چکیده

در یک محیط زمانبندی تولید به­موقع، یک کار اگر زودتر از موعد تحویلش تکمیل شود باید در انبار کالا نگهداری شود در حالیکه یک کار دیرتر از موعد تحویلش تکمیل شود  ممکن است باعث از دست رفتن مشتری شود. بنابراین، یک زمانبندی زمانی ایده­ال است که همه­ی کارها دقیقا در موعد تحویلشان به پایان برسد. در این مطالعه، مسئله­ زمانبندی ماشین­های موازی یکنواخت با محدودیت­های مجموعه پردازش و زمان آماده ­سازی وابسته به توالی و تاثیر یادگیری برای حداقل کردن مجموع زودکرد ودیرکرد در نظر گرفته شده است. برای مسئله­ مورد نظر یک مدل ریاضی طراحی کرده و برای حل مدل با اندازه­ های واقعی، الگوریتم­های ژنتیک و ازدحام ذرات و تبرید شبیه­­سازی­شده را بکار بردیم. سرانجام، نتایج محاسباتی نشان می­دهد که الگوریتم بهینه­سازی ازدحام ذرات از دو الگوریتم دیگر بهتر عمل می­ کند.

 

کلمات کلیدی: زمانبندی به­موقع، ماشین­های موازی یکنواخت، زمان آماده ­سازی وابسته به توالی، تاثیر یادگیری و محدودیت مجموعه پردازش

فهرست مطالب

.. 1

1-1. مقدمه. 2

1-2. تعریف مسئله. 3

1-3. اهداف تحقیق.. 5

1-4. مفروضات مسئله. 6

1-5. جنبه­ های نوآوری تحقیق.. 6

1-6. محتویات تحقیق.. 7

… 8

2-1. مقدمه. 9

2-2. زمان آماده ­سازی وابسته به کار قبلی.. 10

2-3. تاثیر یادگیری.. 13

2-4. محدودیت مجموعه پردازش… 17

2-5. زمان­های زودکرد و دیرکرد 19

2-6. نتیجه ­گیری.. 20

.. 21

3-1. مقدمه. 22

3-2. تعریف مسئله. 22

3-3. مفروضات مسئله. 23

3-4. مدل پیشنهادی.. 24

3-5. اعتبارسنجی مدل. 27

3-6. پیچیدگی مسئله. 31

3-7. نتیجه گیری.. 33

.. 34

4-1. مقدمه. 35

4-2. الگوریتم ژنتیک… 37

4-2-1. واژگان الگوریتم ژنتیک… 39

4-2-2. کدگذاری.. 40

4-2-3. جمعیت اولیه. 41

4-2-4. تابع شایستگی.. 41

4-2-5. عملگرهای ژنتیک… 41

4-2-5-1. عملگر انتخاب… 41

4-2-5-2. عملگر تقاطع. 43

4-2-5-3. عملگر جهش… 44

4-2-6. شرط توقف… 44

4-3. الگوریتم ازدحام ذرات… 45

4-3-1. ساختار کلی.. 45

4-3-2. مفاهیم پایه­ای الگوریتم ازدحام ذرات… 47

4-3-3. به­روز رسانی سرعت… 47

4-3-3-1. پارامتر شخصی c1 و پارامتر جمعی c2. 49

4-3-3-2. پارامتر وزن اینرسی.. 49

4-3-4. به­روز رسانی موقعیت… 49

4-4. تبرید شبیه­سازی­شده 50

4-4-1. مفاهیم الگوریتم تبرید شبیه­سازی­شده 52

4-5. الگوریتم­های پیشنهادی.. 54

4-5-1. تولید جامعه اولیه و نحوه­ نمایش کروموزوم­ها 55

4-5-2. اجرای الگوریتم ژنتیک… 56

4-5-2-1. عملگر تقاطع. 57

4-5-2-2. عملگر جهش… 58

4-5-3. اجرای الگوریتم بهینه­سازی ازدحام ذرات… 59

4-5-3-1. تعیین سرعت… 61

4-5-3-2. عمل جهش… 61

 

 

4-5-3-3. موقعیت جدید. 62

4-5-4. اجرای الگوریتم تبرید شبیه­سازی­شده 64

4-5-4-1. تعیین دمای اولیه. 65

4-5-4-2. تعیین دمای نهایی.. 66

4-5-4-3. روش کاهش دما 66

4-5-4-4. روش همسایگی.. 66

4-6. مجموعه داده ­ها 67

4-7. تنظیم پارامترها 68

4-7-1. اندازه جامعه اولیه. 69

4-7-2. تقاطع. 71

4-7-3. نرخ جهش… 71

4-7-4. حداکثر تعداد نسل­ها 71

4-8. تنظیم پارامتر چندعاملی.. 72

4-9.  ارزیابی الگوریتم­ها 79

4-10. جمع­بندی.. 90

… 91

.. 95

 

فهرست جداول

جدول 3-1. اطلاعات مسئله­ ساخته شده 28

جدول 3-2. زمان­های آماده ­سازی مسئله­ ساخته شده 29

جدول 3-3. زمان پردازش(ثانیه) 29

جدول 3-4. موعدهای تحویل (ثانیه) و هزینه زودکرد و دیرکرد. 30

جدول 3-5. زمان آماده ­سازی ماشین (ثانیه) 30

جدول 4-1. چیدمان کارها 56

جدول 4-2. خلاصه­ی داده ­ها 68

جدول 4-3. پارامترهای کنترل کننده الگوریتم ژنتیک و محدوده­ موثر آن. 71

جدول 4-4. فاکتورها و سطوح آن­ها 72

جدول 4-5. ترکیب فاکتورها و سطوح پاسخ مربوطه در آزمایشات چند­عاملی.. 73

جدول 4-6. ضرایب همبستگی تخمینی مدل برای نسبت­های SN… 74

جدول4-7. آنالیز واریانس برای نسبت­های SN… 74

جدول 4-8. ضرایب همبستگی تخمینی مدل برای میانگین پاسخ­ها 75

جدول4-9. آنالیز واریانس برای میانگین پاسخ­ها 75

جدول4-10.  پاسخ SN… 76

جدول4-11.  پاسخ میانگین­ها 76

جدول 4-12. مقادیر تنظیم شده­ی پارامترهای ژنتیک… 78

جدول 4-13. مقادیر تنظیم شده­ی پارامترهای تبرید شبیه­سازی­شده 78

جدول 4-14. مقادیر تنظیم شده­ی پارامترهای الگوریتم ازدحام ذرات… 78

جدول 4-15. خلاصه مسائل.. 79

جدول 4-16. مسائل با اندازه­ کوچک… 80

جدول 4-17. مسائل با اندازه­ متوسط.. 81

جدول 4-18. مسائل با اندازه­ بزرگ… 82

جدول 4-19. مقدار PRE و زمان حل برای سطح کوچک… 84

جدول 4-20. مقدار RPD و زمان حل برای سطح متوسط.. 85

جدول 4-21. مقدار RPD و زمان حل برای سطح بزرگ… 86

جدول 4-22. میانگین زمان حل و RPD برای تعداد مختلف کارها 88

جدول 4-23. مجموع مقایسه شده­ی پارامتر الگوریتم­ها 89

جدول 4-24. درصد جواب­های بهتر الگوریتم­ها 89

 

فهرست اشکال

شکل 3-1. سلسله مراتب پیچیدگی محیط­های کاری ]57[ 32

شکل 3-2. سلسله مراتب پیچیدگی توابع هدف ]57[ 32

شکل4-1. نمای کلی الگوریتم ژنتیک کلاسیک… 39

شکل 4-2. نمایش کروموزوم. 56

شکل 4-3. عملیات تقاطع. 58

شکل 4-4. جهش نوع اول. 58

شکل 4-5. جهش اول نوع دوم. 59

شکل 4-6. جهش دوم نوع دوم. 59

 شکل4-7. تغییر موقعیت ذره 62

شکل4-8. تغییر موقعیت ذره همراه با اصلاحیات… 63

 شکل4-9. تغییر موقعیت ذره با توجه به محدودیت پردازشی.. 64

 شکل4-10. کیفیت جواب­ها و اندازه­ جامعه. 70

شکل4-11. زمان محاسباتی و اندازه­ جامعه. 70

شکل4-12. پاسخ میانگین­ها 77

شکل4-13. پاسخ ضرایب SN… 77

شکل 4-14. نمودار میانگین و فواصل LSD… 87

شکل 4-15. RPD برای تعداد مختلف کارها 88

 

فصل اول

کلیات تحقیق

1-1. مقدمه

برنامه ­ریزی و زمانبندی[1] یک فعالیت بسیار معمول در صنعت و عملیات غیر­صنعتی است. هر روز، جلسات برنامه ­ریزی می­شوند. ضرب­العجل­هایی برای انجام پروژه­ ها و کارها تعیین می­ شود. خدمات تعمیر و نگهداری و عملیات برنامه ­ریزی می­شوند. بازی­های ورزشی برنامه ­ریزی و زمانبندی می­شوند.

برنامه ­ریزی­های مناسب اجازه می­دهد تا فعالیت­های مختلف، شغل­ها و یا وظایف به شیوه­ای سازمان­یافته اجرا شوند. نمونه ­ای از این فعالیت­ها می­توان به مراحل مختلف یک پروژه تحقیقاتی، وظایف یک پرستار در طول یک روز کاری، عملیات تولید و موارد دیگر اشاره کرد که می ­تواند هدف­هایی همچون به حداقل رساندن زمان تکمیل کارها، حداقل کردن تاخیر فعالیت­هایی که نمی­توانند به موقع تکمیل شوند و دیگر موارد را به دنبال داشته باشد.

دلیل بسیاری از پیشرفت­های علم زمانبندی بواسطه­ محیط­های صنعتی و استفاده این علم در صنعت است. به طور طبیعی در بیان مفاهیم زمانبندی از واژه­ های بکار رفته در صنعت استفاده می­ شود. که در آن­ منابع با عنوان ماشین و فعالیت­ها به عنوان کار شناخته می­شوند. بطوریکه کار­ها اغلب به وسیله مجموعه ­ای از ماشین­ها در ایستگاه­های مختلف کاری با توالی مشخص پردازش می­شوند.

در مسائل زمانبندی تخصیص مناسب کارها به ماشین­ها با توجه به محدودیت­های موجود و رسیدن به یک جواب مناسب از اهمیت خاصی برخوردار است. کوچکترین مسئله­ زمانبندی را می­توان مسئله­ تک­ماشینه[2] عنوان کرد. در این مسئله یک ماشین وجود دارد که عموما در مسائل به عنوان گلوگاه شناخته می­ شود و باید کارها را به این ماشین با توجه به محدودیت­های موجود طوری اختصاص داد که به یک جواب معقول و مناسب برسیم و حداکثر کارایی را داشته باشیم. حالت بزرگتر مسائل زمانبندی، زمانبندی مسائل چند­ماشینه شامل سیستم­های موازی، سیستم­های متوالی و سیستم­های ترکیبی می­باشند. در سیستم­های موازی چندین ماشین به صورت موازی در کنار هم قرار گرفته­اند و هر کار بر روی یکی از ماشین­ها پردازش می­ شود. ولی در سیستم­های متوالی و ترکیبی، کار­ها با انجام چند عملیات بر روی ماشین­ها پردازش می­شوند و ساختار پیچیده­تری نسبت به مسائل دیگر دارند.

در این تحقیق، به بررسی مسئله زمانبندی ماشین­های موازی با سرعت­های مختلف[3] پرداخته می­ شود. مسائل ماشین­های موازی با سرعت­های مختلف حالت عمومی یافته مسائل تک­ماشینه و حالت خاصی از مسائل ماشین­های متوالی منعطف محسوب می­شوند. در بخش­های آتی این فصل، شرح تفصیلی مسئله مورد بررسی این تحقیق ارائه می­ شود.

1-2. تعریف مسئله

ماشین­های موازی به عنوان یکی از زیر­مجموعه­های اصلی و پایه در زمانبندی از جایگاه ویژه ومهمی برخوردارند و همواره زمانبندی این مدل بر مبنای معیار­های عملکرد مختلف مورد نظر بوده است. با این توجه که، عموم روش­های حل در مدل­های پیچیده تر مانند مدل ماشین­های متوالی منعطف بر مبنای راهکارهای مدل­های ساده­تر از جمله ماشین­های موازی استوار است ]1[.

در کارخانه­ها وقتی ماشین­­ها و دستگاه­­های جدید خریداری می­شوند و در کنار ماشین­های قدیمی قرار می­گیرند، تفاوت سرعت بین ماشین­های جدید و قدیمی بوجود می ­آید که این تفاوت سرعت، مسئله­ چندین ماشین با سرعت­های متفاوت را بوجود می­آورد.

در برخی از محیط­های کاری زمانبندی ماشین­های موازی با سرعت متفاوت، ممکن است که تمامی ماشین­ها نتوانند تمامی کارها را پردازش کنند که در این حالت هر کار توسط مجموعه ­ای از ماشین­ها می ­تواند انجام شود که به آن محدودیت مجموعه پردازش[4] می­گویند.

در بسیاری از محیط­های کاری انسان به عنوان عنصر اصلی به­شمار می­رود. در فعالیت­هایی که انسان در آن سهم بسزایی دارد مسئله­ یادگیری بسیار مهم است و تاکنون در اکثر مقالات فرض رایج بر این بوده که زمان پردازش کار­ها ثابت و مستقل از توالی است. در­حالیکه در بسیاری از موارد عملی با تکرار کار­های مشابه (و یا متفاوت)، توانایی ومهارت اپراتور افزایش و در نتیجه آن، زمان پردازش کار­ها کاهش می­یابد. این امر باعث بهبود مستمر عملکرد تسهیلات تولیدی مخصوصا نیروی انسانی می­ شود که به آن تأثیر یادگیری[5] می­گویند. که از جمله­ این فعالیت­ها می­توان به تمامی کار­هایی که سیستم دستی را شامل می­ شود مثلا راه­اندازی ماشین­آلات، تمیز­ کردن ماشین و زمان آماده ­سازی[6] اشاره کرد .

در مسائل زمانبندی کلاسیک عموما با درنظر گرفتن این فرض که زمان­های آماده ­سازی در مقایسه با زمان پردازش کوچک و یا اینکه مستقل از توالی پردازش کارها بر روی ماشین­ها هستند، زمان آماده ­سازی را نادیده گرفته و یا آن را به زمان پردازش اضافه می­کردند. اما با این­وجود، در بسیاری از محیط­های صنعتی یک زمان آماده ­سازی وابسته به توالی[7] هنگام تعویض کار­ها بر روی ماشین­ها به وقوع می­پیوندد ]17[. در این شرایط، زمان آماده ­سازی به عنوان بخشی مجزا از زمان پردازش در نظر گرفته می­ شود که مقدار آن علاوه بر نوع کاری که بر روی ماشین پردازش خواهد شد، به نوع کار قبلی که بر روی ماشین پردازش شده نیز بستگی دارد. تلقی زمان آماده ­سازی به صورت مجزا از زمان پردازش در بیشتر تکنیک­های مدیریت تولید نوظهور نظیر تولید به­موقع[8]، تکنولوژی گروهی[9] و تولید سلولی[10] مورد استفاده قرار می­گیرد.

در محیط­های کسب و کار حاضر، رقابت شرکت­های تولیدی از طریق قابلیت آن­ها برای پاسخگویی سریع به تغییرات سریع زمینه تجاری و تولید محصولات با کیفیت بالاتر و هزینه­ای کمتر تعیین می­ شود. یکی از راه­های رسیدن به این منظور استفاده از مفهوم تولید به­موقع است ]2[. در محیط تولید به­موقع، شرکت­ها تمایل دارند که تا حدامکان زمان تکمیل کار­ها­یشان به موعد تحویل نزدیک باشد تا از جریمه­های زودکرد و دیرکرد بکاهند. در صورتی که یک کار قبل از موعد تحویل تکمیل شود، باید تا موعد تحویل در انبار نگهداری شود لذا هزینه­ زودکرد به سیستم تحمیل می­ شود. جریمه­های زودکرد به آن دلیل مورد توجه هستند که تا زمانیکه موعد تحویل مشتری فرا برسد، هزینه نگهداری شامل هزینه فساد مواد اولیه (در حالیکه کالاها فاسد شدنی هستند) به سیستم تحمیل می­ شود. و اگر یک کار بعد از موعد تحویل تکمیل شود، جریمه دیرکرد ناشی از نارضایتی مشتری، جریمه قراردادی یا جریمه از دست دادن اعتبار ایجاد می­ شود.

در این تحقیق، مسئله­ ماشین­های موازی با سرعت­های مختلف با در نظر گرفتن محدودیت­های زمان آماده ­سازی وابسته به کار قبلی، محدودیت مجموعه پردازش و تأثیر یادگیری با هدف کمینه­سازی زمان­های زودکرد و دیرکرد کل بررسی می­ شود. یک مدل برنامه ­ریزی عدد صحیح برای این مسئله پیشنهاد می­ شود. همچنین الگوریتم­های ژنتیک[11] و بهینه­سازی ازدحام ذرات[12] و تبرید شبیه­­سازی­شده[13] برای حل آن ارائه می­گردد.

1-3. اهداف تحقیق

تحقیق حاضر با هدف کاهش فاصله میان پیشرفت­های تئوریک و کاربرد­های صنعتی در حوزه علم زمانبندی صورت گرفته است. دراین راستا، یک مدل جدید برای مسئله ماشین­های موازی با سرعت­های متفاوت با محدودیت­های زمان آماده ­سازی وابسته به توالی، محدودیت مجموعه پردازش و تأثیر یادگیری و معیار بهینه­سازی زمان­های زودکرد و دیرکرد کل ارائه می­ شود. به­علاوه سه الگوریتم ژنتیک، ازدحام ذرات و تبرید شبیه­سازی­شده به منظور حل این مدل ارائه می­گردد.

 

1-4. مفروضات مسئله

مفروضات زیر در ارائه مدل مسئله در نظر گرفته می­ شود:

• تأثیر یادگیری بر زمان پردازش کارها در نظر گرفته شده است.

فصل اول: مروری بر مطالعات انجام شده
1-1-  مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………….3
1-2- لیف پلی استر …………………………………………………………………………………………………………………………..4
1-2-1- تاریخچه……………………………………………………………………………………………………………………………….4
1-2-2- ساختمان شیمیایی………………………………………………………………………………………………………………….4
1-2-3- مصارف وكاربردهای الیاف پلی استر…………………………………………………………………………………………5
1-2-4- خواص فیزیكی، مکانیکی وشیمیایی الیاف پلی استر (PET) ……………………………………………………..6
1-2-4-1- مقاومت در مقابل کشش اولیه………………………………………………………………………………………………6
1-2-4-2- جذب رطوبت…………………………………………………………………………………………………………………..6
1-2-4-3- مقاومت در مقابل نور آفتاب………………………………………………………………………………………………..6
1-2-4-4- شکل میکروسکوپی……………………………………………………………………………………………………………6
1-2-4-5- چگالی……………………………………………………………………………………………………………………………..7
1-2-4-6- مقاومت در مقابل عوامل شیمیایی………………………………………………………………………………………..7
1-2-4-7- مقاومت در مقابل عوامل بیولوژیکی……………………………………………………………………………………..7
1-2-4-8- درجه حرارت ونقطه ذوب………………………………………………………………………………………………….7
1-2-4-9- جمع شدگی………………………………………………………………………………………………………………………7
1-2-4-10- اثر حلال…………………………………………………………………………………………………………………………7
1-2-4-11- اثر مواد متورم کننده ………………………………………………………………………………………………………..8
1-3- رنگرزی پلی استر………………………………………………………………………………………………………………………8
1-4- روش تولید الیاف پلی استر…………………………………………………………………………………………………………9
1-5- الیاف پلی استراصلاح شده………………………………………………………………………………………………………..10
1-6- الیاف پلی استر با سطح مقطع های خاص……………………………………………………………………………………10
1-6-1- الیاف پروفیلی یا توخالی (Hollow fibers) ………………………………………………………………………..10
1-6-1-1- روش تولید الیاف توخالی ………………………………………………………………………………………………..11
1-6-2- الیاف با شکل سطح مقطع غیر دایره ای ………………………………………………………………………………….12
1-6-2-1- روش تولید الیاف با شکل سطح مقطع غیردایره ای………………………………………………………………13
1-6-2-2- انواع شکل سطح مقطع های غیردایره ای الیاف…………………………………………………………………….14
1-6-2-3- تحقیقات انجام شده درزمینه مقایسه الیاف با مقطع های غیردایره ای ودایره ای …………………….. 16
1-7- فشارپذیری فرش ……………………………………………………………………………………………………………………19
1-7-1- مكانیزم های فشردگی نخ خاب……………………………………………………………………………………………..20
1-7-2- انواع فشارپذیری ………………………………………………………………………………………………………………..21
1-7-3- افت ضخامت فرش………………………………………………………………………………………………………………23
1-8- تغییرات ظاهری و فرسایشی فرش……………………………………………………………………………………………..23
 
فصل دوم: تجربیات
2-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………..26
2-2- روش تولید نمونه نخ های خاب………………………………………………………………………………………………..27
2-2-1- روش تولید نخ خاب شاهد ………………………………………………………………………………………………….27
2-2-2- روش تولید نخ خاب اصلاح شده با افزایش نمره (dpf) الیاف …………………………………………………28
2-2-3- روش تولید نخ خاب اصلاح شده با  تغییر شکل سطح مقطع همزمان باافزایش نمره (dpf) الیاف….29
2-3- عملیات تاب وتثبیت حرارتی …………………………………………………………………………………………………..30
2-4- رنگرزی نخ های خاب……………………………………………………………………………………………………………..32
2-5- تهیه نمونه های فرش پرز بریده…………………………………………………………………………………………………32
2-6- تکمیل …………………………………………………………………………………………………………………………………..33
2-7- آزمونهای انجام شده روی نمونه های فرش تولیدی………………………………………………………………………35
2-7-1-  آزمون های بارگذاری فرش………………………………………………………………………………………………….35
2-7-1-1- آزمون بارگذاری استا تیکی……………………………………………………………………………………………….35
2-7-1-2- آزمون بارگذاری دینامیکی…………………………………………………………………………………………………37
2-7-2- آزمون بصری………………………………………………………………………………………………………………………39
 
فصل سوم: نتیجه گیری و بحث
3-1-  نتایج آزمون بارگذاری استاتیكی………………………………………………………………………………………………..44
3-1-1-  كلیات……………………………………………………………………………………………………………………………….44
3-1-2-  تعیین پارامترهای فشارپذیری……………………………………………………………………………………………….46
3-1-2-1-  روش نسبی……………………………………………………………………………………………………………………46
3-1-2-2- روش تجزیه و تحلیل کلی………………………………………………………………………………………………..46
3-1-3- بررسی تأثیراصلاحات اعمالی روی نخ های پلی استر بر بازگشت پذیری استاتیکی فرش………………47
3-1-3-1-بررسی تأثیر دنیر بر فیلامنت (dpf) نخ خاب پلی استر بر خواص فشار پذیری استاتیکی فرش…..47
3-1-3-2- بررسی تأثیر شکل سطح مقطع نخ خاب پلی استر بر خواص فشار پذیری استاتیکی فرش…………54
3-1-3-3- بررسی تأثیر دنیر بر فیلامنت (dpf) و شکل سطح مقطع نخ خاب پلی استر بر خواص فشار پذیری استاتیکی فرش………………………………………………………………………………………………………………………………….61
3-2-  نتایج آزمون بارگذاری دینامیكی………………………………………………………………………………………………..68
3-2-1-  كلیات……………………………………………………………………………………………………………………………….68
3-2-2- تعیین پارامترهای فشارپذیری…………………………………………………………………………………………………70
3-2-2-1- روش نسبی…………………………………………………………………………………………………………………….70
3-2-2-2- روش تجزیه و تحلیل کلی………………………………………………………………………………………………..70
3-2-3-1-بررسی تأثیر دنیر بر فیلامنت الیاف نخ خاب پلی استر بر خواص فشار پذیری دینامیکی  فرش…. 70
3-2-3-بررسی تأثیر اصلاحات اعمالی روی نخ های پلی استر بر بازگشت پذیری دینامیکی فرش………………70
3-2-3-2-بررسی تأثیر شکل سطح مقطع نخ خاب پلی استر بر خواص فشار پذیری دینامیکی فرش…………..74
3-2-3-3- بررسی تأثیر دنیر بر فیلامنت الیاف و شکل سطح مقطع نخ خاب پلی استر بر خواص فشار پذیری دینامیکی فرش………………………………………………………………………………………………………………………………….78
3-3-  نتایج آزمون بصری…………………………………………………………………………………………………………………82
3-3-1- مقایسه میزان پركنندگی 3 كد فرش مورد آزمون………………………………………………………………………83
3-3-2- مقایسه 3 كد فرش مورد آزمون از لحاظ زیردست……………………………………………………………………84
3-3-3- مقایسه 3 كد فرش مورد آزمون از لحاظ ظاهر(رخ) …………………………………………………………………84
3-3-4- مقایسه 3 كد فرش مورد آزمون از لحاظ برق و جلا…………………………………………………………………85
3-3-5- مقایسه 3 كد فرش مورد آزمون از لحاظ دانه دانه بودن ریشه…………………………………………………….86
3-3-6- مقایسه کلی 3 کد فرش مورد آزمون بصری…………………………………………………………………………….86
3-3-7- نتایج آزمون Oneway انجام گرفته روی پارامترهای مورد نظر……………………………………………………………..87
 
فصل چهارم: نتایج نهایی وپیشنهادات
4-1- نتایج نهایی……………………………………………………………………………………………………………………………..90
4-2- پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………………………………….91
فهرست منابع فارسی………………………………………………………………………………………………………………………….94
فهرست منابع لاتین……………………………………………………………………………………………………………………………96
چکیده

 انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………………………………98

 
 
فهرست جداول
عنوان                                                                                                 صفحه
جدول 2-1- مشخصات دستگاه بافندگی فرش……………………………………………………………………………………..32
جدول 2-2- مشخصات نخ های تار وپود استفاده شده درفرش………………………………………………………………33
جدول 2-3- سن افراد شركت كننده در نظرسنجی………………………………………………………………………………..42
جدول 2-4- میزان تحصیلات افراد شركت كننده در نظرسنجی………………………………………………………………42
جدول 3-1- نتایج آزمون بارگذاری استاتیكی نمونه فرش كد R 20……………………………………………………….44
جدول 3-2- نتایج آزمون بارگذاری استاتیكی نمونه فرش كد 124………………………………………………………….45
جدول 3-3- نتایج آزمون بارگذاری استاتیكی نمونه فرش كد 20……………………………………………………………45
جدول 3-4- مقایسه بهبود بازگشت پذیری نمونه فرش ها با کد R20 و 124 تحت بارگذاری استاتیکی……..48
جدول 3-5- نتایج آزمون T.Test  افت ضخامت نمونه فرش های با کد R20 و124 در زمان های استراحت مختلف…………………………….. …………………………………………………………………………………………………………..52
جدول 3-6 مقادیر پارامترهای نی هات برای فرش های با دنیر بر فیلامنت متفاوت……………………………………52
جدول 3-7- نتایج آزمون T.Test پارامترهای S، D و E نمونه فرش های با کد های R20 و 124…………..53
جدول3-8- نتایج آزمون T.Test پارامترهای R2، R3 و R4 نمونه فرش های با کد های R20 و124………..54
جدول3-9- مقایسه بهبود بازگشت پذیری نمونه فرش ها با کد 124 و 20 تحت بارگذاری استاتیکی………….55
جدول 3-10- نتایج آزمون T.Test افت ضخامت نمونه فرش های با کد 124 و20 در زمان های استراحت.58
جدول 3-11 مقادیر پارامترهای نی هات برای فرش های با سطح مقاطع متفاوت………………………………………58
جدول 3-12- نتایج آزمون LSD پارامترهای S، D و E نمونه فرش های با کد های 124 و 20……………….59
جدول 3-13- نتایج آزمون T.Test پارامترهای R2، R3 و R4 نمونه فرش های با کد های 124 و 20……….60
جدول 3-14- مقایسه بهبود بازگشت پذیری نمونه فرش ها با کد R20 و 20 تحت بارگذاری استاتیکی……..61
جدول 3-15- نتایج آزمون T.Test افت ضخامت نمونه فرش های با کد R20 و 20 در زمان های استراحت………………………………………………………………………………………………………………………………………….61
جدول 3-16 مقادیر پارامترهای نی هات برای فرش های با دنیر بر فیلامنت و سطح مقطع متفاوت……………..65
جدول 3-17- نتایج آزمون LSD پارامترهای S، D و E نمونه فرش های با کد های R20 و 20………………65
جدول 3-18- نتایج آزمون LSD پارامترهای S، D و E نمونه فرش های با کد های R20 و 20………………67
جدول 3-19- نتایج آزمون بارگذاری دینامیكی نمونه فرش كد  R20……………………………………………………..68
جدول3-20- نتایج آزمون بارگذاری دینامیكی نمونه فرش كد124………………………………………………………….69
جدول3-21- نتایج آزمون بارگذاری دینامیكی نمونه فرش كد 20…………………………………………………………..69
جدول 3-22 مقایسه بهبود بازگشت پذیری نمونه فرش های کد R20 و 124 تحت بارگذاری دینامیکی……..71
جدول 3-24 نتایج آزمون T.Test نمونه فرش های با کد R20 و 124 در ضربه های بارگذاری دینامیکی…..74
جدول 3- 25- مقایسه بهبود بازگشت پذیری نمونه فرش های کد 124 و 20 تحت بارگذاری دینامیکی……..74
جدول 3-26 نتایج آزمون T.Test نمونه فرش های با کد 124 و 20 در ضربه های بارگذاری دینامیکی……..77
جدول 3-27 مقایسه بهبود بازگشت پذیری نمونه فرش های کد R20 و 20 تحت بارگذاری دینامیکی………..78
جدول 3-29 نتایج آزمون T.Test نمونه فرش های با کد R20 و 20 در ضربه های بارگذاری دینامیکی…… 81
جدول 3-30- میانگین و واریانس پارامترهای مورد نظرسنجی………………………………………………………………..82
جدول 3-31- میانگین كلی مجموع  پارامترهای نظرسنجی…………………………………………………………………….86
جدول 3-32- نتایج آزمون Oneway انجام گرفته روی پارامترهای مورد نظر…………………………………………87
 
 
فهرست اشکال
عنوان                                                                                                 صفحه
شکل 1-1- ساختمان شیمیایی لیف پلی استر………………………………………………………………………………………….4
شکل 1-2- سطح مقطع الیاف توخالی  ……………………………………………………………………………………………….10
شکل 1-3- سطح مقطع الیاف غیردایره ای…………………………………………………………………………………………..12
شکل 1- 4- انراع سطح مقطع الیاف غیردایره ای توپر و توخالی ……………………………………………………………13
شکل 1-5 – خروجی رشته ساز ………………………………………………………………………………………………………..13
شکل 1-6- سطح مقطع الیاف سه پره ای (Trilobal) ………………………………………………………………………..14
سطح 1-7- شکل مقطع مربع شکل……………………………………………………………………………………………………..14
شکل 1-8- سطح مقطع لیف DG 4…………………………………………………………………………………………………..15
شکل1-9- مرحله اول: شروع بارگذاری شكل (a) برای فرش نو و شكل (b) برای فرشهای كهنه ……………..15
شکل1- 10- مرحله دوم: خم شدن نخ خاب ………………………………………………………………………………………20
شکل1- 11- مرحله سوم: حالت jamming ……………………………………………………………………………………..20
شكل2-1-  نمای دستگاه تاب استفاده شده در تحقیق……………………………………………………………………………31
شكل2-2-  نمای دستگاه شل پیچ استفاده شده در تحقیق………………………………………………………………………31
شكل 2-3- نمای چیدمان  قفسه دستگاه بافندگی………………………………………………………………………………….33
شكل2-5- نمای كلی دستگاه ضخامت سنج دیجیتالی……………………………………………………………………………36
شكل 2-6- نمای دستگاه بارگذاری استاتیكی……………………………………………………………………………………….37
شكل2-7- نمای دستگاه بارگذاری دینامیكی………………………………………………………………………………………..39
شکل2-8- نمونه های بافته شده بصورت پیوسته کنار یکدیگر………………………………………………………………..40
شکل2-9- فرم نظرسنجی استفاده شده در تحقیق………………………………………………………………………………….41
شكل 3-1- نمودار تأثیر دنیر بر فیلامنت الیاف (dpf) نخ خاب پلی استر بر افت ضخامت در بارگذاری استاتیکی فرش………………………………………………………………………………………………………………………………….49
شكل 3-2-  نمودار تأثیر دنیر بر فیلامنت الیاف (dpf) نخ خاب پلی استر بر افت ضخامت ناشی از بارگذاری استاتیکی بر حسب زمان های استراحت……………………………………………………………………………………………….50
شکل 3-3- نمودار مقایسه در صد افت ضخامت ناشی از بارگذاری استاتیکی نمونه فرش های بافته شده از نخ خاب پلی استر با دنیر بر فیلامنت های مختلف……………………………………………………………………………………..51
شكل 3-4- نمودار مقایسه پارامترهای S، D و E نمونه فرش های با دنیر بر فیلامنت متفاوت…………………..52
شكل 3-5-  نمودار مقایسه پارامتر R نمونه فرش های پلی استر با دنیر بر فیلامنت متفاوت………………………54
شكل 3-6- نمودار تأثیر سطح مقطع الیاف بر افت ضخامت در بارگذاری استاتیکی فرش…………………………..56
شكل 3-7- نمودار تأثیرسطح مقطع الیاف بر افت ضخامت ناشی از بارگذاری استاتیکی بر حسب زمان های استراحت………………………………………………………………………………………………………………………………………….56
شكل 3-8- نمودار مقایسه در صد افت ضخامت ناشی از بارگذاری استاتیکی نمونه فرش های بافته شده از نخ خاب پلی استر با سطح مقاطع مختلف الیاف ………………………………………………………………………………………..57
شكل 3-9 – نمودار مقایسه پارامترهای S، D و E نمونه فرش های با سطح مقاطع متفاوت………………………59
شكل 3-10- نمودار مقایسه پارامتر R نمونه فرش های پلی استر با سطح مقاطع متفاوت…………………………..60
شكل 3-11- نمودار تأثیر دنیر بر فیلامنت الیاف (dpf) و سطح مقطع بر افت ضخامت در بارگذاری استاتیکی فرش……………………………………………………………………………………………………………………………………………….62
شكل 3-12-  نمودار تأثیر دنیر بر فیلامنت الیاف (dpf) و سطح مقطع بر افت ضخامت ناشی از بارگذاری استاتیکی بر حسب زمان های استراحت………………………………………………………………………………………………63
شكل 3-13-  نمودار مقایسه در صد افت ضخامت ناشی از بارگذاری استاتیکی نمونه فرش های بافته شده بر حسب زمان های استراحت………………………………………………………………………………………………………………..64
شكل 3-14-  نمودار مقایسه پارامترهای S، D و E نمونه فرش های با دنیر بر فیلامنت متفاوت………………..66
شكل 3-15- نمودار مقایسه پارامتر R نمونه فرش های پلی استر با دنیر بر فیلامنت و سطح مقطع متفاوت…………………………………………………………………………………………………………………………………………….67
شكل 3-16-  نمودار تأثیر دنیر بر فیلامنت الیاف بر افت ضخامت در بارگذاری دینامیکی فرش………………….72
شكل 3-17- نمودار تأثیر دنیر بر فیلامنت الیاف بر افت ضخامت فرش بر حسب  ضربه های بارگذاری دینامیکی………………………………………………………………………………………………………………………………………….72
شكل 3-18- نمودار مقایسه  افت ضخامت ناشی از بارگذاری دینامیکی با دنیر بر فیلامنت متفاوت بر حسب ضربه های بارگذاری دینامیکی……………………………………………………………………………………………………………73
شكل 3- 19-  نمودار تأثیر سطح مقطع الیاف بر افت ضخامت در بارگذاری دینامیکی فرش………………………75
شكل  3-20-  نمودار تأثیر سطح مقطع بر افت ضخامت فرش بر حسب  ضربه های بارگذاری دینامیکی…………………………………………………………………………………………………………………………………………..76
شكل 3- 21-  نمودار مقایسه  افت ضخامت ناشی از بارگذاری دینامیکی با سطح مقطع متفاوت بر حسب ضربه های بارگذاری دینامیکی……………………………………………………………………………………………………………77
شكل 3-22-  نمودار تأثیر دنیر بر فیلامنت و سطح مقطع الیاف بر افت ضخامت در بارگذاری دینامیکی فرش……………………………………………………………………………………………………………………………………………….79
شكل 3-23- نمودار تأثیر دنیر بر فیلامنت و سطح مقطع الیاف بر افت ضخامت فرش بر حسب  ضربه های بارگذاری دینامیکی……………………………………………………………………………………………………………………………80
شكل 3-24- نمودار مقایسه  افت ضخامت ناشی از بارگذاری دینامیکی با دنیر بر فیلامنت و سطح مقطع متفاوت بر حسب ضربه های بارگذاری دینامیکی…………………………………………………………………………………..81
شكل 3-25- نمودار مقایسه میزان پركنندگی 3 كد فرش………………………………………………………………………..83
شكل 3-26-  نمودار مقایسه میزان زیردست 3 كد فرش……………………………………………………………………….84
شكل 3-27- نمودار مقایسه 3 كد فرش مورد آزمون از لحاظ ظاهر(رخ) ………………………………………………..84
شكل 3-28- نمودار مقایسه 3 كد فرش از نظر برق و جلار…………………………………………………………………..85
شكل 3-29- نمودار مقایسه 3 كد فرش از نظر دانه دانه بودن ریشه………………………………………………………..86
 
 
چکیده
امروزه استفاده از الیاف پلی استر به عنوان نخ خاب فرش ماشینی مورد توجه صنعت قرارگرفته است. از آنجایی که لیف پلی استردارای خواص بازگشت پذیری ضعیف می باشد تلاشهایی برای بهبود خواص بازگشت پذیری لیف درحال انجام می باشد. دراین تحقیق، تاثیرافزایش نمره (دنیر برفیلامنت) الیاف ونیز تغییر شکل سطح مقطع لیف از دایره به سه پره بر میزان افت ضخامت فرش پس از بارگذاری استاتیکی ودینامیکی آن مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین فرش بافته شده با نخهای خاب پلی استر اصلاح شده با فرش بافته شده از نخ خاب پلی استر متداول از نظر ظاهری توسط داوران مقایسه شده است. نتایج نشان می دهد افزایش دنیر برفیلامنت الیاف وتغییر شکل سطح مقطع الیاف از دایره به سه پره، اگرچه می تواند سبب بهبود در افت ضخامت پس از بارگذاری دینامیکی فرش گردد لیکن نتوانست سبب کاهش افت ضخامت فرش پس از بارگذاری استاتیکی آن گردد. از طرفی انجام هردو تغییر بطورهمزمان (افزایش دنیربرفیلامنت و تغییرشکل سطح مقطع لیف) می تواند سبب کاهش افت ضخامت فرش حاصل پس از بارگذاری استاتیکی ودینامیکی فرش گردد. همچنین نتایج حاصل از آزمون بصری نشان دادکه فرش بافته شده با الیاف پلی استری که بطورهمزمان دنیر بر فیلامنت آن افزایش یافته و شکل سطح مقطع آن از دایره به مثلث تغییر نموده است ازطرف داوران نمره کیفی بالاتری نسبت به سایر نمونه ها گرفت.
 
فصل اول
مروری بر مطالعات انجام شده
 
1-1-  مقدمه
بی شك یكی از اصلی ترین الیاف مورد مصرف نساجی پلی استر می باشد. گواه این موضوع، میزان تولید و مصرف بالای سالیانه این لیف در جهان می باشد. ازطرفی، بیشترین حجم نخ خاب مورد مصرف فرش ماشینی در ایران، از الیاف اكریلیک تهیه می شود که لیفی نسبتا گران ودارای مشکلات زیست محیطی زیادی می باشد. در این تحقیق تلاش می شود تا خصوصیات نخ پلی استر فیلامنتی را با تغییردر شكل سطح مقطع ونیز تغییر نمره الیاف(dpf)[1] اصلاح نمود. نتیجه این تحقیق می تواند به جایگزین شدن الیاف پلی استر بجای اکریلیک در صنعت فرش ماشینی ایران کمک کند. از آنجا كه منسوجات فرش از طرف پای انسان(راه رفتن)، پایه صندلی و مبل و… همواره تحت بارگذاری دینامیكی واستاتیكی قرار دارد، در نتیجه فشارپذیری یکی از مهمترین خواص فیزیكی- مكانیكی آنها محسوب می شود. بنابراین یک فرش علاوه بر داشتن كاركرد و دوام فنی بالا، باید به عنوان یک كالای تزئینی و لوكس نیز دارای ظاهری زیبا باشد. از جمله عوامل مهم در این زیبایی نظم وترتیب نخ های خاب، درخشندگی و… می باشد. بنابراین دراین تحقیق ابتدا نمونه های تولید شده نخ های پلی استر فیلامنتی شاهد(نخ پلی استر متداول مصرفی صنعت) و اصلاحی در فرش ماشینی خاب بریده بافته شده و سپس نمونه های فرش از لحاظ آزمون های فشار پذیری (استاتیکی، دینامیکی) و بصری بایکدیگرمقایسه می شوند.
 
1-2- لیف پلی استر
1-2-1- تاریخچه
تا قبل از 1945دانشمندان مختلفی پلی استرهای لیفی زیادی را تهیه نموند ولی تقریبا تمامی آنها از واكنش گرمای آلیفاتیک تهیه می‌شدند و دارای نقطه ذوب پایینی برای مصارف نساجی بودند،  بعلاوه آنكه در حلالهای خشك شویی به آسانی حل می‌شدند.
دراولین روزهای جنگ جهانی دوم، و ینفیلد و دیكسون (Whinfild & Dickson) توانستند با مطالعه مطالب كارتروز پلی اتیلتن ترفتالات با وزن مولكولی بالا را از واكنش اسیدترفتالیک و استر دی متیل خالص آن  با اتیلن گلایكول تهیه نمایند،  پلیمر جدید از طریق ذوب ریسی به الیاف تبدیل می‌شد و دارای خواص نساجی مطلوبی بود. ولی بدلیل جنگ جهانی انتظار جهت تولید تا سال 1945 بطول انجامید. در جولای 1945 شركت (ICI) طبق توافقنامه بلند مدت میان آنها و شركت دوپونت ،حق امتیاز تولید این لیف را به 5 كشور اعطا نمود. تولید پلی استر در دهه 60 و70 بطور گسترده ای افزایش یافت و در سال 1972 پلی استر از نایلون پیشی گرفت و عنوان مهمترین لیف مصنوعی را به خود اختصاص داد[3] .
 
1-2-2- ساختمان شیمیایی

مقدمه: سوختگی یکی از مهمترین حوادثی است که سلامت کودکان را تهدید می­ کند،  از جمله رایج­ترین صدمه و سومین علت مرگ و میر در این گروه سنی می­باشد. با توجه به تفاوت­های فرهنگی، اجتماعی و اقلیمی در جوامع مختلف، بررسی عوامل مرتبط با سوختگی در هر منطقه بسیار مهم می­باشد.

هدف: این تحقیق تعیین عوامل مرتبط با سوختگی در کودکان 6-1 سال مراجعه کننده به مرکز آموزشی درمانی سوانح سوختگی ولایت شهر رشت می­باشد.

مواد و روش­ها: پژوهش حاضر یک مطالعه مقایسه­ای مقطعی  می­باشد. نمونه­های مورد پژوهش 350 کودک 12 ماه تا 6 سال می­باشند که در مراکز آموزشی و درمانی ولایت و 17 شهریور، بیمارستان­های رسول اکرم، گیل و آریا پذیرش شده­ بودند. از این تعداد 175 نفر به عنوان گروه کودکان با سوختگی و 175 نفر گروه کودکان بدون سوختگی مورد بررسی قرار گرفتند. روش نمونه گیری در هر دو گروه بصورت تدریجی بود. جهت گردآوری داده ­ها از پرسشنامه­ای شامل سه بخش مشخصات فردی، خانوادگی و محیطی استفاده گردید. پس از جمع آوری اطلاعات، داده ­ها توسط نرم افزار16SPSS  با آزمون­های من ویتنی یو، کای­دو، تست دقیق فیشر، رگرسیون لجستیک چندگانه تجزیه و تحلیل شدند.

نتایج: نتایج پژوهش نشان داد از بین عوامل فردی، سن کودک، مکانی که کودک بیشتر وقت خود را می­گذراند و از بین عوامل خانوادگی، سن مادر، میزان تحصیلات پدر، سطح درآمد ماهانه و ازبین عوامل محیطی، زیر بنای منزل، تعداداتاق خواب، نوع آشپزخانه، دور از دسترس بودن مواد سوختی و آتش­زا و مواد شوینده بین دو گروه اختلاف معنی­دار آماری وجود داشت.

نتیجه ­گیری نهایی: طبق یافته­ های این پژوهش احتمال سوختگی در کودکان کم سنی که بیشتر وقت خود را در اتاق خواب می­گذرانند که مادرانی کم سن و پدرانی با سطح تحصیلات پایین دارند و دارای خانواده­ای کم درآمد هستند، بیشتر است همچنین احتمال سوختگی در کودکانی که در منازلی با آشپزخانه­ی بدون­در، زیر بنای بالا و تعداد اتاق کم زندگی می­ کنند و به مواد آتش­زا و شوینده دسترسی دارند بیشتر است.

کلید واژه ­ها: سوختگی­ها، عوامل خطر، کودکان

فهرست مطالب                                                                                                        صفحه

فصل اول                                                                                                                 

زمینه پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………………………. 9

اهداف پژوهش (هدف کلی و اهداف ویژه) …………………………………………………………………………………………… 14

سوالات پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………………………. 15

تعریف واژه ­ها …………………………………………………………………………………………………………………………………….. 16

پیش فرض­ها ………………………………………………………………………………………………………………………………………. 18

محدودیت­های پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………. 18

فصل دوم

چهارچوب پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………… 20

مروری بر مطالعات گذشته …………………………………………………………………………………………………………………. 41

فصل سوم

نوع پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 54

جامعه ­ی پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 54

نمونه­های مورد پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………….. 54

مشخصات واحدهای مورد پژوهش ………………………………………………………………………………………………………55

محیط پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 55

روش تعیین حجم نمونه ……………………………………………………………………………………………………………………… 55

ابزار گردآوری داده ­ها ………………………………………………………………………………………………………………………… 56

تعیین اعتبار علمی ابزار ………………………………………………………………………………………………………………………. 57

تعیین اعتماد علمی ابزار……………………………………………………………………………………………………………………….. 57

روش نمونه گیری و گردآوری داده ­ها…………………………………………………………………………………………………… 57

تجزیه و تحلیل داده ­ها………………………………………………………………………………………………………………………….. 58

ملاحظات اخلاقی ………………………………………………………………………………………………………………………………… 60

فصل چهارم

یافته­ های پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 63

جداول ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 64

فصل پنجم

 

 

تفسیر نتایج پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………………… 87

نتیجه گیری نهایی …………………………………………………………………………………………………………………………….. 103

کاربرد یافته­ ها در پرستاری ……………………………………………………………………………………………………………… 106

پیشنهادات بر اساس یافته­ ها ……………………………………………………………………………………………………………… 108

فهرست منابع …………………………………………………………………………………………………………………………………… 109

ابزار گردآوری داده ­ها (ضمیمه) ……………………………………………………………………………………………………….. 116

 

 

 

 

فهرست جداول                                                                                                        صفحه

جدول شماره (1): توزیع فراوانی سوختگی در گروه کودکان با سوختگی …………………………………………… 63

جدول شماره (2): توزیع سن کودکان در دو گروه کودکان باسوختگی و بدون سوختگی …………………… 67

جدول شماره (3): توزیع واحدهای مورد پژوهش بر حسب مشخصات فردی (جنس کودک و ترتیب تولد و سابقه بیماری) در دو گروه کودکان با سوختگی و بدون سوختگی ……………………………………………………… 68

جدول شماره (4): توزیع واحدهای مورد پژوهش بر حسب مشخصات خانوادگی(سن و تحصیلات والدین) در دو گروه کودکان با سوختگی و بدون سوختگی ……………………………………………………………………………..70

جدول شماره (5): توزیع واحدهای مورد پژوهش بر حسب مشخصات خانوادگی (سابقه بیماری و اعتیاد والدین) در دو گروه کودکان با سوختگی و بدون سوختگی…………………………………………………………………. 73

جدول شماره (6): توزیع واحدهای مورد پژوهش بر حسب وضعیت اشتغال والدین در دو گروه کودکان با سوختگی و بدون سوختگی ………………………………………………………………………………………………………………… 74

جدول شماره (7): توزیع واحدهای مورد پژوهش بر حسب مشخصات خانوادگی (وضعیت تأهل، نوع و تعداد اعضای خانواده) در دو گروه کودکان با سوختگی و بدون سوختگی……………………………………………75

جدول شماره (8): توزیع واحدهای مورد پژوهش بر حسب مشخصات خانوادگی (محل سکونت، وضعیت مسکن و آگاهی از روش های پیشگیری از سوختگی) در دو گروه کودکان با سوختگی و بدون سوختگی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 77

جدول شماره (9): میانگین و انحراف معیار زیر بنای منزل در دو گروه با سوختگی و بدون سوختگی …77

جدول شماره (10): توزیع واحدهای مورد پژوهش بر حسب مشخصات محیطی (آشپزخانه مجزا، مکان و نوع آشپزخانه، طبخ در آشپزخانه) در دو گروه کودکان با سوختگی و بدون سوختگی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 79

جدول شماره (11): توزیع واحدهای مورد پژوهش بر حسب مشخصات محیطی (وسیله آشپزی و گرمایش و نوع سوخت) در دو گروه کودکان با سوختگی و بدون سوختگی …………………………………………………….. 80

جدول شماره (12): توزیع واحدهای مورد پژوهش بر حسب سایر مشخصات محیطی ……………………….. 81

جدول شماره (13): ضرایب رگرسیونی عوامل فردی، خانوادگی و محیطی مرتبط با سوختگی بر اساس مدل رگرسیون لوجستیک چندگانه ………………………………………………………………………………………………………………… 84

 

فهرست نمودارها                                                                                                    صفحه

نمودار شماره (1): توزیع واحدهای مورد پژوهش بر حسب مکانی که کودک بیشتر وقت خود را می­گذراند در دو گروه کودکان باسوختگی و بدون سوختگی……………………………………………………………………………….. 69

نمودار شماره (2): توزیع واحدهای مورد پژوهش بر حسب سن مادر در دو گروه کودکان با سوختگی و بدون سوختگی……………………………………………………………………………………………………………………………………. 71

نمودار شماره (3): توزیع واحدهای مورد پژوهش بر حسب میزان تحصیلات پدر در دو گروه کودکان با سوختگی و بدون سوختگی ………………………………………………………………………………………………………………… 72

نمودار شماره (4): توزیع واحدهای مورد پژوهش بر حسب درآمد ماهانهدر دو گروه کودکان با سوختگی و بدون سوختگی  ………………………………………………………………………………………………………………………………. 76

نمودار شماره (5): توزیع واحدهای مورد پژوهش بر حسب تعداد اتاق خواب در دو گروه کودکان با سوختگی و بدون سوختگی ………………………………………………………………………………………………………………… 78

نمودار شماره (6): توزیع واحدهای مورد پژوهش بر حسب دور از دسترس بودن مواد آتش­زا …………. 82

نمودار شماره (7): توزیع واحدهای مورد پژوهش بر حسب دور از دسترس قرار دادن مواد شوینده …. 83

 

زمینۀ پژوهش

آسیب­ها شایع­ترین علت مرگ در طی دوران کودکی و نوجوانی بعد از چند ماه اول زندگی بوده و نشانگر یکی از مهم­ترین علل قابل پیشگیری مرگ و میر و ناتوانی­ها در طب اطفال می­باشند (1). همواره حوادث به عنوان یک چالش مهم و در عین حال پیچیده نظام سلامت و بهداشت كودكان مطرح می باشند. طبق آمارها بین 30-20% مصدومین حوادث بیمارستان های عمومی و اورژانس را كودكان زیر 16 سال تشكیل می دهند (2). کودکان به دلیل داشتن بافتهای در حال رشد، در مقابل مخاطرات محیطی و بیماریها کاملاً آسیب پذیر بوده و در دوران بزرگسالی نیز دچار عوارض ناشی از صدمات دوران کودکی می­شوند. دو سوم بیماریهای بزرگسالان، مرتبط با زندگی افراد در سنین کودکی و نوجوانی در محیط­هایی است که سلامتی را به خطر می­اندازد (3). اگر چه حوادث غیر عمدی در کشورهای در حال توسعه، نسبت به کشورهای توسعه یافته، بخش کمتری را شامل می­شوند، ولی وجود معلولیت و ناخوشی ناشی از آن اساساً جهت شکوفایی و قابلیت تبدیل شدن به بزرگسالانی سالم و خلاق و شاداب، وضعیت مأیوس کننده ­ای را برای کودکان فراهم آورده است (1). مرحله­ تکاملی کودک می ­تواند پیش ­بینی کننده­ انواع صدماتی باشد که بیشترین احتمال وقوع را دارد. به طوریکه کودک نوپای کنجکاو ممکن است افتادن و برخورد با اشیاء را تجربه کند، و به محض ورود به مرحله بعدی تکامل به دلیل اشتغال به بازی در معرض صدمات محیطی مثل حوادث رانندگی و سوختگی قرار ­گیرد (4).

 سوختگی یکی از مهمترین حوادثی است که سلامت کودکان را تهدید می­ کند، و از جمله رایج­ترین صدمه و سومین علت مرگ و میر در این گروه سنی می­باشد (6،5). بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی (WHO)[1] صدمات سوختگی از جمله آسیب­های عمدی و غیر عمدی است که ناشی از در معرض قرار گرفتن حرارت، الکتریسیته و مواد شیمیایی می­باشد (7) آسیب های سوختگی یکی از علتهای مرگ و میر در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه می­باشند و خسارات مالی و جانی قابل توجهی به بیماران و خانواده­های آنها در جوامع مختلف وارد می­ کنند (10،9،8).

بطور معمول 5 درصد از پذیرش بیماران در بیمارستان­ها به دلیل صدمات ناشی ازسوختگی است (8). طبق آخرین گزارش سازمان بهداشت جهانی و یونیسف[2] (2009)، سوختگی ناشی از آتش عامل مرگ حدود9147000کودک در سال است (11)، که 11 درصد از موارد مرگ در کودکان زیر 5 سال گزارش شده است(1). نرخ مرگ و میر ناشی از سوختگی در کشورهای با درآمد کم و متوسط ١١ برابر کشورهای با درآمد بالا است (11)، که این میزان برابر با 3/4 در هر 100000 نفر در مقابل 4/0 در هر 100000 نفرمی­باشد. همچنین در کشورهای توسعه یافته میزان بستری موارد سوختگی در کودکان زیر 5 سال بیشتر است ( 12). سالانه در ایالات متحده آمریکا 2/1 میلیون نفر نیازمند مراقبت­های پزشکی ناشی از سوختگی هستند. تقریباً 40-30 درصد ازاین بیماران در سنین زیر 15 سال قرار دارند، که میانگین سنی آنها 32 ماه است.( 13،14،1) از این میان هر ساله 3000 کودک در اثر سوختگی جان خود را از دست می­دهند. همچنین در هر سال 5/3 میلیارد دلار صرف درمان بیماران سوخته می­ شود (14،13،8). در ایران نیز صدمات ناشی از سوختگی یکی از مهمترین علت­های مرگ و میر می­باشد (15). در آماری که وزارت بهداشت و درمان آموزش پزشکی در سال 1386 اعلام نمود، سالیانه بیش از 100000 مورد سوختگی در ایران تحت درمان قرار می­گیرند که سهم کودکان از این میان بیش از (50%) می­باشد. همچنین اظهار کردند میزان بروز سوختگی بیش از این تعداد می­باشد اما به دلیل خود درمانی در منزل آمار دقیقی در دست نیست. رئیس اداره­ی پیشگیری از سوانح و حوادث وزارت بهداشت نیز بیان كردند: بر اساس آخرین آمار كشوری، بیشترین حادثه در كودكان زیر 10 سال، حوادث سوختگی با شیوع 48/6 درصد از كل حوادث می­باشد، و حوادث سوختگی بالاترین میزان مرگ را داشته است (16). بر اساس آمارهای موجود در بیمارستان سوانح سوختگی گیلان در سال 1387 از کل 7341 نفر پذیرش بیمارستان، 334 کودک زیر شش سال بودند (17). این در حالی است که جمعیت کودکان 6-1 سال استان گیلان 176145 نفر می­باشد (18). مطالعه­­ی هادیان جزی و همکاران (1381) در تهران نشان داد بیشترین میزان وقوع سوختگی در کودکان سن 5 و زیر 5 سال می­باشد و میزان مرگ و میر کودکان را 8/4 درصد گزارش نمودند (19). شیوع سوختگی نیز در دختران و پسران متفاوت می­باشد. طبق آمارهایی که یونیسف گزارش نموده است، سوختگی در دختران 9/4 در هر 100000 نفر در مقابل 3 در هر 100000 نفر پسر است (12).

موکاروگویزا[3] در سال 2009 می­نویسد عوامل زیادی در بروز سوختگی کودکان نقش دارد که در مطالعات اخیر به عوامل فردی، خانوادگی و محیط خانه بیشتر توجه گردیده است (20). پاربهو و همکاران[4] (2009) در مطالعه­ خود بیان کردند که توجه به ویژگی­های فردی و خانوادگی، اجتماع و سیاست­ها و قوانین بهداشت و سلامت کشور برای کاهش عوامل خطر سوختگی بسیار مهم هستند (21).

کودکان کمتر از 5 سال به دلیل حس کنجکاوی نامحدود ذاتی برای کنکاش در محیط، تحرک زیاد و عدم تجربه در درک خطرها مستعدترین گروه برای آسیب­های حرارتی هستند (24،23،22،12). این کودکان خود را به این سو و آنسو می­رسانند، می­دوند، بالا می­روند، انگشتان خود را در هر سوراخی فرو می­ کنند، ریخت و پاش می­ کنند، اشیاء را از جای خود بیرون می­آورند و تقریباً هر چه را می­بینند به دهان می­برند (25)، این فرایند یادگیری طبیعی موجب می­ شود تا آنان با اشیایی که می ­تواند باعث سوختگی آنها گردد تماس پیدا کنند (12). به این ترتیب، کودکان اولین حادثه را در داخل منزل تجربه می کنند (28،27،26) و از میان حوادث مختلفی که در خانه رخ می­دهد، سوختگی شایع ترین حادثه در منزل برای کودکان و شیرخوران می­باشد (29،28،26). در بررسی­های انجام شده، از میان مجموعه عوامل مؤثر در سوختگی کودکان در منزل عدم وجود مرز مشخص برای آشپزخانه و وجود تعداد زیاد اتاق از دلایل افزایش بروز سوختگی در کودکان می­باشد (30). تقریباً 75 درصد از سوختگیهای کودکان سن پایین به دلیل آب داغ و بخار آب می­باشد (12) که اغلب در زمان انجام فعالیت های روزانه مانند استحمام و آشپزی رخ می­ دهند (32،31).

برمن[5] (1388) نیز می­نویسد: بیش از 90 درصد از سوختگی های کودکان به دنبال غفلت والدین رخ می­ دهند (1). ناترر[6] (2009) و چستر[7] (2006) نیز در مطالعه­ خود بر آگاهی دادن والدین از خطرات موجود در محیط منزل و پیشگیری از سوختگی تأکید نموده ­اند (33،32). خطر سوختگی در کودکانی که در خانواده های بحران زده و  پر استرس زندگی می­ کنند بیشتر است (34). بطوریکه تقریباً 18 درصد از سوختگی­ها به دلیل سوء رفتار با کودکان مثل داغ نمودن آنها می­باشد (1). اکثر قربانیانی که مورد سوء رفتار قرار می­گیرند پسران 2 سال و بالاتر از 2 سال هستند، و غالباً بوسیله­ والدین، خواهر و برادر و شخص مراقبت کننده انجام می­ شود، فرو بردن در آب داغ نیز شایعترین صدمه به نظر می­رسد (4). راجو[8] و آهوجا[9] (2004) سطح تحصیلات پایین والدین، درآمد پایین، تعداد زیاد اعضای خانواده و فقر را نیز از عوامل خطر مرتبط با سوختگی بیان می­ کنند (35). همچنین بیشارا و همکاران[10] (2009) در مطالعه­ خود اشاره کردند که نوع خانواده و زندگی در خانه­های غیر استاندارد خطر سوختگی را افزایش می­دهد (36).

سوختگی­های وسیع موجب بروز عوارض شدیدی می­شوند،  بطوریکه کودکان و خانواده­های آنها درد و رنج بسیاری را تجربه ­می­نمایند (37،13،12). تعویض پانسمان روزانه و دبرید زخم باعث می­ شود که کودکان درد زیادی را متحمل شوند،

فهرست مندرجات

عنوان…………………………………………………………………………………………………………………..صفحه

خلاصه فارسی………………………………………………………………………………………………………………..1

فصل اول: مروری بر متون و مقالات

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………3

کلیات…………………………………………………………………………………………………………………………..5

معرفی کامپوزیت رزین…………………………………………………………………………………………………….5

اجزای تشکیل دهنده کامپوزیت ها……………………………………………………………………………………..6

طبقه بندی کامپوزیت ها………………………………………………………………………………………………….11

خواص کامپوزیت ها……………………………………………………………………………………………………..13

انقباض پلیمریزاسیون………………………………………………………………………………………………………13

خواص مکانیکی……………………………………………………………………………………………………………15

ویژگی های حرارتی………………………………………………………………………………………………………16

جذب آب……………………………………………………………………………………………………………………16

سایش………………………………………………………………………………………………………………………….16

معرفی کامپوزیت های سایلوران……………………………………………………………………………………….17

مقاومت شکست……………………………………………………………………………………………………………18

اندازه گیری مقاومت شکست…………………………………………………………………………………………..20

نیرو ها و استرس جویدن…………………………………………………………………………………………………21

مروری بر مقالات………………………………………………………………………………………………………….23

کامپوزیت و استحکام شکست دندان…………………………………………………………………………………23

سایلوران ها…………………………………………………………………………………………………………………..31

بیان مسئله و ضرورت انجام تحقیق…………………………………………………………………………………….42

اهداف و فرضیات………………………………………………………………………………………………………….43

فصل دوم:روش کار و مواد

مواد…………………………………………………………………………………………………………………………….45

روش مطالعه…………………………………………………………………………………………………………………47

جمع آوری و مانت نمونه ها…………………………………………………………………………………………….47

تهیه حفرات………………………………………………………………………………………………………………….48

مراحل ترمیم نمونه ها……………………………………………………………………………………………………..49

تست مقاومت شکست……………………………………………………………………………………………………53

فصل سوم:یافته ها

یافته ها……………………………………………………………………………………………………………………………………………….56

فصل چهارم:بحث

بحث…………………………………………………………………………………………………………………………..60

فصل پنجم:نتیجه گیری و پیشنهادات

نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………….67

پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………………………67

 

منابع……………………………………………………………………………………………………………………………68

 

خلاصه انگلیسی

 

فهرست جداول

جدول……………………………………………………عنوان………………………………………………….صفحه

جدول1-3……………اطلاعات توصیفی مربوط به هر یک از گروه های مورد مطالعه…………………..56

جدول2-3…آنالیز واریانس یک عاملی جهت مقایسه میانگین شکست در گروه های مورد مطالعه…57

جدول3-3………… نتایج آزمون توکی جهت مقایسه دو به دوی گروه های مورد مطالعه……………..58

جدول4-3…………………………………..توزیع نحوه ی شکست ها…………………………………………….59

فهرست تصاویر

تصویر……………………………………………….عنوان تصویر…………………………………………….صفحه

تصویر 1-2……………………………………مواد مصرفی مورد مطالعه……………………………………………47

تصویر 2-2……………………….حفره ی کلاس دو تهیه شده بر سطح نمونه………………………………..48

تصویر3-2………………………………………..ابعاد حفره ی مورد نظر…………………………………………..49

تصویر 4-2……………………………ماتریکس و ماتریکس هولدر دور نمونه………………………………..52

تصویر 5-2……………………………………استفاده از دنتین باندینگ……………………………………………52

تصویر 6-2…………………………………قرار دادن کامپوزیت در حفره………………………………………..53

تصویر 7-2……………………………..دستگاهInstronZwick Z250……………………………………….54

تصویر8-2………………….نمونه ی مانت شده در دستگاه آزمون مقاومت شکست……………………….55

 

خلاصه

مقدمه

حذف مقادیر زیادی از بافت دندانی سبب تضعیف دندان ترمیم شده می شود. نوع روش ترمیم و کامپوزیت می تواند از فاکتور های اثر گذار بر مقاومت شکست دندان تحت نیروهای اکلوزالی باشد.

هدف

هدف این مطالعه بررسی تاثیر کاربرد کامپازیت های جدید کم انقباض بر استحکام شکست پرمولرهای دارای حفرات MOD بود.

روش کار و مواد

تعداد 60 عدد دندان پرمولر ماگزیلاری سالم انسانی که به مقاصد ارتودنسی کشیده شده بودند انتخاب شده و حفرات کلاس دو استاندارد MOD در 50 دندان تراشیده شد. نمونه ها به 4 گروه 10 تایی براساس روش ترمیم و نوع کامپوزیت بکار رفته، تقسیم شدند: گروه اول : کامپوزیت خلفی (FiltekTM P60)؛ گروه دوم : 5/0 میلی متر لایه ی حدواسط گلاس آینومر (Fuji LC) + کامپوزیت خلفی (FiltekTM P60)؛ گروه سوم : 5/0 میلی متر لایه ی حدواسط کامپوزیت Flowable (FiltekTM Supreme XT) + کامپوزیت خلفی (FiltekTM P60) وگروه چهارم : کامپوزیت خلفی Low shrink (FiltekTM P90). 10 عدد دندان تراش خورده و بدون ترمیم به عنوان گروه کنترل منفی (گروه پنجم) و10 عدد دندان تراش نخورده به عنوان گروه کنترل مثبت (گروه ششم) باقی ماند. نمونه ها تحت هزار سیکل حرارتی قرار گرفته و سپس تست مقاومت شکست با دستگاه اینسترون (با سرعت mm/min 1) انجام گرفت. همچنین در پایان،الگوی شکستگی نمونه ها براساس درگیری ساختمان دندان و ترمیم  ثبت شد. داده ها با آزمون آنالیز واریانس یک عاملی و توکی و فیشر بررسی شدند.

یافته ها

گروهی که در آن دندان ها بدون تراش بودند و گروهی که در آن دندانهای تراش خورده بدون ترمیم بودند، به ترتیب بیشترین و کمترین مقاومت شکست را داشتند(P-Value < 0.05). همچنین گروه های دوم و سوم که با هم اختلاف معناداری نداشتند بیشترین مقاومت شکست را پس از نمونه های تراش نخورده نشان دادند (P-Value < 0.05). نوع شکست به چهار گروهی که با انواع روش های ترمیمی پر شده بودند مرتبط نبود (P-Value  > 0.05).

نتیجه گیری

این مطالعه نشان داد که تکنیک های مختلف ترمیمی بر مقاومت شکست دندان های پرمولر دارای حفرات وسیع MOD موثر بود. همچنین سیستم ترمیمی سایلوران در مقایسه با انواع متاکریلات نتوانست در تقویت مقاومت شکست دندان ها موثر واقع شود.

واژگان كلیدی: كامپوزیت رزین، سایلوران، استحكام شكست

 

 

مقدمه

امروزه ترمیم های کامپوزیت رزین به شکل گسترده ای در دندان پزشکی مورد استفاده قرار می گیرند. تاکنون اصلاحات متعددی بر روی ترکیب کامپوزیت ها و در جهت بهبود عملکرد کلینیکی آن ها صورت گرفته است. با این وجود، کامپوزیت رزین ها همچنان به دلیل کاستی هایی، دور از حالت ایده آل هستند.

یکی از مهمترین مشکلات چالش برانگیز کامپوزیت رزین ها، انقباض چشمگیر آن ها به هنگام پلیمریزاسیون می باشد. استرس بوجود آمده از انقباض پلیمریزاسیون،می تواند مهمترین عامل در شکست ادهزیو، تطابق ناکافی مارجینال و در نهایت ایجاد پوسیدگی های ثانویه باشد.

بر اساس مطالعات گسترده ی صورت گرفته بر انقباض پلیمریزاسیون و استرس های ناشی از کامپوزیت های دندانی، راهکارهای متعددی جهت کاهش این انقباض و اثرات ناشی از آن پیشنهاد شده است. برخی از این روش ها عبارتند از: تکنیک جایگذاری لایه ای (Incremental)، پلیمریزاسیون با شروع از شدت کم، استفاده از لایه های حد واسط با ضریب الاستیک پایین بعنوان stress breaker و استفاده از کامپوزیت های با بیس رزینی اصلاح شده.(1)

یکی از جدیدترین این روش ها، بهره گیری از پلیمریزاسیون حلقه های باز مولکول های سایلوران به جای پلیمریزاسیون رادیکال های آزاد مونومرهای دای متاکریلات است.(2)

سایلوران، یک ماده ی ترمیمی با حداقل انقباض و همرنگ دندان بوده که اخیرا وارد بازار دندان پزشکی شده است. نام سایلوران بیانگر ترکیبی از دو نام Siloxan و Oxirane می باشد.  Siloxan مسئول طبیعت فوق العاده آب دوست سایلوران ها است و گروه های حلقوی چربی دار (Cycloalipatic) فانکشنال Oxirane نیز مسئول انقباض کمتر در مقایسه با کامپوزیت های با بیس متاکریلات است.  Oxiraneها که اترهای حلقوی هستند، با مکانسیم باز شدن حلقه های کاتیونیک پلیمریزه می شوند در حالی که پلیمریزاسیون متاکریلات ها بوسیله ی مکانیسم رادیکال های آزاد است.(1)

 

 

کلیات

معرفی کامپوزیت رزین:

جناب آقای دکتر احسان کاظم نژاد لیلی

 

 

 

 

 

شهریور 1393

 

 

 

 

فهرست مطالب

عناوین                                                                                                                          صفحه

 

فصل اول: کلیات

زمینه پژوهش… 2

اهداف پژوهش… 8

سوالات پژوهش… 8

پیش فرض های پژوهش… 9

تعریف واژه های کلیدی.. 10

محدودیت های پژوهش… 12

فصل دوم: زمینه و پیشیه تحقیق

چهارچوب پژوهش… 14

مروری بر مطالعات انجام شده 25

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

روش اجرای پژوهش… 39

نوع پژوهش… 39

جامعه پژوهش… 39

نمونه پژوهش… 39

تعیین حجم نمونه و روش نمونه گیری 39

مشخصات واحد های مورد پژوهش… 40

محیط پژوهش… 40

ابزار گردآوری اطلاعات.. 40

تعیین اعتبار علمی یا روایی ابزار. 42

تعیین اعتماد علمی یا پایایی ابزار. 42

روش گردآوری اطلاعات.. 43

روش تجزیه و تحلیل داده ها 43

ملاحظات اخلاقی.. 45

 

عناوین                                                                                                                          صفحه

فصل چهارم: یافته های پژوهش

جداول و نمودارها 47

فصل پنجم: بحث و بررسی یافته­ ها

بحث و بررسی یافته های پژوهش… 71

نتیجه گیری نهایی.. 82

کاربرد یافته ها در پرستاری.. 83

پیشنهادات.. 85

فهرست منابع. 87

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

عناوین                                                                                                                      صفحه

جدول شماره 1: توزیع فراوانی واحدهای مورد پژوهش برحسب عوامل فردی- اجتماعی کیفی.. 49

جدول شماره 2: شاخص های آماری متغیرهای کمی واحدهای مورد پژوهش برحسب عوامل فردی- اجتماعی 50

جدول شماره 3: شاخص های آماری متغیرهای کمی واحدهای مورد پژوهش برحسب عوامل آموزشی.. 51

جدول شماره 4: توزیع فراوانی واحدهای مورد پژوهش برحسب عوامل آموزشی کیفی.. 51

جدول شماره 5: میانگین امتیازات مهارت های حل مسئله و هر یک از ابعاد آن در واحدهای مورد پژوهش… 52

جدول شماره6: ارتباط عوامل فردی- اجتماعی با وضعیت مهارت های حل مسئله. 54

جدول شماره 7: برآورد ضرایب رگرسیونی عوامل فردی- اجتماعی مرتبط با مهارت های حل مسئله براساس مدل رگرسیون لجستیک چندگانه  57

جدول شماره 8: ارتباط عوامل آموزشی با وضعیت مهارت های حل مسئله. 62

جدول شماره 9: برآورد ضرایب رگرسیونی عوامل آموزشی مرتبط با مهارت های حل مسئله براساس مدل رگرسیون لجستیک چندگانه  63

جدول شماره 10: ارتباط ابعاد انگیزش تحصیلی با وضعیت مهارت های حل مسئله. 67

جدول شماره 11: برآورد ضرایب رگرسیونی و شانس نسبی ابعاد انگیزش تحصیلی مرتبط با مهارت های حل مسئله براساس مدل رگرسیون لجستیک چندگانه. 69

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها

عناوین                                                                                                                      صفحه

نمودار شماره 1: وضعیت مهارت های حل مسئله و ابعاد آن. 53

نمودار شماره 2: وضعیت مهارت های حل مسئله برحسب تعداد خواهر و برادر. 58

نمودار شماره 3: وضعیت مهارت های حل مسئله برحسب سطح تحصیلات مادر. 59

نمودار شماره 4: وضعیت مهارت ­های حل مسئله برحسب میزان موفقیت در حل مسائل و مشکلات …………………60

نمودار شماره 5: وضعیت مهارت های حل مسئله برحسب ارزیابی نوع رفتار مادر. 61

نمودار شماره 6: وضعیت مهارت های حل مسئله برحسب دانشکده محل تحصیل. 64

نمودار شماره 7: وضعیت مهارت های حل مسئله برحسب میزان رضایت از رشته تحصیلی.. 65

نمودار شماره 8: وضعیت مهارت های حل مسئله برحسب میزان موفقیت در مهارت های حرفه ای و بالینی.. 66

نمودار شماره 9: پراکنش ارتباط نمره بی انگیزشی با نمره مهارت حل مسئله. 67

نمودار شماره 10: پراکنش ارتباط نمره انگیزش درونی با نمره مهارت حل مسئله. 68

نمودار شماره 11: پراکنش ارتباط نمره انگیزش بیرونی با نمره مهارت حل مسئله. 68

 

زمینه پژوهش :

        از زمانی که آموزش رسمی در جوامع بشری رواج یافته، پرورش توانمندی های فراشناختی، همانند فهم و درک، استدلال، تفکر، خلاقیت، حل مسئله و قضاوت مورد تاکید بوده است (1). حل مسئله یك مهارت اساسی برای زندگی در عصرحاضر است (2)، زیرا انسان ها در مراحل مختلف زندگی با مشکلات متعددی روبرو می شوند که برای حل آن ها نیاز به تفکر خلاق، منتقدانه و تحلیل گر دارند (3). حل مسئله نوعی تفکر معطوف به هدف است (4). یک فرایند ذهنی و تفکر منطقی و منظمی است که به فرد کمک می کند تا هنگام رویارویی با مشکلات، راه حل های متعددی را جستجو و سپس بهترین راه حل را انتخاب کند (5). این مفهوم؛ به عنوان یک فرایند شناختی سطح بالا با بسیاری از فرایندهای شناختی دیگر مانند انتزاع، جستجو، یادگیری، تصمیم گیری، استنباط و تجزیه و تحلیل در تعامل است (6) به طوری که؛ مشیرآبادی آن را فرایندی نظام مند می داند که بر تحلیل موقعیت مسئله، تمرکز داشته و بیانگر توانایی اشخاص در غلبه بر موانع و دستیابی به اهداف می باشد و شامل سه مولفه ی اعتماد به خود در حل مسئله، شیوه اجتناب- نزدیکی به مسئله و کنترل شخصی است که به ترتیب، بیانگر اعتقاد فرد به توانایی در حل مشکلات، تمایل وی برای رد شدن از کنار مشکلات و یا مقابله رو در رو با آن ها و استفاده از راهکار های متنوع و متفاوت در کنترل رفتار و هدفداری در فرایند حل مسئله می باشد (1).

        در واقع؛ هدف آموزش حل مسئله، فراگیری روش کلی برخورد با مسائل و مشکلات، آموزش روش استدلال، استفاده از اعتقادات و ارزش ها و تصمیم گیری در برخورد با مشکلات موجود است (7). آموزش گام به گام مهارت های حل مسئله در بلوغ شناختی، عاطفی و مهارتی افراد نقش بسزایی داشته و سبب افزایش قدرت تصمیم گیری در آنان می شود (8)، افرادی كه توانایی بیشتری در حل مسائل دارند، كمتر دچار افسردگی می شوند، مهارت های اجتماعی بالا و ارتباطات سالم تری دارند و میزان اضطراب در آنان نسبت به سایرین، كمتر است (9 و 10). همچنین اگر حل مسئله به نحو مؤثری به کار گرفته شود مقاومت فرد را در برابر منابع استرس بیرونی بالاتر برده و آسیب پذیری وی را در برابر افسردگی و دیگر مشکلات عاطفی کاهش می دهد (5)، بعلاوه، حل مسئله، تاثیر بسزایی در ایجاد اعتماد به نفس و کسب آرامش دارد و به انسان نیرویی ویژه و انگیزه ای مناسب برای مواجهه ی سازنده با مشکلات می دهد (11).

        هنر مراقبت از بیماران نیز، به دانش، مهارت و تخصص نیاز دارد و قلب عملكرد مؤثر، توانایی حل مسئله است (12). پرستاران از نظر تأثیرگذاری بر پدیده سلامتی در موقعیتی منحصر به فرد قرار دارند و داشتن دانش و مهارت به تنهایی برای موفقیت حرفه ای آن ها كافی نیست، بلکه شیوه ی برخورد با مسائل مختلف نیز مهم است (2). هر بیمار در موقعیت های بالینی، دارای خصوصیاتی منحصر به فرد بوده و هیچ راه حل ثابتی برای حذف یا تعدیل مشکلات بیماران مختلف وجود ندارد. بنابراین، پرستاران به خصوص در موقعیت های جدید بالینی، به مسئولیت های مستقل، قضاوت و تصمیم گیری درست نیاز دارند (13). حدود 6/16- 4 درصد از بیماران بستری در بیمارستان های آمریکا، استرالیا و انگلیس بر اثر عدم تصمیم گیری مناسب و صحیح پرستاری و پرسنل بهداشتی- درمانی، دچار آسیب هایی مانند ناتوانی دائمی و مرگ شده اند، اما در بیمارستان هایی که مشارکت و تصمیم گیری های تیم درمانی در سطح بالا بوده، میزان مرگ و میر 41 درصد کمتر از میزان پیش بینی شده، گزارش شده است (14). از طرفی، گسترش فناوری، نیاز بیماران به مراقبت با کیفیت، تاکید بر محدود کردن هزینه ها و طول مدت بستری، افزایش جمعیت سالمند، فرایندهای پیچیده ی بیماری و افزایش هوشمندی و آگاهی بیماران، تغییراتی هستند که پیش روی پرستاران قرار دارند، حال؛ برای آنکه پرستاران قادر به تطابق با این تغییرات و افزایش مسئولیت ها باشند، لازم است صاحب مهارت های سطح بالای تفکر باشند تا بتوانند ایده های جدیدی ارائه دهند (1) و قادر باشند بهترین راه حل ها را در برخورد با مشکلات و نیازهای بیماران اتخاذ نمایند (2).

        مهارت های حل مسئله و تصمیم گیری مبتنی بر دانش، جزء رفتارهای مورد انتظار دانشجویان پرستاری است (15) و یادگیری این مهارت ها، به عنوان نیاز آموزشی، باید از دوران دانشجویی آغاز گردد (17 و 16) تا دانشجویان بتوانند دانش تئوری فراگرفته شده را در موقعیت های واقعی بکار گرفته و مشکل بیمار تحت مراقبت خود را حل نمایند (16). لذا دانشجویان قبل از ورود به محیط کار، نیاز دارند تا از احساسات، نگرش ها و رفتارهای خود در ارتباط با دیگران، شناخت پیدا کنند، تا بتوانند تصمیم گیری و حل مشکل آسان تر و بهتری داشته باشند (2).

        با توجه به این که هدف اصلی آموزش در رشته های علوم پزشکی از جمله پرستاری، رشد شایستگی حرفه ای و توسعه ی مهارت های تصمیم گیری و حل مسئله می باشد، آموزش پرستاری مسئول ایجاد محیطی است که بتواند یادگیری دانشجویان و کسب مهارت های شناختی، عاطفی و روان حرکتی را به گونه ای تسهیل کند تا دانشجویان قادر به مراقبت از افراد نیازمند در موقعیت های مختلف باشند و ضروری است تا افرادی را تربیت کند که توانایی شناخت و حل مشکلات را داشته باشند. لذا، در سال های اخیر ماهیت عملکرد بالینی تغییر پیدا کرده و تحت تاثیر مدل های گام به گام حل مسئله قرار گرفته است (1). به طوری که؛ نیزو، یک فرایند پنج مرحله ای حل مسئله مشابه با فرایند پرستاری پیشنهاد می کند. بنابراین، نیاز به افرادی که مهارت های حل مسئله را به طور مؤثر در عملکردشان به کار گیرند، ضروری تر به نظر می رسد(18).

        نتایج مطالعه ای در دانشجویان پرستاری، نشان داد که آن ها فاقد مهارت های حل مسئله هستند، اما در محیط مراقبت سلامت پیچیده ی امروز، پرستاران باید قادر به حل دقیق، کامل و سریع مشکلات باشند (15). بسیاری از دانشجویان پرستاری وارد محیط بالین می شوند، بدون این كه بتوانند مشكل را بشناسند و برای حل آن، طرح ریزی كنند. نتایج برخی از مطالعات نیز بیانگر آن است كه این مهارت در پرستاران و دانشجویان پرستاری از نمره ی پایینی برخوردار است (12). اما مشیرآبادی در مطالعه ی خود در دانشگاه ایران گزارش کرده است: میانگین امتیازات مهارت حل مسئله دانشجویان پرستاری مطلوب می باشد (51/21±5/89) (1). مطالعه ی سینار در دانشگاه ساکاریای ترکیه بیانگر آن است که دانشجویان پرستاری، مهارت مطلوبی در حل مسئله دارند (56/17±37/85) (15). در حالیکه بسر مهارت حل مسئله ی متوسطی را در دانشجویان پرستاری دانشگاه دوکوزایلول ترکیه گزارش کرد (19).

        با توجه به اهمیت مهارت های حل مسئله، به نظر می رسد که بررسی عوامل مرتبط با این مهارت ها نیز دارای اهمیت بسیاری است. به طور کلی؛ با توجه به نتایج مطالعات مختلف، عوامل متعددی بر ایجاد و ارتقاء این مهارت ها نقش دارند. گروهی از محققین این عوامل را در دو دسته ی عوامل فردی شامل هوش، انگیزه، وضعیت از پیش دانسته ها، ثبات عملکردی و عوامل اجتماعی شامل سطح اجتماعی- اقتصادی، تکامل اجتماعی، روش های آموزش و مراقبت در دوران کودکی و نگرش های خانواده، موقعیت فیزیکی مدرسه و کلاس تقسیم بندی می کنند. برخی دیگر نیز عوامل مؤثر بر حل مسئله را در سه گروه شناختی، عاطفی و تجربی طبقه بندی می کنند (20). آنچه مسلم است، حل مسئله به عنوان یک نیروی قوی در سازگاری با نیازها و رویدادهای روزانه زندگی مطرح بوده و با تمرکز بر نقش عوامل فردی، تاثیرات محیطی و زمینه های فرهنگی جوامع مختلف، در افراد تثبیت می شود (9). بنابراین؛ تعیین و شناسایی توانایی های حل مسئله و عوامل مرتبط با آن، مهم است. به طور کلی؛ با توجه به بررسی مطالعات مختلف و نظر صاحبنظران این امر، در این مطالعه، عوامل مرتبط با مهارت های حل مسئله ی دانشجویان، در سه دسته ی کلی عوامل فردی- اجتماعی، آموزشی و انگیزشی بحث و بررسی می شوند (1، 9، 15، 21). 

        در خصوص تشریح عوامل فردی- اجتماعی مرتبط با حل مسئله، گوون رضایت از ارتباط با دوستان را بر مهارت های حل مسئله ی آنان، مؤثر دانسته (22) و نتایج مطالعات اوسلو نیز به تاثیر متغیرهای فردی همچون سن، جنس و وضعیت سکونت بر مهارت های حل مسئله، اشاره دارد، به طوری که، توانایی حل مسئله در پسران بیشتر از دختران بوده و با افزایش سن، ارتقاء می یافت و مهارت حل مسئله ی دانشجویانی که با خانواده زندگی می کردند به طور معناداری کمتر از سایرین بود (05/0>P) (9)، درحالیکه کسکین و یلدیریم مهارت حل مسئله را در دختران بیشتر از پسران برآورد کرده اند (05/0>P) (23) و گوون، در میزان مهارت های حل مسئله ی دانشجویان برحسب متغیرهای سن و جنس تفاوت معناداری نیافت (22). گورال  نیز به تاثیر ورزش در ارتقاء مهارت های حل مسئله ی دانش آموزان دبیرستانی اشاره دارد (05/0>P) (20). مطالعه ی یلدیریم و همکاران نیز به تاثیر منفی مصرف سیگار و الکل در دانش آموزان دبیرستانی بر مهارت های حل مسئله ی آنان اشاره دارد (001/0>P) (24).  

        دسته ی دیگری که در تقویت مهارت های حل مسئله دخیل می باشند، عوامل آموزشی است که عبارت از عواملی مانند فراگیر، فراده، برنامه، محیط و تجهیزات آموزشی در دانشگاه می باشد كه آموزش فراگیران را تحت تاثیر قرار می دهد(25). از جمله این عوامل می توان به سال های تحصیلی گذرانده شده، اشاره کرد (1، 9، 15، 19). از دانشجویان سال های بالاتر انتظار می رود که به تفاوت مشکلات بیماران مختلف دست یافته و از تجارب قبلی شان در مواجهه با بیماران مشابه، به عنوان چهارچوبی برای حل مسائل جدید استفاده کنند (26). در همین راستا، در مطالعات سینار، بسر و اوسلو مشخص شد که دانشجویان سال آخر پرستاری نسبت به دانشجویان سال های قبل، مهارت بیشتری در حل مسئله داشتند (9، 15، 19)، اما در مطالعه ی مشیرآبادی، توانایی حل مسئله ی دانشجویان سال آخر نسبت به دانشجویان سال اول تفاوت آماری معناداری نداشته است (05/0<P) (1). سایین و فاریماز نیز در میانگین نمره ی حل مسئله دانشجویان سال اول و آخر کارشناسی پرستاری دانشگاه کموریت ترکیه، تفاوت آماری معناداری مشاهده نکردند (05/0<P) (27). در تشریح سایر عوامل آموزشی مرتبط با حل مسئله، می توان به مطالعه ی گوون اشاره کرد که