فصل اول (کلیات تحقیق) …………………………………………………………………………..

 

1 1-1- مقدمه …………………………………………………………………………………………………… ……………………………..

 

2 1-2- بیان مسأله ………………………………………………………………………………………………… ………………………….

 

3 1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق …………………………………………………………………………… ………………………….

 

5 1-4- اهداف تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………

 

1-4-1- اهداف کلی ……………………………………………………………………………………………………………………..

1-4-2- اهداف جزئی……………………………………………………………………………………………………………………..

6

 

6

6 1-5- سوالات تحقیق  ……………………………………………………………………………………………………………………..

7 1-6- تعاریف نظری و عملیاتی …………………………………………………………………………………………………………

 

8 1-7- روش شناسی تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………….

 

10 1-8- ساختار پایان نامه……………………………………………………………………………………………………………………..

 

10 فصل دوم (ادبیات تحقیق) ………………………………………………………………………..

 

11 مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………….

 

12 2-1- مبانی نظری ……………………………………………………………………………………………………………………………

 

13 2-1-1- آموزش های رسمی …………………………………………………………………………………………………………….

 

13 2-1-1-1- آموزش متوسطه ……………………………………………………………………………………………………………..

 

13 2-1-1-2- آموزش هنرستانی ……………………………………………………………………………………………………………

 

14 2-1-1-3- تاریخچه آموزش های فنی و حرفه ای ………………………………………………………………………………

 

15 الف- تاریخچه آموزش‌های فنی و حرفه‌ای در دهه 1350 هجری شمسی …………………………………..

 

15 ب- تاریخچه فنی و حرفه‌ای بعد از پیروزی انقلاب اسلامی …………………………………………………..

 

17 2-1-1-4- شاخه های فنی و حرفه ای و کار دانش …………………………………………………………………………….

 

19 2-1-1-5- ضرورت و اهمیت آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش  …………………………………………………

 

20 2-1-1-6- برخی مسائل و مشکلات کلی آموزش های هنرستانی …………………………………………………………

 

20

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2-1-1-7- اهم قابلیت های آموزش های فنی و حرفه ای و کاردانش …………………………………………………..	21
2-1-1-8- فرایند یاددهی- یادگیری در برنامه درسی آموزش های هنرستانی ………………………………………..	21
2-1-1-9- توسعه اقتصادی با چرخ آموزش  ……………………………………………………………………………………..	22
2-1-1-10- رویکرد سند چشم انداز 20 ساله در خصوص آموزش های فنی و حرفه ای ………………………..	23
2-1-1-11- اهداف کلی آموزش های فنی وحرفه ای وکاردانش …………………………………………………………..	24
2-1-1-12- ضرورت توسعه آموزش های فنی و حرفه ای ………………………………………………………………….	24
2-1-1-13- ارتقای کارآیی آموزش های فنی و حرفه ای …………………………………………………………………….	26
2-1-1-14- رویکردهای آموزش فنی ‌و حرفه‌ای ………………………………………………………………………………..	27
2-1-1-15- آموزش های فنی و حرفه ای و رشد و توسعه کشورها ………………………………………………………	28
2-1-1-16- نظرات برخی از صاحبنظران در رابطه با آموزش های فنی و حرفه ای …………………………………	29
2-1-2- اشتغال فارغ التحصیلان ………………………………………………………………………………………………………..	30
2-1-2-1- سیاست های کلی اشتغال ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری ………………………………………………..	30
2-1-2-2- GDP به ازای هر فرد استخدام شده (به دلار ثابت PPP سال 1990) …………………………………..	32
2-1-2-3- روش های موثر در تغییر و بهبود وضعیت اشتغال ……………………………………………………………….	33
2-1-2-4- نظریه های اشتغال ………………………………………………………………………………………………………..	35
2-1-3- رابطه آموزش و اشتغال ……………………………………………………………………………………………………….	36
2-2- پیشینه عملی …………………………………………………………………………………………………………………………..	36
2-2-1- پیشینه عملی خارجی …………………………………………………………………………………………………………..	39
2-2-2- پیشینه عملی داخلی …………………………………………………………………………………………………………….	46
جمع بندی مباحث نظری ………………………………………………………………………………………………………………….	47
فصل سوم (روش شناسی تحقیق) …………………………………………………………………………..	48
مقدمه …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………..	48
3-1- روش و نوع تحقیق…………………………………………………………………………………. ……………………………..	48

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3-2- جامعه آماری ………………………………………………………………………………………………….. …………………….
3-3- نمونه آماری، روش نمونه گیری و تعییین حجم نمونه………………………………………………………………….	49
3-4- روش جمع آوری اطلاعات ……………………………………………………………………………………………………..	50
3-5- ابزار جمع آوری اطلاعات ……………………………………………………………………………………………………….	50
3-6- روایی و پایایی پرسشنامه …………………………………………………………………………………………………………	5
3-7- روش تجزیه و تحلیل داده‌ها …………………………………………………………………………………………………..	52
فصل چهارم (تجزیه و تحلیل داده ها) ………………………………………………………………..	53
مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………….	54
4-1- توصیف داده ها ……………………………………………………………………………………………………………………..	55
4-1-1- توزیع فراوانی جنسیت هنرآموزان ………………………………………………………………………………………..	55
4-1-2- توزیع فراوانی سن هنرآموزان ……………………………………………………………………………………………..	56
4-1-3- توزیع فراوانی سطح تحصیلات هنرآموزان ……………………………………………………………………………..	57
4-1-4- توزیع فراوانی سابقه خدمت هنرآموزان …………………………………………………………………………………	58
4-1-5- آزمون اسمیرنوف‌كولموگروف جهت تشخیص نرمال ‌بودن توزیع متغیرها……………………………………	59
4-2- آزمون سوالات تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………	60
4-2-1- سوال اول: از نظر هنرآموزان سرفصل های کتب درسی تا چه حد متناسب با اشتغال فارغ التحصیلان می باشد؟ ………………………………………………………………………………………………………………………..	60
4-2-2- سوال دوم: بهره مندی واحدهای آموزشی فنی و حرفه ای از تجهیزات و امکانات آموزشی مورد نیاز از نظر هنرآموزان تا چه حد است؟ ………………………………………………………………………………………………	62
4-2-3- سوال سوم: رشته های فنی و حرفه ای از نظر هنرآموزان تا چه حد با نیاز بازار کار در مراکز صنعتی هماهنگ است؟ ……………………………………………………………………………………………………………………………….	64
4-2-4- سوال چهارم: از نظر هنرآموزان تا چه حد رشته های فنی و حرفه ای برای فارغ التحصیلان ایجاد شغل می کند؟ …………………………………………………………………………………………………………………………………	66
4-2-5- سوال پنجم: از نظر هنرآموزان تا چه اندازه ویژگی های فردی هنرجویان در زمان انتخاب رشته تحصیلی مورد توجه قرار می گیرند؟ ………………………………………………………………………………………………….	67
4-2-6- سوال اصلی تحقیق: از نظر هنرآموزان تا چه اندازه آموزش های رسمی در هنرستان ها بر نرخ اشتغال هنرجویان اثربخش است؟ ………………………………………………………………………………………………………	68

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل پنجم (بحث و نتیجه گیری) ………………………………………………………………..	69
مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………….	70
5-1- یافته های توصیفی…………………………………………………………………………………………………………………..	70
5-2- نتایج آزمون سوالات تحقیق…………………………………………………………………………………………………….	71
5-3- محدودیت های تحقیق…………………………………………………………………………………………………………….	79
5-4- پیشنهاد های تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………..	80
5-4-1- پیشنهاد های کاربردی…………………………………………………………………………………………………………..	80
5-4-2- پیشنهاد های پژوهشی…………………………………………………………………………………………………………..	84
منابع …………………………………………………………………………………………………………………………………………….	82
ضمائم و پیوست ها…………………………………………………………………………………………..	90

فهرست جداول

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول 2-1: آمار و شخص های مربوطه …………………………………………………………………………………………….	31
جدول 2-2: نیروی کار و بیکاری با مدارک ابتدائی (درصد از نیروی کار و بیکاری) …………………………………	31
جدول 2-3: آمار سال 2011  …………………………………………………………………………………………………………….	32
جدول 3-1: جامعه آماری و نمونه آماری هنرآموزان ناحیه 3 آموزش و پرورش شهر تبریز در سالتحصیلی 94-1393  ……………………………………………………………………………………………………………………………………..	49
جدول شماره 3-2: پایایی سؤالات مربوط به متغیرهای مورد بررسی  ……………………………………………………..	52
جدول شماره 4-1: توزیع فراوانی جنسیت هنرآموزان  ………………………………………………………………………….	55
جدول شماره 4-2: توزیع فراوانی سن هنرآموزان …………………………………………………………………………………	56
جدول شماره 4-3: توزیع فراوانی سطح تحصیلات هنرآموزان ………………………………………………………………	57
جدول شماره 4-4: توزیع فراوانی سابقه خدمت هنرآموزان ………………………………………………………………….	58
جدول شماره 4-5: آزمون اسمیرنف كولموگروف برای مشخص كردن طبیعی بودن توزیع مقادیر متغیرها ….	59
جدول 4-6: نتایج آزمون برای متغیر تناسب سرفصل های کتب درسی با اشتغال فارغ التحصیلان از نظر هنرآموزان ………………………………………………………………………………………………………………………………………	61
جدول 4-7: نتایج آزمون برای متغیر میزان بهره مندی واحدهای آموزشی فنی و حرفه ای از تجهیزات و امکانات مورد نیاز از نظر هنرآموزان ……………………………………………………………………………………………………	63
جدول 4-8: نتایج آزمون برای متغیر میزان هماهنگی رشته های فنی و حرفه ای با نیاز بازار کار در مراکز صنعتی از نظر هنرآموزان …………………………………………………………………………………………………………………..	65
جدول 4-9: نتایج آزمون برای متغیر میزان ایجاد شغل رشته های فنی و حرفه ای برای فارغ التحصیلان از نظر هنرآموزان ………………………………………………………………………………………………………………………………..	66
جدول 4-10: نتایج آزمون برای متغیر میزان توجه به ویژگی های فردی هنرجویان حین انتخاب رشته تحصیلی از نظر هنرآموزان ………………………………………………………………………………………………………………	67
جدول 4-11: نتایج آزمون برای متغیر میزان توجه به ویژگی های فردی هنرجویان حین انتخاب رشته تحصیلی از نظر هنرآموزان ……………………………………………………………………………….	68

فهرست پیوستارها و نمودارها
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

پیوستار 3-1: مربوط به تعیین وضعیت اثربخشی متغیرهای تحقیق در نرخ اشتغال فارغ التحصیلان از دیدگاه هنرآموزان ………………………………………………………………………………………………………………………………………	50
نمودار شماره 4-1: توزیع فراوانی جنسیت هنرآموزان ………………………………………………………………………….	55
نمودار شماره 4-2: توزیع فراوانی سن هنرآموزان ………………………………………………………………………………..	56
نمودار شماره 4-3: توزیع فراوانی سطح تحصیلات هنرآموزان ………………………………………………………………	57
نمودار شماره 4-4: توزیع فراوانی سابقه خدمت هنرآموزان ………………………………………………………………….	58
پیوستار 4-1: پیوستار تناسب سرفصل های کتب درسی با اشتغال فارغ التحصیلان از نظر هنرآموزان …………	61
پیوستار 4-2: پیوستار میزان بهره مندی واحدهای آموزشی فنی و حرفه ای از تجهیزات و امکانات مورد نیاز از نظر هنرآموزان …………………………………………………………………………………………………………………………….	63
پیوستار 4-3: پیوستار میزان هماهنگی رشته های فنی و حرفه ای با نیاز بازار کار در مراکز صنعتی از نظر هنرآموزان ……………………………………………………………………………………………………………………………………….	65
پیوستار 4-4: پیوستار میزان هماهنگی رشته های فنی و حرفه ای با نیاز بازار کار در مراکز صنعتی از نظر هنرآموزان ………………………………………………………………………………………………………………………………………	66
پیوستار 4-5: پیوستار میزان توجه به ویژگی های فردی هنرجویان حین انتخاب رشته تحصیلی از نظر هنرآموزان ………………………………………………………………………………………………………………………………………	67
پیوستار 4-6: پیوستار میزان توجه به ویژگی های فردی هنرجویان حین انتخاب رشته تحصیلی از نظر هنرآموزان …………………………………………………………………………………………	68

چکیده:

تحقیق حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش های رسمی بر نرخ اشتغال در آموزش های هنرستانی  آموزش و پرورش ناحیه 3 تبریز انجام گرفته است. روش تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و شیوه جمع آوری اطلاعات، توصیفی است. جامعه آماری شامل كلیه هنرآموزان هنرستانهای آموزش و پرورش ناحیه 3 شهر تبریز در سال تحصیلی 94-1393 می باشد که تعداد آنها از سوی مسئولین سازمان ذیربط 177 نفر(97 هنرآموز زن و80 هنرآموز مرد) می باشد. جهت تعیین نمونه آماری از فرمول کوکران استفاده شده که 121 نفر از بین هنرآموزان شاغل در هنرستانهای مربوطه به روش تصادفی نسبتی تحقیق به عمل آمده است. ابزار اندازه گیری در تحقیق حاضر پرسشنامه محقق ساخته می‌باشد که جهت تک تک متغیرهای تحقیق شاخصها و گویه هایی در مقیاس 5 گزینه ای طراحی و مورد سنجش قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده‌ها از طریق روش میدانی با بهره گرفتن از نرم‌افزار آماری  spssنسخة 21 انجام شده است و جهت پاسخ به سوال‌های تحقیق از آزمون t تک نمونه‌ای استفاده شده است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که از دیدگاه هنرآموزان سرفصل‌های کتب درسی متناسب با اشتغال فارغ‌التحصیلان می‌باشد، همچنین رشته‌های فنی با نیاز بازار کار در مراکز صنعتی هماهنگ بوده و ویژگی‌های فردی هنرجوها در زمان انتخاب رشته تحصیلی مورد توجه قرار می‌گیرد ولی از لحاظ بهره‌مندی واحدهای آموزشی فنی و حرفه‌ای از تجهیزات و امکانات پایینی برخوردار است و از نظر هنرآموزان رشته‌های فنی و حرفه‌ای در حد پایینی برای فارغ‌التحصیلان ایجاد شغل می کند.

1-1- مقدمه

در نظام جدید آموزش متوسطه در کنار شاخه‌های نظری برای تربیت نیروی انسانی ماهر ونیمه ماهر در بخش‌های مختلف اقتصادی، شاخه کاردانش و فنی ‌و حرفه‌ای ایجاد گردیده است[1]. انتظار می‌رود که فراگیران با استعداد و توانمند و با علاقه فراوان به این شاخه گرایش پیدا کنند تا بتوان از طریق آن به هدف راهبردی یعنی ایجاد اشتغال از راه آموزش رسید. واضح است علاوه بر آثار مهمی که این آموزش‌ها برای ایجاد اشتغال مولد دارد آثار فرهنگی و تربیتی برای پرورش افراد متکی به خود و مستقل نیز به دنبال دارد.

یکی از راهبردهای اساسی تغییر در نظام‌های آموزشی افزایش توانمندی شغلی دانش‌آموختگان، با توجه به نیازهای جامعه، بازار کار و اشتغال است که با کنترل خروجی‌های سازمان‌های آموزشی به سامان می‌رسد. در دهه گذشته، توجه بسیاری از اندیشمندان و صاحب‌نظران به کیفیت آموزش نیروی کار با توجه به تقاضا و نیاز بازار کار معطوف شده است. این امر به بهبود و افزایش مشارکت میان بخش صنعت و آموزش و تسهیل انتقال از مدرسه به بازار کار، کمک شایانی کرده است. آموزش فنی‌ حرفه‌ای پلی است میان آموزش و بازار کار. تقویت ارتباط و مشارکت میان بخش آموزش و دنیای کار، این اطمینان را به بازار کار می‌دهد که دستیابی به استاندارد عملکرد کارکنان، با افزایش آگاهی‌ها و مهارت‌های آنان در طول دوره‌های فنی حرفه‌ای امکان‌پذیر است و یکی از مراحل بسیار موثر و حیاتی مرحله انتقال از آموزش به عمل است که اغلب مورد غفلت قرار گرفته است ]1[.

بهسازی و ارتقای سطح توانمندی‌های انسان‌ها و نظام اجتماعی از سیاست‌های اصلی و مأموریت‌های بایسته و شایسته یک نظام کارآمد و پویا محسوب می‌شود، همه بر این باورند که بزرگترین سرمایه هر کشور افراد جامعه می‌باشند و در واقع دانش‌آموزان هر جامعه مهم‌ترین عامل دستیابی به اهداف آن جامعه به شمار می‌روند، در این میان نقش محیط آموزشی و مسئولان آموزشی در رأس آن مدیر آموزشی غیرقابل انکار است.

1-2- بیان مسئله

آموزش های هنرستانی از جمله آموزش هایی است که در بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه برای تربیت نیروی کار متخصص و ماهر و تغییر هرم شغلی از شکل مخروطی به شکل تخم مرغی از آن بهره گرفته می شود. در رأس هرم اشتغال بخش های صنعتی و کشاورزی، سیاست گذاران و محققان با تحصیلات عالی قرار دارند که از نظر هدایت و توسعه بخش و تولید نظریه و دانش کشاورزی از اهمیت بالایی برخوردار هستند. درسطح میانی هرم مهندسان و مدیران رده های میانی می باشند که کارشناس هستند و حلقه رابط بین سطوح پایین و رأس هرم به شمار می روند. قسمت های پایین تر هرم که بیشترین مساحت هرم را در بر می گیرند، شامل تکنسین ها و کارگران ماهری است که وظیفه  اجرای برنامه های کشاورزی و صنعتی را بر عهده دارند و به طور مستقیم در یکی از زیربخش ها شاغل هستند. با توجه به رویکردها و بحث توسعه پایدار، این سطح باید از توانایی و دانش و مهارت کافی برای بکارگیری دستورات رده های بالاتر برخوردار باشند که این امر نیازمند آموزش هایی در سطوح میانی و پایینی می باشد ]2[.

مهمترین ویژگی های افراد آموزش دیده در دوره آموزش هنرستانی، بازار کار آنان و اشتغال در شغل و حرفه سازگار با تخصص نیروی کار می باشد. بدون شک اشتغال مناسب و صحیح همراه با توسعه مهارت های شغلی، افزایش سطح بهره وری نیروی کار را به دنبال دارد و نتایج حاصل از تحقیقات انجام شده نشان می دهد استفاده از نیروی متخصص در جایگاه شغلی مناسب یکی از دلایل بسیار مهم موفقیت مراکز در اجرای برنامه های خدمات ملی کارآموزان است ]3[.

میزان موفقیت آموزش‌های فنی حرفه‌ای به منظور تربیت نیروهای توانمند و ماهر، همواره در سطح جهان مورد بحث بوده است. عده‌ای آن را از برخی جهات موفق و عده‌ای دیگر نسبتاً ناموفق به حساب آورده‌اند. برای مثال، بانک جهانی براساس پژوهشی که لی(1998)، انجام داده اعلام کرده است که به دلایل گوناگون مانند مهارت نداشتن معلمان، ضعیف بودن برنامه، کافی نبودن برنامه‌های مشاوره و فقدان خدمات پشتیبانی برای دانش‌آموزان، آموزش‌های فنی و حرفه‌ای از موفقیت کافی برخوردار نیستند]4[. قاسمی پویا (1383) معتقد است که اغلب گزارش‌های رسمی مسئولان کشور به موفقیت نسبی برنامه‌های فنی و حرفه‌ای اشاره دارند. در عین حال شواهدی هم مبنی بر وجود ضعف‌ها و نارسایی‌هایی در برنامه‌های فنی و حرفه‌ای وجود دارد که ضرورت پژوهش را آشکار می‌سازد]5[. نویدی و برزگر (1382) در پژوهش خود در زمینه وضعیت اشتغال و مهارت دانش‌آموختگان رشته‌های کامپیوتر و الکترونیک شاخه کار و دانش به این نتیجه رسیدند که آموزش‌ها و مهارت‌های آنان، برای انجام دادن وظایف و کسب موفقیت شغلی کافی نیست]6[.

هر ساله تعداد زیادی از جوانان به منظور اشتغال در حرفه های مختلف، داوطلب تحصیل در رشته های گوناگون در هنرستان ها می گردند. اما برخلاف سال‌های گذشته، دیگر داشتن مدرك تحصیلی تنها لازمه یافتن شغل مناسب