فهرست مطالب

چکیده…………………………………………………………………………………………………………………………………………..1

فصل اول (کلیات تحقیق و مقدمه)…………………………………………………………………………………………………….2

1-1-بیان مسئله……………………………………………………………………………………………………………………………..5

فصل دوم (مروری بر ادبیات تحقیق و پیشینه آن)……………………………………………………………………………….7

2-1-کلیات (تاریخچه سابقه مطالعه و تحقیق کفزیان در ایران و جهان ………………………………………………….8

2-2-معرفی استان سمنان…………………………………………………………………………………………………………………9

2-3-چشمه های استان سمنان ……………………………………………………………………………………………………….11

2-4-معرفی مهم ترین راسته ها و خانواده های ماکروبنتوزهای آبهای شیرین ایران………………………………….12

2-5-راسته بهاره ها (پلکوپترا)……………………………………………………………………………………………………….12

2-6-راسته یکروزه ها(افموپترا)………………………………………………………………………………………………………16

2-7-راسته دوبالان (دیپترا)…………………………………………………………………………………………………………….23

2-8-بال موداران(تریکوپترا)…………………………………………………………………………………………………………..32

2-9-راسته ناجورپایان(آمفی پودا)…………………………………………………………………………………………………..37

2-10-رده تورکیان……………………………………………………………………………………………………………………….38

فصل سوم (مواد و روش کار)………………………………………………………………………………………………………….40

3-1-نمونه برداری………………………………………………………………………………………………………………………..41

3-2-وسایل نمونه برداری کفزیان…………………………………………………………………………………………………..41

3-3-نگهداری نمونه ها ………………………………………………………………………………………………………………..43

3-4-شناسایی ماکروبنتوزها……………………………………………………………………………………………………………43

3-5-دانه بندی رسوبات و تعیین موادآلی………………………………………………………………………………………….43

3-6-تعیین موقعیت ایستگاه های مطالعاتی………………………………………………………………………………………..44

3-7-منطقه مورد بررسی………………………………………………………………………………………………………………..47

3-8-عملیات آزمایشگاهی……………………………………………………………………………………………………………..52

3-9-سنجه یا معیار جمعیتی………………………………………………………………………………………………………….52

3-10-شاخص ها…………………………………………………………………………………………………………………………53

فصل چهارم (نتایج)……………………………………………………………………………………………………………………….56

4-1-رده بندی نمونه های موجود……………………………………………………………………………………………………57

فصل پنجم (بحث)………………………………………………………………………………………………………………………99

5-1-بحث و نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………..100

5-2-پیشنهادها…………………………………………………………………………………………………………………………..107

منابع…………………………………………………………………………………………………………………………………………10 9

منابع فارسی ………………………………………………………………………………………………………………………………109

منابع لاتین………………………………………………………………………………………………………………………………….113

چکیده انگلیسی …………………………………………………………………………………………………………………………121

چكیده

تنوع و فراوانی بی مهرگان آبزی بر حسب شرایط محیطی متفاوت می باشند، بنابراین با توجه به حساسیت آنها نسبت به آلاینده های مختلف می توان شرایط آب از نظر آلودگی را ارزیابی نمود.  در این مطالعه تركیب و تنوع ماکروینتوزهای استان سمنان  در سال 1391-92 در چهار ایستگاه(چشمه های باداب سورت،چشمه قل قل وزرابه)،مورد بررسی و شناسایی قرار گرفت.

در این بررسی به منظور شناسایی ماکروبنتوزهای چشمه های باداب سورت قل قل زرابه و کورچشمه استان سمنان بدین منظور از بهمن ماه سال  1391لغایت مرداد ماه 1392 چهار ایستگاه(چشمه های باداب سورت قل قل زرابه و کورچشمه) انتخاب و بصورت فصلی و با بهره گرفتن از قاب توری ((Surber sampler 50×50 سانتی متر به مدت هفت ماه مورد نمونه برداری قرار گرفت و نمونه های جمع آوری شده را با فرمالین 4% تثبیت و جهت بررسی به آزمایشگاه منتقل گردیدند.  برخی شاخص های تعیین كیفیت آب كه بر فیزیولوژی موجودات بنتوزی و نیز كیفیت آب اثر گذار هستند از قبیل(اكسیژن محلول، دما،pH، TDS کل جامدات محلول، EC هدایت الكتریكی ، O2، دبی آب) مورد سنجش قرار گرفتند.  شاخص مارگالف، سیمپسون و شانون نیز برای تمامی ایستگاه ها در طول دوره نمونه برداری محاسبه گردید. براساس نتایج به دست آمده از این بررسی 25 خانواده از 13 راسته ،شامل:, Simuliidae, Tipulidae, Veliidae, Batidae, Stratiomyiidae, Tubificidae ,Anthomyiidae, Gomphidae Lestidae ,Glossiphonidae, Erpobdellidae, Corduliidae Dreissensiidae, Physidae, , Ancylidae, Tabanidae, Chironomidae, Argyronetidae, Gammaridae, Potamidae, Asellidae,Hydropsychidae Ceratopogonidae, Platycnemididae, ,Coenagrionidae, , در مجموع چهار ایستگاه شناسایی شد
واژگان كلیدی: آلودگی، سوربر، پارامترهای فیزیكوشیمیایی، ماكرو بنتوز، شاخص مارگالف, شاخص شانون،شاخص سیمپسون

فصل اول

کلیات تحقیق

مقدمه
آب های شیرین زیستگاه طبیعی گونه های فراوانی ازآبزیان است که هر یک تا حدودی دارای فون وفلور مخصوص به خود می باشد. بنا به عقیده روزنبرگ(Rosenberg,1999)  مهمترین ذخایر آبزی آب های شیرین، بی مهره گان کفزی ساکن آنها می باشند که در شبکه ی غذایی و تولیدات رودخانه نقش اساسی دارند. همچنین برای تعیین کیفیت محیطی رودخانه ها و پایش بیولوژیکی آنها به کار می روند. در این راستا، موجودات شاخص و عکس العمل های آنها را نسبت به شرایط محیطی در نظر می گیرند. بطورکل محققین، اندازه گیری پارامترهای فیزیکی و شیمیایی  آب را به مانند برداشت عکس و بررسی بیولوژیکی (بخصوص ماکرو بنتوزها) را مشابه تهیه فیلم ویدیویی از یک اکوسیستم می دانند(Rosenberg,1999). در واقع تنها راه عملی و به صرفه اقتصادی برای تعیین سلامت اکولوژیکی آب ها و تعیین اینکه آیا فعالیتهای انسانی موجب کاهش کیفیت آنها می شود، ارزیابی و پایش بیولوژیکی است(Lenat,1993). ایده اصلی فرابینی زیستی بسیار ساده است زیرا انواع جانداران آب های شیرین در شرایط معین کیفیت آب قادر به حیاتند. زمانی که شرایط تغییر می کند؛ مثلاً وقتی که یک چشمه مقادیر قابل توجهی از آلودگی دریافت می نماید، فراوانی، توزیع و ترکیب جمعیت موجودات آبزی در منطقه مورد اثر تغییر میکند و بی مهره گان کفزی از رایج ترین ارگانیزم های بکار رفته در این مقوله اند.
تعداد شاخص۵ برابر تمام شاخص هایی است که در ارتباط با سایر گروه ها  (جلبک ها وماهیان) وجود دارد. همچنین رینولدسون بیان می دارد که بی مهره گان کفزی، مؤثرترین گروه بوده و امروزه از اساسی ترین اجزای بیولوژی آب های شیرین هستند که به کمک آنها و با بهره گرفتن از ترکیب جمعیتشان و تکیه بر گروه های شاخص، شرایط کیفی آب ها مشخص می شود(Reynoldson,1992). در واقع  ماکروبتنوزها، موجوداتی هستند از جوامع جانوری که در داخل و یا روی بستر زندگی می کنند. بی مهره گان کفزی جانوری یا زئو بنتوزها ساکنان رایج در محیط های آبی بوده و حدأقل بخشی از چرخه زندگی خود را در بستر آبگیرها سپری می کنند. و بر روی الک های با منافذ ۵۰۰ میکرون (نیم میلیمتر) باقی می مانند(Rosenberg,1999). چندین ویژگی موجب شده که این موجودات بیشتر مورد توجه متخصصان پایش بوم سازه های آبی باشند.از جمله این ویژگی ها میتوان به این موارد اشاره نمود:

۱- آنها در همه آبگیرها حضور دارند.۲- تنوع گونه ای بالایی دارند  و با تعداد زیاد گونه ها اغلب دارای محدوده وسیعی از حساسیت نسبت به آلاینده ها بوده که پاسخهای وسیعی به تغییر شرایط مهیا می نمایند.۳- ساکن بستر بوده، جابجایی و حرکت مشخص ندارند.۴- چرخه زندگی طولانی داشته به طوری که امکان بررسی وتعیین حدود و وسعت مکانی و زمانی آشفتگی ها را فراهم می آورند.۵- تغییرات کیفی آب را برخلاف اندازه گیری پارامترهای فیزیکی وشیمیایی،