بیان مسئله …………………………………………………………………………………………………………………….3

اهمیت و ضرورت ………………………………………………………………………………………………………..3

پیشینه …………………………………………………………………………………………………………………………3

روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………..6

سؤال اصلی …………………………………………………………………………………………………………………..7

سؤالات فرعی ……………………………………………………………………………………………………………….7

فرضیه ها ……………………………………………………………………………………………………………………..7

اهداف ………………………………………………………………………………………………………………………….8

ساماندهی پژوهش …………………………………………………………………………………………………………8

تعاریف و اصطلاحات…………………………………………………………………………………………………….9

اخباری …………………………………………………………………………………………………………………..9

قرآنیون ………………………………………………………………………………………………………………….9

اصولی………………………………………………………………………………………………………………………….10

فصل دوم : دیدگاه امام خمینی در زمینه فهم قرآن و مراتب آن

مردی از جنس نور ………………………………………………………………………………………………………11

جامع اضداد…………………………………………………………………………………………………………………12

زندگی نامه علمی  ……………………………………………………………………………………………………….13

امام و تهذیب نفس ………………………………………………………………………………………………………15

لطایف عرفانی در بیان امام ……………………………………………………………………………………………17

برخورد امام با بزرگان فلسفه و عرفان …………………………………………………………………………….18

نگاه امام به قرآن و تفسیر………………………………………………………………………………………………21

وجوه اشتراک و افتراق امام و اخباریان در مسئله فهم قرآن ………………………………………………24

امام و مراتب فهم قرآن ………………………………………………………………………………………………26

جایگاه قرآن پیش از تنزل………………………………………………………………………………………………27

تجلی خداوند در قرآن و نتایج آن ………………………………………………………………………………….29

1. قابل فهم بوده ظاهر قرآن برای همگان ………………………………………………………………29
2. شناخت و تفهیم یگانگی خدااصلی ترین هدف قرآن ………………………………………….30
3. وصول به مقام قرب الهی ………………………………………………………………………………..30
4. معرفی حق تعالی و نشر توحید ………………………………………………………………………..31
5. قران کامل ترین کتاب و دربردارنده شریعت ابدی ………………………………………………32
6. اثبات وجود بطون مختلف برای قرآن و پیوند ناگسستنی بین ظاهر و باطن ……………..35
7. معیت قرآن و اهلبیت ……………………………………………………………………………………….38
8. جامعیت قرآن …………………………………………………………………………………………………40
9. اختصاص فهم کامل ظاهر و باطن قرآن به پیامبر و ائمه ……………………………………….42

امام و موانع فهم قرآن ……………………………………………………………………………………………….44

الف ) خودبینی……………………………………………………………………………………………44

ب ) اندیشه ها و مذاهب باطل ……………………………………………………………………….44

ج )انحصار فهم قرآن در فهم پیشینیان ………………………………………………………………..45

د )معاصی……………………………………………………………………………………………………….45

هـ )حب دنیا…………………………………………………………………………………………………..46

نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………………….47

فصل سوم : تبیین و بررسی دیدگاه اخباریان راجع به تفسیر قرآن با تاکید بردیدگاه امام خمینی

پیدایش اخباریگری در مکتب شیعه………………………………………………………………………………..48

چند نظریه در مورد منشأ پیدایش اخباریگری …………………………………………………………………49

بزرگان مکتب اخباری ………………………………………………………………………………………………..50

آشنایی با فوائد المدنیه ………………………………………………………………………………………………..52

بررسی ونقد آیات و روایات مورد تمسک اخباریان ………………………………………………………..55

الف ) آیات ……………………………………………………………………………………………………………….58

استدلال اخباریان به آیات …………………………………………………………………………………………….68

پاسخ ………………………………………………………………………………………………………………………….70

نتیجه نهایی ………………………………………………………………………………………………………………..72

ب ) روایات ………………………………………………………………………………………………………………72

1. روایاتی ناهی از حکم دادن بر خلاف ما انزل الله ………………………………………………….73
2. روایات ناهی از فتوی دادن غیر عالمانه ………………………………………………………………73
3. روایات ناهی از عمل به رای و قیاس …………………………………………………………………74
4. روایاتی مبین آمدن همه احکام مورد نیاز بشر در قرآن و سنت پیامبر(ص) … …………79
5. روایات تعیین کننده قیم یا مخاطبانی خاص برای قرآن………………………………………..80
6. روایاتی با موضوع تمسک به اهل بیت و عترت پیامبر(ص) ………………….85.
7. روایاتی با موضوع تمسک به اهل بیت و عترت پیامبر(ص) ………………….88
8. روایات بطون مختلف قرآن ……………………………………………………………….90
9. روایات عام و خاص و ناسخ و منسوخ داشتن سنت پیامبرهمچون قرآن کریم………. .106
10. روایات مبین مقدمات و نیازمندیهای مفسر …………………………………………..112
11. روایاتی در مورد اصناف مردم با هدف تشویق به علم آموزی………………….116

نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………..121

فصل چهارم : نقد بیرونی اخباریان

نقد مبانی اخباریگری با آیات و ورایات دیگر………………………………………………………………..122

1. آیات……………………………………………………………………………………………………………..122

   • آیات قرائت …………………………………………………………122
   • آیات تفکر و تدبر ……………………………………………………………………………..124
   • آیات تحدی و هماوردطلبی ………………………………………………………………..127
   • قرآن کتاب هدایت …………………………………………………………………………….128
   • آیات روشنی و بینادلی ……………………………………………………………………….130
   • آیات تبشیر و انذار ……………………………………………………………………………..132
   • آیات الاحکام ……………………………………………………………………………………132
   • آیات عبرت آموزی و پند گرفتن …………………………………………………………..134
   • آیات سؤال و جواب بین خداوند و بندگان …………………………………………..135
   • قرآن کتاب حکمت و علم……………………………………………………………………136
2. روایات ………………………………………………………………………………………………………..137

2-1. روایات عرضه …………………………………………………………………………………..137

2-2. قرآن عامل نجات از گمراهی ………………………………………………………………..139

2-3. روایات ارجاع ……………………………………………………………………………………..141

2-4. روایات استنطاق و استشهاد …………………………………………………………………..141

2-5. روایات تفسیری و سیره پیامبر و اهل بیت در تفسیر…………………………………..142

نتیجه نهایی………………………………………………………………………………………………………………..147

منابع و مآخذ ……………………………………………………………………………………………………………148

منابع نرم افزاری ……………………………………………………………………………………………………….157

چکیده :

اخباریان با استناد به بعضی آیات قرآن و وروایاتی چند از جمله روایت « من خوطب » معتقدند : فهم قرآن و تفسیر آن تنها در اختیار مخاطبان خاص قرآن قرار دارد ؛ مخاطبان خاص قرآن از دیدگاه ایشان پیامبر (ص) و امامان شیعه هستند ، معتقدند تمامی آنچه تا ابد مورد نیاز جامعه بشری است در قرآن کریم آمده و تبیین و توضیح آن در روایات اهل بیت (ع) بیان شده است و لذا در مورد آیاتی که روایاتی ذیل آن به ما نرسیده حکم به توقف می کنند ؛ امام خمینی معتقد است مراتبی از فهم قرآن برای همه آگاهان به مقدمات مورد نیاز ، امکان پذیر بوده و آنچه از روایات از جمله حدیث ثقلین استنباط می شود این است که فهم قرآن دارای مراتبی است که مرتبه عالی آن در اختیار انسان کامل یعنی پیامبر و امامان می باشد ، ایشان با استناد به روایت «تجلی » معتقد است خداوند با کلامش یر یندگان تجلی نموده است و قرآن تجلی اسم اعظم خداوند بوده و پیامبر (ص ) و اهل بیت (ع) نیز تجلی اسم اعظم خداوند هستند که در پوششهای به ظاهر جداگانه ای در این جهان ظاهر شده اند و علت این که قرآن در پوشش الفاظ و عبارات بشری در آمده این است که برای کران و کوران در این جهان قابل درک باشد ؛ آیات زیادی در قرآن کریم وجود دارد که بشر را دعوت به قرائت ، تدبر ، تعقل ، تحدی و مبارزه طلبی ، تبشیر و انذار نموده ، آیاتی به صورت سؤال و جواب بین خداوند و بندگان مطرح شده ، آیاتی دیگر مراجعه به قرآن را عامل نجات از گمراهی دانسته و آیاتی نیز احکام عملی جامعه را به صورت ریز بیان نموده ؛ از طرفی روایاتی که قرآن را مرجع تشخیص صحت و سقم روایات دانسته ، سیره پیامبر و امامان معصوم (ع) که در تفسیر قرآن از آیات دیگر کمک گرفته اند همه دال بر این مطلب است که قرآن کریم برای مسلمانان قابل فهم بوده و در سراسر زندگی خویش در طول تاریخ آنرا به کار بسته اند و برداشت اخباریان از آیات نوعی تفسیر به رأی بوده ، یا این که آن روایات در کنایه به دیدگاه اهل سنت و اصول مورد استفاده آنها مانند