شبیه سازی پدیده­ کشش سطحی دینامیکی در سیستم­های نفت حلال بر اساس فرایند نفوذ
 
یکی از فرایند­های مطرح در زمینه­ ازدیاد برداشت از مخازن نفتی، تزریق گاز است. بنابراین دریافتی صحیح از مکانیزم­ ها و چگونگی انجام این فرایندها گامی بزرگ در جهت افزایش بهره­وری از مخازن نفتی به شمار می­آید. در این تحقیق، مکانیزم انتقال جرم در سیستم­های گاز- مایع برای دو هیدروکربن موجود در نفت، در حضور گازهای دی اکسید کربن و نیتروژن مورد بررسی قرار می­گیرد. از آنجایی که تغییر کشش سطحی دینامیک نتیجه­ انتقال جرم بین فاز مایع و گاز است، در تحقیق حاضر، دو مدل انتقال جرمی مختلف برای این سیستم­ها بر اساس داده ­های کشش سطحی دینامیکی موجود در مرکز ازدیاد برداشت ارائه گردید. با مقایسه­ نتایج به دست آمده از مدل­ها با نتایج واقعی، مدل انتقال جرمی شامل مقاومت در مرز دو سیال، به عنوان مدل انتقال جرمی صحیح انتخاب و اثر پارامترهای دما، فشار و زمان بر روی ضرایب انتقال جرم مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده، ضریب انتقال جرم در مرز دو سیال با گذشت زمان، کاهش و با افزایش فشار، افزایش می­یابد؛ اما تغییرات این ضریب با دما روند مشخصی ندارد که علت آن اثر متفاوت دو پدیده­ حلالیت و نفوذپذیری در انتقال جرم می­باشد. به طور کلی در سیستم­هایی که نیتروژن به عنوان فاز گاز به کار رفته باشد، نسبت به سیستم­های شامل دی اکسید کربن، مقاومت انتقال جرمی در مرز دو سیال بیشتر است. علاوه بر این، سیستم­های شامل هپتان، مقامت مرزی کمتری نسبت به سیستم­های حاوی هگزادکان از خود نشان می­دهند.
 
 
فهرست مطالب
 
 

 

عنوان

صفحه

 
فصل اول: مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………1
فصل دوم: مبانی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………..4
2-1- کشش سطحی تعادلی و روش­های اندازه گیری آن………………………………………………………..5
2-1-1- دسته­ی اول: اندازه گیری با بهره گرفتن از یک میکروبالانس…………………………………………..7
2-1-2- دسته­ی دوم: اندازه گیری فشار مویینگی……………………………………………………………………8
2-1-3- دسته­ی سوم: آنالیز تعادل بین نیروهای گرانش و موئینه ………………………………………..9
2-1-4- دسته­ی چهارم: آنالیز قطره­های منحرف شده بر اثر گرانش ………………………………… 10
2-2- کشش سطحی دینامیک ……………………………………………………………………………………………..13
 فصل سوم: روش های اندازگیری ضریب نفوذ ……………………………………………………………………..14
3-1- روش های اندازه گیری ضریب نفوذ به صورت مستقیم……………………………………………….16
3-2- روش های اندازه گیری ضریب نفوذ به صورت غیر مستقیم…………………………………..16
3-2-1- اندازه گیری ضریب نفوذ بر اساس تغییر حجم گاز …………………………………………..16
3-2-2- اندازه گیری ضریب نفوذ بر اساس تغییر فشار گاز………………………………………………….18
3-2-3- اندازه گیری ضریب نفوذ بر اساس آنالیز کشش سطحی تعادلی و دینامیکی………..19
3-2-4-  اندازه گیری ضریب نفوذ بر اساس شکل قطره­ی معلق…………………………………………22
3-2-5-  اندازه گیری ضریب نفوذ بر اساس حجم قطره­ی معلق…………………………………………25
فصل چهارم: مروری بر تحقیقات انجام شده………………………………………………………………………….27
4-1- پیشینه­ی تحقیق………………………………………………………………………………………………………….28
فصل پنجم: انجام کار……………………………………………………………………………………………………………..32
5-1- قسمت آزمایشگاهی……………………………………………………………………………………………………..33
5-1-1- مواد به کار رفته  ……………………………………………………………………..34
5-1-2- تجهیزات به کار رفته در آزمایش……………………………………………………………………………..34
5-1-3- شرح آزمایش…………………………………………………………………………………………………………….35
5-2- قسمت مدلسازی……………………………………………………………………………………………………………36
5-2-1- مدل انتقال جرمی…………………………………………………………………………………………………… 37 فصل ششم: نتایج……………………………………………………………………………………………………………………..44
6-1- اندازه گیری کشش سطحی دینامیکی………………………………………………………………………….44
6-2- کشش سطحی تعادلی…………………………………………………………………………………………………..47
6-3- محاسبه­ی ضریب نفوذ با فرض عدم وجود مقاومت در مرز گاز- مایع…………………………52
6-4- محاسبه­ی ضریب انتقال جرم در مرز گاز- مایع با فرض وجود مقاومت مرزی……………59
6-5- اثر دما، فشار و زمان روی ضریب انتقال جرم مرزی……………………………………………………..60
فصل هفتم: نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………….72
فصل هشتم: پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………..75
 منابع…………………………………………………………………………………………………………………………………..77
 
 
 
فهرست جداول
 
 

 

عنوان و شماره

صفحه

 
جدول6-1- فهرستی از پارامترهای مورد نیاز برای شبیه سازی فرایند انتقال جرم…………..51
جدول6-2- مقایسه­ مقدار ضریب نفوذ در سیستم­های دی اکسید کربن- هگزادکان و دی اکسید کربن- هپتان……………………………………………………………………………………………………………………………57
جدول6-3- مقایسه­ مقدار ضریب انتقال جرم مرزی برای سیستم­های مختلف در دماها و فشارهای متفاوت………………………………………………………………………………………………………………….58

 

 
 
 
فهرست اشکال
 
 

 

عنوان و شماره

صفحه

شکل 2-1 شکل یک فیلم صابونی که روی چارچوبی فلزی کشیده شده است  …………………………….6
شکل 2-2 استفاده از روش لوله مویین برای اندازه گیری کشش سطحی……………………………………….9 شکل 2-3 تعریف ابعاد و مولفه های توصیف شده در دسته­ی چهارم……………………………………………11
شکل 2-4 تعریف مولفه های روش قطره معلق………………………………………………………………………………11
شکل 2-5 شماتیک روش چرخش………………………………………………………………………………………………….12
شکل 3-1 شرایط انتقال جرم به کار گرفته شده در تعیین ضریب نفوذ با بهره گرفتن از تغییر حجم فاز گاز…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….17
شکل 3-2 شماتیک تجهیزات آزمایشگاهی روش بدست آوردن ضریب نفوذ از طریق کشش سطحی ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….20
شکل3-3 تصویر شماتیک یک قطره که به وسیله­ گاز محاط شده است………………………………….21
شکل 5-1 شماتیک تجهیزات استفاده شده برای اندازه گیری کشش سطحی (1- محفظه­ی شیشه ای پر فشار، 2- دستگاه تولید کننده­ فشار، 3- مانومتر، 4- مخزن گاز، 5- مخزن مایع) …………34
شکل 5-1 شماتیک یک قطره مایع معلق در حضور گاز پر فشار دی کسید کربن……………………….37
شکل 6-1 کشش سطحی دینامیکی اندازه ­گیری شده برای سیستم دی اکسید کربن- هگزادکان در فشار MPa895/6 و دماهای مختلف………………………………………………………………………………………………45 شکل 6-2 کشش سطحی دینامیکی اندازه ­گیری شده برای سیستم دی اکسید کربن- هپتان در فشار MPa447/3 و دماهای مختلف…………………………………………………………………………………………….45
شکل 6-3 کشش سطحی دینامیکی اندازه ­گیری شده برای سیستم نیتروژن- هگزادکان در فشار MPa270/18 ودماهای مختلف……………………………………………………………………………………………………..46
شکل 6-4 کشش سطحی دینامیکی اندازه ­گیری شده  برای سیستم ننیتروژن- هپتان در فشارMPa 270/18ودماهای مختلف …………………………………………………………………………………………….46
شکل 6-5 تغییرات کشش سطحی تعادلی با فشار برای مخلوط دی اکسید کربن- هگزادکان در دماهای مختلف…………………………………………………………………………………………………………………………………47
شکل 6-6 تغییرات کشش سطحی تعادلی با فشار برای مخلوط دی اکسید کربن- هپتان در دماهای مختلف ……………………………………………………………………………………………………………………………….48
شکل 6-7 تغییرات کشش سطحی تعادلی با فشار برای مخلوط نیتروژن- هگزادکان در دماهای مختلف………………………………………………………………………………………………………………………………………………48
شکل 6-8 تغییرات کشش سطحی تعادلی با فشار برای مخلوط نیتروژن- هپتان در دماهای مختلف …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………48
 شکل 6-9 منحنی کالیبراسیون برای سیستم دی اکسید کربن- هگزادکان در دماهای مختلف…50
شکل 6-10 منحنی کالیبراسیون برای سیستم دی اکسید کربن- هپتان در دماهای مختلف……..50
شکل 6-11 منحنی کالیبراسیون برای سیستم نیتروژن- هگزادکان در دماهای مختلف……………..51 
شکل 6-12 منحنی کالیبراسیون برای سیستم نیتروژن- هپتان در دماهای مختلف……………………51
شکل 6-13 ضریب انتقال جرم مرزی بر حسب زمان برای سیستم دی اکسید کربن- هگزادکان در دماهای مختلف و فشار و فشار(آ) MPa 447/3 (ب) MPa481/4 (ج) MPa895/6……………….61
شکل 6-14 ضریب انتقال جرم مرزی بر حسب زمان برای سیستم دی اکسید کربن- هپتان در دماهای مختلف و فشار (آ) MPa 724/1 (ب) MPa447/3 (ج) MPa481/4………………………….62
شکل 6-15 ضریب انتقال جرم مرزی بر حسب زمان برای سیستم نیتروژن- هگزادکان در دماهای مختلف و فشار (آ) MPa 481/4 (ب)  MPa618/8 (ج)  MPa166/25 (د)  MPa713/41…64
شکل 6-16 ضریب انتقال جرم مرزی بر حسب زمان برای سیستم نیتروژن- هپتان در دماهای مختلف و فشار (آ) 481/4 (ب) MPa618/8 (ج)  MPa166/25………………………………………………66 شکل 6-17 تغییرات ضریب انتقال جرم مرزی با فشار و دما برای سیستم دی اکسید کربن- هگزادکان …………………………………………………………………………………………………………………………………………69
شکل 6-18 تغییرات ضریب انتقال جرم مرزی با فشار و دما برای سیستم دی اکسید کربن- هپتان……………………………………………………………………………………………………………………………………………….69
شکل 6-19 تغییرات ضریب انتقال جرم مرزی با فشار و دما برای سیستم نیتروژن- هگزادکان………………………………………………………………………………………………………………………………………….70
شکل 6-20 تغییرات ضریب انتقال جرم مرزی با فشار و دما برای سیستم نیتروژن- هپتان………..70
 
مقدمه
 
مطالات اخیر نشان می­دهد که فرایند نفوذ مولکولی یک گاز مثل دی اکسید کربن، نقشی اساسی در فرایندهای استحصال نفتی بازی می­ کند. بنابراین مطالعه­ انتقال جرم در سیستم­های گاز-نفت، در شرایط دمایی و فشاری مخزن ضروری به نظر می­رسد ]4-1[.
از نظر فیزیکی، فرایند نفوذ مولکولی گاز در نفت طی سه مرحله صورت می­گیرد. ابتدا گاز تزریقی به سمت مرز گاز-نفت حرکت کرده و سپس در مرز نفوذ می­ کند و در نهایت وارد فاز نفتی می­گردد. انتقال جرم گاز در نفت باعث می­ شود خصوصیات مرزی بین نفت خام و گاز تزریقی تغییر کند. در گذشته مطالعات زیادی برای تعیین پارامترهای انتقال جرم در  سیستم­های مختلف گاز-نفت ارائه شده است. یکی از این روش­­ها استفاده از تغییر کشش سطحی دینامیکی سیستم است ]5[.
کشش سطحی در مرز دو سیال، نتیجه­ انرژی اضافه­ای است که در اثر نیروهای بین مولکولی اشباع نشده در سطح به وجود می ­آید ]6[. این پارامتر با روش­های گوناگونی قابل اندازه ­گیری است که در فصل دوم به طور کامل در مورد آنها توضیح داده شده است.
طبق بررسی­های به عمل آمده، کشش سطحی احتمالا مهم­ترین عاملی است که سبب می­ شود حدود یک­ سوم نفت درجا، پس از سیلاب­زنی با آب یا رانش با گاز، به صورت غیر قابل استحصال در بیاید ]8[.
از طرف دیگر مطالعه­ کشش سطحی در فرایندهای ازدیاد برداشت به روش سیلاب زنی با حلال اهمیت ویژه­ای می­یابد. یک حلال می تواند با تزریق به مخزن نفت را جا­به­جا کند. این تزریق می ­تواند سبب جابجایی امتزاج پذیر (تک فازی) یا امتزاج ناپذیر (دو فازی) گردد ]7[.
مکانیزم های موثر در جا­به­جایی نفت به وسیله حلال عبارتند:
استخراج اجزای سبک[1](و حتی متوسط) نفت به وسیله­ سیال
کاهش کشش سطحی بین حلال و نفت و کاهش ویسکوزیته نفت از طریق حل شدن حلال در نفت[2]

3. متورم شدن نفت از طریق نفوذ حلال درون نفت[3]

از بین روش­های موجود برای اندازه ­گیری کشش سطحی، روش قطره معلق[4]، در دما و فشار بالا کاربرد بیشتری یافته است.
در این تحقیق، با بهره گرفتن از داده ­های آزمایشگاهی کشش سطحی تعادلی و دینامیک، برای سیستم­های گاز- نرمال پارافین، دو نوع مدل انتقال جرمی مختلف بر روی سیستم قطره­ی معلق بررسی، و روشی که نتایج آن منطبق بر نتایج آزمایشگاهی می­ شود به عنوان مدل اصلی انتقال جرم معرفی ­گردید. همین طور نحوه­ تاثیر دما، فشار، زمان و نوع مواد شرکت کننده در فرایند، روی پروسه­ی انتقال جرم تعیین گردید.

فصل دوم

 
 
2- مبانی تحقیق
 
 
در این فصل و فصل بعدی، توضیحاتی در مورد واژه­ های کلیدی موجود در عنوان پایان نامه داده خواهد شد. در ابتدا به تعریف کشش سطحی و روش­های اندازه گیری آن می­پردازیم.
 
 
2-1- کشش سطحی تعادلی و روش­های اندازه گیری آن
 
در درون یک فاز مایع، مولکول­ها به طور کامل توسط مولکول­های دیگر محاط می­شوند، به طوری که نیروی جذب در همه­ی جهت­ها یکسان است. اما در مرز، نیروهای بین مولکولی از یک جنس نیستند و در نتیجه همدیگر را خنثی نمی­ کنند.این بر هم کنش سبب به وجود آمدن نیرویی به سمت داخل می­گردد. این پدیده دقیقا همان عاملی است که سبب می­گردد قطرات کوچک، شکل کروی به خود بگیرند. بنابراین می­توان گفت کشش سطحی[5] عبارت است از تمایل سطح به انقباض، برای حداقل کردن مساحت بین سطحی ]9[.
از نظر فیزیکی، برای کشیدن یک فیلم صابون روی یک قاب سیمی شکل، بایستی نیرویی به اندازه­ F وارد شود تا از پارگی فیلم جلوگیری گردد. اگر فیلم به اندازه­ dx جابجا شود، انرژی  آن به اندازه­ Fdx بالا می­رود. اگر سیستم در حالت تعادل باشد، این تغییر انرژی بایستی دقیقا برابر با انرژی آزاد سطح گردد، یا به عبارتی
معادله (2-1) را می­­توان به صورت زیر ساده نمود
این عبارت دقیقا معادل با کاری است که بایستی انجام شود تا مساحت سطح مایع را افزایش دهد و باعث شود سطح مایع، مانند یک پوست کشیده شده عمل کند که در اصطلاح علمی به آن کشش سطحی گفته می­ شود
هر چند در صنایع نفت و گاز کاهش کشش سطحی بین نفت خام و سیال تزریقی باعث افزایش تولید می­گردد، اما در مواردی مانند صنعت روغن خوراکی تلاش­ها برای افزایش کشش سطحی صورت می­گیرد تا با جذب کمتر این مواد، ضرر کمتری متوجه بدن گردد ]11[.
در چند دهه­ گذشته روش­های مختلفی برای اندازه ­گیری کشش سطحی بین مواد مختلف ارائه شده است. درلیخ و همکارانش، روش­های اندازه ­گیری کشش سطحی را به پنج دسته­ی کلی تقسیم بندی کردند که عبارتند از:

فهرست مطالب
عنوان    صفحه
چکیده:    1

فصل اول:كلیات تحقیق
مقدمه    3
1- 1 بیان مسأله:    4
1- 2 اهمیت و ضرورت موضوع تحقیق:    5
1-3 اهداف تحقیق:    5
1-4 چارچوب نظری:    6
1-5-  سؤالات تحقیق:    7
1-6-  فرضیه‏های تحقیق:    8
1-7 روش تحقیق :    8
1-8 قلمرو تحقیق :    9
1-9  محدودیتهای تحقیق :    9
1-10 واژگان كلیدی :    9

فصل دوم:ادبیات تحقیق
مقدمه:    12
2-1 تعریف بازاریابی :    12
2-2 ابعاد بازاریابی :    12
2-3 فلسفه های مدیریت بازاریابی:    15
2-3-1 گرایش تولید:    16
2-3-2 گرایش محصول:    16
3-3-3 گرایش فروش:    16
2-3-4 گرایش بازریابی :    16
2-3-5 گرایش بازاریابی اجتماعی    18
2-4 ماهیت و اهمیت ترفیعات و تشویقات    18
2-5 روش های ترفیع:    18
فهرست مطالب
عنوان    صفحه
2-6 تعیین ترکیب فعالیت های تشویقی:    19
2-7 عوامل موثر بر ترکیب ترفیع:    19
2-8 اجزای آمیخته ترفیع و تشویق عبارتند از:    20
2-9 انواع بازاریابی    21
2-9-1 بازاریابی خود (شخصی)    21
2-9-2 بازاریابی سازمان    21
2-9-3 بازاریابی مکان    22
2-9-4 بازاریابی ایده    22
2-9-5 بازاریابی خدماتی    22
2-10مفهوم تبلیغات    23
2-11 طبقه بندی تبلیغات:    24
2-12 انواع تبلیغ تجاری    25
2-13عناصر تبلیغ    27
2-14ویژگی های تبلیغ    28
2-15 تمهیدات تبلیغ    28
2-16روش های تبلیغ    30
2-17زبان تبلیغ    31
2- 18 تصمیمات عمده در تبلیغ    32
2-8-1 تعیین هدف:    33
2-8-2 تعیین بودجه تبلیغ    34
2-8-3 تصمیمات در مورد پیام:    35

 

2-8-4 تصمیمات در مورد رسانه آگهی:    35
2-8-5 ارزیابی عملیات آگهی:    36
2-19 ده اشتباه رایج در تبلیغات:    36
2-20 اهداف تبلیغات    40
2-21 اهداف ترغیب مشتریان:    40
فهرست مطالب
عنوان    صفحه
2-22ویژگی های تبلیغات نوین    40
2-22-1 اشکال تبلیغات نوین    41
2-23 مخاطب از دیدگاه اندیشمندان مکتب انتقادی فرانکفورت    44
2-23-1 دسته بندی مخاطبان    45
2-23-1-1 دسته بندی مخاطبان بر اساس ویژگی های جمعیت شناختی    46
2-23-1-2 دسته بندی بر حسب باورها    46
2-23-1-3 دسته بندی بر اساس نگرش ها    46
2-23-1-4 دسته بندی بر مبنای شیوه زندگی    47
2-23-1-5 دسته بندی بر اساس اصل دسترسی    47
2-23-1-6 دسته بندی بر اساس منابع اقتصادی مخاطبان    48
2-23-1-7 دسته بندی بر مبنای مراحل فراگرد    48
2-23-1-8 دسته بندی بر اساس استفاده از رسانه ها    49
2-23-1-9 دسته بندی بر اساس مجرا و پیام    49
2-23-2 هفت نقش کارگزار تبلیغ در ارتباط با مخاطبان هدف    49
2-24 رفتار مصرف کننده:    52
2-24-1 مهم بودن مطالعه رفتار مصرف کننده:    52
2-24-2 فرایندهای مبادله و رفتار مصرف کننده    55
2-24-3عناصر مبادله    55
2-24-4 شخصیت و رفتار مصرف کننده    58
2-25 تصویر محصول:    58
2-25-1 تصویر محصول و باورهای مصرف کننده:    61
2-26 انواع دیدگاه ها در مورد تصمیم گیری مصرف کنندگان    62
2-27 الگوی رفتار مصرف کننده    66
2-28 فرایند تصمیم گیری خریدار    67
2-29 تفاوت افراد در مورد محصولات جدید (نوآوری)    72
2-30 رفتارهای گوناگون به هنگام تصمیم گیری برای خرید    73
فهرست مطالب
عنوان    صفحه
2-31 عوامل مؤثر در تصمیمات خرید مصرف کنندگان    75
2-32 مصرف در نمایش    78
2-32- 1 ایجاد رضایت و نارضایتی پس از اکتساب    80
2-33 رفتار مصرف کنندگان در برابر آگهی های تبلیغاتی:    82
2-34 پیش بینی رفتار خریداران با بهره گرفتن از مدل مازلو    83
2-35 تاثیر ارتباطات:    86
2-35-1 هرم تأثیرات ارتباطات    86
2-36 روش داگمار    88
2-37 تاریخچه تبلیغات بازرگانی در جهان    90
2-37- 1 تاریخچه  تبلیغات بازرگانی در ایران    93
2-38 پیشینه تحقیق :    97

فصل سوم:روش تحقیق
3-1 مقدمه    105
3-2 روش تحقیق:    105
3-2-1 قلمرو تحقیق    106
3-3 جامعه آماری:    106
3-4 روش نمونه گیری و تعیین حجم    107
3-5 ابزار گرد آوری داده های پژوهشی    108
3-5-1 مطالعات كتابخانهای :    108
3-5-2 پرسشنامه :    108
3-6 مقیاس و طیف ابزار اندازه گیری تحقیق :    109
3-7 روایی ابزار اندازه گیری :    109
3-8 اعتبار پایایی :    110
3-9 روش تجزیه و تحلیل داده ها:    110

فهرست مطالب
عنوان    صفحه
فصل چهارم:جمع آوری و تجزیه وتحلیل اطلاعات
4-1مقدمه:    112
2-4آمار توصیفی متغیر‌های جمعیت شناختی:    113
4-1-1 جنسیت    113
4-1-2 وضعیت تأهل    114
4-1-3سن    115
4-1-4  تحصیلات    116
4-1-5 میزان درآمد    117
4-2 آمار استنباطی :    118
4-2-1 بررسی توزیع داده های تحقیق (پیوست 3 )    118
4-2-2 آزمون فرضیات اصلی    121

فصل پنجم:نتیجه گیری و پیشنهاد
5-1 مقدمه:    128
5-2 نتایج بررسی فرضیه اول:    128
5-3 نتایج بررسی فرضیه دوم:    128
5-4 نتایج بررسی فرضیه سوم :    129
5-5 نتایج بررسی فرضیه چهارم :    129
5-6 نتایج بررسی فرضیه پنجم:    129
5-7 پیشنهادات مستخرج از نتایج تحقیق :    130
5-8 پیشنهادات آیندگان :    131
5-9 محدودیت های تحقیق :    132

منابع و ماخذ:
منابع فارسی    134
منابع غیر فارسی    135
فهرست مطالب

در طی سال­های اخیر رشد پذیرش خدمات بانکداری روی خط بسیار سریع بوده و در برخی کشورهای غربی مانند فنلاند بیش از 50 درصد مشتریان بانک­ها از خدمات بانکداری اینترنتی استفاده می­ کنند. از طرفی دیگر شواهدی وجود دارد که نشان می­دهد نسبتی از مشتریان تازه کار که برای اولین بار از خدمات بانکداری اینترنتی استفاده نموده ­اند، در ادامه به عنوان مشتریان فعال و دائمی از این کانال خدماتی استفاده نمی­ کنند. از این رو شناسایی عوامل مؤثر بر تصمیم و رفتار مصرف­ کنندگان، مورد توجه محققان قرار گرفته است و الگوهایی جدید برای تبیین عوامل مؤثر بر پذیرش خدمات یا تکنولوژی جدید ارائه شده است.

مدل پذیرش تکنولوژی[5] (دیویس[6]،1989) یکی از روش­هایی است که جهت بررسی عوامل مؤثر بر تمایل رفتاری افراد نسبت به پذیرش و استفاده از یک تکنولوژی جدید مورد استفاده قرار می­گیرد. مدل پذیرش تکنولوژی در اصل شامل توضیح و ارتباط بین عوامل درک از سهولت کاربری[7]، درک از کاربردی بودن[8]، نگرش نسبت به استفاده[9]، تمایلات رفتاری نسبت به استفاده[10]، و استفاده واقعی می­باشد. درک مشتری از کاربردی بودن و سهولت کاربری دو عامل تعیین کننده و اصلی در استفاده واقعی از سیستم و تمایل رفتاری نسبت به استفاده از آن می­باشند (وو و وانگ[11]، 2007). در واقع این دو درک و برداشت، پیش ­بینی کننده­ های نگرش نسبت به استفاده و پذیرش تکنولوژی هستند(ماتیسون[12] و همکاران، 2001).

گرچه مدل پذیرش تکنولوژی برای تکنولوژی­های متعددی قابل استفاده است اما این مدل به دلیل ناتوانی در فراهم نمودن اطلاعات کافی در مورد عقاید مشتریان در مورد تکنولوژی­های جدید مورد نقد واقع شده است(مون و کیم[13]، 2001). بنابراین ساختار این مدل باید با به کارگیری عوامل دیگر توسعه یابد.

در این تحقیق تلاش شده است با بهبود و بومی­سازی این مدل اثر عوامل دیگری از قبیل تبلیغات، هزینه، آشنایی با بانکداری اینترنتی، امنیت اطلاعات خصوصی و صرفه جویی در زمان و وجود زیرساخت­های مناسب را بر روی تمایل مشتریان نسبت به استفاده و پذیرش بانکداری اینترنتی در بانک تجارت مورد بررسی قرار گیرد. مدل تحقیق حاضر برگرفته از تحقیقات دیویس[14] (1996) و پیکارایتن(2004) و محمدی وکارخانه (1391) می باشد به طوری که تأثیر متغیرهای هزینه استفاده از اینترنت و صرفه جویی در زمان و کاربرد آسان از تحقیق دیویس و متغیرهای امنیت اطلاعات خصوصی و وجود زیرساخت­های مناسب وآگاهی نسبت به بانکداری اینترنتی از تحقیق پیکارایتن و متغیر تبلیغات از تحقیق محمدی وکارخانه گرفته شده است.  این مدل در شکل زیر نشان داده شده است:

-3 ضرورت و اهمیت:

با گسترش تجارت جهانی و ورود رقبای خارجی به بازارهای مالی و پولی کشور، بانک­های ایرانی نیز نیازمند توسعه خدمات خود در جهت تغییرات فناورانه هستند. بانکداری اینترنتی در سال­های اخیر در سطح بانک­های خصوصی و دولتی در حال گسترش می­باشد، ولی هنوز فرهنگ استفاده از این خدمات در کشور نهادینه نشده است و برخی افراد هنوز برای انجام مبادلات ساده به بانک­ها مراجعه می­ کنند، از طرفی بانک­ها برای رقابت وگسترش خدمات الکترونیکی و جذب مشتریان بیشتر نیاز به پذیرش این خدمات دارند. مطالعات و پژوهش بر روی استفاده از بانکداری اینترنتی و درک عقاید مشتری در مورد استفاده از بانکداری اینترنتی نشان می­دهد که چگونه این عقاید و طرز تفکرها بر رفتار مشتری در مورد استفاده از بانکداری اینترنتی تأثیر می­گذارد و از طرفی شناسایی عناصر مؤثر بر استفاده از بانکداری اینترنتی توسط مشتریان به مدیران بانک­ها کمک می­ کند، تا با بهبود ارائه خدمات و عملیات بانکی، فضای (بازار) ارائه خدمات بانکی را توسعه دهند و پاسخگوی نیازهای مشتریان باشند و از طرفی، با کاهش هزینه­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ها در جهت کسب منافع بیشتر حرکت نمایند و راهبردهای بازاریابی خود را برای ارتقای اشکال جدید سامانه­­های بانکداری الکترونیکی به کار گیرند.

1-4 اهداف تحقیق:

هدف از این پژوهش شناسایی عوامل مؤثر بر پذیرش بانکداری اینترنتی توسط مشتریان و ارائه راهکارهای گوناگونی است، که می ­تواند راهگشای مدیریت بانک­ها در ارائه و گسترش هرچه بیشتر خدمات بانکداری الکترونیکی و به خصوص  بانکداری اینترنتی باشد. از منظر بازاریابی، شناسایی بازار هدف و دستیابی هرچه سریع­تر و آسان­تر و دقیق­تر به مشتریان هدف، از اولویت­های برنامه ­ریزی مدیران بازاریابی مؤسسات است. یافته­ های این پژوهش در بخش توصیفی می ­تواند به مدیران بانک­ها در شناسایی بازار هدف و تدوین راهبرد مناسب در این خصوص یاری رساند. از سوی دیگر نتایج تحقیق می ­تواند مدیران را در شناسایی موانع گسترش بانکداری اینترنتی و ارائه راه حل برای برطرف کردن موانع کمک رساند. از طرفی این تحقیق برای طراحان خدمات بانکداری اینترنتی، جهت ارائه خدمات بهتر و سازگارتر برای استفاده مشتریان و استقبال بیشتر آنان از این خدمات قابل استفاده می­باشد.

 

1-5 قلمرو تحقیق:

1-5-1 قلمرو موضوعی:

این تحقیق از نظر موضوعی به بانکداری اینترنتی و بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش آن خواهد پرداخت.

1-5-2 قلمرو مکانی:

این تحقیق در سطح شعب بانک تجارت در استان یزد انجام خواهد شد.

1-5-3قلمرو زمانی:

این تحقیق به مدت پنج ماه(دی ماه  1393تا اردیبهشت 1394) انجام خواهد شد.

1-6 متغیرها:

1-6-1متغیرهای مستقل:

متغیرهای مستقل در این پژوهش عبارتند از: استفاده آسان، هزینه استفاده از اینترنت، تبلیغات، امنیت اطلاعات خصوصی، وجود زیرساخت­های مناسب، آگاهی نسبت به بانکداری اینترنتی و صرفه جویی در زمان.

1-6-2 متغیر وابسته:

در این تحقیق متغیر وابسته پذیرش بانکداری اینترنتی می­باشد.

1-7 سؤالات تحقیق:

1-7-1 سؤال اصلی:

1-عناصر مؤثر بر پذیرش و استفاده مشتریان از بانکداری اینترنتی چیست؟

1-7-2 سوالات فرعی:

1- آیا استفاده آسان بر پذیرش بانکداری اینترنتی تأثیر معناداری دارد؟

2- آیا هزینه استفاده از اینترنت بر پذیرش بانکداری اینترنتی تأثیر معناداری دارد؟

3- آیا تبلیغات بر پذیرش بانکداری اینترنتی تأثیر معناداری دارد؟

4 – آیا امنیت اطلاعات خصوصی بر پذیرش بانکداری اینترنتی تأثیر معناداری دارد؟

5-  آیا وجود زیرساخت های مناسب بر پذیرش بانکداری اینترنتی تأثیر معناداری دارد؟

6-  آیا آگاهی از بانکداری اینترنتی بر پذیرش بانکداری اینترنتی تأثیر معناداری دارد؟

7- آیا صرفه جویی در زمان بر پذیرش بانکداری اینترنتی تأثیر معناداری دارد؟

1-8 فرضیه ­های تحقیق:

1- استفاده آسان تأثیر معناداری بر پذیرش بانکداری اینترنتی دارد.

2-  هزینه­ استفاده از اینترنت تاثیر معناداری بر پذیرش بانکداری اینترنتی دارد.

3- تبلیغات تأثیر معناداری بر پذیرش بانکداری اینترنتی دارد.

4- امنیت اطلاعات خصوصی تأثیر معناداری بر پذیرش بانکداری اینترنتی دارد.

5- وجود زیرساخت های مناسب تأثیر معناداری بر پذیرش بانکداری اینترنتی دارد.

6- آگاهی از بانکداری اینترنتی تأثیر معناداری بر پذیرش بانکداری اینترنتی دارد.

7-  صرفه جویی در زمان اینترنتی تأثیر معناداری بر پذیرش بانکداری اینترنتی دارد.

1- 9 نوع روش تحقیق:

این تحقیق از نظر روش، توصیفی کاربردی بوده و به صورت پیمایشی میدانی در بانک تجارت انجام می­ شود.

1-10روش گردآوری اطلاعات:

1-10-1مطالعات کتابخانه­ای:

فهرست مطالب
عنوان                                                                                                          صفحه
چكیده    1

فصل اول :کلیات تحقیق
1-1- مقدمه    3
1-2- بیان مسأله    3
1-3- اهمیت موضوع وضرورت انجام تحقیق     6
1-4- چارچوب نظری ومدل مفهومی تحقیق    7
1-5- اهداف تحقیق    11
1-6- فرضیه های تحقیق    12
1-7- سوالات تحقیق    12
1-8- تعریف واژه ‏ها و اصطلاحات فنی و تخصصی    12
1-9- قلمرو زمانی، مكانی وموضوعی    15
1-10- روش تحقیق    15
1-11- ابزار گردآوری داده ها    15
1-12- روش تحلیل داده ها    15
1-13 جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق    16

فصل دوم :ادبیات وپیشینه تحقیق
2-1- مقدمه    18
2-2- نام ونشان تجاری    19
2-3- مروری بر سیر تحولات برند در جهان    21
2-4- تاریخچه برند در ایران     23
2-5- آگاهی از علامت تجاری و کیفیت ادراک شده    24
2-6- ارزش برند    26
2-6-1- اجزای ارزش برند    27
2-6-2- رابطه میان ابعاد ارزش برند    27

عنوان                                                                                                            صفحه
2-7- وفاداری به برند    28
2-7-1-تعریف ترکیبی وفاداری به برند    30
2-7-2- بازاریابی وفاداری به علامت تجاری    31
2-7-3- طبقه بندی وفاداری به برند    32
2-8- وفاداری مشتری    33
2-9- رابطه رضایت و وفاداری    36
2-10- مزایای مشتریان وفادار    39
2-11- افزایش وفاداری مشتری    39
2-12- اعتماد    41
2-13- رابطه میان کیفییت خدمات ، رضایت مندی و اعتماد مشتری    42
2-14- تعاریف ومفهوم اعتماد    43
2-15- پیش شرط های اعتماد    44

 

2-16- نتایج اعتماد مربوط به بازاریابی    45
2-17-  مفهوم تعهد در خدمات    47
2-18-  تعاریف ومفهوم رضایت مشتری    47
2-19- نیازهای مشتری    50
2-20- ارزیابی  وسنجش رضایت مشتری    51
2-21- تأمین رضایت مشتری    52
2-22- تأثیرات رابطه مندی بر رفتار کلامی شفاهی    53
2-23- تبلیغات شـــفاهی(تبلیغات دهان به دهان )     53
2-24- عوامل مؤثر بر تبلیغات كلامی      54
2-25- مروری بر متون دررابطه با تبلیغات كلامی    56
2-26- پیامدهای  تبلیغات دهان به  دهان      57
2-27 -پیشینه تحقیق    58

فصل سوم: روش اجرای تحقیق
3-1- مقدمه    63
3-2- روش تحقیق    63

عنوان                                                                                                            صفحه
3-2-1-از نظر هدف    63
3-2-2-از نظر روش    63
3-3- فرایند اجرای تحقیق    64
3-4- جامعه آماری و تعیین حجم نمونه    65
3-5-  روش های گردآوری داده ها    66
3-6- ابزارگردآوری اطلاعات    66
3-7-روایی و پایایی    67
3-7-1- روایی پرسشنامه    67
3-7-2- پایایی    67
3-8- روش تجزیه و تحلیل داده ها    68
3-9-انواع معیار های برازش مدل    70
3-10-شاخص مجذور كای     71
3-10-1-جذر برآورد واریانس خطای تقریب (RMSEA )    72
3-10-2-شاخص برازندگی تطبیقی (CFI)    72
3-10-3-شاخص برازندگی (GFI) و شاخص تعدیل شده برازندگی (AGFI)    72

فصل چهارم: تجزیه وتحلیل داده ها
4-1- مقدمه     74
4-2- ارزیابی مدل های ساختاری تحقیق    74
4-3- ارزیابی بخش اندازه گیری مدل    76
4-4- بررسی فرضیات تحقیق    81
4-4-1- آزمون فرضیه اول    81
4-4-2- آزمون فرضیه دوم    81
4-4-3- آزمون فرضیه سوم    82
4-4-4- آزمون فرضیه چهارم    82
4-4-5- آزمون فرضیه پنجم    83
4-4-6- آزمون فرضیه ششم    83
4-4-7- آزمون فرضیه هفتم    84

عنوان                                                                                                            صفحه
4-4-8- آزمون فرضیه هشتم    84
4-4-9- آزمون فرضیه نهم    85
4-4-10- آزمون فرضیه دهم    85
فصل پنجم نتیجه گیری وپیشنهادات
5-1- مقدمه    88
5-2- یافته های تحقیق    88
5-2-1- نتایج تجزیه وتحلیل فرضیه اول    88
5-2-2- نتایج تجزیه وتحلیل فرضیه دوم    88
5-2-3- نتایج تجزیه وتحلیل فرضیه سوم    89
5-2-4 – نتایج تجزیه وتحلیل فرضیه چهارم    90
5-2-5- نتایج تجزیه وتحلیل فرضیه پنجم    90
5-2-6- نتایج تجزیه وتحلیل فرضیه ششم    91
5-2-7- نتایج تجزیه وتحلیل فرضیه هفتم    92
5-2-8- نتایج تجزیه وتحلیل فرضیه هشتم    92
5-2-9- نتایج تجزیه وتحلیل فرضیه نهم    93
5-2-10- نتایج تجزیه وتحلیل فرضیه دهم    93
5-3- مقایسه نتایج با تحقیقات مشابه    94
5-4- پیشنهاد های کاربردی    97
5-5- پیشنهاداتی برای محققان آینده    98
5-6- موانع ومحدودیت های پژوهش    99

منابع وماخذ
منابع فارسی.     100
منابع غیرفارسی    103
پیوست1-پرسشنامه     110
پیوست 2-جدول های آماری وخروجی نرم افزار     114
چکیده انگلیسی     127

شهریور 1393

 

 

 

 

چکیده

 

در سالهای اخیر، مدیریت زنجیره تأمین یک عامل کلیدی برای دستیابی به مزیتهای رقابتی به شمار می­رود. خدمت بهتر به مشتری، افزایش درآمد و کاهش هزینه ها، ثمره استفاده از این فلسفه است. سازمانها می توانند از طریق هدف گذاری، شناسایی و تعریف معیارها و ارزیابی عملکرد مستمر، بهبود عملکردشان را مدیریت کنند. این ارزیابی ها دید مناسبی درباره وضعیت کسب وکار پدید می آورد. به منظور اجرای یک سیستم ارزیابی عملکرد، تدوین وتعریف شاخص های مناسب در سطوح مختلف زنجیره ضروری می­باشد. در این پژوهش با بهره گرفتن از یک روش نوین به تعیین شاخص ­های اندازه ­گیری و استراتژی­ های سازمان درقالب کارت امتیازی متوازن می­پردازیم. در این روش که تلفیقی از کارت امتیازی متوازن، تحلیل مسیر، تئوری بازی­های مشارکتی و تئوری بازی­های تکاملی می­باشد، برنامه استراتژیک سازمان تعیین می­گردد. این روش علاوه بر توجه به تمام جوانب سازمان و تعیین وضعیت فعلی سازمان برنامه­ای جهت فعالیت­های آینده سازمان نیز ارائه می­دهد. پس از معرفی کامل این روش، آ­ن­را در یک کارخانه بزرگ صنایع غذایی پیاده سازی می­نماییم و نتایج آن­را بررسی می­کنیم.

کلمات کلیدی : ارزیابی عملکرد – کارت امتیازی متوازن – فرایند تحلیل مسیر- تئوری بازی­های مشارکتی – ارزش شیپلی – تئوری بازی­های تکاملی

 

 

 

فهرست مطالب                                                                     شماره صفحه

. 1

1-1- مقدمه. 2

1-2- معرفی موضوع پایان نامه . 3

1-3- هدف از انتخاب موضوع. 4

1-4- مروری کلی بر ادبیات موضوع. 4

1-5- جنبه­ های نوآوری موضوع. 8

1-6- کاربران نتایج. 9

1-7- روش و متدولوژی تحقیق.. 9

1-8- جمع بندی.. 10

.. 11

2-1- مقدمه. 12

2-2- ارزیابی عملکرد. 12

2-2-1- تعاریف و مفاهیم ارزیابی عملکرد. 12

2-2-2- اهداف ارزیابی عملکرد. 14

2-2-3- مبانی نظری و پیشینه ارزیابی عملکرد. 14

2-2-4- ارزیابی عملکرد در زنجیره تامین.. 20

2-3- کارت امتیازی متوازن. 24

2-4- تحلیل مسیر. 29

2-4-1- مفاهیم و تعاریف تحلیل مسیر. 29

2-4-2- انواع روابط بین متغیرها در نمودار مسیر. 30

2-4-3- مروری بر ادبیات موضوعی تحلیل مسیر و ارزیابی عملکرد. 31

2-5- تئوری بازی­ها 33

2-5-1- فرضیات اساسی و مفاهیم پایه­ای.. 33

2-5-1-1- عناصر اصلی در هر بازی.. 33

2-5-1-2- تعاریف.. 34

2-5-1-3- فرضیات اصلی.. 35

2-5-1-3-1- عاقل بودن بازیکنان. 36

2-5-1-3-2- هوشمندی بازیکنان. 36

2-5-2- طبقه ­بندی بازی­ها 37

2-5-2-1- طبقه بندی بر اساس تعداد بازیکنان. 37

2-5-2-2- طبقه بندی بر اساس ایستایی و پویایی.. 38

2-5-2-3- طبقه بندی بر اساس اطلاعات.. 38

2-5-2-4- طبقه بندی بر اساس برد کل بازی.. 39

2-5-2-5- طبقه بندی بر اساس همکاری و عدم همکاری.. 39

2-5-2-4- طبقه بندی بر اساس تعداد دفعات بازی.. 40

2-5-3- پیدا کردن جواب و حل بازی.. 40

2-5-3-1- تعادل استراتژی غالب.. 40

2-5-3-2- تعادل نش… 41

2-5-4- مروری بر ادبیات نظریه بازی­ها 41

2-6- تئوری بازی­های مشارکتی.. 47

2-6-1- ارزش شیپلی.. 48

2-6-2- کاربرد ارزش شیپلی در ارزیابی عملکرد. 49

2-7- تئوری بازی­های تکاملی.. 50

2-7-1- کاربرد تئوری بازی­های تکاملی در ارزیابی عملکرد. 55

2-8- جمع بندی.. 55

… 57

3-1- مقدمه. 58

3-2- متدولوژی.. 58

3-2-1- گام اول: شناسایی استراتژی­ها 61

3-2-2- گام دوم: تعیین روابط مابین استراتژی­ها به وسیله تحلیل مسیر. 63

3-2-3- گام سوم: تعیین اوزان مسیرهای استراتژیک با بهره گرفتن از ارزش شیپلی.. 65

3-2-4- گام چهارم: تعیین مسیر استراتژیک بهینه. 67

3-3- جمع بندی.. 69

.. 71

 

4-1- مقدمه. 72

4-2- گام اول: شناسایی استراتژی­ها در زنجیره تامین مورد مطالعه. 73

4-3- گام دوم: تعیین روابط مابین استراتژی­ها به وسیله تحلیل مسیر. 75

4-4- گام سوم: تعیین اوزان مسیرهای استراتژیک با بهره گرفتن از ارزش شیپلی.. 79

4-5- گام چهارم: تعیین بهترین مسیر استراتژیک با بهره گرفتن از تئوری بازی­های تکاملی.. 83

4-6- جمع بندی.. 89

.. 91

 

5-1- مقدمه. 92

5-2- جمع بندی تحقیق.. 92

5-3- دستاوردهای تحقیق.. 94

5-4-پیشنهاد برای تحقیقات آتی.. 95

.. 96

. 98

.. 104

.. 105

 

 

 

 

 

فهرست جدول­ها                                                                   شماره صفحه

جدول 2-1- مدلهای ارزیابی عملکرد. 18

جدول 2-2- مقالات بررسی شده در ارزیابی عملکرد زنجیره تامین.. 21

جدول 2-3- دسته­بندی موضوعی مقالات.. 23

جدول 2-4- چارچوب کلی ارزیابی عملکرد زنجیره تامین صنایع غذایی مبتنی بر BSC، بیلگاردی و بوتانی(2010) 28

جدول 2-5- طرح مربع لاتین برای یک بازی چهار نفره تکاملی.. 51

جدول 3-1- طرح مربع لاتین برای یک بازی تکاملی با داده ­های حاصل از ارزش شیپلی.. 68

جدول 4-1- استراتژی­ های مورد بحث در مطالعه موردی.. 74

جدول 4-2- اطلاعات شاخص ­های اندازه ­گیری مربوط به هر استراتژی.. 76

جدول 4-3- نتایج آماری مدل تحلیل مسیر. 77

جدول 4-4- مسیرهای استراتژیک… 79

) محاسبه شده به وسیله AHP فازی.. 79

جدول 4-6- ارزش ائتلاف­های مسیرهای مدل. 80

جدول 4-7- طرح مربع لاتین نهایی با بهره گرفتن از مقادیر شیپلی بدست آمده 82

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  فهرست شکل ها                                                                 شماره صفحه

شکل 2-1- فرایند دوار ارزیابی عملکرد. 13

شکل 2-2- شمای کلی مدل BSC ارائه شده توسط نورتن و کاپلان. 24

شکل 3-1- الگوریتم کلی روش این مطالعه جهت ارزیابی عملکرد. 35

شکل 3-2- مدل اولیه تحلیل مسیر. 64

شکل 4-1- مدل نهایی حاصل از تحلیل مسیر. 78

 

فصل اول

کلیات موضوع

 

 

 

1-1-مقدمه

در عصر کنونی تحولات شگرف دانش مدیریت وجود نظام ارزشیابی را اجتناب ناپذیر نموده است، بگونه ای که فقدان نظام ارزیابی در ابعاد مختلف سازمان اعم از ارزیابی در استفاده از منابع و امکانات، کارکنان، اهداف و استراتژی ها را به عنوان یکی از علائم بیماری­های سازمان قلمداد می­نماید. نظام ارزشیابی مناسب می ­تواند سازمان را از وضعیت جنبه­ های مختلف کاری خود آگاه سازد و برنامه ­ریزی­های آتی را برای مدیران سازمان آسان­تر و با نگرش بیشتر به وضعیت سازمان هدف ریزی نماید.

همواره در طراحی یک سیستم ارزیابی عملکرد[1] می بایست به این نکته توجه داشت که، سیستم ارزیابی عملکرد وقتی مناسب است که متوازن بوده و ابعاد مختلف را در فرایند های سازمان پوشش دهد. از این رو سیستم ارزیابی عملکرد مناسب می بایست علاوه بر شاخص های مالی شاخص های غیر مالی را نیز در بر بگیرد. در این حالت است که دید مناسبی از عملکرد سازمان و در پی آن عملکرد زنجیره تامین به دست خواهد آمد.

ابزارهای مختلفی در ابعاد مختلف ارزیابی عملکرد در مطالعات گذشته به کار برده شده­است. اکثر ابزارها به مدیران سازمان­ها این امکان را می­ دهند تا شاخص ­های مناسب را جهت اندازه ­گیری در پیکره سازمان خود جاری سازند. اما نگاه به آینده و برنامه ­ریزی استراتژیک یکی از الزاماتیست که در پی یک سیستم ارزیابی عملکرد قرار دارد.

در این فصل به معرفی کلی موضوع و دلایل انتخاب آن می­پردازیم. پس از مشخص شدن اهمیت موضوع، روش و متدولوژی تحقیق و کاربران این پایان نامه بیان می­ شود.

 

1-2- معرفی موضوع پایان نامه

این پایان نامه با عنوان “طراحی یک سیستم مدیریت عملکرد با بهره گرفتن از کارت امتیازدهی متوازن و تئوری بازی های تکاملی”  به منظور تعیین بهترین ترکیب استراتژی یک سازمان در راستای بهبود عملکرد خود در زنجیره تامین[2] انتخاب شده است. این استراتژی ها و شاخص های اندازه گیری در قالب 4 جنبه کارت امتیازی متوازن (BSC)[3] یعنی مالی[4]، مشتریان[5]، فرایند داخلی[6] و رشد و یادگیری[7] مورد بررسی قرار گرفته­اند. پس از بررسی زنجیره تامین مورد نظر و انتخاب بهترین گزینه­ های استراتژیک در هر یک از 4 جنبه مذکور به تعیین نوع رابطه علی و معلولی[8] بین هر یک از استراتژی­ های یک معیار BSC با استراتژی­ های معیار بعدی پرداخته شده است. در نهایت با بهره گرفتن از تئوری بازی های مشارکتی[9] و تئوری بازی های تکاملی[10] به بهترین ترکیب استراتژی دست خواهیم یافت. مطالعات میدانی مربوطه در این پایان نامه با بهره گرفتن از اطلاعات یک کارخانه بزرگ تولیدی صنایع غذایی انجام و این روش در آن کارخانه پیاده سازی شده است.

1-3- هدف از انتخاب موضوع

یکی از مباحثی که می ­تواند نقش بسزایی در موفقیت یک سازمان داشته باشد درک درست از عملکرد و در پی آن برنامه ­ریزی مناسب برای آینده آن سازمان می­باشد. ارزیابی و مدیریت عملکرد علاوه بر روشن ساختن وضعیت موجود یک سازمان می ­تواند برنامه استراتژیک آن سازمان برای آینده سازمان را نیز مشخص نماید.

با توجه به پویایی زنجیره تامین و افزایش روزافزون رقبا، سازمان­ها بیش از پیش به دنبال یک سیستم ارزیابی عملکرد اثربخش می­باشند. برنامه استراتژیکی که تمام جوانب را در نظر گرفته و به صورت پویا تدوین شده باشد می ­تواند راهگشای سازمان­ها در بهبود عملکرد هرچه بیشترشان در زنجیره تامین باشد.

در عصر کنونی تحولات شگرف دانش مدیریت وجود نظام ارزشیابی را اجتناب ناپذیر نموده است، بگونه ای که فقدان نظام ارزیابی در ابعاد مختلف سازمان اعم از ارزیابی در استفاده از منابع و امکانات، کارکنان، اهداف و استراتژی ها را به عنوان یکی از علائم بیماری­های سازمان قلمداد می­نماید.

تمامی نکات ذکر شده در فوق باعث انتخاب مبحث ارزیابی عملکرد با بهره گرفتن از کارت امتیازی متوازن گردید. همچنین به جهت پویایی اطلاعات و تضاد بین افراد در رابطه با تصمیم گیری در رابطه با اهداف سازمان و زنجیره تامین، تئوری بازی­ها جهت تحلیل مورد استفاده قرار گرفته است.

 

1-4- مروری کلی بر ادبیات موضوع

ارزیابی و مدیریت عملکرد یکی از مفاهیم شناخته شده در بین پژوهشگران و محققان می­باشد. کاربرد کارت امتیازی متوازن در بین ابزارهای گوناگون ارزیابی عملکرد نیز در بین مطالعات بسیار به چشم می­خورد. در این میان مطالعات چندانی در رابطه با بهره گرفتن از تئوری بازی­ها در مبحث ارزیابی عملکرد به چشم نمی­خورد. در این بخش کلیاتی از مطالعات انجام گرفته در رابطه با ارزیابی عملکرد و ابزارهای مختلف آن خدمتتان ارائه می­ شود.

از ابتدایی ترین مطالعات صورت گرفته در حوزه ارزیابی عملکرد مدل سینک وتاتل[11] (1989) می باشد، که در این مدل عملکرد یک سازمان ناشی از روابط پیچیده بین هفت شاخص عملکردی اثربخشی، کارایی، کیفیت، بهره وری، کیفیت زندگی کاری، نوآوری و سودآوری است.

کیگان[12] در سال 1989 ماتریس ارزیابی عملکرد را معرفی نمود. نقطه قوت این مدل آن است که جنبه های مختلف عملکرد سازمان، شامل جنبه های مالی و غیر مالی و جنبه های داخلی و خارجی به صورت یکپارچه مورد توجه قرار می گیرد. اما این مدل به خوبی روابط بین جنبه های مختلف عملکرد سازمانی را نشان نمی دهد.

چارچوب «نتایج و تعیین کننده ها» در سال 1991 توسط فیتزگرالد و همکارانش[13] معرفی شد که مشکل ماتریس عملکرد را بر طرف می کند. این چارچوب بر این فرض استوار است که در هر سازمانی دو نوع شاخص عملکرد پایه وجود دارد. شاخص هایی که به نتایج مربوط می شوند و آنهایی که بر تعیین کننده های نتایج تمرکز دارند.

در سال 1991 مدل دیگری به نام مدل هرم عملکرد توسط لینچ کراس معرفی شد، که چگونگی ایجاد این رابطه را نشان می دهد. هدف هرم عملکرد ایجاد ارتباط بین استراتژی سازمان و عملیات آن است.

یکی از چارچوب های مطرح ارزیابی عملکرد، مدل تعالی سازمان (EFQM)[14] (1992) است که شامل عواملی است که به دو گروه اصلی «توانمندسازها» و «نتایج» تقسیم می شود.

نیلی و همکارانش[15] در سال 1995 مرور بسیار خوبی در زمینه ارزیابی عملکرد ارائه داده اند و تحقیقات بسیاری به آن ارجاع شده است؛ از جمله ملاحظات کلیدی مدنظر در این مطالعات به شرح زیر است:

• فاکتور های موثر در پیاده سازی موفقیت آمیز سیستم های ارزیابی عملکرد چیست؟
• فاکتورهای شکل دهنده ارزیابی سیستم های اندازه گیری عملکرد کدامند؟
• نحوه حمایت و پشتیبانی از سیستم های ارزیابی عملکرد در هر زمان به گونه ای که با محیط های پویا و استراتژی های متغیر مطابق باشد، چگونه است؟

یکی از مشهورترین و شناخته شده ترین مدل های سیستم اندازه گیری عملکرد، که در این پایان نامه نیز از آن استفاده شده است، مدل کارت امتیازدهی متوازن می باشد که در سال 1992 توسط کاپلان و نورتن[16] مطرح و سپس گسترش و بهبود یافت. این مدل پیشنهاد می کند که برای اندازه گیری عملکرد هر سازمانی از یک سری شاخص های متوازن در چهار بعد سازمان استفاده شود که عبارتند از مالی، مشتریان، فرایند داخلی و رشد و یادگیری.

مدل SCOR[17] (2005) یک مدل مرجع فرایندی است که توسط انجمن زنجیره تامین (SCC)[18] برای مدیریت و ارزیابی پیکره زنجیره تامین توسعه یافته است. این مدل برنامه های عملیاتی و شاخص های فراوانی را جهت برآوردن اهداف استراتژیک سازمان در اختیار مدیران قرار می دهد. پنج فرایند اصلی این مدل عبارتند از: برنامه ریزی، منابع، تولید، تحویل و بازگشت.

علاوه بر مطالعات و مدل های نام برده شده، مدل های دیگری نیز مطرح شده اند، که ازجمله آنان می توان به مدل های فرایند کسب و کار (1996)، مدوری و استیپل (2000)، تحلیل ذی نفعان 2001، مالکوم بالدریچ (1988)، اندازه گیری عملکرد یکپارچه (1997) و منشور عملکرد (2002) اشاره نمود. تمامی مدل های مذکور به بررسی و تبیین شاخص های عملکردی می پردازند و برای تحلیل شاخص ها می بایست از روش ها و تکنیک های تصمیم گیری بهره برد.

فرایند تحلیل مسیر[19] که در این پایان نامه از آن بهره گرفته شده است یک روش تحلیل چند متغیره می­باشد که برای بررسی یک مجموعه از روابط که به صورت شکل مدل علیتی خطی نمایش داده می­شوند، استفاده می­گردد. از کاربردهای این مفهوم در رابطه با ارزیابی عملکرد و تعین روابط علی و معلولی میان معیارهای کارت امتیازدهی متوازن می­توان به مطالعلت آقایان کانجی و سا[20] اشاره نمود. کانجی و سا درسال 2002 تحلیل مسیر را برای تحلیل کارت امتیازی کسب و کار ارائه شده توسط کانجی مورد استفاده قرار دادند. به علت اینکه آنها از داده ­های جزئی متقاطع استفاده کرده بودند، روش آنها قادر نیست تا روابط داخلی بین هر چارچوب موجود را تعیین کند. برنی و همکارانش[21]در سال 2009 روش چند متغیره تحلیل مسیر با داده ­های طولی را برای تحلیل عوامل سازمانی مورد استفاده قرار داده­اند. آنها در این رویکرد پس از شناسایی مؤلفه­ های مؤثر، ترسیمی از روابط علی و معلولی را مورد نظر قرار داده و سپس در قدم اول با بررسی همبستگی[22] میان عوامل، روابط را با فرض­های آماری تحت آزمون t دوطرفه مورد سنجش قرار داده و در نهایت به کمک رگرسیون مقادیر ارتباط را مورد نظر قرار داده­اند.

در سال 2013 جعفری و همکارانش[23] با بهره گرفتن از تحلیل مسیر و تئوری بازی­های مشارکتی به تعیین روابط علیتی شاخص ­های توسعه­ای علم و فناوری در بخش خصوصی صنعتی پرداختند. در این مطالعه پس از تعیین شاخص ­های مورد نظر در قالب کارت امتیازی متوازن و تعیین روابط علی میان آنها توسط فرایند تحلیل مسیر بهترین ترکیب شاخص ها را با بهره گرفتن از ارزش شیپلی[24] که یک مفهوم مهم در تئوری بازی­های مشارکتی می­باشد، تعیین نمودند.

در سال 2011 دکتر نایینی و همکارانش[25] با تلفیق تئوری بازی­های تکاملی و کارت امتیازی متوازن یک روش جدید را در ارزیابی عملکرد معرفی نمودند. در این مقاله این روش در یک زنجیره تامین محیطی اجرا گردید.

 

1-5- جنبه­ های نوآوری موضوع

• تلفیق ابزارهای مختلف در کنار کارت امتیازی متوازن جهت تعیین بهترین استراتژی­ها

این ابزارها شامل فرایند تحلیل مسیر، تئوری بازی­های مشارکتی و تئوری بازی­های تکاملی می­باشند. هر یک از این ابزار­ها به نحوی ما را در رسیدن به ترکیب استراتژیک مناسب یاری می­نمایند. الگوریتم ارائه شده در این پژوهش برای اولین بار می­باشد که مورد استفاده قرار می­گیرد.

• مشخص نمودن مسیر­ها و ترکیب­های نا مناسب استراتژیک قبل از ورود به مراحل تصمیم ­گیری با بهره گرفتن از فرایند تحلیل مسیر

تعیین میزان همبستگی و نوع همبستگی میان شاخص ­ها در ارزیابی عملکرد پیشینه زیادی دارد. اما استفاده از این موضوع به وسیله تحلیل مسیر و پیرو آن استفاده از تئوری باز­ها یک ابتکار جدید در این مطالعه به حساب می­آید. مسیرهایی که ارتباط معنا داری بین مؤلفه­ های آن وجود ندارد، باعث طولانی تر شدن اجرای الگوریتم تئوری بازی­های تکاملی برای پیدا کردن جواب بهینه می­گردند. با بهره گرفتن از تحلیل مسیر این مسیر­ها پیدا شده و حذف می­شوند.

• استفاده از مقادیر ارزش شیپلی به عنوان ورودی در تئوری بازی­های تکاملی

در تنها مطالعه پیشین که از تئوری بازی­های تکاملی استفاده شده بود، مقادیر ورودی در طرح مربع لاتین داده هایی جمع آوری شده از سطح نخبگان بود، اما در این مطالعه از مقادیر شیپلی استفاده شده است. این امر دقت الگوریتم را در رسیدن به جواب بهینه بیشتر می­نماید.

• پیاده سازی روش ارائه شده در یک کارخانه تولیدی صنایع غذایی

تمامی مراحل این الگوریتم در یک کارخانه صنایع غذایی پیاده سازی شده­است. تمام داده ­ها و اطلاعات مورد استفاده از یک مطالعه موردی واقعی بدست آمده­اند.

 

1-6- کاربران نتایج

کاربران تحقیق در وهله اول مدیران و سازمان­های مختلف می­باشند که در پی ارزیابی عملکرد و برنامه ریزی استراتژیک هستند. همچنین روش ارائه شده و موضوعات متعدد مطرح شده در این پژوهش می ­تواند مورد بررسی و مطالعه محققین زنجیره تامین و ارزیابی عملکرد قرار گیرد.

 

1-7- روش و متدلوژی تحقیق

از آنجا که مقالات موجود در ابزارهای مختلف ادبیات موضوع از اهمیت خاصی برخوردار هستند، در فصل دوم این پایان نامه به مرور موضوع و ابزارهای استفاده شده در این پژوهش پرداخته شده است. در این فصل مروری بر ادبیات موضوعی ارزیابی عملکرد صورت می­گیرد پس از آن تعاریف و مفاهیم ارزیابی عملکرد به صورت مفصل مرد بحث قرار خواهد گرفت. در ادامه تعریف و قواعد کلی تحلیل مسیر را ارائه خواهیم داد. همچنین به طور گسترده کاربرد تحلیل مسیر در مطالات پیشین را مورد بررسی قرار می­دهیم. سپس تعاریف و مباحث کلی تئوری بازی­ها را تشریح می­نماییم. در ادامه ارزش شیپلی که از آن در این مطالعه استفاده شده­است را مطرح می­نماییم و در نهایت تئوری بازی­های تکاملی را به همرا روابط آن تشریح خواهد شد. در فصل سوم روش کلی مورد استفاده و محاسبات لازم در هرمرحله ارائه شده است. بدیت ترتیب که پس از معرفی الگوریتم کلی این روش هر مرحله را به صورت جداگانه توضیح داده و مورد بررسی قرار می­دهیم. در فصل چهارم روش مطرح شده با بهره گرفتن از داده های یک شرکت تولیدی صنایع غذایی مورد ارزیابی قرار می­گیرد. در این فصل تمام مقادیر محاسباتی از جمله محاسبات مربوط به تحلیل مسیر و ارزش شیپلی و تئوری بازی­های تکاملی آورده شده است و نتایج ارائه می­گردد. در فصل پنجم نتایج حاصل از این پایان نامه ارئه می­گردد.