مقدمه…………………………………………………………… ………………………………………..  6

فصل اول:   ایران……………………………………………… ………………………………………8

1-1موقعیت جغرافیایی……………………………………………………………………………… 9

1-2وجه تسمیه……………………………………………….. ……………………………………….9

1-3نژاد………………………………………………………… …………………………………….. 10

1-4ایران معاصر………………………………………………  …………………………………….12

فصل دوم: روابط متقابل ایران واعراب

2-1ایرانیان و تازیان پیش از اسلام…………………………………………………………….. 14

2-2ایرانیان و تازیان پس از اسلام………………………………………. …………………… 15

2-3 نتیجه استیلای اعراب بر ایران…………………………………… …………………….. 19

2-4روابط متقابل فرهنگی -اجتماعی – ایرانیان وعربها در عصر عباسی…………..20

2-5اوضاع ادبی ایران درعصرعباسی……………………………………………………………25

فصل سوم:  طبرستان

3-1وجه تسمیه……………………………………………………………………………………… 29

3-2منشا پیدایش طبرستان…………………………………………………………………………33

3-3اسامی طبرستان و مازندران و موقعیت جغرافیایی………………………………….. 35

3-4عربها در طبرستان………………………………………………………………………………..41

3-5فهرست نام  حاكمان عرب در طبرستان……………………………………………………46

فصل چهارم:  مشاهیر ادبی وعلمی تازی نویس در مازندران.

-اطروش………………………………………………………………………………………………….51

-جریرطبری………………………………………………………………………………………………52

-اقطع………………………………………………………………………………………………………56

-جرجانی عبدالعزیز……………………………………………………………………………………58

-جرجانی عبدالقاهر……………………………………………………………………………………60

-كبیر طبری………………………………………………………………………………………………62

-جرجانی فضل…………………………………………………………………………………………63

-ابن شهر آشوب………………………………………………………………………………………65

-كیا الهراسی……………………………………………………………………………………………67

-احمد ابن علی علوی……………………………………………………………………………….68

-طبرسی………………………………………………………………………………………………. 69

-طبرسی………………………………………………………………………………………………….70

-استر آبادی ابوالحسن………………………………………………………………………………..72

-ابن اسفندیار…………………………………………………………………………………………..74

-قمری سراج الدین…………………………………………………………………………………..76

-آملی شمس الدین……………………………………………………………………………………77

-طبری عمادالدین………………………………………………………………………………..81

-طبری عبدالقادر………………………………………………………………………………….82

-جرجانی  ………………………………………………………………………………………….82

-آملی میر حیدر……………………………………………………………………………………84

-استر آبادی عماد الدین………………………………………………………………………..86

– مرعشی آملی……………………………………………………………………………………87

-استر آبادی ابراهیم………………………………………………………………………………89

-میر داماد…………………………………………………………………………………………..91

-عزالدین آملی……………………………………………………………………………………94

-مازندرانی محمد هادی……………………………………………………………………….96

-تنكابنی محمد سراب…………………………………………………………………………97

-استر آبادی محمد صالح…………………………………………………………………….98

-خواجویی ملا اسماعیل………………………………………………………………………99

-استر آبادی ملا جعفر………………………………………………………………………..101

-لاریجانی لطف ا……………………………………………………………………………..103

-كلانتری نوری ابوالفضل……………………………………………………………………105

-غریب محمد حسین…………………………………………………………………………108

-تنكابنی محمد كاظم………………………………………………………………………..110

-تنكابنی ابراهیم………………………………………………………………………………111

-نوری مازندرانی ملا علی…………………………………………………………………112

-حائری محمد صالح………………………………………………………………………..113

-ملارضااسترآبادی…………………………………………………………………………….115

آیت الله جوادی آملی…………………………………………………………………………117

-حسن زاده آملی………………………………………………………………………………119

-ملخص الرساله…………………………………………………………………………..124

فهرست منابع و مآخذ…………………………………………………………………..131

چکیده پایان‌نامه :

با نفوذ‌ اسلام و زبان و فرهنگ عربی بر منطقه طبرستان با توجه به مقتضیات زمان، عالمانی پا به عرصه فرهنگ و ادب نهادند و آثار ارزشمندی به زبان عربی از خود به جای گذاشته‌اند. لذا براساس آنچه که از موضوع پایان‌نامه استنباط می‌گردد، با عنوان «بررسی تاریخ ادبیات عرب در مازندران از عصر عباسی تا کنون» بر آن شدیم تا تحقیقاتی در رابطه با مفاخر و دانشمندان و علمای تازی‌نویس طبرستان و چگونگی شکل‌گیری این منطقه از خاک میهن عزیزمان که از دیرباز مهد پرورش بزرگان علمی و ادبی و دینی بوده و هست اقدام نماییم و همچنین سعی شده است با توجه به موضوع  اوضاع ادبی دوره عباسی وبعدازآن رابرسی و بزرگانی را که آثار ادبی منثورویامنظوم دارند را معرفی نماییم.

لازم دانستیم ابتدا به بیان سیر تاریخی ، طبرستان بپردازیم، به گفته یاقوت حموی در معجم‌البلدان، دانشمندان زیادی ا‌ز آن با نام طبری پا به عرصه علم و ادب گذاشته‌اند که از حد شمارش خارج است.

لذا در این راستا ابتدا به وجه تسمیه این مناطق به بررسی زمان ورود اعراب و تأثیر و تأثر اعراب و ایرانیان بر همدیگر پرداخته شده است و همچنین با معرفی علما و مشاهیر ادبی تازی‌نویس و ذکر آثار آن بزرگان سعی شده است بر اساس دوره زندگی و سال تولدشان تنظیم گردد و نمونه‌هایی از آثار ادبی قابل دسترسی را نیز ذکر نمائیم. امید است مورد توجه علاقه‌مندان به موضوع قرار گیرد.

مقدمه :

آن که از تحولات و سیر تاریخ غافل است نمی‌تواند با هوشیاری و بیداری کارها را ارزیابی کند بنابراین در غفلت و فراموشی می‌ماند.               امام علی (ع)

یکی از بهترین راه های خودسازی و تحول‌آفرینی در خویشتن مطالعه داستان‌شناسان و تاریخ‌گذشتگان است. چنانکه قرآن کریم نیز بدان اشاره دارد «فَاقْصُصِ الْقَصَصَ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ» (اعراف/176) این آیه ما را به اندیشیدن درسرگذشت انسانهای گذشته دعوت می نماید، تا بیدار شده و درسها و عبرتهای لازم را بیاموزیم. بویژه اگر این مطالعه پیرامون سرگذشت انسانهای موفق تاریخ و اندیشه در عوامل پیروزی آنان باشد. بقول شاعر:

من لم یح التاریخ فی صدره                  لم یدرعلوالعیش من مره