مهر 1391

 

 

 

 

 

فهرست

فصل اول. 6

مقدمه. 7

بیان مسئله. 8

اهمیت و ضرورت بررسی. 10

اهداف پژوهش: 12

فرضیه های تحقیق: 13

بیان واژگان کلیدی. 14

فصل دوم. 17

اختلال نقص توجه – بیش فعالی. 18

مدلهای توجه: 23

سامانه حرکتی چشم. 25

انواع حرکات چشمی. 26

ارتباط حرکات چشمی و توجه. 28

فصل سوم. 33

نوع مطالعه. 34

جامعه مورد بررسی. 34

معیار ورود و خروج افراد به مطالعه. 34

روش جمع آوری داده ها : 35

حجم نمونه و شیوه محاسبه آن. 35

مکان و زمان انجام تحقیق. 36

ابزار جمع آوری اطلاعات.. 37

متغیرها  و نحوه سنجش آنها 39

شیوه انجام کار 42

روش تجزیه و تحلیل داده ها 43

ملاحظات اخلاقی. 43

فصل چهارم. 44

بررسی همسانی در مورد متغیر های دموگرافیک.. 46

بررسی متغیرها بین دو گروه 49

مقایسه نتایج بین گروه مداخله و شاهد. 57

فصل پنجم. 65

معرفی پژوهش… 66

تفسیر یافته های پژوهش… 67

تفسیر داده های مرتبط با پرسشنامه کانرز والدین: 67

تفسیر داده های مرتبط با آزمون عملکرد مداوم. 69

نتیجه گیری. 71

پیشنهادات.. 71

محدودیت ها 72

منابع. 73

پیوست.. 77

 

 

 

فصل اول

(کلیات تحقیق)

 

 

 

 

در این فصل به بررسی اجمالی بیان مساله و همچنین ضرورت بررسی، اهداف و فرضیه های پژوهش و تعریف واژگان کلیدی پرداخته می­ شود.

1-1 مقدمه

توجه، یکی از پیش نیازهای مهم حافظه بوده و این دو با هم از ملزومات اولیه جهت فرایندهای یادگیری          می­باشند (وود[1] 1987 به نقل از آنسوورس[2] 1999). تأثیر عمیق و شدید نقص توجه و اختلال در حافظه و عملکردهای اجرایی مغز بر فعالیت های روزمره فرد امری پذیرفته شده است. نقایص خفیف توجه ممکن است انجام برخی فعالیت های روزمره را برای فرد دشوار یا حتی غیر ممکن سازند (سولبرگ[3] 2004).  توجه، تلاش ذهنی برای تمركز برروی رویدادهای حسی یا ذهنی است. نقص توجه تأثیر منفی و بنیادی بر توانایی های انجام تكلیف در كودكان دارد. كودكانِ دچار نقص توجه اغلب در یک یا تعدادی از ابعاد و انواع توجه مشکل و اختلال دارند كه این عدم كارآیی، منجر به بروز اختلالاتی می­گردد و طیف ویژه ای نظیر نقص توجه-بیش فعالی        (ADHD[4]) را شامل می­ شود. کودکان دچار اختلال نقص توجه-بیش فعالی اختلالات توجهی زیادی را تجربه می­ کنند که از این میان نقص توجه پایدار[5] مهمترین نقص توجهی در این کودکان است (بارکلی [6]1999).    مطالعات متعدد، نقص عملکرد توجه پایدار را در کودکان دچار اختلال نقص توجه-بیش فعالی به اثبات              رسانیده اند. (زنتال[7]، فاکنبرگ [8]1986، اسمیت 1985[9]). همچنین مطالعات دیگری نیز، اختلالات حرکت چشمی را در کودکان ADHD مورد بررسی قرار داده اند (داگلاس[10] ومونز[11] 2003 ، بیلاسما 1989[12] ، راندال جی راس2000[13]).

در این مطالعه تأثیر بکارگیری استفاده از الگوهای ردیابی بینایی بر عملکرد توجه پایدار کودکان دچار اختلال نقص توجه-بیش فعالی مورد بررسی قرار گرفت، با این امید که مداخلات توجهی خاص، بعنوان شیوه مکمل درمانی – غیر دارویی برای نقایص توجهی کودکان دارای اختلال توجهی بیش فعالی مطرح گردد.

2-1 بیان مسئله

ویلیام جیمز[14] در سال 1890 توجه را اینگونه توضیح داد كه : توجه  عبارتست از تمركز ذهن به یک شی­ء از میان اشیاء به صورت رشته ای از اندیشه های همبود به شكلی روشن و زنده که اساس آن، متمركز شدن و قرار دادن شی­ء مورد نظر در کانون توجه[15]، تمرکز[16] و آگاهی[17] است. دونالد برادبنت نیز در كتاب ادراك و ارتباط، توجه را نتیجه وجود یک سیستم پردازش اطلاعات با ظرفیت محدود دانست. توجه مهارتی بسیار پیچیده است و در حقیقت در برگیرنده مهارت های متعددی است كه هر یک در طی زمان و در طول رسش سامانه های عصبی و همگام با تجربه و دریافت محرك از محیط بروز پیدا می­كنند. مشکلات توجهی طیف وسیعی از اختلالات روانپزشکی کودکان را بوجود می­آورند که می­توان به اختلالاتی نظیر اختلال بیش فعالی-کم توجهی، اختلالات تکاملی – رشدی[18] و اختلالات یادگیری [19]اشاره نمود.

طبق تعریف راهنمای تشخیص بیماریهای روانی DSM-IV-TR[20] اختلال نقص توجه- بیش فعالی عبارت است از یک وضعیت عصبی – رشدی که براساس وجود الگوی پایدار نقص توجهی (به ویژه توجه پایدار[21]) و یا تکانشگری[22] و بیش فعالی[23] به عنوان ویژگی­های بسیار تکرار پذیر و شدیدتر از میزان قابل مشاهده در همتاهای رشدی آنها مشخص می­گردد و علائم آن با سطح رشدی تکاملی فرد تناسب و همخوانی ندارد. اختلال نقص توجه-بیش فعالی الگوی پایدار عدم توجه و یا بیش فعالی و رفتارهای تکانشی است که شدیدتر و شایع تر از آنست که معمولاً در کودکان با سطح رشد مشابه دیده می­ شود. هرچند بسیاری از موارد سالها پس از بروز              نشانه ها تشخیص داده می­شوند اما برای مطرح نمودن این تشخیص باید برخی از نشانه ها قبل از سن 7 سالگی ظاهر شوند. در ایالات متحده میزان بروز اختلال 2 تا20% گزارش شده است، با این حال رقم 3 تا 7 درصد رقم اطمینان بخش تری است. اختلال موجب بروز آسیب در عملکردهای هنجار نظیر موفقیتهای تحصیلی، رفتار در مدرسه، تعامل با والدین و خواهر و برادر و ارتباط با همسالان می­ شود. در سبب شناسی این اختلال علل ژنتیکی، عوامل مربوط به رشد، آسیب­های مغزی، عوامل عصب شیمیایی، عوامل عصبی فیزیولوژیک و نیز عوامل روانی-اجتماعی مطرح می­باشند. علائم بالینی این اختلال بطور عمده شامل نقص توجه و بیش فعالی به همراه تکانشگری است. این کودکان در خانه حاضر نیستند حتی برای چند لحظه خاموش بمانند و اغلب انفجاری و تحریک پذیرند. محرکهای بی اهمیت می­توانند به راحتی توجه کودک را مختل سازند. از خصوصیاتی که بیش از همه ذکر می­گردد، شامل بیش فعالی، اختلال ادراک حرکتی، بی ثباتی هیجانی، نقص هماهنگی کلی، نقص توجه (میدان توجه کوتاه، حواس پرتی، درجاماندگی، ناتوانی در اتمام تکالیف و تمرکز ضعیف)، تکانشگری (اقدام قبل از اندیشیدن، تغییرات ناگهانی فعالیت و از جا پریدن در کلاس)، اختلال حافظه و تفکر، ناتوانی­ های اختصاصی یادگیری، نقایص گفتاری و شنیداری، علائم مبهم عصبی و بی نظمی های نوار مغزی می­باشند. (کاپلان و سادوک[24]2003).

طبق مطالعات انجام شده، کودکان دچار اختلال نقص توجه-بیش فعالی در طیف وسیعی از عملکردهای اجرایی مغز دچار اشکال هستند، خصوصاً در زمینه عملکرد توجهی، مطالعات متعددی نقص توجه مداوم و نیز توجه انتخابی را در این کودکان نشان داده اند (به نقل از توکا[25] و همکاران 2008). نارسایی توجه              مشخص ترین مشکل کودکان ADHD است و نخستین معیار تشخیصی محسوب می­ شود. (بارکلی[26] 1997). بارکلی بیان می­ کند که مهمترین مشکل توجه در کودکان ADHD نقص توجه پایدار است. (بارکلی1997).

مشکلات حرکتی در کودکان دچار اختلال کم توجهی-بیش فعالی به علت اختلال در مسیر فرونتو استرایتال و مخچه ای ثابت شده است. همانند سیستم حرکتی، سیستم اکولوموتور این کودکان نیز با نقص در مناطقی از مخچه از قبیل عقده­های قاعده ای، تالاموس، مخچه، کالیکولوس فوقانی و تشکیلات مشبک ساقه مغزی است. سیستم اکولوموتور بعنوان یک سیستم میانجی بین حرکت و شناخت مطرح شده است. (زی و لی 2006).

بررسی سیستم اکولوموتور می ­تواند بعنوان یک بررسی مکمل حائز اهمیت باشد زیرا داده ­های حاصل از این بررسی در یافته هایی مانند MRI و همچنین سایر آزمون های عصبی-روانشناختی یافت نمی­ شود. به همین دلیل تقریباً غیر ممکن است که توجه بینایی را بدون در نظر گرفتن دیدن[27] به مفهوم اینکه در چه نقطه ای چشم ها ثابت[28] می­شوند، در نظر گرفت. )لاسکر و همکاران 2007). از این رو می­توان از بررسی سیستم اکولوموتور به عنوان یک ابزاردقیق برای ارزیابی مسایل شناختی و همچنین رشد نورولوژیک این کودکان  استفاده کرد.

اهمیت این بررسی به این دلیل است که همین مناطقی که کنترل حرکات اکولوموتور را تحت کنترل دارند در کودکان ADHD دچار اختلال می­باشند. به همین دلیل کودکان دارای اختلال، هم در شروع حرکات ساکادیک و هم درکنترل حرکات چشمی دچار مشکل هستند. این اختلالات اکولوموتور در این کودکان منجر به سرعت پردازشی پایین­تر، مهارتهای خودکار کمتر و همچنین تلاش بیشتر در حین انجام کارهای روزمره                    می­ شود. (ماهونه[29]2011).

با توجه به ارتباط متقابل بین حرکات چشمی و توجه و نقش توجه در کنترل ثبات بینایی در این پژوهش، تأثیر تقویت ردیابی بینایی و تقویت حرکات چشمی بر توجه پایدار کودکان دچار اختلال کم توجهی-بیش فعالی مورد بررسی قرار گرفته است.

[1] Wood

[2] Answorth

[3] Solberg

[4] Attention defici-hyper activity

[5] sustain attention

[6] Barkley

[7] Zental

[8] Fulkenberg

[9] Smith

[10] Doglas

[11] Monuz

[12] Belasma

[13] Randal G Rass

[14] James

[15] Focalization

[16] Concentration

[17] Consciousness

[18] Pediatric developmental disorder

[19] Learning disorder

[20] Diagnostic and Statistical Manual

[21] Sustained Attention

[22] Impulsivity

[23] Hyperactivity

[24] Kaplan &Sadock

 

فهرست مطالب

 

فصل اول

مقدمه و بیان مسئله                                                                                                1

فصل دوم

مروری بر مطالعات انجام شده                                                                                     9

فصل سوم

  مواد و روش ها                                                                                                          16

فصل چهارم

  یافته ها                                                                                                                      25

فصل پنجم

  بحث                                                                                                                    34

 نتیجه گیری                                                                                                                39

ارائه پیشنهادات                                                                                                          39       

منابع                                                                                                                            40

پیوست ها                                                                                                                     42-40

چکیده انگلیسی                                                                                                            44

صفحه ی عنوان انگلیسی (طبق فرم پیوست)                                                             47

 

 

 

فهرست جداول

 

جدول شماره 1 : تعریف متغیر ها                                                                                           24

جدول شماره 2 : تغییرات اسیدیته بین ماست های مختلف                                                          26

جدول شماره3 : تغییرات میزان آب اندازی بین ماست های مختلف                                               28

جدول شماره 4 :  میزان زنده مانی باکتری پروبیوتیک لاکتوباسیلوس کازئی                                    30

جداول شماره  5 و 6 : ارزیابی حسی انواع ماست                                                                      31-32          جدول شماره 6: مقایسه میانگین نمره حسی کل                                                                      32

 

 

 

فهرست نمودارها

 

 

نمودار شماره 1: میزان اسیدیته انواع ماست                                                     27

نمودار شماره 2: میزان آب اندازی انواع ماست                                                 28

نمودار شماره 3: تعداد باکتری های پروبیوتیک انواع ماست                                  30

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

 

مقدمه و بیان مسئله

1 – 1 : مقدمه

جنس پرنگوس1 (جاشیر) متعلق به خانواده آمبلیفرا2 و شامل حدود 30 گونه است (Evans, 1989). 15 گونه از جنس پرنگوس (جاشیر) در ایران یافت می شود که 5 گونه بومی است (مظفریان،1996). برخی از گونه های پرنگوس (جاشیر) در طب سنتی بعنوان عوامل ملین، بادشکن (زرگری، 1988)، نیروبخش، ضد نفخ، دافع کرم روده، ضد قارچ و ضد باکتری استفاده می شود (زرگری، 1367؛ Baser et al., 2000 ؛ A. Ulubelen, G. Topcu, N. Tan, S. Olcal, S. Tamer, 1995). ترکیبات جنس پرنگوس (جاشیر) شامل تنوعی از کومارین ها3، آلکالوئید ها4، فلاوونوئید5، ترپنوئید6 و مشتقات گاما پایرون7 است (Chapman & Hall, London, 1998؛   Shikishima et al., 2001; Sajjadi, Zeinvand, Shokoohinia, 2009; Razavi et al., 2008).

جاشیر عضوی از جنس پرنگوس متعلق به تیره چتریان و با نام علمی پرنگوس فرولاسیا8 می باشد که گیاهی پایا و بلند است و عمدتاً به عنوان علوفه ای غنی در تغذیه دام استفاده می شود  و فراوانترین گونه پرنگوس در ایران است. از طرف دیگر اسانس های جاشیر از متابولیت ثانویه گیاهی بوده که به طور وسیعی در صنایع غذایی، دارویی و بهداشتی و به عنوان ترکیباتی با خاصیت ضد میکروبی مورد استفاده قرار می گیرد (امیری، 1386). همچنین از این گیاه به منظور درمان اختلالات گوارشی در طب سنتی ایران استفاده شده است و در بین عامه مردم به عنوان گیاهی با اثر ضد درد و ضد التهاب شناخته می شود (امام قریشی، تقوی، جاویدنیا، 1391).  درصد قابل توجهی از اسانس این گیاه را ترکیبات مونو ترپن های هیدروکربنی9 تشکیل میدهد و تنها سزکویی ترپن10 شناسایی شده در این اسانس بتاکاریوفیلن11 (1/3%) است. از میان 10 ترکیب شناسایی شده در اسانس آلفاپینن12 (6/36%)، بتاپینن13(9/31%) و بتافلاندرن14(7/11%) ترکیبات اصلی محسوب می شوند (امیری، 1386).  از نظر اجزائ تغدیه ای مشخص شده است كه میزان پروتئین خام در مراحل رشد رویشی، گلدهی و بذردهی به ترتیب 2/15، 4/9 و2/7 درصد و الیاف خام آن نیز به ترتیب 8/15، 9/27 و 2/29 بود. متوسط عناصر پر مصرف كلسیم، فسفر، سدیم و منیزیوم به ترتیب7/1 ،17/0 ، 02/0 و 31/0 درصد و متوسط عناصر كم مصرف مس و روی به ترتیب 8 و 6/32 میلی گرم در كیلوگرم اندازه گیری شد (عباسی، معروفی، 1387).

بعضی از کومارین ها جدا شده از جاشیر اثر ضد ویروس ایدز از خود نشان دادند (SHikishima, 2001). پرنگوس فرولاسیا لیندل15 گیاهی است که در مدیترانه و نواحی خاور میانه یافت می شود، به عنوان علوفه ای با انرژی بالا مورد(Martins, Ramos et al. 2013) توجه قرار گرفت. بخش های هوایی پرنگوس فرولاسیا (جاشیر) معمولا بعنوان غذای حیوان در ایران و برخی کشورها استفاده می شود (Coskun, Gulsen, Umucallar, 2004). گزارشاتی مبنی بر فعالیت های آنتی اکسیدانی و ضد باکتریایی پرنگوس فرولاسیا وجود دارد (Coruh, Sagdicoglu Celep, Ozgokce, 2007).

ماست16 از تخمیر اسیدی شیر حرارت دیده توسط فعالیت باکتری های مولد اسید لاکتیک به ویژه استرپتوکوکوس سالیواریوس تحت گونه ترموفیلوس17 و لاکتوباسیلوس دلبروکی تحت گونه بولگاریکوس18به میزان معین و درجه حرارت و زمان مشخص به دست می آید (گیتی کریم، 1388) و از پر مصرف‌ترین فرآورده‌های تخمیری شیر است، كه به دلیل ارزش تغذیه‌ای بالا تأثیر مثبتی در سلامتی انسان و اهمیت ویژه‌ای در رژیم غذایی افراد دارد (آمارنامه كشاورزی، امور دام و آبزیان،1380 ). خصوصیات ماست نظیر اسیدیته، میزان اسید چرب آزاد، تركیبات ایجاد كننده عطر و طعم (دی استیل19، استالدهید20 و استوئین21) و همچنین خصوصیات حسی و ارزش تغذیه‌ای فاكتورهای مهمی در ارزیابی محصول می‌باشند. این فاكتور‌ها تحت تأثیر عواملی از قبیل تركیب شیمیایی شیر، شرایط فرایند، افزودنیها و فعالیت باكتریهای آغازگر22در حین تخمیر قرار می‌گیرد  Tammim et al., 1999؛ Bonzer et al., 2002).

پروبیوتیك23 ها، میكروارگانیسم های غیر بیماری زایی میباشد كه اگر به تعداد كافی و به صورت زنده مورد استفاده قرار گیرند، از راه ایجاد تعادل میكروبی در روده، اثرات مفید و سلامتی بخشی بر میزبان خود اعمال می نمایند، به همین دلیل جز غذاهای فراسودمند24 محسوب می شوند.

باكتری های مولد اسید لاكتیك، به ویژه لاكتوباسیلوس ها25 و بیفیدوباكتریوم ها26، به طور عادی جزیی از اكوسیستم دستگاه گوارش هستند و پروبیوتیک محسوب میشوند ( Homayouni Rad, 2008؛ FAO/WHO, 2001).

به نظر می رسد محصولات لبنی حاملان خوبی برای تحویل پروبیوتیک ها به انسان باشند (Champagne and Gardner, 2005) که از جمله می توان به ماست اشاره کرد.

دو گروه عمده از میكروارگانیسم های پروبیوتیكی، لاكتوباسیلوس ها (Lactobacillus spp)  و  بیفیدوباكتریو م ها    (Bifidobactrium spp) هستند.

 

 

مهم ترین گونه های لاكتوباسیلوس عبارتند از:

ل. اسیدوفیلوس (L.acidophilus)، ل. سلوبیوز (L. cellobiose) ، ل. كازئی (L. casei) ، ل. كوروانتوس  (L. curvatus) ، ل. دلبروكی زیرْگونه بولگاریكوس  ،(L. delbrueckii, SS. bulgaricus) ، ل. فرمنتوم (L. fermentum)، ل. برویس (L. brevis)  ، ل. رئوتری  (L. reuteri)، ل. رامنوسوس (L. rhamnosus) و ل. پلنتاروم .(Lplantarum)

بیفیدوباكتریوم لانگوم (Bifidobacteriumlongum ) و بیفیدوباكتریوم بروه (Bifidobacterium breve) مهم ترین گونه های بیفیدوباكتریوم هستند كه به عنوان پروبیوتیک مورد استفاده قرار می گیرند (Kaur , Kuhad , Garg , Chopra, 2008). از جمله فواید پروبیوتیک ها، کمک  به درمان عدم تحمل لاکتوز، اسهال، یبوست، آلرژی ها، بیماریهای التهابی روده، سندرم روده تحریک پذیر، زخم معده، تحریک سیستم ایمنی و پیشگیری از بیماریهای خودایمن، کاهش کلسترول وخاصیت ضد سرطانی آن ها میباشد (Homayouni Rad, 2008؛ Kaur , Kuhad , Garg , Chopra, 2009)  مواد مترشحه از لاکتوباسیلوس ها عبارتند از  :  كاتابولیت های27 قندی مثل اسید های آلی (اسید استیك28، اسید لاكتیك29و اسید فرمیك30) ، كاتابولیت های اكسیژن دار نظیر پراكسید هیدروژن31، تركیبات پروتئینی مانند باكتریوسین ها32 ، پپتیدهایی33 با وزن مولكولی كم، پپتیدها و پروتئین های ضد قارچی، متابولیت های 34چربی، اسید های آمینه 35 و اسید های چرب36، فنیل لاكتیک اسید37 و هیدروكسی فنیل لاكتیک اسید38و دیگر تركیبات مانند دی استیل، آمونیاك، اتانل، دی آمین استوئین39، استالدئید، بنزوات40، لانتی بیوتیک ها41، آنتی بیوتیک ها42، رئوترین43، رئوتریساكلین44    .(Vuyst, 1995, 1996;  Laws , Gu Y, Marshall, 2008)

اثرات پروبیوتیكی كه به باكتریهای لاكتیک اسید و محصولات لبنی تخمیر شده از آن نسبت داده میشود نه تنها مربوط به میكروارگانیسم ها و اجزای دیواره سلولی شان مربوط میباشد بلكه از متابولیت هایی از قبیل پپتیدها و پلی ساكاریدهای45 خارج سلولی تولید شده در زمان تخمیر نیز ناشی می شود (Yamaguchi, Hearing, Itami, Yoshikawa, Katayama, 2009 و Ennahar, Deachamrs, 2000)). اثر بازدارندگی رشد توسط برخی از این مواد بر باکتری های مسموم کننده از طریق مواد غذایی و میكروارگانیسم های فاسد كننده نظیر لیستریاها (Strus , Pakosz, Goscinia, Mordarska,  2001) كلستریدیو م ها  و انتروكوكوس ها (Reuter, 2001) برخی از باسیلوس ها و استافیلوكوكوس ها (Strus , Pakosz, Goscinia, Mordarska, 2001) به اثبات رسیده است . لاكتوباسیل ها با منشاء انسانی اثر آنتاگونیستی46 بر بیماریزاهای47 گوارشی – روده ای  مختلف  نظیر هلیكوباكتر پیلوری،   كلستریدیوم دیفیسل، كمپیلو باكتر ژژونی و اشریشیاكلی دارند (Reuter, 2001). پروبیوتیک ها نه تنها به عنوان مكمل های غذایی و دارویی48 بلكه در تهیه فراورده های لبنی، آب میوه ها، شكلات ها و حتی فراورده های گوشتی نیز به كار می روند. میكروارگانیسم هایی به عنوان پروبیوتیک مورد توجه قرار می گیرند كه بتوانند از معده و روده عبور كنند، در مجرای گوارشی تكثیر شوند و با تولید متابولیت های آنتاگونیستی با میكروفلور ساپروفیت49 رقابت كنند . این توانایی در بین باكتری های اسید لاكتیک مانند لاكتوباسیل ها و بیفیدوباكترها وجود دارد (Ouwehand, Tuomola, Tolkko and Salminen, 2001). اگزوپلی ساكاریدهای50 ترشح شده توسط پروبیوتیک ها  دارای اثرات مثبتی همچون تحریک سیستم ایمنی51 و فعالیت ضد سرطان52 می باشند (Bujalancel, Moreno, Jimenez-Valera, Ruiz Bravo, 2007). این میكروارگانیسم ها دارای اثرات تحریک كنندگی و تقویت كنندگی بر روی سیستم ایمنی می باشند، بطور مثال در مطالعه ای كه روی موشهای مبتلا به نقص ایمنی صورت گرفت نقش پروبیوتیک ها به عنوان یک عامل موثر در تعدیل سیستم ایمنی53 و  بهبود پاسخ ایمنی54  نشان داده شده است (Oliveiraa, Sodinib, Remeufb and Corrieub, 2001). تعادل میكروبی دستگاه  گوارش می تواند تحت تاثیر عوامل زیادی از جمله بیماری ، استرس، سن ، رژیم غذایی ، شرایط جغرافیایی و برخی عوامل دیگر برهم خورده و در نتیجه اختلالاتی را در سلامت فرد به وجود آورد.  لاكتوباسیل ها و بیفیدوباكترها در حفظ این تعادل میكروبی در درجه ی اول اهمیت قرار دارند. این میكروارگانیسم ها جزو خانواد ه ی باكتری های لاكتیكی هستند كه  استفاده از آن ها پیشینه ی طولانی دارد؛ از این رو ایمن بودن آن ها كاملاً محرز گشته است . امروزه لاكتوباسیل ها و بیفیدوباكترها بخش اعظمی از كشت ها ی آغازگر پروبیوتیكی را تشكیل می دهد (Richardson, 1996) و به شكل گسترد ه ای از آن ها در تولید فرآورده های غذایی پروبیوتیكی استفاده می شود. این فرآورده ها اغلب از نوع لبنی هستند چرا كه شیر ضمن داشتن ارزش تغذیه ای فوق العاده، ماتریكس مناسبی برای این میكروارگانیسم ها فراهم می آورد (Mital and Garg, 1992; Molder, 1990; Patel, Dove, Sannabhati, and Dave, 1991). شرایط انتخاب پروبیوتیک طبق توصیه سازمان های بهداشت و سازمان خوار و بار جهانی55 این است كه پروبیوتیک ها باید قادر به اعمال اثرات مفید خود بر روی میزبان به واسطه رشد و فعالیت در بدن انسان باشند (ftp:http//ftp.fao.org/es/esn/food/probio_report_en.pdf, Accessed 27 October 2006). معیارهای اصلی در انتخاب سویه های پروبیوتیكی شامل داشتن منشاء انسانی ، مقاومت در برابر اسید و صفرای سیستم گوارش و قابلیت چسبیدن به دیوار ه ی روده و مقابله با میكروب های بیماری زای آن محیط می باشد (Bengmarks, 1995; Katherine Zeratsky, 2010; MayoClinic.com., 2010 ; David Dugdale, 2010; Duffy, Sporn, Hibberd, et al., 2010; Possemiers, Marzorati,  Verstraete, Van de Wiele. 2010). عوامل پروبیوتیک دارای ویژگی هایی هستند كه آنها را از سایر عوامل درمانی متمایز می سازد. مهمترین این ویژگی ها شامل : زنده بودن این عوامل و تاثیر آنها بر محیط زنده، آسانی تهیه و تكثیر آنها، استعمال آسان آنها، قابلیت زیست و بقاء این عوامل در شرایط داخلی محیط زنده و عدم پاسخ ایمنی بدن به آنها، قدرت تكثیر در حد بالا در بدن میزبان، بی خطر بودن استعمال آنها و نداشتن عوارض سوء جانبی ( مانند آن چیزی كه  در مورد استعمال آنتی بیوتیک ها دیده می شود ) و ارزانی تهیه این عوامل می باشد (Ejtahed, Mohtadi Nia, Homayouni Rad, Niafar, Asghari Jafarabadi, Mofid 2011; Pashapour, Hosyniyan Zakaria, 2004; Boehm, Stahl, 2003).

به منظور بهره مندی مصرف کننده از فواید پروبیوتیک ها باید روزانه (109-108 سلول بیفیدوباکتر در روز  و 20 گرم شیر اسیدوفیلوس حاوی 200 میلیون عدد لاکتوباسیلوس در هر میلی لیتر) یا بیش از 100 گرم ماست حاوی حداقل  cfu/ml 106  باکتری پروبیوتیک مصرف شود. همچنین نیمه عمر پروبیوتیک ها کوتاه می باشد لذا طی مصرف آنها حتما به تاریخ انقضای فرآورده توجه شود (خسروی دارائی و کوشکی، 1387).

 

لاکتوباسیلوس کازئی باکتری گرم مثبت56 ، مزوفیل57، میله ای شکل58، هموفرمنتاتیو اجباری59، میکروآئروفیل60، کاتالاز منفی61، بدون اسپور62 و ظرفیت بالایی برای تولید اسید دارد (مرتضوی و سهراب وندی، 1385؛ Iyer&Hittinahalli, 2008). این باکتری قابلیت بقائ بالایی در فرآورده های تخمیری شیری دارد (Rasdhari et al., 2008). اسید لاکتیک تولید شده توسط لاکتوباسیلوس کازئی از نوع L+ است. این باکتری به ونکومایسین مقاوم است و نسبت به لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس مقاومت کمتر نسبت به شیره معده دارد (مرتضوی و سهراب وندی، 1385). فعالیت این باکتری بیش از بقیه لاکتوباسیلوس های یافت شده در فرآورده های تخمیری شیر بوده و قادر به تخمیر طیف وسیعی از کربوهیدرات های موجود در محیط است. بصورت منفرد یا در ترکیب با پروبیوتیک های دیگر جهت دستیابی به ویژگی های مطلوب تغذیه ای، ارگانولپتیکی به ماست افزوده می شود (Vahcic & Hruskar, 2000). از ویژگی های لاکتوباسیلوس کازئی کمک به تقویت سیستم ایمنی ، بهبود کارکرد سالم سلولی و کمک به رشد باکتری های مفید در دستگاه روده ای می باشد (Aryana and McGrew, 2007). برخی مطالعات نشان داده است که لاکتوباسیلوس کازئی توانایی کاهش فعالیت آنزیم های مضر مانند بتاگلوکورونیداز63، نیتروردوکتاز64 و گلیکوکولیک اسید هیدرولاز65 را دارا می باشد (Guerin-Danan, 1998; ؛ Aryana and McGrew, 2007). همچنین از آن برای تولید صنعتی اسید لاکتیک از آب پنیر از طریق روش راکد سازی سلول ها بر پایه هایی همچون آگار66، پلی آکریل آمید67، ژل پکتات کلسیم68، آلژینات69 و دانک های کیتوزان اصلاح شده شیمیایی70 استفاده شده است (مرتضوی و سهراب وندی، 1385). تحقیقات عده ای از دانشمندان خاصیت آنتی اکسیدانی لاکتوباسیلوس کازئی را اثبات کردند (Saide & Gilliland, 2005 ).

پری بیوتیک ها71 اجزای غذایی غیر قابل هضمی72هستند که با تحریک انتخابی رشد یا فعالیت یک یا تعداد محدودی از باکتری ها درروده، اثرات مفیدی را در میزبان به جای می گذارند

فهرست مطالب

عنوان………………………………………………………………………………………………………………… صفحه

 

فصل اول- مقدمه و بیان مسأله. 1

1-1 مقدمه 2

1-٢ بیان مسأله و اهمیت پژوهش.. 2

1-3 اهداف و فرضیات. 8

1-3-1 اهداف اصلی. 8

1-3-3 سوالات پژوهش.. 9

1-3-4 فرضیات  پژوهش.. 9

 

فصل دوم  – بررسی متون: 11

٢-1 مقدمه 12

٢-٢ مبانی نظری پژوهش.. 12

٢-3 بر مطالعات انجام شده 12

٢-3-1 بر مطالعات انجام شده در ایران: 12

2-3-2 بر مطالعات انجام شده در جهان: 15

 

فصل سوم  – روش پژوهش: 23

3-1 مقدمه 24

3-2 نوع پژوهش.. 25

3-3 جامعه پژوهش : همراه با معیار ورود و خروج. 26

3-4 روش نمونه گیری و حجم نمونه: مشخصات نمونه‌های مورد بررسی (معیار ورود و خروج) همراه با روش نمونه گیری و حجم نمونه 27

تعیین حجم نمونه و نحوه محاسبه آن (Sample Size) : 27

3-5 روش گرداوری داده‌ها و اجرای تحقیق. 28

3-6 ابزار گرداوری داده ها 30

3-7 روش تجزیه و تحلیل داده ها 32

3-8 مکان و زمان مطالعه 33

3-9 محدودیت پژوهش.. 33

3-10 ملاحظات اخلاقی. 34

3-10 تعریف واژه ها 34

 

فصل چهارم – یافته ها: 37

 

فصل پنجم – بحث، نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات: 45

قسمت بحث: 46

اثر پروبیوتیک بر قند خون ناشتا 46

اثر پروبیوتیک بر پروفایل لیپیدی: 49

اثر پروبیوتیک بر انسولین. 51

نقش پروبیوتیک‌ها در مقاومت انسولینی (IR) 52

اثر پروبیوتیک بر وزن بدن و دریافت غذایی. 53

قسمت نتیجه گیری: 56

قسمت پیشنهادات: 57

منابع: 59

پیوست ها 67

پیوست شماره 1 : 67

نمونه برگه رضایت نامه 67

پیوست شماره 2 : 69

نمونه برگه اطلاع رسانی. 69

مقدمه ای مختصر و به زبان ساده با اصلاحات فارسی قابل فهم برای تمام آزمودنی‌ها در مورد موضوع و هدف پژوهش: 69

پیوست شماره 3 : 71

پیوست شماره 4: 72

نمونه یادآمد 24 ساعته خوراک.. 72

پیوست شماره 5: 73

پرسشنامه ارزیابی میزان فعالیت بدنی. 73

Abstract: 74

 

 

فهرست جداول

عنوان………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… صفحه

 

 

جدول 1 : خلاصه توضیحات وسایل کاربردی.. 30

جدول 2 : اطلاعات دموگرافیک افراد. 36

جدول 3: ریز مغذی و درشت مغذی دریافتی افراد قبل و بعد از مداخله. 37

جدول 4: مقایسه اثر پروبیوتیک بر شاخص‌های بیوشیمیایی قبل و بعد از مداخله در گروه ها 41

جدول 5: مقایسه اثر پروبیوتیک بر شاخص‌های تن سنجی قبل و بعد از مداخله در گروه ها 43

 

فهرست شکل و نمودار ها

عنوان………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… صفحه

 

نمودار 1: مقایسه شاخص قند خون ناشتا قبل و بعد از مداخله مکمل پروبیوتیک… 42

نمودار ٢: مقایسه شاخص HDL قبل و بعد از مداخله مکمل پروبیوتیک… 43

 

 

 

فصل اول :

مقدمه و بیان مسأله

 

1-1- مقدمه

امروزه دیابت یکی از شایع ترین بیماری‌ها در جهان است که نیمی از جمعیت جهان به آن مبتلا هستند. درمان دیابت بسته به نوع آن متفاوت می باشد. در دیابت نوع 1 درمان اصلی بر پایه دریافت انسولین به عنوان مهمترین داروی شیمیایی بوده، در حالیکه در دیابت نوع ٢ به دلیل وجود عوامل ایجاد کننده محیطی درمان‌های اصلی و مختلفی از جمله درمان‌های دارویی وشیمیایی، تغییر سبک زندگی (افزایش فعالیت بدنی، کاهش استرس و ترک سیگار) و تغییرات رژیم غذایی و درمان‌های طبیعی را به خود اختصاص می دهد. لذا در دیابت نوع ٢، امروزه، بیشتر تلاش بر این است که با به کارگیری تغییر سبک زندگی افراد و درمان‌های طبیعی اعم از درمان‌های گیاهی و دیگر مواد طبیعی، بتوان مقدار داروهای شیمیایی مورد استفاده در این بیماری را کاهش داده و از روند پیشروی و یا حتی ایجاد این بیماری جلوگیری کرد. چراکه هم اكنون پزشكان بیش از گذشته بر تشخیص دیابت پنهان به عنوان راهی برای پیشگیری از ابتلا به دیابت نوع 2 و هم چنین عوارض آن از جمله مشكلات قلب و عروق، چشم و كلیه تاكید می كنند . به همین دلیل، در این تحقیق، به بررسی اثر پروبیوتیک‌ها به عنوان ماده طبیعی که می تواند خواص درمانی و یا پیشگیری کننده‌ای بر  دیابت نوع ٢ داشته باشد پرداخته می شود.

1-٢-  بیان مسأله و اهمیت پژوهش

دیابت یکی از مهمترین بیماریهای اندوکراین و از جمله مشکلات جوامع بشری امروزی است. در دیابت به دلیل رخداد مقاومت به انسولین، سطح انسولین پلاسما افزایش می یابد و به علت اختلالی که در متابولیسم گلوکز رخ می‌دهد نهایتاً منجر به افزایش سطح گلوکز خون می شود. سطح کلسترول تام پلاسما،[1] LDL-C و[2] VLDL-C افزایش می یابد و کاهش [3]HDL-C نیز رخ می دهد. تغییرات در پروفایل لیپیدی می‌تواند از عوامل مسبب القاء‌ کننده  بیماری‌های  قلبی- عروقی در بیماران دیابتی باشد. بعلاوه سطوح بالاتر تری گلیسیرید به توسعه مقاومت انسولینی منتهی می‌شود (Association 2014).

آسیایی هایی که هنوز شیوه زندگی سنتی، مبتنی بر مخارج کم وکار سخت را رعایت می­ کنند تنها با یک درصد دیابت در افراد بالغ مواجه هستند. در حالیکه آسیائیهایی که شیوه زندگی غربی را پذیرفته­اند شیوع بیشتری نشان داده­اند. در مورد چینی­های مهاجری که در جزیره­ای در اقیانوس هند بصورت مدرنیزه زندگی می­ کنند 20 درصد افراد جمعیت، مبتلا به دیابت هستند (King et al. 1998).

طبق آخرین مقالات چاپ شده در ایران، شیوع دیابت در کل جمعیت ایران7 تا 8 درصد، در سال 1387 برآورد شده است و این بیماری شانزدهمین علت مرگ در مردان و نهمین علت مرگ در زنان ایرانی بوده است. طبق آخرین آمار موجود در ایران نیز تا سال 1386، از هر 20 ایرانی، یک نفر به دیابت مبتلا می باشد و انتظار می رود تا 18 سال بعد، یعنی در سال 1404، از هر 7 ایرانی یک نفر به دیابت مبتلا شود (Azizi et al. 2007).

هم چنین طبق جدیدترین آمار “فدراسیون بین المللی دیابت” [4](IDF)، در سال 2013، بیش از 3،4  میلیون نفر در ایران به بیماری دیابت مبتلا بوده و شیوع این بیماری در بین جمعیت بزرگسال 20 تا 79 ساله در این سال 43،8 درصد براورد شده است. هم چنین حدود 38002 نفر ناشی از بیماری دیابت جان باختند و تا به حال 2198 نفر از افراد مبتلا به دیابت در ایران، تشخیص آماری داده نشده اند. این در حالی است که متوسط هزینه‌های بهداشتی درمانی برای افراد دیابتی در ایران، 471 دلار به ازای هر نفر تخمین زده شده است(IDF 2013).

دیابت، کشورهای در حال توسعه­ای را که در زندگی غربی با غذای زیاد و تحرک کم گرایش می­یابند بیشتر تهدید می­ کند.با توجه به افزایش روزافزون تعداد مبتلایان به دیابت در جهان و اهمیت توجه به عوارض ناشی از این بیماری، یافتن روش‌های پیشگیری و درمانی در مورد این بیماری سال‌هاست که مورد توجه محققین می‌باشد (WHO 2011; Mahan et al. 2012).

از طرفی، هزینه‌های مستقیم پزشکی مانند بستری شدن، خدمات سرپایی، مراقبت‌های پرستاری در منزل بالا بوده و هم چنین هزینه‌های غیر مستقیم ،مانند ناتوانی، از دست دادن شغل و مرگ زودرس نیز به همان نسبت بالاست. به طوری در کل متوسط هزینه‌های پزشکی افراد مبتلا به دیابت 2 برابر افراد غیر مبتلا می باشد. لذا ایجاد تغذیه درمانی یا MNT[5] از طریق مداخلات غذایی و با هدف پیشگیری و درمان دیابت و کاهش هزینه‌ها بسیار موثر خواهند بود.امروزه مطالعات زیادی جهت تولید و یا بررسی فواید غذاهای عملگر[6] در حال انجام است که یکی از جنبه‌های مورد توجه، تحقیق پیرامون آثار ضد دیابتی این غذاها می باشد (Mahan et al. 2012).  در واقع مطالعات حاکی از آن است که می توان با مداخلات غذایی و تغییر فلور میکروبی روده، اثرات مثبتی بر بهبود بیماران مبتلا به دیابت ایجاد نمود (Dalla Vestra et al. 2005; Ejtahed et al. 2011; Asemi et al. 2013).

دسته‌ای از غذاهای عملگر، محصولات غذایی حاوی پروبیوتیک‌ها می باشد. پروبیوتیک‌ها به عنوان میکروارگانیسم‌های زنده دستگاه گوارش تلقی می شوند و هنگامیکه مقادیر کافی از آنها به بدن انسان برسد، با تغییر ترکیبات فلور روده اثرات مثبتی بر سلامت بدن میزبان برای می گذارند. و از بین آنها، لاکتوباسیلوس  و بیفیدو باکترها نقش مهمی در پیشگیری از بسیاری از بیماری‌ها ایفا می کنند .(Rijkers et al. 2011; Schlundt et al. Retrieved 17 December 2012.) اثرات مفید آنها بر نمک‌های صفراوی و یا بهبود افراد مبتلا به دیابت (اثر بر سطوح کلسترول(Ejtahed et al. 2011) فاکتورهای التهابی (Ejtahed et al. 2012) تاثیرات دیگری از جمله تحریک سیستم ایمنی بدن، پاکسازی روده از باکتریهای پاتوژن، تولید مواد بیواکتیو، فعالیت آنتی- کارسینوژنی، بهبود عدم تحمل لاکتوز، جلوگیری از عفونت روده‌ای نیز دارا می باشند(Roberfroid 2000; Grover et al. 2012).

مکانیسم اثر پروبیوتیک بر شاخص قند خون به طور واضح مشخص نیست، یاداو و همکارانش در مطالعه‌ای اثر پروبیوتیک را در رت هایی که با دریافت رژیم غنی از فروکتوز به دیابت نوع دو مبتلا شده بودند را به مدت 8 هفته بررسی کرده‌اند. در بررسی آنها مصرف پروبیوتیک، منجر به تأخیر آشکار در شروع عدم تحمل گلوکز، هیپرگلیسمی، هیپرانسولینمی، نسبت به گروه شاهد شده است (Yadav et al. 2007). با این حال مکانیسم آن هنوز جای بحث بسیاری، به خصوص در مطالعات انسانی دارد.  اثرات هایپوکلسترولمی لاکتوباسیلوس‌ها در مطالعات مختلف نشان داده شده است(Chiu et al. 2006; Ejtahed et al. 2011; Asemi et al. 2013) . جیلیاند و همکارانش، دکانژوگه شدن نمک‌های صفراوی و کاهش جذب کلسترول توسط باکتری‌ها را مکانیزم اصلی کاهش کلسترول توسط  لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس معرفی کرده اند (Gilliland et al. 1990).

مکانیسم‌های کلی این اثر به قرار زیر است:

1. اتصال کلسترول به دیواره سلولزی باکتری، و در نتیجه کاهش کلسترول خون
2. دگونژوگاسیون اسید صفراوی از طریق هیدرولازهای نمک صفراوی و تداخل در سیکل انتروهپاتیکی کاهش کلسترول خون
3. تولید [7]SCFA توسط باکتری‌ها و کاهش سنتز کلسترول [8]HMG- Coa به باکتری‌ها کمک می کند تا از فعالیت ردوکتاز جلوگیری و باعث کاهش تولید کلسترول داخلی می شود (Gilliland et al. 1990).

همانگونه که از مرور مطالعات در زمینه پروبیوتیک‌ها بر می آید، بیشتر این پژوهش‌ها تنها در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. در تحقیقات حیوانی، تاثیر مکمل یا مواد غذایی پروبیوتیکی جهت بهبود شاخص‌های خونی نمونه‌های مبتلا به دیابت صورت گرفته است (Bejar et al. 2013) مطالعات انسانی نیز اثرات مشابهی قید شده است(Ejtahed et al. 2012; Asemi et al. 2013).  با این حال تا به حال با توجه به تحقیقات ما، اغلب در مطالعات انسانی از مواد غذایی طبیعی حاوی چند سویه پروبیوتیکی استفاده شده است(Ashar et al. 2000; Chiu et al. 2006; Ejtahed et al. 2011) به عنوان مثال  اجتهد و همکاران در سال 2012 به در بررسی ماست پروبیوتیک بر شاخص‌های خونی افراد دیابت، دریافتند که سطح کلسترول تام  و قند خون آنها بهبود یافته ولی تغییری در میزان کلسترول HDL[9]، LDL[10] و TG[11]  ذکر نکردند (Ejtahed et al. 2011). با این حال مطالعات انسانی پیرامون اثر مکمل‌های حاوی سویه‌های مختلف پروبیوتیک بسیار محدود است (Asemi et al. 2013; Mazloom et al. 2013) در بررسی که در ایران توسط خانم مظلوم و همکاران در شیراز در سال 2011 انجام شد، مشخص شد که دریافت مکمل پروبیوتیک تغییری در شاخص‌های آنتروپومتریک ایجاد نکرده و نیز سطوح قند خون ناشتا، TG، LDL، بدون تغییر باقی مانده است (Mazloom et al. 2013). هم چنین در مطالعه‌ی اخیر دکتر عاصمی و همکاران، علی رغم وجود نتیجه مطلوب درون گروهی، بعد از مداخه مکمل چند سویه پروبیوتیکی، کاهشی در قند خون افراد مورد مداخله در مقایسه با افراد شاهد دیده نشد (Asemi et al. 2013). نکته بسیار مهم در رابطه با مداخله مواد غذایی حامل پروبیوتیک این است که این مواد می توانند بر بهبود نتیجه کار تاثیر به سزایی داشته باشد، چراکه نشان داده شده است که وجود درشت مغدی و ریز مغذی هایی همچون کربوهیدرات و پروتئین و کلسیم خود عامل مداخله گری بوده و نقش مجزایی در کاهش قند خون و یا دیگر شاخص‌های بیوشیمیایی حتی بدون وجود پروبیتیک‌ها دارند (Smedman et al. 1999). لذا بررسی اثر پروبیوتیک‌ها به طور مجزا و خالص ضرورت پیدا می کند.

هم چنین با توجه به استفاده گسترده جوامع مختلف از محصولات لبنی تخمیری که می تواند به طور طبیعی حاوی باکتری‌های اسید لاکتیک و سایر پروبیوتیک‌ها باشند، و هم چنین تفاوت در فلور طبیعی افراد بومی در مناطق جغرافیایی مختلف و به تبع آن تفاوت در اثرگذاری پروبیوتیک‌ها در افراد مختلف از مناطق جغرافیایی مختلف، انجام مطالعات انسانی ویژه هر منطقه جغرافیایی و بومی ضروری می نماید. بی شک کشور ما نیز با توجه به استفاده گسترده از محصولاتی مانند ماست و دوغ، از این قاعده مستثنی نیست، اما بر خلاف اهمیت آن، مطالعات انگشت شماری در این مورد، به خصوص در زمینه مکمل‌های خالص حاوی پروبیوتیک، صورت پذیرفته است.

لذا، مطالعه حاضر بر نمونه‌های انسانی و بومی تهرانی به منظور بررسی اثر خالص پروبیوتیک‌ها از طریق مداخله مکمل غذایی انجام شده است که نتیجه این گونه مطالعات علاوه بر ارزیابی اثر پروبیوتیک خالص بر شاخص‌های بیوشیمیایی فوق الذکر و کمک به درمان بیماری هایی نظیر دیابت، سازگاری افراد بومی به محصولات و ترکیبات مختلف پروبیوتیکی و میزان تاثیر پذیری آنان را ارزیابی خواهد کرد .

هدف اصلی از انجام این طرح  بررسی اثر مصرف مکمل Familact  ،حاوی هفت سویه مختلف پروبیوتیک، بر روی شاخص‌های بیوشیمایی پروفایل لیپیدی و کنترل گلایسمی در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 می باشد. در سنجش پروفایل لیپیدی ؛ فاکتورهای کلسترول تام، کلسترول LDL، کلسترول HDL و TG اندازه گیری می شود. در کنترل گلایسمی نیز شاخص‌های قند خون ناشتا (FPG[12])، سطح انسولین خون و ومقاومت انسولینی اندازه گیری خواهد شد.

لذا در این طرح، به منظور بررسی امکان تجویز پروبیوتیک‌ها به عنوان مکمل غذایی جهت کمک به درمان و یا کاهش عوارض ناشی از دیابت در کنار رژیم درمانی و دارو درمانی و در مرحله بعدی، استفاده از آن در تولید فرآورده لبنی و غیر لبنی پروبیوتیکی ، به اثر آن بر بیماران مبتلا به دیابت نوع٢ پرداخته خواهد شد.

[1] Low Density of Lipoprotein

[2] Very Low Density of Lipoprotein

[3] High Density of Lipoprotein

[4] International Diabetes Federation

[5] Medical Nutrition Therapy

[6] Functional Foods

[7] Short Chain Fatty Acids

عنوان:

 

بررسی ارتباط میان هورمون­های تیروئیدی، میزان آنزیم­ سوپراکسید دیسموتاز و برخی عناصر کم نیاز سرم خون گاومیش­های خوزستان

 

 

 

 

 

استاد راهنما:

 

دکتر خلیل میرزاده

 

 

 

اساتید مشاور:

 

دکتر صالح طباطبائی وکیلی

 

دکتر طاهره محمد ابادی

 

 

 

شهریور93

 

 

 

 

فصل اول

1-1 مقدمه

حیوانات اهلی به عنوان سرمایه­ای ملی و ذخایر استراتژیک بومی یک کشور محسوب می­شوند. استان خوزستان با اینکه یک منطقه نفت خیز است و در غالب اوقات سال دارای آب و هوایی گرم می­باشد، ولی یکی از مناطق مستعد پرورش دام و طیور به شمار می­رود. یکی از این دام­های بومی و با ارزش گاومیش است که علاوه بر ظرفیت تولید، نسبت به شرایط سخت و آب هوایی گرم استان سازگاری داشته و همچنین در برابر برخی بیماری­های رایج مقاوم می­باشد. جمعیت گاومیش در جهان تقریبا حدود 4/166 میلیون رأس می­باشد که نزدیک به 4/161 میلیون رأس یعنی در حدود 2/97 درصد از آنها در آسیا یافت می­ شود. جمعیت گاومیش در ایران به طور تقریبی 523 میلیون رأس تخمین زده می­ شود (فائو، 2009). مهم­ترین محل پرورش گاومیش، قاره آسیا به ویژه شبه قاره­ی هند است. و به طور کلی اهمیت پرورش گاومیش را می­توان به شرح ذیل بیان نمود. گاومیش بر خلاف داشتن ظاهر خشن، حیوانی مطیع و آرام است و خیلی زود با محیط و افراد خو می­گیرد. این حیوان قدرت سازگاری با محیط­های مختلف را داراست به طوری­ که در مناطق سردسیر و گرمسیر مثل خوزستان به خوبی پرورش می­یابد و به منظور تولید شیر، گوشت، ورزش و کار می­توان از آن استفاده کرد. صفاتی که دارای اهمیت اقتصادی در گاومیش هستند شامل تولید شیر، درصد چربی، درصد پرتئین و تولید گوشت و صفاتی هستند که بر درآمد و سود دامدار تاثیر غیر مستقیم دارند مثل میزان مصرف غذا، مقاومت نسبت به بیماری و غیره (کمایی، 1387). غده­ی تیروئید یکی از بزرگترین غده­های درون­ریز بدن است. که دو هورمون اصلی تیروکسین (T4) و تری­یدوتیرونین (T3) را ترشح می­ کند. هر دوی این هورمون­ها سرعت متابولیک بدن را افزایش می­دهند. مهمترین کار تیروئید گرفتن ید از خون، ترکیب کردن آن با آمینواسید تایروزین و تولید  T4و T3 است. هورمون های تیروئیدی نقش مهمی در رشد، تقسیم سلولی و تنظیم متابولیسم پایه بدن دارند. تاكنون نقش هورمون های تیروئیدی و ارتباط آن با متابولیسم برخی تركیبات شناخته شده است. هورمون­های تیروئیدی تقریباً تمام جنبه­ های متابولیسم کربوهیدرات­ها از جمله دریافت گلوکز توسط سلول­ها، تقویت گلیکولیز و گلوکونئوژنز را تحریک می­ کنند (گایتون و هال، 2006).

عناصر کم نیاز عناصری هستند که میزان آن­ها در بدن کم بوده و برای سیستم­های آنزیمی فعال در بسیاری از فرایندهای متابولیکی ضروری هستند. از جمله این عناصر می­توان به روی، آهن، منگنز و غیره اشاره نمود. کمبود، فقدان و افزایش عناصر کم­ نیاز می ­تواند سبب بروز خسارات جبران ناپذیر گردد (جوزف، 1999). امروزه کاملا مشخص شده است که مواد معدنی به همان اندازه که در روندهای تولید مثل حیوان ماده دخالت دارند، در فیزیولوژی تولید مثل دام­‏های نر نیز موثرند. نقش کلیدی عناصر کم نیاز مثل مس، سلنیوم و روی در تولید مثل قوچ و بز نر مشخص شده است (وازکوئز آرمیجو و همکاران، 2011). منگنز عنصری است که تقریبا در اکثر سیستم ‏های آنزیمی دخالت دارد (سویک و همکاران، 2007). روی از

 عناصر کمیاب مهم در تغذیه حیوانات می‏‏باشد. این عنصر دارای عملکردهای متعدد بیولوژیکی می‏‏باشد. روی نقش مهمی در فعالیت بسیاری از سیستم­‏های آنزیمی دارد. نقش روی در اسپرم ‏سازی و بلوغ آنها مشخص شده است (ری و همکاران، 2010). عناصر کم­نیاز نقش مهمی در متابولیسم کربوهیدرات ‏ها، پروتئین­‏ها، چربی­ها و نیز فعالیت­‏های آنزیمی دارند (وازکوئز آرمیجو و همکاران، 2011). مس یک عنصر کم نیاز ضروری برای فعالیت بسیاری از آنزیم­‏ها مثل سوپراکسید دیسموتاز می‏‏باشد. اسپرم PESTAN(به خاطر محدودیت سایت در درج بعضی کلمات ، این کلمه به صورت فینگیلیش درج شده ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به صورت فارسی نوشته شده است)داران دارای مقادیر زیادی اسیدهای چرب غیراشباع هستند که براحتی می‏‏توانند پراکسیده شوند. آنزیم سوپراکسیددیسموتاز از این پراکسیده شدن محافظت می‏‏کند (عیدی و همکاران، 2010).

آنتی­اکسیدان­ها اثرات تخریبی رادیکال­های آزاد را به حداقل رسانده و از سلول­های بدن در برابر آسیب­های ناشی از این رادیکال­ها محافظت می­ کنند. از جمله این رادیکال­های آزاد، یون پراکسید ناپایدار و فعال است که در خلال احیای مونووالات اكسیژن پدید می ­آید و منجر به آسیب­های غشای سلولی در سلول­های مصرف كننده اكسیژن می­ شود. برای از بین بردن سمیت اكسیژن فعال، طیف وسیعی از مكانیزم­های دفاعی بدن از جمله آنزیم سوپراكسید دیسموتاز (SOD) علیه اكسیدانت­ها فعال می­شوند (نیلسن و میلن، 1993). نقش آنزیم سوپراكسید دیسموتاز در متابولیسم برخی عناصر کم نیاز شناخته شده است. از آنجایی­ که هورمون­های تیروئیدی به عنوان تنظیم کننده­ های مهم متابولیسم می­توانند تحت تأثیر تغییرات عناصر کم نیاز و فعالیت آنزیم­ های آنتی­اکسیدان قرار گیرند، هدف از مطالعه­ حاضر بررسی ارتباط میان هورمون­های تیروئیدی، میزان آنزیم آنتی­اکسیدان سوپراكسید دیسموتاز و برخی عناصر کم­نیاز سرم خون گاومیش­های خوزستان است.

2-1 فرضیه‌ها

H0: بین هورمون­های تیروئیدی، میزان آنزیم سوپراکسید دیسموتاز و عناصر کم نیاز سرم خون گاومیش­های خوزستان ارتباط معنی­داری وجود ندارد.

H1: بین هورمون­های تیروئیدی، میزان آنزیم سوپراکسید دیسموتاز و عناصر کم نیاز سرم خون گاومیش­های خوزستان ارتباط معنی­داری وجود دارد.

3-1 اهداف

1-3-1 اهداف اصلی

1. بررسی ارتباط بین هورمون­های تیروئیدی و میزان آنزیم­ سوپراکسید دیسموتاز در خون گاومیش­های خوزستان.
2. بررسی ارتباط بین هورمون­های تیروئیدی و برخی عناصر کم نیاز در سرم خون گاومیش­های خوزستان.
3. بررسی ارتباط بین میزان آنزیم­ سوپراکسید دیسموتاز و عناصر کم نیاز در سرم خون گاومیش­های خوزستان.

 

 

2-3-1 اهداف فرعی

1. تعیین غلظت متوسط هورمون­های تیروئیدی، آنزیم سوپراکسید دیسموتاز و عناصر کم نیاز در سرم خون گاومیش­های خوزستان.

3-3-1 نوآوری:

گزارش مکتوبی در زمینه­ ارتباط بین هورمون­های تیروئیدی، آنزیم سوپراکسید دیسموتاز و برخی عناصر کم ­نیاز در سرم خون گاومیش­های خوزستان در دسترس نیست لذا در این مطالعه سعی می­ شود که به بررسی این مسأله پرداخته شود.

 

 

فصل دوم

مروری بر پژوهش‏های انجام شده

1-2 رده بندی گاومیش از نظر جانور شناسی

گونه گاومیش براساس رده­بندی سیستماتیک جانور شناسی در سلسله جانوران، زیر سلسله پرسلولی­ها، دسته طنابداران، شاخه مهره­داران، رده PESTAN(به خاطر محدودیت سایت در درج بعضی کلمات ، این کلمه به صورت فینگیلیش درج شده ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به صورت فارسی نوشته شده است)داران، راسته سم داران، زیر راسته زوج سمان، گروه نشخوارکنندگان، خانواده تهی­شاخان زیر خانواده گاوسانان قرار دارد. (بورقس، 2005).

دو جنس معروف گاومیش عبارتند از بوبالینا معروف به گاومیش­های آسیایی و سین سه روس معروف به گاومیش­های آفریقایی (برومند­جزی، 1384).

[1]. Tetraiodothyronine

[2]. Triiodothyronine

[3]. Guyton And Hall

[4]. Joseph

[5] .Vázquez-Armijo

[6]. Civic

[7]. Eidi

[8]. Superoxide Dismutase

[9]. Nielsen And Miln

[10]. Animals

[11]. Eukaryote

[12]. Chordata

                                              فهرست مطالب

چکیده ………………………………………………………………………………………………………………………………………..1

فصل یکم: مقدمه پژوهش

1-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………….3

1-2- بیان مساله……………………………………………………………………………………………………………………………4

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق………………………………………………………………………………………………………4

1-4- اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………5

1-5- فرضیه های تحقیق………………………………………………………………………………………………………………..6

1-6-تعاریف مفهومی…………………………………………………………………………………………………………………….6

1-6-1- تعاریف مفهومی ……………………………………………………………………………………………………………. 6

1-6-2- تعاریف عملیاتی……………………………………………………………………………………………………………….7

فصل دوم: ادبیات و پیشینه پژوهش

1-2- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………….9

2-2- موسیقی………………………………………………………………………………………………………………………………9

3-2- موسیقی نیاز انسان………………………………………………………………………………………………………………10

4-2- استفاده از موسیقی………………………………………………………………………………………………………………11

5-2-یادگیری مطالب از طریق موسیقی………………………………………………………………………………………….12

6-2- منافع موسیقی در یادگیری مطالب…………………………………………………………………………………………13

7-2- چه سنی برای تربیت موسیقیایی مفید است؟………………………………………………………………………….13

8-2-کودکان و موسیقی……………………………………………………………………………………………………………….14

9-2- ریشه ی تاریخی و تحولی موسیقی درمانی به چه زمانی برمی گردد؟………………………………………..16

10-2- موسیقی و پزشکی و روانپزشکی و روانشناسی……………………………………………………………………..16

11-2-2- مکانیزم مغزی موسیقی………………………………………………………………………………………………….18

12-2-2- آرامش روانی با موسیقی طبیعت……………………………………………………………………………………..21

1-3-2- اختلال یادگیری……………………………………………………………………………………………………………..21

2-3-2- تعاریف اختلال یادگیری………………………………………………………………………………………………….22

3-3-2- اختلالات یادگیری چگونه تشخیص داده می شود؟…………………………………………………………….24

4-3-2- ویژگی های ناتوانی های یادگیری…………………………………………………………………………………….25

5-3-2- ناتوانی های خواندن و سایر ناتوانی هایی که اساس آن زبان است ……………………………………… 26

6-3-2- اختلالات یادگیری دیداری- حرکتی ………………………………………………………………………………..26

7-3-2- انواع اختلالات یادگیری………………………………………………………………………………………………….27

اختلال ریاضی…………………………………………………………………………………………………………………………27

مشکلات دانش آموزان با ناتوانی در یادگیری ریاضی……………………………………………………………………30

موسیقی و مهارت های مربوط به ریاضی…………………………………………………………………………………….33

8-3-2-  اختلال در خواندن ………………………………………………………………………………………………………33

9-3-2- اختلال در نوشتن ………………………………………………………………………………………………………….36

10-3-2- شناخت اجتماعی ………………………………………………………………………………………………………..42

11-3-2- اضطراب اجتماعی ……………………………………………………………………………………………………….46

12-3-2- استفاده از موسیقی در آموزش………………………………………………………………………………………..47

13-3-2- کاربرد موسیقی در اختلالات یادگیری……………………………………………………………………………..48

14-3-2- چه کسانی دارای اختلالات یادگیری هستند؟……………………………………………………………………49

15-3-2- چه عواملی باعث بروز اختلالات یادگیری می شود؟…………………………………………………………49

4-2- پیشینه تجربی موضوع…………………………………………………………………………………………………………52

1-4-2- تحقیقات داخلی……………………………………………………………………………………………………………..52

2-4-2- تحقیقات خارجی……………………………………………………………………………………………………………53

 

فصل سوم: روش پژوهش

1-3- روش اجرای تحقیق …………………………………………………………………………………………………………..56

2-3- طرح تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………..56

3-3- جامعه تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………58

4-3- حجم نمونه ………………………………………………………………………………………………………………………58

5-3- ابزار گردآوری داده ها ………………………………………………………………………………………………………..58

3- روایی و پایایی ………………………………………………………………………………………………………………………59

6-3- روش و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها ………………………………………………………………………………….. 60

فصل چهارم: یافته های پژوهش

جدول آمار توصیفی شماره 1 ……………………………………………………………………………………………………….62

جدول آمار توصیفی شماره 2………………………………………………………………………………………………………..63

جدول آمار توصیفی شماره 3 ……………………………………………………………………………………………………….63

جدول آمار توصیفی شماره 4 ……………………………………………………………………………………………………….64

جدول آمار توصیفی شماره 5 ……………………………………………………………………………………………………….64

جدول آمار استنباطی شماره 1 ………………………………………………………………………………………………………65

جدول آمار استنباطی شماره 2 ………………………………………………………………………………………………………66

جدول آمار استنباطی شماره 3 ………………………………………………………………………………………………………67

جدول آمار استنباطی شماره 4 ………………………………………………………………………………………………………69

جدول آمار استنباطی شماره 5 ………………………………………………………………………………………………………71

جدول آمار استنباطی شماره 6 ………………………………………………………………………………………………………73

جدول آمار استنباطی شماره 7 ………………………………………………………………………………………………………75

جدول آمار استنباطی شماره 8 ………………………………………………………………………………………………………77

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

1-5- خلاصه تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………..80

2-5- بحث و تفسیر نتایج …………………………………………………………………………………………………………..81

3-5- محدودیت های تحقیق ………………………………………………………………………………………………………85

4-5- پیشنهادها …………………………………………………………………………………………………………………………85

منابع ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 87

 

 

 

  

فصل یکم

مقدمه پژوهش

 

 

 

1-1-مقدمه:

یكی از اهدافی كه از طریق پرداختن به موسیقی در مدارس دوره ابتدایی محقق می شود، استفاده از كاركرد های آن در فرایند یاددهی و یادگیری می باشد.در جریان یاددهی یادگیری حواس و هوش های گوناگون دخالت دارند و هرچه در این امر از هوش های زیادی استفاده می شود به همان میزان از آموزش تك بعدی، یک سویه وانفعالی دور شده و به سوی آموزشی تعاملی پویا و پایدار و چند بعدی حركت خواهد شد. یكی از هوش های به اثبات رسیده انسان هوش موسیقیایی موزون است اگر روند آموزش با ریتم، وزن و آهنگ همراه باشد درك مفاهیم آموزشی برای دانش آموزان بهتر و سهل تر خواهد بود اگر در آموزش مفاهیم درسی به فراخور موضوع از موسیقی استفاده شود فرایند یاددهی-یادگیری با موفقیت بیشتری انجام خواهد شد. امروزه موسیقی و تاثیرات نوروفیزیولوژیک آن مورد توجه بسیاری از محققان در سراسر دنیاست(کیهانی و شریعت پناهی،1387). تنفس، گام برداشتن، ضربان قلب، همگی سیمایه های موزون و یا ریتمیک از حیات جسمانی ما به شمار می آیند(استور، 2001). توانایی بیان و احساس ضرب در کودک و بزرگسال فراتر از لذت بردن و واکنش های پیش پا افتاده آنها به موسیقی ساده است. ضرب های یکسان زیر بنای توانایی درک الگوهای گفتار و زبان به شمار می آید و به همین جهت واجد اهمیت بسیاری است(جنسن، 1386). بین شناخت و موسیقی ارتباط وجود دارد، چی هو و چون(2003) آموزش موسیقی به صورت نظام مند و منظم را در زمینه پردازش حافظه موثر می داند، کولیر و لوگان (2000) نیز بر این باورند که عملکرد حافظه کوتاه مدت با بهره گیری از تحریکات موزون شنیداری متناوب، بهتر از زمانی است که تحریکات بینایی به کار برده می شود . گفته می شود که موسیقی از راه تصویر سازی ذهنی، تقویت حافظه را به دنبال دارد(خلف بیگی و همکاران، 1385). نشانه ها و علائم متعددی وجود دارد که نشان می دهد شبکه های عصبی اختصاصی پردازش موسیقی در مغز به صورت کاملا مستقل و جداگانه (مستقل از دیگر ساختارهای عصبی مغز) عمل می کنند(ملایری و همکاران، 1384). تقویت و تسهیل عملکرد شبکه های دخیل در موسیقی در نیمکره چپ (از طریق آموزش زود هنگام موسیقی)، توانایی ذهنی مربوط به این نواحی، که شامل اجزای مورد نیاز ذهن برای استدال می شوند، را افزایش می دهد. نتایج تحقیقات در ایران نیز نشان دهنده افزایش رشد شناختی کودکان و افزایش توانایی استدلال عمومی بر اثر آموزش موسیقی بوده است(میربها و همکاران،1382).

 

1-2-بیان مساله:

از آنجا که  یادگیری اساس رفتار انسان را تشکیل می دهد، فرد از طریق یادگیری است که با محیط خود آشنا می شود. زندگی در هر مرحله ای از رشد و برای ادامه ی آن مستلزم یادگیری است زیرا قسمت عمده رفتار انسان آموختنی است. زبان و بیان احتیاجات خود، بروز عواطف، کنترل احساسات، معاشرت با همنوعان و رشد قوه ی تفکر از طریق آموختن امکان پذیر است. بنابراین توجه به یادگیری و لحاظ موضوع مربوط به آن در فعالیت های تربیتی شرط اساسی موفقیت مربیان است(شریعتمداری، 1390، ص314). اصطلاح اختلال یادگیری را اولین بار ساموئل کرک در سال 1963 در انجمنی از والدین که در شهر نیویورک تشکیل شده بود، پیشنهاد کرد(نریمانی و همکاران، 1391، به نقل از شهیم و هارون رشیدی، 1386). این اختلال به طور عمده در کودکان 7تا 10 ساله دیده می شود(کاپلان، سادوک و گرب، 2002 و ترجمه پورافکاری، 1382). با توجه به این که پردازش موسیقی در مغز در مناطقی متفاوت از مناطق درگیر در ادراک سایر اصوات از جمله گفتار، صورت می‌پذیرد امروزه از موسیقی درمانی در توانبخشی ذهنی و جسمی و نیز کمک به رشد دقت شنیداری و بهبود توجه و تمرکز و در نهایت رشد مهارتهای گفتاری استفاده می‌شود. این امر در مورد مبتلایان به اختلال یادگیری بیشتر صدق می‌کند(زاده محمدی، 1384).