بدیهی است وضعیت فعلی سیستم پیاده‌روی كه حاصل سالها بی‌برنامگی و بی‌توجهی نسبت به مسائل سیستم پیاده‌از طرف مسئولین، برنامه‌ریزان و طراحان می‌باشد را نمی‌توان جز از طریق یک برنامه‌ریزی جامع و هماهنگ بهبود بخشید. این برنامه باید لزوماً كلیه جنبه‌های مرتبط با برنامه‌ریزی، طراحی و مدیریت سیستم را دربرگیرد و یكی از مهمترین اقدامات زیربنایی در این راستا تدوین اصول و معیارهای فنی مربوطه و ارائه پیشنهادات كاربردی است.

در رابطه با موضوع پیاده‌روی و پیاده نیز با یک چنین وضعی مواجه هستیم. مطالعات و پژوهش‌های انجام شده در این زمینه در داخل كشور بسیار محدود بوده و شاید از تعداد انگشتان یكدست نیز تجاوز ننماید. از نظر قوانین و مقررات حقوقی و راهنمایی و رانندگی نیز وضعیت پیاده دارای وضوح كامل نمی‌باشد و حقوق و وظایف متقابل پیاده و راننده به روشنی مورد بحث قرار نگرفته است.

پایان نامه حاضر، گزارش مبانی این پروژه پژوهشی – مطالعاتی است كه در آن سعی شده عناوین اصلی، روش كار و سیاستها و راهبردهای برنامه‌ریزی تسهیلات پیاده‌روی معرفی شده و هدف اصلی آن بیان اصول مدیریت و شناخت گزینه برتر برای استفاده در كشور عزیزمان ایران میباشد.

روش تحقیق برپایه مطالعات تطبیقی در كشورهای پیشرفته و نظرسنجی از مدیران و افراد خبره و در نهایت عابرین پیاده شهری میباشد و برای تحلیل این داده‌ها ابتدا نتایج پرسشنامه‌ها در جداول Excel واردشده و سپس به كمك نمودارهای آماری و نرم افزار SPSS  مورد تحلیل قرار گرفته‌اند

كلید واژه‌ها : عابر پیاده ، گذر عرضی ، پیاده رو ، سواره رو ، وسایل نقلیه ، محیط زیست  و حمل و نقل .

 

 

فهرست مطالب ،

 

چكیده 2

فهرست مطالب ، 3

فهرست جداول ، 6

فهرست اشكال ، 8

فصل اول 9

” كلیات پایان‌نامه” 9

1-1- مقدمه 10

1- 2- اهمیت و ضرورت تحقیق .11

1-3- بیان مسئله 11

1-4- هدف و قلمرو 12

1-5- فرضیات 13

1-6- روش تحقیق 14

1-7- سوالات تحقیق 14

1-8- تعاریف 15

1-9- سازمان‌دهی پایان نامه 19

فصل دوم 20

” ادبیات و پیشینه تحقیق” 20

2-1- مقدمه 21

2-2- آئین نامه راهنمایی و رانندگی در كشور 21

2-3- قوانین عام حقوقی عابر پیاده در كشور 22

2-4- سایر قوانین جزایی عابر پیاده در كشور 23

2-5- نقش تغییرات خصوصیات انسانی در حمل و نقل پیاده و الگوی استفاده تسهیلات پیاده‌روها و پیاده‌راه ها با معرفی روش تحقیقات در كشورهای مختلف 24

2-6- ارتباط انسانی با سیستم حمل و نقل (بر اساس آیین نامه مصوب كنوانسیون اروپا) 37

2-7- مسافرین پیاده در شهر 41

2-8- تعیین سطح خدمات با معرفی نتایج تحقیقات در كشورهای پیشرفته 41

2-9-  سرعت قدم زدن و رفتار در تقاطع‌با خیابان‌ها 44

2-10-  عبور عابرین پیاده در تهران 46

2-11-  ویژگی های عبور عابرین شهری 47

2-11- 1- گذرگاه به شیوه جزیره جان پناه 51

2-11-2- گذرگاه به شیوه طرحهای آرام سازی ترافیک 51

2-11-3- گذرگاه گورخری 52

2-11-4- گذرگاه پلیکان 52

2-11-5- گذرگاه پافن 53

2-11-6- گذرگاه توکان 53

2-11-7- گذرگاه منقسم 53

2-11-8- گذرگاه به شیوه سایر کنترل کننده های چراغ دار 54

2-12-  متغیرهای الگوی عبور عابرین شهری 62

 

2-12-1- سرعت پیاده‌روی 62

2-12-2- مسافت پیاده‌روی 65

2-12-3- تولید سفرهای پیاده 66

2-12-3- توزیع زمانی پیاده‌روی 70

2-12-4- توپولوژی و پیاده‌ روی 71

2-12-5- روابط جریان ترافیک پیاده 73

فصل سوم 85

” روش تحقیق” 85

3-1- مقدمه 86

3-2- روش تحقیق 86

3-3 – مطالعه خصوصیات رفتاری و مسائل عابرین پیاده 93

3-4- تحلیل آماری رفتار عابرین پیاده شهر تهران 94

3-5- تحلیل رفتار عابر پیاده و تست فرضیات پایان نامه 109

3-6- بررسی مسائل پیاده روی از دیدگاه مسئولین شهری 116

فصل چهارم 120

” تحلیل آمار و معرفی برنامه ریزی عبور عابرین پیاده شهر تهران از عرض معابر و ارائه مطمئن ترین الگوتسهیلات پیاده‌روی ” 120

4-1- مقدمه 121

4-2- معرفی فرایند برنامه‌ریزی تسهیلات پیاده‌روی و عوامل تاثیرگذار بر انتخاب الگو 121

4-3- روش اجرای برنامه‌ریزی تسهیلات پیاده‌روی 130

4-4- طراحی معابر پیاده 138

4-5- خصوصیات كیفی محیط پیاده‌رو 140

4-6- آموزش و ایمنی ترافیک پیاده 142

4-7- مدیریت ترافیک پیاده 143

فصل پنجم 145

” نتایج و پیشنهادات ” 145

5-1- مقدمه 146

5-2-  نتایج 146

5-3-  پیشنهادات 148

فهرست منابع و مراجع ) 152

پیوست پایان نامه، 155

پرسشنامه “مسائل و مشکلات پیاده روی از دیدگاه مسئولین” 155

پرسشنامه “مسائل و مشکلات پیاده روی از دیدگاه مردم” 157

 

 

فهرست جداول ،

 

جدول شماره 2-1 الگوی نگهداری تسهیلات پیاده‌روها و پیاده‌راه ها در كشور سوئد……………………………………………. 28

جدول شماره 2-2 – نگهداری گذرگاه های عابر پیاده و شیبراهه‌ها    29

جدول شماره 2-3- نگهداری زیرگذر و روگذر و مناطق كارگاهی 30

جدول شماره 2-4- نگهداری وسایل كنترل ترافیك………. 30

جدول 2-5-  استانداردهای طراحی برای فضاهای پیاده‌روی.. 43

جدول 2-6-  نمایش كاركرد الگوهای تردد عابرین پیاده… 43

جدول 2-7- مسافرین پیاده كشته و مجروح شده با سن و فعالیت آنها،     46

جدول 2- 8- درصد و سرانه سفرهای پیاده در برخی از شهرهای ایران 68

جدول 2-9- – نرخ ساعتی تولید سفر پیاده…………… 74

جدول 2-10- – نرخ تولید سفر پیاده در دوره اوج 15 دقیقه‌ای 75

جدول 2-11-  عرض موانع ثابت در پیاده‌روها…………. 78

جدول 12-2- سطح سرویس عابرین در پیاده‌رو…………… 83

جدول 13-2- معیارهای پیشنهادی برای سطح سرویس معابر پیاده‌در شرایط كشور ایران……………………………………….. 84

جدول 3-1-  فهرست مشخصات نقاط تکمیل پرسشنامه (مسائل و مشکلات پیاده روی)……………………………………………. 97

جدول 3-2- توزیع جمعیت نمونه بر حسب گروه های جنسی ، شغلی، تحصیلی و جسمی……………………………………………. 99

راهنما کدهای جدول 3-2-توزیع جمعیت نمونه بر حسب گروه های مختلف 100

جدول 3-3- نتایج نظرخواهی راجع به مشکلات عبور عابر پیاده از نقاطعهای با چراغ……………………………………….. 102

جدول 3-4- نتایج نظرخواهی راجع به علل استفاده از وسایل نقلیه موتوری در سفرها………………………………………. 103

جدول 3-5-  نتایج نظرخواهی راجع به علل عدم رعایت مقررات راهنمایی و رانندگی…………………………………….. 104

جدول 3-6-  نتایج نظرخواهی میزان اهمیت عوامل مؤثر در جلوگیری از پیاده‌روی…………………………………………… 105

جدول 3-7- نظرخواهی از مسئولین در پاسخ سوال” آیا از نظر سازمانی به مدیریت سیستم پیاده روی به اندازه کافی بها داده می شود؟ 106

جدول 3-8- نتایج نظرخواهی از مسئولین راجع به”علل و عوامل کم توجهی مسئولین به برنامه‌ریزی و مدیریت سیستم پیاده روی” (بر حسب تعداد و درصد پاسخ دهندگان در نمونه)……………………….. 107

جدول 3-9- نتایج نظرخواهی از مسئولین در پاسخ به سوال “آیا در حال حاضر تخصیص بودجه و نیروی انسانی میان سیستم های سواره و پیاده به تناسب انجام می شود؟”(بر حسب تعداد و درصد پاسخ دهندگان در نمونه) 107

جدول 3-10 – نتایج نظرخواهی از مسئولین راجع به “راه حلهای بهبود وضعیت معابر پیاده و تشویق مردم به پیاده روی”( بر حسب تعداد و درصد پاسخ دهندگان در نمونه)……………………………. 108

جدول 3-11-  نتایج نظرخواهی راجع به مشکلات عبور پیاده از تقاطعهای با چراغ راهنمایی (بر حسب درصد پاسخ دهندگان در نمونه)……. 113

جدول 3-12 –  نتایج نظرخواهی از مسئولین مدیریت شهری راجع به  “مهمترین مسائل و مشکلات معابر پیاده” (بر حسب تعداد و درصد پاسخ دهندگان در نمونه)…………………………………………… 117

[1] در این مجموعه واژه پیاده هم به عنوان یک صفت در مقابل سواره بكار رفته و هم به عنوان یک اسم دال بر شخصی كه بدون وسیله نقلیه جابجا می‌شود. باوجود این در مواردی كه دقیقاً مفهوم جابجایی پیاده مورد نظر بوده از واژه‌های عابر و عابر پیاده نیز استفاده شده است.

فهرست اشكال ،

 

 

شكل 2- 1 ، نمودار سرعت پیاده‌روی برحسب چگالی………. 80

شكل 2-2 ، رابطه تردد – فضای حركت پیاده…………… 80

شكل 2-3 ، سطوح سرویس پیاده روها…………………. 82

شكل 1-3  ، عدم توجه به خطوط حق تقدم عابرین پیاده….. 88

شكل 2-3 ، عدم توجه عابرین پیاده به چراغ………….. 88

شكل 3-3 ، عدم توجه عابرین پیاده به خطوط حق تقدم  …. 89

شكل 4-3 ، توجه عابرین پیاده به خطوط حق تقدم………. 89

شكل 5-3 ، توجه عابرین پیاده به خطوط حق تقدم………. 90

شكل 6-3  ، توجه عابرین پیاده به خطوط حق تقدم……… 90

شكل 7-3 ، عدم توجه خودور سواری به خطوط حق تقدم عابرین پیاده   91

شكل 8-3 ، عدم توجه خودور سواری به خطوط حق تقدم عابرین 91

شكل 9-3 ، عدم توجه خودور سواری به خطوط حق تقدم عابرین 92

شكل 10-3 ، عدم استفاده از  پل عابرین پیاده توسط مسافرین خطوط اتوبوسرانی……………………………………………. 92

شكل 11-3 ، توقف خودروها روی خط عابر پیاده  و عدم توجه به حق عبور عابرین در میدان انقلاب……………………………….. 93

شكل شماره 4-1- فرایند برنامه‌ریزی تسهیلات پیاده‌روی با پیروی از روش برنامه‌ریزی……………………………………….. 122

شكل 4-2 – چارچوب پیشنهادی برای فرایند برنامه‌ریزی تسهیلات پیاده‌روی افراد معلول………………………………………. 124

شكل 4-3 – نمونه فرایند برنامه‌ریزی سیستم پیاده…… 130

مقدمه

بخش عمده‌ای از سفرهای شهری بصورت پیاده انجام می‌شود و هر سفر شهری سواره نیز حداقل در دو انتهای خود با سفرهای پیاده تكمیل می‌گردد. طبق برآوردهای انجام شده در شهر تهران  حدود 25 درصد از كل سطح شبكه معابر شهری اختصاص به شبكه پیاده‌روی دارد. سایر تسهیلات پیاده‌روی هم نسبت قابل توجهی در كل سیستم حمل و نقل شهری به خود اختصاص می‌دهند. [1]

سیستم پیاده در مقایسه با سایر سیستم‌های حمل و نقل شهری دارای خصوصیات و مزایای منحصر به فردی است كه از جمله آنها می‌توان به انعطاف‌پذیری، ارزانی، مصرف انرژی كمتر، هماهنگی با ملاحظات زیست‌محیطی و … اشاره نمود. علاوه بر این سیستم پیاده‌روی نقش مكمل در ارائه خدمات سایر سیستم‌های جابجایی و بخصوص حمل ونقل عمومی را ایفا می‌كند. از سوی دیگر برخلاف سایر سیستم‌های ترابری كه تقاضای سفر آنها وابسته به سایر فعالیتها است