فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                            صفحه                                       

فصل اول: کلیات تحقیق

مقدمه

بیان مساله

ضرورت و اهمیت تحقیق

سوالات تحقیق

تعریف متغییر های پژوهش

فصل دوم: پیشینه و مبانی نظری تحقیق

مقدمه

تعاریف تحقیق و توسعه

طبقه بندی تحقیق

نسلهای تحقیق و توسعه

موسسه تحقیق و توسعه

مشخصات واحد تحقیق و توسعه

آثار واحدهای تحقیق و توسعه بر جامعه

نیازهای بخش تحقیق و توسعه

وظایف واحدهای تحقیق و توسعه

مشكلات واحدهای تحقیق و توسعه

مدیریت پژوهشی

مفهوم مدیریت پژوهشی

اهمیت و ضرورت مدیریت پژوهش

وظایف و كاركردهای مدیریت پژوهش

برقرار ارتباطات داخلی و خارجی

دستیابی به نتایج مطلوب تجاری

سرعت بخشیدن به توسعه محصولات

كسب حمایت مدیران عالی سازمان

ابعاد و مولفه های مدیریت پژوهشی

نیاز سنجی پژوهشی

اهداف نیاز سنجی پژوهشی

سطوح نیازسنجی پژوهشی

موانع نیاز سنجی پژوهش

رویكردهای نیاز سنجی پژوهشی

رویكرد آسیب‌شناختی

رویكرد موضوعی

رویكرد عرضه – محور

رویكرد نظامدار

رویكرد تقاضا – محور

رویكرد اداری – مدیریتی

برنامه‌ریزی پژوهشی

انواع برنامه‌ریزی پژوهشی بر حسب زمان

برنامه‌ریزی پژوهشی بلندمدت

برنامه ریزی پژوهشی كوتاه مدت

برنامه‌ریزی پژوهشی میان مدت

مراحل برنامه‌ریزی پژوهش و جایگاه نیاز سنجی پژوهش

فرهنگ سازمانی

فرهنگ سازمان های تحقیق و توسعه

جنبه‌های مهم فرهنگ سازمانی

سازماندهی پژوهشی

سازمان‌دهی سازمان های تحقیقاتی

انواع الگوهای سازماندهی برای فعالیت‌های تحقیق و توسعه

سازماندهی بر حسب وظیفه تخصصی

سازماندهی پروژه‌ای

سازماندهی ماتریسی

مقایسه انواع ساختارهای با توجه به ماهیت فعالیت‌های تحقیق و توسعه

تامین منابع پژوهشی

تخصیص منابع در تحقیق و توسعه

هزینه‌های تحقیق و توسعه

نتایج پژوهشی

استفاده‌كنندگان از نتایج واحدهای تحقیق و توسعه

حمایت پژوهشی

نظارت پژوهشی

ارزیابی عملكرد و بهره‌وری سازمان تحقیقاتی

مشكلات ارزیابی كاركنان تحقیقاتی

شركت ملی حفاری ایران

اداره پژوهش  و فناوری شركت ملی حفاری ایران

فرهنگ حاكم بر مجموعه شركت ملی حفاری ایران

مشكلات و تهدیدهای موجود در تامین نیروی انسانی پژوهش و فناوری شركت ملی حفاری

منابع مالی و بودجه شركت ملی حفاری برای بخش پژوهش

آسیب های مدیریت پژوهشی به طور عام(بررسی نظری)

اركان سازمان های پژوهشی

منابع انسانی

گزینش كاركنان بخش تحقیقات

تكنیسینها

ایده‌های نو

 

پشتوانه مالی واحد تحقیق و توسعه

فعالیتهای تحقیق و توسعه در كشورهای در حال توسعه

خصوصیات یک محیط پژوهشی بارور

رهبری در سازمان های تحقیق و توسعه

رهبری تحقیق و توسعه: فرایند تأثیر متقابل

واگذاری كارها در بخش تحقیق و توسعه

وظایف رهبران برای رشد كاركنان تحقیقاتی

انواع سازمان های پژوهشی

شیوه‌های مدیریت مراكز پژوهشی

مدیر موفق در تحقیق و توسعه

صلاحیت‌های عمومی و تخصصی مورد نظر مدیران تحقیقاتی

شقوق مختلف اجرای فعالیتهای تحقیق و توسعه در كشورهای در حال توسعه

بررسی علل توسعه نیافتن تحقیقات در بخش صنعت و راهكارهای آن

پیشینه ی پژوهش

بحث و نتیجه گیری

 

فصل سوم: متدولوژی تحقیق

مقدمه

روش تحقیقجامعه آماری

حجم جامعه

حجم نمونه

روش نمونه گیری

روش گردآوری اطلاعات

ابزار گردآوری اطلاعات

روش تجزیه و تحلیل اطلاعات

تعیین روایی و اعتبار

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق

مقدمه

فرضه صفر

فرض محقق

تجزیه و تحلیل توصیفی داده ها

فراوانی و در صد جنسیت نمونه تحقیق

فراوانی و در صد افراد نمونه به تفکیک سطح تحصیلات

فراوانی و در صد افراد نمونه به تفکیک نوع مدیریت

فراوانی و در صد افراد نمونه به تفکیک سابقه شغلی

فراوانی و در صد افراد نمونه به تفکیک نوع استخدامی

تجزیه و تحلیل نظرات نمونه تحقیق

مقایسه میانگین گویه ها ی تحقیق از دیدگاه نمونه تحقیق

آمار استنباطی

تحلیل داده ها

تحلیلهای تکمیلی

خلاصه و جمع بندی تجزیه و تحلیل داده ها

فصل پنجم: نتیجه گیر ی و  پیشنهادات

مقدمه

نتیجه گیری

بررسیهای تكمیلی

پیشنهادات

محدودیتها

فهرست منابع

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                             صفحه

 

جدول( 1-2) مقایسه ساختارهای وظیفه ای، پروژه ای و ماتریسی

جدول (2-2) مقایسه مزایا و معایب الگوهای ساختاری

جدول شماره (3-2)انواع مهارتهای مورد نیاز برای مدیران از جهت اهمیت

جدول شماره (4-2) میزان اهمیت و ویژگی‌های مورد نیاز سه نوع مدیر

جدول (1-4) توزیع فراوانی و در صد افراد نمونه به تفکیک جنسیت

جدول( 2-4)توزیع  فراوانی و در صد افراد نمونه به تفکیک سطح تحصیلات

جدول( 3-4)توزیع فراوانی و در صد ترجیح افراد بر اساس نوع مدیریت

جدول(4-4)توزیع فراوانی و در صد سابقه شغلی افراد نمونه تحقیق

جدول(5-4)توزیع فراوانی و درصد افراد نمونه تحقیق بر اساس نوع استخدامی

جدول شماره(1-6-4)مقایسه میانگین گویه های سؤال 1 پژوهش از دیدگاه نمونه تحقیق

جدول شماره(2-6-4) مقایسه میانگین گویه های سؤال 2 پژوهش از دیدگاه نمونه تحقیق

جدول شماره(3-6-4)مقایسه میانگین گویه های سؤال 3 پژوهش از دیدگاه نمونه تحقیق

جدول شماره(4-6-4)مقایسه میانگین گویه های سؤال 4 پژوهش از دیدگاه نمونه تحقیق

جدول شماره(5-6-4)مقایسه میانگین گویه های سؤال 5 پژوهش از دیدگاه نمونه تحقیق

جدول شماره(6-6-4)مقایسه میانگین گویه های سؤال 6 پژوهش از دیدگاه نمونه تحقیق

جدول شماره(7-6-4)مقایسه میانگین گویه های سؤال 7 پژوهش از دیدگاه نمونه تحقیق

جدول شماره(8-6-4)مقایسه میانگین گویه های سؤال 8 پژوهش از دیدگاه نمونه تحقیق

جدول(7-4)آزمون تی برای بررسی پرسش اول

جدول( 8-4)آزمون تی برای بررسی پرسش دوم

جدول(9-4 )آزمون تی برای بررسی پرسش دوم

جدول(10-4 )آزمون تی برای بررسی پرسش چهارم

جدول(11-4 )آزمون تی برای بررسی پرسش پنجم

جدول( 12-4 )آزمون تی برای بررسی پرسش ششم

جدول(13-4 )آزمون تی برای بررسی پرسش هفتم

جدول( 14-4 )آزمون تی برای بررسی پرسش هشتم

جدول (15-4 )خروجی آزمون تی مستقل برای بررسی  سؤالات تحقیق بر اساس جنسیت

جدول( 16-4 )خروجی آزمونF برای بررسی سؤالات تحقیق بر اساس میزان تحصیلات

جدول(17-4 )خروجی آزمونF برای بررسی سؤالات تحقیق بر اساس نوع مدیریت

جدول شماره( 18-4 )مقایسه زوجی نظرات نمونه تحقیق براساس نوع مدیریت جدول( 19-4 )خروجی آزمونF برای بررسی سؤالات تحقیق بر اساس نوع مدیریت

جدول شماره(20-4 )مقایسه زوجی نظرات نمونه تحقیق براساس نوع مدیریت

جدول (21-4)خروجی آزمونF برای بررسی سؤالات تحقیق بر اساس نوع مدیریت

جدول شماره(22-4 )مقایسه زوجی نظرات نمونه تحقیق براساس نوع مدیریت

جدول(23-4 )خروجی آزمونF برای بررسی سؤالات تحقیق بر اساس نوع مدیریت

جدول (24-4 )آزمون تعقیبی شفه

جدول( 25-4 )خروجی آزمونF برای بررسی سؤالات تحقیق بر اساس نوع مدیریت

جدول( 26-4 )آزمون تعقیبی شفه

جدول(27-4) خروجی آزمونF برای بررسی سؤالات تحقیق بر اساس نوع مد یریت

جدول (28-4) آزمون تعقیبی شفه

جدول (29-4 ) خروجی آزمونF برای بررسی سؤالات تحقیق بر اساس نوع مدیریت

جدول(30-4)آزمون تعقیبی شفه

جدول(31-4) خروجی آزمونF برای بررسی سؤالات تحقیق بر اساس نوع مدیریت

جدول (32-4) آزمون تعقیبی شفه

جدول( 33-4) خروجی آزمونF برای بررسی سؤالات تحقیق بر اساس سابقه شغلی

جدول(34-4)آزمون تعقیبی شفه

جدول(35-4 )خروجی آزمونF برای بررسی سؤالات تحقیق بر اساس سابقه شغلی

جدول( 36-4)خروجی آزمونF برای بررسی سؤالات تحقیق بر اساس نوع استخدامی

جدول(37-4 )آزمون تعقیبی شفه

جدول( 1-5)اعتبار یابی پرسشنامه

جدول( 2-5 )پرسشنامه  تحقیق

 

 

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                                        صفحه     

نمودار (1-2): ساختار كنونی مراكز تحقیقات دانشگاهی و ساختار كلان واحدهای تولیدی

نمودار(2-2): سازماندهی بر حسب پروژه

نمودار(3-2): ساختار یک سازمان ماتریسی

نمودار (4-2) هزینه‌های تحقیق و توسعه در برخی از كشورها

نمودار (5-2): شمار مهندسان و دانش آموختگان علوم پایه دست‌اندر كار تحقیق و توسعه

نمودار (6-2) هزینه‌های تحقیق و توسعه به عنوان درصدی از تولید ناخالص ملی، برای

كشورهای مختلف

نمودار (7-2): هزینه‌های تحقیق و توسعه ملی بر حسب نوع تحقیق

نمودار (8-2): توزیع نسبی هزینه‌های ملی تحقیق و توسعه بر حسب منبع

نمودار (9-2): توزیع نسبی اعتبارات دولتی فدرال برای تحقیق و توسعه بر حسب

بودجة بخش‌های مختلف

نمودار (10-2): میزان بودجة تحقیق و توسعه دولت فدرال در دفاع ملی تبدیل

ارزش جاری دلار به ارزش ثابت سال 1972،

نمودار (11-2): تعهدات دولت فدرال در قابل تحقیق و توسعه بر حسب دلار ثابت سال 1972

نمودار (12-2): هزینه‌های ملی تحقیق و توسعه دانشگاهی بر حسب منبع

نمودار (1-4) توزیع فرانی و درصد افراد

نمودار (2-4) توزیع فرانی و درصد افراد

نمودار (3-4) توزیع فرانی و درصد افراد

نمودار (4-4) توزیع فرانی و درصد افراد

نمودار (5-4) توزیع فرانی و درصد افراد

 

فهرست اشكال

عنوان                                                                                                                     صفحه               

شكل( 1-2) 6 عنصر مدیریت تحقیق

شکل(2-2) نگاره تعامل متغیر های تحقیق

 

مقدمه

مدیریت پژوهش یكی ازمهم ترین مدیریت ها در سازمانها و موسسات پژوهشی است. نگاهی گذرا به عملكرد سازمان های بزرگ نشان می دهد كه سازمانها برای نیل به موفقیت، وابستگی شدید به نقش پژوهش و فن آوری دارند. تقاضاهای تغییر یافته مشتریان، افزایش روند توسعه فن آوریها و مهمتر از همه رقابت شدید بین المللی باعث افزایش این مقوله در سازمان و جامعه شده است. از طرف دیگر، كاهش سرعت عمر محصولات و ضرورت رقابت، ماهیت فعالیتهای تحقیقاتی را تغییر داده است این امر همكاری و اشتراك عمل تحقیق و توسعه با بخش های دیگر از قبیل فروش، بازاریابی و تولید را می طلبد، در آینده فعالیتهای تحقیقاتی به عنوان یک عامل تعیین كننده در موفقیت سازمانها، فشار زیادی را متحمل خواهند شد شاید این مقوله نقش محوری و راهبردی در آینده جامعه و سازمان را بیش از پیش بر عهده گیرد. چرا كه پژوهش و فن آوری یكی از اساسی ترین معیارها برای سنجش و تناسب نیروها در سطح جهانی است به عبارت دیگر از بطن فعالیتهای تحقیق و توسعه، دانشهای جدید خلق می شوند كه بدون آن نمی توان به رقابت پرداخت (عطافر،آنالویی،1384، ص7).

 

بیان مساله

با آغاز هزاره سوم میلادی، با وجود پیشرفتهای چشمگیر صنعت و فن آوری، كمتر كسی را می توان پیدا كرد كه نقش پژوهش و تحقیق را در دستیابی به این فن آوریها انكار كند امروزه در كشورهای جهان اهمیت و ضرورت تحقیقات به رسمیت شناخته شده و دخالت این امر در توسعه و رشد اقتصادی و سیاسی كشورها بر هیچ كس پوشیده نمانده است( غلامی،1387).

از آنجا كه پشتوانه علمی با تحقیق و پژوهش به دست می آید به منظور ایجاد چنین پشتوانه ای باید فضای مدیریتی در هر سازمان پژوهش را بازوی نرم افزاری مدیریت در سیاستگذاری،برنامه ریزی،تصمیم گیری، نظارت و كنترل بدانیم تا امكان پویایی سازمان و استفاده از همه امكانات و موقعیتها فراهم گردد( علی پور،1384، ص 1).

امروزه جامعه ای را نمی توان یافت كه بدون اتكا به پژوهش و نوآوری آینده روشنی را برای خود پیش بینی نماید در جهان فردا دانش و تكنولوژی نقش تعیین كننده ای را در شكوه و اقتدار اجتماعی، سیاسی و اقتصادی كشورها بر عهده

چکیده

مقاومت به معنای پایداری و دفاع از جان و زندگی و تن­ندادن به ذلت و خواری است،و ادبیات پایداری،ادبیاتی­است که با ستمگر مقابله­نموده و از حق ستمدیده دفاع­می­ کند،و از نزدیک مصیبت‌ها را در­می­یابد،و به‌طور آگاهانه مردم را به جهاد علیه هرگونه دشمنی دعوت­می­نماید.یکی از گونه‌های ادبیات پایداری،شعر است که بیانگر ایمان گوینده آن به مردم و اعتماد به توانایی آنان در غلبه بر ستم واطمینان به پیروزی و آزادی­خواهی برای رهایی از چنگال استعمار و اشغال است. ندای شاعران پایداری در رویارویی بااستعمار و برانگیختن مردم نسبت به‌این رویارویی همواره استوار باقی­مانده و مسئله فلسطین از جایگاه مهمی نزد شاعران عرب برخوردار­بوده ­است.و شاعر شهید علی فوده نیز از نادر شاعرانی­است که در حوزه­ هنر شعر و شاعری و در جبهه­های جنگ به عنوان یک مبارز مبارزه­كرده و با جان­فشانی از وطن خود دفاع­کرده است.

این پژوهش به بررسی جلوه‎‌های ادبیات پایداری در شعر علی فوده شاعر شهید فلسطینی با روش وصفی – تحلیلی می ­پردازد که براساس این روش جلوه‌های ادبیات پایداری از سروده‌های شاعر استخراج شده و مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته­است.

این پژوهش پس از مطالعه دقیق اشعار علی فوده و تحلیل آن به این نتیجه­رسیده­است که شعر شاعر پیوند استواری با مردم فلسطینی­دارد و بخش عظیمی از اشعار خود را با شجاعت و فداکاری به رویارویی با محرومیت و ستم و دفاع از حقوق مردم فلسطین اختصاص­داده­است،اما از بارزترین جلوه‌های پایداری در شعرش،به تصویر کشیدن درد‌ و رنج پناهندگان فلسطینی در تبعیدگاه،آرمان فلسطین،امیدبه آینده و آزادی،دعوت به مقابله با ظلم و پایداری،غم غربت،سر‌فرو‌نیاوردن در برابر اشغالگران،دوری و آوارگی،اسیران فلسطینی در تبعیدگاه و زندان‌ها وبازداشت ها،شهادت و فداکاری،دعوت به آزادی،شناساندن چهره رژیم صهیونیستی است.و در بعضی از اشعارش برای بیان مقاصد خود از نماد استفاده­کرده و به زبان حیوانات نیز سخن­گفته­است.

واژگان کلیدی: پایداری،ادبیات پایداری،جلوه­های پایداری،شعر،علی  فوده

الملخص

المقاومة هى الصمود و الدفاع عن النفس و الحیاة و رفض الذلّ و الاستسلام،و أدب المقاومة هو الأدب الذی یواجه الظالم و یدافع عن صیحة المظلوم و یحسّ الكوارث من قریب و یدرك بأنّه یجب علیه أن یدعو الشعب إلى الجهاد ضدّ أی عدوٍّ بصورةٍ واعیةٍ،و من اشكال هذا الأدب فهو الشعر،و شعر المقاومة یعبر عن إیمان قائله بالشعب و الثقة بقدرته على اجتثاث الظلم و الیقین بالانتصار و طلب الحریة للوطن و تحریر الأمة من نیر الاستعمار و الاحتلال.و بقی نداء الشعراء المقاومة قویاً فی مواجهة الاستعمار و تحریک الجماهیر على مواجهته. شكلت قضیة فلسطین محورا مهما عند شعراء العرب،و یعد الشاعر الشهید علی فودة من أقلّ الشعراء الّذی قاتل بالكلمة و الرصاصة معا و دافع عن وطنه بالتضحیة بالنفس.

هذه الرسالة تبحث عن مظاهر أدب المقاومة فی شعر الشاعر الفلسطینی الشهید علی فودة،و تقوم على منهج التوصیفی – التحلیلی و وفقا على هذا المنهج، قامت الدراسة على استخراج مظاهر أدب المقاومة فی دیوان الشاعر ثم تحلیلها.

إن هذه الدراسة بعد قراءة عمیقة فی دیوان الشاعر الشهید علی فودة، وصلت إلى أنّ شعره یرتبط ارتباطا وثیقا بالانسان الفلسطینی،و قد خصص معظم اشعاره لمواجهة الحرمان و الظلم و الدفاع عن حقوق الشعب الفلسطینی بالشجاعة و التضحیة بالنفس،و لكن من أبرز المظاهر فی دیوانه فهو: تجسید اللاجئین الفلسطینیین و معاناتهم فی المنفى، قضیة فلسطین، الأمل بالتحریر، الأمل بالمستقبل، الدعوة إلى الصمود و مكافحة الظلم، الحنین إلى الوطن، الاغتراب، عدم التنازل أمام المحتلین، التشرید و الإبعاد، الأسرى الفلسطینیون فی المنفى و السجون و المعتقلات، التضحیة و الاستشهاد، الدعوة إلى الحریة، كشف القناع عن وجه العدو الصهیونی،و فی بعض اشعاره استفاد من الرمز لبیان اغراضه و تكلم بلسان الحیوانات.

 

الكلمات الرئیسیة: المقاومة، أدب المقاومة، مظاهر المقاومة،الشعر، علی فودة

الفهرس

 

العنوان                                                                                        الصفحة

 

الفصل الأول: المباحث العامّة  

1-1- المقدمة 2

1-2 – اهمیة و ضرورة  البحث.. 6

1-3 – هدف البحث.. 6

1-4- الدراسات السابقة 7

1- 5- منهج البحث.. 10

1-6- اسئلة البحث.. 11

1-7- فرضیات البحث.. 11

1-8- صعوبات البحث.. 11

 

الفصل الثانی:أدب المقاومة و مظاهره

2-1- المقاومة لغة و اصطلاحا : 13

2-2-نشأة مفهوم المقاومة: 14

2-3- وعی المقاومة: 15

2-4- المقاومة ؛ الأمل و الرهان: 16

2-5- أدب المقاومة: 16

2-6- اهم میزات أدب المقاومة: 18

2-7- نشأة أدب المقاومة: 19

2-8- شعر المقاومة: 19

2-9- مفهوم شعر المقاومة: 21

العنوان                                                                                        الصفحة

 

2-10- نشأة شعر المقاومة وتطوره: 21

2-11- میزات شعر المقاومة:: 22

2-12- مظاهر أدب المقاومة 22

2-12-1-  الوطن. 23

2-12-2- قضیة فلسطین. 24

2-12-3-  الدعوة إلى الحریة 27

2-12-4-  الاستنكار و التمرد 28

2-12-5-  اللاجئون الفلسطینیون و معاناتهم فی المنفى. 29

2-12-6- المقاومة أمام العدوّ 30

2-12-7-  استدعاء الاماكن التاریخیة كالقدس. 30

2-12-8-  الاستشهاد و التضحیة 31

2-12-9- العیش فی المخیمات.. 32

2-12-10-  الاتّجاه القومی. 33

2-12-11-  الاتّجاه الوطنی. 34

2-12-12-  الأدب الشعبی. 34

2-12-13- كشف القناع عن وجه العدوّ الصهیونی. 35

2-12-14-  الأسرى الفلسطینیون فی المنفى و السجون و المعتقلات.. 36

2-12-15- الدعوة إلى الصمود و مكافحة الظلم 37

2-12-16- الانتفاضة 38

2-12-17-البقاء فی السجن. 39

2-12-18-  الدعوة للعمل و الجد و المثابرة 40

2-12-19-  ابناء الحجارة 40

2-12-20- ذكریات الماضی. 41

 

العنوان                                                                                        الصفحة

 

 

 

2-12-21- الأمل إلى المستقبل. 42

2-12-22- حلم العودة إلى الوطن. 42

2-12-23- عدم التنازل أمام المحتلین. 44

2-12-24-  التشرید و الإبعاد 44

2-12-25-  التحدی. 45

2-12-26-  البؤس و الحرمان. 46

2-12-27-  الأمل بالتحریر 46

2-12-28-  استدعاء الشخصیات التاریخیة الإسلامیة 47

2-12-29- الاستعانة من التّراث الدینی و الشخصیات الإسلامیة 48

2-12-30- الاغتراب.. 48

2-12-31-  التشبّث بالأرض و الصمود فیها 49

2-12-32- الطفل و دوره فی المقاومة 50

2-12-33- المرأة و دورها فی المقاومة 51

2-12-34- استخدام الرموز 52

 

الفصل الثالث: الشاعر الشهید علی فودة فی معترك الحیاة

3-1- ولادته 55

3-2- ملامح تجربته الشعریة 57

3-3-اعماله الشعریة و النثریة 57

3-4- اغراضه الشعریة 59

3-5- استشهاده 65

 

 

العنوان                                                                                        الصفحة

 

الفصل الرابع: مظاهر أدب المقاومة فی شعر الشاعر الشهید علی فودة

4-1- دعوة إلى الصمود و مكافحة الظلم 67

4-2- اللاجئون الفلسطینیون فی المنفى و معاناتهم 74

4-3- الاغتراب.. 78

4-4- الوطن. 81

4-4-1- حب الوطن 81

4-4-2- الحنین إلى الوطن 82

4-5-الأمل بالتحریر 85

4-6- استخدام الرموز 89

4-6-1- الرمز الاسطوری 89

4-6-2- رمز الحیوانات 90

4-6-2-1- الأفعی 90

4-6-2-2-الذئب 90

4-6-2-3- الحمام 91

4-6-2-4- التمساح 91

4-6- 2-5- الكلب 92

4-6-2-6- العنكبوت 92

4-6-3- رمز الألوان 93

4-6-3-1-اللون الأحمر 93

4-6-3-2- اللون الأزرق. 93

4-6-3-3- اللون الأخضر 94

4-6-3-4- اللون الأبیض.. 94

4-6-3-5- اللون الأسود 94

العنوان                                                                                        الصفحة

4-6-3-6- اللون الأصفر 95

4-6-4- الرمز الطبیعی 96

4-7- الأمل بالمستقبل. 97

4-8- قضیة فلسطین. 100

4-9- التضحیة و الاستشهاد 102

4-10- عدم التنازل أمام المحتلّین. 106

4-11- التشرید و الإبعاد 108

4-12- البقاء فی السجن. 109

4-13- المقاومة أمام العدو 112

4-14- الاتّجاه الوطنی. 113

4-15- الدعوة إلى الحریة 115

4-16- كشف القناع عن وجه العدو الصهیونی. 116

4-17- الاتّجاه القومی. 118

4-18- البؤس و الحرمان. 120

4-19- الأدب الشعبی. 122

4-20- استدعاء الشخصیات التاریخیة الإسلامیة 123

4-21- العیش فی المخیمات.. 124

4-22- المرأة و دورها فی المقاومة 125

4-23- التشبّث بالأرض و الصمود فیها 127

4-24- ذكریات الایام الماضیة 129

4-25- الأسرى الفلسطینیین فی المنفى و السجون و المعتقلات.. 130

4-26- الطفل و دوره فی المقاومة 132

4-27- الانتفاضة 133

4-28- الدعوة للعمل و الجد و المثابرة 134

العنوان                                                                                        الصفحة

 

4-29- حلم العودة إلى الوطن. 134

 

الفصل الخامس: نتائج البحث

النتائج 137

ملخص الرسالة باللغة الفارسیة 141

المصادر و المراجع 167

الملحقات 174

• المقدمة

 

عمر الحرب و المقاومة یكاد أن یناهز و یقابل عمر الانسان على الأرض منذ زمن قابیل و هابیل و مادام واصل حتى الآن.

المقاومة حالة ابدیّة فی الانسان،و لیست حالة تاریخیة فقط،فالانسان فی مسافة الحیاة، یتحرك لیحقق احلامه و رغباته، لكنه یصطدم بالعوائق، فیقاوم هذه العوائق لیحقق الأفضل، لكنّه قد یستسلم، فیتحوّل إلى برغى فی آلة الحیاة لا یقدّم و لا یؤخر (راجع، أبو إصبع، 2005م : 299).

المقاومة لا تنحصر و لا تحدد فی زمن، فهى حالة مستمرة فی الانسان یواجهها دائماً،و هى من متطلباته. و هى لا حدّ لها و لا ترتبط بشخص واحدٍ و بشعب معین أو بأمةٍ بل هى عامةٌ، تشمل جمیع البشر.و المقاومة تتواجد فی كل مكان و لا تأخذ شكلاً واحداً،و هى تظهر فی الاشكال المختلفة، منها: الشعر، النثر، القصة ، الروایة و …

« أما المقاومة عند العرب فهى تعبیر عن إرادة الحیاة و الطموح فی تحقیق حضور و حرّ و مستقل و فاعل فهى لیست حالة وقتیة،و إنما هى مبدأ حیاتی أصیل فی عقل و وجدان الانسان العربی و هى مبدأ قائم على تعشّق الحریة و إثبات الحضور و الفاعلیة و ردّ العدوان و التعامل مع الآخر بإخاء و ندیة؛ و صور المقاومة فی التاریخ العربی و الثقافة العربیة ذات جذور عمیقة فی هذه الثقافة و لها اشكال من التعبیر كبیرة من شعر و نثر باجناسها الأدبیة المختلفة تعبّر كلها عن الاعتزاز بالأمة و استنهاض همتها و قوتها و تأكید وجودها و مكانتها فی الحیاة » ( حلوانی،  2005 م: 2).

المقاومة هى التی ترفع الوعی الفكری و العقلی و توقظ الشعب و تفتح اعینهم على الوقائع، و تشجع الشعب على الدفاع عن وطنهم و التضحیة فی سبیله حتى الانتصار على الاعداء. و هى تحفظ هویة الشعب و معتقداته أمام الاعداء.

« و هى إحدى وسائل الحیاة فی الدفاع عن نفسها،و اسلوبها فی حمایة ذاتها ضد كل عدوان یواجهها، مهما إتخذ هذا العدوان من اشكال، و المقاومة فی الإطار البیولوجی، هى الحیاة ذاتها، بل هى اسلوبها فی حمایة ذاتها من العدم، و هى نشاط انسانی سامٍ،و مشروع فی الإطار الاجتماعی و السیاسی، عبّرت عنه كل دساتیر العالم، واقرّه میثاق الأمم المتحدة و شرعة حقوق الانسان،و میثاق جامعه الدول العربیة. و المقاومة، هى نشاط انسانی اجتماعی یعلو فوق كل اشكال الانشطة الانسانیة الإبداعیة، ستنهضها الطاقات البشریة الكامنة فی المجتمع، لتتخذ شكل القوّة الفاعلة و القادرة على حمایة المجتمع،و منظومة القیم التی یمثّلها،و هى بذلك تتلاقی مع الفن الذی هو أحد اشكال الذّات الانسانیة، فی اجتماعیتها، فی الدفاع عن نفسها،و هو وجهٌ من وجوه نشاطها الإبداعی » ( أبو إصبع، 2005م: 303 ).

لقد كانت المقاومة تعبیراً عن صمود الشعب و رفض لكل دعاوی العدوان.و حركة المقاومة حركة شعب بكامله و المقاومة التی لم تعرف الذلّ و الاستسلام فهى الحركة الخالدة لكفاح شعبٍ،و هى ذات جذور عمیقة و عبّرت عن وحدة الأمة و عن قوتها على تجاوز الأزمة و الحدود. فحركة الشعر لا یمكن أن تنفصل عن حركة المجتمع.

فأدب المقاومة «هو الذی یحثّ الناس على الحرب و النجاة ممن یحاولون فرض السیطرة علیهم بالاكراه.و الجید منه لا یعنیه رسم سبل النجاة أو الحرب بل یكتفی بالرصد و الإیحاه الفنی» و هذا قد بدا بالتداول للدلالة أو الإشارة إلى مجموعة الاشعار الواردة من الأرض المحتلة بفلسطین من محمود درویش و سمیح القاسم و غیرهما ( السید نجم، 2009 م:7 ).

فهذا الأدب یعالج المصائب و الكوارث و یدعو إلى الثورة و الوعی و الیقظة و یزرع فی القلوب حبّات الأمل فی الحریة و النجاة من الذلّ و الهیمنة .

ویرى شكری« أن لأدب المقاومة وجه الانسانی العام الذی لا یندرج فی تصویره للصراع البشری تحت أیة أطر قومیة أو قوالب اجتماعیة.و یذهب إلى أن الجانب الإیجابی إلهام فی هذا اللون من الوان الأدب هو أنه من عوامل التجمع لا من عوامل التفرقة.» و حین یكتب شكری عن ابعاد أدب المقاومة یكتب عن ابعاد ثلاثة « هى البعد الاجتماعی و البعد القومى إنه یرى أن أدب المقاومة لا یقتصر على الأدب الشعبی أو الأدب الوطنی، لأن المقاومة أرحب من أن تحضر فی هذه الدائرة المغلقة أو تلك » ( أبو إصبع، 2005 م: 81 ).

من اشكال أدب المقاومة فهو الشعر،و شعر المقاومة یعبّر عن إیمان قائله بالشعب و الثقة بقدرته على اجتثاث الظلم و الیقین بالانتصار و طلب الحریة للوطن و تحریر الأمة من نیر الاستعمار و الاحتلال، و هو یدفع بتكریم الشهادة و اهمیة التضحیات التی قدمها الشهداء.

«لا شك إنّ شعر المقاومة یُعدّ نوعاً من التصدی لكل اشكال الاستعمار و الاستبداد؛ كما لا یخفی أنّ شعر شعراء المقاومة ینمّ عن مشاعرهم القلبیة من حبّ و غضب و حرمان؛و الشاعر المقاوم یجمع بین مصیره و مصیر أمته و یتحمل السجن و الاضطهاد لیقوم فی وجه اعداء شعبه و ینفضّ عن أمته غبار التخلف و العذاب و التوتر؛ فإنّه یرید الحریة و الاستقلال لشعبه و یرفض الاحتلال و یعتزّ بوطنه و یحنّ إلیه و یعبّر عن رفضه للواقع المریر الذی یعانیه الشعب داعیاً إلى النضال من أجل العدل و الاستقرار»(رستم پور،فرهنگ نیا، 2011 م: 2 ).

إنّ شعر المقاومة و التحرر الوطنی فكانت الأقدر تعبیراً عن الالتزام القومی و الأعمق تاثیراً فی الساحة الشعبیة.و بقى نداء الشعراء المقاومة قویاً فی مواجهة الاستعمار و تحریک الجماهیر على مواجهته.و شعر المقاومة حافل بالأزمات و القمع و الاضطهاد و الاحتلال،و قد استمرّ و تصاعد مع دخول القضیة الفلسطینیة.

الشعر الجید یبقى على ضمیر الأمة و الشاعر المقاوم علیه أن یكون داعیاً إلى التحرر،و الاستقلال،و یكون مسؤولاً،و ملتزماً بقضایا مجتمعه.و شعراء المقاومة یواجهون الظلم و الاحتلال الصهیونی المسیطر على أرض فلسطین المحتلة .

فكما أن للجندی دوراً فی المعركة، كذلك لكل انسان دورٌ فی المعركة أیضاً. فالعامل له دورٌ و المثقّف له دورٌ و كل صاحب مهنةٍ له دورٌ فی المعركة،و لكل منهم السلاح المناسب فی مواجهة العدو. فإن فی أرض فلسطین شعرا ء یقاومون بالشعر و یقاتلون بشعرهم و یتّحدون العدو به.و الشاعر الفلسطینی یدرك دوره فی معركة مع العدو فی مواجهة التحدیات التی یواجهه الفلسطین فی معركته هذه أیضا.

و لا شك فی أن الأمم الحیة حین تتعرض إلى خطر خارجی تهب للدفاع عن كیانها،و عن هویتها بالسیف احیاناً و بالقلم احیاناً أخرى.

شكلت فلسطین محوراً مهماً من محاور القصیدة العربیة الحدیثة.و برزت القضیة الفلسطینیة كقضیة ذات ابعاد مختلفة اقلیمیاً و عربیاً و دولیاً،و أیضاً ذات مستویات مختلفة ثقافیاً،و سیاسیاً،و اجتماعیاً،و اقتصادیاً،و نضالیاً.و تأثّر الشعر الفلسطینی بعدد من هذه العوامل.

شعراء المقاومة هم الذین اختصوا شعرهم بقضیة فلسطین و كتبوا قصائدهم أو بعضها بالشعر الحرّ و تحدّثوا عن سیاسة الاستعمار و إطماع الیهود فی البلاد،و الهجرة الیهودیة إلى فلسطین،و جعلوا المقاومة عنوان وجودهم،و منبع رسالتهم.

 

اجیال من هذه الشعراء و المبدعین الشهداء و الكتاب الذین سخروا إبداعهم للقضیة الفلسطینة، داخل الأرض المحتلة و خارجها، فمن الجیل الأول ظهر إبراهیم طوقان، عبدالرحیم محمود، غسان كنفانی، علی فودة و … و من الجیل الثانی برزت فدوى طوقان، محمود دوریش، سمیح القاسم، عز الدین المناصرة، سلمى الخضراء الجیوسی، معین بسیسو و …

و یعدّ الشاعر الشهید علی فودة من أحد الشعراء الفلسطینین الذین جعلوا من الكلمة منبراً للحریة و هو من أقلّ الشعراء، الذی دافع عن وطنه بتضحیة بالنفس و نال إلى درجة الشهادة.

الشاعر المقاتل عكس فی نصوصه الشعریّة بعداً مقاوماً، فإنه یتغنى بكون وطنه یسكن فی سویداء قلبه، إیمانه قویاً فروحه یستجیب لنداء شعبه.و یعمد إلى خلق روح المقاومة فی النفوس و بالصمود أمام العدو.

الشهید البطل علی فودة كرس حیاته دفاعاً عن قضایا شعبه و وطنه، متحدیا كافة اشكال القهر و الاحتلال، مناضلاً من أجل الحریة و القیم الانسانیة، فطبعت شخصیته بطابع الثورة و التمرد على الظلم و الطغیان،كان رافضا الظلم برؤیة انسانیة أممیة مناضلاً من أجل العدالة المساواة متأثراً بالفكر الاشتراكی، یرتبط شعره ارتباطاً وثیقاً بالانسان الفلسطینی و موقفه موقف الرفض المطلق،و الاستعداد الدائم أن یقف و لو وحیداً.و ظلّ شعبیاً حتى لحظة استشهاده.

هو من أحد شعراء المقاومة الفلسطینیة فی المنفى و قد اتّجه بشعره إلى مجتمعه و شعبه و هو ملتزم بقضایا مجتمعه و قد خصص معظم اشعاره  لمواجهة الحرمان و الظلم و الدفاع عن حقوق الشعب الفلسطینی بالشجاعة و التضحیة بالنفس.

تبیّن مما سبق أن هذه الرسالة تقصد مظاهر أدب المقاومة نحو: طلب الحریة،و الأمل بالمستقبل،و كفاح المستعمر،و الالتزام القومی،و الدعوة إلى الصمود و مكافحة الظلم،و التضحیة،و ابناء الحجارة،و بلاد الماضی المجید،و الدعوة إلى الاتحاد،و كشف القناع عن وجه العدوّ الصهیونی ،و … فی مجموعة من الاشعار لهذا الشاعر الشهید”علی فودة” كی تفضح من خلالها وجه الاستعمار.

فهذه الرسالة نهجت منهجها على النظام التالی:

دكترای آمار حیاتی، دانشیار دانشگاه

 

 

 

دستیارتخصصی بیماریهای كودكان دانشگاه علوم پزشكی اراك

 

سال تحصیلی 91-92

 

 

 

 

چكیده فارسی

عنوان : مقایسه اثر سفکسیم و آزیترومایسین بر دیسانتری اطفال

اساتید راهنما : دکتر منیژه کهبازی، فوق تخصص بیماریهای عفونی كودكان، دانشیار دانشگاه

دکتر عزیز اقبالی، متخصص كودكان، استادیار دانشگاه

اساتید مشاور : دکتر پارسا یوسفی، فوق تخصص بیماریهای کلیه كودكان، دانشیار دانشگاه

دكتر محمد رفیعی، دكترای آمار حیاتی، دانشیار دانشگاه

نگارش و پژوهش : دكتر شهرام فاضلیان، دستیارتخصصی بیماریهای كودكان

 

مقدمه : اسهال بصورت دفع مدفوع آبکی بیشتر یا مساوی 3 بار در طول 24 ساعت تعریف می‌شود. اسهال عفونی بصورت اسهال ناشی از یک میکروارگانیسم عفونی است كه شیگلا مهمترین عامل مسبب آن شناخته شده است. شیگلوز در کودکان ممکن است با میرایی بالا و حتی مرگ همراه باشد. بنابراین این امر بسیار مهم واساسی است که جامعه درمانی به دنبال دارویی جایگزین باشد که در درمان بیماران کودکان مبتلا به شیگلوز شدید موثر و کارا باشد.

روش كار : در این مطالعه مداخله­ای دوسوکور 116 كودك 6 ماهه تا  12ساله مراجعه كننده به درمانگاه اطفال بیمارستان امیرکبیر كه تشخیص دیسانتری توسط متخصص كودكان برایشان مطرح شده است وارد مطالعه شدند و بصورت تصادفی به دو گروه مساوی تقسیم شدند. گروه اول بمدت پنج روز آزیترومایسین که میزان آن در روز اول mg/kg 12 و در چهار روز دیگر mg/kg 6 بود دریافت كردند. گروه دوم نیز داروی سفکسیم را به میزان mg/kg 8 روزانه دریافت نمودند. بیماران در طول 14 روز از نظر بهبود علائم مورد بررسی قرار گرفتند. اطلاعات بدست آمده برای هر بیمار بصورت جداگانه در فرم اطلاعاتی وارد شده و توسط نرم افزار SPSS 17 آنالیز شد.

یافته‌ها : نتایج حاصل از مطالعه ما نشان داد كه با توجه به  P value اختلا آماری معنی داری بین دو گروه از نظر سن و جنس و چندمین فرزند خانواده بودن مشاهده نشد ولی در مقایسه طول مدت تب، استفراغ اسهال، درد شكم اختلاف آماری معنی‌داری بین دو گروه وجود داشت و در مقایسه طول مدت وجود خون در مدفوع اختلاف آماری معنی‌داری بین دو گروه مشاهده نشد.

بحث و نتیجه گیری : بطور كلی نتایج حاصل از مطالعه ما نشان داد كه تأثیر سفكسیم در درمان كودكان مبتلا به دیسانتری بیشتر و بهتر از آزیترومایسین بوده است و با درمان صحیح در بیماران از هزینه اضافی كه با درمان نادرست به بیمار تحمیل می‌شود و نیز از مقاومت‌های آنتی بیوتیکی که متعاقب درمانهای نادرست بوجود می‌آیند كاسته می‌شود.

واژگان كلیدی : سفكسیم، آزیترومایسین، دیسانتری، كودكان

.

 

فهرست مطالب

عنوان ……………………………………………………………………………………………….  صفحه

 

فصل اول : مقدمه

1-1- بیان مسئله. 2

1-2- كلیات… 4

1-2-1- دیسانتری.. 4

1-2-1-1- تاریخچه. 4

1-2-1-2- ابعاد میکروبیولوژی و کلینیکی.. 4

1-2-1-3- اپیدمیولوژی.. 5

 

1-2-3- شیگلا.. 7

1-2-3-1- اتیولوژی.. 8

1-2-3-2- اپیدمیولوژی.. 8

1-2-3-3- پاتوژنز. 9

1-2-3-4- ایمنی.. 11

1-2-3-5- تظاهرات كلینیكی و عوارض…. 12

1-2-3-6- تشخیص افتراقی.. 15

1-2-3-6- تشخیص…. 15

1-2-3-6- كشت شیگلا.. 16

1-2-3-8- درمان. 17

1-2-3-9- پیشگیری.. 19

1-2-4- سفكسیم. 20

1-2-5- آزیترومایسین.. 20

1-3- اهداف… 21

1-3-1- هدف اصلی.. 21

1-3-2- اهداف ویژه 21

1-3-3- اهدف كاربردی.. 22

1-4- سؤالات و فرضیات… 22

1-4-1- سوالات… 22

1-4-2- فرضیات… 23

1-5- تعریف واژه‌ها 23

 

فصل دوم : بررسی متون

2-1- مروری بر مطالعات انجام شده 25

3-1- نوع مطالعه و جامعه مورد آزمون. 28

3-2- روش نمونه گیری و حجم نمونه. 28

3-3- روش اجرا 29

3-3-1- معیارهای ورود. 30

3-3-2- معیارهای خروج.. 30

3-4- ابزار جمع آوری اطلاعات و مشخصات آن ها 31

3-5- خطاهای تصادفی و سیستماتیک و روش حل آن ها 31

3-6- نحوه تجزیه و تحلیل اطلاعات… 31

3-7- جدول متغیرها 32

3-8- ملاحظات اخلاقی.. 33

3-9- محدودیت های اجرایی وروش كاهش آنها 33

 

فصل چهارم : یافته‌ها

4-1- نتایج.. 35

 

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

5-1- بحث… 55

5-2- نتیجه گیری.. 58

5-3- پیشنهادات… 58

فهرست جداول

عنوان ……………………………………………………………………………………………….. صفحه

 

جدول 4-1 : میانگین و انحراف معیار سن در كودكان مورد مطالعه به تفكیک گروه. 38

جدول 4-2 : میانگین و انحراف معیار طول مدت تب در كودكان مورد مطالعه به تفكیک گروه. 39

جدول 4-3 : میانگین و انحراف معیار طول مدت استفراغ در كودكان مورد مطالعه به تفكیک گروه  40

جدول 4-4 : میانگین و انحراف معیار طول مدت اسهال در كودكان مورد مطالعه به تفكیک گروه  41

جدول 4-5 : میانگین و انحراف معیار طول مدت درد شكم در كودكان مورد مطالعه به تفكیک گروه  42

جدول 4-6 : میانگین و انحراف معیار طول مدت وجود خون در مدفوع در كودكان مورد مطالعه به تفكیک گروه  43

جدول 4-7 : توزیع فروانی سن در كودكان مورد مطالعه به تفكیک گروه. 44

جدول 4-8 : توزیع فروانی جنس در كودكان مورد مطالعه به تفكیک گروه. 45

جدول 4-9 : توزیع فروانی چندمین فرزند خانواده بودن كودكان مورد مطالعه به تفكیک گروه. 46

جدول 4-11 : توزیع فروانی طول مدت استفراغ در كودكان مورد مطالعه به تفكیک گروه. 48

جدول 4-12 : توزیع فروانی طول مدت اسهال در كودكان مورد مطالعه به تفكیک گروه. 49

جدول 4-13 : توزیع فروانی طول مدت درد شكم در كودكان مورد مطالعه به تفكیک گروه. 51

جدول 4-14 : توزیع فروانی طول مدت وجود خون در مدفوع در كودكان مورد مطالعه به تفكیک گروه  53

– بیان مسئله

سازمان بهداشت جهانی اسهال را به صورت دفع مدفوع آبکی (که شکل ظرف را به خود بگیرد) بیشتر یا مساوی سه بار در طول 24 ساعت تعریف می­نماید(1).

اسهال عفونی به صورت اسهال ناشی از یک میکروارگانیسم عفونی تعریف می­ شود. اسهال عفونی در کشورهای در حال توسعه بیشتر از کشورهای توسعه یافته دیده می­ شود(2). میزان حمله آن در کشورهای در حال توسعه 6 تا 12 اپیزود به ازای هر کودک در سال است(3).

بسیاری از میکروارگانیسم­های عفونی موجب اسهال می­گردند. از پاتوژن های باکتریال مهم ایجاد کننده اسهال می­توان اشریشیاکلی، سالمونلا، شیگلا، یرسینیا و ویبریوکلرا را نام برد(4).

دیسانتری به سادگی به صورت اسهال حاوی خون تعریف می گردد. اگرچه ارگانیسم‌ای زیادی می توانند باعث دیسانتری گردند، شیگلا مهم ترین عامل مسبب آن شناخته شده است. از میان چهار سروگروپ شیگلا، شیگلا دیسانتری تایپ 1 بیشترین ویرولانس را داشته و تنها عاملی است که موجب دیسانتری اپیدمیک می شود(5).

اراک سال 1392

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                                                                  صفحه

فصل اول:کلیات

1                       1-1مقدمه(زمینه پژوهش) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

8                     2-1اهداف پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

8                  3-1سوالات پژوهش و فرضیه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………

9                   4-1تعریف نظری واژه ها………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

5-1 تعریف عملی واژه ها …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………      9

6-1 پیش فرض ها ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….                 12

13                 7-1محدودیت های پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

فصل دوم:زمینه و پیشینه تحقیق

15                   1-2چهارچوب پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

37                   2-2 بر مطالعات انجام شده……………………………………………………………………………………………………………………………………….

فصل سوم:روش اجرای تحقیق

1- 3نوع پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………                       50

2-3جامعه پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….                     50

3-3روش نمونه گیری ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………                     50

4-3نمونه پژوهش و حجم نمونه …………………………………………………………………………………………………………………………………………..                     51

5-3 مشخصات واحد های پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………………                     52

6-3محیط پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….                     52

7-3ابزار گرد آوری اطلاعات…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..                      52

8-3تعیین اعتبار و اعتمادعلمی ابزار……………………………………………………………………………………………………………………………………..                     54

19-3 نحوه گرد آوری اطلاعات……………………………………………………………………………………………………………………………………………..                      56

10-3روش تجزیه تحلیل داده ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………….                    57

11-3ملاحظات اخلاقی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………                      57

فصل چهارم:نتایج تحقیق

1-4یافته های پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………………           59

2-4جداول……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..        60

فصل پنجم:بحث و بررسی یافته ها

72                 1-  5   تجزیه و تحلیل داده ها …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

87                2-5 نتیجه گیری نهایی براساس سوالات  پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………..

89                   3-5    کاربرد یافته ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

91       4-5   پیشنهادات برای پژوهش های بعدی  

 ……………………………………………………………………………………………………….

فهرست منابع……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..                               92

پیوست ها ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………                               101

چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….                                106

 

 

فهرست جداول

 

عنوان                                                                                                                                   صفحه

جدول 4-1 :  توزیع فراوانی  واحدهای پژوهش بر حسب  برخی ویژگی های فردی و اجتماعی و عوامل مرتبط بابیماری در در بیماران مبتلا به  آرتریت روماتوئید ……………………………………………………………..60

جدول 4-2 : توزیع فراوانی وضعیت ناتوانی در بیماران مبتلا به  آرتریت روماتوئید………..          62

جدول4- 3: توزیع  فراوانی” وضعیت  توان خودمراقبتی ” در بیماران مبتلا به  آرتریت روماتوئید ……………………………………………………………………………………………………………………………….                    63

جدول شماره 4- 4:  تعیین میانگین توان خودمراقبتی به تفکیک سطوح ناتوانی در بیماران مبتلا به  آرتریت روماتوئید…………………………………………………………………………………………………….                            63

جدول 4- 5: تعیین درصد توان خودمراقبتی به تفکیک وضعیت ناتوانی در بیماران آرتریت روماتوئید……………………………………………………………………………………………………………………………….        64

جدول  4- 6 : تعیین ” ارتباط بین وضعیت ناتوانی و توان خودمراقبتی”  در بیماران آرتریت روماتوئید…………………………………………………………………………………………………………………………..          65

جدول  4-7 :  توزیع وضعیت ناتوانی و  میانگین و انحراف معیار  امتیازات” ناتوانی”  بر حسب متغیر های فردی و اجتماعی و عوامل مرتبط با بیماری در بیماران آرتریت روماتوئید………………………………            66

جدول 4- 8 :  توزیع وضعیت  توان خودمراقبتی و  میانگین و انحراف معیار  امتیازات” توان خودمراقبتی”  بر حسب متغیرهای فردی- اجتماعی و مرتبط با بیماری در بیماران آرتریت روماتوئید ………….              68

جدول  4-9 : برآورد ضرایب رگرسیونی “عوامل پیش بینی کننده  توان خودمراقبتی” بر اساس مدل رگرسیون خطی چندگانه به روش Step wise   …………………………………………………………………                        70

 

فصل  اول

 

مقدمه:

امروزه جهان پزشکی با رشد ابتلا به “بیماری های مزمن” مواجه است (1). در سال 1995 حدود  99میلیون نفر در آمریکا مبتلا به بیماری های مزمن بودند . پیش بینی شده است که تا سال 2050 این رقم به  167 میلیون نفر خواهد رسید .بیماری های مزمن در تمام کشورهای دنیا اعم از توسعه یافته و در حال توسعه ، در همه گروه های اجتماعی و اقتصادی و در تمام سنین دیده میشود (2). به علاوه  با افزایش بروز بیماری های مزمن هزینه های همراه این بیماری ها (مثل هزینه بیمارستان ، وسایل و تجهیزات ، داروها و خدمات ) نیز افزایش میابد. سیر طولانی بیماری های مزمن، به دلیل ایجاد ناتوانی  ،کنترل آن را برای مبتلایان مشکل میسازد و برخی از آنها به عنوان یک بحران باعث ایجاد تغییرات فراوان در روند  زندگی میگردد (2و1). بیماری  های مزمن  بر فعالیت های معمول و روزانه زندگی اثر میگذارد (3). بیماری مزمن سبب ایجاد تنش در بیمار و خانواده میگردد ،زیرا که باعث ایجاد تغییرات مادام العمر درنقش ها یا روش زندگی شده و با بستری شدن های مکرر سبب بروز مشکلات اقتصادی و کاهش تعاملات اجتماعی میگردد (4).

آرتریت روماتوئید یکی از انواع بیماری های مزمن محسوب میشود و گسترش این بیماری میتواند باعث تخریب مفصل  و ناتوانی و معلولیت  در سنین بزرگسالی شود (5 ).آرتریت روماتوئید یک بیماری التهابی  خودایمنی مزمن پیشرونده با علایم بالینی متغیر میباشد. آرتریت روماتوئید تاثیر منفی روی ابعاد زندگی افراد مبتلا داشته وبا التهاب خفیف تا شدید مفاصل سینوویال مشخص میشود که میتواند منجر به درد ،خشکی و تخریب مفصل همراه با بدشکلی های فیزیکی و ناتوانی های بعدی همراه باشد. این بیماری میتواند یک علت اصلی ناتوانی و مرگ و میر باشد.این بیماری  در هر منطقه و نژادی با فراوانی متفاوتی دیده میشود.عموما 1درصد جمعیت جهان را متاثر میکند.شیوع آن در کانادا و امریکا تقریبا 1درصد و فراوانی اش در زنان ، سه تا چهار برابر بیشتر از فراوانی مشاهده شده در مردان می باشد.فراوانی ان در کشور های حوزه مدیترانه  36/0 درصد گزارش شده است  (6). در سال 1998 شیوع این بیماری بین 2 تا 4 نفر در هر 100000 نفر بود (7 ) . میزان شیوع این بیماری به طور قابل ملاحظه ای در سال های اخیر افزایش یافته است.  آمارها نشان داد در سال 2008 بیش از 2 میلیون آمریكایی به این بیماری مبتلا هستند( 8). در ایران طی مطالعه جمعیتی بر اساس طرح ( [2] (COPCORDدر سال 1388 شیوع آرتریت روماتوئید معادل 19/ 0درصد بوده است     ( 9).

آرتریت روماتوئید  به عنوان یک بیماری مزمن  ناتوان کننده ممکن است به یک کاهش شدید در وضعیت عملکردی و کاهش امید به زندگی منجر شود.به علاوه آرتریت روماتوئید میتواند به مشکلات اجتماعی و ارتباطی از قبیل اختلال  در ایفای نقش های اجتماعی،محدودیت توانایی در شرکت در فعالیت های اجتماعی و مشکلات جنسی و وضعیت عاطفی، بدشکلی های جسمی منجر شود  (6). بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید به علت درد ، خستگی و  محدودیت حرکت  ممکن است دچار اختلال در عملکرد جسمانی  و “ناتوانی”  شوند (10) . بر طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت (WHO)[3] ، “ناتوانی” به صورت محدودیت  قابلیت های فرد (مثل  حرکت ، مراقبت های شخصی ، برقراری ارتباط ، رفتار) میباشد. برخی ناتوانی را به عنوان یک تجربه چند وجهی  و پیچیده که با زندگی فرد در هم می آمیزد ، تعریف کرده اند. شدت آمیختگی ناتوانی در زندگی فرد تحت تاثیر سه عامل موثر بر ناتوانی شامل اثرات وضعیت ایجاد کننده ناتوانی ،  برداشت های دیگر از ناتوانی و میزان نیاز فرد به استفاده از منابع میباشد. تخمین زده  میشود که   54 تا   60 میلیون فرد ناتوان در ایالات متحده امریکا وجود داشته باشد.انتظار می رود که تعداد این افراد ، در اثر افزایش میزان بقای بیماران مبتلا به بیماری های مزمن  ، افراد دچار ناتوانی در مراحل اول زندگی و افرادی که دچار صدمه شدید  شده اند ، افزایش پیدا کند(2).

با توجه به  تاثیرات منفی و  عوارض بیماری آرتریت روماتوئید ، باید به دنبال راهی برای کنترل عوارض و ناتوانی ناشی از این بیماری  بود. بررسی ها نشان داد “خودمراقبتی” یکی از روش های  کنترل عوارض بیماری های مزمن (مانند آرتریت روماتوئید)  و ناتوانی ناشی از آن  میباشد (1و 11) . هم چنین  از آنجا که  بیماری مزمن نیازمند مراقبت مزمن میباشد، در این راستا  بسیاری معتقدند به منظور ساماندهی این بیماران و تسهیل کارها، باید مراقبت ها توسط خود افراد انجام گیرد (12). مفهوم “مراقبت از خود” اولین بار توسط اورم مطرح و در سال 1959 انتشار یافت  (6). طبق تعریف اورم مراقبت از خود رفتارهای آموخته شده ای هستند که شخص برای حفظ یا ارتقای زندگی ، سلامتی و خوب بودن و پیشگیری و درمان انجام میدهد. (13و 14 ).خود مراقبتی شامل برخورد با نیازهای اساسی انسان و حفظ فعالیت های  مرتبط با سلامتی و حفظ زندگی میباشد. مراقبت از خود هدفمند است  و در تمامیت ساختاری انسان ،کارکرد و تکامل او سهیم است  (14و 15 و 16).خود مراقبتی یک جزء مهم از کنترل بیماری  بوده و فرایندی نسبی است که رفتارها و انتخاب های هدفمندی را به همراه داشته و منعکس کننده نگرش و دانش هر فرد  میباشد (17). مراقبت از خود “در بیماری های مزمن ، روی بررسی و کنترل علایم بیماری ، پذیرش رژیم درمانی ، حفظ شیوه زندگی سالم ،کنترل تاثیر بیماری روی عملکرد روزانه ، عواطف و روابط اجتماعی دلالت میکند  اصل مهم در مراقبت از خود، مشارکت و قبول مسئولیت از طرف خود بیمار است (11). قوی ترین بعد تئوری پرستاری اورم ارائه خود مراقبتی به عنوان اولویت برای افراد در سطوح گوناگون سلامتی می باشد و بیمار بطور فعال در خود مراقبتی اش شرکت میکند (18).

یکی از بخش های مهم برنامه های کنترل بیماری های مزمن (مانند آرتریت روماتوئید )و کمک به بیماران برای سازگاری با شرایط مزمن بیماری ، توجه به “میزان  توانمندی بیمار”  برای  اجرای رفتارهای مناسب  “مراقبت از خود” میباشد   (19 ) .در این راستا   داشتن “توان خودمراقبتی ” یکی از ضروریات خودمراقبتی  می باشد( 20) از آنجا که تئوری خودمراقبتی اورم یکی از کامل ترین تئور ی های خودمراقبتی است (21) ، میتواند  برای ارائه دهندگان مراقبت در کمک به بیماران جهت ارزیابی و ارتقای  توان خود مراقبتی و تعیین عوامل مرتبط  مفید باشد(22).”توان خود مراقبتی” شامل توانایی افراد برای انجام دادن فعالیت های مراقبت از خود میشود. به عبارت دیگر توانایی است که شخص برای ایجاد تعادلی بین توانایی های خود و نیاز های موجود برای مراقبت ،کسب مینماید (13). به عبارتی توان خود مراقبتی شامل یک سری از توانایی های پایه از قبیل ادراک و حافظه ،یک سری از توانایی های شناخت و انجام دادن یک سری تمایلات که بر اهداف تاثیر گذار بوده و یک سری از ارزش ها و توانایی ها با  جهت یابی های  قابل ملاحظه می باشد (18). منظور از توان خودمراقبتی مجموعه ای از اطلاعات ،تمایل به خودمراقبتی و مهارت خودمراقبتی و توانایی درک و شناخت این فعالیت ها  در جهت حفظ سلامتی است (15و 16 و  23و و 24). توان خود مراقبتی برای بیماران ضروری است تا سطحی از سلامتی را حفظ کنند و آنها را قادر سازد علاوه بر اینکه  زندگی شخصی رضایت بخشی داشته باشند ، نقش های قابل ملاحظه ای نیز  در جوامع شان به عنوان شهروند ایفا کنند (18 و 25و 26 و 27 ). مطالعات نشان داده است که بیش از نصف بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید  ده سال پس از آغاز بیماری شان قادر به کارکردن نیستند .با این حال اخیرا با بهره گرفتن از درمان های جدیدتر و مداخله درمانی در مراحل زودرس تر بیماری ،افزایش کارآیی و کاهش میزان غیبت از کار گزارش شده است (28). توان خودمراقبتی تحت تاثیر سن ، جنس ، وضعیت تکاملی ، وضعیت سلامتی ، تجربیات زندگی ، آگاهی های اجتماعی –فرهنگی ، عوامل سیستم مراقبت از سلامت  مثل تشخیص های پزشکی و چگونگی درمان ، الگوی زندگی ، عوامل خانوادگی ، عوامل محیطی و منابع در دسترس  میباشد. البته در کنار عوامل فوق وضعیت سلامت بیمار و  عواملی مانند ناتوانی ، آسیب و صدمه و بیماری ،”توان خود مراقبتی”را متاثر مینماید و باعث ایجاد نیازهای اضافی دیگری در مورد مراقبت از خود می شوند. طبق اظهارات اورم در جوامع و شرایط مختلف ، علاوه بر عوامل فوق الذکر فاکتورهای جدیدی نیز  شناسایی  میشوند که بر توان خودمراقبتی میتوانند تاثیر گذار باشند ( 29و 30و 31).

در مطالعات مختلف یافته های  متفاوتی درباره میزان توان خودمراقبتی و عوامل مرتبط  با توان خودمراقبتی  در بیماران آرتریت روماتوئید گزارش شده است.در زمینه  ارتباط بین  توان خودمراقبتی و ناتوانی نیز به نظر  میرسد “ناتوانی” بیمار ممکن است روی ”  توان مراقبت از خود” در بیماران  آرتریت روماتوئید تاثیرگذار باشد (6).  در مطالعه  تُکِم و همکاران  در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید درترکیه ، توان  خود مراقبتی بیماران در سطح متوسط بود و  بین ناتوانی و توان مراقبت از خود ارتباط وجود داشت، بطوریکه  هرچه میزان ناتوانی بالاتر ، توان خودمراقبتی پایین تر بوده وبررسی عوامل مرتبط با خودمراقبتی نشان  داد توان خود مراقبتی در مردان  و  در افراد با تحصیلات دانشگاهی بهتر از دیگر بیماران بوده است (18). در مطالعه ای دیگر در ترکیه توسط اُوایولو و همکاران ،  میزان  توان  خود مراقبتی بیماران  آرتریت روماتوئید ضعیف گزارش شد و بین ناتوانی و توان مراقبت از خود ارتباط وجود داشت بطوری که با افزایش  سطوح ناتوانی بیماران ، میزان توان  خود مراقبتی آنها کاهش یافت   اما  هیچ رابطه قابل ملاحظه ای بین متغیر های فردی -اجتماعی و توان خود مراقبتی وجود نداشت (6). یافته های  َالینجِر و همکارانش  در آمریکا حاکی از سطح متوسط یا بالایی از توان مراقبت از خود در بیماران آرتریت روماتوئید بود  و بین  ناتوانی و توان مراقبت از خود هیچ ارتباطی وجود نداشت و  سطح  تحصیلات و طول مدت بیماری دو عامل مرتبط با توان خودمراقبتی بود (32).

از آنجا که در سال های اخیر محافظت ، نگهداری و بهبود سلامت به درمان بیماری پیشی گرفته است.بنابر این  در این راستا ، نقش پرستار بیشتر در جهت گسترش خودمراقبتی و شناسایی  عوامل  موثر و مرتبط  و پیش بینی کننده  توان خودمراقبتی  متمرکز گردیده است که  در نهایت  باعث ارتقای توان خودمراقبتی  ، بهبود و تسهیل  اجرای برنامه خودمراقبتی ، ارتقای  سطح سلامت و در نتیجه بهبود کیفیت زندگی   میشود (6).پرستاران با توجه به نقش های گسترده شان ،میتوانند بیشترین تاثیر گذاری را در شناسایی سطح توان خودمراقبتی و عوامل مرتبط داشته باشند (33). پرستاران در مواجهه با بیماران با توجه به تاثیر بیماری بر توانایی فرد در انجام کارهای روزمره زندگی ، میزان توان خودمراقبتی آنان را سنجیده و کمبودها را تشخیص داده و نیاز سنجی مینمایند (30). سپس توانایی بیماران در برآورده کردن نیاز های مراقبت از خود را ارزیابی نموده و   سپس با توجه به توانایی ها و محدودیت های بیمار ، یکی از سیستم های جبرانی کامل ، جبرانی نسبی و سیستم حمایتی –آموزشی را در طرح برنامه مراقبتی به کار میبرند (15و 34) . هم چنین  پرستاران هنگامی  که از بیمارانی که سابقه ناتوانی دارند یا اخیرا دچار ناتوانی شده است ،مراقبت می کنند، باید از مفهوم ناتوانی برای فرد و اثرات آن بر زندگی ،احساس خوب بودن در حال حاضر و آینده ، توانایی مشارکت در مراقبت از خود ،کنترل بر خود و توانایی دریافت مراقبت های بهداشتی و غربالگری آگاه باشند.مدیریت پرستاری ، از مرحله بررسی  تا ارزشیابی مداخلات پرستاری باید از نظر اطمینان از تغییرات ضروری برای ارائه مراقبت های یکسان به افراد ناتوان مورد ارزیابی قرار گیرد. علاوه بر این پرستاران و سایر ارائه دهندگان خدمات ، باید روش های انجام کار و تسهیلات موجود را برای اطمینان از اینکه نیازهای افراد دچار ناتوانی به خوبی مورد توجه قرار گرفته است  را بررسی کنند(2).

در افراد  مبتلا به بیماری های مزمن مانند آرتریت روماتوئید ، توجه به ” توان خودمراقبتی ”  و تعیین عوامل مرتبط به د لیل  باری كه عدم توانایی آنان در خودمراقبتی  برا ی نظام بهداشتی-درمانی خواهد داشت ، امری ضرور ی به نظر می رسد (35). از آنجا که یکی از اهداف مهم در کنترل بیماری های مزمن، توانمندسازی بیماران در انجام خودمراقبتی است، (36) ، عامل کلیدی در مدیریت موفق بیماری آرتریت روماتوئید ، تشویق و ترغیب و آموزش بیماران جهت شناخت رفتارهای خودمراقبتی صحیح و مناسب می باشد.به عبارتی با رعایت رفتارهای صحیح خودمراقبتی علایم بیماری تخفیف می یابد و سلامت بیماران آرتریت روماتوئید میتواند حفظ و ارتقا داده شود (37).

با توجه به مزمن بودن بیماری آرتریت روماتوئید ، بستری شدن های مکرر در بیمارستان و مشکلات جسمی ، عاطفی و اجتماعی تحمیل شده به وسیله این بیماری به بیمار و خانواده اش و  نیز بار مالی هنگفتی که این بیماری و عوارض آن بر اقتصاد کشور تحمیل میکند و نیز  از آنجا که میزان توان خودمراقبتی میتواند متاثر از فرهنگ و فضایی باشد که در آن زندگی میکنیم و با بررسی های انجام شده بنظر میرسد تاکنون تحقیقی  در ایران و استان گیلان دررابطه با بررسی ارتباط وضعیت ناتوانی با توان خودمراقبتی و عوامل مرتبط با آن  در بیماران آرتریت روماتوئید ، انجام نشده و  اطلاعی از میزان توان خودمراقبتی و عوامل مرتبط با آن  در بیماران آرتریت روماتوئید در دست نیست ، لذا ما بر آن شدیم تا با بررسی و ارزیابی توان خود مراقبتی  و  شناسایی عوامل موثر در این ارتباط  تصویر شفافی از وضعیت و میزان توان خودمراقبتی بیماران بدست آورده  و  بتوانیم در آینده  در جهت طراحی و برنامه ریزی مداخلات آموزشی موثر و  انتخاب روش های درمانی – مراقبتی و برقراری سیستم های توانبخشی  بهتر در  راستای بهبود توان خودمراقبتی بیماران آرتریت روماتوئید گردیم. نتایج و اطلاعات  این پژوهش میتواند به عنوان پایه ای برای پژوهش های بعدی به منظور  توانمند سازی  در انجام خودمراقبتی و تدوین و اجرای آموزش های صحیح و برنامه ریزی شده در جهت ارتقای سطح توان خودمراقبتی بیماران باشد.

1rheumatoid Arthritis

2  Community oriented   program for control of rheumatic disease