عنوان                                                                                             صفحه

فصل اول: مقدمه

1-1- گلوتاتیون S- ترانسفرازها………………………………………………………………………………………… 2     

1-2- ژن GSTO2…………………………………………………………………………………………………………… 4

1-3- ژن GSTM1………………………………………………………………………………………………………….. 6

1-4- بیماری آب مروارید وابسته به سن…………………………………………………………………………. 7

1-4-1- نشانه‌های پیشرفت آب مروارید………………………………………………………………………….. 7

1-4-2- اپیدمیولوژی…………………………………………………………………………………………………………. 8

1-4-3- طبقه بندی آب مروارید………………………………………………………………………………………. 8

1-4-4- ریسك فاكتورها……………………………………………………………………………………………………. 9

1-5-هدف…………………………………………………………………………………………………………………………… 10

فصل دوم:مروری بر تحقیقات پیشین

2-1-  تحقیقات پیشین……………………………………………………………………………………………………… 12

2-2-  فرضیات……………………………………………………………………………………………………………………. 14

فصل سوم:مواد و روش‌ها

3-1-  نمونه گیری……………………………………………………………………………………………………………… 16

3-2-  وسایل مورد نیاز………………………………………………………………………………………………………. 17

3-3-  مواد مورد نیاز………………………………………………………………………………………………………….. 17

3-4-  تهیه محلول‌ها………………………………………………………………………………………………………….. 18

3- 5-  استخراج DNA از خون محیطی به روش جوشاندن (Boiling)…………………. 19

3-6-  واكنش زنجیره‌ای پلیمراز (PCR)……………………………………………………………………….. 20

3-7-  تعیین ژنوتیپ ژن GSTO2………………………………………………………………………………… 22

3-9-  الكتروفورز………………………………………………………………………………………………………………… 22

3-10-  رنگ آمیزی ژل…………………………………………………………………………………………………….. 23

3-11-  تحلیل آماری…………………………………………………………………………………………………………. 25

فصل چهارم: نتایج

نتایج ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 27

فصل پنجم:  بحث و نتیجه‌گیری

نتایج مطالعه حال حاضر…………………………………………………………………………………………………….. 36

پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………………………………. 36

منابع و مأخذ    38

– گلوتاتیون S– ترانسفرازها

 

گلوتاتیون S-ترانسفرازها (GSTs)[1] اولین بار در سال 1961 شناسایی شدند (Booth et al., 1961). گلوتاتیون S- ترانسفرازها آنزیم‌های چند عملكردی هستند (Masoudi et al., 2011; Terada, 2005). این خانواده بزرگ آنزیمی از آنزیم‌های سم‌زدایی فاز II هستند، كه تركیب گلوتاتیون احیا شده (GSH) را برای تركیبات الكتروفیل درونی و بیرونی مختلف، كاتالیز می‌كنند (Takeshita et al., 2009; Whitbread et al., 2003; Whitbreada et al., 2003). این آنزیم‌ها برای سم‌زدایی زنوبیوتیك‌ها[2]، تركیبات سمی درونی و برای محافظت از بافت‌ها در برابر آسیب

 اكسیداتیو مهم هستند (Juronen et al., 2000).

GSTهای انسانی بر پایه همانندی توالی آمینواسید طبقه بندی می‌شوند. اعضای هر  كلاس، %75- %95 یكسانی توالی پروتئین داشته و اعضای كلاس‌های مختلف، یكسانی توالی پروتئین، %35- %25 است (Pearson et al., 1993).

گلوتاتیون S- ترانسفرازهای انسانی به دو كلاس GSTهای سیتوزولی و میكروزومی تقسیم می شوند. GST های سیتوزولی یا محلول، به طور عمده در سیتوپلاسم توصیف می‌شوند، اما در هسته و میتوكندری نیز وجود دارند. در هسته و میتوكندری GSTها ممكن است، نقش مهمی، در دفاع علیه استرس اكسیداتیو و شیمیایی بازی كنند. گروه GSTهای میكروزومی شامل 6 پروتئین هستند. دو تا از آن‌ ها در تولید لكوترین‌ها و پروستاگلاندین E دخالت دارند. GSTهای میكروزومی در شبكه آندوپلاسمی و غشاء خارجی میتوكندری جمع می‌شوند تا از غشاءها در برابر استرس اكسیداتیو محافظت كنند (Raza et al., 2002). در میان GSTهای محلول كه در سیتوزول‌های بافت بیان می‌شوند، خانواده‌های ژنی زیر شناخته شده هستند (Hayes and Strange, 2000; Strange et al., 2001) :

كلاس آلفا[3] بر روی كروموزوم 6  (GSTA)

كلاس مو[4] بر روی كروموزوم 1 (GSTM)          

كلاس تتا[5] بر روی كروموزوم 22 (GSTT)        

كلاس پای[6] بر روی كروموزوم 11 (GSTP)

كلاس زتا[7] بر روی كروموزوم 14 (GSTZ)

كلاس سیگما[8] بر روی كروموزوم 4 (GSTS)

كلاس كاپا[9] بر روی كروموزوم 7 (GSTK)

كلاس امگا[10] بر روی كروموزوم 10 (GSTO)   (Tasa, 2004)

و GST كلاس میكروزومی (میكروزومال[11]، mGST)

در میان این GSTها: GSTA، GSTM، GSTP، GSTT، GSTZ و GSTO در داخل بخش سیتوزولی قرار گرفتند و GSTK در بخش میتوكندری قرار گرفته است(Terada, 2005). كلاس‌های دیگر (epsilon, delta, tau, phi, lambada) در گیاهان و حشرات یافت شده‌اند (Sawicki et al., 2003; Wagner et al., 2002).

در هر كلاس از GST در انسان، تعداد مختلفی از آن‌ ها وجود دارند كه از یک عدد در كلاس Zeta و Pi تا پنج عدد در كلاس mu متغیر است (Pemble et al., 1996). ایزوزیم‌های GST، آنزیم‌های كلیدی شركت كننده در سیستم‌های تمیزكننده برای محافظت از وضوح عدسی هستند. GSTها، اولین آنزیم‌ها در مسیر مركاپتوریک اسید هستند كه افزایش نوكلئوفیل تیول از GSH برای بسیاری از تركیبات مضر كاتالیز می‌شود، و این برای سم‌زدایی از زنوبیوتیك‌ها و برای محافظت از عدسی‌ها و سایر بافت‌ها در برابر آسیب اكسیداتیو مهم هستند (Juronen et al., 2000). GSTها در عدسی‌ها و در اندام‌های دیگری مثل كبد فعالیت عمده‌ای دارند (Rathbun and Hanson, 1979).

GSTها در تنظیم مسیرهای سیگنالینگ[12] و بیوسنتز سلول و نیز در ایجاد بعضی بیماری‌های انسانی مانند پاركینسون[13] (Menegon et al., 1998)، آلزایمر[14]، آترواسكلروزیس[15]، سیروز كبدی[16]، سالخوردگی (Gupta et al., 2008)، و هم در مشكلات چشمی مانند آب‌مروارید[17] (Ansari et al., 1996)، گلوكوما[18] (Abu-Amero et al., 2008; Tasa, 2004) نقش مهمی دارند.

1-2- ژن GSTO2

كلاس امگای گلوتاتیون ترانسفرازها(GSTO)  در دامنه وسیعی از گونه‌ها شامل انسان‌، موش، موش صحرایی و Caenorhabditis elegans و  Drosophilamelanogasterشناسایی شده‌اند. مشخصه قابل توجه GST امگای انسان، موش، خوك و نماتود N-ترمینال با طول 19-20 توالی است كه درGST های دیگر  یافت نشده است (Board et al., 2000). در مقابل سایر GSTها، این GSTO فعالیت ضعیفی با سوبسترای مشترك GST دارد. اما فعالیت‌های جدید گلوتاتیون وابسته به تیول ترانسفرازها، دی هیدروآسكوربات ردوكتاز و مونومتیل آرسونات ردوكتاز را نشان می‌دهد. جایگاه فعال سیستئین را دارد كه می تواند پیوند دی‌سولفیدی با GSH را شكل دهد (Board et al., 2000; Takeshita et al., 2009).

GSTO انسان، شامل دو ژن GSTO1 و GSTO2 و ژن كاذب GSTO3p است. ژن‌های GSTO1 و GSTO2 به ترتیب 5/12 و 5/24 kb هستند. توسط 5/7 kb  بر روی كروموزوم 10q24.3 از هم جدا شده‌اند كه بین ماركرهای D10S603 و D10S597 قرار گرفته‌اند. GSTO2 با GSTO1 %64 همسانی آمینواسید و %73 تشابه دارد (Marahattaa et al., 2006; Takeshita et al., 2009). سه پلی مورفسیم در ژن‌های ‌GSTO: GSTO1*A140D، GSTO1*E155del، GSTO2*N142D در گروه‌های قومی شناسایی شده است (Marahattaa et al., 2006). ژن GSTO2 6 اگزون دارد كه 5/24 kb وسعت دارد (Whitbread et al., 2003). در GSTO2، جا‌به‌جایی A>G در موقعیت نوكلئوتید 424 در اگزون 4 شناسایی شد. جانشینی آمینواسید از آسپارژین به آسپارتات در باقیمانده 142 (N142D) صورت گرفته است. cDNA انسانی با طول كامل GSTO2 1179 جفت باز طول دارد و پروتئین باقیمانده‌های 243 آمینواسیدی را رمز می‌كند. اما اهمیت فیزیولوژی GSTO2 به طور كامل روشن نشده است (Masoudi et al., 2011).

چهار پلی‌مورفیسم تك نوكلئوتید غیرهمسان در موقعیت‌های نوكلئوتید 121، 389، 424، 472 در GSTO2 انسانی گزارش شده است. سه واریانت شیوع بسیار كمی در جمعیت انسانی دارند و تنها جانشینی در موقعیت 424 شیوع بالایی در جمعیت جهان دارد (Masoudi et al., 2011).

آلل 142D دارای فراوانی 31/0 در میان استرالیایی‌های اروپایی در كانبرا، 86/0 در میان آفریقایی‌های Bantu در Durban، و 27/0 در میان چینی‌ها از هنگ كنگ گزارش شده است (Marahattaa et al., 2006). در GSTO2، آلل142D ، بیشترین فراوانی در آفریقایی‌ها گزارش شده است (Whitbread et al., 2003).

آنالیز الگوی بیان مشخص كرد كه GSTO2 در همه‌جا به میزان كم بیان می‌شود (Masoudi et al., 2011; Wang et al., 2005). این پراكندگی وسیع GSTO2، تایید می‌كند كه عملكرد زیستی مهمی دارد. بیان قابل توجه GSTO2 در كبد، كلیه و ماهیچه اسكلتی دیده می‌شود و بیان پایین در قلب دیده می‌شود (Marahattaa et al., 2006; Whitbread et al., 2003). در پانكراس و پروستات نیز بیان بالایی دارد. بیان بیش از حد GSTO2 مرگ برنامه‌ریزی شده سلول‌های L-02 را القا می‌كند. Wang و همكارانش در سال 2005 دریافتند كه GSTO2 ممكن است نقش مهمی در سیگنال سلولی بازی كند (Wang et al., 2005).

 

1-3- ژن GSTM1

 كلاس mu در انسان دارای پنج ژن است كه عبارتند از: GSTM1، GSTM2، GSTM3، GSTM4 و GSTM5. ژن‌های این خانواده روی كروموزوم 1q13.3 به این ترتیب:              5′- GSTM4-GSTM2-GSTM1-GSTM5-GSTM3-3′ قرار گرفته‌اند. GSTM1 یكی از ژن‌های كد كننده كلاس mu است. GSTM1 دارای 10 اگزون می‌باشد (Kerb et al., 1999; Okcu et al., 2004; Xu et al., 1998). چندشكلی در GSTM1 (عضو كلاس mu) در همه جمعیت‌های انسانی وجود دارد (Harada et al., 1992; Pemble et al., 1994).

یک نوع از چندشكلی گزارش شده، كه در ژن‌ GSTM1 وجود آلل نول (غیرفعال) است كه GSTM1-0 نامیده می‌شود. آلل‌های GSTM1-0 به خاطر حذف در ژن GSTM1 به وجود می‌آید و منجر به فقدان فعالیت آنزیمی در افراد هموزیگوت برای آلل‌های فوق می‌شود (Harada et al., 1992; Pemble et al., 1994). این ژن در جمعیت‌های انسانی دارای چندشكلی ژنتیكی آللی به صورت حذف كامل ژن می‌باشد. براساس این چندشكلی افراد می‌توانند دارای دو فنوتیپ مختلف باشند؛ دارای دو آلل پوچ (GSTM1-null) كه پروتئین  GSTM1 را ندارد، و یا دارای یک یا دو آلل حاضر (GSTM1-present) كه پروتئین GSTM1 را دارد كه در نتیجه، فرد دارای ژنوتیپ GSTM1-null، از تمام فعالیت‌هایی كه توسط پروتئین GSTM1 صورت می‌گیرد مانند سم زدایی مواد سرطان‌زا، و فعالیت‌های متابولیكی مربوط به این آنزیم محروم می‌باشد.

افراد هموزیگوت برای آلل‌های نول در جایگاه‌ ژن GSTM1 دارای افزایش ریسك برای چندین نوع از انواع سرطان‌ها مانند: سرطان معده، كلوركتال(Saadat and Saadat, 2001; Saadat and Farvardin-Jahromi, 2006)، سرطان سینه (Park et al., 2000)، و سرطان خون(Saadat and Saadat, 2000)  و نیز بیماری‌های دیگر مثل آسم (Saadat et al., 2004b)، آب مروارید(Saadat and Farvardin-Jahromi, 2006; Saadat et al., 2004a; Sekine et al., 1995) و بیماری قلبی (Abu-Amero et al., 2006; Wilson et al., 2003) می باشند.

براساس گزارش از كل داده‌های موجود، فراوانی ژنوتیپ نولGSTM1 53 % بین قفقازی‌ها و 27 % بین آمریكائیان آفریقایی تبار و 53 % بین آسیایی‌ها است (Garte et al., 2001).

1-4- بیماری آب مروارید وابسته به سن

 آب مروارید، كدورت عدسی چشم است. زمانی كه ما به چیزی نگاه می‌كنیم، اشعه‌های نور به داخل چشم ما می‌روند. اشعه‌های نور، از طریق مردمك چشم و از طریق عدسی بر روی شبكیه متمركز می‌شوند. عدسی بایستی شفاف باشد تا

بر اساس یافته ها تفاوت معناداری بین عملکرد دوچرخه سواران در آزمون 4 کیلومتر و حجم ذخیره بازدمی (Sig=0/019)  و حجم بازدمی با فشار در ثانیه اول  (Sig=0/0001) مشاهده شد.  همچنین تفاوت معنی داری بین عملکرد دوچرخه سواران در آزمون 4 کیلومتر و میزان هماتوکریت آنان(Sig=0/003)  وجود داشت. اما تفاوت معنی داری بین عملکرد دوچرخه سواران در آزمون 4 کیلومتر و غلظت هموگلوبین آنان(Sig=0/319)  دیده نشد. {P=0/05 }

به طور کلی می توان نتیجه گرفت که بهبود و بالا رفتن این شاخص های فیزیولوژیکی ( میزان هماتوکریت، حجم ذخیره بازدمی و حجم بازدمی با فشار در ثانیه اول ) سبب بهبود عملکرد دوچرخه سواران و اجرای هرچه بهتر و در نتیجه کاهش رکورد آنان می شود. از این رو مربیان و ورزشکاران رشته های مختلف ورزشی می توانند در برنامه های تمرینی خود از روش هایی استفاده کنند که باعث بهبود و افزایش این شاخص های فیزیولوژیکی در ورزشکاران گردد.

واژه های کلیدی : دوچرخه سوار، آزمون 4 کیلومتر، حجم ذخیره بازدمی، حجم بازدمی با فشار در ثانیه اول، میزان هماتوکریت، غلظت هموگلوبین

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                      صفحه

فصل اول : مقدمه

1-1-بیان مسئله ……………………………………………………………………………………………………………………….. 4

1-2-اهمیت و ضرورت تحقیق………………………………………………………………………………………………….. 6

1-3-اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………….. 9

1-3-1-هدف کلی …………………………………………………………………………………………………………………….. 9

1-3-2-اهداف اختصاصی ………………………………………………………………………………………………………… 9

1-4-سؤالات تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………. 9

1-5-تعریف واژه ها و اصطلاحات …………………………………………………………………………………………. 10

فصل دوم : مفاهیم بنیادی و ادبیات تحقیق

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………….. 12

2-1- مفاهیم بنیادی ………………………………………………………………………………………………………… 12

2-1-1- دوچرخه سواری ………………………………………………………………………………………………… 12

2-1-1-1- تاریخچه دوچرخه سواری ……………………………………………………………………….. 12

2-1-1-2- عوامل مهم در موفقیت دوچرخه سواران ………………………………………………. 15

2-1-1-3- خصیصه نمای عملکرد ……………………………………………………………………………. 15

2-1-2- تنفس ……………………………………………………………………………………………………….. 16

2-1-2-1- نکات قابل توجه آناتومیکی …………………………………………………………………….. 17

2-1-2-2- اصول مکانیکی تهویه ریوی ……………………………………………………………………. 19

2-1-2-3- ساختار دستگاه تنفس……………………………………………………………………………… 20

2-1-2-4- منطقه جریان هوایی ……………………………………………………………………………….. 20

2-1-2-5- مبادله گازها در ریه …………………………………………………………………………………. 21

2-1-2-5-1-  تهویه حبابچه ای …………………………………………………………………………. 21

عنوان                                                                                                                      صفحه

2-1-2-5-2- نسبت تهویه به جذب اکسیژن …………………………………………………….. 22

2-1-2-6- کنترل تهویه ای ……………………………………………………………………………………….. 23

2-1-2-6-1 عوامل عصبی …………………………………………………………………………………… 23

2-1-2-6-2 عوامل هومورال…………………………………………………………………………………. 23

2-1-2-6-3- PO2 پلاسما و گیرنده های شیمیایی ………………………………………… 24

2-1-2-7- اثر ورزش بر حجم جاری ……………………………………………………………………….. 24

2-1-2-8- اثر ورزش بر تهویه دقیقه ای …………………………………………………………………. 24

2-1-2-9- اثر ورزش بر نسبت تهویه به جریان خون …………………………………………….. 25

2-1-2-10- سازگاریهای کوتاه مدت عملکرد ریوی هنگام فعالیت ورزشی ………….. 25

2-1-2-11- تهویه هنگام انتقال از حالت استراحت به حالت پایدار فعالیت ورزشی 25

2-1-2-12 اثر تمرین بر عملکرد ریه ……………………………………………………………………….. 26

2-1-2-13 حجم ها و ظرفیت های ریه …………………………………………………………………… 26

2-1-2-13-1- حجم ها و ظرفیت های ایستای ریه ………………………………………… 27

 2-1-2-13-2- حجم های پویای ریه ……………………………………………………………….. 29

2-1-3- خون ……………………………………………………………………………………………………. 30

2-1-3-1- ترکیب خون …………………………………………………………………………………………….. 30

2-1-3-2- خون سازی ………………………………………………………………………………………………. 30

2-1-3-2-1- هماتوپوئز ……………………………………………………………………………………….. 31

2-1-3-3- دودمان سلول های خونی ……………………………………………………………………….. 31

  2-1-3-4- اریتروپوئز ………………………………………………………………………………………………. 31

2-1-3-5- هموگلوبین ………………………………………………………………………………………………. 32

2-1-3-6- شاخص های هماتولوژی خون ………………………………………………………………… 32

2-1-3-7- تعداد گلبولهای قرمز خون ……………………………………………………………………… 32

2-1-3-8- غلظت هموگلوبین …………………………………………………………………………………… 33

2-1-3-9- محاسبه تغییر حجم پلاسما …………………………………………………………………… 34

2-1-3-10- هماتوکریت ……………………………………………………………………………………………. 35

2-1-3-11- میانگین حجم گویچه ای …………………………………………………………………….. 35

2-1-3-12- میانگین هموگلوبین گویچه ای …………………………………………………………… 35

2-1-3-13-  میانگین تراکم هموگلوبین گویچه ای…………………………………………………. 36

2-1-3-14- اثر ورزش بر پارامترهای خونی …………………………………………………………….. 36

عنوان                                                                                                                      صفحه

2-1-3-15- آیا ورزش سبب ایجاد کم خونی می شود؟ ……………………………………….. 37

2-1-3-16- تأثیر تمرین بر حجم خون و سلولهای قرمز خون ……………………………… 38

2-1-3-16-1- تأثیر تمرین بر هموگلوبین ………………………………………………………… 39

2-1-3-17- انتقال اکسیژن و دی اکسید کربن در خون ………………………………………. 39

2-1-3-17-1- انتقال اکسیژن …………………………………………………………………………….. 39

2-1-3-17-2- اشباع هموگلوبین ……………………………………………………………………….. 39

2-2- ادبیات تحقیق ………………………………………………………………………………………. 42

2-2-1- تحقیقات مربوط به تنفس ………………………………………………………………………….. 42

2-2-1-1- تحقیقات انجام شده در داخل کشور ……………………………………………………………… 42

2-2-1-2- تحقیقات انجام شده در خارج کشور ……………………………………………………… 45

2-2-2-تحقیقات مربوط به خون………………………………………………………………………………………. 50

2-2-2-1-تحقیقات انجام شده در داخل کشور…………………………………………………………. 50

 

 

2-2-2-2-تحقیقات انجام شده در خارج کشور………………………………………………………….. 52

2-2-3-تحقیقات مربوط به رشته 4 کیلومتر دوچرخه سواری………………………………………. 54

 فصل سوم:روش شناسی تحقیق

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………. 59

3-1-روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………….. 59

3-2-جامعه و نمونه آماری……………………………………………………………………………………………………… 59

3-3-متغیر های تحقیق…………………………………………………………………………………………………………… 60

3-3- 1-متغیرهای مستقل……………………………………………………………………………………………….. 60

3-3-2-متغیر وابسته…………………………………………………………………………………………………………. 60

3-4-امکانات و ابزارهای مورد استفاده……………………………………………………………………………………. 60

3-5-روش جمع آوری اطلاعات…………………………………………………………………………………………….. 60

3-5-1-اندازه گیری عملکرد آزمون دوچرخه سواری……………………………………………………… 60

3-5-2-اندازه گیری حجم های ریوی………………………………………………………………………………. 61

3-5-2-1-روش کار با دستگاه اپیرومتر……………………………………………………………………… 61

3-5-2-2-اندازه گیری ظرفیت حیاتی با فشار(fvc)…………………………………………………. 62

3-5-2-3-اندازه گیری ظرفیت حیاتی آهسته(SVC)……………………………………………… 63

3-5-2-4-اندازه گیری تهویه ارادی(MVV)……………………………………………………………… 65

عنوان                                                                                                                      صفحه

3-5-3-اندازه گیری پارامتر های خونی……………………………………………………………………………. 66

3-6- روش آماری جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات………………………………………………………………… 67

فصل چهارم : یافته های تحقیق

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………….. 69

4-1- ویژگی های جمعیت شناسی شرکت کنندگان …………………………………………………………. 69

4-2- تجزیه و تحلیل توصیفی داده ها………………………………………………………………………………….. 70

4-2-1- جدول شاخص های آمار توصیفی …………………………………………………………………….. 70

4-2-2- نمودار های پراکندگی متغیر های تحقیق………………………………………………………… 70

4-3- تجزیه و تحلیل استنباطی داده ها……………………………………………………………………………….. 76

4-3-1- سوال اول……………………………………………………………………………………………………………… 76

4-3-2- سوال دوم…………………………………………………………………………………………………………….. 77

4-3-3- سوال سوم……………………………………………………………………………………………………………. 79

4-3-4- سوال چهارم………………………………………………………………………………………………………… 80

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………….. 83

5-1- خلاصه تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………… 83

5-2- نتایج تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………. 84

5-3- بحث و بررسی و نتیجه گیری …………………………………………………………………………………….. 84

5-4- محدودیت های تحقیق ………………………………………………………………………………………………… 87

5-4-1- محدودیت های قابل کنترل ……………………………………………………………………………….. 87

5-4-2- محدودیت های غیر قابل کنترل ……………………………………………………………………….. 87

5-5- پیشنهادات …………………………………………………………………………………………………………….. 87

5-5-1- پیشنهادات کاربردی …………………………………………………………………………………………… 87

5-5-2- پیشنهادات پژوهشی……………………………………………………………………………………………. 88

فهرست منابع و مآخذ

منابع فارسی ………………………………………………………………………………………………………….. 89

منابع انگلیسی…………………………………………………………………………………………….. 94

مقدمه

پیشرفت­های قابل توجه در زمینه تكنولوژی علی رغم مزایای بی­شماری كه از نظر سرعت و دقت انجام كارها برای انسان به ارمغان آورده، یكی از بزرگترین معضلات زندگی مدرن یعنی فقر حركتی را نیز در پی داشته است. آثار نامطلوب فقرحركتی بر سلامت عمومی باعث شیوع بیماری های غیر واگیر نظیر مشكلات قلبی- عروقی، مشكلات تنفسی و ناهنجاری­های وضعیتی شده است ( تقی زاده،1382).

مهمترین وظیفه افراد تحصیل کرده در زمینه تربیت بدنی و علوم ورزشی، توسعه و گسترش ورزش در بین عموم مردم، آگاه کردن افراد از عوارض ناشی از بی تحرکی و بیان فواید فعالیت بدنی می­باشد. با آگاهی از فواید ورزش و دوری از بی تحرکی و عادت به فعالیت، آنها در شرایط و وضعیت جسمانی مناسب تری قرار گرفته و علاوه بر طول عمر بیشتر، از بسیاری از بیماری­های جسمانی و روانی نیز دور خواهند بود (رزم آرا، 1377).

بنابراین، وظیفه یک متخصص در امور ورزش قبل از هر چیز تشویق افراد است و چه بهتر است که این تشویق و ترغیب از سنین پایین آغاز شده تا به این وسیله به هدف دوم که بهبود  وضعیت ورزش قهرمانی است، نایل شویم( معماری، 1381).

برای ارتقاء ورزش قهرمانی، نخست لازم است که عوامل موثر در افزایش کارایی و عملکرد ورزشکاران در رشته ورزشی و حتی ماده های مختلف یک رشته ورزشی آگاهی پیدا کرده، تا بدین ترتیب با شناخت تفاوتهای فردی افراد، وقت، هزینه و سرمایه های مالی و انسانی گزافی را به هدر ندهیم. با انتخاب افراد مستعد برای هر رشته ورزشی ویژه علاوه بر جلوگیری از اتلاف هزینه می توان پیشرفتهای چشمگیری در زمینه ورزش قهرمانی به دست آورد (موحدی،1372).

پژوهش های گوناگونی که از سالهای 1650 تا 1750 میلادی انجام شده و تا کنون نیز ادامه دارد، همگی مبین این امر هستند که عملکردهای حرکتی افراد با مشخصات فیزیکی و فیزیولوژیکی آنها ارتباط دارد. همچنین پژوهشهای زیادی نشان می دهند رشته های مختلف ورزشی و  حتی ماده های مختلف یک رشته ورزشی، نیازمند ویژگیهای خاص هستند. بنابراین  برای دستیابی به سطوح بالای موفقیت ابتدا باید از خصوصیات مورد نیاز هر رشته ورزشی آگاهی داشته، سپس به شناسایی افراد مستعد که دارای مشخصات آنتروپومتریکی و فیزیولوژیکی مطابق با ویژگیهای مورد لزوم آن رشته ورزشی هستند، بپردازیم تا با آموزش افراد منتخب هم فرصت برای تمامی افراد مستعد باز شده ، هم نتایج مطلوب تری به دست آید. بدین ترتیب، یک متخصص علوم ورزشی در دو زمینه سرمایه گذاری می کند:      

 1) در زمینه سلامت افراد وعادت دادن آنها از دوران کودکی و نوجوانی به پرداختن به فعالیت بدنی و کسب فواید ناشی از آن از بدو کودکی.

2) در زمینه ورزش قهرمانی و ارتقاء سطح و تعداد ورزشکاران نخبه در کشور (موحدی،1374)  .

انجام فعالیت های ورزشی و استفاده صحیح از بدن، عامل تعیین کننده سلامتی است که سبب رهایی از تنش ها و فشارهای روانی می شود، زیرا توانایی های فرد را در مقابله با مشکلات افزایش می دهد. میزان توانایی و تحمل فعالیت های ورزشی در افراد مختلف متغیر است. این تفاوت با اجزای انتقال دهنده اکسیژن در خون ارتباط مستقیم دارد (ترکان،1375).    

فعالیت شدید بدنی، ظرفیت تحمل و افزایش مصرف بیش از حد اکسیژن در بدن انسان، و گسترش اثر انتقال اکسیژن نیز به عواملی از قبیل حجم خون در گردش و ظرفیت حمل توسط خون وابسته است. ظرفیت حمل اکسیژن به وسیله غلظت هموگلوبین و تعداد گلبولهای سرخ شناور خون تعیین می شود. مطالعات بی شماری نشان می دهد که در اثر افزایش متابولیسم به هنگام فعالیتهای ورزشی، ترکیب خون تغییر می کند. برای مثال، گلبولهای سرخ افزایش و آب (پلاسما) کاهش می یابد که خود این امر افزایش غلظت و بالا رفتن قابلیت انتقال اکسیژن توسط خون شده و در نتیجه کارایی فعالیت بدنی بیشتر می شود. این موضوع نه تنها زمان تمرین را تحت الشعاع قرار می دهد، بلکه برای سلامتی ورزشکاران نیز جنبه حیاتی دارد (زبیگیو،1990)[1].

دوچرخه سواری ورزش مفرح و جذابی برای همه اقشار جامعه و یکی از راه های پر بار کردن اوقات فراغت است. دوچرخه سواری همچنین به عنوان ورزش قهرمانی جایگاه خود را در کشور ما پیدا کرده است و خوشبختانه در سالهای اخیر رشد چشمگیری در ورزش دوچرخه سواری قهرمانی دیده شده است.

با توجه به کمبود تحقیقات علمی در زمینه شناخت عوامل موثر در ارتقاء رکورد  ورزشکاران در رشته دوچرخه سواری کشور و ناکامی دوچرخه سواران ایرانی در مسابقات جهانی، المپیک و عدم حضور یکصد ساله دوچرخه سواران ایران در مسابقات حرفه ای دنیا باعث شد محقق در راه اعتلای ورزش دوچرخه سواری کشور تحقیقی با هدف مقایسه عملکرد دوچرخه سواران در آزمون 4 کیلومتر بر اساس شاخصهای فیزیولوژیکی آنان انجام دهد.

1-1-  بیان مسئله

همگان بر این نكته واقفند كه تنفس جزء جدا نشدنی حیات هر موجود زنده است كه توسط عمل هماهنگ دستگاه تنفس و گردش خون صورت می ­گیرد. دستگاه تنفس از مهم­ترین دستگاه­های حیاتی بدن محسوب شده و در كنار سایر دستگاه­ها، از اجزای اصلی تهیه اكسیژن برای عضلات و اعضای مختلف بدن می ­باشد. نقش این دستگاه در فعالیت ­های بدنی و
رشته­های مختلف ورزشی به ویژه رشته­های استقامتی حائز اهمیت است (گلین و فیشر،1979)[2].

دستگاه گردش خون وظیفه برآوردن نیازهای بافت ها یعنی حمل مواد غذایی به بافت ها، حمل فرآورده های زائد به خارج از بافت ها، رساندن هورمون ها از یک  قسمت بدن به قسمت دیگر و به طور کلی حفظ یک محیط مناسب در تمام مایعات بافتی برای بقا و عمل مناسب سلولها را بر عهده دارد (شادان،1377).

خون وظایف مفید بسیاری در تنظیم عملکرد طبیعی بدن به عهده دارد. حجم کل خون با اندازه و شرایط تمرینی فرد تغییر قابل توجهی می کند. حجم های خون بالاتر با توده خالص بدن بزرگتر و سطوح تمرین استقامتی بالاتر در ارتباط است. خون ترکیبی از پلاسما و عناصر متشکله است. عناصر خون شامل سلول های قرمز خون، سلول های سفید خون و پلاکت ها می باشد. درصدی از حجم کل خون که شامل سلول ها یا عناصر متشکله است، هماتوکریت نامیده می شود. سلول های قرمز خون، اکسیژن را در پیوند با هموگلوبین منتقل می کنند؛ کاهش در تعداد و عملکرد سلول های قرمز خون می تواند تحویل اکسیژن را محدود کند و بنابر این اجرای ورزشی را تحت تاثیر قرار دهد(ویلمور، 2008).[3]

نظر به این­كه آمادگی قلبی- تنفسی یكی از مهم­ترین شاخص ­های فیزیولوژیک آمادگی عمومی بدن است و نیز آمادگی هوازی مطلوب در قبال همكاری و هماهنگی دستگاه­ های قلب و تنفس میسر می باشد؛  بنابراین،  به همان اندازه  اهمیت  قلب  و عروق و تحقیقات
بی­شماری كه دستگاه قلبی عروقی به خود اختصاص داده است، ضروری است درباره سلول های خونی و دستگاه ریوی و اثر این دو بر عملكرد ورزشکاران تحقیقات  بیشتری صورت گیرد. به طور كلی بیشتر تحقیقات انجام شده دربارة دستگاه ریوی و سلول های خونی در حوزة پزشكی و روی افراد مبتلا به بیماری­های انسدادی، بیماری های خونی  بوده و در حوزة فیزیولوژی ورزش نیز مطالعات مربوط به تأثیر فعالیت بدنی و ورزش و انواع آن  بر حجم های ریوی و پارامترهای خونی می باشد؛ که از آن جمله می توان به تحقیقات زیر اشاره نمود:

(خسروی، 1376) با بررسی تأثیر یک برنامة تمرین تناوبی زیر بیشینة شنا بر حجم­ها و ظرفیت­های پویا و ایستای ریوی زنان میان­سال نتیجه گرفت كه ظرفیت­های ایستای ریوی زنان شناگر شامل ظرفیت حیاتی و ظرفیت­های پویای ریه (حجم بازدمی با فشار در ثانیه اول و درصد آن و نیز حداكثر تهویه ارادی و درصد آن) در گروه آزمایش به طور معناداری بالاتر از گروه كنترل است.

(هوانگ چوآنگ و وان اوزنز [4]،  2006) در پژوهشی كه روی تغییرات پاسخ عملكرد ریوی به یک برنامه تمرینی كنترل ­شده 10 هفته­ای در افراد مسن كم ­تحرك انجام دادند، به این نتیجه رسیدند كه تمرین هوازی با شدت بالا تاثیر معناداری بر ظرفیت حیاتی با فشار و حجم بازدمی با فشار در ثانیه اول دارد؛ در حالی كه تمرین هوازی با شدت متوسط بر ظرفیت حیاتی با فشار اثر معنادار دارد.

 (کلاپ، 2000) دریافت تمرینات منظم ورزشی باعث تغییراتی در هموگلوبین، هماتوکریت و گلبول های قرمز خون گشته و باعث افزایش غلظت این فاکتور های خونی و همچنین خون می گردد؛ که به دنبال این سازگاری ها و تغییرات، عملکرد ورزشکاران طی این تمرینات بهبود پیدا خواهد کرد.

 از موضوعات مورد علاقه فیزیولوژیست های ورزشی مطالعه تاثیر فعالیت بدنی و ورزشی بر حجم ها و ظرفیت های ریوی و همچنین تاثیر فعالیت بدنی بر پارامترهای خونی می باشد و چون تفاوت این شاخص های فیزیولوژیکی اغلب به تفاوت های وراثتی نسبت داده شده است، موجبات غفلت از پرداختن بیشتر به توسعه و تاثیر این  فاکتورها بر روی عملکرد را فراهم آورده است (مک آردل[5]،1379) .

بهبود این شاخص های  فیزیولوژیکی می تواند در پیشرفت ورزشکاران اثرگذار باشد؛ لیکن با توجه به مطالعات محقق، تحقیقی در زمینه اثر این شاخص ها روی عملکرد ورزشکاران انجام نشده است. این مساله تا حدی ارائه یک نظر جامع درباره اثر این شاخص های  فیزیولوژیکی بر عملکرد را کمی با تردید روبرو نموده است و محقق را بر آن داشته است تا به این موضوع بپردازد که آیا ورزشکارانی که دارای شاخص های فیزیولوژیکی مناسب تری می باشند عملکرد بهتری دارند؟

1-2-ضرورت و اهمیت تحقیق

بسیاری از والدین علاقمند هستند فرزندانشان موفقیت در یک رشته ورزشی را تجربه کنند. برخی از والدین حتی ممکن است تمایل داشته باشند فرزند خود را در سطح نخبگان ورزشی و قهرمانان ملی و بین المللی ببینند. امروزه تحقیقات علمی در حوزه علوم ورزشی لزوم داشتن توانایی فیزیولوژیکی مناسب برای رسیدن به اوج قله قهرمانی در رشته های مختلف را به اثبات رسانیده است ( باشفاعت،1387).

اگر به خوبی به اطراف خود بنگریم، مشاهده خواهیم کرد که برخی افراد بعد از گذشت سالیان متمادی تلاش و تمرین، پیشرفت چندان در خور  توجهی در یک رشته ورزشی خاص نداشته و در عوض کسانی نیز بوده اند که به عبارتی راه صد ساله را در یک شب طی کرده اند و در مدت کوتاهی در زمره ورزشکاران تراز اول یک رشته ورزشی خاص قرار گرفته اند. این موضوع مساله داشتن یا نداشتن عوامل فیزیولوژیک مناسب برای کار و تلاش در یک رشته ورزشی خاص را مطرح می سازد ( بومپا[6]، 1985، هاره[7]، 1982 ).

استعدادهای بزرگی در زمینه دوچرخه سواری در کشور عزیز ما وجود دارد که در صورت آموزش و تمرین صحیح می توانند در آینده رشد و پیشرفت هر چه بیشتر آنها با این ورزش را در ایران سبب شود. ورزشکار باید به سطح مطلوب یا بهتر بگوییم عملکرد خوبی برسد و در ضمن سالم بماند ( فراهانی،1386 ).

چون هر رشته ورزشی ویژگیهای جسمانی و فیزیولوژیکی خاصی را می طلبد و ویژگی فیزیولوژیکی متفاوت نتایج متفاوت در عملکرد را رقم می زند.  بنابراین لازم است به دنبال افراد مستعد که دارای ویژگیهای فیزیولوژیکی ویژه مناسب برای هر رشته ورزشی بوده یا به عبارتی گزینش افراد مستعد باید بر مبنای اصول علمی قرار گیرد سپس یک برنامه دقیق و منسجم تمرینی برای افراد با ویژگی های متفاوت و توانایی های مختلف تدوین شود تا افراد دارای قابلیت‌های بیشتر بتواند برتری خود را نسبت به سایرین به معرض اجرا بگذارند. تأثیر عوامل فیزیکی مختلف بر روی عملکرد ورزشکاران تائید شده است ( ویلمور،1386 ).

ویژگیهای ساختاری و فیزیولوژیکی از جمله خصوصیاتی است که بین افراد متفاوت است و سبب تفاوتهایی در عملکرد و اجرای آنها می شود. رشته های ورزشی مختلف و حتی ماده های مختلف یک رشته ورزشی نیازمند ویژگی های فیزیولوژیکی خاص هستند (صباغیان راد،1380).

بنابراین می توان نتیجه گرفت ویژگیهای آنتروپومتریکی و فیزیولوژیکی می توانند بر عملکرد و اجرای ورزش تاثیر چشمگیری داشته باشند  (رزم آرا، 1377).

با توجه به ضرورت انجام تحقیقات ارتباط عملکرد فیزیولوژیکی در رشته های مختلف ورزشی برای دستیابی به مدالهای جهانی و المپیک و کمبود تحقیقات و اطلاعات مربوط به ارتباط این دو در رشته دوچرخه سواری محقق در پی پاسخگویی به سوال زیر می باشد :

عملكرد ورزشكاران بر حسب شاخصهای فیزیولوژیک نظیر حجم ذخیره بازدمی و حجم بازدمی با فشار در ثانیه اول، میزان هماتوکریت، غلظت هموگلوبین چگونه است ؟ 

تعیین و اندازه گیری عوامل فیزیولوژیکی از زمان مورد نیاز برای رسیدن به اوج عملکرد ورزشی (در یک ورزش خاص) توسط افراد برگزیده می کاهد، بکارگیری تمرینات علمی را تسهیل می کند، فعالیتهای قهرمانی را کم هزینه تر، کوتاه تر و کار آمدتر می کند.

آشنایی با پاره ای از حجم های تنفسی امکان شناخت فیزیولوژیکی تنفس و چگونگی عملکرد ریه ورزشکار می دهد (آل فاكس،1383 ).

در گذشته محققان عموماً عملکرد دوچرخه سواران نخبه را به وسیله ارزیابی vo2max، بازده قدرت، تجمع اسید لاکتیک در خون و… اندازه گیری می کردند. از آنجایی که بسیاری از روش هایی که برای اندازه گیری این پارامترهای فیزیولوژیکی استفاده می شوند، پر هزینه و وقت گیر می باشند، لذا محققان استفاده از سایر پارامترهای فیزیولوژیکی را پیشنهاد می کنند. علاوه بر روش های استاندارد طلایی برای مشخص کردن عملکرد دوچرخه سواران روش های دیگر مثل اندازه گیری کاهش حداکثر اکسیژن ذخیره ای و آستانه تهویه به محققان امکان می دهد تا به صورت مناسب تری عواملی را که در برتری و ضعف  یک  دوچرخه سوار تاثیر دارند را مشخص کنند ( ماتیو[8]،2004).

تحقیق حاضر موجب بررسی عوامل فیزیولوژیکی روی عملکرد دوچرخه سواران شده و موجب شناسایی عوامل موثر و تاثیر گذار بر اجرای هر چه بهتر عملکرد این ورزشکاران شده و در طرح ریزی برنامه های تمرینی و نیز بهبود و ارتقای سطح کیفی این ورزش موثر می باشد و در مجموع به پیشرفت ورزش دوچرخه سواری کمک می کند.

سعی شده است که با بهره گرفتن از تکنولوژی و دانش مبنی بر فیزیولوژی فعالیت بدنی، عملکرد ورزش را پیش بینی کنند، تا برنامه تمرینی لازم را تجویز کنند و یا نیروی بالقوه استثنایی ورزشکاران را تشخیص دهند ( ویلمور،1387).

همزمان با افزایش آمادگی جسمانی که حاصل فعالیت های ورزشی است، انتظار می رود ظرفیت حمل اکسیژن از طریق تغییرات عوامل خون بهبود یابد. با وجود این نتایج گوناگون و بعضا غیر همسو، سبب شده تا موضوع تاثیر فعالیت های ورزشی با شدت ها و مدت های مختلف بر عوامل هماتوژیکال، سطح مهارتی ورزشکاران و ارتباط آن با عوامل تشکیل دهنده بافت خون، دامنه تغییرات پاسخ عوامل سازنده خون بر فعالیت های ورزشی، در دستور کار پژوهشگران باشد (گائینی،1380).

پژوهشهای اندكی در زمینه دوچرخه و دوچرخه سواری گروه‌های سنی مختلف در سطح کشور انجام شده است، به همین علت نیاز به پژوهش بر روی گروه سنی خاص دوچرخه سواران از مدتها پیش احساس می‌شد.

اگرچه تحقیقاتی مثل ( بارک[9]،1986و نیومن،1992و کین[10]،1985و پیک[11]، 1989)اجزای مختلف سیستم انرژی را مشخص می کند. اما محققان کمی بر روی پارامترهای فیزیولوژیکی مهمی که با عملکردهای موفق دوچرخه سواری مرتبط اند تمرکز کرده اند، مخصوصا رشته 4 کیلومتر( ماتیو،2004) .

اهمیت و ضرورت این تحقیق………………………………………………………………………………………………………………. 3

هدف از این پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………. 4

پرسش های پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………… 4
سؤال اصلی پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………. 4
سؤال های فرعی پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………… 4

فرضیات پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………… 5

روش پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 5

مبانی و پیش فرض ها……………………………………………………………………………………………………………………………. 6

بررسی پیشینه علمی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………….. 6

کتب جدید……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 12

کلیدواژگان……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 14

مفاهیم عنوان پایان نامه……………………………………………………………………………………………………………………….. 15

توجه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 15

فصل1: سیرمباحث تعریف عوالم، مراتب و خواص آن ها درجهان شناسی فلاسفه و عرفا تا علامه طباطبایی(ره) و آیت الله شاه آبادی(ره)

مراتب عالم نزد ابن سینا……………………………………………………………………………………………………………………….. 19

نتیجه این بحث……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 21

عوالم هستی از منظر عرفا……………………………………………………………………………………………………………………… 23

نتیجه این بحث……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 28

نقشه عوالم و ارتباط آن ها ازدیدگاه علامه طباطبایی(ره)……………………………………………………………. 29

نتیجه این بحث……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 31

تقسیم بندی دیگری ازعوالم از دیدگاه علامه طباطبایی(ره)……………………………………………………….. 35

ویژگی های عالم امر و عالم خلق……………………………………………………………………………………………………….. 36
1.تدریجی بودن عالم خلق و دفعی بودن عالم امر…………………………………………………………………………….. 36
2.متفرع بودن عالم خلق بر عالم امر…………………………………………………………………………………………………… 37
3.مفهوم تدبیر در عالم امر……………………………………………………………………………………………………………………. 38
4.مراتب امر……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 38
5.طهارت موجودات عالم امر………………………………………………………………………………………………………………… 40

جمع بندی این بحث……………………………………………………………………………………………………………………………… 41

بیانی دیگر از عوالم براساس آراء علامه طباطبایی متأثراز عرفا و صدرالمتألهین……………………… 43
شدت و ضعف وجود درطول عوالم………………………………………………………………………………………………………. 45

عوالم از دیدگاه آیت الله شاه آبادی……………………………………………………………………………………………………. 46

جمع بندی فصل…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 49

دو

فصل2:عالم عقول و انوار ونحوه وجودی آن هاازدیدگاه فلاسفه تا علامه طباطبایی 51

دیدگاه ابن سینا در موردچگونگی صدورموجودات از عقول…………………………………………………………. 53
چگونگی صدور عقل اول………………………………………………………………………………………………………………………. 53
چگونگی صدور عقول طولی از عقل اول……………………………………………………………………………………………… 54
چند نکته……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 57

دیدگاه شیخ اشراق درمورد چگونگی صدورموجودات از نورالانوار……………………………………………… 59
انوار قاهره طولیه در اندیشه سهروردی……………………………………………………………………………………………….. 60
نحوه صدور کثرات…………………………………………………………………………………………………………………………………. 62

دیدگاه علامه طباطبایی در باب عالم عقول……………………………………………………………………………………… 65
جایگاه عقل اول……………………………………………………………………………………………………………………………………… 69
جمع بندی این قسمت…………………………………………………………………………………………………………………………

 71

فصل3:بررسی عالم مثال درفلسفه اسلامی تا علامه طباطبایی…………………………………….. 72

نظریه مثل افلاطون………………………………………………………………………………………………………………………………… 74
جنبه معرفت شناسی……………………………………………………………………………………………………………………………. 74
جنبه هستی شناسی…………………………………………………………………………………………………………………………….. 76
نتیجه این بحث……………………………………………………………………………………………………………………………………… 77

عالم مثال از نظر شیخ اشراق……………………………………………………………………………………………………………….. 78
براهین اثبات عالم مثال……………………………………………………………………………………………………………………… 78
برهان اول:صور حسی و خیالی مستقل می باشند…………………………………………………………………………. 78
برهان دوم: برهان امکان اشرف………………………………………………………………………………………………………… 80

مراتب عالم از نظر شیخ اشراق…………………………………………………………………………………………………………….. 82

ویژگی های عالم مثال…………………………………………………………………………………………………………………………… 83

رابطه عالم مثال با عوالم مافوق و مادون…………………………………………………………………………………………… 85

عالم مثال و عالم ماده……………………………………………………………………………………………………………………………. 86

درک و دریافت عالم مثال…………………………………………………………………………………………………………………….. 89

نتیجه این بحث……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 91

عالم مثال از دیدگاه علامه طباطبایی………………………………………………………………………………………………… 91
تعریف و بیان عالم مثال ازدیدگاه علامه……………………………………………………………………………………………… 91
اثبات عالم مثال از دیدگاه علامه طباطبایی………………………………………………………………………………………… 93
ویژگی های عالم مثال…………………………………………………………………………………………………………………………… 97

فصل 4:مسیرحرکت انسان در عوالم هستی برمبنای جهان شناسی و انسان شناسی علامه طباطبایی و آیت الله شاه آبادی……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 100

انسان در عوالم…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 101

انسان در عوالم از دیدگاه علامه طباطبایی……………………………………………………………………………………….. 102

انسان در عوالم از دیدگاه آیت الله شاه آبادی………………………………………………………………………………….. 104

تأثیر و تأثر بعد مادی و بعد روحانی انسان ازدیدگاه آیت الله شاه آبادی………………………………….. 105

مسیر حرکت انسان از دیدگاه علامه طباطبایی………………………………………………………………………………. 108
ویژگی های روح انسان در عالم امر……………………………………………………………………………………………………… 108
انسان در عالم ذر…………………………………………………………………………………………………………………………………… 110
دیدگاه علامه طباطبایی در باب قوس نزول و قوس صعود……………………………………………………….. 114

دیدگاه آیت الله شاه آبادی در باب مسیر حرکت انسان………………………………………………………………… 116

بواطن انسان……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 117
بطن اول: نفس………………………………………………………………………………………………………………………………….. 117
بطن دوم: عقل…………………………………………………………………………………………………………………………………… 118
بطن سوم: قلب………………………………………………………………………………………………………………………………….. 118
بطن چهارم:روح………………………………………………………………………………………………………………………………… 119
بطن پنجم: سِرّ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 120
بطن ششم: خفی………………………………………………………………………………………………………………………………. 121
بطن هفتم:اخفی……………………………………………………………………………………………………………………………….. 123

دیدگاه آیت الله شاه آبادی در باب قوس نزول و قوس صعود………………………………………………………. 125

جمع بندی فصل…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 128

فهرست منابع و مآخذ………………………………………………………………………………………………………………………. 131

چکیده:

این پایان نامه درصدد بررسی نقشه عوالم هستی و نسبت آن ها با یکدیگر و همچنین نسبت انسان با عوالم و مسیر حرکت او در این مقیاس ، بر اساس آراء علامه طباطبایی و آیت الله شاه آبادی است.

دو حوزه انسان شناسی و جهان شناسی میتوانند ارتباط وثیقی با هم داشته باشند که متأسفانه کمتر به آن پرداخته شده است. در این مجال برآنیم که گامی ناچیز در راستای تطبیق این دو حوزه مهم مطالعاتی فلسفی-عرفانی برداریم.

در گام اول به بررسی «عوالم» از منظر فلسفه و عرفان اسلامی و همچنین از دیدگاه علامه طباطبایی و آیت الله شاه آبادی پرداخته شده است. هر دو بزرگوار دسته بندی های مختلفی ازعوالم مطرح می­ کنند، اما علامه طباطبایی بیشتر بر تقسیم بندی عوالم به ترتیب از بالا به پایین ، عوالم مجرد و مثال و مادی تأکید دارند. و آیت الله شاه آبادی بیشتر تقسیم بندی به ترتیب از بالا به پایین عوالمِ لاهوت و جبروت و ملکوت و ملک را مطرح می­فرمایند. هردو اندیشمند اسلامی معتقدند نسبت عوالم بالاتر به عوالم پایین تر نسبت علت به معلول است.

در گام دوم و سوم وارد بررسی مبسوط عالم عقول و عالم مثال و خواص آنها شده ایم چرا که این دو عالم قدر مشترک مورد تفاهم اکثر فلاسفه و عرفای اسلامی است و میتوان عوالم دیگری که ذکر میشود را در ذیل این دو عالم گنجاند. آیت الله شاه آبادی در این قسمت بحث جدی ندارند، اما علامه طباطبایی معتقدند عقول دارای کثرت طولی اند و تعداد آنها در این زنجیره طولی برای بشر غیرقابل شمارش است و این کثرات طولی است که مبدأ پیدایش عالم مثال و آفرینش می شوند. عالم مثال نیز فاقد ماده ولی واجد برخی آثار ماده است و همین فرق موجودات مثالی با موجودات عالم مجردات است.

گام آخر، تکمیل حل مسئله ی پایان نامه است. یعنی ترسیم مسیر حرکت انسان بر اساس وجود ذومراتبی انسان، در مسیر عوالم هستی. علامه طباطبایی براساس قوس نزول و صعود انسان را از عالم مجردات دانسته که از عالم مثال گذشته و در عالم مادی ساکن شده و پس از این طی حرکت جوهری در قوس صعود همین عوالم را-در عین پیمودن عالم برزخ و قیامت -به سمت بالا می رود. اما آیت الله شاه آبادی پس از طرح قوس نزول،درمورد قوس صعود قائل به طی کردن  زمین های هفتگانه وپس از آن،آسمان های (بواطن)هفتگانه می­باشند، که این حرکت تشکیکی یا اشتدادی است.

مقدمه:

بیان مسئله:

اگر به موضوع فلسفه که همان چیستی و چگونگی وجود است خوب دقت کنیم می توان به اهمیت جهان شناسی پی برد. چیستی وجود ارتباط تنگاتنگی با چیستی جهان پیرامون به عنوان نزدیک ترین موجود قابل شناخت فلسفی دارد. از طرفی انسان به عنوان اشرف مخلوقات در جهان هستی جایگاهی ویژه دارد.

«الحمدلله رب العالمین» پس از «بسم الله الرحمن الرحیم» این اولین آیه ازسوره حمد، اولین سوره قرآن کریم است.[1] سوره ای هرروز حداقل 10 بار بر زبان هر نمازگزار باید جاری شود.

حمد و سپاس مخصوص رب جهانیان است[2] خداوند میخواهد خود را معرفی بفرماید از طریق ربوبیت عالمیان و ساکنان عوالم معرفی میفرماید. بسیار باید در این نکته دقت کرد.

امیرالمؤمنین خطاب به انسان میفرمایند:

«أتزعم أنک جرم صغیر  وفیک النطوی العالم الاکبر» آیا گمان میکنی تو چیزی کوچک هستی در حالیکه درون تو عالم بزرگتری قرارداده شده.[3]

چگونه میتوان در مقابل این آیه و روایت بی دغدغه ماند؟

مسئله این است که ساکنان عوالم کیستند که خداوند ما را به این دریچه از توحید دعوت میکند؟ آیا نمی شد بفرماید: «موجودات» یا «مخلوقات» یا هرچیز دیگر؟

اینکه جهان شناسی را محدود کنیم به طبیعت شناسی امری ساده انگارانه است. خداوند متعال در وصف متقین میفرماید: «الذین یؤمنون بالغیب»[4] یعنی کسانی که به غیب ایمان دارند. چگونه میتوان عالم و عالمیان را محدود به آنچه به چشم می آیند انگاشت در حالی که رب عالمیان سخن از غیب میگوید؟

از دیدگاه نگارنده اهمیت شناخت عوالم در این است که بفهمیم خدای متعال چه جهانی خلق کرده است و واقعیت هستی را بهتر درک کنیم. به جهان و هستی همانگونه بنگریم که هست.

از طرفی شک نداریم اشرف مخلوقات ، انسان است. حال این انسان با آن جهان آیا ارتباط وجودی خاصی دارد؟

باید به این پرسش پاسخ مستند داد که آیا انسان شناسی اسلامی با جهان شناسی اسلامی ارتباط تنگاتنگی دارد؟ اگر دارد به چه صورت است؟ آیا یکی پیش نیاز دیگری است یا مکمل همدیگرند؟؟

این انسان ذوابعادی که تا قاب قوسین او ادنی پیش میرود در نقشه عوالم کجاست؟

1-1-كلیّات 4

1-1-1- بیان مسأله 4

1-1-2- علت انتخاب موضوع و اهمیت و فایده آن 4

1-1-3- سابقه پژوهش 4

1-1-4- سؤال اصلی پژوهش 5

1-1-5- سؤالات فرعی پژوهش 5

1-1-6- فرضیه‌های پژوهش 6

1-1-7- پیش‌فرض‌های پژوهش 6

1-1-8- اهداف پژوهش 6

1-1-9- روش پژوهش 6

1-1-10- روش‌گردآوری اطلاعات و داده‌ها 6

1-1-11- جنبه جدید بودن موضوع 7

1-1-12- نتایج علمی و عملی تحقیق 7

1-2- مفهوم شناسی عدالت اجتماعی 8

1-2-1- معنای لغوی عدالت 10

1-2-2- واژه های همسو: قسط، مساوات و انصاف 11

قسط 11

تفاوت قسط و عدل 12

مساوات 13

فرق بین مساوات و عدالت 14

انصاف 15

1-2-3- واژه های مقابل عدل 15

ظلم 15

تجاوز 18

1-2-4- مفهوم اصطلاحی عدالت و عدالت اجتماعی 19

1-2-4-1- مفهوم اصطلاحی عدالت 20

1-2-4-2- مفهوم اصطلاحی عدالت اجتماعی 25

1-2-5- دیدگاه اندیشمندان غیر مسلمان درباره عدالت 27

فصل دوم: عدالت اجتماعی در قرآن كریم ونهج البلاغه…………………………………………………………..33

2-1- عدالت اجتماعی و جایگاه آن 34

2-1-1- عدالت، اصل ثابت قرآنی 35

2-1-2- عدالت، فلسفه بعثت پیامبران 37

2-1-3- عدالت قرآن، عدالت همه جانبه 39

2-2- عدالت و انواع آن 40

2-2-1- عدل الهی 40

آیات ناظر به عدل الهی 42

2-2-2- عدالت بشری 46

آیات ناظر به عدالت بشری 47

عدل فردی 48

عدل در روابط خانوادگی 48

2-2-3- عدالت اجتماعی 50

آیات ناظر به عدالت اجتماعی 53

عدالت اقتصادی 54

عدالت قضایی 54

 

عدالت سیاسی 55

2-3- عدالت از دیدگاه امام علی(علیه السّلام) 58

فصل سّوم: عوامل اجرای عدالت اجتماعی از منظر قرآن كریم و نهج البلاغه……………………………….62

3-1- عوامل اجرای عدالت اجتماعی از منظر قرآن کریم 64

3ـ1ـ1ـ حاکمیت قانون عادلانه الهی در جامعه 64

3ـ1ـ2ـ اجرای دقیق حدود و قوانین الهی 68

3-1-3- دینداری و تقوای افراد جامعه 74

3 -1-4- رسیدگی به محرومان و مستضعفان 77

3-1-5- شایسته سالاری 87

ویژگی های لازم برای انتخاب افراد شایسته 87

3-1-6- نظارت عمومی 91

3-1-7- تعهد متقابل 95

3 ـ2ـ عوامل اجرای عدالت اجتماعی از منظر نهج البلاغه 98

3-2-1- حكمران عادل 101

3 -2-2- نظارت همگانی 104

پند و اندرز كارگزاران 105

بی نیاز ساختن كارگزاران 105

بازرسی مخفیانه از كارگزاران 106

تقویت روحیه انتقاد پذیری 107

3ـ 2 ـ 3 ـ منش عادلانه حاكمان 109

مردمداری 111

سعی در كسب رضایت عموم مردم 112

رعایت مساوات 114

تساوی در برابر قانون و قضا 120

3 ـ 2 ـ 4 ـ حقوق متقابل مردم و حاكمان 121

وظایف حكومت در قبال مردم 125

فصل چهارم: موانع اجرای عدالت اجتماعی از منظر قرآن كریم ونهج البلاغه…………………………….130

4-1- موانع اجرای عدالت اجتماعی از منظر قرآن کریم 132

4-1-1- نبود قانون عادلانه 133

4-1-2- حکومت جور 136

4-1-3- مادی گرایی و انسان محوری 140

4-1-4- سود گرایی و سرمایه داری نامطلوب 142

كم فروشی 146

اختلاس 147

4-1-5- تبعیض نژادی و اختلاف طبقاتی 148

4-2- موانع اجرای عدالت اجتماعی از منظر نهج البلاغه 153

4-2-1- حکومت جور 153

4-2-2- دنیا طلبی حکام 157

4-2-3- استثمار و بهره كشی 161

4-2-4- سرمایه داری 164

4-2-5- انحصار گرایی (خود اختصاصی) 166

نتیجه گیری 175

پیشنهادات 176

فهرست منابع و مآخذ: 177

چكیده

عدالت و اجرای آن همواره مورد توجه تمام مكتب ها، از گذشته تاكنون بوده است. تفاوت مكتب اسلام با دیگر مكاتب آن است كه، اسلام دو مؤلفه حق و تكلیف را ملازم یكدیگر قرارداده، آنجا كه تكلیفی واجب شده، به دنبال آن حقی نیز بر آن مترتّب شده است و رعایت حقوق و تكالیف متقابل را شرط اجرای عدالت قرار داده است.

قرآن كریم فلسفه تشكیل حكومت ها و بعثت انبیاء(علیهم السّلام) را اقامه قسط و عدل و حل اختلافات گوناگون میان بشر دانسته و عدالت را میزان تعادل بخشی زندگی بشری نامیده است؛ لذا در زمینه اجرای عدالت در جامعه فرامین بسیاری دارد. از جمله این فرامین امر به تقوای فردی، وضع و اجرای قوانین عادلانه و رسیدگی به ضعفای جامعه است.

مولای متقیان حضرت علی(علیه السّلام) عدالت را  نه تنها یک تكلیف، بلكه ناموس الهی می داند. در نهج البلاغه ایشان، عدالت به عنوان یک فلسفه و نظریه اجتماعی سیاسی، مورد توجه قرار گرفته است. از اساسی ترین مظاهر عدالت در نظر امام علی (علیه السّلام) رعایت مساوات است. بیشترین اوامر ایشان به كارگزارانشان، درباره لزوم رعایت مساوات و اجرای عدالت بین اقشار مختلف مردم است.

از جمله اساسی ترین عوامل اجرای عدالت می توان به حاكمیت قانون عادلانه در جامعه ، دینداری وتقوای افراد جامعه،رسیدگی به محرومان ومستضعفان جامعه، حكومت حكمرانان عادل،نظارت همگانی و… اشاره نمود. موانع اجرای عدالت نیز مواردی از قبیل نبود قانون عادلانه، حكومت جور، انسان محوری و سودگرایی، دنیا طلبی حكام و استثمار و انحصار گرایی و…. می باشند.

مقدمه
عدل و عدالت اجتماعی از جمله مفاهیم پر معنایی است كه همواره مورد توجه ادیان و مكاتب مختلف بوده است .اما اجرای آن همچنان به عنوان آرزویی دست نیافتنی  به نظر می رسد؛ آرزویی كه تحقق آن، نیازمند بررسی  لوازم اجرای عدالت و موانع پیش روی آن  می باشد.

اندیشمندان بسیاری در این مورد قلم فرسایی نموده و آثار مفیدی در رابطه با عدالت و مفهوم آن، پدید آورده اند. آنچه در این پژوهش مورد نظر است؛ بررسی عوامل اجرای عدالت اجتماعی و موانع اجرای آن از دیدگاه قرآن كریم و نهج البلاغه می باشد كه به نظر نگارنده تاكنون پژوهشی مستقل و جامع در این زمینه ارائه نشده است.

قرآن كریم، كتاب جاودانی مسلمانان، بهترین راهنما در مسیر اجرای عدالت در جامعه می باشد. از منظر این كتاب آسمانی عوامل اجرای عدالت اجتماعی مواردی از قبیل حاكمیت قانون عادلانه در جامعه، دینداری و تقوای افراد جامعه و رسیدگی به محرومان و مستضعفان می باشند.

نهج البلاغه میراث جاویدان امام علی (علیه السّلام)، در بردارنده اندیشه ها و رهنمودهای عدالت محور آن حضرت، در زمینه های اخلاقی، اجتماعی و سیاسی است. ارائه راهكارهای اجرای عدالت اجتماعی، از جمله مجاهدت های ایشان در جهت ایجاد جامعه ای عادل و فضیلت محور است. این راهكارها مواردی از قبیل لزوم زندگی عادلانه حاكمان، رعایت حقوق متقابل مردم و حاكمان و نظارت همگانی می باشند. فقدان هر یک از مؤلفه های تشكیل جامعه عادل به

فهرست

عنوان                              صفحه

فصل اول: پیشگفتار 2

1-1-مقدمه. 2

1-2- بیان مسأله. 6

1-3- ضرورت و اهمیت تحقیق.. 9

1-4-اهداف تحقیق.. 11

1-4-1- اهدف کلی.. 12

1-4-2-اهداف اختصاصی.. 12

1-5-سوالات تحقیق.. 12

1-6-تعریف مفهومی متغیرها 12

1-6-1- استرس… 13

1-6-2- سبک­های مقابله. 13

1-6-3-  ووشو. 14

1-7-تعریف عملیاتی متغیرها 14

1-7-1- سبک مقابله. 14

1-7-2- سبک برخوردی.. 14

1-7-3- سبک غیر برخوردی.. 15

فصل دوم: مفاهیم بنیادی و پیشینه تحقیق.. 17

2-1- مقدمه. 17

2-2- مفاهیم بنیادی.. 17

2-2-1- استرس… 17

2-2-2- تأثیرهای استرس… 19

2-2-3-کارکردهای فیزیولوژیک استرس… 21

2-2-4-چرخه استرس… 26

2-2-5- عوامل موثر در بروز استرس… 26

2-2-6- منابع استرس… 28

2-2-6-1- استرس­های ناشی از شغل   29

2-2-6-2- استرس­های ناشی از مسائل اجتماعی   30

2-2-6-3- استرس­های ناشی از شرایط خانوادگی   31

2-2-6-4- مهاجرت   31

2-2-6-5- استرس ناشی از شرکت در فعالیت­های ورزشی   32

2-2-7-علائم استرس… 33

2-2-7-1-علائم جسمانی   33

2-2-7-2-علائم روانی و رفتاری   34

2-2-8- سیر تاریخی استرس… 35

2-2-9-نظریه­ها و الگوهای استرس… 37

2-2-9-1- نظریه­ی روان­تحلیل­گری   37

2-2-9-2- نظریه­ی ضعف جسمانی   38

2-2-9-3- نظریه­ی تكوین و تعادل خودكار  39

2-2-9-4- نظریه­ی پردازش اطلاعات   39

2-2-10- الگوهای استرس… 40

2-2-10-1- الگوی فرهنگی اجتماعی   40

2-2-10-2- الگوی روان­تنی   41

2-2-10-3- الگوی واكنش حفاظتی   42

2-2-10-4- الگوی پاسخ فیزیولوژیكی   43

2-2-10-5- الگوی بیوشیمی   43

2-2-10-6- الگوی دوهرنوند  45

2-2-10-7- الگوی متغیرهای روان­شناختی و اختلال­های جسمانی   46

2-2-11- سبك­های مقابله با استرس… 48

2-2-12- مفهوم مقابله. 49

2-2-13- عوامل مؤثر بر انتخاب سبك­های مقابله. 50

2-2-13-1- تحول من   50

2-2-13-2-كارآمدی   51

2-2-13-3-خوش­بینی   51

2-2-13-4- احساس یكپارچگی   51

2-2-13-5- شناخت    52

2-2-13-6- مكانیسم­های دفاعی   53

2-2-13-7- توانایی حل مسئله  54

 

 

2-2-14- راهبردهای مقابله. 55

2-2-15- راهبردهای سازش­یافته و سازش­نایافته. 61

2-2-15-1- مقابله­ی سازش­یافته  62

2-2-15-2- مقابله­ی سازش نایافته  62

2-2-16- مقابله­ی غیرمؤثر. 63

2-2-17- سبك­های مقابله و نقش آن در بروز بیماری­ها 64

2-2-18- ویژگی­های شخصیت و راهبردهای مقابله. 66

2-2-19- تیپ­های شخصیت و راهبردهای مقابله. 67

2-2-20- نظریه­ی فروپاشی هویت.. 69

2-2-21- نظریه تکامل و سازگاری رفتاری.. 70

2-2-22- ووشو. 71

2-2-22-1- ساندا 71

2-2-22-2- تالو  72

2-3- پژوهش­های پیشین.. 73

2-4- نتیجه ­گیری کلی.. 76

فصل سوم: روش تحقیق.. 78

3-1- مقدمه. 78

3-2- روش تحقیق.. 78

3-3- جامعه و نمونه­ آماری تحقیق.. 79

3-4- متغیرهای تحقیق.. 79

3-5- ابزار جمع­آوری داده‌ها 79

3-5-1-پرسشنامه. 79

3-6-روشه­ای جمع­آوری اطلاعات.. 80

3-7-روش تجزیه و تحلیل آماری.. 82

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته­ های تحقیق.. 84

4-1- مقدمه. 84

4-2- یافته­ های توصیفی.. 84

4-3- بررسی سوال­های پژوهشی.. 85

فصل پنجم: بحث و نتیجه ­گیری.. 95

5-1- مقدمه. 95

5-2- خلاصه تحقیق.. 95

5-3-  بحث و نتیجه ­گیری.. 96

5-4- محدودیت­های پژوهش… 104

5-5- پیشنهادهای حاصل از یافته­ های پژوهش: 104

5-5-1- پیشنهادهای کاربردی.. 104

5-5-2- پیشنهادهای پژوهش… 105

فهرست منابع و ماخذ. 106

منابع فارسی.. 106

منابع انگلیسی.. 108

پیوست- 1. 121

1-1-       مقدمه

جدیت و قرار گرفتن در موقعیت­های رقابتی در اکثر ورزش­ها و به­ویژه در دسته ورزش­های انفرادی اضطراب­آور است، این اضطراب می ­تواند موجب افزایش برانگیختگی و ایجاد استرس ­شود. ورزشکار ممکن است در موقعیت­هایی که کمتر اضطراب­برانگیز است؛ عملکرد بهتری را تجربه کرده یا در موقعیت­های تحت فشار بدلیل اشتباهات فاحش، دارای تجربیات ناخوشایندی باشد. روان­شناسان ورزش علاقه‌مندند تا بفهمند چه عواملی بر اضطراب، برانگیختگی و استرس مؤثرند و این عوامل بر عملکرد ورزشی چه اثراتی دارند. همچنین نحوه تنظیم برانگیختگی و اضطراب به‌منظور بهبود عملکرد در حیطه مطالعاتی روان­شناسان ورزش قرار دارد. در سطوح بالای ورزش، تفاوت اندکی بین سطوح مهارت شرکت­کنندگان وجود دارد. بدین ترتیب اغلب دست­کاری برانگیختگی، اضطراب و استرس می ­تواند برنده را از بازنده جدا ­سازد. فرایندی که به­وسیله آن شخص تهدیدی را دریافت ­کرده و با یک­سری از تغییرات فیزیولوژیکی و روانشناختی، همراه با افزایش در برانگیختگی و تجربه اضطراب به آن پاسخ می­دهد، به­عنوان استرس تعریف می­ شود. استپ‌توی[1](1997) استرس را این­گونه تعریف کرده است: هنگامی که الزامات مربوط به فعالیتی فراتر از توانایی­های فردی و اجتماعی افراد است، پاسخ­هایی ارائه می­شوند که به آن استرس می‌گویند. لازاروس[2](1996) معتقد است استرس از تعامل بین نیازهای موقعیتی، ارزیابی، و پاسخ‌های فرد به این نیازها ناشی می­ شود (احمدی و همکاران، 1388). در دهه­های اخیر اصطلاح استرس به محرکی اطلاق می­ شود که می ­تواند تغییراتی را در شناخت، هیجان، رفتار و فیزیولوژی فرد ایجاد کند (دیویدسون و نیل[3]، 1990). با توجه به تعاریف ارائه شده، می­توان گفت استرس رویداد یا وضعیتی است که بر جنبه­ های روانی- جسمانی ارگانیسم آثاری زیان­بار برجای می­گذارد. وقتی با خواسته­ هایی سروکار داریم که دستیابی به آنها دشوار است، تمایل بیشتری به تجربه استرس ایجاد می­ شود (خدایاری‌فرد و همکاران، 1390)

بدیهی است که استرس بخش جدایی ناپذیر ورزش و از جمله مسابقات و رویدادهای ورزشی، خصوصاً در رشته­های انفرادی و برخوردی می­باشد، بنابراین لازم است؛ تمامی افرادی که به­نوعی در ورزش و مسابقات ورزشی درگیر هستند، با عوامل و منابع ایجادکننده استرس آشنا باشند. همچنین بایستی توجه داشت که استرس خودبه­خود باعث ناتوانی جسمانی یا روانی ورزشکار نمی‌شود، بلکه با کاهش مقاومت بدن و افزایش حساسیت ورزشکار نسبت به عوامل تنش­زا، اجرای مهارتی وی افت کرده و در نتیجه به کاهش بازدهی ورزشکار منجر می­ شود.

زمانی که فرد احساس اضطراب می­ کند، این اضطراب محصولی از ساختار روانشناختی شخصی (خصلت اضطراب، عزت نفس و خود باوری) و مشخصه­های موقعیتی (اهمیت رویداد، توقعات، عدم اطمینان) که فرد در آن قرار دارد، است. علاوه بر این درك استرس تحت تأثیر جنسیت قرار دارد. در بررسی اختلاف زنان و مردان در زمینة سبك­های مقابله (CS) با استرس، می­توان به این نكته اشاره كرد كه درك زنان از استرس بیش از مردان است (مت جارویس، 1966).

در تبیین استرس، عده­ای بر ویژگی­های محرك­های محیطی كه موجب به­هم ریختگی و تنش می­ شود، تاكید می­كنند (کاکس[5]، 1993). در تعریف فولکمن و موسکووتیز[6](2004) از فرایند مقابله، تفکرات و رفتارهایی که برای مدیریت تقاضای درونی و بیرونی در موقعیت­های پرتنش بکار می­روند، منابع تنش­زا وقایع و موقعیت­های بیرونی تلقی شده ­اند. در حالی­که روانشناسانی نظیر یالوم[7] (1981) منابع ایجاد کننده استرس و اضطراب را به درون فرد نسبت می­دهند. در واقع به قول اپیكتتوس[8] اشیاء و رویدادها نیستند كه در فرد ایجاد آشفتگی می­كنند، این نگرش ما نسبت به رویدادها است كه سبب آشفتگی می­ شود ( دخت رضاخانی و همکاران،1387).

با این توصیف می­توان یکی از پدیده­های محیطی را که به استرس می­انجامد، شرکت در رویدادهای ورزشی به­منظور کسب موفقیت قلمداد نمود. این نوع از شرایط استرس بالایی را در افرادی که در حال رقابت هستند ایجاد می­ کند. استرس در رقابت معمولاً موجب ایجاد اضطراب رقابتی در ورزشکاران شده، و آنان را وادار می­ کند تا برای مواجهه با اضطراب برنامه ­ریزی مضاعفی داشته باشد. هنگامی­که اضطراب بدرستی مدیریت و یا تفسیر نشده باشد، ورزشکار کنترل فعالیت را از دست داده و سطح عملکردش کاهش می­یابد (سجادی و همکاران[9]، 2011). یافته­ های تحقیقات انجام شده توسط جیاکوبی و وینبرگ[10] (2000) بیان­گر آن بود که، استراتژی­ های مقابله با استرس دارای یک رابطه­ قوی با عملکرد هستند. علاوه بر این، هانین[11] (2000) بیان می­ کند که “احساسات بر روند عملکرد و روند عملکرد مداوم به شدت بر محتوا و شدت احساسات تأثیر گذار است”.

براساس نظر لازاروس و فولکمن[12] (1984)، مقابله اشاره به فرایند مدیریت تقاضاهای درونی و بیرونی دارد. علاوه بر این، مقابله مشتمل بر تلاش­ هایی است که به­منظور اداره و كنترل تقاضاهای محیطی و درونی و تعارضات میان آنها انجام می­گیرد (لازاروس و لونیر[13]، 1987). سبك‌های مقابله با استرس عامل مهمی در تعیین عملكرد فرد در موقعیت­های پُر استرس می‌باشند. فهم این موضوع، بینشی دربارة الگوهای مقابله­ای افراد در اختیار ما قرار می­دهد (انشل و سی [14]، 2008 ).

اساس انتخاب هر سبك مقابله با استرس توسط فرد به عوامل اساسی و پایه بستگی دارد. از جمله این عوامل می­توان به جنسیت، نژاد و عوامل مؤثر بر ویژگی­های روانی هر یک از افراد (محیط، آموزش و… ) اشاره كرد. زنان و مردان با توجه به تفاوت­های جنسیتی، تمایلی ویژه به استفاده از سبك مخصوص به خود را دارند (انشل ،کانگ و مسنر[15]،2010). می­توان دریافت سبك انتخاب شده تحت تأثیر عواملی قرار می­گیرد كه نسبت به شرایط محیطی نزدیك­تر بوده و از عوامل فردی دورتر می­ شود. به بیان دیگر سبك انتخابی پس از انتخاب تحت تأثیر عوامل بیرونی قرار می­گیرد. علاوه برعوامل ذكر شده، می­توان به عواملی همچون وضعیت اقتصادی- اجتماعی، روان‌شناختی، و ویژگی­های بدنی و سلامتی در رابطه با انتخاب سبك­های مقابله اشاره كرد (انشل، سوتارسو[16]، 2007). لذا با توجه به این مطالب می­توان پی برد که شناسایی سبک مقابله­ای با استرس در ورزش­های مختلف برای کیفیت اجرا و همچنین برای بدست آوردن نتایج بهتر و مداوم‌تر ضروری است. ورزش ووشو از جمله ورزش­های است که ورزشکاران در آن در دو سبک مختلف تمرین کرده و مسابقه می­دهند. این ورزش از دو سبک برخوردی و نمایشی تشکیل می‌شود بدیهی است نیازهای محیطی هر کدام از این سبک­ها می ­تواند متفاوت باشد. بنابراین شناسایی سبک­های مقابله با استرس و مقایسه آنها با یکدیگر می ­تواند در یک نوع ورزش باعث شناسایی اثرات استرس بر اجرا شده و از نتایج می­توان در روان­شناسی ورزش و نیز در محیط­های عملی استفاده نمود.

1-2- بیان مسأله

در سال­های اخیر مطالعه راه­های مقابله با استرس توجه زیادی را به­خود جلب نموده است. بررسی و شناخت عوامل مؤثر بر سبك­های مقابله با وقایع همراه با استرس، یكی از موضوعات مورد بررسی در رفتارشناسی مقابله­ای است. گرچه قسمت اعظم این مقوله هنوز ناشناخته مانده است، به­ طور معمول این نکته پذیرفته شده که روش­های مقابله با استرس یکی از راه­های مؤثر اجرای ورزشی و عامل مهمی در تعیین عملكرد در موقعیت­های پُر استرس است. همچنین مقابله‌ی ناموفق با استرس بر عملکرد و رضایت ورزشکاران تأثیرگذار است (انشل، کیم، چانگ، اوم[17]، 2001؛ کرون و هیندل[18]، 1988). عواملی که ناشی از مقابله ناموفق با استرس هستند شامل تنش عضلانی (انشل، کیم و همکاران، 2001) و کاهش میزان تمرکز می­باشند (کرون، هیندل و همکاران، 1988).

مقابله دو كاركرد عمده دارد :تنظیم هیجانات ناگوار و درمانده كننده و اتخاذ كنش به منظور تغییر و بهبود مسئله­ای كه موجب ناراحتی شده است. بر این اساس دو دسته از شیوه ­های كلی مقابله را می­توان این­گونه بیان كرد: “مقابلة معطوف به­حل مسئله” و” سبك­های هیجان­مدار” (کارادماس و کالانتزی [19]، 2004). یکی دیگر از ساختار­هایی که در روانشناسی ورزشی و روانشناسی عمومی پیرامون مطالعات سبک­های مقابله مورد بررسی قرار گرفته است، سبک رویکرد (که به آن هوشیار، توجه، فعالیت، حساسیت، درگیر شدن و مقابله فعال هم گفته می شود) و همچنین سبک اجتناب (که به آن عدم هوشیاری، منفعل، عدم حساسیت، عدم درگیری و روی گردان نبود نیز گفته می شود) است (انشل، 1996؛ انشل، ویلیامز، هاج [20]، 1997؛ کاسیدیس، رودافینوس، انشل و پورتر، 1997؛ کرون، 1993؛ کرون، 1996؛ مک کری، 1992؛ راث، 1996). سبک­های مقابله به‌طور عمومی اشاره به سبک­های مقابله رفتاری (به­عنوان مثال انجام عملی) و شناختی (به عنوان مثال فرایندهای ذهنی مانند صحبت کردن با خود) دارند که سعی آنها بر آن است تا استرسی را که در شرایط محیطی ایجاد شده است، به سمت تفسیر­های عاطفی و شناختی سوق دهند (کرون، 1996؛ اسکینر، اج، آلتمن، شروود[21]، 2003). بنابراین بازیکنی که بعد از دریافت یک پنالتی به‌صورت مثبت (به­عنوان مثال پرسیدن دلایل پنالتی) یا به­صورت منفی (جر و بحث کردن) با موقعیت درگیر می‌شود یک مقابله­ی رویکردی را استفاده می­ کند. روش­های مقابله­ای اجتنابی از سوی دیگر به‌عمل­هایی اطلاق می­شوند که در آنها از این موقعیت­ها اجتناب می­ شود (کرون، 1993؛کرون، 1996) و می­توان آنها را تحت عنوان رفتاری یا شناختی طبقه ­بندی کرد.

محققان به­ طور معمول معتقدند که مقابله با استرس از جمله ویژگی­های موقعیتی و شخصی است (کاسیدیس، رودافینوس، انشل و پورتر[22]، 1997). این موضوع چهار چوبی ایجاد می­ کند که تئوری مقابله­ی تعاملی و یا زمینه­ای نامیده می­ شود (میلر[23]، 1992). خصوصیات شخصی شامل سبک مقابله ورزشکاران (انشل، ویلیامز[24]، 2000؛ مادن، کرکبای و مک­دونادل[25]، 1989) و همچنین شناخت آنها از موقعیت استرس­زا است (لانزدال و هاو[26] ،2004). عامل موقعیتی شامل منابع (انشل و دلانی[27]، 2001) و همچنین شدت موقعیت استرس­زا است (مادن، سامرز و براون[28]، 1990) که توسط ورزشکار احساس می­ شود.

بر اساس تئوری صفت مقابله­ای، افراد به­ طور مداوم به انواع مختلفی از وقایع استرس­زا که معمولاً مطابق با سبک­های مقابله­ی خود است پاسخ می­ دهند (اوریل و روسن[29]، 1972؛ لونتال، سولس[30]، 1993؛ موس، سویندل[31]،1990؛ راث، کوهن[32]، 1986). تئوری مقابله­ی زمینه­ای از سوی دیگر مجموعه ­ای از ویژگی­های شخصی و موقعیتی را برای سبک­های مقابله شخص در نظر می­گیرد (فلکمن، 1992؛ مک کری، 1992؛ تری[33]، 1991).

بنابراین زمینه­ای که در آن استرس تجربه می­گردد حداقل تا میزان مشخصی پاسخ شخص را در برابر موقعیت استرس­زا مشخص می­ کند، خصوصاً اگر رویدادی که تجربه می­گردد بسیار شدید باشد. با این وجود، این­که تا چه میزان سبک­های مقابله تابعی از نوع رویداد پُر استرسی است که در ورزش تجربه می­ شود ،کمتر شناخته شده است. چرا که موقعیت­ها­ی ورزشی که در آنها استرس ایجاد می­ شود، بنا بر گفته مک کری نامحدود هستند (1992).

اثر عوامل استرس­زا بر سبك مقابله­ی ورزشکاران باعث نظام­دهی بیشتر مقابله با استرس می‌شود. این موضوع به نوبه خود منجر به تاکید تفاوت­های فردی ورزشکاران در فرایند رویاروی با استرس است.

زنان و مردان تمایلی ویژه به استفاده از سبكی مخصوص خود  با توجه به تفاوت­های جنسیتی در مقابله با استرس دارند (انشل، کانگ، مسنر،2010). برای مثال انشل و کاسیدیس (1997) دریافتند ورزشکاران با مهارت بسیار بالا در مقایسه با دیگر ورزشکارانی که از مهارت کمتری برخوردار بوده ­اند بیشتر از استراتژی­ های مقابله­ای رویکردی استفاده کرده ­اند و جنسیت در این خصوص تفاوتی را ایجاد نمی­ کند. با این وجود در ورزشکارانی با مهارت کمتر، زنان نسبت مردان عمدتاً از روش مقابله اجتنابی استفاده می­ کنند (انشل و سوتارسو، 2007).

در ورزش ووشو[34] اجرای فرم و مبارزه در دو قسمت جداگانه آموزش داده می­ شود: در مسابقات سبک تالو[35] ورزشکاران به اجرای حرکات نمایشی می­پردازند و در آن درگیری و برخورد بین ورزشکاران دیده نمی­ شود، در سبک مبارزه­ای که سانشو[36] یا ساندا نامیده می­ شود، ورزشکاران به‌صورت رودررو و مستقیم با هم به مبارزه می­پردازند. با توجه به ماهیت این دو سبک هر کدام می‌توانند موقعیت استرس­زایی خاصی را دارا باشند و در نتیجه سبک مقابله­ای انتخابی می ­تواند متفاوت باشند.

بر این اساس در این تحقیق سعی بر آن بود تا سبک­های مقابله با استرس در سبک­های تالو و ساندا با یکدیگر مقایسه شده و همچنین نقش جنسیت در اختیار سبک­های مقابله بر اساس سبک‌های ووشو تعیین گردد.

1-3- ضرورت و اهمیت تحقیق

در سال­های اخیر مطالعات حیطه­ی مقابله با استرس در ورزش مورد توجه محققان قرار گرفته است (بهرامی­زاده و بشارت[37]2010). روان­شناسان ورزشی و ورزشکاران حرفه­ای برای ارزیابی ارتباط بین احساسات و عملکرد ورزشی رقابتی، و به­ طور خاص برای دریافت چگونگی تعدیل و بیان مناسب احساسات جهت تسهیل عملکرد، تلاش­ هایی را آغاز کرده ­اند (استوگ، کلمنتس، والیش، داونی[38]، 2009).