کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل


جستجو



 

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کاملکلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

لطفا صفحه را ببندید کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

لطفا صفحه را ببندید

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

لطفا صفحه را ببندید

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

لطفا صفحه را ببندید

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

لطفا صفحه را ببندید

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

لطفا صفحه را ببندید

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

لطفا صفحه را ببندید

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

 

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کاملکلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

لطفا صفحه را ببندید کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

لطفا صفحه را ببندید

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

لطفا صفحه را ببندید

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

لطفا صفحه را ببندید

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

لطفا صفحه را ببندید

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

لطفا صفحه را ببندید

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

لطفا صفحه را ببندید

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

 



فهرست مطالب

عنوان……………………………………….. صفحه

چکیده………………………………………… .1

فصل اول :  کلیات تحقیق

1-1-  مقدمه…………………………………… .3

1-2- بیان مسأله……………………………….. .4

1-3- ضرورت و اهمیت موضوع……………………….. .6

1-4- اهداف تحقیق………………………………. 7

1-5- سؤالات تحقیق………………………………. 7

1-6- فرضیه های تحقیق…………………………… 7

1-7- قلمرو تحقیق………………………………. 8

1-8- تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیر ها و کلید واژه ها: 8

فصل دوم : ادبیات تحقیق

2-1- بخش اول : رهبری خدمتگزار………………………………………………………………………………………………………………… 13

2-1- 1- مقدمه…………………………………. 13

2-1-2- تعاریف رهبری……………………………. 14

2-1-3- سبک رهبری………………………………. 14

2-1-4- وظایف رهبری…………………………….. 15

2-1-5- نظریه های سنتی رهبری…………………….. 16

2-1-5-1- نظریه خصوصیات فردی رهبر…………………. 17

2-1-6- مروری بر شکل گیری رهبری خدمتگزار………….. 18

2-1-7- تعاریف رهبری خدمتگزار……………………. 19

2-1-8- خدمت عمومی……………………………… 19

2-1-9- مقایسه تئوری عاملیت و خادمیت با تئوری های کلاسیک و نئوکلاسیک   21

2-1-10- ابعاد رهبـری خدمتگزار از نظر صاحب نظران……. 22

2-1-11- مدل های رهبـــری خدمتگزار………………… 24

2-1-12- رهبری خدمتگزار از نظر نظریه پردازان……….. 30

2-1-13- رهبری خدمتگزار در سازمان های دولتی………… 31

2-1-14- معنویت محیط كاری و رهبری خدمتگزار…………. 32

2-1-15- رهبری خدمتگزار و اعتماد سازمانی…………… 32

2-2- بخش دوم : تعهد سازمانی………………………………………………………………………………………………………………34

 

 

عنوان……………………………………….. صفحه

2-2-1- مقدمه………………………………….. 34

2-2-2- مفهوم تعهد سازمانی………………………. 34

2-2-3- الگوهای چند بعدی تعهد سازمانی…………….. 35

2-2-4- متغیرهایی که با تعهد سازمانی رابطه دارند ….. 41

2-2-5- مدل های نظری عوامل مؤثر بر تعهد سازمانی……. 47

2-2-6- مدیریت گوناگونی از منظر تعهد سازمانی………. 50

2-2-7- مفاهیم مدیریتی از منظر تعهد سازمانی……….. 51

2-3- بخش سوم : اعتماد………………………….. 52

2-3-1- مقدمه………………………………….. 52

2-3-2- مفاهیم اعتماد…………………………… 52

2-3-3- عوامل مؤثر در اعتماد…………………….. 53

2-3-4- فرایند اعتماد…………………………… 59

2-3-5- انواع اعتماد……………………………. 60

2-3-6-  سطوح اعتماد……………………………. 61

2-3-7- ارکان کلیدی اعتماد………………………. 62

2-3-8- اعتماد به مدیران ارشد……………………. 62

2-3-9- اعتماد درون سازمانی و تسهیم دانش………….. 63

2-3-10- اعتماد و عملکرد…………………………. 64

2-3-11- اعتماد در سازمانها………………………. 64

2-3-12- رهنمود های توسعه اعتماد………………….. 65

2-5- بخش چهارم :ارتباط بین رهبری خدمتگزار، تعهد سازمانی و اعتماد به مدیران……………………………………..66

2- 4- بخش پنجم : پیشینه تحقیق…………………… 71

چارچوب نظری تحقیق……………………………… 75

 

فصل سوم روش تحقیق

3-1- مقدمه……………………………………. 73

3-2- روش تحقیق………………………………… 73

3-3- جامعه  و نمونه آماری………………………. 75

3-4- روش ها و ابزار جمع آوری اطلاعات…………………. 76

3-5- روایی  و پایایی  ابزار گردآوری اطلاعات……….. 77

3-6- روش تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات………….. 79

 

 

مقالات و پایان نامه ارشد

 

 

فصل چهارم :تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات تحقیق

4-1- مقدمه……………………………………. 85

4-2- توصیف متغیر های جمعیت شناختی پاسخ دهندگان……. 85

4-3-  توصیف متغیرهای تحقیق……………………… 88

4-4- بررسی نرمال بودن متغیرهای تحقیق…………….. 92

4-5- بررسی مدل تحقیق…………………………… 93

4-6- آزمون فرضیه ها……………………………. 95

 

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات تحقیق

5-1- مقدمه……………………………………. 98

5-2- نتایج بررسی توصیفی جمعیت شناختی پاسخ دهندگان…. 98

5-3- توصیف متغیرهای تحقیق………………………. 98

5-4- نتایج آمار استنباطی……………………….. 100

5-5- پیشنهادات بر اساس فرضیه های تحقیق…………… 101

5-6- پیشنهادات برای تحقیقات آینده……………….. 103

5-7- محدودیت های پژوهش…………………………. 103

منابع و مآخذ……………………………………… 104

ضمائم…………………………………………….. 111

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

عنوان……………………………………….. صفحه

جدول 2-1- مقایسه تئوری عاملیت و خادمیت با تئوری نئو کلاسیک 22

جدول2-2- ویژگی های رهبر خدمت گزار……………….. 24

جدول2-3- ابعاد رهبری خدمتگزار را از دیدگاه نظریه پردازان  29

جدول2-4-تعاریف دانشمندان از اعتماد………………. 54

جدول 3-1:پراکندگی جامعه آماری تحقیق به تفکیک مراکز فنی و حرفه ای استان گیلان…………………………………………. 73

جدول 3-2- تخصیص نمونه به واحدهای منتخب…………… 74

جدول3-3- تعداد سؤالات متغیرها……………………. 75

جدول 3-4- پایایی متغیرهای تحقیق………………………………………………………………………………………………………..77

جدول4-1- توصیف جنسیت پاسخ دهندگان……………….. 85

جدول4-2- توصیف سن پاسخ دهندگان………………….. 86

جدول4-3- توصیف سن پاسخ دهندگان………………….. 86

جدول4-4- توصیف سایقه کار پاسخ دهندگان……………. 86

جدول4-5- توصیف تحصیلات پاسخ دهندگان………………. 87

جدول4-6- توصیف متغیر رهبری خدمتگزار……………… 88

جدول4-7- توصیف متغیر رهبری خدمتگزار……………… 89

جدول4-8- توصیف متغیر تعهد سازمانی……………….. 91

جدول4-9- توصیف متغیر اعتماد کارکنان به مدیر………. 91

جدول4- 10-آزمون کولموگروف- اسمیرنف………………. 92

جدول 4-11- شاخص های معنی داری و برازش مدل………… 93

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها

عنوان……………………………………….. صفحه

نمودار 2-1- متغیرهای مدل ونگ……………………. .27

نمودار 2-2- مدل پترسون…………………………. .28

نمودار 2 – 3- مولفه های هوش هیجانی به زعم گلمن……. .28

نمودار 2-4 – مدل عوامل مؤثر بر تعهد سازمانی………. .47

نمودار 2-5 – عوامل مؤثر و نتایج ناشی از تعهد سازمانی. .49

نمودار 2-6 – عوامل ضروری ، عوامل همبسته و پیامدهای تعهد سازمانی     .49

نمودار2-7 عواملی که بر سطح اعتماد تاثیر می گذارند…. .55

نمودار2-8- گونه های مختلف اعتماد در طول زمان……… .58

نمودار2-9- فرایند اعتماد……………………….. .60

نمودار2- 10- مدل سطوح اعتماد……………………. .61

نمودار 2-11- مدل مفهومی تحقیق…………………… .69

نمودار4-1- نمودار دایره ای جنسیت پاسخ دهندگان…….. .85

نمودار4-2- نمودار دایره ای جنسیت پاسخ دهندگان…….. .86

نمودار4-3- نمودار ستونی سن پاسخ دهندگان………….. .87

نمودار4-4- نمودار ستونی سابقه کار پاسخ دهندگان……. .88

نمودار4-5- نمودار ستونی تحصیلات پاسخ دهندگان………. .89

نمودار4-6-هیستوگرام متغیر رهبری خدمتگزار…………. .90

نمودار4-7- نمودار میله ای  ابعاد متغیر رهبری خدمتگزار .91

نمودار4-8-هیستوگرام متغیر تعهد سازمانی…………… .91

نمودار4-9- هیستوگرام متغیر اعتمادکارکنان به مدیر….. .92

نمودار 4-10-آزمون مدل تحقیق…………………….. .93

نمودار 4-11- آزمون مدل تحقیق……………………. .94

 

 

 

فهرست اشکال

عنوان……………………………………….. صفحه

شکل شمارة 2-1 – ابعاد تعهد سازمانی از نظر آلن و می یر .41

 

 

 

چکیده :

توجه به موضوع رهبری خدمتگزار درسالهای اخیر، افزایش پیدا كرده است و انواع سازمان های تجاری، غیر انتفاعی، آموزشی و نیز سازمان های دولتی برای ادارة سازمان خود اصول رهبری خدمتگزار را مورد استفاده قرار داده اند.هدف اصلی در این تحقیق، میزان  سنجش رهبری خدمتگزار بر تعهد سازمانی با نقش میانجی اعتماد در مدیران اداره کل آموزش فنی و حرفه ای استان گیلان می باشد.تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر جمع آوری اطلاعات تحقیقی توصیفی از نوع همبستگی می باشد.جامعه آماری این تحقیق کارکنان و مدیران اداره کل آموزش فنی و حرفه ای استان گیلان به تعداد 750نفر بوده که به روش خوشه ای و با بهره گرفتن از فرمول جامعه محدود به تعداد 211 نفر انتخاب گردید. ابزار پژوهش سه پرسشنامة رهبری خدمتگزار که از مقاله ونگ و ژن،2014 ، تعهد سازمانی آلن و مایر و پرسشنامه اعتماد کارکنان به مدیر مک آلیستر می باشد،که ضمن تأیید روایی و سپس پایایی آنها با بهره گرفتن از ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب، برای رهبری خدمتگزار (924/0)،تعهد سازمانی(914/0)و اعتماد کارکنان به مدیر(818/0)محاسبه گردید.برای تحلیل یافته ها از روش های آمار توصیفی و آمار استنباطی(معادلات ساختاری) استفاده شد. نتایج تحقیق تمامی فرضیه های تحقیق را تأیید کرده و نشان داد که رهبری خدمتگزار بر تعهد سازمانی کارکنان مراکز فنی و حرفه ای استان گیلان با نقش میانجی اعتماد کارکنان به مدیر تأثیرگذار است.

 

 

 

واژگان کلیدی: رهبری خدمتگزار، تعهد سازمانی، اعتماد کارکنان به مدیران

 

 

 

 

 
موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت
[دوشنبه 1399-10-01] [ 12:37:00 ق.ظ ]




طرح مسئله و سوالات اصلی تحقیق

مقالات و پایان نامه ارشد

 




 
موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت
 [ 12:36:00 ق.ظ ]




چکیده……………………………………………………………………………………………. 5

پیشگفتار…………………………………………………………………………………………..6

بخش مقدماتی: درآمدی بر روش تحقیق و منبع شناسی………………………………… 9

1- مدخل پژوهش ……………………………………………………………………………….10

اهمیت موضوع شهر و شهرنشینی در دورۀ سامانیان …………………………………..11

 پیشینۀ تحقیق ………………………………………………………………………………13

قلمرو زمانی و مکانی پژوهش ………………………………………………………………18

 بیان مسئله و فرضیۀ تحقیق ……………………………………………………………….19

روش تحقیق………………………………………………………………………………….22

سامان پژوهش……………………………………………………………………………….23

موانع و مشکلات تحقیق…………………………………………………………………….24

2- نقد و بررسی منابع تحقیق………………………………………………………………25

تاریخ نوشته‌های جغرافیایی ……………………………………………………………….26

آگاهی‌های جغرافیایی در متون كهن ایرانی………………………………………………..29

منابع جغرافیا نگاری در دوره اسلامی……………………………………………………..31

نگاهی كلی به برخی از منابع جغرافیا نگاری جغرافیایی…………………………….42

تاریخ‌های محلی ……………………………………………………………………………49

بخش یکم: شهر و شهرنشینی در ایران ………………………………………………….58

فصل یکم: پیشینۀ ساخت و تکوین شهر در ایران………………………………………..59

1. سپیده‌دم شهرنشینی در ایران………………………………………………………..59

2. تجربۀ پیش آریایی ساخت شهر در تمدن عیلام…………………………………….67

3. هگمتانه، خاستگاه مادها در گذر از ده نشینی به شهرنشینی…………………69

4. تلاقی تمدن‌ها در شهرسازی دورۀ هخامنشیان………………………………………72

5. پولیس‌ها (دولت شهرهای) یونانی در ایران…………………………………………..75

6. گِرد شهرهای پارتی……………………………………………………………………..80

7. شهر و شهرنشینی در دوره ساسانیان……………………………………………..87

8. تداوم و تحول شهر و شهرنشینی در سده‌های نخستین اسلامی………………….92

فصل دوم: عناصر کالبدی در شهرهای ایران با تأکید بر دوره سامانیان………………103

1. ارگ /کهندژ……………………………………………………………………………..104

پیشینه نام…………………………………………………………………………………104

 مکان‌یابی و ساختار ارگ در قلمرو جغرافیایی ایران………………………………….108

ارگ در ایران باستان ……………………………………………………………………….120

ارگ در دوره اسلامی……………………………………………………………………….126

کهندژ در شهرهای عصر سامانی…………………………………………………………130

2. شارستان و ربض (بیرونی)……………………………………………………………….136

مفهوم شارستان و ربض در ایران……………………………………………………….136

شارستان و ربض در دوره سامانیان……………………………………………………….140

دروازه………………………………………………………………………………………..141

کوی / محله………………………………………………………………………………..144

مسجد……………………………………………………………………………………..147

بازار………………………………………………………………………………………….153

میدان……………………………………………………………………………………….156

فصل سوم: مفهوم شهر در ایران با تأکید بر دورۀ سامانیان…………………………….160

1. درآمدی بر مفهوم شهر………………………………………………………………160

2. دستکرت………………………………………………………………………………..163

3. دیه/ ده……………………………………………………………………………………166

4. تسوک…………………………………………………………………………………….174

5. روستا/ روستاک/ رستاق……………………………………………………………….175

6. کوره……………………………………………………………………………………….182

7. قصبه / مصر………………………………………………………………………………186

8. استان……………………………………………………………………………………190

9. بازشناسی مفهوم شهر در ایران………………………………………………………..199

بخش دوم: شهر و شهر نشینی در دوره سامانیان…………………………………….210

فصل یکم: داد و ستد در شهرهای دوره سامانی………………………………………211

1. نقش شهرها در راه‌های تجاری- فرهنگی دوره سامانیان………………………….213

2. مبادلات پولی و سکه‌خانه‌های سامانیان……………………………………………232

فصل دوم: شهر و شهرنشینی در خاستگاه سامانیان…………………………………243

1. شهر واحه‌های سغد……………………………………………………………………243

2. بازشناسی معنای شهر در سغد……………………………………………………..245

3. نقش رود سغد در ساخت شهرواحه‌ها……………………………………………250

4. پیشینۀ ساخت شهرواحه‌های سغد………………………………………………….256

ساخت و خاستگاه اسطوره‌ای………………………………………………………….256

کاوش‌های باستان‌شناختی……………………………………………………………..260

5. نقش تجاری شهرواحه‌های سغد…………………………………………………263

6.کالبد شهرواحه‌ها…………………………………………………………………………266

فصل سوم: بخارا نمونه‌ای از شهرسازی و شکوفایی شهرنشینی…………………271

1. خاستگاه شهر بخارا بر اساس پیشینۀ نام………………………………………….271

بخارا: پیشینۀ شهرنشینی از آغاز تا دورۀ سامانیان…………………………………..277

2. پیشینۀ ساخت شهر…………………………………………………………………..284

3. شکل شناسی شهر در سه سدۀ نخست اسلامی………………………………..287

4. باروها و دروازه‌های بخارا………………………………………………………………..291

بارو و دروازه‌های شارستان……………………………………………………………….292

باروها و دروازه‌های ربض…………………………………………………………………..297

5. سازه‌های آبی و سازمان آبیاری در شهر بخارا…………………………………..305

6. کوی‌های شارستان…………………………………………………………………….309

 

مقالات و پایان نامه ارشد

 

7. بازار در کالبد شهرواحه‌های بخارا…………………………………………………….312

بازارهای شهر بخارا…………………………………………………………………….313

بازار طواویس…………………………………………………………………………..316

نتیجه‌گیری…………………………………………………………………………………..322

منابع و مآخذ…………………………………………………………………………………326

چکیده:

دوره سامانیان از مهم‌ترین دوره‌های اثرگذار در گستره فرهنگ و تمدن ایران و شهرهای قلمرو حکومتی این دودمان، بستر شکوفایی عناصر گوناگون فرهنگی و تمدنی بوده‌اند. از دیگر سو، شرایط جغرافیایی و عوامل گوناگون اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی در ساخت و توسعۀ شهرها و شکوفایی شهرنشینی تأثیر داشته‌اند. از آنجا که شهرپژوهی بر پایه پیشینه تاریخی شهرها از مهم‌ترین مسائلی است که جامعه کنونی به آن نیازمند است و شهر و شهرنشینی در دورۀ سامانیان دوره‌ای تأثیرگذار را طی کرد، در این پایان‌نامه این موضوع  مورد بازشناسی و تحلیل قرار گرفته است.  در اینجا از نظر زمانی محدوده سده چهارم قمری (دهم میلادی) و از نظر مکانی قلمرو فرهنگی و تمدنی ایران با تأکید بر بخش‌های شرقی ایران (خراسان و ماوراءالنهر / خراسان بزرگ) را در بر می‌گیرد. از این رو مسئله اصلی که این پژوهش به آن می‌پردازد چنین است: پیشینه ساخت شهر و شهرنشینی در ایران و عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی(دهقانان، روستاها، ساختار اقتصاد شهری و… ) و اقدامات سامانیان تا چه اندازه در شکوفایی شهرها و شهرنشینی در دورۀ سامانیان تأثیر داشتند؟

این پژوهش بر اساس روش تحقیق تاریخی و مبتنی بر منابع جغرافیا‌نگاری و تاریخی انجام گرفته است. دستاوردهای این پژوهش عبارتند از: پژوهش دربارۀ شهرهای سامانی؛ بررسی عوامل گوناگون اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی مؤثر در بالندگی شهرها در آن دوره؛ پژوهش دربارۀ شهرواحه‌های سغد و بازشناسی ساخت کالبدی شهر بخارا در دورۀ سامانیان. در این راستا شهر در آن دوره بر پایه پیشینه ساخت شهر و تأثیرگذاری دورۀ سامانیان در آن مورد بررسی قرار گرفته است.

پیشگفتار:

علاقه‌مندی به پیشینه تاریخی و بالندگی‌ فرهنگ و تمدن ایران‌زمین در دوره‌های گوناگون، مسئله‌ای مهم و همیشگی است که نه تنها در این مرز و بوم بلکه در فراسوی مرزهای آن، هر پژوهنده‌ای را مشتاق مطالعه و تفحص در پیرامون آن می‌کند. در این میان، دوره سامانیان که از نام‌دارترین دوره‌های تأثیرگذار در فرهنگ و تمدن ایران است با اقبال بیش‌تری از سوی پژوهشگران روبرو بوده و هر کس از دیدگاهی به آن پرداخته است.

 نگارنده در طی درس‌های تاریخ دوره میانه در محضر استاد محترم جناب آقای دکتر اللهیار خلعتبری، مدتی را به راهنمایی و پیشنهاد ایشان سرگرم تهیه طرحی بود برای پژوهش پیرامون موضوعی در راستای «تاریخ در ادبیات دوره سامانیان» که دستاورد اولیه آن ارائۀ چند جلسه بحث در پیرامون خردورزی در آن دوره بود. در همان زمان این پرسش همواره برای نگارنده مطرح بود که چرا سدۀ چهارم قمری که دوره تکوین زبان پارسی دری (نوین) است، بیش‌ترین سهم را در میان تمام سده‌های تاریخ ایران در تدوین آثاری در موضوع «المسالک و الممالک» و به تعبیری «البلدان» نویسی داشته است؟ این مسئله در مشورت با استاد محترم راهنما و البته در پی منتفی شدن موضوع پیشین، نگارنده را سرانجام مصمم به تدوین طرحی کرد در راستای پژوهش پیرامون شهر و شهرنشینی در دوره سامانیان که آنچه در پی می‌آید دستاورد این طرح است.

بدین سان، بایستی مراتب سپاس‌گزاری خود را از استاد محترم راهنما، جناب آقای دکتر اللهیار خلعتبری، که در طی دوره کارشناسی ارشد و دکتری بزرگترین مشوق اینجانب در راستای پژوهش پیرامون سامانیان بوده‌اند، اعلام دارم. ایشان علاوه بر راهنمایی‌های ارزنده علمی، اختصاص دادنِ بیش‌ترین وقتِ ممکن و بر عهده گرفتن این مسئولیت، همواره با علوّ طبع و مرام والای خویش، نگارنده را مورد الطاف خویش قرار دادند.

همچنین جناب آقای دکتر علی اصغر مصدق، استاد محترم مشاور، با متانت و گشاده‌رویی همیشگی، مشاورۀ این پایان‌نامه را به سان دوره کارشناسی ارشد پذیرفتند و  پرسش‌های نگارنده را در روش تحقیق و ساماندهی این موضوع پاسخ گفتند. جناب آقای دکتر قباد منصور بخت، دیگر استاد محترم مشاور در این پایان‌نامه، نیز از زمان تدوین طرح تحقیق تا سرانجام یافتن آن، با مشورت‌های عالمانه خویش در راستای طرح مسئله، بررسی و بازشناسی مفاهیم کلیدی این موضوع  و ساماندهی نهایی پایان‌نامه، همواره نگارنده را صمیمانه و صادقانه یاری کردند. بدین سان از این بزرگواران، مراتب سپاس‌گزاری و امتنان خویش را اعلام می‌دارم.

همچنین بایسته است تا سپاس‌گزاری خویش را از دیگر استادان محترم گروه تاریخ دانشگاه شهید بهشتی که همواره با راهنمایی‌های عالمانه و محبت‌های بی ‌شائبه، نگارنده را از مراهم خویش بهره‌مند ساخته‌اند، اعلام دارم. از آن میان از جناب آقای دکتر عطاءالله حسنی مدیر محترم گروه و جناب آقای دکتر کریم سلیمانی که داوری این پایان‌نامه را پذیرفتند و در طی دوره تحصیلی همواره یاریگر نگارنده بوده‌اند.

همچنین سپاس‌گزارم از جناب آقای دکتر حسین سلطان‌زاده، مدیر محترم گروه پژوهش هنر دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی، که از پیشگامان شهرپژوهی در ایران و آثار ایشان از مراجع مهم پژوهشی در زمینه تاریخ شهر و شهرنشینی به شمار می‌روند. ایشان ضمن پذیرفتن داوری این پایان‌نامه همواره در طی چند سال گذشته در این زمینه نگارنده را از راهنمایی‌های خویش بهره‌مند کرده‌‌اند. همچنین از جناب آقای دکتر شهرام یوسفی‌فر، عضو محترم هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی،  که علاوه بر راهنمایی‌ نگارنده در این موضوع، از پایان‌نامه دکتری ایشان بهره فراوان بردم، مراتب سپاس‌گزاری خود را اعلام می‌کنم.

بایسته است از استادان محترم جناب آقای دکتر ناصر تکمیل همایون و جناب آقای دکتر محمد علی اکبری که همواره راهنما و مشوق نگارنده بوده‌اند، مراتب سپاس‌گزاری خود را اعلام کنم.

همچنین سپاس‌گزاری خود را از خانم دل‌آرا مردوخی، عضو محترم دفتر پژوهشهای فرهنگی، اعلام می‌دارم. حروف‌نگاری، نمونه‌خوانی و بازنگری این پایان‌نامه بر عهده ایشان بوده که با وسواس و دقت فراوان آن را به سامان رسانده‌اند.

بدیهی است که این رساله لغزش‌ها و نقص‌هایی دارد و کوشش می‌شود با راهنمایی‌های استادان ارجمند، رفع شوند. در پایان توفیق روزافزون و همیشگی این عزیزان را در راستای بالندگی فرهنگ و دانش در این مرز و بوم از درگاه ایزد منان خواستارم.

بخش مقدماتی: درآمدی بر روش تحقیق و منبع شناسی

1- مدخل پژوهش

سامانیان در دوره‌ای بر بخش‌های وسیعی از شرق ایران حکمرانی داشتند که از نظر بالندگی فرهنگ و تمدن ایرانی _  اسلامی، دوره‌ای نام‌دار است. نقش این دودمان در عرصه سده چهارم قمری (دهم میلادی) از نظر تأثیرگذاری در روند تاریخ  فرهنگ و تمدن ایران، چندان مهم است که دوره امارت آنان را با لقب‌هایی فراتر از دیگر دوره‌های تاریخی ایران و بر پایۀ اعتلای فرهنگ و تمدن، معرفی کرده‌اند: عصر «طلایی فرهنگ و تمدن ایرانی- اسلامی»، «عصر زرین فرهنگ ایران» و «دورۀ رنسانس ایرانی- اسلامی».[1]  در این دوره دستاورد‌های عصر انتقال زمینۀ بالندگی جنبه‌های گوناگون فرهنگی و تمدنی را فراهم آورد و بخش‌های شرقی ایران به عنوان خاستگاه و قلمرو سامانیان، بستر این جریانِ اثرگذار بود.

دربارۀ اوضاع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی دورۀ سامانیان، همچنین جغرافیای تاریخی و تاریخ محلی و جغرافیای تاریخی شهرهای ایران در آن دوره، تا کنون تأملات، مطالعات و پژوهش‌های بسیاری انجام گرفته و از این نظر‌می‌توان پنداشت، به دلیل ویژگی‌های این دوره، از خوش‌اقبال‌ترین دوره‌های تاریخی ایران بوده که توجه مورخان و جغرافی‌نگاران قدیم (به ویژه در همان دوره) و پژوهشگران دورۀ معاصر را به خود معطوف کرده است. دربارۀ بیش‌تر شهرهای این دوره، دست‌‌‌کم تک‌نگاشته‌های علمی یا دربارۀ برخی از آن شهرها مانند بلخ، سمرقند، بخارا، نیشابور، مرو، هرات و … کتاب‌ها و مقاله‌های بسیاری به پژوهش و نگارش درآمده است. از این رو، همین امر دست‌کم دو موضوع را مورد تأکید قرار‌می‌دهد: 

نخست آن که دوره‌ای است مهم و تأثیرگذار که به رغم انجام مطالعات و پژوهش‌های بسیار همچنان جای آن دارد تا دربارۀ موضوع‌های گوناگون آن تحقیق علمی صورت گیرد. دیگر آن که، شاخصه‌ها و عناصر گوناگون فرهنگ و تمدن ایران در این عصر به گونه‌ای از «سامانِ» اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی نائل آمدند، که از این رو جای آن دارد این مشخصه‌ ها بر اساس تأثیرپذیری از پیشینۀ تاریخی ایران و اسلام تا آن زمان و اثرگذاری در روند تاریخ ایران و اسلام پس از آن، مورد تأمل قرار  گیرند. در این میان بر اساس علاقه‌ای که نگارنده نسبت به دورۀ سامانیان، همچنین به موضوع «شهرپژوهی» داشت، شهر و شهرنشینی در این دوره را مورد مطالعه قرار داد. در بررسی شهر و شهرنشینی در دورۀ سامانیان و با تأکید بر پیشینۀ این مسئله در ایران، بخش قابل تأملی از مطالعه به جریان تاریخی و مفاهیم کلیدی آن در ایران برای فهم واقعی از شهر در دورۀ سامانیان، اختصاص یافته است.

اهمیت موضوع شهر و شهرنشینی در دورۀ سامانیان:

پیدایش و بالندگی شهر و شکوفایی شهرنشینی در گسترۀ جغرافیای طبیعی و تاریخی ایران‌زمین (ایرانشهر)، متأثر از عوامل طبیعی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی گوناگونی بوده است که با در نظر گرفتن این عوامل در حوزه‌های گوناگون علمی مانند جغرافیایی (طبیعی و انسانی – شهری و روستایی)، تاریخی، جامعه شناسی،  علوم اقتصادی ، سیاسی و… ‌می‌توان جریان شکل‌گیری شهر و برقرار شدن زندگی شهری یا شهرنشینی را از سپیده دم تا تکوین و شکوفایی آن، بررسی کرد. گستردگی جغرافیایی، تنوع ساخت فضایی- کالبدی، اهداف، انگیزه‌ها و شیوه‌های بیش و کم متفاوت استقرار در مکان‌های گوناگون، نقش جامعه، اقتصاد، فرهنگ و … در پویایی شهرها و اثرگذاری شهرها بر جنبه‌‌های گوناگون زندگی انسان و دَه‌ها دلیل دیگر باعث شده‌اند تا شهرنشینی همچنان نیازمند مطالعات و کاوش‌های گسترده و دامنه دار از دیدگاه تاریخی باشد.

امروزه توجه به رشته‌هایی مانند جامعه‌شناسی شهری، اقتصاد شهری، جغرافیای شهری، و گروه‌های گوناگون شهرپژوهی در عرصه‌های تاریخی، باستان‌شناسی، فرهنگ و مدنیت و… برآمده از نیازهای اساسی جوامع به شناخت بستر و محیط زندگی و پویایی آن است. در این راه نظریه‌های گوناگون از سوی پژوهشگران رشته‌ها و عرصه‌های مختلف علمی ارائه شده که نشان‌دهنده اهمیت این موضوع در سطح منطقه‌ای و جهانی است. در چنین شرایطی، نقش پیشگامان مدنیت و سرزمین‌هایی که خاستگاه و بستر نخستین شهرها یا نخستین جوامع شهرنشین بوده و دوره‌های گوناگونی از بالندگی شهرنشینی را تجربه کرده‌اند، بیش از پیش نمایان ‌می‌شود.

شهر به عنوان بستر پویایی و تکوین هر جامعۀ برخوردار از ویژگی‌ها و مؤلفه‌های تمدن، ریشه در تلاش‌های جامعه‌ای دارد که با قدم و اندیشه در طی چندین هزاره زمینه‌های پیدایش و شکوفایی آن را فراهم آورده‌اند. از این رو‌ شهر می‌تواند نماد جوامعی باشد که بر شالوده و بنیاد و بر سیما و پیشینه مدنیت خود ‌می‌بالند.

  در سرزمینی که به تعبیر تاریخی «ایرانشهر» یا «ایران‌زمین» خوانده می‌شود، شهر همواره پایگاه و پهنۀ انتقال دهنده دستاوردهای جامعه ایرانی در دوره‌های گوناگون بوده است. از این رو شهر و شهرنشینی در ایران ریشه و پیشینه کهن دارد. چندان که در سیر تکوین جامعه ایران توأمان با دیگر شیوه‌های زندگی، همچون روستانشینی و شبانکارگی، همواره سهم قابل تأملی داشته است. ساخت شهر و زندگی شهری یا شهرنشینی در ایران پیش از اسلام در دوره‌ای دست‌کم سه هزارساله به تجربه‌هایی نائل آمد که در دوره‌های گوناگون، بالندگی خود را نوید بخشید. شهر در ایران پیش از اسلام و پس از آن، از تلاقی و تعامل اندیشه‌ها و سنت‌های مختلف بهره برد و پویایی زندگی و تمدن بر اساس شهر و واحدهایی که زمینه بالندگی آن را فراهم آوردند(ده، روستا و…)، در ساختاری هماهنگ از فرهنگ، جامعه، اقتصاد و سیاست بر گستره جغرافیایی این سرزمین پایداری خود را بردوام نگه داشتند. از این رو، دست کم‌می‌توان باور داشت که به رغم رویدادهای گوناگونی که در طی هزاران سال بر سر شهرهای ایران گذشته و با آنها خو کرده و راه خود را پیموده‌اند، هنوز هم‌می‌توان به رغم گسترش پیوندهای میان شهرها در پهنه جهان صنعتی امروز نشانه‌های بالندگی‌های گذشته را به وضوح مشاهده کرد!

 پس از اسلام با آنکه شهرهای ایرانی طی دو سده دچار آشوب‌های سیاسی و رکود اقتصادی شدند، اما در سده سوم قمری رو به توسعه گذاشتند و در عصر فرمانروایی دو دودمان سامانیان آل‌بویه، با تلاش‌های فکری اندیشمندان، شهرسازان و معماران بنیان شهرها در تلفیقی از هویت ایرانی _ اسلامی قرار گرفت.

پیشینه تحقیق:

دربارۀ شهر و شهرنشینی در ایران، تاكنون پژوهش‌های گوناگونی انجام گرفته است كه هركدام از دیدگاهی قابل تأمل و دربردارندة آگاهی‌هایی هستند. باستان‌شناسان در بررسی پیشینۀ شهرنشینی و چگونگی پیدایش و بالندگی نخستین شهر‌ها و تشخیص «شهر» از «غیرشهر» براساس كاوش‌های علمی، پژوهش‌های گوناگونی انجام داده‌اند. مطالعة این پژوهش‌ها برای بررسی خاستگاه و چگونگی پیدایش و بالندگی نخستین شهرها یا بستر کُهن‌شهر‌های ایران اهمیت فراوان دارد. كوشش‌هایی كه در این زمینه انجام شده است در آغاز به تأثیر كاوش‌های باستان‌شناسی به صورت تك‌نگاشته‌هایی توسط محققان غربی در راستای گزارش‌های علمی کاوش‌ها به سامان رسید كه در فصل یكم از بخش یكم این پایان‌نامه مورد توجه قرار گرفته‌اند. از دیگر سو کاوش‌های گوناگونی که به ویژه از سوی باستان‌شناسان روسی در دهه‌ های 1950 تا 1960 انجام گرفت، برای بررسی وضعیت شهرهایی که در سده چهارم قمری خاستگاه سامانیان و در قلمرو آنها  بودند، اهمیت بسیار دارد.[1] اما در ایران پژوهش‌های درخور توجهی انجام شده كه از آن میان است، آغاز شهرنشینی در ایران نوشتة یوسف مجیدزاده به عنوان «نخستین اثر پژوهشی در ادبیات باستان‌شناسی فارسی» با موضوع شهرنشینی در ایران.[2] از آن پس تلاش‌های دیگری توسط صادق ملك شهمیرزادی در قالب مقاله‌ها و كتاب‌های گوناگون[3] و پژوهش اخیر سید منصور سیدسجادی تحت عنوان نخستین شهر‌های فلات ایران،[4] شایان توجه و بررسی هستند. در پژوهش‌های تاریخی نیز كتاب نامدار شهر‌های ایران در روزگار پارتیان و ساسانیان نوشتۀ ن. پیگولوسكایا[5] تا به امروز جزو مهم‌ترین آثار پژوهشی در بررسی وضعیت شهر‌ها و شهرنشینی در دو دورة پارتیان (250 ق.م ـ 226 م) و ساسانیان (226ـ651 م / 31 ق) به شمار می‌رود. پژوهش‌های جغرافیایی پژوهشگرانی مانند و. و. بارتولد[6] و گی لسترنج (گای لیسترانج)[7] نیز نخستین تلاش‌های شهرپژوهی جغرافیایی در این زمینه به شمار می‌روند که در بررسی منابع و مآخذ مورد تأمل قرار گرفته‌اند. 

مقالة مفصل «ویژگی‌های تاریخی شهرنشینی در ایران دورة اسلامی» نوشتة احمد اشرف،[8] در واقع نگرش جدیدی به بررسی تاریخ شهر و شهرنشینی در ایران ایجاد كرد كه هنوز پس از سه دهه از تاریخ تألیف آن، بررسی پژوهش‌های انجام‌گرفته نشان می‌دهد آن مقاله الگوی پژوهشی تاریخ شهرنشینی در ایران به شمار می‌رود! بررسی مفهوم شهر، بنیان‌گذاری، گسترش و زوال شهر‌ها، سیمای شهر‌ها، بنیان‌های زندگی شهری (دستگاه حكومت شهر، دستگاه مذهبی شهر، انجمن‌های صنفی) و رابطة شهر و ده و مفهوم مناطق شهری، مباحثی هستند كه اشرف در این مقاله به آنها پرداخته است.

دو كتاب روند شكل‌گیری شهر و مراكز مذهبی در ایران و مقدمه‌ای بر تاریخ شهر و شهرنشینی در ایران، نوشتة حسین سلطان‌زاده،[9] و برخی دیگر از کتاب‌ها و مقاله‌های وی پس از مقالة اشرف مهم‌ترین پژوهش‌هایی بودند كه در چند دهۀ اخیر در این زمینه انتشار یافتند. هر دو كتاب سیر تاریخ شهر و شهرنشینی در ایران را دربر دارند، اما كتاب نخست مبتنی بر شكل‌گیری، بالندگی و اثرگذاری مراكز مذهبی شهر‌های ایران است و دومی كه سیمای كلی موضوع شهر و شهرنشینی را دربرمی‌گیرد نگاهی است همه‌جانبه، اما به اختصار به این‌گونه مباحث پرداخته است: شهر و شهرنشینی در ایران، عوامل مؤثر در پیدایش شهر‌ها، عناصر و ساخت شهر، ویژگی‌های شهر و شهرنشینی در ایران ماند ساخت اجتماعی، شیوة ادارة شهر، قواعد و مقررات شهر، رابطه شهر و روستا، همچنین بررسی عناصر و اجزای اصلی شهر مانند محله، بازار، مسجد، مدرسه، میدان، ارگ، و بارو، ویژگی‌های اقتصادی روستا در ایران و… .

كتاب از شار تا شهر نوشته سید محسن حبیبی[10] كه تحلیلی تاریخی است از مفهوم شهر و سیمای كالبدی آن، بر پایۀ سیر تاریخ پیدایش و تكوین شهر در ایران و بر مبنای پایان‌نامه كارشناسی ارشد وی در سال 1355 تألیف شده است. تطبیق دو كتابِ مقدمه‌ای بر تاریخ شهر و شهرنشینی در ایران و از شار تا شهر نشان می‌دهد كه كتاب نخست بیشتر بر پایة داده‌های تاریخی و پژوهش‌های مفصل در این زمینه سامان یافته است، اما در كتاب از شار تا شهر، گاه مواردی بیان شده است كه نیاز به بررسی‌های بیشتر دارد و در پایان‌نامة حاضر برخی از این موارد برشمرده شده‌اند. با این همه، هر دو اثر و در پیوند با آنها مقالة احمد اشرف جزو مهم‌ترین پژوهش‌هایی بوده‌اند كه مورد توجة نگارنده قرار گرفته‌اند.

در میان پایان‌نامه‌هایی كه در زمینه شهرپژوهی نوشته شده است، پایان‌نامة دكتری شهرام یوسفی‌‌فر با عنوان ساختار اقتصاد شهری در ایران دوره سلجوقیان،[11] بیشتر مورد توجه و استفاده نگارنده بوده است. این پایان‌نامه پژوهشی است مفصل در تاریخ شهر و شهرنشینی در ایران كه البته ساختار تحقیقی آن در این زمینه مبتنی بر پژوهش‌های پیش‌گفته، بوده است. بخش قابل‌توجهی از این رساله‌ منبع‌شناسی مفصل پیرامون پژوهش دربارۀ شهر‌های ایران، سیر تاریخ پیدایش و تكوین شهر در ایران، عناصر كالبدی شهر و ویژگی‌های زندگی شهری اعم از اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و به ویژه ساختار اقتصادی را دربرمی‌گیرد. اگرچه موضوع رساله، اقتصاد شهری در دورۀ سلجوقیان است اما كلیاتی كه دربارۀ تاریخ شهر و شهرنشینی در ایران تا پایان دورۀ سلجوقیان و در برخی موارد پس از آن ارائه می‌دهد، در جای خود پژوهشی مفصل و مستقل از موضوع به شمار می‌رود. بازشناسی مفهوم شهر از دیدگاه اقتصاد شهری، جامعه‌شناسی شهری، مفهوم تاریخی شهر در ایران و مباحثی از این دست در واقع بحث‌های مهمی هستند كه از دیدگاهی برای نخستین‌بار از نظر تاریخی مورد تأمل قرار گرفته‌اند، تا آن جا كه وی را به ارائه تعریفی مفصل از شهر براساس مطالعات تاریخی رهنمون كرده است. برخی از موضوع‌های پیشنهادی در این رساله برای انجام پژوهش مفصل‌تر مورد توجه نگارنده بوده كه به آنها پرداخته شده است؛ مانند عناصر كالبدی در شهر‌های ایران (فصل دوم از بخش یكم)، مفهوم شهر در ایران (فصل سوم از بخش یكم) و بررسی مفهوم شهر در زبان و ادبیات رایج در ایران در دوره‌های گوناگون، بازشناسی سلسله مراتب ارضی ـ اداری در تقسیمات کشوری مانند دستكرت، دیه، تسوك، روستا، كوره، قصبه و مصر، استان و مفاهیم دیگری از این دست.

مجموعه مقالات شهر‌های ایران به كوشش محمدیوسف كیانی در چهار جلد از مهم‌ترین آثار پژوهشی است كه به ویژه در بررسی ساخت شهر در ایران و كالبد شهر‌ها تألیف شده‌اند. مقالات این كتاب را پژوهشگرانی تألیف كرده‌اند كه هر یک دربارۀ موضوعی كه به آن پرداخته‌اند، صاحب‌‌نظر بوده و یا پژوهش‌های باستان‌شناختی و شهر‌سازی پیرامون شهر‌های گوناگون ایران انجام داده‌اند. دیگر كتاب شایان توجه همراه با این اثر، پایتخت‌های ایران[12] است كه آن هم به كوشش محمدیوسف كیانی مجموعه‌ای از مقالات پژوهشگران حوزه‌های علمی باستان‌شناسی، تاریخ‌ و شهر‌سازی را دربرمی‌گیرد.[13] شهرنشینی در اسلام كه مجموعه‌ای است از مقالات علمی كنگرۀ بین‌المللی شهرنشینی در اسلام[14] پیرامون ساخت شهر، زندگی شهری، اقتصاد شهری، مفاهیم در پیوند با شهر و… از دیگر آثاری است كه پژوهشگران مباحث شهرپژوهی و تاریخ در مركز «مطالعات فرهنگی خاورمیانه‌ای توكیو» به سامان رسانده و در سال 1383 به فارسی برگردانده شده است.[15]

مجموعه مقاله‌های سه دوره كنگرۀ تاریخ معماری و شهرسازی ایران در ارگ بم از مهم‌ترین اقداماتی است كه تاكنون در راستای شهرپژوهی در ایران براساس معماری و شهرسازی انجام شده است. این كنگره‌ها توسط سازمان میراث فرهنگی كشور و به كوشش باقر آیت‌الله‌زاده شیرازی در سال‌های 1374، 1378، 1385 برگزار شدند كه مقاله‌های ارائه‌شده در سه مجموعه انتشار یافته‌اند. این مقاله‌ها پیشینة تاریخی شهر‌ها، پیدایش و تكوین شهر‌ها، عناصر كالبدی و معماری شهر‌ها، شهرنشینی و مفاهیم در پیوند با شهر و شهرنشینی و دیگر موضوع‌های شهرپژوهی را دربرمی‌گیرند.

چنان که در آغاز این نوشتار اشاره شد، دربارۀ تاریخ سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی دورۀ سامانیان نیز پژوهش‌‌های قابل توجهی انجام گرفته است كه از آن میان است پایان‌نامه‌های دورۀ دكتری جواد هروی دربارۀ اوضاع سیاسی و اجتماعی آن دوره و محمدرضا ناجی دربارۀ فرهنگ و تمدن اسلامی در دورة سامانیان. پیش از این آثار نیز پژوهش‌های برجسته‌ای توسط پژوهشگران این عرصه انجام شده است كه از آن میان است تألیفات ریچارد نلسون فرای به ویژه دربارۀ بخارا و همچنین اثر پژوهشی آدام متز دربارۀ تمدن اسلامی در سدۀ چهارم كه در این آثار به شهر و شهرنشینی این دوره نیز پرداخته‌اند.

از این گذشته برخی پژوهش‌های دیگر در راستای ماهیت شهرهای قلمرو اسلام (مدینه اسلامی) به ویژه در سده‌های میانه مورد توجه هستند که در بحث پیرامون منابع تحقیق در بخش تاریخ‌های محلی و در بحث دربارۀ عناصر کالبدی و مفهوم شهر معرفی شده‌اند.

[1]  نتیجه کاوش‌های باستان‌شناسان روسی در برخی کتاب‌ها منتشر شده است. از آن میان است:

گرگوار، فرامکین،  باستانشناسی در آسیای مرکزی، ترجمۀ صادق ملک‌شهمیرزادی (تهران: موسسۀ چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه،1372).

UNESCO, History of Civilization of Central Asia, 5 volumes,  UNESCO: 1992.

ترجمه اثر فوق با این مشخصات انتشار یافته است: تاریخ تمدن‌های آسیای مرکزی. ترجمۀ صادق ملک شهمیرزادی (تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه، 1375-1376).

[2]  یوسف مجیدزاده، آغاز شهرنشینی در ایران (تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1368).

 [3] مانند: صادق ملک شهمیرزادی، مبانی باستان‌شناسی ایران، بین النهرین، مصر (مجموعه دروس باستان‌شناسی و هنر پیش از تاریخ)، تدوین حسین محسنی و محمدجعفر سروقدی (تهران: جهاد دانشگاهی و محیا، 1373). همو، «بررسی مفهوم شهر از دیدگاه باستان‌شناسی»، مجموعه مقالات دومین کنگرۀ تاریخ معماری و شهرسازی ایران  ارگ بم  (تهران: سازمان میراث فرهنگی، 1378)، ج1، ص 31- 40.

[4] سید منصور سیدسجادی، نخستین شهرهای فلات ایران، 2 جلد (تهران: سمت، 1384).

[5] Nina Viktorovna Pigulevskaja (1894 – 1970)

[6] Wasili Vladimirovich Barthold (1869-1930)

[7] Guy Le Strange (1854 – 1933)

[8]. احمد اشرف، «ویژگی‌های تاریخی شهرنشنی در ایران دورة اسلامی». نامة علوم اجتماعی، دانشكدۀ علوم اجتماعی و تعاون دانشگاه تهران، دوره 1، شماره 4، تیرماه 1353، ص 7ـ49.

[9] حسین سلطان‌زاده، روند شکل‌گیری شهر و مراکز مذهبی در ایران (تهران: آگاه، 1362)؛ همو، مقدمه‌ای بر تاریخ شهر و شهرنشینی در ایران (تهران: نشر آبی، 1365). همچنین است دیگر کتاب‌ها و مقاله‌های وی در باره تاریخ ساخت شهر، عناصر کالبدی، شهرنشینی و… مانند: معماری و شهرسازی ایران به روایت شاهنامه فردوسی (تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی، 1377)؛ فضاهای شهری در بافت‌های تاریخی ایران (تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی، چاپ سوم، 1385)؛ بازارهای ایرانی (تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی،1380)؛ تاریخ مدارس ایران از عهد باستان تا تأسیس دارالفنون، (تهران، آگاه، 1364) و..

[10] . محسن حبیبی، از شار تا شهر (تهران: دانشگاه تهران، 1375).

[11]. شهرام یوسفی‌فر، ساختار اقتصاد شهری در ایران دورۀ سلجوقیان، پایان‌نامۀ دورۀ دكتری گروه تاریخ، به راهنمایی دکتر اللهیار خلعتبری، دانشگاه شهید بهشتی، 1382.

[12]. جلد نخست این اثر با مشخصات زیر منتشر شده است:

ـ نظری اجمالی به شهرنشینی و شهرسازی در ایران، به كوشش محمدیوسف كیانی (تهران: وزارت ارشاد اسلامی با همكاری شركت هما، 1365).

جلد‌های دوم و سوم و چهارم این اثر نیز با این مشخصات انتشار یافته‌اند:

ـ شهر‌های ایران، به كوشش محمدیوسف كیانی (تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ج 2، 1366؛ ج 3، 1368؛ ج 4، 13750.

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت
 [ 12:36:00 ق.ظ ]




سید محمد طباطبایی یکی از رهبران روحانی و مذهبی انقلاب مشروطه ایران است كه  با توجه به جایگاه وی در انقلاب مشروطه و مقام علمی و معنویشان و نیز مقبولیتی که نزد مردم داشته است، همراه و همگام  با سید عبدالله بهبهانی لحظه‌های شرایط سخت انقلاب مشروطه در کنار مردم بوده و سختیها را به جان خریده اند.

طباطبایی با وجود نفوذ و موقعیتی که تنها در سایه صداقت و صحت عملش بدست آورده بود، لحظه ای از فکر مردم و ایجاد عدالتخانه خارج نشد، حتی عده ای درصدد برآمدند که با پیشنهاد رشوه وی را از ادامه راه منصرف سازند ولی مرد صادق و استوار انقلاب، لحظه ای تزلزل به خود راه نداد.

مرد بزرگوار صدمات بیشماری پذیرا شد زمانی در حضرت عبدالعظیم متحصن شد زمانی به قم مهاجرت کرد تا جایی که پس از به توپ بستن مجلس به گردنش زنجیر انداختند و با بی احترامی زیاد محبوسش کردند و در نهایت به مشهد تبعید گردید.

شجاعت، صداقت سید محمد طباطبایی در جریان انقلاب و نیز آگاهی او برای رسیدن به هدف و نیز انتخاب راه و روش صحیح برای دستیابی به هدف مذكور از بارزترین ویژگی های این رجل سیاسی بوده است.حاصل سخن اینکه سیدمحمدطباطبایی یكی از شخصیت های موثر تاریخ ایران است  كه در جهت تعالی و پیشرفت این سرزمین نقش اساسی داشته اند.  نقشی تاثیر گزار که درخور بررسی و معرفی به علاقه مندان تاریخ ایران است.

فهرست مطالب:

بخش مقدماتی………………………………………………………………………………….. 1

مقدمه: …………………………………………………………………………………………. 2

نقد و بررسی منابع: ………………………………………………………………………….. 6

روزنامه و مجلات: ………………………………………………………………………………… 7

متون تاریخی…………………………………………………………………………………… 7

كلیات تحقیق: …………………………………………………………………………………. 10

فرضیات………………………………………………………………………………………… 11

پیشینه تحقیق: ……………………………………………………………………………… 13

روش  كار تحقیق: …………………………………………………………………………. 13

موانع  و كاستی های تحقیق: ………………………………………………………… 13

بخش اول

زندگی نامه سید محمد طباطبایی………………………………………………….. 14

فصل اول: ورود طباطبایی به ایران و احترام وی به میرزای آشتیانی ………………….. 15

و اكنش ناصرالدین شاه به هنگام ورود طباطبایی  به تهران: …………………………. 17

دوران میان سالی و حمایت وی از مدارس جدید…………………………………………. 19

فرزندان سید محمد طباطبایی: …………………………………………………………… 21

املاک و دارائی:…………………………………………………………………………….. 22

وفات طباطبایی: …………………………………………………………………………….. 22

فصل دوم : ریشه‌های  فکری سید محمد طباطبایی

نامه سید جمال الدین اسدآبادی به سید محمد طباطبایی……………………………….. 25

آگاهی فكری طباطبایی………………………………………………………………….. 26

اندیشه های طباطبایی در مورد مشروطیت : ………………………………………………. 28

عدالت و مساوات  طباطبایی: ……………………………………………………………….. 33

آزادی اندیشی  طباطبایی…………………………………………………………………… 38

دیدگاه سید محمد طباطبایی نسبت به نظام حکومتی: …………………………………. 40

بخش دوم: فعالیت های سیاسی طباطبایی

ورود طباطبایی به ایران و احترام وی به میرزای آشتیانی………………………………… 45

فعالیت های فرهنگی: …………………………………………………………………….. 47

آثار سید محمد طباطبایی: ………………………………………………………………… 51

فصل دوم : طباطبایی و مشروطیت

مقدمه انقلاب مشروطیت: ……………………………………………………………….. 57

حادثه بانك: ………………………………………………………………………………… 57

ماجرای عسگر گاریچی: …………………………………………………………………. 62

ماجرای کرمان ……………………………………………………………………………… 63

ماجرای مسیونوز بلژیكی و واكنش سیدین: …………………………………………… 65

تأسیس انجمن مخفی اول: ………………………………………………………………. 70

انجمن مخفی: …………………………………………………………………………… 70

انجمن مخفی و اتحاد سیدین: ………………………………………………………… 70

نقش طباطبایی در انجمن مخفی: ………………………………………………….. 75

پی گیری مطالبات توسط طباطبایی: …………………………………………………. 76

فصل سوم: مهاجرت صغری

مهاجرت صغری و نقش طباطبایی……………………………………………………. 81

واقعه مسجد شاه «چهارشنبه 15شوال 1323» …………………………………… 83

گران شدن قند و چوب خوردن تجار: ……………………………………………….. 85

ملاقات طباطبایی با عین الدوله: …………………………………………………….. 86

نشست باغشاه: ………………………………………………………………………. 87

نامه سید محمد طباطبایی به عین الدوله: ……………………………………….. 88

برپایی مراسم روضه خوانی توسط عین الدوله………………………………………. 90

آشوب در فارس و مشهد: ……………………………………………………………… 90

نامه سیدمحمدطباطبایی به مظفرالدین شاه: ……………………………………. 92

موعظه‌ی طباطبایی در چهارم جمادی الاول 1324 هجری قمری……………………. 95

نامه ناصر الملک به طباطبایی: ………………………………………………………. 97

تحصن در مسجد جامع: ………………………………………………………………. 100

فصل چهارم: مهاجرت کبری

فرمان مشروطه: …………………………………………………………………………. 112

طباطبایی و انجمن مخفی دوم: ……………………………………………………. 114

انجمن ملی: ……………………………………………………………………………. 116

فصل پنجم: طباطبایی و مجلس اول شورای ملی:

 

مقالات و پایان نامه ارشد

 

اعتقاد و اخلاص طباطبایی نسبت به حكومت ملی………………………………. 121

ترکیب نمایندگان مجلس اول : ……………………………………………………….. 122

تدوین متمم قانون اساسی : ……………………………………………………… 128

طباطبایی تا به توپ بستن مجلس………………………………………………….. 132

مرگ مظفرالدین شاه و تاج گذاری محمد علی شاه: ……………………………. 133

شخصیت محمد علی شاه از دیدگاه نویسندگان: ………………………………. 135

طباطبایی در مذاکرات مجلس شورای ملی……………………………………….. 140

مخالفت طباطبایی با واگذاری شیلات شمال به لیانازوف ………………………… 142

پیشنهاد طباطبایی جهت تشکیل انجمن بلدیه و عدلیه……………………………. 143

اعتراض طباطبایی به مجلس………………………………………………………… 145

به توپ بستن مجلس : ……………………………………………………………. 148

دستگیری وتبعید : ……………………………………………………………………… 150

بازگشت سید محمد طباطبایی از مشهد به تهران: …………………………… 152

طباطبایی و مجلس دوم: …………………………………………………………….. 154

دولت موقت و مهاجرت طباطبایی به استانبول ……………………………………… 155

 فصل ششم: رابطه یا عضو یت سید محمد طباطبایی در سازمان فراماسونری

منشا پیدایش فراماسونری…………………………………………………………….. 159

عضویت طباطبایی در جامع آدمیت: …………………………………………………. 160

طباطبایی و فراماسونری……………………………………………………………….. 162

نتیجه گیری: ……………………………………………………………………………. 166

كتابنامه: ……………………………………………………………………………………. 169

تصاویر: …………………………………………………………………………………… 174

پیوست:……………………………………………………………………………….. 179

بخش مقدماتی

مقدمه:

تاریخ كشورمان به بلندای نام ایران مهد بزرگانی بوده است كه همواره نامشان بر تارك اعصار می درخشد بزرگانی كه بررسی زندگی و اندیشه آنان جذاب و قابل تامل است. سیدمحمد طباطبایی یكی از روحانیون و چهره های سیاسی دوره قاجار است كه سهم بسزائی در انقلاب مشروطه دارد و در كنار سیدعبدالله بهبهانی به سیدین سندین شهرت یافتند.

اتحاد این دو به روایت تمام مورخین معاصر باعث پیشرفت كار مشروطه خواهان تا  صدور دستخط مشروطیت توسط مظفرالدین شاه شد.

سیدمحمد طباطبایی بدلیل مسافرتهای مختلف ‌به‌كشورهای همسایه وارتباط با شخصیت‌هایی چون سیدجمال الدین اسد آبادی و مطالعه روزنامه ها و مجلات  آن كشورها به اوضاع آن روزگار كاملا آگاه بود  البته شاگردی شیخ هادی نجم آبادی هم از قبل وی را متاثر ساخته بود.

تلاش طباطبایی در طول تحصن در عبدالعظیم  و مهاجرت به قم تا صدور دستخط مشروطیت از سوی مظفرالدین شاه همگی گواه این مسئله است كه طباطبایی صادقانه، و آگاهانه در پی دستیابی به مشروطه بود مظفرالدین شاه به هنگام نطق در اولین مجلس شورای ملی از طباطبایی قدردانی كرد شاه با همه سادگی كه داشت حوادث زمان خود را سنجیده بود و متوجه شخصیت صادق و بی غرض سیدمحمد شده بود.

طباطبایی پس از پیروزی انقلاب مشروطه به دلیل جایگاه قابل اعتمادی كه داشت همراه با بهبهانی همواره در مجلس حضور داشتند و ناظر بر كار مجلس و وكلا بودند و تا زمان به توپ بستن مجلس و تبعید به خراسان از تلاش باز نایستاد.

پس از بازگشت از خراسان بدلیل شهادت شیخ فضل الله و سپس ترور سیدعبدالله و نیز نتیجه انقلاب مشروطه و حال بیمار و زار خود مایوس و ناامید از زحماتی كه كشیدند  همواره می گفت: « سركه ریختیم شراب شد.»

پایان نامه حاضر شامل دو بخش اصلی است:

بخش اول كه شامل زندگی نامه طباطبایی است دو فصل دارد

فصل اول شامل خاستگاه خانوادگی، تولد، كودكی و تحصیلات طباطبایی و واكنش ناصرالدین شاه به هنگام ورود طباطبایی به تهران، دوران میانسالی، دارائی و املاك وی، فرزندان و تا زمان مرگ طباطبایی را مورد بررسی قرار داده است.

فصل دوم:

شامل ریشه های فكری سیدمحمد طباطبایی است.

كه شامل بررسی اندیشه های طباطبایی در مورد عدالت، مساوات، آزادی و بررسی نظریات وی در خصوص نظام حكومتی را در بردارد.

بخش دوم پایان نامه كه در واقع بخش مهم و اصلی به  حساب می آید شامل شش فصل است

فصل اول ابتدا فعالیتهای سیاسی، فرهنگی سیدمحمد، ورود طباطبایی به ایران بررسی شده

فصل دوم: در مورد طباطبایی و مشروطیت است.

در این فصل تاسیس انجمن مخفی- ماجرای مسیونوز بلژیكی بررسی شده- طباطبایی در فرایند انقلاب و پیگیری مطالبات توسط طباطبایی را در بر دارد.

در فصل سوم مهاجرت صغری و نقش طباطبایی بررسی شده است. شامل موعظه طباطبایی و نامه های طباطبایی به مظفرالدین و عین الدوله می باشد.

فصل چهارم: مهاجرت كبری تا صدور فرمان مشروطه بررسی شده و جایگاه طباطبایی در انجمن مخفی دوم و رابطه‌اش با انجمن ملی سخن به میان آمده است.

فصل پنجم: طباطبایی و مجلس شورای ملی اول تا طباطبایی و استبداد صغیر و نهایتا به توپ بستن مجلس توسط محمد علی شاه و تبعید طباطبایی به مشهد و بازگشتش به تهران بررسی شده است.

فصل ششم: با نگاهی به فراموشخانه و جایگاه طباطبایی در لژ بیداری و جامع آدمیت بحث را خاتمه داده است.

در پایان نتیجه گیری  از پژوهش و تحقیق بعمل آمده است.

نقد و بررسی منابع:

خوشبختانه در زمینه انقلاب مشروطیت منابع زیادی موجود است و با توجه به شخصیت معنوی و جایگاه سیاسی و اجتماعی سیدمحمد طباطبایی  در اكثر آنها از ایشان یاد شده است بنابراین دسته بندی آنها به ترتیب زیر می باشد.

اسناد

به عنوان معتبرترین منبع و مأخذ برای گردآوری اطلاعات تاریخی برای كار پژوهشی لازم است و گوشه های مبهم وتاریک از زندگی شخصیت را روشن می نماید در این كار از تاریخ مشروطیت به روایت اسناد كتابخانه مجلس جلد «1» به نام- روحانیت و مجلس جلد «1» تدوین عبدالحسین حائری استفاده شده است.

در حال حاضر مراكز تاریخی متعددی از جمله سازمان اسناد ملی ایران، مجلس شورای  اسلامی موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، وزارت خارجه، و اسناد ریاست جمهوری و مراكز دیگری  فعالیت دارند كه هر یک بخش مهمی از اسناد را در اختیار دارند. 

یكی دیگر از منابع مهم برای پژوهشهای تاریخی روزنامه و مجلات هستند مطبوعات قبل از انقلاب مشروطه نقش زیادی در بیدار كردن مردم  از خودشان نشان دادند و گام بلندی در انقلاب برداشتند كه پس از صدور فرمان مشروطیت بر تعداد روزنامه افزوده شد.

وضعیت روزنامه ها هم همیشه تابع اوضاع سیاسی است دوران خفقان بر آن سخت می‌گرفتند پس از مشروطه آمارشان بیشتر است پس از به توپ بستن مجلس و استبداد صغیر توقیف و تعطیلی بسیاری  از روزنامه ها ر ا به دنبال داشت.

1- روزنامه مجلس شماره 1-222 تهران انتشارات كتاب خانه، موزه و مركز  اسناد مجلس شواری اسلامی و مركز مطالعات  و تحقیقات رسانه ها 1375

2- روزنامه صور اسرافیل-  میرزا علی اكبر خان دهخدا  و میرزا جهانگیرخان صور اسرافیل گردانندگان این روزنامه اند  اهمیت روزنامه صور اسرافیل را آگاهی سیاسی، قلم و افكار این دو به حدی رساند كه تیراژ این روزنامه به 24 هزار شماره می رسید و در هفته  چون بیرقی در قلب مردم ستمدیده به اهتزار درآمده است. عضویت دهخدا و میرزا جهانگیرخان در كمیته انقلاب ملی كه وابسته به حزب مترقی اجتماعیون  به رهبری حیدرخان عمواغلی بود راستای اهداف این دو تن و سمت و سوی  اندیشه آنها را نشان می دهد.

3- روزنامه شرف و شرافت هم استفاده شده است.

متون تاریخی:

1- یادداشتهای سیدمحمد طباطبایی

اولین منبعی است كه توسط حسن طباطبایی دست نوشته‌های طباطبایی گردآوری شده و بصورت كتابی در دسترس پژوهشگران قرار دارد این كتاب از مهمترین  منابع و شاید بهترین منبع در مورد زندگی طباطبایی است كه در این تحقیق از آن استفاده شده است.

2- تاریخ بیداری ایرانیان تالیف ناظم الاسلام كرمانی

این كتاب به دلیل اینكه نویسنده اش از یاران و نزدیكان طباطبایی است و ناظم مدرسه اسلام از سوی طباطبایی انتخاب شده است و همواره در كنار وی بوده از اهمیت بالایی برخوردار است بخصوص كه جریان ا نقلاب را مرحله به مرحله آورده است .

3- حیات یحیی اثر یحیی دولت آبادی

از منابع مهم ، تاریخ معاصرایران است چون شخصیتی فرهنگی بوده و اهل قلم بوده

هر چند نقش خود را برجسته تر از واقعیت نشان داده و  از مخالفین شیخ فضل الله نوری است چون در جریان انقلاب قرار دارد از منابع مهم دوره مشروطیت است.

4- انقلاب مشروطیت، نوشته مهدی ملك زاده

این كتاب در هفت جلد به دلیل آنكه نویسنده  فرزند یكی از خطبای  انقلاب مشروطه است و از انقلاب كاملا اطلاع داشته از اهمیت  بالایی برخوردار است و جایگاه طباطبایی را ستوده است.

5- ا نقلاب مشروطیت ایران، محمدعلی تهرانی ( كاتوزیان)

از منابع بسیار با اهمیت تاریخ مشروطیت است چون بنا را بر نوشتن بصورت مشاهدات وی تجزیه و تحلیل از دیده های خود در طول مشروطیت گذاشته است.

6- سفرنامه گوهر مقصود، خاطرات سیاسی و اجتماعی دوره استبداد، تالیف آقا سیدمحمد مصطفی تهرانی ( میرخانی) و به دلیل اینکه مولف از نزدیک طباطبایی را در دوران تبعید ملاقات نموده و از احوال وی مطلع است منبع مهمی محسوب می شود.

7-  خاطرات و خطرات

نوشته مهدیقلی خان هدایت كه از رجال دوران قاجار از مهمترین منابع دوره قاجار و مشروطه به حساب  می اید چرا كه خود از مردان سیاسی ایران  بوده است.

8- فراماسونری در ایران- از آغاز تالژ بیداری، محمود كتیرایی

بهترین منبع در مورد لژ بیداری به حساب می آید.

9- خاطرات سیدعلی محمد دولت آبادی

به مجلس دوم پرداخته چون نویسنده از رهبران اعتدالیون است و جریان مهاجرت طباطبایی به كرمانشاه و از انجا به استانبول و گرفتاری سیدمحمد و بقیه مهاجران پرداخته است.

10- بمباران مجلس شورای ملی خاطرات ن پ مامونتف هر چند نویسنده مغرض و ضد ایران است ولی در طول بمباران مجلس حضور داشته و به نوعی از منابع مفید آن دوره می تواند باشد 

11- مشروطیت ایران، محمود ستایش- چون شامل خاطرات تقس زاده و محمد صادق طباطبایی فرزند سیدمحمد طباطبایی است برای این پژوهش منبع خوبی محسوب می شود.

12- انقلاب مشروطیت ایران، سیدحسن تقی زاده به كوشش عزیز الله علیزاده:  بدلیل حضور فعال

 تقی زاده در انقلاب مشروطه حاوی اطلاعات مفیدی است.

13- تاریخ انحطاط مجلس، مجدالاسلام كرمانی از افراد مهم دوران قاجار و انقلاب مشروطیت است. بنابراین این کتاب از منابع بسیار مهم در رابطه با انحطاط مجلس است

مطالعات و تحقیقات جدید

1- انقلاب مشروطیت نوشته ژانت آفاری یكی از منابع جدید است كه به خوبی انقلاب مشروطه را مورد تجزیه وتحلیل قرار داده است.

2- نقش علما در انجمن ها و احزاب دوران مشروطیت، نوشته مریم جواهری، مركز اسناد انقلاب اسلامی از تحقیقات  جدید است كه جایگاه علما را به خوبی بررسی كرده است.

3- تاریخ ایران عصرقاجار- علی اصغر شمیم یکی از  منابع در مورد تاریخ قاجار است. که در این  پژوهش از آن استفاده شده است ساده نویس و علمی بودن کتاب از اهمیت این منبع است.

4- تاریخ مشروطه ایران و احمد کسروی

یکی از منابع مهم تاریخ مشروطه محسوب می شود شاید در ذکر روز و ماه ایرادهایی داشته باشد. اما زحمت علما را در طول انقلاب ستوده و از آنان به نیکی یاد نموده است. 

کلیات تحقیق:

1- اهداف تحقیق

سیدمحمد طباطبایی از روحانیون متنفذ و آگاهی است كه در دوره قاجار و انقلاب مشروطه منشاء خدمات ارزنده ای جهت بیداری بود. ارتباط با شخصیتهای سیاسی و مسافرت  با کشورهای همجو ار سبب شد تا طباطبایی به اوضاع آن

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت
 [ 12:35:00 ق.ظ ]




فهرست مطالب:

مقدمه

فصل اول : کلیات

الف- مبانی نظری پژوهش(فرایند پژوهش)

مقدمه

1-طرح و بیان مساله

2- تعاریف ، مفاهیم

–  زمین لغزش:

_ لغزش منفرد

_ پهنه لغزشی

_ جریانی: لغزش چرخشی- لغزش انتقالی

– حركت

3- اهداف و ضرورت پژوهش

4- سوال های پژوهش

5- فرضیه های پژوهش

6- پیشینه و ادبیات پژوهش

7-روش ها و ابزار پژوهش

الف) مطالعات صحرایی

ب) مطالعات دفتری

ج) تجزیه و تحلیل آماری

رگرسیون ساده و دو متغیره

1_ یک مجموعه از پیش بینی ها

2_ مجموعه های نامنظم از پیش بینی ها

3_ مجموعه های منظم از پیش بینی ها

_ ارزیابی خطر نسبی زمین لغزش

_تعیین واحدهای منطقه ای در بررسی خطر

_ بررسی لغزش ها و تهیه نقشه های اطلاعاتی

_ تعیین اهمیت نسبی عوامل موثر در ناپایداری

8-اطلاعات مبنایی پژوهش

ب- جایگاه  جغرافیایی منطقه پژوهش

ج- تحلیل داده های توپوگرافی

مقدمه                                                                                 

1-1-  واحد كوهستانی شرقی

1-2– واحد كوهستانی غربی 

1-3- واحد فلات یا پایكوهی

الف- ضلع شرقی

ب- ضلع غربی

 فصل دوم: تحلیل داده های زمین شناسی

مقدمه

الف- تكامل ساختمانی منطقه

ب- لیتولوژی سنگهای تشكیل دهنده و چینه شناسی منطقه

1-سنگهای رسوبی نئوژن

2- نهشته های کواترنر

الف- رسوبات آبرفتی قدیمی

ب- رسوبات آبرفتی جدید

ج- ساختار تكتونیكی منطقه

ج-1- رویدادهای مهم تكتونیكی

ج-2- گسله های مهم منطقه

-گسلهای اصلی و فرعی

1- گسله ترازوج – سوسهاب (T.S.F)

2- گسله چنار – بیلده (       (Ch.B.F

3- گسله های فرعی

د- لرزه زمین ساخت منطقه  

– نتیجه گیری از بحث گسله ها  

فصل سوم : الف- تحلیل داده های اقلیمی

– مقدمه

– توده هوای موثر بر منطقه

1- توده های موثر بر منطقه

1- توده هوای موثر آرکتیک

2- توده هوای قطبی بری

3- توده هوای قطبی بحری

4- توده هوای حاره بری

5- توده هوای حاره بحری

الف – آب و هوا

ب- ریزشهای جوی

ج) دمای هوا

د) رطوبت

ه) باد

1- باد محلی (کوهستان و دره )

2-  باد فرامنطقه ای

الف)بادهای شرقی

ب) بادهای غربی

ب- تحلیل داده های هیدرولوژی

– مقدمه

– منابع آب

1- آبهای سطحی

 

مقالات و پایان نامه ارشد

 

2- آبهای زیرزمینی

فصل چهارم : پوشش گیاهی

– مقدمه

– وضعیت پوشش گیاهی

الف)منابع طبیعی

1- مراتع ییلاقی

2- مراتع قشلاقی خورش رستم

3- مراتع حریم روستا

– اراضی جنگلی منطقه خورش رستم

– اراضی جنگلی نیمه انبوه

ب)منابع غیر طبیعی

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

_مقدمه

5-1- ویژگیهای کلی زمین لقزش ها و پراکنش آنها

الف) اندازه گیری در روی نقشه واحدهای شبکه ای

ب) سن زمین لغزش

1- زمین لغزه های فسیل

2- زمین لغزه های قدیمی

3- زمین لغزه های جدید

ج) خسارات

5-2-مراحل رسوبگذاری و حرکات دامنه

الف) تاثیر فرسایش در وقوع حرکات دامنه ای

ب) مرحله همزمانی یا وقوع زمین لغزش

ج) مرحله بعد از وقوع زمین لغزش

5-3- علل حرکات دامنه ای در منطقه

_ تغییر در شرایط تنش

_ تغییرات مقاومت مصالح

5-4- عوامل تغییر دهنده در ایجاد لغزش

1- عوامل طبیعی

الف) عامل لیتولوژی

ب) پراکنش لغزش نسبت به گسله های منطقه

ج) عامل توپولوگرافی و مورفولوژی:

ج-1) جهت شیب دامنه ها

ج-2) درصد شیب

ج-3) مقایسه نوع سازه های زمین شناسی با کلاس های شیب منطقه:

د) عامل پوشش گیاهی

د-1) مقایسه نوع پوشش گیاهی با جهات مختلف شیب دامنه ها

ه) عوامل اقلیمی و منابع آبی

1- عوامل اقلیمی

2- عوامل منابع آبی

2- عوامل غیر طبیعی

5-5- آنالیز آماری

5-5-1- آنالیز آماری بر اساس روش های رگرسیون

الف) رگرسیون چند متغیره با یک مجموعه پیش بینی کننده

_ عامل لیتولوژی

_عامل پوشش گیاهی

_ عامل فاصله از گسله ها

_ عامل رده های مختلف شیب

_ عامل جهات شیب

_ عامل بارندگی

_ عامل طول آبراهه

_ عامل ابنیه

ب) رگرسیون چند متغیره با مجموعه های نامنظم پیش بینی کننده

منابع فصل هشتم

فصل ششم :

پیشنهاد ها و راهکارها

9-2- پیشگیری و کنترل حرکات دامنه ای (طرح های ایمنی جهت جلوگیری از ناپایداری دامنه ها)

9-3- راهکارهای پیشنهاد شده برای کاهش حرکات دامنه ای (کاهش لغزش لایه های زمین)در منطقه

چکیده:

حوادث طبیعی مهمترین عامل نگرانی انسان در هر زمانی بوده است . یكی از مهمترین حادثه طبیعی ، لغزش زمین بوده كه هر ساله خسارتهای مالی و جانی فراوانی را به ارمغان می آورد كه این امر مشكلاتی را در اجرای طرحهای عمرانی ایجاد می كند . این پژوهش جهت بررسی عوامل موثر در ایجاد زمین لغزش و راهكارهای پیشگیری از این حادثه طبیعی در منطقه شمال هشتجین بوده كه در برنامه ریزی محیطی ، روستایی و شهری حایز اهمیت می باشد . با تهیه شناسنامه زمین لغزش برای 24 زمین لغزش به مطالعات صحرایی پرداخته و با تهیه نقشه زمین شناسی به مقیاس 1:50000 و نقشه پراكنش زمین لغزش به صورت دستی و تهیه نقشه های توپوگرافی ، جهت شیب ، پوشش گیاهی، تصویر ماهواره ای پژوهش را ادامه داده و داده های آماری را از مركز تحقیقات كشاورزی و سایت اداره هواشناسی استان تهیه سپس با مطالعات آماری و آنالیز داده ها با بهره گرفتن از شبكه بندی و نرم افزار Spss16 با روش رگرسیون به نتایجی دست یافته و عوامل موثر را تجزیه و تحلیل كرده كه قابل بحث است . همچنین از نرم افزار Excel برای تهیه نمودارها و برای تهیه بعضی نقشه ها از سیستم اطلاعات جغرافیایی با نرم افزار ArcGIS و   ArcMap،  از نرم افزار Ocr Tools جهت اسكن شناسنامه های زمین لغزش استفاده شده است. در پایان نقشه پهنه بندی با  روش آماری تهیه و راهكارهای پیشگیری از خطرات احتمالی از زمین لغزش را بررسی كرده و پیشنهادات در پایان پژوهش ارائه گردیده است.

مقدمه:

ایران با توپوگرافی عمدتاً كوهستانی، مكان فعالیت های زمین‌ساختی و لرزه‌خیزی زیاد و شرایط متنوع زمین‌شناسی و اقلیمی، عمده شرایط طبیعی ویژه را برای ایجاد طیف وسیعی از زمین لغزش‌ها را داراست(نقشه 1-1).

 زمین‌لغزش در ایران بعنوان یكی از بلایای طبیعی، سالیانه خسارات جانی و مالی فراوانی به كشور وارد می سازد. اگر برای بلایای طبیعی دیگر احتمال وقوع هر از چندگاهی قائل شویم، پتانسیل وقوع پدیده لغزش در كشور را باید هر لحظه در نظر گرفت. بر اساس یک برآورد اولیه، سالیانه 500 میلیارد ریال خسارت های مالی از طریق زمین لغزش ها بر كشور تحمیل می شود و این در صورتی است كه از بین رفتن منابع طبیعی غیرقابل بازگشت به حساب آورده نشوند(كمك پناه 1373). این پدیده همه ساله در اكثر مناطق كشور موجب وارد شدن خسارت های اقتصادی به راه‌های ارتباطی، خطوط آهن، خطوط انتقال نیرو ، كانال های آبیاری و آبرسانی، تأسیسات معدنی، تأسیسات استخراج، پالایش نفت و گاز، شبكه شریان های حیاتی داخل شهرها، كارخانه ها و مراكز صنعتی، سدها و دریاچه های مصنوعی و طبیعی، جنگل ها و مراتع و منابع طبیعی، مزارع و مناطق مسكونی و روستاها شده  یا آنها را مورد تهدید قرار می دهد. (آبخیزداری ایران 1386)

فصل اول:

الف – مبانی نظری پژوهش(فرایند پژوهش):

مقدمه :

بشر در بسیاری از میدانهای فعالیتی خود، بخصوص مسائل عمرانی، اقتصادی ، اجتماعی و منابع طبیعی با مشكل ناپایداری دامنه‎ها مواجه می‎باشد. وقتی پایداری شیبی از بین برود، ممكن است انواع مختلف حركات توده ای اتفاق بیافتد.

زمین‎لغزش‎ها و حركات دیگر دامنه‎ای توجه انسان را به اندازه سایر پدیده‎های طبیعی غیر‎قابل كنترل مانند زلزله، آتشفشان  و یا سیل  به خود جلب كرده است، چرا كه جان و مال او را تهدید كرده و خسارات جبران‎ناپذیری را به سازه‎ها، تأسیسات و منابع طبیعی وارد می‎نماید. وقوع زمین‎لغزش‎ها ممكن است تحت‎ تأثیر فعالیت‎های انسانی مانند جنگل ‎زدائی و اجرای ساخت‎و‎سازهای غیر‎اصولی باشد .

از آنچه كه در بالا گفته شد، می‎توان نتیجه گرفت كه مطالعه پدیده لغزش هم از نظر تئوری و هم عملی مهم می‎باشد. چنانكه یک ارزیابی كلی خسارات و زمین‎لغزش در دنیا نشان می‎دهد كه تلفات جانی و مالی وارده از آنها از سایر بلایای طبیعی بیشتر می‎باشد.

1- طرح و بیان مسأله

چنانكه گفته شد زمین‌لغزش در ایران بعنوان یكی از بلایای طبیعی، سالیانه خسارات جانی و مالی فراوانی به كشور وارد می سازد(نقشه 1-1).

هر ساله حوادث طبیعی به خصوص زمین‎لغزش و حركت های دامنه‎ای در روستاهای شمال هشتجن علاوه بر وارد آوردن خسارت های مالی فراوان، مشكلات دیگری نظیر نگرانی مردم و مسئولین را بوجود آورده و اجرای برنامه‎های عمرانی را با مشكل مواجه كرده است. این پژوهش به منظور بررسی عوامل مؤثر در زمین‎لغزش‎های منطقه و استفاده از نتایج آن در برنامه‎ ریزی های مختلف از قبیل توسعه ساخت و سازها، كشاورزی، فعالیت های اقتصادی، حفظ منابع خاك و زیست محیطی و غیره انجام گرفته است. اكر چه در شمال هشتجین لغزشهای فراوانی وجود دارد و هر ساله به تعداد آنها افزوده می شود ولی در این پژوهش فقط تعداد محدودی لغزش شناسایی و با مطالعات  صحرائی و آماری با بهره گرفتن از نرم ‎افزارهای كامپیوتری به روش رگرسیون بررسی گردید . با تهیه نقشه خطر لغزش میزان تاثیر آنها بر ابنیه ها مورد ارزیابی قرار گرفته و با توجه به نوع عوامل موثر در وقوع لغزش های منطقه و خسارت های وارده بر منابع طبیعی و مصنوعی راهكارهای عملی و مناسب جهت كاهش خسارات مستقیم و غیر مستقیم آنها پیشنهاد خواهد شد.در بررسی پدیده زمین لغزش این فرضیه مطرح است که عوامل موثر بخصوص عوامل اقلیمی در این امر در گذشته و حال کدامها هستند و آیا می توانند در آینده نیز در جهت ایجاد زمین لغزش موثر واقع شوند و علل اساسی عدم نا پایداری دامنه ها و زمین لغزش چیست؟سوال دوم این است که وقوع این حرکات چه تاثیری بر ابنیه های منطقه داشته و چگونه برنامه ریزی محیطی را تحت تاثیر قرار می دهد ؟ بنابراین بررسی حرکات دامنه ای و زمین لغزه ها ما را در ارزیابی چگونگی استفاده بهینه از اراضی و مناطق مستعد که از امکانات و شرایط بالقوه ای جهت برنامه ریزی توسعه ای برخوردار هستند یاری می دهد و مكان گزینی مناسب را در برنامه ریزی محیطی تعیین می كند.

2- تعریف مفاهیم

-زمین لغزش:

حركات توده ای بخشی از سازندهای پوششی دامنه ها ، بر اثر عواملی مانند باران شوئی ، زمین لرزه و نیروی كشش زمین و…را زمین لغزش گویند (جعفری 1379) كه بر دو گونه منفرد و پهنه ای تقسیم می شود :

لغزش منفرد: –

زمین لغزش منفرد توده‎ای از خاك و سنگ است كه معمولاً تمامی قسمت‎های آن دریک زمان یا محدوده زمانی معین به سمت پایین حركت كرده و محدوده آن مشخص است .       

– زمین لغزش پهنه ای:

مناطق دارای زمین لغزه‎های كوچك اما پراكنده كه وسعت زیادی  از دامنه را تحت تأثیر قرار می‎دهند . تفاوت این حركت‎های لغزشی  با زمین لغزش های منفرد، مشكل تفكیک محدوده دقیق و مشخص برای آنها می‎باشد .

– سنگ(Rock): به مصالح سنگی سفت و سختی كه قبل از حركت بطور طبیعی در محل خود قرار داشته است، گفته می‎شود كه بخشی از سنگكره را تشكیل داده است .

– خاك (Soil): قسمت سطحی پوسته زمین كه در اثر عوامل فیزیكی و شیمیایی و حیاتی بوجود می آید كه شامل تمام تجمعات سست، سخت نشده و یا با سیمان ضعیف، از ذرّات جامد متشكل از دانه‎های (سنگ یا كانی) نابرجا و برجا، همراه با حباب‎های هوا یا سیالات بین ذره‎ای می‎باشند. (جعفری 1379)  

 لغزش چرخشی:

حركت نسبتاً آرام بلوك یا بلوك‎های چسبنده خاكی،‌سنگی یا مخلوط آنها درطول یک سطح گسیختگی مشخصاً قوسی شكل را لغزش چرخشی می‎گویند. مشخصه بارز لغزش‎های چرخشی، سطح گسیختگی نسبتاً دورانی و چرخشی آنهاست.

-لغزش انتقالی:

معمولاً لغزش‎های چرخشی در شیب‎هائی رخ داده است كه از نهشته‎های رسی، سازندهای شدید آلتره و سنگ یا خاك را در طول سطح گسیختگی مشخصاً صفحه‎ایی شكل، لغزش انتقالی نامیده شده‎اند. لغزش‎های انتقالی در طول سطوح لایه‎بندی، گسله‎ها، ترك‎ها یا شكاف‎هایی كه تقریباً موازی سطح زمین هستند رخ می‎دهد.

– حركت:

حركت شامل تغییر شكل برشی و جابجایی در امتداد یک یا چند سطح می‎باشد. لغزش‎ها خود می‎توانند به صورت لغزش‎های چرخشی، انتقالی و یا تركیبی باشند، كه تمایز بین آنها در تحلیل پایداری و طراحی روش كنترل، حائر اهمیت است. (جعفری 1379)  

3- اهداف و ضرورت پژوهش

اهداف اصلی این تحقیق ، بررسی و شناخت علل وقوع زمین‎لغزش و تعیین مناطق آسیب‎پذیر جهت برنامه‎ ریزی های توسعه‎ای بوده كه در راستای این اهداف می‎توان به منظورهای زیر نیز دست یافت.

1)تهیه شناسنامه مشخصات برای لغزش‎های مهم و اصلی و همچنین تهیه و ارائه نقشه‎های دقیق‎تر از جمله زمین‎شناسی، ژئومورفولوژی ، تكنونیكی، پراكنش لغزش‎ها، پوشش گیاهی، جهت شیب، زاویه شیب و…

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت
 [ 12:35:00 ق.ظ ]
 
مداحی های محرم