چكیده

مقامه نوعی داستان پردازی با جملات زیبا و كلمات مسجع است كه آرایه‌های ادبی در آن به صورتی زیبا به كار می‌رود. این فن، یكی از مهمترین فنون ادبیات عربی است و هدف آن بیشتر بعد هنرنمایی لفظی آن است تا بعد داستانی آن. از اهداف نویسندگان مقامات همچنین، جنبة قدرت نمایی و هنرنمایی و آموزش واژگان به علاقه­مندانش بوده است. یكی از آثار نوشته شده در این زمینه، كتاب المقامه اثر نویسندة مشهور عرب، دكتر شوقی ضیف است. نویسنده با همكاری جمعی از ادبای كشورهای عربی، در این كتاب به معرفی و بررسی این هنر و بزرگانش همچون بدیع الزمان همدانی و حریری و ناصیف یازجی پرداخته است و سبك و اسلوب نگارش و موضوعاتی كه در مقامات آنها مطرح شده را  به شكلی دقیق مورد مطالعه قرار داده است؛ بنا بر این، ترجمة این اثر به زبان فارسی می‌تواند گامی هرچند كوچك در راستای معرفی فن مقامه نویسی در ادبیات عربی به جامعۀ فارسی زبان باشد. همچنین این ترجمه می‌تواند مورد استفادة پژوهشگران در حوزة زبان و ادبیات عربی قرار گیرد. در ترجمۀ این كتاب، ابتدا مقدمه‌ای دربارة زندگی نامة نویسنده و آثار علمی او به رشتة تحریر درآورده‌ایم و پس از آن به نقد و بررسی اجمالی كتاب المقامه پرداخته‌ایم. سپس به ترجمة كتاب اقدام نموده و در این كار تمامی ابیات و عبارات عربی مورد استشهاد را به دقت اعراب گذاری و ترجمه كرده‌ایم. در طول ترجمه، قسمت‌هایی را كه بنا به مقتضیات كار به اصل اثر افزوده‌ایم، در بین علامت «[]» قرار داده‌ایم.

واژگان كلیدی: مقامات، ادبیات عربی، سبك شناسی،‌ شوقی ضیف.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                   صفحه

. 1

ضرورت انجام تحقیق. 2

سابقه و پیشینة موضوع. 2

تعریف مسأله و بیان سؤال‌های اصلی تحقیق. 2

فرضیه‌های تحقیق. 3

اهداف تحقیق. 3

بیان روش تحقیق. 3

… 5

1- زندگی نامۀ مولّف… 6

2- آثار 7

3- جایگاه شوقی ضیف در ادبیات عربی. 11

4- معرفی كتاب «المقامة» 12

4- 1. كتاب شناسی.. 12

4- 2. موضوع كتاب… 13

4- 3. بخش‌های كتاب… 13

4- 3- 1. بخش اول: معنای مقامه. 13

4- 3- 2. بخش دوم: مقامه های بدیع الزمان همدانی.. 13

4- 3- 3. بخش سوم: مقامه های حریری.. 14

4- 3- 4. بخش چهارم: دیگر مقامه‌ها 14

4- 4. جایگاه كتاب در دیگر تحقیقات… 15

5- بررسی كتاب «المقامة» 15

5- 1. بررسی ساختار شكلی.. 16

5- 1- 1. عنوان كتاب… 16

5- 1- 2. مقدمة كتاب… 16

5- 1- 3. فصل بندی كتاب… 16

5- 1- 4. مصادر و منابع.. 16

5- 1- 5. فهرست كتاب… 17

5- 2. بررسی محتوایی كتاب.. 17

5- 2- 1. اسلوب كتاب… 18

5- 2- 2. شیوۀ نویسنده در تألیف كتاب… 18

5- 2- 3. رویكرد نویسنده به موضوع. 19

5- 2- 4. ویژگی‌های كتاب… 19

21

مقدّمۀ نویسنده 22

24

1- معنی لغوی.. 24

2- معنی اصطلاحی. 25

3- ویژگی‌ها و صفات.. 26

4- در ادبیّات جهان. 27

ن. 29

1- بدیع‌الزّمان. 29

2- تألیف مقامات به دست بدیع‌الزّمان. 32

3- موضوع. 41

4-اسلوب.. 49

.. 61

1- حریری.. 61

2- تألیف مقامات توسّط حریری.. 64

3- موضوع. 74

4- اسلوب.. 88

… 99

1- در طول تاریخ. 99

2- مقامة یازجی. 102

3- ویژگیها و صفات مقامات یازجی. 107

.. 137

. 138

مقدمه