ملا پریشان یکی از عارفان و وارستگان سده هشتم و نهم هجری است که در منطقه دلفان لرستان
می­زیسته است. از زندگی این عارف، اطلاع چندانی در دست نیست و اطلاعات ما فقط محدود به دست نوشته­های مختلفی است که توسط دوستداران فرهنگ این خطه جمع­آوری شده است. آنچه به نظر می­رسد این است که ملاپریشان فردی مسلمان و شیعه امامیه بوده است. برخلاف عده­ای که به فرقه­گرایی ودر نهایت حروفیه بودن وی اشاره کرده ­اند، ایشان اهل حروفیه نبوده و احیاناً اگر از بیست و هشت حرف الفبا نیز استفاده کرده و یا اشاره نموده ­اند، آنها را از بیست و هشت سوره­ی مبارک قرآن گرفته است که این حروف رموز قرآن می­باشد، نه رموز فرقه حروفیه. دیوان ملاسرشار از اصطلاحات عرفانی با استناد به آیات، احادیث معصومین و روایات می­باشد. ملا برای بیان اندیشه-ی شیعی خود از زبان لکی استفاه کرده و مخالف فارسی گویی، آرایه پردازی بوده است. دیوان وی برای تمام اقشار جوامع لک زبان و مردم كرد غیر از کردهای شمال غرب قابل درک و فهم است. ملا با اندیشه مولانا آشناو احاطه کامل بر مثنوی معنوی مولانا داشته، به تعبیری عرفا نه شیعه­اند و نه سنی! البته می­توان عرفا را به شیعه و سنی شناسنامه ای تقسیم كرد، با این وجود مولانا بر مذهب اهل تسنن بوده و ملاپریشان هم برمذهب تشیع بوده است! امّا عرفان اساساً خاستگاه علوی و شیعی دارد.

ما در تحلیل دیوان وی ابتدا ابیات را به فارسی روان برگردانده­ایم و سپس اصطلاحات عرفانی و
آرایه­های ادبی را مشخص نموده و ریشه­ تمام آیات، احادیث و ادعیه­ها را از منابع و متون دست اوّل شناسایی نموده و در نهایت با اشعار مولانا مقابله کرده­ایم.

فهرست مطالب
عنوان                              صفحه

چکیده
مقدمه    1

فصل اوّل:
كلیات تحقیق
1-1- بیان مسأله    14
1-2- فرضیه ها و پرسش‌های تحقیق    18
1-3- اهداف تحقیق    18
فصل دوّم:
كلیات تحقیق
2-1- پیشینه‌تحقیق    20
فصل سوم:
روش تحقیق
3-1- روش تحقیق    22
3-2- جامعه آماری    22
3-3- ابزار گردآوری داده‌ها    22
3-4- محدویت‌های تحقیق    23
فصل چهارم:
تجزیه و تحلیل ابیات ملاپریشان
4-1- خداشناسی از دیدگاه ملاپریشان    25
4-1-1- بِسْمِ الله    25
4-1-2- شناخت خداوند    40
4-1-3- قدیم بالذات    70
4-2- نبوّت و ولایت از دیدگاه ملاپریشان    77
4-2-1- نبوّت    77
4-2-2- چهارده معصوم    100
4-2-3- شیر و برنج    107
4-2-4- یاعلی    118
4-3- انسان كامل از دیدگاه ملاپریشان    127
4-3-1- مِعراج نَبیّ اكرم    127
4-3-2- دربیان مقام انسان    152
4-3-3- صفات پسندیده    155
4-4- تقابل عقل وهوش از دیدگاه ملاپریشان    160
4-4-1- گفت و گوی عقل و هوش    160
4-5- دیدگاه ملا پریشان درباره صوفی نماها    171
4-5-1- خودستایی    171
4-5-2- دَر رَدِّ صُوفیَه مُنْکِران نماز    175
4-6- مَرمُوزات از دیدگاه مُلاپریشان    182