فهرست مطالب

عنوان                                                  صفحه

چکیده 1

مقدمه. 2

فصل اوّل :کلیات

1-1- جایگاه سیستماتیکی گیاه ترخون. 5

1-2- گیاهان دارویی.. 6

1-2-1- موارد مهم در تولید گیاه دارویی.. 8

1-2-2- ویژگی های خاص تولید گیاهان دارویی و معطر. 8

1-2-3- شکل های مصرف گیاهان دارویی.. 9

1-2-4- روش تهیه برخی از اشکال مصرفی داروهای گیاهی.. 9

1-3- خصوصیات گیاهی.. 10

1-4-  پراکندگی ترخون. 11

1-5- تركیبات موجود در گیاه ترخون. 12

1-6- خواص درمانی و کاربردها 13

1-6-1- خواص مفید روغن ‏های فرار ترخون. 15

1-6-1-1- ضد روماتیسم. 15

1-6-1-2- اشتهاآور. 16

1-6-1-3- کمک به بهبود گردش خون. 16

1-6-1-4- کمک به هضم مواد غذایی.. 16

1-6-1-5- بو زدایی.. 17

1-6-1-6- قاعده‏آور. 17

1-6-1-7- محرک.. 17

1-6-1-8- کرم‏زدا 17

1-6-2- نکات مهم در استفاده و نگهداری ترخون. 18

1-7-  اثرات فارماکولوژیکی ترکیبات گیاه ترخون. 18

1-7-1- خواص کومارین های موجود در ترخون. 18

1-7-2- خواص استرول های گیاهی موجود در ترخون. 20

1-7-3- خواص فلانوئیدهای موجود در ترخون. 22

1-8- غده تیروئید. 24

1-8-1- آناتومی و بافت شناسی غده 24

1-8-2- هورمون‌های تیروئید. 25

1-8-3- سنتز و ترشح هورمون‌های متابولیک تیروئید. 26

1-8-3-1- به دام انداختن یدید. 26

1-8-3-2- تشکیل و ترشح تیروگلبولین.. 28

1-8-3-3- هیدرولیز تیروگلبولین.. 29

1-8-3-4- اكسیداسیون یدید. 29

1-8-3-5- یددار شدن تیروزین و تشکیل هورمون تیروئید. 30

1-8-4-  سنتز T₃،T₄. 30

1-8-5- هورمون TRH.. 31

1-8-6- سنتز TSH.. 32

1-8-7- اعمال فیزیولوژیک هورمون‌های تیروئید. 33

1-8-8- اثرات هورمون تیروئید بر مكانیسم‌های اختصاصی بدن. 33

1-8-8-1- تحریک متابولیسم كربوهیدرات.. 33

1-8-8-2- تحریک متابولیسم چربی.. 34

1-8-8-3- تأثیر روی چربی‌های پلاسما و كبد. 34

1-8-8-4- افزایش نیاز به ویتامین‌ها 34

1-8-8-5- افزایش متابولیسم پایه. 34

1-8-8-6- كاهش وزن بدن. 34

1-8-9- اثر هورمون تیروئید بر دستگاه قلب و عروق. 35

1-8-10- افزایش حركات گوارشی.. 35

1-8-11- اثرات تحریكی بر دستگاه اعصاب مركزی.. 35

1-8-12- اثر بر عملكرد عضلات.. 36

1-8-13- لرزش عضلانی.. 36

1-8-14- اثر بر روی خواب.. 36

1-8-15- اثر هورمون تیروئید بر عملكرد جنسی.. 36

1-8-16- اثرات بیولوژیک… 37

1-8-17- بیماری های تیروئید. 37

1-8-17-1- كم كاری تیروئید. 37

1-8-17-2- پركاری تیروئید. 38

1-8-17-3- بیماری خود ایمنی تیروئید. 38

1-8-17-4-گواتر و توده های تیروئید. 38

1-8-17-5- التهاب تیروئید. 39

1-8-18- تیروئید و تشخیص آن. 39

 

فصل دوم: مواد و روش کار

2-1- مواد ،وسایل و دستگاه هایی که طی انجام  تحقیق مورداستفاده قرار گرفتند. 42

 

2-1-1- مواد مصرفی و ترکیبات شیمیایی.. 42

2-1-2- وسایل ،لوازم و دستگاه های غیر مصرفی.. 42

2-2- حیوانات مورد استفاده و نحوه نگهداری آنها 44

2-3- گروه بندی حیوانات.. 45

2-4- روش تهیه و تجویز عصاره 47

2-4-1- روش تهیه عصاره برگ گیاه ترخون. 47

2-4- 2- روش تجویز دارو. 48

2-5- روش بیهوش کردن حیوانات وخون گیری.. 49

2-5-1- بیهوش کردن حیوانات.. 49

2-5-2- خون گیری.. 50

2-6- روش تهیه سرم و نگهداری آن. 51

2-7- روش خارج کردن تیروئید و تهیه و آماده سازی مقاطع بافتی.. 51

2-8- آماده سازی نمونه های بافتی تیروئید جهت مطالعات میکروسکوپی.. 51

2-8-1- مرحله تثبیت.. 51

2-8-2- مرحله آبگیری.. 51

2-8-3- مرحله شفاف کردن. 52

2-8-4- مرحله جایگزینی.. 52

2-8-5- مرحله قالب گیری.. 52

2-8-6– برش بافت.. 53

2-8-7- چسبانیدن برش ها بر روی لام. 53

2-8-8- استقرار برش ها بر روی لام. 53

2-8-9- خشک کردن و نگهداری لام ها 53

2-8-10- روش رنگ آمیزی هماتوکسیلین و ائوزین.. 54

2-8-10-1- آماده کردن رنگ آمیزی برش ها 55

2-8-10-2- زدودن مواد مختلف در برش ها 55

2-8-10-3- آب گیری.. 55

2-8-10-4- شفاف کردن. 56

2-8-11- چسباندن. 56

2-9-  بررسی ها و روش های تجزیه وتحلیل آماری.. 56

 

فصل سوم: نتایج

3-1- تاثیر عصاره برگ گیاه ترخون بر وزن بدن. 59

3-2- تاثیرعصاره برگ گیاه ترخون بر غلظت پلاسمایی هورمون TSH.. 62

3-3- تاثیر عصاره برگ گیاه ترخون بر غلظت پلاسمایی هورمون T₄. 65

3-4- تاثیر عصاره برگ گیاه ترخون بر غلطت پلاسمایی هورمون T₃. 68

3-5- نتایج مربوط به میانگین ضخامت دیواره فولیکول ها 71

3-6- نتایج مربوط به میانگین تعداد فولیکول های فعال بافت تیروئید. 74

3-7- نتایج مربوط به میانگین تعداد فولیکول های غیر فعال بافت تیروئید. 80

 

فصل چهارم: بحث و نتیجه گیری

4-1- تاثیر عصاره هیدروالکلی برگ گیاه ترخون بر وزن بدن. 85

4-2- تاثیر عصاره هیدروالکلی برگ گیاه ترخون بر غلظت پلاسمایی هورمونTSH.. 88

4-3- تاثیر عصاره هیدروالکلی برگ گیاه ترخون بر غلظت پلاسمایی هورمون T₄. 90

4-4- تاثیر عصاره هیدروالکلی برگ گیاه ترخون بر غلظت پلاسمایی هورمون T₃. 91

4-5- تاثیر عصاره هیدروالکلی برگ گیاه ترخون بر ضخامت دیواره فولیکول ها 93

5-6- تاثیر عصاره هیدروالکلی برگ گیاه ترخون بر تعداد فولیکول های فعال بافت تیروئید. 94

4-7- تاثیر عصاره هیدروالکلی برگ گیاه ترخون بر تعداد فولیکول های غیر فعال بافت تیروئید. 95

پیشنهادات به عنوان دورنمای تحقیقات آینده 96

نتیجه گیری کلی.. 97

منابع. 98

 

فهرست جداول

جدول 3-1- مقایسه میانگین وزن بدن در گروه های کنترل و شاهد. 59

جدول 3-2- مقایسه میانگین وزن بدن در گروه های تجربی.. 60

جدول 3-3- مقایسه میانگین غلظت  سرمی هورمون TSHدر گروه های کنترل و شاهد. 62

جدول 3-4- مقایسه میانگین غلظت سرمی هورمون TSHدر گروه های تجربی.. 63

جدول 3-5- مقایسه میانگین غلظت سرمی هورمون T₄در گروه های کنترل و شاهد. 65

جدول 3-6- مقایسه میانگین غلظت سرمی هورمون T₄در گروه های تجربی.. 66

جدول 3-7- مقایسه میانگین غلظت سرمی هورمون T₃در گروه های کنترل و شاهد. 68

جدول 3 -8- مقایسه میانگین غلظت سرمی هورمون T₃در گروه های تجربی.. 69

جدول 3-9- مقایسه میانگین ضخامت دیواره فولیکول ها در گروه های کنترل و شاهد. 71

جدول 3-10- مقایسه میانگین ضخامت دیواره فولیکول ها در گروه های تجربی.. 72

جدول 3-11- مقایسه میانگین تعداد فولیکول های فعال بافت تیروئید در گروه های کنترل و شاهد74

جدول 3-12- مقایسه میانگین تعداد فولیکول های فعال بافت تیروئید در گروه های تجربی.. 77

جدول 3-13- مقایسه میانگین تعداد فولیکول های غیر فعال بافت تیروئید در گروه های کنترل و شاهد  80

 

فهرست نمودارها

نمودار 3-1- نتایج مربوط به میانگین وزن بدن در گروه کنترل و شاهد………………………. 60

نمودار 3-2- نتایج مربوط به میانگین وزن بدن در گروه‌های تجربی…………………………. 61

نمودار 3-3- نتایج مربوط به میانگین غلظت هورمون TSHدر گروه کنترل و شاهد…………. 63

نمودار 3-4- نتایج مربوط به میانگین غلظت هورمون TSHدر گروه های تجربی……………. 64

نمودار 3-5- نتایج مربوط به میانگین غلظت هورمون T₄در گروه کنترل و شاهد…………….. 66

نمودار 3-6- نتایج مربوط به میانگین غلظت هورمون T₄در گروه های تجربی………………. 67

نمودار 3-7- نتایج مربوط به میانگین غلظت هورمون T₃در گروه کنترل و شاهد…………….. 69

نمودار 3-8- نتایج مربوط به میانگین غلظت هورمون T₃در گروه های تجربی………………. 70

نمودار 3-9- نتایج مربوط به میانگین ضخامت دیواره فولیکول ها در گروه کنترل و شاهد……. 72

نمودار 3-10- نتایج مربوط به میانگین ضخامت دیواره فولیکول در گروه های تجربی……….. 73

نمودار 3-11- نتایج مربوط به میانگین تعداد فولیکول های فعال بافت تیروئید در گروه کنترل و شاهد          75

نمودار 3-12- نتایج مربوط به میانگین تعداد فولیکول های فعال بافت تیروئید در گروه های تجربی 77

نمودار 3-13- نتایج مربوط به میانگین تعداد فولیکول های غیر فعال بافت تیروئید در گروه کنترل و شاهد    81

نمودار 3-14- نتایج مربوط به میانگین تعداد فولیکول های غیر فعال بافت تیروئید در گروه های تجربی       82

 

فهرست اشکال

شکل1-1- گیاه ترخون. 11

شکل1-2- گل گیاه ترخون. 12

شکل1-3- برگ گیاه ترخون. 14

شکل1-4- ساختار شیمیایی کومارین.. 19

شکل1-5- نمونه ای از فیتواسترول. 21

شکل1-6- ساختار شیمیایی فلاونوئید. 23

شکل1-7- غده تیروئید. 24

شکل1-8- ظاهر میکروسکوپی غده تیروئید. 25

شکل1-9- مکانیسم های سلولی تیروئید در انتقال یدید، تشکیل تیروکسین و تری تیرونین و رهایش تیروکسین و تری یدوتیرونین به داخل خون . 27

شکل1-10- تیروگلبولین.. 28

شکل1-11- سنتز T₃، T₄ 31

شکل2-1- جایگاه نگهداری حیوانات.. 45

شکل2-2- روش وزن کشی حیوانات مورد آزمایش… 45

شکل2-3- روش تجویز دارو. 49

شکل2-4- روش خونگیری از موش… 50

شکل3-1- میکروگراف فولیکول های فعال بافت تیروئید گروه کنترل، بزرگنمایی ×10. 76

شکل3-2- میکروگراف فولیکول های فعال بافت تیروئید گروه شاهد، بزرگنمایی ×10. 76

شکل3-3- فتو میکروگراف فولیکول های فعال بافت تیروئید در گروه تجربی1، بزرگنمایی ×10. 78

شکل3-4- فتومیکروگراف فولیکول های فعال بافت تیروئید در گروه تجربی2، بزرگنمایی ×10. 79

شکل3-5- فتو میکروگراف فولیکول های فعال بافت تیروئید در گروه تجربی3، بزرگنمایی ×10. 79

 

چکیده

گیاه ترخون از تیره گل آفتابگردان و دارای ترکیبات بیشمار و تاثیر گذار از جمله فلانوئیدها،  کومارین ها، روتین و فیتواسترول ها می باشد. فلانوئیدها دارای خواص ضد سرطانی، ضد توموری و استروژنی هستند. کومارین ها نیز دارای خاصیت آنتی آندروژن هستند. در این مطالعه اثرات گیاه ترخون بر روی هورمون های تیروئیدی( T₃، T₄) و TSH در موش صحرایی نر بالغ بررسی شده است. برای این منظور تعداد 40 سر موش صحرایی نر بالغ از نژاد ویستار با وزن تقریبی 230-200 گرم به صورت زیر تقسیم شدند:

گروه کنترل: هیچ دارویی دریافت نکردند.

گروه شاهد: روزانه 2/0 میلی لیتر آب مقطر به عنوان حلال به صورت خوراکی دریافت کردند.

گروه های تجربی که مقدار 50، 100، 200 میلی گرم در هر کیلوگرم وزن بدن از عصاره ترخون به مدت 30 روز به صورت خوراکی دریافت کردند.

پس از آخرین تجویز از قلب حیوانات خون گیری به عمل آمد و در نمونه های خونی مقدار غلظت سرمی T₃، T₄، TSHبه روش رادیوایمونواسی اندازه گیری شد.(روش سنجش ایمونولوژی رادیواکتیو(RIA) امکان اندازه گیری غلظت بسیار کم هورمون تیروئیدی تری یدو تیرونین (T₄) در حجم کمی از سرم برآورده می سازد سپس از تیروئید مقاطع بافتی تهیه و مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج با بهره گرفتن از تست آماری ANOVA  در سیستم   SPSS بررسی گردید.

نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که وزن بدن در گروه های تجربی نسبت به گروه کنترل و شاهد در پایان آزمایش کاهش داشته اما این کاهش معنادار نبوده است. نتایج نشان داد که عصاره گیاه ترخون می تواند محرک غده تیروئید باشد و میزان سطح سرمی هورمون تیروئیدی T₄  را افزایش دهد.

مقدمه

همزمان با گسترش استفاده از داروهای ساختگی (سنتتیک) در سالهای گذشته استفاده از گیاهان دارویی تا اندازه زیادی منسوخ شد. ولی به علت ظاهر شدن عوارض نامطلوب جانبی ترکیبات سنتتیک و عدم سازگاری آنها با انسان بار دیگر توجه دانشمندان و محققین به گیاه درمانی و ترکیبات اثر بخش موجود در گیاهان دارویی معطوف گردیده است.

ترخون (Artemisia dracunculus)، گیاه چند ساله‌ای از خانواده  Asteraceae است که به دلیل بوی خوش برگهایش به‌عنوان چاشنی غذا استفاده می‌شود. در طب ایران باستان، بخشهای هوایی خشک شده این گیاه به‌صورت خوراکی برای درمان صرع بکار می‌رفته است. قسمت مورد استفاده گیاه، برگ و شاخه های جوان و نرم است که هنوز چوبی نشده اند. مزه گیاه تازه کمی تند و سوزاننده می باشد.(16)

هر 100 گرم ترخون خشک حاوی 295 کالری، 8 گرم رطوبت، 23 گرم پروتئین، 7 گرم چربی، 50 گرم مجموع کربوهیدرات ها، 7/5 گرم فیبر، 12 گرم خاکستر، 1/139گرم کلسیم، 313 میلی گرم فسفر، 32 میلی گرم آهن، 347 میلی گرم منیزیم، 62 میلی گرم سدیم، 3 میلی گرم پتاسیم، 1/5 میلی گرم ریبوفلاوین، 9 میلی گرم نیاسین، 81 میلی گرم فیتوسترول و بدون کلسترول می باشد.(81)