فهرست مطالب

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

صفحه	عنوان
1	1 مقدمه
4	بررسی منابع 2
4	1-2- نقش تغذیه
5	2-2- اهمیت شناسایی مواد مغذی در تغذیه حیوانی
7	3-2- تاریخچه شناسایی خوراکها و مواد مغذی آنها
7	4-2- جداول ارزش غذایی علوفه ها
10	5-2- جداول استاندارد
13	6-2- تفاوت و تغییرات مواد مغذی در خوراک های دام وطیور
13	1-6-2- علوفه های مزارع و مراتع
13	7-2- روش های شناسایی ارزش غذایی خوراکهای دام و طیور
15	1-7-2- شناسایی مواد خوراکی با روش های شیمیایی
15	2-7-2- تجزیه تقریبی
16	8-2- مواد خوراکی و طبقه بندی آن
16	1-8-2- مواد خوراکی متراکم انرژی زا
16	2-8-2- مواد خوراکی خشبی
17	9-2- یونجه
18	1-9-2- یونجه و اهمیت آن درتغذیه دام
19	2-9-2- عوامل موثر بر ارزش غذایی یونجه
21	3-9-2- ارقام مختلف یونجه
21	4-9-2- انواع یونجه زراعی داخلی و خارجی
24	10-2- ترکیبات شیمیایی خوراک
29	11-2- خصوصیات فیزیکی خوراک
30	1-11-2- اندازه ذرات
30	1-1-11-2- اندازه گیری ذرات
32	2-1-11-2- توصیه های اندازه ذرات
32	3-1-11-2-تاثیر اندازه ذرات در تغذیه نشخوارکنندگان
35	2-11-2- عامل موثر فیزیکی و فیبر موثر فیزیکی
38	3-11-2- جرم حجمی لحظه ای
40	4-11-2- ظرفیت نگهداری آب
41	5-11-2- دانسیته توده ای
42	6-12-2- ماده خشک محلول
43	12-2- فعالیت جویدن
44	13-2- خوردن
44	14-2- نشخوار
45	15-2- عوامل تغذیه ای تاثیرگذار روی فعالیت جویدن
45	1-15-2- ساختار شیمیایی خوراک
45	2-15-2- ساختار فیزیکی خوراک
47	مواد و روشها 3
47	1-3- مراحل اجرای تحقیق
48	2-3- روش های نمونه برداری
48	1-2-3- نمونه برداری از خوراك ها
48	2-2-3- نمونه برداری از علوفه خشک
49	3-2-3- نمونه برداری از علوفه خشك مورد آزمایش
49	3-3- آماده سازی و نگهداری نمونه ها
49	4-3- همگن سازی نمونه ها
	آزمایش اول
50	5-3- اندازه گیری تركیبات شیمیایی (تجزیه تقریبی)
50	1-5-3- تعیین ماده خشك
50	2-5-3- تعیین پروتئین خام
51	3-5-3- تعیین NDF
52	4-5-3- تعیین ADF
53	5-5-3- تعیین خاکستر
54	6-5-3- تعیین چربی خام
54	7-5-3- آنالیز آماری طرح
	آزمایش دوم
55	6-3- اندازه گیری خصوصیات فیزیکی
55	1-6-3- تعیین توزیع اندازه ذرات
55	2-6-3- تعیین میانگین هندسی و انحراف معیار استاندارد میانگین هندسی ذرات
56	3-6-3- تعیین عامل موثر فیزیکی
56	4-6-3-تعیین فیبر موثر فیزیکی
56	1-4-6-3- روش های استاندارد اندازه گیری الیاف موثر فیزیکی
57	5-6-3- تعیین دانسیته توده ای
57	6-6-3- تعیین ظرفیت نگهداری آب
57	7-6-3- تعیین ماده خشک محلول
58	8-6-3- آنالیز آماری طرح
58	9-6-3- تعیین روند آبگیری و تغییر جرم حجمی لحظه ای
60	1-9-6-3- آنالیز آماری طرح
61	نتایج و بحث 4
61	1-4- نتایج آزمایش اول: تعیین ترکیبات شیمیایی یونجه
68	2-4- نتایج آزمایش دوم: تعیین خصوصیات فیزیکی یونجه
84	3-4- نتیجه گیری
86	4-4- پیشنهادات
87	پیوست
89	مراجع
	چکیده انگلیسی

فهرست جداول

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

صفحه	عنوان
66	جدول1: ترکیبات شیمیایی چین دوم یونجه منطقه شمال استان آذربایجان غربی
66	جدول2 : ترکیبات شیمیایی چین دوم یونجه منطقه غرب استان آذربایجان غربی
67	جدول3: ترکیبات شیمیایی چین دوم یونجه منطقه جنوب استان آذربایجان غربی
67	جدول4: میانگین ترکیبات شیمیایی چین دوم یونجه 3 منطقه استان آذربایجان غربی
70	جدول5: تفکیک اندازه ذرات چین دوم یونجه منطقه شمال استان آذربایجان غربی با الک های جداکننده جدید ایالت پنسیلوانیا (درصد ماده خشک باقی مانده روی هر الک)
71	جدول6:تفکیک اندازه ذرات چین دوم یونجه منطقه غرب استان آذربایجان غربی با الک های جداکننده جدید ایالت پنسیلوانیا (درصد ماده خشک باقی مانده روی هر الک
71	جدول7: تفکیک اندازه ذرات چین دوم یونجه منطقه جنوب استان آذربایجان غربی با الک های جداکننده جدید ایالت پنسیلوانیا (درصد ماده خشک باقی مانده روی هر الک)
72	جدول8: تفکیک اندازه ذرات چین دوم یونجه 3 منطقه استان آذربایجان غربی با الک های جداکننده جدید ایالت پنسیلوانیا (درصد ماده خشک باقی مانده روی هر الک)
72	جدول9: میانگین هندسی اندازه ذرات ، فیبر موثر فیزیکی و NDF موثر فیزیکی چین دوم یونجه منطقه شمال استان آذربایجان غربی
73	جدول10 : میانگین هندسی اندازه ذرات ، فیبر موثر فیزیکی و NDF موثر فیزیکی چین دوم یونجه منطقه غرب استان آذربایجان غربی
73	جدول11: میانگین هندسی اندازه ذرات ، فیبر موثر فیزیکی و NDF موثر فیزیکی چین دوم یونجه منطقه جنوب استان آذربایجان غربی
74	جدول12: میانگین هندسی اندازه ذرات ، فیبر موثر فیزیکی و NDF موثر فیزیکی چین دوم یونجه 3 منطقه استان آذربایجان غربی
75	جدول 13: جرم حجمی لحظه ای چین دوم یونجه 3 منطقه استان آذربایجان غربی
80	جدول 14: مقادیر BD,WHC,SDM%نمونه های چین دوم یونجه منطقه شمال استان آذربایجان غربی
80	جدول 15: مقادیر BD,WHC,SDM%نمونه های چین دوم یونجه منطقه غرب استان آذربایجان غربی
81	جدول 16: مقادیر BD,WHC,SDM%نمونه های چین دوم یونجه منطقه جنوب استان آذربایجان غربی
81	جدول 17: مقادیر SG,BD,WHC,SDM%نمونه های چین دوم یونجه 3 منطقه استان آذربایجان غربی
82	جدول 18: مقادیر ترکیبات شیمیایی نمونه های چین دوم یونجه استان آذربا یجان غربی
83	جدول 19: مقادیر خصوصیات فیزیکی نمونه های چین دوم یونجه استان آذربا یجان غربی

 

چكیده پایان نامه:

به منظور تعیین ترکیبات شیمیایی و خصوصیات فیزیکی چین دوم علوفه یونجه استان آذربایجان غربی، تعداد 72 نمونه بر اساس نمونه ‌برداری طبقه ‌بندی شده تصادفی با توجه به میزان بارش 3 اقلیم (تیمار) شامل: 1) حوضه شمال دریاچه ارومیه با بارش 250-400 میلی‌متر، 2) حوضه غرب دریاچه ارومیه با بارش 300-800 میلی‌متر و 3) حوضه جنوب دریاچه ارومیه با بارش 300-600 میلی‌متر و از هر اقلیم 8 منطقه و از هر منطقه 3 روستا بصورت تصادفی انتخاب شد. سپس نمونه های 3 روستا از هر منطقه کاملا با یکدیگر مخلوط و در نهایت 24 نمونه برای علوفه یونجه بدست آمد که به آزمایشگاه ارسال شد. آنالیز صورت گرفته برای نمونه ها شامل: (ماده خشک، پروتئین خام، چربی خام، خاکستر، الیاف نامحلول در شوینده خنثی و اسیدی) برای ترکیبات شیمیایی و (اندازه ذرات، عامل موثر فیزیکی، فیبر موثر فیزیکی، دانسیته توده ای، ظرفیت نگهداری آب، جرم حجمی لحظه ای و ماده خشک محلول) برای خصوصیات فیزیکی بود. نتایج آنالیز ترکیبات شیمیایی نشان داد که بین تیمارهای آزمایشی چین دوم یونجه در استان آذربایجان غربی تفاوت معنی‌داری وجود نداشت (05/0p<)، به استثنای ماده خشک که بین تیمار 1 با 2 و 3 تفاوت معنی ‌دار مشاهده شد (05/0p<). بیشترین میزان پروتئین و چربی خام مربوط به منطقه 2 و بیشترین میزان ماده خشک، خاکستر و الیاف نامحلول در شوینده خنثی و اسیدی مربوط به منطقه 1 بود. همچنین نتایج آنالیز خصوصیات فیزیکی نشان داد که بین تیمارهای آزمایشی از لحاظ ظرفیت نگهداری آب، فیبر موثر فیزیکی و جرم حجمی لحظه ای تفاوت معنی‌داری وجود نداشت (05/0p<). از لحاظ دانسیته توده ای بین تیمار 1 و 2، از لحاظ اندازه ذرات بین 3 تیمار و از لحاظ عامل موثر فیزیکی و ماده خشک محلول بین تیمار 1 با تیمار 2 و 3 تفاوت معنی‌دار مشاهده شد (05/0p<). نتایج نشان داد که بیشترین میزان اندازه ذرات،عامل موثر فیزیکی و فیبر موثر فیزیکی مربوط به منطقه 1، بیشترین میزان دانسیته توده ای و جرم حجمی لحظه ای مربوط به منطقه 2 و بیشترین میزان ظرفیت نگهداری آب و ماده خشک محلول مربوط به منطقه 3 بود.

واژگان کلیدی: استان آذربایجان غربی، ترکیبات شیمیایی، خصوصیات فیزیکی، یونجه.

مقدمه

بنظر می‌رسد پرورش دام و طیور به روش علمی و اقتصادی و حرکت در مسیر توسعه تولیدات دامی بر چهار عامل عمده زیر وابسته است:

• بهبود مدیریت
• بهبود تغذیه
• اصلاح نژاد دام
• بهبود بهداشت دام و جایگاه

در این بین تغذیه صحیح مهمترین عامل تعیین کننده در تولید فرآورده‌های دامی و پیشرفت صنعت دامپروری بوده که خود علاوه بر تشخیص احتیاجات دام مستلزم شناخت از ترکیبات منابع خوراکی از نظر مواد مغذی و معدنی می‌باشد. موفقیت سرمایه‌گذاری در امر تولیدات دامی به مقدار زیادی تابع خوراك دادن و تغذیه مناسب می‌باشد. عدم شناخت درست در این زمینه، کاهش تولیدات دامی را به دنبال داشته و هر ساله سبب زیان‌های هنگفت اقتصادی می‌گردد. بنابراین به منظور استفادة بهینه از منابع خوراك دام و طیور ‌باید از کیفیت آنها اطلاع درست و کافی حاصل نمود. تحقیقات در این زمینه بسیار اندک و به میزان کمی صورت گرفته است و در نتیجه جداول اندکی وجود دارد. همچنین ایران کشوری با شرایط اقلیمی و اکولوژیکی مختلف است لذا انتظار می‌رود که ترکیبات مواد خوراکی در مناطق مختلف بسیار متغییر باشد. عوامل متعددی مانند جنس، گونه یا واریته گیاه، قسمت‌های مختلف گیاه مانند برگ، ساقه و دانه، مرحله رشد در زمان برداشت‌، حاصلخیزی و خصوصیات خاك، اقلیم و شرایط آب و هوایی، تغییرات در مراحل نگهداری، فرآوری، و یا انبار کردن، وجود ترکیبات ضد کیفیت مواد و عوامل خارجی بر روی ترکیبات مواد مغذی و معدنی خوراک‌ها تاثیر می‌گذارند.

تعیین میزان مواد مغذی و معدنی موجود در منابع خوراکی دام با توجه به شرایط خاص هر منطقه و استان می‌تواند به تدوین و تهیه جداول استاندارد غذایی منجر و همچنین با بهره گرفتن از این جداول نسبت به تهیه جیره‌های متناسب و ارزان اقدام نمود و در صورت لزوم مکمل‌های مناسب را برای هر منطقه تهیه و توصیه کرده و از به هدر رفتن پتانسیل حیوانی و کاهش تولید جلوگیری بعمل آورد. تجزیه شیمیایی و تعیین خصوصیات فیزیکی یکی از روش‌های کاربردی و مطمئن برای ارزیابی خوراك و نقطه شروع شناخت ارزش غذایی آن ماده خوراکی می‌باشد چرا که پس از تعیین ترکیبات خوراک و ویژگی های آن می‌توان براساس احتیاجات دام شروع به تهیه جیره‌های متعادل نمود. از اطلاعات بدست آمده از تجزیه شیمیایی خوراک‌ها می‌توان جهت برنامه‌های اصلاح نباتات علوفه‌ای، به زراعی، تنظیم جیره‌های غذایی دام و طیور، تشخیص مشکلات و بیماری‌های مربوط به تغذیه و فراهم کردن زمینه منطقی جهت قیمت‌گذاری منصفانه بخصوص در مناطقی که خرید و فروش خوراك دام بطور عمده انجام می‌گیرد، بهره‌برداری نمود.

بسیاری از کشورهای در حال توسعه با مشکلاتی در تأمین غذای کافی برای حیوانات پرورشی مواجه هستند. قیمت مواد خوراکی مورد استفاده در تغذیه حیوانات بالا بوده و در سال‌های اخیر قیمت مواد خوراکی که اساس تغذیه حیوانات را تشکیل می‌دهند، افزایش یافته است.

در كشور ما نیز تأمین خوراك دام یكی از مشكلات عمده تولیدکنندگان محصولات دامی است. در طی سال‌های گذشته در ایران صنایع و كارخانجات تبدیلی كشاورزی در حال ایجاد و گسترش بوده‏اند. تأمین مواد مغذی برای حیوان، از طریق مواد خوراکی فراهم می‌گردد. خوراک‌ها از نظر کیفیت (فیزیکی و مغذی) و تنوع بسیار متفاوت هستند، حتی ارزش غذایی یک ماده خوراکی بخصوص از منطقه‌ای به منطقه دیگر بسیار متغیر می‌باشد.

وجود تفاوت و تغییرات دامنه‌دار در ترکیبات مغذی و ارزش غذایی خوراک‌ها از یک طرف و لزوم بهبود بازدهی غذایی (در پی برنامه‌های اصلاحی افزایش تولید در حیوانات مزرعه ای) از طرف دیگر نیاز به تعادل و توازن مناسبتری در میزان و نسبت مواد مغذی جیره‌های دام‌ها را می‌طلبد، چرا که در این شرایط تغذیه دام‌ها دیگر نبایستی فقط به جنبه کمی خوراک دادن محدود گردد. بلکه توجه به ابعاد کیفی خوراک ها و خوراک دادن امری ضروری می‌باشد. برای تأمین احتیاجات غذایی حیوانات مزرعه‌ای در درجه اول نیاز به شناخت احتیاجات مغذی حیوان (در وضعیت‌های مختلف نگهداری، تولید و غیره) می‌باشد و در درجه بعد نیاز به شناخت مواد خوراکی و ترکیبات مغذی موجود در آنها خواهد بود. در این صورت است که امکان تأمین جیره‌های متعادل فراهم خواهد شد، لذا توجه به افزایش راندمان تولید حیوانات مزرعه‌ای زمینه‌های پژوهشی و تحقیق در امر شناخت و تعیین احتیاجات غذایی دام‌ها و نیز شناخت خوراک‌ها و ارزش غذایی آنها را فراهم ساخت.

از‌ ‌اواسط قرن اخیر، در پی افزایش نقش تغذیه در اقتصاد دامپروری، شناسایی ارزش غذایی خوراک‌ ها، تعیین احتیاجات غذایی حیوانات مزرعه‌ای و جنبه‌های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی تغذیه و بخصوص ارتباط غذا و تولید انرژی در بدن حیوان، توجه متخصصین علوم دامی (بخصوص متخصصین تغذیه دام و طیور) و حتی بعضی از سازمان‌های بین المللی را به خود معطوف داشته است که منجر به انجام تحقیقات بیشماری در این باره شده است. با توجه به اختلاف تركیبات شیمیایی و ارزش غذایی منابع خوراك در اقلیم های مختلف كه تحت تأثیر شرایط آب و هوایی، واریته گیاه، نوع و بافت خاك و تغییر می‌كند، لذا ضرورت جمع‌ آوری، دسته‌بندی و پالایش داده‌های موجود در كشور در رابطه با ارزش غذایی منابع خوراك دام و طیور مورد توجه قرار گرفته تا به عنوان اولین جداول ارزش غذایی منابع خوراك دام و طیور ایران تدوین و ارائه گردد. از حدود 20 سال قبل عملاً تعیین ارزش غذایی منابع خوراك دام و طیور در مؤسسه تحقیقات علوم دامی كشور شروع شده اما به علت كم بودن تعداد داده‌ها، تدوین این جداول امكانپذیر نبوده است. در سال‌های اخیر با توجه به احساس نیاز در كشور و تعداد نسبتا زیاد داده ‌های تولید شده، تهیه و تدوین جداول مربوطه در دستور كار تحقیقات علوم دامی كشور قرار گرفته است.