برونی سازی (پنهان به آشکار). 19

2-2-5- 3- استراتژی ترکیب­سازی (آشکار به آشکار). 20

2-2-5- 4- استراتژی درونیسازی (آشکار به پنهان). 20

2-2-6-معایب عدم بهرهگیری از دانش در سازمان. 20

2-2-7- اهداف مدیریت دانش…. 21

2-2-8- مدل­های مدیریت دانش…. 21

2-3- مدیریت دانش مشتری.. 23

2-3-1- انواع دانش مشتری.. 24

2-3-2- مدل مدیریت دانش مشتری.. 28

2-4- مدیریت ارتباط با مشتری.. 29

2-4-1- مدیریت ارتباط مشتریان در نظام بانکی.. 32

2-4-2- مدیریت ارتباط با مشتری: اهداف، مزایا و چالش‌ها 33

2-5- مقایسه مفاهیم CKM و KM و CRM.. 34

2-6- تاریخچه‌ای از بانک و بانکداری.. 37

2-7-  سیر تحول فناوری اطلاعات در صنعت بانكداری.. 38

2-7-1 دوره اول: اتوماسیون پشت باجه. 38

2-7-2- دوره دوم: اتوماسیون جلوی باجه. 38

2-7-3- دوره سوم: اتصال مشتریان به حساب‌هایشان. 38

2-7-4- دوره چهارم: یکپارچه‌سازی سیستم‌ها و مرتبط كردن مشتریان با تمامی عملیات بانكی.. 39

2-7-5- بانكداری الكترونیك… 39

2-8- داده‌کاوی.. 40

2-8-1- مقایسه روش‌های آماری و داده‌کاوی.. 40

2-8-2- مفهوم داده‌کاوی.. 42

2-8-3- داده‌کاوی و کشف دانش…. 44

2-8-4- فرایند داده‌کاوی.. 45

2-8-5- معرفی روش‌های داده‌کاوی.. 51

2-8-5-1- دسته‌بندی.. 53

2-8-5-2- درخت تصمیم. 53

2-8-5-3- شبکه‌های عصبی.. 55

2-8-5-4- پیش بینی.. 56

2-8-5-5- خوشه‌بندی.. 56

2-8-5-5- انواع خوشه‌بندی.. 57

2-8-5-5-2- معیارهای ارزیابی در خوشه‌بندی.. 59

2-8-5-6- تحلیل انحراف… 60

2-8-5-7- قواعد وابستگی (انجمنی). 61

2-8-5-8- تحلیل توالی.. 61

2-8-6- نرم‌افزار داده‌کاوی.. 62

2-8-7- کاربردهای داده‌کاوی.. 63

2-8-7-1- داده‌کاوی در صنعت بانكداری.. 63

2-9- پیشینه تحقیق.. 65

2-9-1- کاربرد داده‌کاوی در بخش‌بندی و مدل‌سازی رفتاری مشتریان در صنعت بانکداری.. 66

2-9-2- کاربرد داده‌کاوی در ارزیابی اعتبار مشتریان. 68

2-9-3- کاربرد داده‌کاوی در زمینه کشف تقلب… 69

2-9-4- کاربرد داده‌کاوی در تحلیل روی‌گردانی مشتری.. 69

2-10- جمع‌بندی مطالب فصل.. 74

فصل سوم. 76

3-1- مقدمه. 77

3-2- روش پیشنهادی.. 77

3-2-1- چارچوب تحقیق.. 77

 

3-2-2- انتخاب متغیرها 79

3-2-3- آماده‌سازی و پیش‌پردازش داده‌ها 80

3-2-3-1- نرمال سازی داده‌ها 81

3-2-4- تعیین تعداد بهینه خوشه‌ها 81

3-2-5- خوشه‌بندی.. 82

3-2-5-1- انواع خوشه‌بندی.. 83

3-2-5-2- خوشه‌بندی به روش K-Means. 84

3-2-5-1-1- مزایای استفاده از الگوریتم خوشه‌بندی K-Means. 85

3-2-5-1-2-  محدودیت‌های الگوریتم K-Means. 85

3-2-5-2- خوشه‌بندی به روش WK-Means. 86

3-2-5-3- خوشه‌بندی به روش A-H-Means. 87

3-2-6- ارزیابی خوشه‌ها به روش  مجموع مربع خطاها و انتخاب بهترین روش… 88

3-2-7- به‌کارگیری دانش حاصل از خوشه‌بندی.. 90

3-3- روش‌های جمع آوری اطلاعات… 90

3-4- جمع‌بندی مطالب فصل.. 90

فصل چهارم. 92

4-1- مقدمه. 93

4-2- معرفی بانک مهر اقتصاد. 93

4-3- موضوع و فعالیت بانک… 94

4-4- محاسبات تحقیق.. 94

4-4-1- گام انتخاب و جمع آوری متغیرهای ورودی.. 95

4-4-2- گام آماده‌سازی و پیش‌پردازش داده‌ها 96

4-4-3-گام تعیین تعداد بهینه خوشه‌ها 97

4-4-4- گام خوشه‌بندی داده‌ها 97

4-4-4-1- خوشه‌بندی به روش K-Means. 98

4-4-4-2- خوشه‌بندی به روش WK-Means. 100

4-4-4-3- خوشه‌بندی به روش A-H-Means. 100

4-4-5- ارزیابی خوشه‌ها به روش  مجموع مربع خطاها و انتخاب بهترین روش… 101

4-4-6-گام به‌کارگیری دانش حاصل از خوشه‌بندی.. 102

4-5- نتایج تحقیق.. 104

4-6- جمع‌بندی مطالب فصل.. 106

فصل پنجم. 107

5-1- مقدمه. 108

5-2- خلاصه تحقیق.. 108

5-3- نتیجه‌گیری.. 109

5-4- زمینه‌های پیشنهادی، راهکارها و پیشنهاد‌ات جهت پژوهش‌های آتی.. 110

منابع و مآخذ. 126

 

فهرست جدول‌ها

جدول 2-1 انواع مختلف تبدیلات دانش…. 19

جدول 2-2 مقایسه مفاهیم مدیریت دانش، مدیریت ارتباط با مشتری و مدیریت دانش مشتری.. 35

جدول 2-3 مقایسه روش‌های تحلیل آماری و داده‌کاوی.. 41

جدول 2-4 فعالیت‌های مربوط به فازهای CRISP-DM و خروجی هر فعالیت… 50

جدول 2-5 نمونه داده‌های مورد نیاز در یک مسئله مدل‌سازی به روش دسته‌بندی.. 54

جدول 2-6 معیارهای محاسبه شباهت در خوشه‌بندی.. 59

جدول 2-7 معیارهای محاسبه فاصله در خوشه‌بندی.. 60

جدول 2-8 پژوهش‌های انجام‌گرفته در زمینه کاربرد داده‌کاوی در صنعت بانکداری.. 71

جدول 3-1 متغیرهای تحقیق.. 80

جدول 4-1 نمونه ده‌تایی از داده‌های مربوط به مشتریان بانک مهر اقتصاد. 95

جدول 4-2 متغیرهای نرمال شده 96

جدول 4-3 وزن نسبی متغیرهای تحقیق.. 100

جدول 4-5 مقادیر مجموع مربع خطاها در الگوریتم‌های مختلف خوشه‌بندی.. 101

جدول 4-6 دسته‌بندی مشتریان بر مبنای ویژگی‌های رفتاری مشابه. 103

جدول 4-7 اطلاعات مربوط به خوشه‌بندی مشتریان بانک مهر اقتصاد به روش K-Means. 104

 

فهرست تصاویر و نمودارها

شکل 2-1 سلسله‌مراتب دانش…. 16

شکل 2-2 دانش صریح فقط بخش کوچکی از دانش را تشکیل می‌دهد. 17

شکل 2-3 مدل مدیریت دانش پروبست و رمهارد. 22

شکل 2-4 چارچوب خوشه انگور جهت نوع شناسی دانش مشتری.. 26

شکل 2-5 مدل مدیریت دانش مشتری.. 28

شکل 2-7 گام‌های فرایند تولید دانش از پایگاه داده‌ها 44

شکل 2-8 متدولوژی فرایند استاندارد میان صنعتی داده‌کاوی (CRISP-DM). 47

شکل 2-9 دسته‌بندی کلی عملکردهای داده‌کاوی.. 52

شکل 2-11 نیروهای رقابتی پورتر. 64

شکل 3-1 چارچوب تحقیق.. 78

شکل 4-1 خوشه اول، الگوریتم K-Means. 98

شکل 4-2 خوشه دوم، الگوریتم K-Means. 98

شکل 4-3 خوشه سوم، الگوریتم K-Means. 99

شکل 4-4 خوشه چهارم، الگوریتم K-Means. 99

شکل 4-5 خوشه پنجم، الگوریتم K-Means. 99

چکیده

افزایش روزافزون سطح رقابت در بازار، مدیران و تحلیل­گران سازمان­ها را وادار ساخته به دنبال راهکارهایی باشند که مزیت رقابتی را برای سازمان به ارمغان آورند. بر اساس مطالعات موجود، استفاده از دانش مشتری جهت اتخاذ استراتژی‌های لازم برای جلب رضایت مشتری می ­تواند سازمان­ها را به­سمت تحقق این هدف سوق دهد. از سوی دیگر گسترش بهره­ گیری از فناوری­های بروز در زمینه اطلاعات و ارتباطات خصوصاً در بانک­ها باعث بر جای ماندن حجم عظیمی از داده ­ها گشته که تحلیل و تصمیم ­گیری بر اساس آن­ها با روش­های معمول گزارش­گیری و روش­های آماری امکان­ پذیر نمی ­باشد. داده ­کاوی ابزار بروز و قدرتمندی است که در این پایان نامه جهت تحلیل داده ­ها به جهت استخراج دانش مشتری پیشنهاد می­گردد.

هدف از این تحقیق با عنوان «مدیریت دانش مشتریان بانک مهر اقتصاد با بهره گرفتن از تکنیک­های داده‌کاوی»، بخش‌بندی مشتریان بانک مهر اقتصاد، باهدف کشف ویژگی‌های رفتاری مشابه، برای کمک به مدیران این بانک جهت تسهیل اتخاذ استراتژی‌های متناسب با هر بخش و در نتیجه حفظ، تقویت و یا توسعه ارتباط با مشتریان و نهایتاً سودآوری برای این بانک می­­باشد. داده‌های خام مورد نیاز جهت این مطالعه از پایگاه داده‌های بانک مهر اقتصاد استخراج شده است

1-1- مقدمه

در سال­های اخیر دانش[1] به عنوان منبعی ارزشمند در کنار منابعی چون کار، زمین، سرمایه قرار گرفت و به عنوان موتور تولیدکننده درآمد و یک دارایی مهم و راهبُردی برای سازمان شناخته شد. از طرفی به دلیل وجود رقابت شدید در بین کسب و کارهای امروزی از جمله صنعت بانکداری، مشتری و توجه به جایگاه او و ارتباط با او اهمیت ویژه­ای یافته است. بنابراین مبحث بسیار مهم مدیریت دانش مشتری[2] مطرح گردید که امروزه مطالعات بسیار زیادی را به خود اختصاص داده است. مدیریت دانش مشتری با بهره گرفتن از راهکارهای مختلف مدیریت دانش نظیر روش‌های داده‌کاوی[3] زمینه بسیار خوبی را جهت استفاده مفید از گنجینه گران‌بهای دانش مشتری فراهم می­آورد.

از سوی دیگر در عصر حاضر بهره­ گیری از فناوری­های نوین اطلاعات و ارتباطات در عرصه ­های مختلف کسب­وکار به امری گریزناپذیر مبدل گشته است. به طور خاص صنعت بانکداری از جمله صنایعی است که به‌کارگیری فناوری­های روز دنیا در این صنعت می ­تواند مزیت رقابتی انکارناپذیری را برای آن ایجاد نماید. بنابراین این صنعت نیز از بهره­ گیری از بروزترین فناوری­ها مستثنا نبوده و مواردی مانند بانکداری الکترونیک، سیستم‌های یکپارچه بانکداری[4]، دستگاه­های خودپرداز، کارت­های اعتباری، پایانه ­های خرید الکترونیک و… از مصادیق این امر می­باشد.

ورود فناوری­های جدید به سازمان سبب افزایش چشمگیر سرعت تولید اطلاعات و در نتیجه بر جای ماندن حجم عظیمی از داده‌ها گشته است. از آنجا که این داده‌ها اغلب حجیم و وسیع می­باشند، معمولاً به صورت خام قابل‌استفاده نیستند، بلکه دانش موجود در آن­ها باید استخراج گردد. با این وجود که ارزش این داده‌ها بر کسی پوشیده نیست، حجم بسیار بالای داده‌های ارزشمند موجود، تحلیل و بهره­ گیری از آن­ها را به امری چالش‌برانگیز مبدل ساخته است. چرا که تحلیل به واسطه روش‌های گزارش گیری سنتی در این مقیاس امکان­ پذیر نیست و روش‌های آماری موجود نیز از ظرفیت کافی جهت تحلیل این داده‌ها برخوردار نمی­باشند. بنابراین باید به دنبال راهکاری بود که با غلبه بر این محدودیت، امکان انجام مطالعاتی جامع­تر با نتایج دقیق­تر و درصد خطای پایین­تر را ممکن سازد. این مسئله گواهی بر لزوم به‌کارگیری روش‌های نوین تحلیل داده‌ها جهت حصول دانش، نظیر روش داده‌کاوی خواهد بود.

دانش قابل توجهی که در زمان استفاده از خدمت یا مصرف کالا توسط مشتری، بین مشتری و سازمان تبادل می­ شود، به عنوان منبعی مهم برای سازمان شناخته می­ شود و کسب و بهره ­برداری از آن به یک مزیت رقابتی در سازمان­ها تبدیل شده است.

مدیریت دانش مشتری دربردارنده فرایندهایی­ست که با شناسایی و اکتساب اطلاعات مشتری و نیز ایجاد و بهره ­برداری از دانش مشتریان، مربوط است [9]. چنین اطلاعاتی در ماورای محدوده­های خارجی سازمان قرار دارند و دانشی که از آن­ها استخراج می­ شود موجب ایجاد ارزش برای سازمان و مشتریان آن خواهد شد [32]. در این تحقیق مسئولیت کشف دانش بر عهده الگوریتم‌های داده‌کاوی خواهد بود. در ادامه از این دانش به عنوان راهنما در مسیر اتخاذ استراتژی‌های سازمان، بهره­ گیری می­ شود.

1-2- تعریف مسئله

بااهمیت یافتن مشتری در عرصه پرتلاطم رقابت میان کسب­وکارهای مباحثی همچون مدیریت دانش مشتری و مدیریت ارتباط با مشتری مطالعات و تحقیقات فراوانی را به خود اختصاص داده­اند.

مدیریت دانش، كسب دانش درست، برای افراد مناسب، در زمان صحیح و مکان مناسب است، به گونه‌ای که آنان بتوانند برای دستیابی به هدف‌های سازمان، بهترین استفاده را از دانش ببرند.

در تعریفی دیگر مدیریت دانش فرایند كشف، كسب، توسعه و ایجاد، تسهیم، نگهداری، ارزیابی و به‌کارگیری دانش مناسب در زمان مناسب توسط فرد مناسب در سازمان، که از طریق ایجاد پیوند مناسب بین منابع انسانی، فناوری اطلاعات و ایجاد ساختاری مناسب برای دستیابی به اهداف سازمانی صورت می‌پذیرد، تعریف شده است.

مدیریت ارتباط با مشتری[5] از جمله راهکارهایی است که در سال­های اخیر با افزایش روزافزون سطح رقابت در بازار به عنوان سلاحی ارزشمند در جهت افزایش وفاداری مشتری و جلب رضایت او و با هدف به ارمغان آوردن مزیت رقابتی بالاتر برای سازمان، از سوی سازمان­ها بکار گرفته شده است. امروزه بیشتر روش‌های مدیریت ارتباط با مشتری مبتنی بر فناوری اطلاعات می­باشند و مسلماً برای رسیدن به مدیریت مؤثر ارتباط با مشتری ناگزیر از مدیریت دانش مشتری خواهیم بود.

مدیریت ارتباط با مشتری در برگیرنده مجموعه ­ای از فرایندهاست که سازمان­ها را قادر می­سازد تا از استراتژی­ های كسب­وكار در جهت ایجاد روابط بلندمدت و سودآور با مشتریان خاص پشتیبانی نمایند [46].

در حقیقت CRM یک فناوری پیشرفته در جهت دستیابی به قله­های اطلاعات مشتری است [G] و شركت­ها از آن به عنوان ابزاری در جهت افزایش رضایتمندی مشتری استفاده می­كنند. مدیریت ارتباط با مشتری به عنوان فعالیتی جهت گسترش و نگاه‌داری مشتریان سازمان­ها به طور گسترده­ای مورد توجه قرار گرفته است و ابزارهای آن افزایش رضایت مشتری و وفاداری اوست. همچنین مدیریت دانش KM همچون مدیریت روابط با مشتری بر جمع آوری منابعی تأكید دارد كه از فعالیت­های تجاری در جهت رسیدن به توانایی رقابت‌پذیری حمایت می­كند [37] برای بهبود روابط با مشتری، خدمات‌رسانی به روشی كه مورد دلخواه اوست، ضروری است. از این رو به مدیریت دانش مشتری احتیاج است [17].

امروزه حجم بالای پایگاه­های داده و پراکندگی و عدم به‌کارگیری راهکارهای مناسب جهت تحلیل این داده‌ها مطالعه و تصمیم ­گیری بهینه پیرامون ارتباط با مشتریان را با مشکل مواجه نموده است.

به طور ویژه بانک­ها سازمان­هایی هستند که با مشتریان تعامل مستقیم دارند و عنصر مشتری در این سازمان­ها اهمیت ویژه­ای دارد. بدیهی است جهت پیشرو بودن در عرصه رقابت توجه به جایگاه مشتری و اختصاص خدمات ویژه با تشخیص نیازمندی­های آن‌ ها و ارائه خدمات درست به آن­ها محقق خواهد شد. تحلیل منابع باارزش داده­ای در رابطه با مشتریان کنونی بانک­ها و مشتریان بالقوه و… مقدمه­ای جهت تحقق این مهم خواهد بود.

با ورود فناوری­های جدید به سازمان­ها و افزایش سرعت تولید اطلاعات و در نتیجه بر جای ماندن حجم عظیمی از داده‌ها و دشواری استفاده از این حجم وسیع، معمولاً امکان استفاده از این داده‌ها به صورت خام وجود ندارد، بلکه دانش موجود در آن­ها باید استخراج گردد. همچنین تحلیل این داده‌ها به واسطه روش‌های گزارش گیری سنتی در این مقیاس امکان­ پذیر نیست و روش‌های آماری موجود نیز از ظرفیت کافی جهت تحلیل این داده‌ها برخوردار نمی­باشند. داده‌کاوی راهکاری است که با غلبه بر این محدودیت، امکان انجام مطالعاتی جامع­تر با نتایج دقیق­تر و درصد خطای پایین­تر را ممکن سازد.

داده‌ها[6] کمیت‌های عددی یا خصیصه‌ای هستند که در نتیجه مشاهده یا آزمایش حاصل شده‌اند. داده‌های دسته‌بندی شده اطلاعات[7] را تشکیل می‌دهند. اطلاعات از ترتیب، تركیب و شبكه شدن دانش را ایجاد می­نماید. دانش، اطلاعات سازمان‌یافته، تحلیل یافته و یا تلخیص شده برای افزایش درک، آگاهی یا تشخیص می‌باشد.

داده‌کاوی ابزاری بروز، قدرتمند و وسیع است که می ­تواند جهت تحلیل حجم عظیم داده بکار گرفته شود. داده‌کاوی به بهره­ گیری از ابزارهای تجزیه و تحلیل داده‌ها به منظور کشف الگوها و روابط معتبری که تا کنون ناشناخته بوده‌اند اطلاق می‌شود. این ابزار با کاوش در بین داده‌های موجود و استخراج الگوها و روابط موجود در پایگاه داده‌ها، موجب تسهیل مطالعات و اتخاذ تصمیمات خواهد شد. همچنین به کمک امکانات موجود در این ابزار می­توان حجم داده‌ها را کاهش داد و داده‌های اضافی را حذف نمود. استفاده از روش‌های مختلف داده‌کاوی می ­تواند جهت کشف دانش و الگوهای موجود در حجم عظیم داده‌ها (برای مثال به طور خاص داده‌های جمعیت شناختی مشتریان بانک نظیر جنسیت، سن، وضعیت تأهل، تحصیلات، شغل و غیره، یا داده‌های مربوط به تراکنش­های مالی مشتریان و یا سرویس­های ارائه شده توسط بانک) استفاده شود. این الگوها می­توانند از سوی مدیران جهت اتخاذ تصمیمات مقتضی در ارتباط با مشتری، چگونگی برخورد با شرایط متفاوت کسب­وکار، ارائه خدمات خاص و غیره بکار گرفته شود.

تعاریف متفاوتی از داده‌کاوی وجود دارد ولی تعریفی كه در اكثر مراجع به اشتراك ذكر شده عبارت است از «استخراج اطلاعات و دانش و كشف الگوهای پنهان از پایگاه داده‌های بسیار بزرگ و پیچیده.» داده‌کاوی یک متدولوژی بسیار قوی و با پتانسیل بالا می‌باشد كه به سازمان‌ها كمك می‌کند كه بر مهم‌ترین اطلاعات از مخزن داده‌های خود تمركز نمایند [52].

داده‌کاوی را می­توان به عنوان ابزاری جهت کشف دانش از پایگاه­های داده تعریف نمود. داده‌کاوی یک گام در فرایند کشف دانش از پایگاه داده[8] است که با بهره گرفتن از الگوریتم‌های کشف و تحلیل داده‌ها تعداد خاصی الگو یا مدل را از روی داده‌ها تولید می­ کند.

یک الگو زمانی می ­تواند به عنوان دانش تلقی شود که :

1.   به سادگی برای افراد قابل فهم باشد.

2.   اعتبار آن از یک حد آستانه­ای[9] پایین­تر نباشد.

3.   دانش جدیدی متناسب با اهداف تعیین‌شده سازمان ارائه دهد.

4.   کاربردی باشد. [1]

چکیده v

فهرست مطالب    vi

فهرست جداول  ix

فهرست شکل ها x

فصل اول  1

کلیات تحقیق   1

1-1 مقدمه  2

1-2 دسته بندی كلی مسایل برنامه ریزی تسهیلات   3

1-3  دسته بندی مسائل مکانیابی با نگرش سنتی   3

1-4 دسته بندی مسائل مکانیابی با نگرش نوین   5

1-5  اهداف تحقیق   6

1-7 ساختار پایان نامه  7

فصل دوم  8

ادبیات موضوع  8

2-1 مقدمه  9

2-2 ادبیات موضوع  9

فصل سوم  16

ارائه مدل و الگوریتم های پیشنهادی.. 16

1-3 مقدمه  17

3-2 ساختار مسئله  18

3-2-1 مفروضات مدل   18

3-2-2  زیر نویس های مدل   19

3-2-3 پارامتر های مدل   19

3-2-4   متغیر های تصمیم مدل   20

3-2-5 سایر علائم مدل ریاضی   20

3-2-6 مدل ریاضی پیشنهادی   21

3-2-7 تشریح جزئیات و عملکرد مدل   22

3-3  خطی سازی مدل پیشنهادی   26

3-4 مثال   28

3-5 لزوم استفاده از رویكرد فرا ابتكاری و ابتکاری   31

3-6 تشریح الگوریتم ژنتیک    32

3-7 مفاهیم كلیدی الگوریتم ژنتیك    33

3-7-1 کدینگ    33

3-7-2 ایجاد جمعیت اولیه  34

3-7-3  عملگر های الگوریتم ژنتیک    34

3-7-4 تابع برازش    37

3-7-5 استراتژی برخورد با محدودیت ها 37

3-8  ساختار كلی الگوریتم ژنتیك    38

3-9 رویه انجام الگوریتم ژنتیک    40

3-9-1 نمایش كروموزوم  40

3-9-2 جمعیت اولیه  41

3-9-3 ارزیابی   42

3-9-4 معیار توقف    42

3-9-5 نخبه گرایی   42

 

3-9-6 عملگر  42

3-10 الگوریتم آزاد سازی لاگرانژ  48

3-10 -1 مراحل الگوریتم آزاد سازی لاگرانژ  50

3-10 -2 شرایط  توقف الگوریتم آزاد سازی لاگرانژ  50

3-11  رویه انجام الگوریتم آزاد سازی لاگرانژ  51

فصل چهارم……………….. 54

نتایج محاسباتی   54

4-1 نتایج محاسباتی   55

5-2 مسایل نمونه  55

نتیجه گیری و پیشنهادات آتی   65

5-1 نتیجه گیری   66

5-2 پیشنهادات آتی  67

مراجع فارسی   68

مراجع لاتین   69

Abstract 72

فهرست جداول
فصل دوم

جدول (1- 1). خلاصه ادبیات موضوعی مساله مکان یابی- تخصیص…. 14

 

فصل سوم

 

جدول (3 – 1). تعداد متغیر های مسئله خطی و غیر خطی.. 28

جدول (3 – 2). تعداد متغیر های مسئله خطی و غیر خطی.. 28

جدول (3 – 3). مقادیر پارامتر . 29

جدول (3 – 4). مقادیر پارامتر برای تسهیلات i 29

جدول (3- 5). مقادیر پارامتر های انبار. 29

جدول (3- 6). مقادیر تابع هدف.. 30

جدول (3- 7). جواب بهینه مسئله. 30

جدول(3- 8). روند الگوریتم ژنتیك. 39

جدول(3- 9) مراحل بهینه سازی گرادیان. 53

 

فصل چهارم

 

جدول(4- 1). پارامترهای الگوریتم ژنتیك… 56

جدول(4- 2). پارامترهای الگوریتم لاگرانژ. 56

جدول(4- 3).  نتایج محاسباتی در مقیاس های کوچک… 60

جدول(4- 4). نتایج محاسباتی در مقیاس های بزرگ.. 61

جدول(4- 5). مقایسه جواب های B&B و الگوریتم GA.. 62
فهرست شکل ها
فصل اول

شکل(1 – 1). دسته بندی کلی مسائل برنامه ریزی تسهیلات[1]. 3

شکل( 1 – 2). دسته بندی نوین مسائل مکان یابی [1]. 6

 

فصل سوم

 

شکل(3- 1). کروموزم. 41

شکل(3- 2). تقاطع نوع I. 43

شکل(3- 3(.تقاطع نوع II. 45

شکل(3- 4). جهش نوع I. 46

شکل(3- 5). جهش نوع II. 47

 

فصل چهارم

شکل (4- 1). نمودار همگرایی مقادیر تابع هدف در GA.. 63

شکل (4- 2). نمودار مقایسه زمان محاسباتی الگوریتم ژنتیک و الگوریتم آزاد سازی لاگرانژ و Lingo  در اندازه های متفاوت.. 64

چکیده:

در این تحقیق مکان یابی چند تسهیل و یک انبار مرکزی با تقاضا برنولی مورد بررسی قرار گرفت که مکان ها بصورت گسسته می باشند. هدف این مسئله مکان یابی- تخصیص، تعیین مکان بهینه تسهیلات و تخصیص تمام مشتریان به تسهیلات مستقر شده و همچنین مکان یابی یک انبار از بین مکان های کاندید انبار به عنوان انبار مرکزی و تخصیص تسهیلات به آن انبار می باشد بطوریکه بتوانیم مجموع هزینه های ثابت تسهیلات مکان یابی شده و انبار مرکزی و بعلاوه هزینه سرویس دهی و هزینه منابع برون سپار آنها را مینیمم شود.

نتایج محاسباتی این تحقیق، نشان می دهد كه مساله توسط نرم افزارLINGO در اندازه های بزرگ در زمان معقول به حل بهینه دست پیدا نمی کند. به منظور نشان دادن كارایی مساله در مقیاس های بزرگ، دو الگوریتم فرا ابتكاری (الگوریتم ژنتیك) و ابتکاری( الگوریتم آزاد سازی لاگرانژ) پیشنهاد و با یكدیگر مقایسه شده اند.

مقدمه
مسائل مکان یابی- تخصیص[1] شامل استقرار مجموعه ای از تسهیلات جدید[2] در بین تسهیلات موجود و تخصیص تسهیلات موجود به تسهیلات جدید است بصورتی که تقاضای تسهیلات موجود برآورده شود[2]. در دنیای واقعی بسیاری از مسائل را می توان با بهره گرفتن از مدلهای ارائه شده برای این دسته از مسائل حل کرد و جوابهای بسیار خوبی دست یافت که با اجرای آنها از صرف هزینه های اضافی می توان جلوگیری کرد و سود فراوانی بدست آورد. در واقع این مدلها را می توان با اهداف بهبودی و یا در زمینه- های طراحی بکار برد. این گونه مسائل ابتدا توسط کوپر[3] در سال 1963 ارائه شد.

مسائل مکان یابی نه تنها تعیین می کنند که هر مشتری چه مقدار کالا از هر واحد دریافت می کند، بلکه تعداد تسهیلات ، محل قرارگیری و ظرفیت آنها را نیز مشخص می کند. این مسائل را می توان بر مبنای ماهیت مسئله مطرح شده به دسته های زیر دسته بندی کرد.

1.فضای تخصیص

در بعضی مسائل نمی توان از تمامی سطح بصورت پیوسته استفاده کرد که این مسائل می بایستی بصورت گسسته[4] مورد تحلیل قرارگیرند.

1-2 مکانیابی هاب و آرک‌هاب… 2

1-2-1 مکانیابی آرک‌هاب… 5

1-3 الگوریتم ژنتیک… 6

1-3-3 ساختار الگوریتم ژنتیک… 13

1-4 مسئله تحقیق و ضرورت آن. 14

1-5 روش تحقیق.. 15

1-6 ساختار گزارش پایان‌نامه. 15

1-7 نتیجه‌گیری.. 16

فصل دوم – ادبیات و پیشینه تحقیق

2-1مقدمه. 18

2-2 اهمیت حمل و نقل.. 18

2-3 جایگاه حمل و نقل و بررسی نقش آن در اقتصاد کشورها 19

2-4 آثار عمده اقتصادی حمل و نقل.. 20

2-4-1 ارزش افزوده بخش حمل و نقل.. 21

2-4-2 سرمایه ثابت ناخالص در بخش حمل و نقل.. 22

2-5 اشتغال‌زایی بخش حمل و نقل.. 23

2-5-1  زیر بخش جاده‌ای.. 24

2-5-2 زیر بخش ریلی.. 25

2-5-3 زیربخش هوایی.. 25

2-5-4  زیربخش‌های دریایی.. 25

2-6 اهمیت حمل و نقل در جهت توسعه تجارت جهانی.. 25

2-7 مدل‌سازی مسائل هاب… 27

2-8 مدلسازی مسائل آرک‌هاب… 28

2-9 نتیجه‌گیری.. 28

فصل سوم – روش تحقیق

3-1 مقدمه. 30

3-2 مدل‌های مکانیابی هاب… 30

3-3 مدل‌های مکانیابی آرک‌هاب… 32

 

3-4 مدل‌سازی.. 35

3-4-1 مدل‌های هاب میانه. 35

3-4-2 مدل‌های مکانیابی آرک‌هاب… 37

3-5 نتیجه‌گیری.. 40

فصل چهارم – مخاسبات و یافته های تحقیق

4-1 مقدمه: 42

4-2 مدل مکانیابی آرک‌هاب با تخصیص یگانه: 42

مفروضات: 42

4-3 مدل مکانیابی آرک‌هاب با تخصیص چندگانه. 47

4-4 روش حل پیشنهادی مسئله مکانیابی آرک‌هاب با تخصیص یگانه. 52

4-4-1 نمایش جواب… 52

4-4-2 ایجاد جمعیت اولیه: 53

4-4-3 استراتژی جریمه. 53

4-4-4 استراتژی انتخاب: 54

4-4-5 استراتژی نخبه. 54

4-4-6 تابع برازش… 54

4-4-7 عملگر تقاطع. 54

4-4-8 عملگر جهش… 55

4-4-9 تنظیم پارامترها با روش تاگوچی.. 55

4-5-7 عملگر تقاطع. 58

4-5-9 تنظیم پارامترها با روش تاگوچی.. 59

4-6 نتایج بدست آمده برای مسئله مکانیابی آرک‌هاب‌و مشخصات کامپیوتر مورد استفاده 60

4-6 گزارش حل مسئله مکانیابی آرک‌هاب با تخصیص یگانه: 63

4-7 نتیجه گیری.. 68

فصل پنجم – نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1 نتیجه‌گیری.. 70

5-2 تحقیقات آتی و پیشنهادات… 71

منابع و مأخذ. 72

 

فهرست جداول:

جدول شماره 1 اثر تغییر خدمات حمل و نقل بر شاخص هزینه زندگی………………………………………………………….. 21

جدول شماره 2 ارزش افزوده بخشهای حمل و نقل و کل کشور……………………………………………………………………. 22

جدول شماره 3 سهم اعتبارهای عمرانی بخش حمل و نقل از ک سرمایه‌گذاریهای عمرانی کشور (2)………………. 23.

جدول شماره 4 میزان اشتغال در بخش حمل و نقل، ارتباطات و انبارداری طی سالهای 75-1345………………….. 24

جدول شماره 5 سطوح مورد استفاده در فرایند تاگوچی………………………………………………………………………………… 56

جدول شماره 6 پارامترهای بهینه………………………………………………………………………………………………………………… 56

جدول شماره 7  حل مسئله مکانیابی آرک‌هاب با تخصیص چندگانه………………………………………………………………..59

جدول شماره 8 حل مسئله مکانیابی آرک‌هاب با تخصیص یگانه با نرم افزار GAMS و مقایسه با حل با الگوریتم ژنتیک تنظیم شده…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 60

جدول شماره 9 حل مسئله مکانیابی آرک‌هاب با نرم افزار GAMS و مقایسه با حل الگوریتم ژنتیک……………….. 61

جدول شماره 10 حل مسئله مکانیابی آرک‌هاب با نرم افزار GAMS و مقایسه با حل الگوریتم ژنتیک………………. 63

جدول شماره 11 حل مسئله مکانیابی آرک‌هاب با نرم افزار GAMS و مقایسه با حل الگوریتم ژنتیک………………..64

جدول شماره 12 حل مسئله مکانیابی آرک‌هاب با نرم افزار GAMS و مقایسه با حل الگوریتم ژنتیک ……………….65   (5آرکهاب)

جدول شماره 13 حل مسئله مکانیابی آرک‌هاب با تخصیص چندگانه و مقایسه با الگوریتم ژنتیک………………………..66

فهرست تصاویر و نمودار:

شکل شماره 1. شکل نمونه از توپولوژی هاب  …………………………………………………………………………………………… …4

شکل شماره 2. حل مسئله مکانیابی10 هاب میانه که از داده‌های CAB و ضریب 4/0 استفاده شده است ……………33

2-4-1- استفاده از مایعات یونی جهت ترسیب الکتروشیمیایی فلزات و نیمه رساناها…………11
2-4-2- استفاده از مایعات یونی در کروماتوگرافی………………………….. 12
2-4-3- استفاده از مایعات یونی در پیل­های سوختی با غشای پلیمری ………….. 12
2-5- الكترود های اصلاح شده شیمیایی …………………………………… 13
2-5-1- الکترود­های اصلاح شده با فیلم­های پلیمری…………………………………13
2-5-2- الکترودهای اصلاح شده با پلیمرهای قالب مولکولی……………………..15
2-5-3- الکترودهای اصلاح شده با نانوذرات ……………………………………16
2-5-4- الکترودهای اصلاح شده با آنزیم­ها ……………………………………17
2-6- الکتروکاتالیز در سطح الکترودهای اصلاح شده ………………………… 18
2-7- كاربرد اصلاح­گر در بافت خمیركربن ……………………………………20
فصل سوم: بخش تجربی……………………………………23
3-1- مواد شیمیایی……………………………………24
3-2- تجهیزات ……………………………………25
3-3- الکترودهای مورد استفاده…………………………………… 25
3-4- روش ساخت الکترودکار …………………………………… 26
فصل چهارم: تهیه الکترودهای خمیر کربن اصلاح شده با مایع یونی فاقد و واجد نیکل و بررسی رفتار الکتروشیمیایی آنها…….. 27
4-1- کلیات…………………………………… 28
4-2- مطالعه پاسخ الکتروشیمیایی الکترودهای T-CPE و IL/CPE به روش ولتامتری چرخه­ ای……….28
4-3- مطالعه امپدانس الکتروشیمیایی الکترودهای خمیر کربن ساده و خمیر کربن اصلاح شده با مایع یونی……30
4-4- تهیه الکترود خمیرکربن اصلاح شده با مایع یونی واجد نیکل (Ni/IL/CPE)………………….31
4-5- بررسی اثر سرعت روبش پتانسیل بر رفتار Ni/IL/CPE………………………..
4–6- پاسخ الکتروشیمیایی  Ni/IL/CPEبه روش کرونوآمپرومتری با پله پتانسیل دو گانه……………….37
4–7- نتیجه گیری …………………………………… 39
فصل پنجم: استفاده از الکترود خمیرکربن اصلاح شده با مایع یونی واجد نیکل(II) برای الکتروکاتالیز فرایند اکسایش متانول……..40
5-1- کلیات…………………………………… 41
5-2- بررسی فرایند اکسایش متانول در سطح الکترود­ خمیر کربن ……………..41
5-3- بررسی فرایند اکسایش متانول در سطح الکترود خمیرکربن اصلاح شده با مایع یونی فاقد و واجد Ni(II)………….
5-4- تاثیر افزایش غلظت متانول بر فرایند الکتروکاتالیز اکسایش متانول……………………… 47
5-5- بررسی فرایند الکتروکاتالیز اکسایش متانول در سطح الکترود خمیرکربن اصلاح شده به روش کرونوآمپرومتری با پلۀ پتانسیل دوگانه…….49
5-6- محاسبۀ ضریب نفوذ متانول و ثابت سرعت واکنش شیمیایی کاتالیزی بین متانول و محل های فعال نیکل…….51
5-7- پایداری الکترود اصلاح شده …………………………………… 53
5-8- نتیجه گیری……………………………………53
فصل ششم: استفاده از الکترود خمیرکربن اصلاح شده با مایع یونی واجد نیکل(II) برای الکتروکاتالیز فرایند اکسایش فرمالدهید………. 55
6-1- کلیات …………………………………… 56
6-2- بررسی فرایند اکسایش فرمالدهید در سطح الکترود خمیرکربن ساده و الکترود خمیرکربن اصلاح شده با مایع یونی……..57
6-3- بررسی الکتروکاتالیز اکسایش فرمالدهید در سطح الکترود خمیرکربن اصلاح شده با مایع یونی واجد Ni(II) به روش ولتامتری چرخه­ ای…….58
6-4- اثر سرعت روبش پتانسیل بر فرایند الکتروکاتالیز اکسایش فرمالدهید…………..60
6-5- بررسی فرایند الکتروکاتالیز اکسایش فرمالدهید در سطح الکترود خمیرکربن اصلاح شده با مایع یونی واجد نیکل به روش کرونوآمپرومتری با پلۀ پتانسیل دوگانه ………..62
6-6- محاسبۀ ثابت سرعت واکنش شیمیایی کاتالیزی بین فرمالدهید با محل های فعال نیکل………… 64

 

6-7- نتیجه گیری…………………………………… 65
نتیجه گیری کلی…………………………………… 66
پیشنهادات…………………………………… 69
منابع …………………………………… 70
چکیده انگلیسی …………………………………… 76
چکیده:
در این کار، از مایع یونی 1-بوتیل3-متیل ایمیدازولیوم بیس(تری فلوئورومتیل سولفونیل) ایمید به عنوان اصلاحگر جهت ساخت نوع جدیدی از الکترودهای خمیر کربن اصلاح شده با مایع یونی استفاده شد. فنون اسپکتروسکوپی امپدانس الکتروشیمیایی و ولتامتری چرخه­ای نشان داد که این الکترود اصلاح شده نسبت به الکترود خمیر کربن فاقد این مایع یونی، افزایش قابل ملاحظه­ای در سرعت انتقال الکترون و هدایت الکتریکی نشان می­دهد. سپس با فرو بردن این الکترود اصلاح شده در محلول نیکل سولفاتM  0/1 و متعاقباً اعمال ولتامتری چرخه­ای متوالی در محیط قلیایی، گونه­ های نیکل(II) به سطح الکترود متصل شدند. بدین ترتیب الکترود خمیر کربن اصلاح شده با مایع یونی واجد یونهای نیکل (Ni/IL/CPE) ساخته شد و رفتار الکتروشیمیایی این الکترود نیز با بهره گرفتن از ولتامتری چرخه­ای و کرونوآمپرومتری مورد بررسی قرار گرفت.
این الکترود به طور موفقیت آمیزی برای اکسایش الکتروکاتالیزی متانول و فرمالدهید به کار رفت. الکترواکسایش این ترکیبات از طریق یک مکانیسم واسطه شده توسط گونه­ هایNi(III)/Ni(II)  انجام می­ شود. نکته قابل توجه دانسیته جریان الکتروکاتالیزی بالای (2mA cm– 6/17 برای متانول و 2- mA cm2/16 برای فرمالدهید) بدست آمده توسط این الکترود است. با بهره گرفتن از روش کرونوآمپرومتری، ثابت سرعت واکنش کاتالیزی برای اکسایش متانول و فرمالدهید محاسبه شد. در خاتمه مقایسه کارایی این الکترود با برخی از الکترودهای اصلاح شده توسط سایر اصلاح­گرها قبلی نشان داد که این الکترود از قابلیت الکتروکاتالیزی خوبی برای الکترواکسایش متانول و فرمالدهید برخوردار است.
فصل اول: مقدمه
مقدمه:
اصلاح سطح الکترودها به منظور فراهم کردن برخی کنترل­ها بر روی نحوه­ برهمکنش الکترود با محیط اطرافش یکی از فعالترین زمینه ­های تحقیقاتی مورد علاقه در الکتروشیمی در طی سی سال اخیر بوده است. در حالی که کارآیی یک الکترود به مواردی از قبیل جنس الکترود، محلولی که الکترود در آن قرار دارد و پتانسیل اعمالی به الکترود، محدود می­ شود، امروزه قابلیت الکترودهای اصلاح شده مسیر قدرتمندی جهت بهبود کارآیی آنها فراهم کرده است. برای الکتروشیمی تجزیه­ای این موضوع بسیار مهم بوده که اصلاح سطوح الکترودها مسیرهایی جهت افزایش گزینش پذیری، مقاومت در برابر زنگ زدگی، تغلیظ گونه­ ها، بهبود خواص الکتروکاتالیزی و محدودیت دسترسی گونه­ های مزاحم به سطح الکترود در یک نمونه پیچیده، مانند یک مایع بیولوژیکی را فراهم کرده ­اند[2،1]. همچنین نقش مهمی جهت تحقیق در زمینه تبدیل و ذخیره انرژی، محافظت از خوردگی، الکترونیک مولکولی[1] ، ابزارهای الکتروکرومیک[2] و تحقیقات بنیادی در زمینه پدیده­های مؤثر بر فرایندهای الکتروشیمیایی داشته است [3].
   در اهداف الکتروکاتالیزی، الکترودهای اصلاح شده شیمیایی جهت تسریع در سرعت انتقال الکترون ماده تجزیه­ای مورد نظر در پتانسیلی که این انتقال در سطح الکترود برهنه کند است، به کار می­روند. واکنش­های الکترودی بسیاری از مواد تجزیه­ای مهم، در سطح الکترود برهنه نیاز به پتانسیل­هایی بسیار بالاتر از پتانسیل فرمال خود دارند تا بتوانند با سرعت بالای مورد انتظار انجام شوند. تسریع چنین واکنش­های الکترودی که از نظر سینتیکی کند است به­وسیله واسطه­گر­های انتقال بار و طی فرایندی به نام الكتروكاتالیز انجام می­ شود. الكتروكاتالیز را میتوان به دو صورت همگن و ناهمگن انجام داد كه در نوع همگن تركیب واسطه گر به محلول اضافه می شود، در حالیكه در نوع ناهمگن از واسطه­گر­های تثبیت شده در سطح الکترودهای اصلاح شده استفاده می­ شود. بدین منظور الکترودهای اصلاح­ شده شیمیایی مختلفی برای الکتروکاتالیز ساخته ­شده ­اند که شامل [4]:
1) واسطه­گر­های تثبیت شده در یک پوشش تک لایه
2) واسطه­گر­های تثبیت شده در پوشش چند لایه
3) واسطه­گر­های تثبیت شده با ریز ذرات فلز یا نیمه­رسانای پراکنده شده در یک پیکره یونی یا لایه ­های پلیمری رسانا
می­باشند. مزایای الکتروکاتالیزوری الکترود­های اصلاح­شده با ریز ذرات فلزی یا نیمه رسانای تثبیت شده در یک لایه یونی یا پلیمری شامل موارد زیر است [6،5]:
1) این سیستم­ها به آسانی تهیه می­شوند.
2) کاتالیز و انتقال بار بین سطح پایه الکترود و ریز ذرات کاتالیزوری مجزا هستند.
3) همانند مکان­های اکسایش-کاهش درون یک پلیمر ردوکس، برای ریز ذرات کاتالیزوری درون پیکره پلیمر یک پاشیدگی سه بعدی وجود دارد.
   از این الکترودها علاوه بر الکتروکاتالیز، می­توان در زمینه اندازه ­گیری هم­زمان چند ماده و برای افزایش حساسیت در اندازه ­گیری­های بیوشیمیایی نیز استفاده ­کرد [9-7].
   در بین الکترودهای مختلف، رشد روز افزون الکترودهای خمیر کربن اصلاح­شده را می­توان به خواص جالب آنها نسبت داد. الکترود خمیر کربن به دلیل هزینه پایین، تهیه آسان، امکان تجدید سطح، جریان زمینه پایین و حساسیت بالا به طور گسترده­ای در الکتروشیمی تجزیه­ای به کار رفته است [15-10]. اولین استفاده از الکترود خمیر کربن توسط آدامز [16] در سال 1958 ارائه شد که ویژگی خمیر کربن را که از ذرات کربن ومایع آلی تشکیل شده بود، نشان داد. به طور کلی مایع آلی به عنوان عامل چسباننده­ی خمیر کربن، یک روغن معدنی غیر هادی از قبیل روغن نوجول، پارافین مایع و یا موارد مشابه می­باشد [17]. به خاطر پایداری شیمیایی بالا و نیز توانایی چسبندگی مناسب، این مایع ویسکوز غیر هادی همواره جهت ساخت الکترود خمیر کربن معمولی[3] (CPE) مورد توجه بوده است. با این وجود، عامل چسباننده روغن معدنی همچنان دو اشکال اساسی دارد [18]. اولاً روغن معدنی اجزای سازنده­ی ثابت و مشخصی ندارد، زیرا هنگام تهیه از نفت خام، درگیر پالایش­ها و فرایندهای گوناگون می­ شود و ممکن است برخی اجزای ناشناخته آن تأثیرات غیر قابل پیش بینی روی تشخیص و آنالیز مواد ایجاد کند و دومین اشکال اساسی این است که این عامل چسباننده نارساناست که باعث می­ شود پاسخ الکتروشیمیایی الکترود را تا حدی کاهش دهد که بخصوص جهت تشخیص مقادیر ناچیز گونه­ های شیمیایی مورد نظر، یک عیب اساسی است.
نشان داده شده که جایگزینی نوجول و پارافین با مایعات یونی به عنوان عامل چسباننده باعث افزایش هدایت الکتریکی الکترود، سرعت انتقال الکترون و همچنین افزایش حساسیت آن می­ شود. بنابراین می ­تواند یک اصلاحگر مناسب وکارآمد جهت تهیه­ الکترود خمیر کربن باشد. به همین دلیل در طول چند سال اخیر تعداد زیادی از این نوع الکترودها ساخته شده و برای اهداف مختلف تجزیه­ای به کار رفته­اند [23-19].
از سوی دیگر می­دانیم که سوخت­هایی نظیر متانول و فرمالدهید دارای اهمیت زیادی در پیل­های سوختی می­باشند. از آنجائیکه اکسایش آنها در سطح الكترودهای متداول در پتانسیل­های بالا صورت می­گیرد، لذا تاکنون از الكترودهای اصلاح شده­ی شیمیایی متفاوتی برای الكتروكاتالیز فرایند اكسایش این مولكول­ها استفاده شده است. از اینرو در این پروژه تحقیقاتی تلاش شد تا از ویژگیهای سودمند مایعات یونی جهت بهبود خواص الکتروکاتالیزی الکترودهای بر پایه خمیر کربن استفاده گردد و با پخش ذرات نیکل بر روی سطح این الکترود اصلاح شده، امکان الکتروکاتالیز بهتر این دو ترکیب مهم مورد بررسی قرار گیرد.
فصل دوم: تئوری
1-2- مایعات یونی
   مایعات یونی، نمک­های آلی هستند که از یک کاتیون آلی حجیم و یک آنیون آلی یا معدنی تشکیل شده ­اند. نقطه ذوب این ترکیبات عموماً زیر oC 100 است. بسیاری از مایعات یونی در دمای اتاق به صورت مایع هستند و در گستره­ی وسیعی از دما به شکل مایع باقی می­مانند که به اصطلاح مایعات یونی در دمای اتاق[1] خوانده می­شوند [26-24]. ساختار برخی از کاتیون­ها  و آنیون­های متداولی که مایعات یونی را تشکیل می­دهند، در شمای 2-1 نشان داده شد [27].
2-2- تاریخچه مایعات یونی
از نظر تاریخی، با تهیه اتیل آمونیوم نیترات ]3 ] [NO3NH5H2 [Cدر سال 1914 بوسیله پاول والدن[1]، این ترکیب بعنوان اولین مایع یونی شناخته شده است. نقطه ذوب این ترکیب oC 12 می­باشد، اما به دلیل واکنش­پذیری بالای آن کاربرد چندانی پیدا نکرده است [28]. والدن هنگام مطالعه بر روی هدایت سنجی و بررسی خواص الکتریکی محلول­ نمکها و بخصوص نمک­های آلی به این ترکیب رسیده است. پاول والدن مطالعات زیادی را روی حلال­ها و نمک­های مختلف انجام داد و علاقه زیادی به نمک­های آمونیوم داشت.
   مطالعات اصلی بر روی مایعات یونی در سال 1940 بوسیله گروهی به سرپرستی فرانک هورلی[2] و تام وییر[3] در دانشگاه رایس[4] انجام شد [29]. آنها هنگامی که پودر پیریدینیوم هالید را با آلومینیوم کلراید ترکیب و به آرامی گرم کردند، مایع شفاف و بی رنگی در نتیجه واکنش مواد با یکدیگر، بدست آوردند. این مخلوط­ها گزینه مناسبی جهت استفاده در الکتروشیمی، بخصوص جهت آبکاری الکتریکی[5] با بهره گرفتن از آلومینیوم بودند[32-30].
در اوایل سالهای دهه­ 1980 نمک های آلکیل ایمیدازولیوم با کشف 1-اتیل،3-متیل ایمیدازولیوم کلروآلومینات معرفی شدند [33] و سبب شدند تا مطالعات در حوزه مایعات یونی شتاب گیرد. نمک ذکر شده یکی از مایعات یونی است که بر روی آن مطالعات بسیار زیادی انجام شده و در ترکیب درصدهای بین 33 تا 67 درصد از 3AlCl  در دمای اتاق به صورت مایع است [29]. ویژگی جالب مایعات یونی بر پایه­ هالو آلومینات توانایی آنها جهت شیمی اسید-باز می­باشد که با

مقدمه: 1

ضرورت و اهمیت موضوع. 3

اهداف پژوهش… 4

سوالات تحقیق. 4

فرضیه های تحقیق. 4

روش پژوهش… 5

تعریف مفاهیم. 5

پیشینه پژوهش… 6

محدوده ی مکانی.. 11

محدوده ی زمانی.. 11

سازماندهی پژوهش… 11

فصل دوم:مبانی نظری پژوهش (رئالیسم تهاجمی) 12

مقدمه. 14

بایسته های اساسی نظریه رئالیسم تهاجمی.. 14

واقع گرایی.. 15

نقد رئالیسم کلاسیک… 17

نوواقع‎گرایی.. 18

نقد نظریه ی  نوواقع گرایی.. 22

واقع گرایی نو كلاسیك… 23

تفاوت واقع‎گرایی نئوکلاسیک با رئالیسم کلاسیک… 25

واقع گرایان تهاجمی.. 26

قدرت های بزرگ و علل انگیزه های تهاجمی.. 27

واقع گرایی تهاجمی و سیاست خارجی.. 30

اوراسیاگرایی و سیاست تهاجمی روسیه. 34

فصل سوم: اوراسیاگرایی.. 37

مقدمه. 38

اوراسیاگرایی کلاسیک… 39

اوراسیاگرایی نو. 41

رهبران فکری نواوراسیاگرایی.. 44

ویژگی های اصلی نواوراسیاگرایی.. 45

نگاهی به نواوراسیاگرایی دوگین.. 46

اوراسیا گرایی و بایسته های سیاست خارجی.. 47

نتیجه گیری.. 49

فصل چهارم: اصول  سیاست خارجی روسیه. 50

مقدمه. 51

گذری بر ژئوپلتیک روسیه. 51

 

روسیه در جستجوی هویت از دست رفته. 53

مناظره های هویتی روسیه. 54

روسیه پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی.. 58

دکترین نظامی روسیه. 59

نخستین دکترین نظامی روسیه. 59

دومین دکترین نظامی روسیه. 60

سومین دکترین نظامی روسیه. 62

رئالیسم روسی و دکترین های نظامی.. 63

گذری بر زندگی پوتین.. 68

بنیادهای سیاست خارجی پوتین.. 68

اقدامات پوتین در قالب رویکرد اوراسیاگرایی.. 69

سیاست خارجی روسیه در دوره پوتین.. 71

محورهای  تهاجم وارانه ی سیاست های پوتین.. 75

نتیجه گیری.. 78

فصل پنجم: نقش اوراسیاگرایی در سیاست خارجی روسیه. 101

مقدمه. 80

نقش اوراسیاگرایی در سیاست خارجی روسیه. 80

اهمیت قفقاز و آسیای مرکزی برای روسیه. 82

کشورهای مستقل مشترک المنافع. 83

اهداف روسیه از تشکیل CIS. 84

اهداف اقتصادی روسیه در CIS. 84

اهداف امنیتی و سیاسی روسیه در CIS. 84

اهداف فرهنگی = اجتماعی.. 85

شكل گیری و تأسیس سازمان منطقه های گوآم. 86

اهداف اقتصادی گوام. 88

اهداف سیاسی و امنیتی گوام. 88

سطح بین المللی.. 89

سطح منطقه ای.. 90

سطح داخلی.. 90

تأثیر اوراسیاگرایی بر روابط روسیه و آمریکا 90

جنگ سرد جدید. 93

الگوی چین در سیاست خارجی روسیه. 96

چند قطبی یا چند جانبه گرایی.. 98

نقش انرژی سیاست خارجی روسیه. 100

اتحادیه ی اروپا 101

ایران. 102

روسیه و خاورمیانه. 103

روسیه درسوریه. 107

فصل ششم:نتیجه گیری و چشم انداز آینده 132

نتیجه گیری و چشم انداز آینده 110

منابع و مآخذ  115

چکیده

فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی نقطه ی عطفی برای تغییر ماهیت نظام بین الملل از دوقطبی به تک قطبی و همچنین تقلای کشور روسیه برای بدست آوردن ثبات و امنیت بود. روسیه در جستجوی هویت از دست رفته ی خویش به این واقعیت دست یافت که سیاست آتلانتیک گرایی و دنباله روی از تک قطب نه تنها دردی از آن دوا نکرد، بلکه سبب انحطاط و سرخوردگی هر چه بیشتر آن در سطح داخلی و خارجی شد. اما با روی کار آمدن پوتین پنجره ای از امید به روی مردم روسیه گشوده شد و اتخاذ رویکرد اوراسیاگرایی از سال 2000 میلادی، سبب جلب توجه روسیه به کشورهای حوزه ی آسیای مرکزی و قفقاز شد و از آن پس، روسیه نه تنها  از تک قطب دنباله روی نمی کند بلکه با ابزاری همچون انرژی، تشکیل اتحادیه ها و سلطه بر جمهوری های بازمانده از شوروی آن را به چالش نیز می کشد و از سوی دیگر رویکرد اوراسیاگرایی روحیه ی تهاجمی را نیز در روسیه افزایش داده است؛ لذا، پژوهش حاضر با بهره گیری از رویکرد رئالیسم تهاجمی در صدد پاسخ به این سوال است که،  نقش و تأثیرات نگرش اوراسیاگرایی در سیاست خارجی روسیه چیست؟ روسیه برای اجرای سیاست اوراسیاگرایی در سه سطح  بین المللی، منطقه ای و ملی با چه چالش ها و فرصت هایی روبرو است؟ فرضیه ی نویسنده این است که اوراسیاگرایی به عنوان یک رویکرد محبوب در میان اکثر مردم روسیه با نگاهی ویژه به کشورهای استقلال یافته از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، سعی در تأمین منافع ملی روسیه و تثبیت جایگاه آن در عرصه ی بین المللی از طریق ایجاد اتحادیه های منطقه ای، همگرایی با کشورهای مشترک المنافع و معرفی روسیه به عنوان یک قطب رقیب در برابر هژمون، است. روش جمع آوری اطلاعات این رساله، کتابخانه ای و یافته های تحقیق عمدتاً به شیوه ای توصیفی- تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است.

مقدمه:
فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی پیامدهای منفی زیادی را برای روسیه در حوزه های مختلفِ ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی به همراه داشت و علاوه بر این سبب تحولات گسترده ای در سه سطوح مختلف بین المللی، منطقه ی اوراسیا و همچنین اوضاع داخلی کشور روسیه شد. با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، نظام بین الملل یک سر قطب خود را از دست داد و آن را به هژمون آمریکا واگذار کرد. بنابراین نظام دوقطبی تبدیل به یک قطب تبدیل شد و بازیگران زیادی در این بازی قدرت، متضرّر شدند.

در سطح منطقه ای، کشورهای زیر سلطه ی شوروی نفس تازه ای کشیدند و برای نشان دادن استقلال و حاکمیت خود، درهای روابط تجاری و سیاسی را به روی کشورهای مختلف از جمله آمریکا گشودند اما معضلی که این کشورها با آن روبرو هستند، کشمش و درگیری های بین آمریکا و روسیه است. روسیه این جمهوری ها را حیات خلوت خود می پندارد و در صدد دستیابی به امپراتوری دوره ی شوروی است اما در مقابل پانزده کشور بازمانده، از سلطه ی روسیه واهمه دارند بدین سان برای جلوگیری از این سلطه گری، تدابیر زیادی را اندیشیده اند.

اما در  سطح داخل روسیه نیز، یادگاری که از شوروی باقی مانده بود چیزی جز اوضاع بد اقتصادی، بی هویتی، فلاکت و بدبختی نبود. روی کار آمدن یلتسین پس از فروپاشی  نیز نه تنها اوضاع را بهبود نبخشید بلکه سست بودن شخصیت وی، اوضاع را وخیم تر از پیش کرد. اما در این میان روی كار آمدن پوتین، نقطه عطفی در سیاست های داخلی و خارجی این كشور پس از جنگ سرد به شمار می آید. پوتین كوشیده است از یک سو با حل بحران های داخلی، ثبات و انسجام را به روسیه بازگرداند و از سوی دیگر با بیرون آوردن روسیه از لاك خویش با رویكردی پیشرونده و تهاجمی در برابر محدودیت هایی كه عمدتاً غرب با توسعه طلبی خود علیه روسیه پدید آورده است، بایستد. هدف پوتین از این رویه ها بازگرداندن بلندآوازگی گذشته ملت روسیه و بازیابی روسیه به عنوان یک  قدرت جهانی است. در این راستا می توان گفت رویكرد تهاجمی پوتین در سیاست خارجی، واكنشی در برابر وادادگی یلتسین در برابر غرب و به ویژه آمریكا بوده است.

پوتین با برگزیدن سیاست اوراسیاگرایی و در کنار آن توجه به رویکرد پراگماتیستی تلاش کرد تا اوضاع سیاسی و اقتصادی کشور  را بهبود بخشد و در این امر تا حدودی نیز موفق شد. این رویکرد برخلاف دوره ی یلتسین سبب شد تا پوتین، اولویت سیاست خارجی خود را به کشورهای منطقه و حوزه اوراسیا بدهد. در راستای نایل شدن به این هدف، تلاش کرد با تشکیل اتحادیه های مختلف از جمله اتحادیه کشورهای مستقل مشترک المنافع یا دیگر اتحادیه ها علاوه بر حفظ حاکمیت و سلطه ی خود بر کشورهای منطقه، نوعی بازدارندگی در مقابل ایالات متحده آمریکا نیز ایجاد کند. زیرا این کشورها به عنوان حیات خلوت روسیه، نقش حیاتی در تأمین امنیت روسیه دارند و هر نوع درگیری در آن ها اوضاع روسیه را دچار چالش می کند. بنابراین روسیه با اتخاذ این سیاست و رفتار پراگماتیستی تلاش دارد سلطه و روابط خود با جمهوری های سابق بازمانده از شوروی را حفظ کند و علاوه بر این در هر نوع احساس ناامنی از روابط این جمهوری