چکیده

فلزات سنگین ضروری و غیر ضروری نظیر آهن (Fe)، نیکل (Ni)، منگنز (Mn)، روی (Zn)، مس (Cu)، کادمیوم (Cd) و سرب (Pb) در گیاه دارویی کاپاریس اسپینوزا و خاک اطراف ریشه با روش طیف سنج جذب اتمی نوع شعله مورد در منطقه هشتگرد مورد آنالیز قرار گرفت. این گیاه دارویی به طور گسترده‌ای به عنوان داروی سنتی برای درمان بیمار‌های مختلف توسط پزشکان بومی در مناطقی که نمونه‌ها جمع آوری شده، مورد استفاده قرار می‌گرفتند. سطح تمرکز فلزات سنگین در گیاه دارویی کاپاریس اسپینوزا با روند کاهشی شامل روی، آهن، منگنز، سرب، کادمیوم، مس و نیکل می‌باشد. این نتیجه آشکار می‌کند که بررسی دقیق این گیاه دارویی از نظر تمرکز فلزات سنگین دارای اهمیت بسیاری برای پزشکان، برنامه ریزان سلامت، مسئولان بهداشت و سیاستگذاران می‌باشد تا جامعه را از اثرات سوء این فلزات سنگین محافظت نمایند.

واژگان کلیدی:فلزات سنگین، طیف سنج جذب اتمی نوع شعله، هشتگرد، کاپاریس اسپینوزا

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                        صفحه

چکیده ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

فصل اول: کلیات

1-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………..

1-2- فرضیه‌های مطالعه ……………………………………………………………………………………………………………………….

1-3- اهداف مطالعه …………………………………………………………………………………………………………………………….

1-4- طبقه بندی گیاه کاپاریس اسپینوزا …………………………………………………………………………………………………

1-5- اختصاصات زیر رده جدا گلبرگ‌ها……………………………………………………………………………………………….

1-6- اختصاصات تیره کور………………………………………………………………………………………………………………….

1-7- اختصاصات جنس کاپاریس ……………………………………………………………………………………………………….

1-8- اختصاصات گونه کاپاریس اسپینوزا ……………………………………………………………………………………………

1-9- نام‌های متداول کاپاریس اسپینوزا ……………………………………………………………………………………………..

1-10- پراکندگی گیاه دارویی کاپاریس اسپینوزا در ایران و جهان ……………………………………………………………

1-11- اکولوژی گیاه کاپاریس اسپینوزا ……………………………………………………………………………………………….

1-12- خواص دارویی و سایر کاربردهای گیاه کور ……………………………………………………………………………..

1-13- ترکیب شیمیایی کاپاریس اسپینوزا ………………………………………………………………………………………….

فصل دوم: مروری بر سوابق تحقیق

2-1- پیشینه مطالعاتی …………………………………………………………………………………………………………………….

فصل سوم: مواد و روش‌ها

3-1- موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه ……………………………………………………………………………………….

3-2- اقلیم منطقه هشتگرد ………………………………………………………………………………………………………………..

3-3- روش و ابزار گردآوری اطلاعات ……………………………………………………………………………………………..

3-4- قلمرو زمانی مطالعه ……………………………………………………………………………………………………………….

3-5- جامعه آماری و نحوه انجام نمونه برداری ………………………………………………………………………………..

3-6- نحوه انجام آنالیز نمونه‌های برداشت شده ………………………………………………………………………………..

فصل چهارم: نتایج

4-1- ویژگی‌های اکولوژیکی نمونه‌های گیاه کاپاریس اسپینوزا …………………………………………………………..

4-2- نتایج آنالیز فلزات سنگین گیاه دارویی کاپاریس اسپینوزا در مناطق آلوده و شاهد …………………………

4-3- نتایج آنالیز نمونه‌های خاک اطراف ریشه گیاه در مناطق آلوده و شاهد …………………………………………

فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری

5-1- بحث ……………………………………………………………………………………………………………………………………………

5-1-1- آهن

 ……………………………………………………………………………………………………………………………………

5-1-2- مس …………………………………………………………………………………………………………………………………..

5-1-3- نیکل …………………………………………………………………………………………………………………………………

5-1-4- منگنز ………………………………………………………………………………………………………………………………

5-1-5- روی …………………………………………………………………………………………………………………………………

5-1-6- کادمیوم ……………………………………………………………………………………………………………………………

5-1-7- سرب ………………………………………………………………………………………………………………………………..

5-2- نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………………………………..

5-3- پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………………………………………….

منابع ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

چکیده انگلیسی ……………………………………………………………………………………………………………………………………….

فهرست جدول ها

جدول 1-1- رده بندی گیاه دارویی کاپاریس اسپینوزا ……………………………………………………………………………………….

جدول 4-1- ویژگی‌های اکولوژیکی نمونه‌های برداشت شده از منطقه آلوده در ناحیه هشتگرد ………………………………

جدول 4-2- ویژگی‌های اکولوژیکی نمونه‌های برداشت شده از منطقه غیرآلوده (شاهد) در ناحیه هشتگرد……………….

جدول 4-3- شاخصه‌های آماری و میزان تراکم عناصر فلزی در نمونه گیاه کاپاریس اسپینوزا …………………………………

جدول 4-4- شاخصه‌های آماری و میزان تراکم عناصر فلزی در خاک اطراف ریشه گیاه کاپاریس اسپینوزا ………………

فهرست شکل ها

شکل 1-1- خارهای نسبتاً تیز روی ساقه گیاه کاپاریس اسپینوزا ………………………………………………………………………

شکل 1-2- برگ‌های پهن و پوششی گیاه کاپاریس اسپینوزا برای حفظ رطوبت ………………………………………………..

شکل 1-3- مورفولوژی گیاه کاپاریس اسپینوزا ……………………………………………………………………………………………..

شکل 1-4- نمای نزدیک از غنچه‌ها و ساقه گیاه کاپاریس اسپینوزا ………………………………………………………………..

شکل 1-5- نمای نزدیک از گل کاپاریس اسپینوزا ………………………………………………………………………………………

شکل 1-6- نمای نزدیک از میوه های کاپاریس اسپینوزا ……………………………………………………………………………….

شکل 1-7- نمای نزدیک از دانه های کاپاریس اسپینوزا ……………………………………………………………………………….

شکل 4-1- میانگین سطح پوشش تاج بوته‌های گیاه کاپاریس اسپینوزا در منطقه آلوده …………………………………….

شکل 4-2- طول بلندترین ساقه گیاه کاپاریس اسپینوزا در منطقه آلوده ……………………………………………………………

شکل 4-3- طول و عرض برگ‌های گیاه کاپاریس اسپینوزا در منطقه آلوده ……………………………………………………….

شکل 4-4- طول و عرض میوه‌های گیاه کاپاریس اسپینوزا در منطقه آلوده ………………………………………………………

شکل 4-5- میانگین سطح پوشش تاج بوته‌های گیاه کاپاریس اسپینوزا در منطقه شاهد ……………………………………..

شکل 4-6- طول بلندترین ساقه گیاه کاپاریس اسپینوزا در منطقه شاهد ……………………………………………………………

شکل 4-7- طول و عرض برگ‌های گیاه کاپاریس اسپینوزا در منطقه شاهد ………………………………………………………

شکل 4-8- طول و عرض میوه گیاه کاپاریس اسپینوزا در منطقه شاهد ……………………………………………………………..

شکل 4-9- مقایسه همزمان طول بلندترین ساقه گیاه در منطقه آلوده و شاهد …………………………………………………….

شکل 4-10- میزان تمرکز فلزات سنگین در نمونه میوه گیاه کاپاریس اسپینوزا در منطقه آلوده ……………………………..

شکل 4-11- میزان تمرکز فلزات سنگین در نمونه میوه گیاه کاپاریس اسپینوزا در منطقه آلوده در نمودار دایره ای …….

شکل 4-12- میزان تمرکز فلزات سنگین در نمونه میوه گیاه کاپاریس اسپینوزا در منطقه شاهد …………………………….

شکل 4-13- میزان تمرکز فلزات سنگین در نمونه میوه گیاه کاپاریس اسپینوزا در منطقه شاهد، نمودار دایره ای …….

شکل 4-14- مقایسه آماری تمرکز فلزات سنگین در نمونه میوه گیاه در دو منطقه آلوده و شاهد ………………………….

شکل 4-15- میزان تمرکز فلزات سنگین در نمونه‌های خاک اطراف ریشه منطقه آلوده ………………………………………

شکل 4-16- میزان تمرکز فلزات سنگین در نمونه‌های خاک اطراف ریشه منطقه آلوده، نمودار دایره ای……………….

شکل 4-17- میزان تمرکز فلزات سنگین در نمونه‌های خاک منطقه شاهد ………………………………………………………..

شکل 4-18- میزان تمرکز فلزات سنگین در نمونه‌های خاک اطراف گیاه منطقه شاهد، نمودار دایره ای………………….

شکل 4-19- مقایسه آماری تمرکز فلزات سنگین در نمونه های خاک اطراف ریشه در دو منطقه آلوده و شاهد ………

شکل 4-20- مقایسه نسبی تمرکز فلزات سنگین در نمونه‌های گیاهی و خاک اطراف ریشه در منطقه شاهد …………..

شکل 4-21- مقایسه نسبی تمرکز فلزات سنگین در نمونه‌های گیاهی و خاک اطراف ریشه در منطقه آلوده …………..

   فصل اول

  کلیات

1-1- مقدمه

بر پایه تحقیقات سازمان جهانی سلامت (WHO)، حدود 80 درصد مردم جهان برای درمان مستقیم و غیر‌مستقیم بیماری‌های خود از گیاهان دارویی استفاده می‌کنند (Shah et al., 2013)، به طوریکه در بسیاری از مناطق روستایی کشورهایی نظیر ایران، پاکستان و … از داروهای گیاهی جهت درمان بیماری‌هایی نظیر دیابت، بیماری‌‌های عفونی پوستی، اسهال، بیماری‌های تنفسی و .. استفاده می‌گردد (Ghaderian et al., 2007; Wazir et al., 2007; Pirzada et al., 2009).  یکی از گیاهان دارویی پرکاربرد در اکثر مناطق ایران، گیاه کَوَر (Capparis spinosa) می باشد که گونه مهمی از تیره Capparaceae با خواص دارویی، خوراکی و تزئینی فراوان می‌باشد. این گیاه که راسته میخک‌سانان (Caryophyllales) بومی مناطق گرمسیر غرب و مرکز آسیا می‌باشد، علاوه بر ایران از سواحل اقیانوس اطلس، مراکش، تونس تا دریای سیاه، ارمنستان، افغانستان و هند نیز گزارش شده است (ثقفی خادم، 1378). این گونه بوته مانند که گاهی تا سی سال نیز عمر می‌کند، دارای ریشه بسیار سخت و بلند با پوست ضخیم می‌باشد و یکی از دلایل اصلی مطرح شدن آن جهت مطالعات زیستی و شیمیایی، خواص دارویی آن نظیر درمان دیابت شیرین، روماتیسم و التهاب است (Lansky et al., 2014). این گیاه در طب سنتی ایران برای درمان روماتیسم، التهاب، امراض کبدی- کم خونی، ضد اسکوربورت و برای درمان نقرس استفاده می‌شده و در مطالعات جدید برای هیستری و حالات عصبی تجویز