پایان نامه : کارنامهی داستاننویسی استان فارس |
 |
روش این پژوهش در به دست آوردن فهرست داستاننویسان، میدانی و در قسمت بررسی آثار و نتیجه گیری، کتابخانهای و از گونه تحلیل محتوا است.
در فصل اول این پایان نامه به سابقه داستاننویسی در ایران و فارس، عوامل پیدایش داستان و رمان نوین و دگرگونی آن، ضرورت، پیشینه، شیوه و اهداف پژوهش پرداخته شده است.
فصل دوم به معرفی داستاننویسان و بررسی کارنامهی آنها اختصاص دارد؛ بخش مهم این فصل را چکیدهی داستانهایی که در این بازهی زمانی نوشته شده اند، ویژگیهای کلیشان و مشخص شدن سبک داستان نویسان، تشکیل دادهاست.
فصل سوم نیز به نتیجه گیری و دستهبندی جریانهای داستاننویسی این بیست سال اختصاص دارد. که در آن، آثار داستانی این دوره، به سه گروه تکنیکی، سادهی هنری و عامهپسند، دستهبندی شده اند. در نتیجه گیری به بازتاب ویژگیهای استان فارس در آثار داستانی نیز پرداخته شده است؛ شکل عمدهی این بازتاب را در لهجه، آداب و رسوم و مکانهای جغرافیایی فارس در داستانها میبینیم. از آنجا که این دوره حساس با انقلاب اسلامی آغاز شده و دوران جنگ را نیز پشت سر گذاشته است، پیامدهای روانی این تحولات و حساسیتهای آن، در قالب آشفتگیهای فرمی یا محتوایی داستانها (چون رفت و برگشتهای زمانی در فرم و آشفتگیهای زندگی و پریشان ذهنی شخصیتها در محتوا)، بروز پیدا کرده است.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: مقدمه
1-1- اهمیت پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………. 7
1-2- اهداف پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………….. 8
1-3- روش پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………. 8
1-4- پیشینهی پژوهش……………………………………………………………………………………………………………….. 10
فصل دوم: معرفی داستاننویسان و بررسی کارنامهی آنها
2-1- محمد بهمن بیگی ……………………………………………………………………………………………………………… 20
2-1-1-زندگینامه………………………………………………………………………………………………………………….. 20
2-1-2- بررسی اثر(بخارای من، ایل من)…………………………………………………………………………….. 21
2-1-2-1- خلاصه داستانها…………………………………………………………………………………………. 21
2-1-2-2- ویژگیهای کلی داستانها…………………………………………………………………………… 32
2-2- سیمین دانشور…………………………………………………………………………………………………………………….. 36
2-2-1- زندگینامه………………………………………………………………………………………………………………… 36
2-2-2- بررسی آثار(رمان جزیرهی سرگردانی و مجموعه داستان از پرندههای مهاجر بپرس) 39
2-2-2-1- رمان جزیره سرگردانی………………………………………………………………………………… 39
2-2-2-1-1- خلاصه رمان………………………………………………………………………………………… 39
2-2-2-1-2- ویژگیهای کلی رمان………………………………………………………………………….. 40
2-2-2-2- مجموعه داستان از پرندههای مهاجر بپرس………………………………………………. 43
2-2-2-2-1- خلاصه داستانها…………………………………………………………………………………. 43
2-2-2-2-2- ویژگیهای کلی داستانها…………………………………………………………………… 47
2-3- ابراهیم گلستان………………………………………………………………………………… 50
عنوان صفحه
2-3-1- زندگینامه………………………………………………………………………………………………. 50
2-3-2- بررسی اثر (داستان بلند خروس)…………………………………………………………………………… 53
2-3-2-1- خلاصه داستان…………………………………………………………………………………………….. 53
2-3-2-2- ویژگیهای کلی داستان………………………………………………………………………………. 54
2-4- مهین متأله……………………………………………………………………………………………………….. 55
2-4-1- زندگینامه………………………………………………………………………………………………………………… 55
2-4-2- بررسی اثر (داستان بلند قرن شیطان)…………………………………………………………………… 55
2-4-2-1- خلاصه داستان…………………………………………………………………………………………….. 55
2-4-2-2- ویژگیهای کلی داستان………………………………………………………………………………. 56
2-5- منوچهر صفا……………………………………………………………………………………………………….. 57
2-5-1- زندگینامه……………………………………………………………………………………………………….. 57
2-5-2- بررسی اثر (مجموعه داستان اندر آداب و احوال)…………………………………………………. 58
2-5-2-1- خلاصه داستانها…………………………………………………………………………………………. 58
2-5-2-2- ویژگیهای کلی داستانها …………………………………………………………………………. 61
2-6- ابوالقاسم فقیری………………………………………………………………………………………………… 63
2-6-1- زندگینامه…………………………………………………………………………………………………………………. 63
2-6-2- بررسی اثر(مجموعه داستان دیو) …………………………………………………………………………… 65
2-6-2-1- خلاصه داستانها…………………………………………………………………………………………. 65
2-6-2-2- ویژگیهای کلی داستانها…………………………………………………………………………… 70
2-7- امین فقیری…………………………………………………………………………………………………………. 73
2-7-1- زندگینامه………………………………………………………………………………………………………………… 73
2-7-2- بررسی آثار(مجموعه داستانهای تمام بارانهای دنیا، مویههای منتشر و داستانهای بلند اگر باران ببارد و رقصندگان)……………………………………………………………………………………………………………… 75
2-7-2-1- مجموعه داستان تمام بارانهای دنیا ……………………………………………………….. 75
2-7-2-1-1- خلاصه داستانها…………………………………………………………………………………. 76
2-7-2-1-2- ویژگیهای کلی داستانها …………………………………………………………………. 82
2-7-2-2- مجموعه داستان مویههای منتشر………………………………………………………………. 83
2-7-2-2-1- خلاصه داستانها…………………………………………………………………………………. 83
2-7-2-2-2- ویژگیهای کلی داستانها …………………………………………………………………. 88
2-7-2-3- داستان بلند اگر باران ببارد ……………………………………………………………………….. 91
عنوان صفحه
2-7-2-3-1- خلاصه داستان …………………………………………………………………………………… 91
2-7-2-3-2- ویژگیهای کلی داستان………………………………………………………………………. 91
2-7-2-4- داستان بلند رقصندگان……………………………………………………………………………….. 93
2-7-2-4-1- خلاصه داستان…………………………………………………………………………………….. 93
2-7-2-4-2- ویژگیهای کلی داستان …………………………………………………………………….. 94
2-7-2-5- نتیجه گیری کلی چهار اثر امین فقیری……………………………………………………… 97
2-8- حسن کریمپور شیرازی………………………………………………………………………………………… 98
2-8-1- زندگینامه…………………………………………………………………………………………………… 98
2-8-2- بررسی آثار (رمان درماندگان عشق و باغ مارشال)………………………………………………… 100
2-8-2-1- رمان درماندگان عشق………………………………………………………………………………….. 100
2-8-2-1-1- خلاصه رمان………………………………………………………………………………………… 100
2-8-2-1-2- ویژگیهای کلی رمان………………………………………………………………………….. 102
2-8-2-2- رمان باغ مارشال …………………………………………………………………………………………. 104
2-8-2-2-1- خلاصه رمان………………………………………………………………………………………… 104
2-8-2-2-2- ویژگیهای کلی رمان …………………………………………………………………………. 105
2-8-2-3- نتیجه گیری دو رمان کریمپور شیرازی……………………………………………………… 105
2-9- علی اصغر شیرزادی………………………………………………………………………………………. 106
2-9-1- زندگینامه…………………………………………………………………………………………….. 106
2-9-2- بررسی آثار (مجموعه داستان غریبه و اقاقیا و رمان طبل آتش)…………………………. 107
2-9-2-1- مجموعه داستان غریبه و اقاقیا…………………………………………………………………… 107
2-9-2-1-1- خلاصه داستانها…………………………………………………………………………………. 107
2-9-2-1-2-ویژگیهای کلی داستانها……………………………………………………………………. 110
2-9-2-2- رمان طبل آتش ………………………………………………………………………………………….. 112
2-9-2-2-1- خلاصه رمان………………………………………………………………………………………… 112
2-9-2-2-2- ویژگیهای کلی رمان………………………………………………………………………….. 113
2-10- مهناز کریمی…………………………………………………………………………………………………… 116
2-10-1- زندگینامه…………………………………………………………………………………………………… 116
2-10-2- بررسی اثر (داستان بلند رقصی چنین)………………………………………………………………. 116
2-10-2-1- خلاصه داستان ………………………………………………………………………………………… 116
2-10-2-2- ویژگیهای کلی داستان……………………………………………………………………………. 117
عنوان صفحه
2-11- طاهره ریاستی…………………………………………………………………………………………… 120
2-11-1- زندگینامه……………………………………………………………………………………………….. 120
2-11-2- بررسی اثر (مجموعه داستان شط خیال)……………………………………………………………. 120
2-11-2-1- خلاصه داستانها………………………………………………………………………………………. 120
2-11-2-2- ویژگیهای کلی داستانها………………………………………………………………………… 126
2-12- شهریار مندنیپور…………………………………………………………………………….. 130
2-12-1- زندگینامه………………………………………………………………………………………….. 130
2-12-2- بررسی آثار (مجموعه داستانهای سایههای غار، هشتمین روز زمین، مومیا و عسل و ماه نیمروز) 132
2-12-2-1- خلاصه و ویژگیهای داستانهای مجموعهی سایههای غار …………………. 132
2-12-2-2- خلاصه و ویژگیهای داستانهای مجموعهی هشتمین روز زمین……….. 139
2-12-2-3- خلاصه و ویژگیهای داستانهای مجموعهی مومیا و عسل………………….. 146
2-12-2-4- خلاصه و ویژگیهای داستانهای مجموعهی ماه نیمروز ……………………… 163
2-12-2-5- نتیجه گیری چهار مجموعه داستان مندنیپور………………………………………… 174
2-13- ابوتراب خسروی…………………………………………………………………………………… 179
2-13-1- زندگینامه………………………………………………………………………………………… 179
2-13-2- بررسی اثر (مجموعه داستان هاویه) …………………………………………………………………… 181
2-13-2-1- خلاصه داستانها………………………………………………………………………………………. 182
2-13-2-2- ویژگیهای کلی داستانها………………………………………………………………………… 189
2-14- محمد کشاورز…………………………………………………………………………………………………. 195
2-14-1- زندگینامه…………………………………………………………………………………………………… 195
2-14-2- بررسی اثر (مجموعه داستان پایکوبی)………………………………………………………………… 195
2-14-2-1- خلاصه داستانها………………………………………………………………………………………. 195
2-14-2-2- ویژگیهای کلی داستانها………………………………………………………………………… 200
2-15- سوسن طاقدیس………………………………………………………………………………………………….. 203
2-15-1- زندگینامه…………………………………………………………………………………………………….. 203
2-15-2- بررسی اثر (داستان بلند و دستها از خاک روئیدند)………………………………………… 204
2-15-2-1- خلاصه داستان………………………………………………………………………………………….. 204
2-15-2-2- ویژگیهای کلی داستان……………………………………………………………………………. 205
2-16- محمدحسین مدرس صادقی…………………………………………………………………………… 207
عنوان صفحه
2-16-1- زندگینامه…………………………………………………………………………………. 207
2-16-2- بررسی اثر (مجموعه داستان زیبا ولی شکستنی)………………………………………………. 207
2-16-2-1- خلاصه داستانها………………………………………………………………………………………. 208
2-16-2-2- ویژگیهای کلی داستانها………………………………………………………………………… 209
2-17- حسن بنی عامری…………………………………………………………………………………………. 211
2-17-1- زندگینامه…………………………………………………………………………………………….. 211
2-17-2- بررسی اثر (رمان گنجشکها بهشت را میفهمند) …………………………………………… 212
2-17-2-1- خلاصه رمان …………………………………………………………………………………………… 212
2-17-2-2- ویژگیهای کلی رمان………………………………………………………………………………… 212
فصل سوم: بحث و نتیجه‌گیری………………………………………………………………………… 217
فهرست منابع و مآخذ
کتاب‌ها…………………………………………………………………………………………………………………… 224
مقالات……………………………………………………………………………………………………………………….. 225
سایت اینترنتی ………………………………………………………………………………………………… 226
مقدمه
چگونگی پیدایش و دگرگونی داستاننویسی در ایران
داستانگویی در ایران از قرنها پیش به شکل نقالی و روایتهای شفاهی وجود داشته است. نمونه آن را در داستانهای سمک عیار، امیر ارسلان و قصههای هزار و یک شب و حسین کرد که بیشتر به صورت نقالی در بین مردم وجود داشته است، میبینیم؛ اما روند پیدایش داستاننویسی به شیوه امروزی آن، از سالهای پیش از مشروطه آغاز شد. «داستاننویسی نوین با وجود غنای سنت قصهگویی منظوم و منثور در ادبیات کلاسیک، الهامگرفته از غرب است» (بالایی،7:1377).
داستان یکی از مهمترین دگرگونیهای فرهنگی که در قرن گذشته همراه با جنبشهای آزاداندیشی شکل گرفت، پیدایش رمان و پس از آن داستان کوتاه بود. بحث رماننویسی در ایران برای نخستین بار به سال 1250 شمسی در نامهی میرزا فتحعلی آخوندزاده به میرزا آقا تبریزی مطرح شد: «امروز تصنیفی که متضمن فوائد ملت و مرغوب طبایع خوانندگان است، فن دراما و رمان است» (تمثیلات،8:1349).
نخستین دوره داستاننویسی ایران، محصول معنوی تفکرات مشروطهخواهانه است. هرچندترجمهی اولین رمان، موسوم به ستارگان فریب خورده، در سال 1253 به فارسی انتشار یافت؛ اما در آن زمان، هنوز شرایط برای آفرینش این نحوه بیان جدید در ایران فراهم نشده بود. سیاحتنامهی ابراهیم بیگ، اولین شبه رمان نو ایرانی، در سال 1274 شمسی، منتشر شد. مسالک المحسنین از طالبوف و ترجمهی سرگذشت حاجی بابای اصفهانی در تلاش های آزادیخواهانه مؤثر بود و به روند پیدایش نخستین داستانها شتاب بخشید. به طور کلی آشنایی ایرانیان با غرب، انتشار روزنامهها، تأسیس مدرسهی دارالفنون و نمونه آن در دیگر شهرها، رشد خود آگاهی ملی و روشنفکری، ادبیات را از دربار جدا کرد و کم کم سادهنویسی رواج پیدا کرد، زیرا دیگر ادبیات کهنه و فخیم پاسخگوی نیازهای جامعه نبود و با تحولات گستردهی آن همخوانی نداشت.
«پس از انقلاب مشروطه (1285 شمسی)، رمان -که زندگی فرد را در متن ماجراهای اجتماعی توصیف می کند- یکی از مهمترین گونه های ادبی می شود…موقعیت خاص جامعه و بسته بودن دیگر راههای ابراز رأی و نظر، داستان پیرو ایران را از همان آغاز صاحب سرشتی اجتماعی و انتقادی می کند تا بازگوی رنجها و شادیها، بیمها و امیدها، عصیانها و شکستها، عشقها و تلخکامیهای مردم شود…در سالهای پس از انقلاب مشروطه، نخستین نمونههای رمان تاریخی و رمان اجتماعی منتشر می شود. این دوران، دوران گذار از داستانهای افسانهای عشقی، ماجرایی و اخلاقی کهن به رمانهای دارای طرح و ماجرایی امروزی است… اولین رمان تاریخی، شمس و طغرا است، علی اکبر دهخدا در چرند و پرند و محمدعلی جمالزاده نیز در یکی بود و یکی نبود اولین داستانهای کوتاه فارسی را (که بیشتر به طرح میمانند)، منتشر کردند. جمالزاده در مقدمهی کتابش بر لزوم افتادن انشا در جادهی رمان و حکایت، تأکید می کند. منتقدان این مقدمه را نخستین بیانیهی اساسی نثر جدید فارسی دانسته اند. با اینکه مجموعهی یکی بود یکی نبود جمالزاده، طلایهدار داستاننویسی در ایران است؛ اما صادق هدایت آفرینندهی داستاننویسی جدید ایران است. او به رمان جنبه هنری بخشید» (میرعابدینی، 1160:1377و1161).
در سالهای 20-1310 شاهد پیدایش نسلی از نویسندگان هستیم که سنگینی شکستِ امیدهای انقلاب مشروطه و خفقان رضاخانی را به دوش میکشند. این دوره در بوف کور هدایت به خوبی تصویر شده است. با سقوط رضا شاه و آزادی نسبی فضای سیاسی در شهریور 1320، دوره جدیدی آغاز می شود که تا کودتای 28 مرداد 1332 ادامه مییابد. ادبیات این دوره تحت تأثیر ترجمهی آثار رئالیستی- سوسیالیستی، خصلتی آرمانخواهانه و شعاری مییابد. پس از کودتای سال 1332، امید به بهبود وضع بر باد میرود و جای آن را احساسی از تسلیم میگیرد، گرایشهای پندارگرایانه و عرفانی رواج مییابند و نویسندگانی که انزوا گزیدهاند، متوجه مسائل ابدی بشری و تجزیه و تحلیل متافیزیکی امور میشوند. از این رو داستان فارسی در زمینه روانشناسی شخصیتها، تعمق و توجه بیشتری را لازم دارد. نیرومندترین جریان ادبی نیمهی نخست این دهه، ادبیات اسطورهای است. نویسندهی منع شده از اقدام اجتماعی، پرخاشگریاش را متوجه راز خلقت می کند.
سالهای 57–1340 دوره به نتیجه رسیدن ادبیاتی است که با تفکرات مشروطهخواهی آغاز شد. این دوره برآیند تجربیات تمام ادوار داستان نویسی ایران است؛ کوششهای نویسندگان پیشین ثمر میدهد؛ نیروهای جدیدی در ادبیات به کار میافتند و پیدایی گرایشهای گوناگون ادبی این دوره را به پربارترین دوره ادبی معاصر تبدیل می کنند. در این دوره نیز داستاننویسانی چون ابراهیم گلستان به پرداخت خلاق خاطرات و سیمین دانشور به جستجو در تاریخ سانسور شدهی معاصر میپردازند. (رک: میرعابدینی، 1166:1377تا1167).
در سالهای پس از انقلاب اسلامی، با فروریزی نظام پیشین و تحولات جهانی در ادبیات، دوره جدیدی به وجود می آید که قسمتی از آن بر ارزشهای دینی و ایدئولوژیک تکیه داشته و بخشی از آن نیز به موضوعات انسانی و پرسش و پرسش انگیزی پرداختهاند. انقلاب اسلامی با تمام جنبه های خود در آثار داستاننویسان نمود پیدا کرد و «با تصفیههای سیاسی، نابسامانیهای شگرف اجتماعیاش، جنگ و خیل کشتگان، نویسندگان را با موضوعات و مضامین جدید آشنا ساخت. در آغاز، اغلب نویسندگان شناخته شده، اهداف نخستین خود را شامل مبارزه با بیعدالتیهای رژیم پیشین، تلاش برای آزادی بیان و عقیده و نیز مطبوعات، تعقیب نمودند. در سالهای ابتدائی پس از انقلاب، داستان کوتاه نوین در ایران، از پیشرفت قابل توجهی برخوردار بود» (یاوری، 103:1388). داستانهایی که موضوع آنها انقلاب است، آشفتگیهای اجتماعی پیش و پس از آن را به خوبی نشان میدهند. چنین فضای پر التهابی داستاننویس را نیز به وقایع نگاری و گزارش سوق می دهد.
« بیشتر آثار داستانی این دوره حتی از نظر اعتراض و افشاگری نیز عقب ماندهتر از خبرها و گزارشهای روزنامهها هستند…زیرا به خاطر نیات آموزشیشان ساده و تصنعی، به خاطر حمایت سیاسیشان گاهی عوام فریبانه و احساساتی و به خاطر دید ناسیونالیستی یا منطقهایشان می تواند بسیار تعصب آمیز و غریب باشد» (میرعابدینی،798:1377 و 799).
فرم در حال بارگذاری ...
|
[دوشنبه 1399-10-01] [ 08:59:00 ب.ظ ]
|
