پایان نامه: ایده شهر فرهنگ چارچوبی برای برنامه ریزی شهر ایرانی و اسلامی |
 |
فصل اول: کلیات تحقیق
-1. مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………. 2
1-2. بیان مساله……………………………………………………………………………………………………. 2
1-3- سؤالهای تحقیق…………………………………………………………………………………………………. 5
1-4- پیشینهی تحقیق……………………………………………………………………………………………… 5
1-5- فرضیه های پژوهش………………………………………………………………………………………… 8
1-6- حدود پژوهش………………………………………………………………………………………… 8
1-7- اهداف پژوهش……………………………………………………………………………………………. 9
1-8- معرفی الگو یا روش کار…………………………………………………………………………. 10
1-9- نارسایی ها و مشکلات عمده تحقیق……………………………………………………………… 10
فصل دوم: مبانی نظری
2-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………….13
2-2- شهر و نظریه های اجتماعی………………………………………………………………………… 14
2-2-1- مکتب آرمانگرایی……………………………………………………………………………………. 14
2-2-2- مکتب اصلاحگرایی………………………………………………………………………………….. 14
2-2-3- مکتب شیکاگو………………………………………………………………………………………… 14
2-2-4- مکتب مدرنیسم…………………………………………………………………………………… 14
2-2-5- مکتب فرامدرنیسم…………………………………………………………………………… 15
2-2-6- مکتب فرهنگ گرایی…………………………………………………………………………. 15
2-2-7- مکتب طبیعت گرایی……………………………………………………………………………….. 16
2-2-8- مکتب فلسفه گرایی…………………………………………………………………………………. 16
2-2-9- مکتب فنگرایی…………………………………………………………………………………….. 16
2-2-10- مکتب آمایش انسانی…………………………………………………………………………… 16
2-3- معماری اسلامی و نمادهای بارز آن…………………………………………………………….. 17
2-3-1- درآمد………………………………………………………………………………………………….. 17
2-3-2- برخی از نمادهای معماری اسلامی…………………………………………………………… 19
2-3-2-1- گنبد………………………………………………………………………………………….. 19
2-3-2-2- طاق………………………………………………………………………………………….. 19
2-3-2-3- مفهوم امام یا پیشوا………………………………………………………………………… 20
2-3-2-4- نور و رنگ…………………………………………………………………………………… 20
2-3-2-5-احجام سه گانهی کروی………………………………………………………………… 21
2-3-2-6- دایره ………………………………………………………………………………………… 21
2-4- مباحثی در علوم رفتاری و روانشناسی محیط……………………………………….. 21
2-4-1- پدیدار شناسی…………………………………………………………………………………. 21
2-4-2- مفهوم مکان……………………………………………………………………………………. 22
2-4-3- هویت مکان………………………………………………………………………….. 22
2-4-4- حس مکان………………………………………………………………………………… 23
2-4-5- حس لامکانی یا احساس بیمکانی…………………………………………………….. 24
2-4-6- حافظه جمعی…………………………………………………………………………. 25
2-4-7- خرد جمعی……………………………………………………………………………. 25
2-4-8- شعور و حافظه جمعی……………………………………………………………… 26
2-5- وجه سوم در هستی: ماده، انرژی و ” شعور ” …………………………………….. 26
2-5-1- نظریهی شعور…………………………………………………………………………….. 26
2-5-2- پزشکی هومیوپاتی……………………………………………………………. 28
2-6- استفاده از نظریهی شعور و تشریح شعور در حوزه کلام……………………. 28
2-6-1- شعور در کلام………………………………………………………………………….. 28
2-6-2- شعور مثبت و منفی…………………………………………………………………. 29
2-6-3- تشعشع در کلام……………………………………………………………………….. 30
2-6-4- تشعشع شعوری…………………………………………………………………………. 30
2-6-5- شارژ شعوری……………………………………………………………………………… 31
2-6-6- روح جمعی……………………………………………………………………………. 31
2-6-7- شواهد تذکر به ” روح جمعی ” در قرآن…………………………………………… 32
2-6-8- شواهدی مبنی بر وجود آگاهی نسبت به مباحث شعور و تشعشع شعوری در فرهنگ اسلامی.. 33
2-7- نقد و بررسی مباحث روانشناسی محیطی از منظر شعور……………………….. 34
2-7-1- معماری، هرمنوتیک، شعور و القای حس و معنا در ناخودآگاهی……………….. 34
2-7-2- جمعبندی مختصر از نظریه های پدیدارشناسانه در خصوص روانشناسی محیط…… 35
2-7-3- تحلیل ماهیت حسمکان و حس تعلق به اجتماع از منظر شعور………………….. 36
2-7-4- حس تعلق به مکان در شهرهای قدیمی و شهرهای سنتی………………………… 37
2-8- تاملی بر شهرسازی در جهان اسلام از منظری نو و از بُعد شعور…………………. 40
2-8-1- درآمد……………………………………………………………………………………….. 40
2-8-2- شهرسازی اسلامی در سیرهی پیامبر اکرم (ص……………………………… 40
2-8-3- شهرسازی اصفهان، تجلی نمونه ای از شهرسازی ایدئولوژیک ایرانی-اسلامی….. 43
2-9- تعاریف و مفاهیم……………………………………………………………………………. 44
2-9-1- تعریف فرهنگ…………………………………………………………………………….. 44
2-9-2- ریشه مفهومی ” شهر-فرهنگ………………………………………………………… 45
2-9-3- تعریف مدل “شهر- فرهنگ……………………………………………………………….. 45
2-9-4- تعریف “میدان شعوری………………………………………………………………….. 45
2-9-5- نقش میدان شعوری در شکل گیری کائنات و علت جاذبهی اجرام سماوی در قرآن………. 46
2-9-6- اهمیت میدان شعوری فضا-زمان در سرنوشت شهرها و حوادث طبیعی……… 47
2-10- پایداری و مفهوم آن…………………………………………………………………………. 49
2-10-1- پیدایش مفهوم پایداری…………………………………………………………………. 49
2-10-2- توسعه پایدار……………………………………………………………………………… 49
2-10-3- ابعاد توسعه پایدار……………………………………………………………………… 49
2-10-3-1- پایداری اکولوژیکی………………………………………………………………………. 49
2-10-3-2-پایداری اجتماعی……………………………………………………………………… 50
2-10-3-3- پایداری اقتصادی…………………………………………………………………………. 50
2-10-3-4- پایداری محیطی در فرهنگ قرآن…………………………………………….. 50
2-11- اصول پیشنهادی شهر-فرهنگ در جهت هویت بخشی ایرانی-اسلامی به مجتمعهای زیستی… 51
2-11-1- جمعگرایی در اجتماع و تلاش در جهت رواج فرهنگ اجتماع محور………… 51
2-11-2-کانونکرایی در بافت و ساخت شهر از طریق جایگزاری کاربریهای عمومی در نقاط متراکم مجتمعهای زیستی در جهت ایجاد یک میدان شعوری………………………………… 52
2-11-3- قدسی سازی با تشعشعی نقاط کانونی شهر و ایجاد محیط ارزشی در هستهی مرکزی شهر با انعکاس این مفاهیم در میدان شعوری……………….52
2-11-4- برنامه ریزی سیستمی شهر در جهت ایجاد یک کل واحد از بُعد شعوری، کالبدی و اجتماعی….. 53
2-11-5- عدم تفکیک “فرد” از “اجتماع”، مسئولیت افراد در قبال سرنوشت جامعه و تشویق به مشارکت عمومی…..53
2-11-6- حفظ و ترویج آداب و رسوم اجتماعی-عقیدتی که به صورت عمومی برگزار می شود و لزوم فضاهایی در مراکز زیستی برای انجام این امور…………………….. 54
فصل سوم: معرفی محدوده مورد مطالعه
3-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………. 56
3-2- موقعیت جغرافیایی……………………………………………………………………….. 56
3-2-1- موقعیت و وسعت شهرستان خوی……………………………………………………. 56
3-2-2- موقعیت جغرافیایی شهر خوی……………………………………………………….. 57
3-2-3- محدوده حوزه طبیعی شهر………………………………………………………. 57
3-3- مطالعات جغرافیای طبیعی محدوده ی مورد مطالعه……………………………… 57
3-3-1- زمین شناسی منطقه خوی……………………………………………………………. 57
3-3-2-وضعیت تکتونیکی و زلزله خیزی شهر خوی…………………………………….. 58
3-3-3- وضعیت توپوگرافی………………………………………………………………………. 58
3-3-4- مطالعات اقلیمی………………………………………………………………………… 59
3-3-4-1- دما………………………………………………………………………………………. 59
3-3-4-2- بارش………………………………………………………………………………………. 59
3-3-4-3- رطوبت……………………………………………………………………………… 60
3-4- مطالعات جغرافیای انسانی محدوده مورد مطالعه…………………………. 61
3-4-1- ویژگیهای اجتماعی جمعیت خوی…………………………………………….. 61
3-4-1-1- رشد جمعیت در شهر خوی از سال 1335 تا 1390………………………61
3-4-1-2- درصد رشد جمعیت خوی در دوره های مختلف سرشماری…………….. 62
3-4-1-3- بعد خانوار…………………………………………………………………………… 62
3-4-1-4- وضعیت سواد…………………………………………………………………….. 63
3-4-1-5- مهاجرت…………………………………………………………………………….. 64
3-4-2- ویژگیهای اقتصای جمعیت شهر خوی…………………………………………… 64
3-4-2-1- وضعیت اشتغال در شهر خوی…………………………………………………. 64
3-4-2-2- نرخ اشتغال مردان و زنان………………………………………………………. 65
3-5- ویژگیهای تاریخی و فرهنگی در منطقه خوی………………………………. 66
3-5-1- سابقه تاریخی………………………………………………………………………….. 66
3-5-2- وجه تسمیه…………………………………………………………………………….. 67
3-6- بررسی وضعیت کالبدی شهر خوی………………………………………………….. 67
3-6-1- هستهی اولیه………………………………………………………………………… 67
3-6-2- بررسی ساخت شهر…………………………………………………………………… 68
3-6-3- وضعیت توسعه کالبدی شهر و جهات توسعه کالبدی آتی……………….. 71
3-6-4- بررسی بافت شهر………………………………………………………………….. 72
3-7- بررسی نحوه پراکندگی کاربریهای شاخص در شهرهای اسلامی………….. 73
3-7-1- کاربری مذهبی (مسجد) ……………………………………………………………… 73
3-7-2- کاربری آموزشعالی (مدرسه) ……………………………………………………… 74
3-7-3- کاربریهای تجاری (بازار) …………………………………………………………… 75
3-7-4- کاربریهای فرهنگی-هنری…………………………………………………… 76
3-7-5- سیستم محلات شهری…………………………………………………………. 77
3-8- شخصیتهای فرهنگی-مذهبی مدفون در شهر خوی………………………………… 78
3-8-1- شمسالدین محمد بن علی بن ملک داد تبریزی معروف به “شمس تبریزی”…… 78
3-8-2- پوریای ولی………………………………………………………………………………. 79
3-8-3- امامزاده سید بهلول (ع) ………………………………………………………………. 80
3-8-4- امامزاده میرهادی سید کوثری (ع) ……………………………………………….. 81
3-8-5- امامزاده محمد (ع) …………………………………………………………………….. 81
3-9- جمع بندی…………………………………………………………………………………. 82
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها
4-1- مقدمه………………………………………………………………………. 85
4-2- تحلیل ساخت و بافت شهر خوی از منظر ویژگیهای شهر اسلامی……….. 85
4-2-1- کانونگرایی در بافت و ساخت شهر…………………………………………….85
4-2-2- کاربری مسجد…………………………………………………………………….. 86
4-2-2- کاربری تجاری (بازار) ……………………………………………………………. 88
4-2-3- کاربری آموزش عالی ( مدرسه) ………………………………………………. 89
4-2-4- محلات شهری………………………………………………………………………… 90
4-2-5-کاربریهای فرهنگی-هنری…………………………………………………………. 91
4-5- اقدامات انجام شده در خصوص تلاش برای هویت بخشی ایرانی-اسلامی به شهر…….. 93
4-6- تحلیل ویژگیهای شهر خوی از نقطه نظر اصول شش گانهی “شهر-فرهنگ”……. 94
4-6-1- جمعگرایی در اجتماع و تلاش در جهت رواج فرهنگ اجتماع محور……. 94
4-6-2- کانونگرایی در بافت و ساخت شهر از طریق جایگزاری کاربریهای عمومی در نقاط متراکم مجتمعهای زیستی در جهت ایجاد یک میدان شعوری قوی………………. 95
4-6-3- قدسیسازی بار شعوری نقاط کانونی شهر و ایجاد محیط ارزشی در هستهی مرکزی شهر……. 95
4-6-4- برنامه ریزی سیستمی شهر در جهت ایجاد یک کل واحد از بُعد شعوری، کالبدی و اجتماعی…. 96
4-6-5- عدم تفکیک “فرد” از “اجتماع”، مسئولیت افراد در قبال سرنوشت جامعه و تشویق به مشارکت عمومی… 96
4-6-6- حفظ و ترویج آداب و رسوم اجتماعی-عقیدتی که به صورت عمومی برگزار می شود و لزوم فضاهایی در مراکز زیستی برای انجام این امور…………………….. 97
4-7- جمع بندی…………………………………………………………………………. 97
فصل پنجم: آزمون فرضیه، جمعبندی و نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات
5-1- مقدمه…………………………………………………………………………………….. 100
5-2-آزمون فرضیه ها……………………………………………………………………….. 100
5-2-1- فرضیه اول……………………………………………………………………. 100
5-2-2- فرضیه دوم………………………………………………………………………….. 101
5-3- بحث و نتیجه گیری………………………………………………………….. 101
5-4- ارائه پیشنهادات…………………………………………………………….. 104
5-4-1- پیشنهاد اول: طرح پیشنهادی برای اجراییکردن شهر-فرهنگ در شهر خوی…….. 104
5-4-1-1- جانمایی شهر–فرهنگ در مطالعه موردی شهر خوی……………………. 104
5-4-1-2- عناصر اصلی میدان…………………………………………………………… 106
5-4-1-2-1- مسجدجامع یا مصلای شهر……………………………………………… 106
5-4-1-2-2- موسسات علمی-آموزشی…………………………………………………. 107
5-4-1-2-3- حسینیهای برای کل شهر………………………………………………………… 108
5-4-1-2-4- بازارچهی محلی………………………………………………………………… 110
5-4-1-2-5- کاربریهای ورزشی……………………………………………………………. 111
5-4-2- پیشنهاد دوم……………………………………………………………………………. 112
5-4-3- پیشنهاد سوم……………………………………………………………………. 113
چکیده:
امروزه از بارزترین مشکلات شهرسازی معاصر، بحران معنا اعم از اجتماعی و کالبدی در مکان است. پس از دوران پیروزی انقلاب اسلامی، انتظار بروز تغییرات در حوزه های مختلف فرهنگی، به تدریج وارد عرصه های کالبدی گردید و تمنای بازیابی هویت بومی ایرانی-اسلامی را بوجود آورد. اما خود شهر اسلامی، بیان جامع و منسجمی ندارد و به شهرهایی اطلاق می شود که در دوران قبل از مدرن، در سرزمینهای اسلامی شکل گرفته بود. هدف این پروسه، تدوین چارچوب کلی برای برنامه ریزی شهر ایرانی-اسلامی است. با تحلیل ماهیت و مکانیسم عملکرد پارامترهای روانشناسیمحیط از نقطه نظر بُعد شعور، و بکارگیری آن در برنامه ریزی شهری، میتوان به در آفرینش هویت ایرانی-اسلامی به شهرهای موجود گام برداشت و نیز در ساخت شهرها و شهرکهای جدید برمبنای آن اقدام نمود تا بتوان شهر را به محیطی بدل ساخت که شهروندان با قرارگیری در آن، با ناخودآگاهی خود، مفاهیم معنوی را ادراک نمایند. روش تحقیق با رویکرد کیفی و تحلیلی-تطبیقی میباشد و در استخراج مفاهیم، از استدلال و استنتاج عقلی و منطقی نیز بهره برده شده است. در جمعآوری داده ها، از روش اسنادی بهره برده شد. از روش میدانی نیز به صورت حضور در محیط و مشاهده و اداراک ذهنی در مطالعات روانشناسیمحیط استفاده شد. در تایید و اثبات مباحث، به استنادات قرآنی و مباحث معرفتی تاویل قرآن نیز ارجاع داده شد. با مطالعات روانشناسیمحیط از نقطه نظر عنصر شعور، نگاهی دوباره به شهر اسلامی و ایرانی-اسلامی انداخته شد. بر این اساس، چینش کاربریهای مثبت و ارزشی در مرکز شهر، آگاهانه بوده و از مبانی عمیق عرفانی بهره برده شده است. با بازبینی و بروز رسانی ویژگیها و شاخصههای آن، استفاده از معارف قرآنی و قلمروهای جدید علمی، چارچوبی تحت عنوان اصول ششگانهی شهر-فرهنگ تدوین شد که با بهره گرفتن از عامل انتشار آگاهی در بعد سوم محیط، امکان هویت بخشی ایرانی-اسلامی به یک مجتمع زیستی را امری شدنی جلوه میدهد. شهر-فرهنگ، با نگرش “شهر به عنوان یک پدیده فرهنگی”، در پی ایجاد محیطی است که با انتقال مفاهیم مثبت و معنوی به ناخودآگاهی شهروندان، هم سطح آگاهی را بالا ببرد و هم آنها را از درون، کنترل عقیدتی کند. بر این اساس، شهر ایرانی-اسلامی، یک میدان شعوری منطبق بر میدان کالبدی است که مفاهیم قدسی با پالس بالا در آن انعکاس مییابند. با تدوین اصول و ضرورت های شهر-فرهنگ، و پیاده کردن طرح اجرایی آن در شهر خوی، به نحوه عملیاتی شدن آن نیز پرداخته شد.
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1- مقدمه
اولین فصل پایان نامه ، به کلیات تحقیق اختصاص مییابد. در این فصل، ابتدا به بیان مسالهی تحقیق پرداخته می شود. موضوعی که در دستور کار قرار دارد و اهمیت و ضرورت پرداختن به این مساله به صورت اجمالی شرح داده می شود و در ارتباط با مسائل یاد شده، سوالاتی طرح می شود که با فرضیهسازی در ادامه روند، در پی پاسخگویی به مسائل طرحشده خواهیم بود. از مهمترین بخشهای این فصل، پرداختن به پیشینهی تحقیق و بررسی پژوهشهایی است که محققان قبلی در زمینه موضوعات مربوط به عنوان پایان نامه ی حاضر انجام دادهاند. پس از پرداختن به روش تحقیق در روال حاضر، پرداختن به مسائل و مشکلات عمده در مسیر انجام پژوهش، پایان بخش مباحث فصل اول خواهد بود.
2-1- بیان مسئله
ظهور اسلام در شبه جزیرهی عربستان در نیمهی قرن هفتم میلادی در محیطی عمدتا غیر شهری و زیر سلطهی قدرتهای پراکندهی قومی و سنتهای رایج زیست کوچندگی به وقوع پیوست (فکوهی،74:1383 و 75). سقوط ساسانیان در
فرم در حال بارگذاری ...
|
[دوشنبه 1399-10-01] [ 06:09:00 ب.ظ ]
|
