1-2- بیان مسأله………………………………………………………………………………………………………………………. 4

1-3- اهمیّت و ضرورت پژوهش…………………………………………………………………………………………….. 6

1-4- هدف­های پژوهش………………………………………………………………………………………………………….. 7

1-4-1- هدف کلی…………………………………………………………………………………………………………….. 7

1-4-2- هدف­های جزئی…………………………………………………………………………………………………… 7

1-5- سؤال­های پژوهش………………………………………………………………………………………………………….. 8

1-6- تعاریف مفهومی متغیرها………………………………………………………………………………………………… 8

1-6-1- تعریف مشکلات رفتاری………………………………………………………………………………………. 8

1-6-2- تعریف سبک­های فرزندپروری…………………………………………………………………………….. 9

1-6-3- تعریف اختلال یادگیری………………………………………………………………………………………. 9

فصل دوّم: ادبیات پژوهش

2-1- مبانی نظری…………………………………………………………………………………………………………… 11

2-1-1- تعریف اختلال­های یادگیری……………………………………………………………………………….. 11

2-1-1-1- تعریف دولت فدرال…………………………………………………………………………………… 11

2-1-1-2- تعریف انجمن مشترك ملی از اختلال­های یادگیری……………………………… 12

2-1-2- ویژگی­های دانش ­آموزان با اختلال­های یادگیری……………………………………………….. 13

2-1-2-1- ویژگی­های شناختی………………………………………………………………………………….. 13

2-1-2-2- مشکلات ادراکی و پردازش اطلاعات……………………………………………………….. 14

2-1-2-3- ویژگی­های ادراکی- حرکتی…………………………………………………………………….. 15

2-1-2-4- ویژگی­های زبانی………………………………………………………………………………………… 15

2-1-2-5- ویژگی­های تحصیلی………………………………………………………………………………….. 15

2-1-2-6- ویژگی­های اجتماعی- سازشی…………………………………………………………………. 16

2-1-3- علل اختلال­های یادگیری……………………………………………………………………………………. 17

2-1-3-1- ساختار مغزی…………………………………………………………………………………………….. 17

2-1-3-2- ژنتیک………………………………………………………………………………………………………… 18

2-1-3-3- عوامل محیطی…………………………………………………………………………………………… 18

2-1-3-4- عوامل دارویی…………………………………………………………………………………………….. 19

2-1-4- مشکلات رفتاری………………………………………………………………………………………………….. 19

2-1-4-1- تعریف دولت فدرال…………………………………………………………………………………… 19

2-1-4-2- تعریف شورای کودکان استثنایی……………………………………………………………… 20

2-1-5- طبقه ­بندی…………………………………………………………………………………………………………….. 20

2-1-5-1- نظام طبقه ­بندی روانپزشکی……………………………………………………………………… 21

2-1-5-2- نظام طبقه ­بندی ابعادی…………………………………………………………………………….. 21

2-1-5-2-1-اضطراب…………………………………………………………………………………………….. 22

2-1-5-2-2-پرخاشگری………………………………………………………………………………………… 23

2-1-5-2-3-اختلال­های سلوک……………………………………………………………………………. 24

2-1-5-2-4- رفتارهای بزهکارانه………………………………………………………………………….. 25

2-1-5-2-5-نارسایی توجه- بیش ­فعالی……………………………………………………………….. 26

2-1-5-2-6-اختلال­های روان­تنی………………………………………………………………………… 27

2-1-6- رویکردهای نظری مربوط به مشکلات رفتاری…………………………………………………… 27

2-1-6-1- رویکرد زیستی……………………………………………………………………………………………. 28

2-1-6-2- رویکرد روان­پویایی……………………………………………………………………………………… 28

2-1-6-3- رویکرد رفتاری……………………………………………………………………………………………. 28

2-1-6-4- رویکرد شناختی…………………………………………………………………………………………. 29

2-1-6-5- رویکرد سیستمی……………………………………………………………………………………….. 29

2-1-7- سبک­­های فرزندپروری………………………………………………………………………………………… 30

2-1-7-1- نظریه سبک­های فرزندپروری دیانا بامریند………………………………………………. 33

2-1-7-2- نظریه سبک­های فرزندپروری مک­کوبی و مارتین…………………………………… 36

2-1-7-3- نظریه سبک­های فرزندپروری شیفر…………………………………………………………. 37

2-1-7-4- نظریه سبک­های فرزندپروری کرون و پولساک……………………………………….. 38

2-2- پیشینه پژوهش……………………………………………………………………………………………………………… 39

2-2-1- پژوهش­های پیشین در زمینه مشکلات رفتاری کودکان با نیازهای ویژه و سبک‌های فرزندپروری والدین….39

2-2-2- پژوهش­های پیشین در زمینه مشکلات رفتاری کودکان و سبک­های فرزندپروری والدین……………… 40

2-2-3- پژوهش­های پیشین در زمینه مشکلات رفتاری کودکان با اختلال­های یادگیری…………………….. 47

2-2-4- پژوهش­های پیشین در زمینه سبک­های فرزندپروری والدین کودکان با اختلال­های یادگیری……… 47

2-3- نتیجه گیری از پژوهش­های پیشین…………………………………………………………………………….. 48

فصل سوّم: روش پژوهش

3-1- طرح پژوهش………………………………………………………………………………………………………………….. 51

3-2- متغیرهای پژوهش…………………………………………………………………………………………………………. 51

 

 

3-3- جامعه آماری…………………………………………………………………………………………………………………… 51

3-4- نمونه و روش نمونه گیری…………………………………………………………………………………………….. 52

3-5- تعاریف عملیاتی متغیرها……………………………………………………………………………………………….. 52

3-5-1- مشکلات رفتاری………………………………………………………………………………………………….. 52

3-5-2- سبک­های فرزندپروری………………………………………………………………………………………… 53

3-5-3- دانش ­آموزان با اختلال­های یادگیری………………………………………………………………….. 53

3-6-ابزارهای پژوهش………………………………………………………………………………………………… 53

3-6-1- پرسشنامه مشکلات رفتاری کانرز فرم کوتاه ویژه والدین…………………………………. 53

3-6-1-1- روایی و پایایی پرسشنامه مشکلات رفتاری کانرز فرم کوتاه ویژه والدین………….. 55

3-6-1- 2- روایی و پایایی پرسشنامه مشکلات رفتاری کانرز در پژوهش حاضر……. 56

3-6-2- پرسشنامه سبک­های فرزندپروری رابینسون……………………………………………………… 57

3-6-2- 1- روایی و پایایی پرسشنامه سبک­های فرزندپروری رابینسون…………………. 58

3-6-2-2- روایی و پایایی پرسشنامه سبک­های فرزندپروری در پژوهش حاضر…….. 59

3-7- شیوه اجرا…………………………………………………………………………………………………………… 60

3-8-روش تجزیه و تحلیل داده ­ها………………………………………………………………………………….. 60

فصل چهارم: یافته‌ها

4-1- داده ­های توصیفی…………………………………………………………………………………………………… 62

4-2-آماراستنباطی…………………………………………………………………………………………………………… 63

4-2-1- سؤال اول: آیا بین ابعاد مشکلات رفتاری در دانش ­آموزان با اختلال‌های­ یادگیری و سبک فرزندپروری والدین رابطه وجود دارد؟……………………….. 63

4-2-2- سؤال دوم: آیا بین ابعاد مشکلات رفتاری در دختران با اختلال­های  یادگیری و  سبک­ فرزندپروری والدین رابطه وجود دارد؟………………………………………………. 65

4-2-3- سؤال سوم: آیا بین ابعاد مشکلات رفتاری در پسران با اختلال­های یادگیری و سبک فرزندپروری والدین رابطه وجود دارد؟…………….. 66

4-2-4- سؤال چهارم: آیا میزان مشکلات سلوک در دانش ­آموزان با اختلال­های یادگیری به  وسیله انواع سبک­های فرزندپروری والدین قابل پیش‌بینی است؟……………. 67

4-3-5- سؤال پنجم: آیا میزان مشکلات اضطراب‌خجالتی در دانش ­آموزان با اختلال­های یادگیری به وسیله انواع سبک­های فرزندپروری والدین قابل پیش ­بینی است؟……………. 68

4-2-6- سؤال ششم: آیا میزان مشکلات روان­تنی در دانش ­آموزان با اختلال­های یادگیری به وسیله انواع سبک­های فرزندپروری والدین قابل پیش‌بینی است؟………………………………………………………………………… 69

4-3-7- سؤل هفتم: آیا میزان مشکلات اجتماعی در دانش ­آموزان با اختلال­های یادگیری به وسیله انواع سبک­های فرزندپروری والدین قابل پیش ­بینی است؟………………………………………………………………………… 70

 فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادهای پژوهش

5-1- بحث و نتیج ­گیری………………………………………………………………………………. 72

5-1-1- سؤال اوّل: آیا بین ابعاد مشکلات رفتاری در دانش ­آموزان  با اختلال­های­ یادگیری و سبک فرزندپروری والدین رابطه وجود دارد؟……………………….. 72

5-1-2- سؤال دوّم: آیا بین ابعاد مشکلات رفتاری در دختران با اختلال­های یادگیری و سبک فرزندپروری والدین رابطه وجود دارد؟…………………….. 75

5- 1-3- سؤال سوّم: آیا بین ابعاد مشکلات رفتاری در پسران با اختلال­های یادگیری و سبک فرزندپروری والدین رابطه وجود دارد؟………………………….. 76

5- 1-4- سؤال چهارم: آیا میزان مشکلات سلوک در دانش ­آموزان با اختلال­های یادگیری به وسیله انواع سبک­های فرزندپروری والدین قابل پیش ­بینی است؟……………. 77

5- 1-5- سؤال پنجم: آیا میزان مشکلات اضطراب­خجالتی در دانش ­آموزان با اختلال­های یادگیری به وسیله انواع سبک­های فرزندپروری والدین قابل پیش ­بینی است؟…………………………………… 78

5-1-6- سؤال ششم: آیا میزان مشکلات روان­تنی در دانش ­آموزان با اختلال­های یادگیری به وسیله  انواع سبک­های فرزندپروری والدین قابل

 پیش ­بینی است؟……………………………. 80

5- 1-7- سؤال هفتم: آیا میزان مشکلات اجتماعی در دانش ­آموزان با اختلال­های یادگیری به وسیله انواع سبک­های فرزندپروری والدین

 قابل پیش ­بینی است؟…………………………………………………….. 81

5-2- خلاصه و نتیجه ­گیری نهایی………………………………………………. 83

5-3- محدودیت­های پژوهش………………………………………………………….. 84

5-4- پیشنهادهای پژوهشی………………………………………………………………. 84

5-5- پیشنهادهای کاربردی ………………………………………………………………… 85

فهرست منابع و مآخذ

منابع فارسی…………………………………………………………………………………………… 86

منابع انگلیسی……………………………………………………………………………………….. 92

چکیده:

هدف از پژوهش حاضر پیش ­بینی مشکلات رفتاری دانش ­آموزان با اختلال­های یادگیری بر اساس سبک فرزندپروری والدین آنها بود. جامعه آماری پژوهش شامل همه والدین دانش ­آموزان با اختلال­های یادگیری بود که فرزندان­شان در سال تحصیلی 92-1391 در مراکز ویژه اختلال­های یادگیری شهر شیراز به تحصیل اشتغال داشتند. نمونه پژوهش شامل 150 نفر از والدین دانش ­آموزان با اختلال­های یادگیری شهر شیراز بودند که به روش نمونه گیری خوشه­ای چندمرحله­ ای انتخاب شدند. به منظور گردآوری داده ­ها از دو پرسشنامه مشکلات رفتاری کانرز فرم کوتاه ویژه والدین و پرسشنامه سبک­های فرزندپروری رابینسون، ماندلکو، السن و هارت استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ­ها از روش­های آماری همبستگی و رگرسیون چند­گانه استفاده شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که بین سبک­ فرزندپروری استبدادی و سهل­گیرانه والدین با مشکلات رفتاری(مشکلات سلوک، اضطراب­خجالتی، روان­تنی و مشکلات اجتماعی) دانش ­آموزان با اختلال­های یادگیری همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد ولی بین سبک فرزندپروری اقتداری با مشکلات رفتاری دانش ­آموزان با اختلال­های یادگیری همبستگی معناداری مشاهده نشد. همچنین تحلیل­ رگرسیون چندگانه برای پیش ­بینی مشکلات رفتاری دانش ­آموزان با اختلال­های یادگیری نشان داد که سبک فرزندپروری سهل­گیرانه مهم­ترین پیش­بینی­کننده مشکلات رفتاری در این دانش ­آموزان است. با توجه به یافته­ های این پژوهش می­توان نتیجه گرفت که اگر به والدین دانش ­آموزان با اختلال­های یادگیری آموزش داده شود که از سبک­های فرزندپروری استبدادی و سهل­گیرانه استفاده نکنند، مشکلات رفتاری فرزندان آنها کاهش خواهد یافت.

فصل اول: مقدمه

1-1- کلیات

بسیاری از كودكان كه ظاهری طبیعی دارند و رشد جسمی، قد و وزن­شان بهنجار بوده و هوش­بهر عادی دارند، زمانی­كه به مدرسه می‏روند تا خواندن، نوشتن و حساب یاد بگیرند، دچار مشكلات جدی می‏شوند. این كودكان به تدریج درمی‏یابند كه سایر كودكان از نظر تحصیلی بهتر از آنها هستند و احساس حقارت را تجربه می‏كنند. بنابراین به تدریج بیزاری از درس و مدرسه در آنها به وجود می‏آید(احدی و کاکاوند، 1388). برخی از این دانش ­آموزان در واکنش به عدم موفقیت تحصیلی خود مشکلات اجتماعی، هیجانی و رفتاری بروز می­دهند(هالاهان، لوید، کافمن، ویس و مارتینز[1]، 2009؛ ترجمه علیزاده، همتی علمدارلو، رضایی دهنوی و شجاعی، 1390) و نسبت به همکلاسی­های خود از نظر توانایی آموزشی و تحصیلی پایین­تر هستند(شریفی درآمدی، 1381). از آنجایی که این دانش ­آموزان در مقایسه با همسالان طبیعی­شان از­­ محبوبیت کمتری برخوردارند، به همین دلیل در معرض مشکلات اجتماعی بیشتری قرار دارند، مشکلات رفتاری بیشتری از خود نشان می­ دهند و نمی­توانند خود را با دستورعمل­های موجود در کلاس عادی تطبیق دهند(تکلوی، 1390).

از سوی دیگر، والدین این دانش ­آموزان كه اغلب از دلایل اختلال یادگیری آنها بی‏خبر هستند، مشكل را بیشتر می‏كنند و با فشارهایی كه به كودك وارد می‏آورند، دشواری را چندین برابر می­نمایند(احدی و کاکاوند،1386). با ورود کودک به مدرسه کل خانواده با مسائل و مشکلات جدیدی روبه­رو می­ شود، یکی از این مسائل یادگیری فرزندان در مدرسه است. شیوه تربیتی و رفتاری والدین به­ ویژه در سال­های پیش­دبستانی و دبستان تأثیر زیادی در ایجاد یک شخصیت سالم در فرزندان دارد و پایه­ های اعتماد به والدین را بنا می­ کند. در مقابل، رفتار نامناسب و بی­توجهی به کودک موجب تنش و اضطراب در کودک می­ شود و بر یادگیری او در مدرسه تأثیر می­گذارد. والدینی که برای کودک خود وقت ندارند و به تکالیف او رسیدگی نمی‌کنند، حس طردشدگی و تنهایی را در کودک ایجاد می­ کنند. گاهی این بی­مهری و بی‌توجهی ناشی از این است که والدین انتظارات نامعقولی را از فرزندان دارند. برای مثال در اوایل ورود به مدرسه فرزندان خود را باهوش تصور می­ کنند و انتظار دارند که در امور درسی به موفقیت­های عالی دست یابند و محدودیت­های آنها را نادیده می­گیرند و زمانی­که در واقعیت فرزندان مطابق میل آنها رفتار نمی­ کنند، به کودک بی­توجهی می­ کنند و یا شیوه تربیتی نامناسبی را به­کار می­گیرند و این شرایط به­تدریج زمینه­ ساز مشکلات عاطفی و رفتاری در کودکان می­ شود(به­پژوه، 1391).

در واقع، می­توان گفت که سبک فرزندپروری والدین مستقیماً بر رفتار فرزندان تأثیر می‌گذارد(علیزاده، ابوطالب[2]، عبدالله و منصور، 2011).  به سخن دیگر، رابطه بین کودکان و والدین و سایر اعضای خانواده را می­توان به عنوان نظام یا شبکه­ ای دانست که در کنش متقابل با یکدیگر هستند و این نظام به طور مستقیم یا غیرمستقیم، از طریق سبک­ها و روش­های مختلف فرزندپروری در کودکان تأثیر می­گذارد(خوی نژاد، 1386). از این­رو پژوهش حاضر در نظر دارد به پیش ­بینی مشکلات رفتاری دانش ­آموزان با اختلال­های یادگیری بر اساس سبک فرزندپروری والدین بپردازد.

2-1- بیان مسئله

دانش‌آموزان با اختلال­های یادگیری یکی از رایج­­ترین گروه افراد با نیازهای ویژه هستند. این افراد گروه بسیار ناهمگنی را تشکیل می­ دهند که با وجود هوش متوسط و بالاتر، در یک یا چند حیطه تحصیلی مشکلات جدی دارند. مشکلات تحصیلی آنها از آسیب­های حسی و حرکتی، کم ­توانی­ذهنی و محرومیّت­های محیطی ناشی نمی­ شود. حتی بعضی از آنها با داشتن توانایی‌های ذهنی بسیار بالا در یک یا چند حیطه با مشکلات جدی مواجه هستند(شکوهی یکتا و پرند، 1385). همچنین، دانش ­آموزان با اختلال­های یادگیری شایستگی­های اجتماعی کمتری نسبت به خواهران و برادران خود دارند و شکایت­های جسمی و مشکلات رفتاری بیشتری را بروز می­دهند(دیسون[1]، 2003). این دانش ­آموزان اغلب در خانواده­هایی  هستند که پیوند گرم و صمیمی میان والد- فرزند برقرار نیست و گاهی والدین فرزندان را تحقیر می­ کنند و از تنبیه فیزیکی استفاده می­ کنند. این دانش ­آموزان اغلب به دلیل مشکلات رفتاری نمی­توانند قوانین کلاس را رعایت کنند و اغلب به صورت خودمدارانه­ای با همسالان و اطرافیان برخورد می­ کنند(تکلوی، 1390).

شهیم(1382) در پژوهشی به این نتیجه رسیده است که کودکان با اختلال­های یادگیری بیشتر از کودکان عادی در خانه دارای مشکلات رفتاری بوده و این وضعیت در هر سه عامل مشکلات رفتاری درون­نمود[2]، برون­نمود[3]و رفتارهای پرتحرکی دیده می­ شود. افزون بر این، یافته­ های این پژوهش نشان می­دهد که دانش ­آموزان با اختلال­های یادگیری در خانه دارای کاستی مهارت­ های اجتماعی و رفتار نامناسب نیز هستند. همچنین، تحقیقات حاکی از این است که عامل خانواده، به ویژه الگوی رفتاری والدین در بروز مشکلات رفتاری از سوی فرزندان نقش مهمی دارد. به سخن دیگر، مشکلات رفتاری فرزندان به میزان زیادی به شیوه ارتباط والدین با کودک مربوط می­ شود. بنابراین، محققان به این نتیجه رسیده ­اند که بین بدرفتاری والدین و مشکل رفتاری فرزندان ارتباط وجود دارد(آهنگرانزابی، شریفی­ درآمدی، فرج­زاده، 1390). در همین راستا، آنولا و نورمی[4](2005) بیان می­ کنند که ترکیب سطح بالایی از کنترل روانشناختی توسط مادران با سطح بالای مهربانی و عاطفه می ­تواند افزایش مشکلات رفتاری برون­نمود و درون­نمود را در فرزندان پیش ­بینی کند اما سطح کنترل روانشناختی کم توسط مادر می ­تواند مشکلات رفتاری برون­نمود را کاهش دهد. در راستای تحقیقات مذکور، دیسون(2003) در پژوهشی به این نتیجه رسیده است که مشکلات رفتاری دانش ­آموزان با اختلال­های یادگیری با استرس فراگرفته شده­ی والدین از اختلال کودک­شان مرتبط می­باشد و کودکانی که مشکلات رفتاری زیادی بروز می­دهند، والدینی دارند که سطح بالایی از استرس را نشان می­دهند.

برخی بر این عقیده ­اند که بسیاری از دانش ­آموزان با اختلال­های یادگیری در خانواده‌های مناسبی پرورش نیافته و رابطه عاطفی خوبی را با والدین خود برقرار نکرده و بیشتر مورد بی‌مهری والدین خود قرار می­گیرند(تکلوی،1390).

همان­طور که ملاحظه می­ شود الگوی رفتاری و سبک فرزندپروری والدین بر رفتار دانش‌آموزان با اختلال­های یادگیری تأثیر می­گذارد. اما بر اساس بررسی­های محقق، این موضوع که انواع سبک­های فرزندپروری در مقایسه با یکدیگر چه تأثیری بر  مشکلات رفتاری دانش‌آموزان با اختلال­های یادگیری دارند و ابعاد مختلف سبک­های فرزندپروری تا چه اندازه می­توانند ابعاد مشکلات رفتاری را پیش ­بینی کنند، مورد مطالعه قرار نگرفته است. به همین دلیل پژوهش حاضر به پیش ­بینی ابعاد مشکلات رفتاری دانش ­آموزان با اختلال­ یادگیری بر اساس سبک فرزندپروری والدین می ­پردازد.

3-1- اهمیت و ضرورت پژوهش

والدین بر روی شخصیت، ویژگی­ها و توانایی­های فرزندان­شان تأثیر غیرقابل انکاری می‌گذارند(کرامر[1]، 2002). والدین کودکانی که دچار اختلال هستند چالش­های بیشتری در پرورش کودکان خود دارند و بیشتر از والدینی که کودک عادی دارند دچار اختلال در عملکرد و شیوه‌های فرزندپروری‌شان می­باشند(گااو، چیو، سونگ، لی[2]، 2008).

 همچنین روش­های تربیتی والدین تأثیر مهمی را بر شخصیت فرزندان در آینده می‌گذارد (امیری­نژاد قریشی­راد، جوانمرد،1390). در واقع، فرزندان والدین مقتدر بسیار خوب پرورش می یابند؛ آنها شاد هستند و در تسلط­یابی در تکالیف جدید اعتماد به نفس دارند و خودگردان می‌باشند. در حالی­که فرزندان والدین مستبد، مضطرب، گوشه­گیر و ناخشنودند و فرزندان والدین سهل­گیر خیلی ناپخته­ هستند، در کنترل تکانه­ها­ی‌شان مشکل دارند و بسیار پرتوقع و وابسته به بزرگترها می­باشند(برک، 2001؛ ترجمه سیدمحمدی، 1386). با توجه به این‌که اختلال­های یادگیری تأثیر عمیقی بر کارکرد خانواده دارد، والدین دانش ­آموزان با اختلال­های یادگیری تعارض و اضطراب بیشتری در محیط خانواده دارند و انسجام خانوادگی و فعالیت­های تفریحی کمتری هم نشان می­دهند. همچنین، استرس والدین رابطه مستقیمی با مشکلات رفتاری دانش ­آموزان با اختلال­های یادگیری دارد(دیسون، 2003).

پاره­ای اوقات شاهد آن هستیم که والدین به دلایل گوناگون، آگاهانه و ناآگاهانه از فراهم آوردن زمینه و بستر مناسب برای رشد و بالندگی هرچه شایسته­تر فرزندان خود غفلت می‌ورزند. آنچه باعث نگرانی می­ شود ناآگاهی و عدم اطلاع کافی والدین از اهمیت دوران اولیه زندگی کودک و تأثیر ماندگار و سرنوشت­ساز برخوردها و واکنش­های والدین بر سراسر زندگی کودکان­شان است. در واقع، هرگونه عکس­العمل و رفتار والدین به صورت مستقیم یا غیرمستقیم می ­تواند در ساختن رفتار و شخصیت آینده­ی کودک مؤثر باشد. رفتار و شخصیتی که همیشه مطلوب و سازگارانه شکل نمی­گیرد و حتی در بسیاری از اوقات شکل بیمارگون به خود می­گیرد که اصلاح آن مستلزم صرف وقت و هزینه­ بسیار خواهد بود(پناه علی­ها، 1389).

اگرچه تحقیقاتی در زمینه سبک­های فرزندپروری و مشکلات رفتاری به صورت جداگانه و بر روی سایر گروه­های کودکان با نیازهای ویژه صورت گرفته است ولی براساس بررسی­های انجام شده تحقیقی در زمینه پیش ­بینی مشکلات رفتاری براساس سبک فرزندپروری والدین در دانش ­آموزان با اختلال­های یادگیری در ایران ملاحظه نشد. از این­رو، پژوهش حاضر در نظر دارد این خلأ را پر کند و نقش شیوه ­های فرزندپروری را به عنوان یک عامل پیش­بینی­کننده در مشکلات رفتاری دانش ­آموزان با اختلال­های یادگیری مورد توجه قرار دهد. شایان ذکر است که یافته­ های این پژوهش می ­تواند توسط والدین، معلمان و متخصصانی که با دانش ­آموزان با اختلال­های یادگیری در ارتباط هستند، مورد استفاده قرار گیرد و از این طریق به بهبود عملکرد تحصیلی و رفتاری دانش­ آموزان با اختلال­های یادگیری کمک شود.

[1]. Cramer

[2]. Gau, Chiu, Soong, Lee

[1]. Dyson

1- مقدمه. 2
1-1- مقدمه‌ای بر مهندسی مخزن. 2
1-2- مخازن نفت و بهره ­برداری از مخازن نفتی.. 3
1-3- تعاریف انواع مخزن­ها با بهره گرفتن از نمودارهای فازی.. 5
1-4- مروری بر خواص سنگ مخزن. 8
1-4-1- درجه تخلخل.. 8
1-4-2-تراکم­ پذیری هم­دما. 8
1-4-3- درجه اشباع سنگ… 9
1-5- مقدمه‌ای بر چاه‌آزمائی.. 9
1-5-1- عوامل موثر بر چاه‌آزمائی.. 12
1-5-1-1-  ضریب پوسته. 12
– ضریب پوسته‌ی شكاف هیدرولیكی.. 12
– تكمیل چاه جزئی و مشبك‌كاری جزئی.. 12
1-5-1-2- اثر ذخیره درون چاهی.. 14
– قانون سرانگشتی.. 15
1-5-1-3-  نفوذپذیری یا تراوائی.. 15
1-5-1-4- نحوه‌ی حرکت سیال درون محیط متخلخل.. 15
1-5-1-5- مرزهای مخزن.. 16
– مرز داخلی.. 16
– مرز بیرونی مخزن.. 16
1-5-2- انواع آزمایشات چاه‌آزمائی.. 17
1-5-2-1- آزمون­های دوره‌ای تولید (اندازه‌گیری روزانه‌ی دبی و فشار). 17
1-5-2-2- آزمون­‌های سنجش بهره‌دهی چاه. 18
1-5-2-2-1- برای مخازن نفتی.. 18
1-5-2-2-2- برای مخازن گازی.. 19
– آزمون­ شاخص بهره دهی تولید.. 19
– آزمون­ عملکرد جریان به داخل چاه. 19
– تغییرات دبی در زمان طولانی تولید.. 19
– تغییرات دبی در زمان کوتاه تولید.. 19
– تغییرات دبی در زمان کوتاه تولید و بستن چاه. 20
1-5-2-3- آزمون­های فشار گذرا ( فشار با زمان). 20
1-5-2-3-1- آزمایش‌ خیزش فشار. 21
– آزمایش خیزش فشار ایده‌آل.. 22
– آزمایش خیزش فشار واقعی.. 23
– انحراف از حالت ایده‌آل.. 24
– روش های تفسیر آزمایش خیزش فشار. 24
1-5-2-3-2- آزمایش جریانی.. 26
مشكلات چاه‌آزمائی جریانی.. 28
1-5-3- کاربرد نمودارهای مشتق در تحلیل آزمایشات چاه‌آزمائی.. 29
1-5-3-1- مثال‌هایی از كاربرد منحنی‌های مشتق فشار. 29
1-6- انواع چاه در مخازن. 32
1-6-1- چاه های عمودی.. 32
1-6-2-چاه­ها با شکست هیدرولیکی.. 32
1-6-3- چاه افقی.. 33
1-6-3-1- دوره­ جریان شعاعی قائم. 34
1-6-3-2- دوره­ جریان خطی میانی.. 35
1-6-3-3- دوره­ جریان شبه شعاعی انتهایی.. 35
1-6-4 – معادلات زمان رژیم­های مختلف در چاه افقی.. 36
1-6-4 – آنالیز فشار در چاه افقی.. 37
1-7-1- آزمایش کاهش فشار. 37

 

1-7-1- آزمایش خیزش فشار. 38



1-8- شبکه های عصبی.. 38
1-8-1- ساختار مغز. 39
1-8-2- مدل ریاضی یک نرون. 40
1-8-3-یادگیری شبکه. 42
الف)  یادگیری با ناظر. 42
ب)  یادگیری بدون ناظر. 42
ج) یادگیری تشدیدی.. 42
1-8-4- تقسیم بندی بر اساس ساختار. 42
الف) شبکه های پیش خور. 42
ب) شبکه های بازگشتی.. 43
1-8-5- شبکه پرسپترون. 43
1-8-6- ترتیب ارائه داده ها به شبکه. 44
1-8-7- تابع انتقال. 44
1-8-8- پایان آموزش… 45
1-8-9- تعداد نرون در لایه ها 46
1-8-10- معیار‌های نیکویی برازش… 46
– تحلیل رگرسیون.. 46
– ضریب همبستگی.. 46
– مجذور میانگین مربعات خطا. 47
– متوسط خطاهای نسبی.. 47
2- مروری بر کارهای گذشته. 49
2-1- کارهای انجام شده بر روی شبکه­ های عصبی.. 49
2-2- کارهای انجام شده بر روی چاه­های افقی.. 59
3- گردآوری داده های چاه آزمایی.. 66
3-1- مقدمه. 66
3-2- پارامترهای مورد نیاز برای وارد کردن به نرم افزار 67
3-3-پارامترهای چاه‌آزمائی مدل‌های مخزنی.. 68
3-3- 1-استفاده از روش طراحی آزمایش برای تولید داده های اولیه. 69
3-3-2- تبدیل داده های فشار به شبه فشار و مشتق گیری از آنها 70
3-4-نرمالیزه‌کردن. 71
3-5- ساختار شبکه­ عصبی.. 71
3-6- مدل­های در نظر گرفته شده 73
– مخزن همگن فشار ثابت، بدون جریان و بدون مرز محدود. 73
– مخزن همگن فشار ثابت، بدون جریان با مرز گسل منفرد فشار ثابت… 74
– مخزن همگن فشار ثابت، بدون جریان با گسل منفرد بدون جریان.. 75
– مخزن تخلخل دوگانه فشار ثابت، بدون جریان و بدون مرز محدود. 75
– مخزن تخلخل دوگانه فشار ثابت، بدون جریان با مرز گسل منفرد فشار ثابت… 77
– مخزن تخلخل دوگانه فشار ثابت، بدون جریان با مرز گسل منفرد بدون جریان.. 78
– مخزن تخلخل دوگانه بدون جریان با مرزگسل منفرد فشار ثابت… 79
– مخزن تخلخل دوگانه ، بدون جریان با مرز گسل منفرد بدون جریان.. 79
4- بحث و نتایج. 82
4-1- مقدمه. 82
4-2- تعیین ساختار بهینه‌ی شبکه‌ پیشرو 82
4-2-1- آموزش شبکه…. 85
4-3- بحث و نتایج. 87
     4-3-1- امتحان شبکه با داده های تست.. 87
   4-3-2- بررسی استقامت شبکه در برابر نمودار‌های دارای نویز. 89
5- نتیجه‌گیری و پیشنهادات.. 99
5-1- مقدمه. 99
5-2- نتایج. 99
– نتایج مرتبط با شبیه‌سازی داده به‌وسیله نرم‌افزار. 99
– نتایج مرتبط با شبکه عصبی مصنوعی.. 99
5-3-2- پیشنهادات.. 100
منابع. 101

• مقدمه­ای بر مهندسی مخزن

نفت خام­، گاز طبیعی و آب موادی هستند که برای مهندسان نفت دارای اهمیت ویژه­ای هستند­. این مواد که در دما و فشار پایین گاهی به صورت جامد یا نیمه جامد­­ (مانند پارافین­، هیدرات­های گازی­، یخ و نفت خام با نقطه ریزش بالا) یافت می­شوند­­، در اعماق زمین ودر ستون چاه به حالت سیال­، به صورت فاز بخار (گاز) یا مایع یا عمدتا دو فازی ظاهر می­شوند­. مواد جامدی که در عملیات حفاری­، سیمان­کاری و ایجاد شکاف به­کار برده می­شوند نیز به حالت سیال یا دوغاب استفاده می­شوند­. تقسیم ­بندی سیالات مخزن و چاه به فازهای مایع و بخار­، به دما و فشار وابسته است­. وقتی دما ثابت است­، حالت یا فاز سیال درون مخزن با فشار تغییر می­ کند­. در بسیاری از موارد­، حالت یا فاز سیال درون مخزن با حالت یا فاز سیال در هنگام تولید در شرایط سطح مطابقت ندارد­. شناخت دقیق رفتار نفت خام­، گاز طبیعی و آب – به صورت تکی یا ترکیبی- تحت شرایط مختلف از مهمترین اهداف مهندسان نفت است­. 
اوایل سال 1928­، توجه خاصی به روابط گاز و انرژی شد­ و مهندسان نفت در مورد شرایط فیزیکی چاه­ها و مخازن زیر­زمینی­، دست­یابی به اطلاعات دقیق­تر را لازم دانستند­. پیشرفت­های اولیه در مورد روش­های بازیافت نفت این موضوع را آشکار ساخت که محاسبات انجام شده بر اساس اطلاعات سر چاه یا داده ­های سطح­،اغلب گمراه­کننده هستند­. اسکلاتر و استفانسون[1] اولین دستگاه ثبت فشار  درون چاهی و نمونه­گیر را برای نمونه گیری از سیالات تحت فشار درون چاه­ها ابداع کردند[1]. جالب اینکه این دستگاه داده ­های درون چاهی را باتوجه به مقادیر مثبت فشار، دما، نسبت­های گاز به نفت و طبیعت فیزیکی و شیمیایی سیالات مشخص می­ کند­. لزوم اندازه ­گیری فشارهای صحیح درون چاهی هنگامی مورد توجه قرار گرفت که اولین دستگاه فشار سنج دقیق توسط میلیکان و سیدول[2] ساخته شد و اهمیت اساسی فشارهای درون چاهی در تعیین مؤثرترین روش­های بازیافت و فرایند­های فرازآوری، به مهندسان نفت نشان داده شد[2]­. به این ترتیب مهندس مخزن قادر خواهد بود فشار مخزن که مهمترین داده­ی پایه ای مورد نیاز محاسبات عملکرد مخزن است­، اندازه ­گیری کند­.
دانش پتروفیزیک­، مطالعه­ خواص سنگ­ها و ارتباط با سیالات موجود در آن­ها در هر دو حالت استاتیک و جریانی می­باشد­. تخلخل­، تراوایی­، درجه اشباع و توزیع سیالات­، ضریب هدایت الکتریکی سنگ و سیال­، ساختار منافذ و رادیواکتیویته­، برخی از مهم­ترین خواص پتروفیزیکی هستند­. پیشگامان علم مهندسی مخزن از همان ابتدا به این نکته پی برده بودند که قبل از محاسبه­ی حجم­های نفت و گاز درجا­، آگاهی از تغییر خواص فیزیکی نمونه­های ته چاهی سیالات مخزن­، نسبت به فشار، ضروری است­.
طی دهه­ 1960­، عبارات شبیه سازی و مدل­سازی ریاضی مخزن عمومیت یافت[3]­­. این عبارت مترادف هستند و به توانایی استفاده از معادلات ریاضی جهت پیش بینی عملکرد مخزن نفت یا گاز اشاره دارند­. پیدایش رایانه­های دیجیتالی پرسرعت در مقیاس وسیع­، باعث تقویت علم شبیه سازی مخازن گردید­. روش­های عددی پیچیده نیز با بهره گرفتن از شیوه ­های اختلاف محدود یا المان محدود­، جهت حل تعداد زیادی از معادلات گسترش یافت­.
با توسعه این روش­ها­، مفاهیم و معادلات مهندسی مخزن به صورت شاخه­ای قوی تعریف شده از مهندسی نفت در آمد­. مهندسی مخزن عبارت است از کاربرد اصول علمی جهت حل مسائل تخلیه که ضمن توسعه و بهره ­برداری مخازن نفت و گاز بروز می­نماید­. مهندسی مخزن (هنر توسعه و بهره ­برداری سیالات نفت وگاز به طریقی که بازیابی اقتصادی بالا حاصل شود) نیز تعریف شده است[4]­.

• ­مخازن نفت و بهره ­برداری از مخازن نفتی

توده­های نفت و گاز داخل تله­های زیر­زمینی یافت می­ شود که به واسطه­ خصوصیات ساختاری و چینه­ای شکل گرفته­اند[5]­. خوشبختانه توده­های نفت و گاز معمولا در قسمت ­های متخلخل­تر و نفوذپذیرتر بسترها که به صورت عمده ماسه­ها­، سنگ­های ماسه­ای­، سنگ­های آهکی و دولومیت­ها هستند­ و نیز در منافع بین دانه­ای یا فضای منافذ که با درزها­، شکاف­ها و فعالیت محلول ایجاد شده­­اند یافت می­شوند­.    
در شرایط اولیه­ی مخزن­، سیالات هیدروکربنی به حالت تک فاز یا دو فاز می­باشند­.حالت تک فاز ممکن است فاز مایع باشدکه تمام گاز موجود در نفت حل شده است­. در این حالت­، ذخایر گاز طبیعی محلول باید همانند ذخایر نفت خام برآورد شوند­. از طرف دیگر­، حالت تک فاز ممکن است فاز گاز باشد­. اگر در فاز گاز­، هیدروکربن­های تبخیرشده­ای وجود داشته باشند که در سطح زمین به صورت مایعات گاز طبیعی قابل بازیابی باشند­، این مخزن را مخزن گاز میعانی یا

خانم دکتر شمس‌الزمان فرامرزی

 

 

 

 

فهرست مطالب

 

عنوان

صفحه

چکیده………………………………………………. 1

فصل اول

معرفی دستگاه پلاسمای کانونی

مقدمه……………………………………………………………………… 3

پلاسما ……………………………………………………………….. 4

پینچ ………………………………………………………………………….. 5

پلاسمای کانونی…………………………………………………………… 5

معرفی عمومی پلاسمای کانونی……………………………………… 7

مشخصات کلی پلاسمای کانونی شده………………………………… 8

چهار بخش اساسی در دستگاه پلاسمای کانونی………………………. 9

دستگاه پلاسمای کانونی نوع مدر و فیلیپوف……………………….. 10

برخی کاربردهای دستگاه پلاسمای کانونی…………………………….. 11

دینامیک دستگاه پلاسمای کانونی…………………………………. 12

عملکرد پلاسمای کانونی……………………………………………….. 14

فاز شکست………………………………………………………………………… 15

فاز رانش محوری……………………………………….. 16

فاز شعاعی…………………………………………………………… 17

1- فاز تراکم………………………………………………………….. 18

2- فاز ساکن…………………………………………………….. 21

3- فاز ناپایداری………………………………………………. 22

4- فاز فروپاشی…………………………………. 23

عوامل مؤثر در کارآیی سیستم‌های پلاسمای کانونی……………………… 24

پرتوهای ساطع شده از سیستم پلاسمای کانونی………………….. 26

پرتو ایکس…………………………………………………………………… 26

تولید نوترون………………………………………………………………….. 27

تولید یون………………………………………………………… 28

فصل دوم

برخی روش‌های لایه‌نشانی و دستگاه‌های آنالیز فیلم‌های نازک لایه‌نشانی شده

 2-1- برخی روش‌های لایه نشانی…………………….. 31

2-1-1- کندوپاش…………………………………………………………….. 31

2-1-2- کندوپاش به‌وسیله پلاسما ………………………………………….. 32

2-1-3- کندوپاش پرتو یونی……………………………………………… 32

2-1-4- روش تبخیر فیزیکی (PVD) ………………………… 33

2-1-5- روش تبخیر شیمیایی (CVD)………………. 33

2-1-6- روش تبخیر گرمایی……………………………………….. 33

2-1-7- لایه‌نشانی به‌وسیله پلاسمای کانونی……………………………… 37

2-2- برخی دستگاه‌های آنالیز جهت بررسی فیلم‌های نازک لایه‌نشانی شده……….. 40

2-2-1- میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM)………………………… 40

الکترون‌های بازگشتی……………………………………………………………. 41

الکترون‌های ثانویه……………………………………………………….. 41

الکترون‌های اوژه…………………………………………………. 42

2-2-2- میکروسکوپ نیروی اتمی (AFM)…………………………………….. 42

2-2-3- دستگاه پراش پرتوی ایکس (XRD)……………………………… 43

 فصل سوم

برخی تحقیقات انجام شده جهت لایه‌نشانی توسط دستگاه پلاسمای کانونی

 

 

 3-1- تشکیل کربیدتیتانیوم (TiC) برروی لایه تیتانیوم از طریق کاشت یون………………………….. 48

3-2- تشکیل کربید سیلیکون برروی زیرلایه سیلیسیوم از طریق کاشت یون…………………………. 50

3-3- تأثیر تابش پالس‌های یونی پرانرژی برروی زیرلایه سیلیسیوم…………………………………………. 54

3-4- بهینه‌سازی دستگاه پلاسمای کانونی به‌عنوان منبع پرتوی الکترونی برای لایه‌نشانی فیلم‌های نازک       57

3-5- نیتریده‌سازی به کمک دستگاه پلاسمای کانونی……………………………………………………………….. 60

3-6- لایه‌نشانی نانولایه‌ها بوله دستگاه پلاسمای کانونی…………………………………………………………….. 70

فصل چهارم

روش تحقیق و نتیجه‌گیری

 4-1- معرفی دستگاه پلاسمای کانونی مرکز تحقیقات فیزیک پلاسما …………………………………….. 75

4-2- فرایند تولید لایه‌های نازک نیترید آلومینیوم با بهره گرفتن از دستگاه پلاسمای کانونی……. 75

4-2-1- آماده‌سازی و تمیزکاری زیرلایه‌های استیل 304…………………………………………………………. 75

4-2-1- نحوه انجام آزمایش ……………………………………………………………………….. 76

چیدمان آزمایش جهت لایه نشانی نیترید آلومینیوم……………………………….. 77

متغیرهای مورد بررسی، در لایه‌نشانی نیترید آلومینیوم………………………………. 77

آنالیزهای صورت گرفته برروی فیلم‌های لایه‌نشانی شده………………………….. 77

آنالیز لایه‌های نازک نیترید آلومینیوم تولید شده، با بهره گرفتن از دستگاه پراش اشعه ایکس……. 78

آنالیز لایه‌های نازک نیترید آلومینیوم تولید شده، با بهره گرفتن از دستگاه میکروسکوپ نیروی اتمی 82

نتایج AFM……………………………………………………………… 86

آنالیز لایه‌های نازک نیترید آلومینیوم تولید شده، با بهره گرفتن از دستگاه میکروسکوپ الکترونی روبشی 87

نتیجه‌گیری…………………………………………………………. 90

برخی پیشنهادات تحقیقاتی…………………………………………… 90

 چكیده:

لایه‌های نازک نیترید آلومینیوم بر روی زیرلایه‌های استیل 304

شرایط آزمایش: زوایای مختلف نسبت به محور آند (0، 15 و 30) در فاصله cm5 نسبت به نوک آند با بهره گرفتن از تعداد 25 شات

آنالیزها: XRD ، AFM ، SEM

در این تحقیق، لایه های نازك نیترید آلومینیوم بر روی زیرلایه های استیل 304 با بهره گرفتن از دستگاه پلاسمای كانونی پوشش داده شده است. پس از تولید لایه های نازك، نمونه ها به منظور بررسی خصوصیات لایه، به وسیله دستگاه پراش پرتو ایكس، میكروسكوپ های الكترونی روبشی و نیروی اتمی مورد مطالعه قرار گرفتند.

نتایج تحقیق نشان می دهد كه تغییر تعداد شات ها، فاصله زیرلایه ها از نوك آند و همچنین زاویه قرار گرفتن زیرلایه ها نسبت به محور آند، نقش مهمی در خصوصیات لایه های تولید شده دارند.

نمونه های بدست آمده در زوایای مختلف نسبت  به محور آند (0، 15 و 30) در فاصله 5 سانتی‌متر از نوک آند و با بهره گرفتن از تعداد 25 شات نشان می‌دهد که با افزایش زاویه از صفر به 15 و سپس 30، شاهد کاهش بلورینگی، فیلم‌های لایه نشانی شده هستیم. نتایج حاصل از بررسی مورفولوژی سطح فیلم‌های لایه‌نشانی شده در زاوایای مختلف نسبت به نحور آند توسط میکروسکوپ نیروی اتمی نشان می‌دهند که نمونه لایه‌نشانی شده در زاویه °15 دارای سطحی نسبتاً یکنواخت متشکل از دانه‌هایی در اندازه‌های نسبتاً یکسان می‌باشد.

مقدمه:

     اگر چه نمی توان منکر استفاده از انرژی های تجدید ناپذیر از قبیل انرژی باد، خورشید و … شد، اما نمی توان غول صنعت را فقط با انرژی های تجدید ناپذیر سیر کرد. بعلاوه منابع اولیه انرژی های شناخته شده در روی کره زمین فقط برای پانصد سال کفایت خواهد کرد و وسایل زیست محیطی چنان دست و پای بشر را بسته است که متخصصان امر، همین پانصد سال را نیز ناشدنی می پندارند و بنابراین باید در جستجوی منبع انرژی دیگری بود.

      امروزه پیشرفت روز افزون بشر سبب شده است که نیاز انسان به تأمین انرژی به حدی زیاد شود که سوخت های فسیلی دیگر نتوانند جوابگوی نیازهای صنعتی باشند. از اینرو متخصصان و دانشمندان به فکر استفاده از انرژی های هسته ای افتاده اند. فرایند شکاف هسته ای که هم اینک در راکتورهای تولید انرژی مورد استفاده قرار می گیرد به علت تولی زباله های رادیواکتیو چندان مورد پسند نیستند، در حالیکه فرایند هم جوشی هسته ای بسیار از این جهت مطلوب تر می باشد زیرا که منجر به محصولاتی می شود که مانند زباله های حاصل از شکاف هسته ای خطرناک نمی باشند. از این رو به علت پاک بودن این انرژی توجه زیادی به آن می شود.

     در راستای انجام تحقیقاتی برای دستیابی به این تکنولوژی دستگاه پلاسمای کانونی ساخته شد. این دستگاه در ابتدا به عنوان منبع تولید نوترون های پر انرژی ساخته شد ولی پس از مدتی به عنوان یک دستگاه کم هزینه و با کاربردهای چندگانه مورد توجه دانشمندان و به خصوص دانشمندان کشورهای در حال توسعه قرار گرفت.

     دستگاه پلاسمای کانونی در اواخر دهه 1985، اوایل دهه 1960، توسط فیزیکدانان اولی (فیلیپوف) و فیزکدانان آمریکایی (مدر) ساخته شد و به سرعت به عنوان دستگاهی کارا و جالب برای تولید پلاسما و تابش های آن مورد توجه قرار گرفت. پلاسمای کانونی (PF) از هنگام اختراعش در دهه 1960 قویترین چشمه پلاسمایی نوترون به شمار می رفت، تا اینکه با اختراع روش گرمایش توکامک با اشعه خنثی این دستگاه جای پلاسمای کانونی را به عنوان قویترین چشمه پلاسمایی نوترون گرفت. ولی ارزانی و سادگی سیستم پلاسمای کانونی باعث شده که برای استفاده های مختلفی مورد توجه قرار گیرد. حتی آژانس بین المللی انرژی اتمی نوعی از این دستگاه ها را برای جهان سوم طراحی کرد.

      دستگاه پلاسمای کانونی می تواند به عنوان منبع تولید اشعه ایکس سخت و نرم به کار رود  که به علت پالسی بودن این اشعه می تواند برای عکسبرداری از وسایل سریع مانند موتور هواپیما به کار رود. از دیگر کاربردهای این دستگاه تولید الکترون و یون می باشد که فرایند تولید آنها در بخش های بعدی توضیح داده می شود.

      یون های حاصل از این دستگاه می تواند برای کاشت یون استفاده شود. البته مهمترین کاربرد دستگاه پلاسمای کانونی، تحقیقات راجع به همجوشی هسته ای در هسته های سبک از قبیل دوتریم، تریتیم، هلیم و لیتیم است.

پلاسما:

       پلاسما حالت گازی شکل از ماده است که در آن بر اثر دمای زیاد، اتم های ماده یونیزه شده و گازی متشکل از الکترون ها و یون ها، تولید می شود. با تبدیل شدن یک ماده به پلاسما، خواص جدیدی در آن ظاهر می شود. بر خلاف گازهای معمولی ( که اتم خنثی دارند)، پلاسما می تواند هادی جریان الکتریکی باشد، از خود نور گسیل کند، تحت تأثیر امواج الکترومغناطیسی قرار بگیرد و رفتار جمعی از خود نشان دهد که نه تنها به شرایط موضعی بلکه به حالت پلاسما در مناطق دور نیز بستگی دارد.

پینچ (pinch):

     پینچ پلاسما در حقیقت فشرده شدن پلاسما توسط میدان مغناطیسی ناشی از جریان الکتریکی می باشد. در سیستم های پلاسمای کانونی که در بخش بعد توضیح داده خواهد شد، یک جریان الکتریکی نسبتاً زیاد به هنگام تخلیه الکتریکی در داخل پلاسما ایجاد می شود که در اثر بر هم کنش با میدان مغناطیسی بوجود آمده از میدان الکتریکی فشرده می شود و پلاسمای موجود در سیستم را نیز فشرده می نماید. این پدیده به اثر پینچ در پلاسما معروف است. اثر پینچ اساس محصور سازی مغناطیسی پلاسما در سیستم هایی نظیر پینچ در راستای z ، پینچ در راستایө و پلاسمای کانونی می باشد. به این ترتیب می توان گفت که عامل اصلی پینچ پلاسما، بر هم کنش یک جریان الکتریکی قوی با میدان مغناطیسی ناشی از خود آن می باشد.

پلاسمای کانونی:

      دستگاه های پلاسمای کانونی سیستم هایی هستند که با تکنولوژی نسبتاً ساده و ارزان توانایی تولید پلاسمای چگال با طول عمر نسبتاً کم را دارند. محدوده ی مشخصات این نوع پلاسما عبارت است از حجم 1cm3 چگالی 1025m-3 طول عمر 100ns، دما1KeV. ویژگی این سیستم ها باعث شده تا آنها مورد توجه پژوهشگران گداخت هسته ای و همچنین تولید و کاربرد پرتوهای یونی، الکترونی، نوترون و ایکس قرار گیرند]2و1[. سهولت نسبی تولید، ارزانی قیمت،

 
 
 
واژه‌های كلیدی: فنل، رادیکال­های هیدروکسیل، روش تاگوچی، اکسایش الکتروشیمیایی

فهرست مطالب
فصل 1: مقدمه                                                                                      2
1-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………. 2
 
فصل 2: مروری بر منابع                                                                            2
2-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………. 2
2-2- روش تصفیه الکتروشیمیایی……………………………………………………………………………………….. 2
2-3- مزایا و معایب سیستم‌های الکتروشیمیایی………………………………………………………………… 2
2-4- انواع روش­های تصفیه الکتروشیمیایی……………………………………………………………………….. 2
2-4-1- تصفیه کاتدی آب و پساب صنعتی…………………………………………………………………… 2
2-4-2- لخته شدن الکتروشیمیایی………………………………………………………………………………… 2
2-4-3- شناورسازی الکتروشیمیایی……………………………………………………………………………….. 2
2-4-4- روش­های پیشرفته اکسایش الکتروشیمیایی……………………………………………………. 2
2-5- اکسایش الکتروشیمیایی……………………………………………………………………………………………… 2
2-6- اکسایش آندی……………………………………………………………………………………………………………… 2
2-6-1- اکسایش مستقیم در آند……………………………………………………………………………………. 2
2-6-2- مدل پیشنهادی برای اکسایش آندی مواد آلی به کمک رادیکال‌های
هیدروکسیل………………………………………………………………………………………………………………………… 2
2-7- آلاینده‌ی فنل………………………………………………………………………………………………………………. 2
2-7-1- منابع و سنتز صنعتی فنل………………………………………………………………………………… 2
2-7-2- کاربردهای صنعتی فنل……………………………………………………………………………………… 2
2-7-3- صنایع تولید کننده فنل…………………………………………………………………………………….. 2
2-8- انتخاب الکترود مناسب برای انجام فرایند تصفیه…………………………………………………….. 2
2-9- مکانیسم کلی اکسایش الکتروشیمیایی فنل توسط الکترودهای مختلف………………… 2
2-10- انتخاب الکترولیت  پشتیبان مناسب برای انجام فرایند زدایش……………………………. 2
2-11- مروری بر یافته‌های دیگر محققان بر روی روش‌های الکتروشیمیایی زدایش فنل. 2
2-12- عوامل مؤثر روی میزان زدایش فنل ………………………………………………………………………. 2
2-13- پتانسیل رهایش اکسیژن………………………………………………………………………………………….. 2
2-14- نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………. 2
 
فصل 3: روش تحقیق                                                                               2
3-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………. 2
3-2- علت انتخاب روش اکسایش الکتروشیمیایی……………………………………………………………… 2
3-3- انتخاب و تهیه تجهیزات آزمایشگاهی………………………………………………………………………… 2
3-3-1- وسایل و مواد شیمیایی مورد نیاز……………………………………………………………………… 2
3-4- انجام آزمایش‌ها……………………………………………………………………………………………………………. 2

 

3-4-1- پساب مورد استفاده در فرایند………………………………………………………………………….. 2
3-4-2- روش انجام آزمایش‌ها………………………………………………………………………………………… 2
3-5- طراحی آزمایش با روش تاگوچی……………………………………………………………………………….. 2
 
فصل 4: نتایج و تفسیر آن‌ ها                                                                       2
4-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………. 2
4-2- تاثیر پارامترهای موردنظر بر سیستم…………………………………………………………………………. 2
4-2-1- تاثیر پارامترpH   بر بازده فرایند………………………………………………………………………. 2
4-2-2- تاثیر غلظت الکترولیت پشتیبان……………………………………………………………………….. 2
4-2-3- تاثیر دانسیته جریان…………………………………………………………………………………………… 2
4-2-4- تاثیر فاصله بین الکترودها…………………………………………………………………………………. 2
4-3- شرایط بهینه………………………………………………………………………………………………………………… 2
4-4- تحلیل واریانس نتایج…………………………………………………………………………………………………… 2
4-5- محاسبه انحراف معیار………………………………………………………………………………………………….. 2
4-6- بررسی تاثیر میزان غلظت اولیه فنل بر بازده فرایند………………………………………………… 2
4-7- بررسی تاثیر نوع الکترولیت پشتیبان بر بازده فرایند……………………………………………….. 2
4-8- انرژی مصرفی……………………………………………………………………………………………………………….. 2
فصل 5: جمع‌بندی و پیشنهادها                                                                 60
5-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………… 61
5-2- دستاوردها………………………………………………………………………………………………………………….. 61
5-3- نوآوری……………………………………………………………………………………………………………………….. 62
5-4- پیشنهادها………………………………………………………………………………………………………………….. 62
فصل 6: مراجع                                                                                      2
فصل 7: پیوست‌ها                                                                                  2
فهرست اشکال
شكل (2-1) ساختار فنل……………………………………………………………………………………………………………. 2
شكل (2-2) شمایی از مکانیسم اکسایش الکتروشیمیایی فنل………………………………………………. 2
شكل (3-1) دستگاه آزمایشگاهی مورد استفاده………………………………………………………………………. 2
شكل (3-2) دستگاه اسپکتروفتومتر…………………………………………………………………………………………. 2
شكل (4-1) تاثیر pH بر روی زدایش فنل………………………………………………………………………………. 2
شكل (4-2) تأثیر غلظت الکترولیت پشتیبان بر‌روی زدایش فنل………………………………………….. 2
شكل (4-3) تأثیر دانسیته جریان بر ‌روی زدایش فنل……………………………………………………………. 2
شكل (4-4) تأثیر فاصله بین الکترودها بر‌روی زدایش فنل……………………………………………………. 2
شكل (4-5) درصد زدایش در  pHو غلظت‌های مختلف الکترولیت پشتیبان……………………….. 2
شكل (4-6) درصد زدایش در  pHو فاصله‌های مختلف بین الکترودها…………………………………. 2
شكل (4-7) درصد زدایش در دانسیته جریان و غلظت‌های مختلف الکترولیت پشتیبان……. 2
شكل (4-8) درصد زدایش در دانسیته جریان و فاصله‌های مختلف بین الکترودها………………. 2
شكل (4-9) درصد زدایش در غلظت و فاصله‌های مختلف بین الکترودها…………………………….. 2
شكل (4-10) درصد زدایش در pH و  دانسیته جریان‌های مختلف……………………………………… 2
شكل (4-11) روند تغییرات غلظت فنل با زمان در شرایط بهینه…………………………………………. 2
شكل (4-12) روند تغییرات دما با زمان در شرایط بهینه………………………………………………………. 2
شكل (4-13) روند تغییرات ولتاژ سیستم با زمان در شرایط بهینه………………………………………. 2
شكل(4-14) محلول الکترولیتی پس از انجام آزمایش در شرایط بهینه با دانسیته جریان 178/0 آمپر بر سانتی­متر مربع       2
شكل (4-15) محلول الکترولیتی پس از انجام آزمایش در شرایط بهینه با دانسیته جریان 125/0 آمپر بر سانتی­متر مربع      2
شكل (4-16) تاثیر میزان غلظت اولیه فنل بر بازده فرایند…………………………………………………… 2
شكل (4-17) نمودار تاثیر نوع الکترولیت روی بازده فرایند………………………………………………….. 2
 
 
فهرست جداول
 
جدول (2-1) خواص فیزیکی و شیمیایی فنل………………………………………………………………………….. 2
جدول (3-1) سطوح مختلف عوامل مورد بررسی در آزمایش­ها………………………………………………. 2
جدول (3-2) آرایه استاندارد L9 برای طراحی آزمایش­ها……………………………………………………….. 2
جدول (4-1) نتایج مربوط به زدایش فنل از پساب…………………………………………………………………. 2
جدول (4-2) نرخ‌های S/N اصلی برای هر سطح از پارامترها………………………………………………… 2
جدول (4-3) سطوح بهینه مربوط به هر پارامتر………………………………………………………………………. 2
جدول (4-4) ANOVA تهیه شده توسط نرم افزار Winrobust………………………………………….. 50
جدول (4-5) سهم هر پارامتر……………………………………………………………………………………………………. 2
جدول (4-6) میزان انحراف معیار……………………………………………………………………………………………… 2
جدول (4-7) میزان انرژی واحد برای زدایش COD……………………………………………………………..  2
 
جدول(4-8) میزان انرژی مصرف شده برای انجام فرایند توسط تحقیقات مختلف……...………….59
– مقدمه
ضایعات آب مشکلی جدی در سطح جهان است. دسترسی به آب سالم و تمیز برای تأمین نیازهای انسانی مختلف، در دهه­های آینده یک چالش مهم محسوب می­ شود. انجمن حفاظت محیط زیست ایالات متحده آمریکا برآورد کرده است که تقریباً یک سوم جریان آب جهان به طور مشخص آلوده است و اصل حفظ کیفیت آب برهم زده شده است. بنابراین چه برای مصارف آشامیدنی و چه برای مصارف صنعتی معمولاً آب طبیعی احتیاج به تصفیه دارد .پساب­های صنعتی با توجه به منشاء آلودگی می­توانند شامل انواع آلودگی باشند. نظیر پساب­های روغنی، پساب­های حاوی مواد آلی، پساب­های حاوی رنگ و … . با شناخت نوع آلودگی می­توان روش زدایش آنها را بررسی کرد.
ترکیبات مقاوم در برابر تجزیه زیستی در فاضلاب­های صنعتی علاوه بر سمیت می­توانند موجب طعم و بوی بد آب شوند. آنها به طور کامل توسط تصفیه بیولوژیک خارج نمی­شوند به طوریکه آب­های آلوده با این ترکیبات توسط تصفیه شیمیایی، تحت فرایند تصفیه قرار می­گیرند.
روش­های متداول تصفیه پساب به چهار دسته زیر تقسیم می­شوند:

1. روش­های زیستی
2. روش­های اکسایش شیمیایی
3. روش­های اکسایش فیزیکی- شیمیایی

 
 
فهرست مطالب
عنوان                                                                                                                                                 شماره صفحه

1. فصل اول: مقدمه                                1

1-1- سل- ژل. 2
1-1-1- تاریخچه فرایند سل- ژل. 3
1-1-2- مراحل فرایند سل ژل. 4
1-1-3- تشکیل سل.. 4
1-1-4- تشکیل ژل. 6
1-1-5- مزایای روش سل- ژل. 8
1-2- پیرسازی.. 9
1-3- خشک کردن. 9
1-3-1- خشک کردن محیطی.. 9
1-3-2- خشک کردن فوق بحرانی.. 10
1-3-3- سایر روش ها 12
1-4- ایروژل. 12
1-4-1- تاریخچه ایروژل. 13
1-4-2- خواص ایروژلها 13
1-4-3- انواع ایروژل. 14
1-4-4- کاربرد ایروژلها 16
1-5- ایروژل آلومینا 17
1-6- معرفی سیال فوق بحرانی.. 18
1-6-1- تاریخچه سیال فوق بحرانی.. 19
1-6-2- کاربرد سیال فوق بحرانی.. 20

2. فصل دوم: پیشینه تحقیق                                                                                24

2-1- اهداف پایان نامه. 32

3. فصل سوم: مطالعات آزمایشگاهی 33

3-1- تجهیزات لازم. 34
3-1-1- همزن مغناطیسی هیتر دار 34
3-1-2- دستگاه خشک کن فوق بحرانی.. 35
3-1-3- سایر وسایل آزمایشگاهی.. 38
3-2- مواد. 39
3-2-1- آلومینیوم تری سک بوت اکساید. 39
3-2-2- حلال. 39
3-2-3- اسید. 40
3-2-4- آب دوبار تقطیر. 40
3-3- روش انجام آزمایش… 40
3-3-1- تهیه ژل. 40
3-3-2- خشک کردن ژل. 48

4. فصل چهارم: نتایج و بحث 49

4-1- بررسی زمان تشکیل ژل آلومینا 50
4-1-1- مقایسه بین هیدرولیز یک مرحله­ا­­ی و دو مرحله­ ای.. 50
4-1-2- بررسی تاثیر مقدار اسید. 50
4-1-3- بررسی تاثیر نسبت مولی آب به پیش­ماده 53
4-1-4- بررسی تاثیر دما 55

 

4-1-5- بررسی تاثیر غلظت اولیه محلول. 56
4-1-6- مقایسه بین اسید نیتریک و استیک اسید در واکنش هیدرولیز. 57
4-2- بررسی خشک کردن ژل آلومینا 58

5. فصل پنجم: نتیجه ­گیری 62

5-1- نتیجه ­گیری.. 63
5-2- پیشنهادات.. 63

6. مراجع                                     64
7. پیوست 1    68

 
 
فهرست جداول
عنوان                                                                                                                        شماره صفحه                                                                         
جدول ‎2‑1: مقایسه خواص ژل خشک شده به سه روش مختلف   26
جدول ‎2‑2: مورفولوژی و اندازه ذره زیروژل در pH های مختلف   31
جدول ‎3‑1: سایر وسایل بکار رفته  39
جدول ‎3‑2: هیدرولیز یک مرحلهای و دو مرحلهای سنتز ژل آلومینا با غلظت 16 درصد وزنی پیش ماده به حلال  44
جدول ‎3‑3: مقادیر مختلف اسید در سنتز ژل با غلظت 16 درصد وزنی پیشماده به حلال در محلول اولیه و هیدرولیز یک مرحلهای   45
جدول ‎3‑4: مقادیر مختلف نسبت مولی آب به پیشماده با غلظت 16 درصد وزنی پیش ماده به حلال در محلول اولیه به روش هیدرولیز یک مرحلهای   46
جدول ‎3‑5: هیدرولیز یک مرحلهای با غلظت 16 درصد وزنی پیش­ماده به حلال در محلول اولیه در دو دمای 32 و 60 درجه سانتیگراد  47
جدول ‎3‑6: هیدرولیز یک مرحله ای پیش ماده در غلظت های مختلف پیشماده به حلال در محلول اولیه  47
جدول ‎3‑7: بکار بردن استیک و نیتریک اسید در هیدرولیز دو مرحله ای با غلظت 16 در صد وزنی پیش­ماده به حلال در محلول اولیه  48
جدول ‏4‑1: نتایج حاصل از هیدرولیز یک و دو مرحله ای پیش­ماده 50
جدول ‏4‑2: نتایج حاصل از آزمایش سنتز ژل در مقادیر مختلف اسید  51
جدول ‏4‑3: نتایج حاصل از آزمایش سنتز ژل در نسبت­های مختلف مولی آب به پیش­ماده 53
جدول ‏4‑4: نتایح حاصل از هیدرولیز در دو دمای 32 و 60 درجه سانتیگراد  55
جدول ‏4‑5: نتایج حاصل از هیدرولیز با غلظت­های مختلف پیش­ماده 56
فهرست شکل ها
عنوان                                                                                                                        شماره صفحه                                                                         
شکل ‏1‑1: نمای کلی روش سل- ژل  2
شکل ‏1‑2 : نمای کلی از واکنش هیدرولیز  5
شکل ‏1‑3 : تصویر مدل سه بعدی مربوط به واکنش تراکم  7
شکل ‏1‑4 : نمای کلی مراحل مختلف واکنش سل- ژل  8
شکل ‏1‑5 : نمودار فازی فشار- دما برای رسیدن به شرایط بحرانی   11
شکل ‏1‑6 : ایروژل تهیه شده از ملامین با فرمالدهید  15
شکل ‎2‑1: نمایش رفتار ژل آلومینا تحت تاثیرpH   31
شکل ‎3‑1: همزن مغناطیسی هیتر دار 34
شکل ‎3‑2: نمای شماتیک دستگاه آزمایشگاهی خشک کن فوق بحرانی   35
شکل ‎3‑3: نمائی از دستگاه آزمایشگاهی خشک کن فوق بحرانی   36
شکل ‎3‑4: رآکتور 36
شکل ‎3‑5: حمام پارافین   37
شکل ‎3‑6: پمپ خلا  38
شکل ‎3‑7: محلول بعد از اضافه کردن اسید  41
شکل ‎3‑8:  تشکیل میسل   41
شکل ‎3‑9: سل تشکیل شده از میسل ها 42
شکل ‎3‑10: تشکیل ژل و رسوب ژله­ای یا لخته از سل   42
شکل ‎3‑11: لایه کاتیونی-آنیونی تشکیل شده اطراف میسل   43
شکل ‏4‑1: سل آلومینا قبل از اضافه کردن اسید  57
شکل ‏4‑2: سل آلومینا بعد از افزودن اسید a: نیتریک اسید b: استیک اسید  57
شکل ‏4‑3: آنالیز SEM ژل آلومینا خشک شده در a) شرایط محیط b) شرایط فوق بحرانی   60
شکل ‏4‑4: آنالیز SEM ژل آلومینا خشک شده در a) شرایط محیط b) شرایط فوق بحرانی   61
شکل ‏پ1‑1: سل حاصل از حلال متانول  68
شکل ‏پ1‑2: سل حاصل از حلال استن   69
شکل ‏پ1‑3: سل حاصل از حلال اتانول  69
فهرست نمودار ها 
عنوان                                                                                                                        شماره صفحه                                                                      
نمودار ‎2‑1: حجم نسبی ژل بر حسب نسبت مولی اسید به هیدروکسید 24
نمودار ‎2‑2: تاثیر دمای کلسیناسیون روی مساحت ویژه ایروژل در سه چگالی مختلف  27
نمودار ‏4‑1: زمان تشکیل ژل بر حسب حجم اسید در نسبت مولی آب به پیش­ماده برابر با 2 و دمای 32 درجه سانتیگراد  51
نمودار ‏4‑2: جرم رسوب تشکیل شده بر حسب حجم اسید در نسبت مولی آب به پیش­ماده برابر با 2 و دمای 32 درجه سانتیگراد  52
نمودار ‏4‑3: زمان تشکیل ژل بر حسب نسبت مولی آب به پیش­ماده در دمای 32 درجه سانتی گراد و 5/0میلیلیتر اسید نیتریک    54
 نمودار ‏4‑4: جرم رسوب تشکیل یافته بر حسب نسبت مولی آب به پیش­ماده در دمای 32 درجه سانتی گراد و 5/0میلی­لیتر اسید­نیتریک    54
نمودار ‏4‑5: تغییرات دما و فشار راکتور بر حسب زمان خشک کردن ژل آلومینا 58

1-1- سل- ژل