با شکل گیری یک نظام سیاسی برخی قواعد و لوازم برای قوام و دوام آن لازم می باشد. یکی از این ملزومات ، آیین های درباری و مهم ترین آن ها «آیین بار دهی شاهانه» است. به طوری که نظام بار گستردگی به درازای عمر تاریخ سیاسی حکومت ها دارد  که گستره ای غیر منقطع اما کج دار و مریز بر احوال آن جاری بوده است. در اهمیت آن همین نکته بس که در زبان فارسی کاخ شاهی را «بارگاه » و «دربار» می نامند. پس هرجا پادشاهی بوده به ناچار تشریفات باردهی شاهانه نیز جبراً و منطقاً بایستی وجود داشته باشد.

این تشریفات درواقع بازخورد و نقطه انعکاسی از احوالات درونی یک حکومت خبر می داده است.بدین معنا که حکومتها در این تشریفات، فرهنگ غالب و اصیل خود و ارزشهای مورد تفوق جامعه خود را نشان می دادند. تنوع  و گستردگی انواع قدرتهای حاکمه به تبعِ خود، تشریفات گوناگون و متنوعی را نوید می داد که مسلماً با دوران قبل و بعد از خود متغییر بوده است؛ اما این بدان معنا نیست که اصل و ماهیت این نظام تشریفات از بیخ و بن تغییر یابد بلکه تنها ظواهر امر از حکومت و یا قدرتی به حکومت و قدرت دیگری فرق می کرد.

این کار بر آن است تا قواعد و مراتب این آیین ها را در طول تاریخ ایران با تکیه بر دوره صفویه را بیان دارد و از سویی میزان تأثیر عوامل  گوناگون در حکومت ها از جمله اوضاع اقتصادی، دینی، اجتماعی، خاستگاهی و…. بر نوع اجرای و کیفیت اجرای این مراسم را بیان دارد.این کار به روش پژوهش تاریخی و توصیفی و تحلیلی انجام شده است.

واژه های کلیدی: بارعام، بار خاص، دربار، ایران، صفویه

فهرست مطالب

مقدمه  …………………………………………………………………………………………………………………..1

معرفی منابع…………………………………………………………………………………………………………….7

فصل1.بار و آیین آن در ایران قبل از اسلام ……………………………………………………………

درآمد  …………………………………………………………………………………………………….14

بار و آیین آن در ایران قبل از اسلام(دوره هخامنشی و ساسانی)…………………….. 15

فصل 2.بار و آیین آن در ایران در دوره پس از اسلام ……………………………………………..

درآمد  ……………………………………………………………………………………………………35

خلفای اموی و نظام بار در این دوره  …………………………………………………………35

عباسیان و نظام بار در این دوره  ………………………………………………………………..36

فصل3.بار و آیین آن در حکومت های ایران پس از اسلام  …………………………………….

درآمد  ……………………………………………………………………………………………………45

طاهریان و نظام بار در آن دوره   ……………………………………………………………….45

صفاریان و نظام بار در آن دوره  ………………………………………………………………..46

سامانیان و نظام بار در آن دوره  ………………………………………………………………..49

زیاریان و نظام بار در آن دوره  …………………………………………………………………52

آل بویه و نظام بار در آن دوره  ………………………………………………………………..53

غزنویان و نظام بار در آن دوره  ……………………………………………………………….54

سلاجقه ونظام بار درآن دوره  ………………………………………………………………64

مغولان و نظام بار درآن دوره  ………………………………………………………………71

تیموریان و نظام بار در آن دوره …………………………………………………………..81

فصل 4.صفویه و نظام بار در آن دوره  …………………………………………………………..

تأثیر ساختار قدرت صفویه در رابطه با تشریفات درباری…………………………87

کاخ ها و اماکن مخصوص بار در دوره صفوی  …………………………………….92

نحوه اجرای مراسم بار در دوره صفویه  ……………………………………………….99

مراسم تاج گذاری پادشاه صفوی و تشریفات بار  ………………………………..103

مناصب مرتبط با تشریفات بار  ………………………………………………………..

درآمد………………………………………………………………………………………………115

منصب ایشیک آقاسی باشی و یساولان  ………………………………………………115

سایر مناصب وابسته به نظام و تشریفات بار در دوره صفویه  ………………..130

فصل5.بار خاص و بار عام در دوره صفویه  ………………………………………………

به حضور پذیرفتن سفرا در دوره صفویه(بار خاص)    …………………………135

نقش باردر دادخواهی دادخواهان و نظام قضایی دولت صفوی(بار عام)…161

نقش پیشکشها در نظام باردهی پادشاهان   ………………………………………175

بازتاب هنر در نظام باردهی…………………………………………………………………………..179

موسیقی……………………………………………………………………………………………………..179

نتیجه ………………………………………………………………………………………………………..185

کتابنامه …………………………………………………………………………………………………….189

فهرست تصاویر

تصویر شماره 1. بار دادن داریوش………………………………………………………………………..17

تصویر شماره 2. بر تخت نشستن هلاکو(663-654)در خیمه هزار میخی………………….76

تصویر شماره 3. بار در دربار باتو بن توشی بن چنگیز…………………………………………..78

تصویر شماره 4. تالار طویله……………………………………………………………………………….98

تصویر شماره 5. نحوه پذیرایی دوره صفویه………………………………………………………..114