چکیده

افزایش رقابت در صنعت بانكداری و حضور بخش خصوصی در این عرصه، مدیران بانك ها را به انتخاب مقیاس مناسبی برای انجام خدمات بانكی واداشته است؛ به طوری كه آن ها همواره به ارزیابی عملكرد سیستم بانكی خود پرداخته و راهكارهای لازم را برای ارتقای آن اتخاذ نموده اند.یکی از دغدغه های مدیران سازمانها،آگاهی آنها از عملکرد سیستم های تحت مدیریت آنهاست.یک روش رایج در اندازه گیری کارایی، محاسبه نسبت خروجی ها به ورودی هاست ، یعنی از یک نسبت برای ارزیابی عملکرد استفاده می کنیم. تحلیل پوششی داده ها(DEA) به محاسبه کارایی واحدهای تصمیم گیرنده با نسبت چندین ورودی و چندین خروجی می پردازد.در این میان واحد تصمیم گیری  (DMU)هایی وجود دارند که دارای ساختار شبکه ای دو مرحله ای می باشند. تحقیق حاضر با عنوان طراحی تولید در دوره فعالیت آینده با بهره گرفتن از تکنیک تحلیل پوششی داده ها مربوط به یک دوره یکساله در سال 1390می باشد.هدف از انجام این پژوهش پاسخ به این سوال است  که چگونه می توان با بهره گرفتن از تکنیک های غیرپارامتری برای دوره بعدی فعالیت سیستم های تولیدی هدف گذاری نمود به گونه ای که کارا یی آنها بهبود یابد.  نوع روش تحقیق توصیفی و با بهره گرفتن از استدلالهای ریاضی بوده،روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانی می باشد.ابزار گردآوری اطلاعات ،اسناد و مدارک موجود در بانک بوده و مربوط به 30 شعبه از یکی از بانکهای تجاری استان گیلان می باشد. در این راستا با بررسیهای زیاد نسبت به تعیین شاخصهای موثر به عنوان ورودی و خروجی اقدام نموده ، سپس با بهره گرفتن از مدل CCR[1]، به شناسایی و ارزیابی عملكرد شعب بانک پرداخته شد .نتایج نشان می دهد که 10 شعبه از 30 شعبه مورد بررسی کارا بوده که شعبات ناکارا با الگو قرار دادن شعبات کارا می توانند نقاط ضعف خود را بهبود دهند و سپس با توجه به نتایج حاصل از نرم افزار تغییرات تقاضا را برای دوره بعدی پیش بینی نمودیم ،که به عنوان راهنمایی برای مدیر جهت تغییر شاخص ها در دوره بعدی فعالیت مورد استفاده قرار می گیرد.

کلمات کلیدی: تحلیل پوششی داده ها، فرایند دو مرحله ای، شاخص میانی، کارایی.

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                                                            صفحه

فهرست جدول‌ها 8

فهرست شکل‌‌ها و نمودارها 9

فصل 1-          مقدمه. 11

1-1-               سرآغاز. 11

1-2-                بیان مسئله. 12

1-3-               اهمیت و ضرورت تحقیق.. 14

1-3-1-                  اهداف تحقیق.. 16

1-4-               مدل تحقیق.. 16

1-5-               پرسش های تحقیق.. 17

1-6-                تعاریف تحقیق.. 18

1-7-               قلمرو تحقیق.. 19

1-7-1-                 موضوعی.. 19

1-7-2-                 زمانی.. 19

1-7-3-                 مکانی.. 19

1-8-               متغیرها 19

1-8-1-                 ورودی ها 20

1-8-2-                 خروجی ها 20

1-8-3-                 روش جمع آوری داده ها 20

1-8-4-                 روش تجزیه و تحلیل داده ها و ابزار اندازه گیری.. 20

1-9-               ادبیات و پیشینه تحقیق.. 21

1-10-             ساختار پایان نامه. 25

فصل 2-             روش های پارامتری تحلیل کارایی… 27

2-1-               مقدمه. 27

2-2-                کارایی.. 28

2-2-1-                 کارایی مطلق.. 28

2-2-2-                 کارایی نسبی.. 29

2-3-               چرا ارزیابی می کنیم و چگونه ارزیای کنیم. 34

2-4-               روش های پارامتری برای تقریب تابع تولید. 37

2-5-               تابع کاب – داگلاس…. 42

فصل 3-             روش های غیر پارامتری و انواع مدل های آن.. 46

3-1-               مقدمه. 46

3-2-                فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP. 47

3-2-1-                 ترسیم و تشریح درخت سلسله مراتبی.. 49

3-2-2-                 مشکلات تصمیم گیری چندمعیاره 50

3-3-               روش تحلیل پوششی داده ها 52

3-3-1-                 حالت یک خروجی و یک ورودی.. 56

 

3-3-2-                 حالت دو ورودی و یک خروجی.. 60

3-3-3-                 حالت یک ورودی و دو خروجی.. 63

3-4-               تابع تولید. 67

3-5-               مجموعه امکان تولید. 68

3-5-1-                 خواص مجموعه امکان تولید. 68

3-6-               کارایی.. 69

3-7-               انواع مدل های DEA.. 71

3-7-1-                 مدل CCR.. 71

3-7-1-1                     ماهیت ورودی مدل CCR.. 71

3-7-1-2                     ماهیت خروجی مدل CCR.. 74

3-7-1-3                     فرم پوشش مدل CCR با ماهیت خروجی.. 74

3-7-1-4                     مجموعه مرجع و بهبود در کارایی.. 77

3-7-1-5                     قضایای کارایی CCR.. 78

3-7-2-                 مدل BCC.. 79

3-7-3-                 مدل جمعی.. 83

3-7-3-1                     خاصیت مدل جمعی.. 85

3-7-4-                  اندازه کارایی مبتنی بر متغیر های کمکی (SBM) 85

3-7-5-                  مدلهای FDH.. 86

3-7-5-1                     امتیازات مدل های FDH.. 87

3-7-5-2                     ایرادات مدل های FDH.. 87

3-8-                کاربرد های DEA.. 88

3-8-1-                 چند کاربرد: 89

3-8-1-1                     کاربرد در شرکتهای گاز: 89

3-8-1-2                     طرح ریزی تولید در شعب  بانک: 90

3-8-1-3                     ارزیابی عملکرد بانکها 90

3-8-1-4                     رستوران زنجیره ای در چین: 91

3-9-                مزایای تحلیل پوششی داده ها: 91

معایب تحلیل پوششی داده ها : 92

فصل 4-             یک کار عملی در الگوبرداری در بانکداری… 95

4-1-               مقدمه. 95

4-2-               روش تحقیق.. 96

4-3-               جامعه مورد مطالعه. 96

4-4-                روش گردآوری اطلاعات: 96

4-5-               روش تجزیه و تحلیل اطلاعات: 96

4-6-               فرایند ارزیابی عملکرد شعب در این تحقیق: 97

4-6-1-                 تعیین ورودی ها و خروجی ها: 97

4-6-1-1                     ورودی ها: 98

4-6-1-2                     خروجی ها: 98

4-6-2-                 محدوده زمانی.. 98

4-6-3-                 جامعه آماری.. 98

4-6-4-                 روش تحقیق.. 98

4-7-               انتخاب مدل DEA برای رسیدن به هدف: 99

4-7-1-                 روش پوششی CCR ورودی محور 99

4-7-2-                 روش پوششی CCR خروجی محور 99

4-8-               انتخاب نرم افزار برای حل مدل: 100

4-9-                تجزیه و تحلیل داده ها 101

4-9-1-                 تکنیک CCR.. 101

4-9-2-                 آمار کلی: 110

4-9-3-                  نمودار کارایی.. 112

فصل 5-             نتیجه گیری و پیشنهاد. 115

5-1-               مقدمه. 115

5-2-               پاسخ به پرسش های پژوهش…. 116

5-3-               پیشنهادات کاربردی بر مبنای نتایج.. 116

5-4-               پیشنهادات برای تحقیقات آینده. 117

5-5-               محدودیت ها: 117

فهرست جدول‌ها

عنوان                                                                                                      صفحه

جدول ‏3‑1: حالت یک خروجی و یک ورودی… 57

جدول ‏3‑2: کارایی… 59

جدول ‏3‑3: حالت دو ورودی و یک خروجی… 62

جدول ‏3‑4: حالت یک ورودی و دو خروجی… 64

جدول ‏4‑1: جدول مقادیر کمی ورودی ها و خرجیها مربوط به 10شعبه. 101

جدول ‏4‑2: وزن های حاصل از اجرای مدل CCR.. 102

جدول ‏4‑3: جدول شعب  مرجع شعب  ناکارا 103

جدول ‏4‑4: جدول الگو شعب  ناکارا 105

جدول ‏4‑5: جدول مقادیر کمبود و مازاد خروجی و ورودی… 106

جدول ‏4‑6: نقاط تصویرواحدهای تحت ارزیابی… 107

 

فهرست شکل‌‌ها و نمودارها

عنوان                                                                                                                              صفحه

شكل  ‏2‑1  : برازش یک تابع خطی… 41

شكل  ‏3‑1  : کارایی… 58

شكل  ‏3‑2  : رگرسیون آماری… 59

شكل  ‏3‑3  : بهبود شعبه A.. 61

شكل  ‏3‑4  : بهبود فروشگاه A.. 63

شكل  ‏3‑5  : بهبود. 65

شكل  ‏3‑6  : تابع تولید.. 69

شكل  ‏3‑7  : مجموعه امکان تولید مدل CCR.. 76

 

فصل 1-                    مقدمه

 

1-1- سرآغاز

به دلیل نقش بسیار مهم و اساسی بانك ها در اكثر فعالیت های اقتصادی، بررسی عملكرد و سنجش کارایی هریک از بانك های موجود درسیستم بانكی كشور از جایگاه ویژه ای برخوردار است .دراین پژوهش قصد داریم با سنجش کارایی و مشخص نمودن شعبات کارا و ناکارا تغییرات ورودی هاوخروجی ها را برای دوره بعدی فعالیت پیش بینی نماییم به گونه ای که کارایی شعب  بهبود یابد.

ابتدا در قالب یک مثال پیش بینی فعالیت وطراحی تولید را شرح می دهیم.دانشگاهی را در نظر می گیریم .واحدهای دانشگاهی زیر نظر سازمان مرکزی فعالیت می کنندو مقادیر کمی ورودی و خروجی در گذشته و حال موجود است.از تولیدات این دانشگاه می توان مقالات،کتب تالیف شده توسط اعضای هیئت علمی وغیره را نام برد.مدیر دانشگاه تصمیم می گیرد برای سال آینده بودجه ای را در اختیار هیئت علمی قرار دهد،در مقابل هیئت علمی موظف است که تولیدات خود را زیاد کند،به طور مثال موظف است 10مقاله علمی ارائه دهد.پس تغییر تولید از حال به آینده و منابعی که باید تخصیص یابد معلوم است.در این جا هدف ما از طراحی تولید این است که منابع ورودی و خروجی را بین واحدهای دانشگاهی سرشکن نماییم،یعنی با فرض داشتن منابع و تغییرات تولید در دوره بعدی فعالیت هدف گذاری نماییم و عملکرد هر واحد دانشگاهی را در دوره بعدی فعالیت بهبود دهیم.

در این راستا ابتدا در این بخش به تشریح موضوع و بیان مسئله پرداخته وروش پژوهش، جامعه آماری، روش گردآوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات، قلمرو پژوهش و ابزار اندازه گیری داده های پژوهش را بیان بیان می نماییم.

1-2-         بیان مسئله

در پی تعالی و تكامل دانش بشر در علم اقتصاد، مفهوم كارایی توسعه یافته و در دو دهه اخیر، اندازه گیری آن نیز برمبنای تئوری های مختلف امكان پذیر و عملی شده است . در اقتصاد، كارایی به معنی تولید حداكثر ستانده ممكن با

به منظور انجام تحقیق پرسشنامه این مدل ترجمه و ویرایش شد و بین 320 نفر توزیع گردید که 160 نفر از آنها مشتریان فروشگاه هایپراستار و 160 نفر دیگر از مشتریان فروشگاه های شهروند بودند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که مصرف کنندگان کیفیت خدمات ارائه شده در فروشگاه هایپراستار را بهتر از کیفیت خدمات ارائه شده در فروشگاه های شهروند می دانند.این نتیجه بدست آمده در همه ابعاد کیفت خدمات خرده فروشی نیز به همین صورت بوده و فروشگاه هایپراستار توانسته است خدمات با کیفیت تری نسبت به فروشگاه های شهروند ارائه کند و مشتریان خود را راضی تر نگه ندارد.

واژگان کلیدی: کیفیت خدمات خرده فرشی، جنبه های فیزیکی، قابلیت اطمینان، تعامل شخصی، حل مسئله، خط مشی، هایپراستار، شهروند

فهرست مطالب

فصل اول.. 8

1-1- مقدمه. 9

2-1- تشریح و بیان موضوع. 9

3-1- اهمیت و ضرورت… 11

4-1- هدف از تحقیق.. 11

5-1- سوال تحقیق.. 11

6-1- فرضیات تحقیق.. 12

7-1- قلمرو تحقیق.. 14

8-1- تعریف واژگان و اصطلاحات تخصصی.. 14

فصل دوم. 15

1-2- خدمات… 16

1-1-2-  تعریف… 16

2-1-2- خدمت به عنوان یک فرایند.. 19

1-2-1-2- طبقه بندی فرایندهای خدماتی.. 20

3-1-2- تقسیم بندی خدمات… 21

4-1-2- خدمت به عنوان یک سیستم.. 22

1 -4-1-2- سیستم عملیات خدماتی.. 22

2-4-1-2- سیستم ارائه خدمت.. 23

3-4-1-2- سیستم بازاریابی خدمت.. 23

2-2- بازاریابی خدمات… 25

1-2-2- بازاریابی خدمات در مقابل بازاریابی کالاهای فیزیکی.. 26

2-2-2- مثلث بازاریابی خدمات… 26

1-2-2-2- بازاریابی خارجی.. 28

2-2-2-2- بازاریابی داخلی.. 31

3-2-2-2- بازاریابی تعاملی.. 32

3-2-2- تکنولوژی و مثلث خدمات… 35

4-2-2- آمیخته بازاریابی خدمات… 36

3-2- مدل های اندازه گیری کیفیت خدمات… 39

1-3-2- مدل سروکوال.. 40

1-1-3-2- مراحل اجرای مدل.. 43

2-1-3-2- تجزیه و تحلیل دقیق مدل.. 44

3-1-3-2- انتقادات وارد بر سروکوال.. 52

4-1-3-2- در مورد ابزار تحقیق.. 55

2-3-2- مدل سروپرف… 56

1-2-3-2- نقاط قوت و ضعف مدل سروپرف.. 58

3-3-2- مدل كیفیت کارکردی و فنی (گرونرو 1982). 59

4-3-2- مقیاس کیفیت خدمات خرده فروشی (RSQS) 62

4-2- مثالهایی از تحقیقات انجام شده مشابه. 65

 

5-2- خرده فروشی.. 69

1-5-2- انواع خرده فروشی.. 69

2-5-2- فروشگاه های زنجیره ای.. 71

1-2-5-2- تاریخچه ایجاد فروشگاه های زنجیره ای.. 72

2-2-5-2- اهداف فروشگاه های زنجیره ای.. 74

3-5-2- استراتژی فروشگاهی و خرده فروشی.. 74

1-3-5-2- مقدمه. 74

2-3-5-2-  استراتژی فروشگاهی.. 75

3-3-5-2- چیدمان کالا  در فروشگاه ها 76

4-3-5-2- معماری فروشگاه 76

فصل سوم. 80

1-3- مقدمه. 81

2-3- روش تحقیق.. 81

3-3- روش های گردآوری داده. 81

1-3-3- جمع آوری اطلاعات از طریق کتابخانه. 81

2-3-3- جمع آوری اطلاعات به شیوه میدانی.. 82

4-3- جامعه آماری.. 82

5-3- اندازه نمونه. 82

6-3- شیوه نمونه گیری.. 83

7-3- ابزار سنجش «پرسشنامه». 83

8-3- روایی و پایایی پرسشنامه. 85

1-8-3- روایی پرسشنامه. 85

2-8-3- پایایی پرسشنامه. 86

9-3- روش های آماری مورد استفاده. 87

1-9-3- آزمون T دو نمونه مستقل.. 87

2-9-3- تحلیل واریانس یک عامله (ANOVA) 88

3-9-3- آزمون فریدمن.. 89

4-9-3- تحلیل عاملی.. 90

فصل چهارم. 92

1-4- مقدمه. 93

2-4- بررسی ویژگی های جمعیت شناختی.. 93

1-2-4- جنسیت… 93

2-2-4- سن.. 94

3-2-4- تحصیلات… 94

4-2-4- شغل.. 95

5-2-4- میزان درآمد.. 96

6-2-4- دفعات خرید از فروشگاه های شهروند.. 96

7-2-4- دفعات خرید از فروشگاه هایپراستار. 97

3-4- آزمون تحلیل عاملی تاییدی.. 98

4-4- بررسی فرضیات… 101

1-4-4- بررسی فرضیه اصلی.. 101

2-4-4- بررسی فرضیات فرعی.. 102

1-2-4-4- بررسی فرضیه بعد جنبه های فیزیکی.. 102

2-2-4-4- بررسی فرضیه قابلیت اطمینان.. 103

3-2-4-4- بررسی فرضیه تعامل شخصی.. 104

4-2-4-4- بررسی فرضیه حل مسئله. 106

5-2-4-4- بررسی فرضیه خط مشی.. 107

3-4-4- بررسی فرضیه اصلی دوم. 105

4-4-4- بررسی فرضیات فرعی.. 106

1-4-4-4- بررسی فرضیه بعد جنبه های فیزیکی.. 106

2-4-4-4- بررسی فرضیه قابلیت اطمینان.. 107

3-4-4-4- بررسی فرضیه تعامل شخصی.. 108

4-4-4-4- بررسی فرضیه حل مسئله. 108

5-4-4-4- بررسی فرضیه خط مشی.. 109

5-4- خلاصه بررسی فرضیات و سوالات… 114

فصل پنجم.. 117

1-5- مقدمه. 118

2-5- نتیجه گیری.. 118

3-5- پیشنهادات عملی و تحقیقات آتی.. 121

4-5- محدودیت های تحقیق.. 122

منابع و مآخذ.. 123

الف) منابع فارسی.. 124

ب) منابع انگلیسی.. 126

پیوست و ضمائم.. 133

فصل اول

کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

سازمان ها، شرکت ها و موسسات اعم از انتفاعی و غیر انتفاعی برای این که در شرایط رقابتی کنونی بتوانند به حیات خود ادامه دهند و به اهداف سود دهی دست یابند، نیازمند این هستند که کالاها و یا خدمات آن ها مورد استقبال مشتریان قرار گیرد و با کیفیت بالای محصولات خود وفاداری را در او ایجاد کنند و یک رابطه بلند مدت با مشتری ایجاد کنند که این لازمه بقای هر کسب و کاری می باشد، در واقع کیفیت خدمات می تواند یک عامل اصلی برای ایجاد مزیت رقابتی در یک کسب و کار نسبت به سایر رقبا باشد و سازمان ها با حفظ بازار فعلی و بازارسازی با تأمین اهداف مالی خود در بازار رقابت به حیات ادامه دهند.

بحث کیفیت در بازارهای خدماتی نسبت به مواردی که کالا ملموس بوده حائز اهمیت بالاتری است و ویژگی های خاص خدمات که آن ها را از کالا متمایز می سازد باعث می شود که بحث کیفیت در مورد آن ها اهمیت بیشتری داشته باشد و کسب و کارها در پی آن باشد که به صورت پیوسته کیفیت خدمات خود را مورد سنجش قرار دهند و با شناسایی ابعاد کیفیت از دید مشتری سطح کیفیت خدمات خود را تا حد ممکن به خواست مشتری نزدیک کنند و از این طریق سهم بیشتری از بازار را بدست آورند.

2-1- تشریح و بیان موضوع

 

فهرست مطالب

چکیده: 1

فصل اوّل.. 2

1-1- مقدمه. 3

1-2- بیان مسئله. 4

1-3- ضرورت و اهمیت تحقیق.. 5

1-4- اهداف تحقیق.. 5

1-5- سوابق تحقیقات گذشته. 6

1-6- سوالات تحقیق.. 6

1-6-1- سوال اصلی.. 6

1-6-2- سوالات فرعی.. 7

1-7- روش تحقیق.. 7

1-8- روش گردآوری اطلاعات.. 7

1-9- ابزار گرداوری اطلاعات.. 7

1-10- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات.. 7

1-11- تعریف واژه ها و اصطلاخات تخصصی.. 8

فصل دوم. 9

2-1- مقدمه. 10

2-2- مفهوم تكنولوژی.. 10

2-3- طبقه بندی تکنولوژی.. 12

2-4- عناصر اصلی تكنولوژی.. 13

2-5-  مدیریت تكنولوژی.. 14

2-6- تكنولوژی و مزیت رقابتی.. 16

2-6-1- ابعاد مزیت رقابتی.. 17

2-7- اكتساب تكنولوژی.. 18

2-7-1- انتقال تكنولوژی.. 21

2-7-2- انواع شیوه های اكتساب تكنولوژی.. 24

2-7-3-  مدل‌های اكتساب تكنولوژی.. 30

2-8- مروری بر تحقیقات گذشته. 41

2-8-1- جایگاه اكتساب تكنولوژی در مطالعات صورت پذیرفته. 41

2-8-2- سابقه تحقیقات و مطالعات انجام گرفته. 42

2-8-3- معیارهای تاثیرگذار بر شیوه های اكتساب تكنولوژی.. 53

فصل سوّم. 63

3-1-مقدمه. 64

3-2-روش تحقیق.. 64

3-3- ابزار و روش گرد آوری اطلاعات.. 65

3-4- روایی ابزار اندازه گیری.. 66

3-5-جامعه و نمونه تحقیق.. 66

3-6-تکنیک DEMATEL فازی.. 66

3-7- روش تحلیل شبکه  ANP. 70

3-7-1- تفاوت روش تحلیل شبکه و تحلیل سلسله مراتبی.. 71

3-7-2- مراحل روش تحلیل شبکه. 72

3-7-2-1- ساخت مدل و پیکربندی مساله. 72

3-7-2-2-تشکیل ماتریس مقایسه زوجی و محاسبه بردار های وزن.. 72

3-7-2-3-تشکیل سوپر ماتریس…. 73

3-7-2-4محاسبه توزیع ماندار سوپر ماتریس وزن دار شده 74

3-7-2-5- نرمال کردن وزن‌های بدست آمده با در نظر گرفتن هر خوشه. 74

3-7-2-6-انتخاب گزینه برتر. 74

فصل چهارم. 75

4-1- مقدمه. 76

4-2- گروه بندی عوامل تاثیر گذار در استراتژی اکتساب تکنولوژی.. 76

4-2-1- عوامل شناسایی شده برای قابلیت سازمان.. 77

4-2-2- عوامل شناسایی شده برای استراتژی سازمان.. 77

4-2-3- عوامل شناسایی شده برای برای تکنولوژی.. 78

4-2-4- عوامل شناسایی شده برای عوامل محیطی.. 78

4-3- تاثیر گروه های اصلی اثر گذار بر همدیگر. 79

4-4- شناسایی ارتباط عوامل در درون هریک از گروه‌ها 83

4-4-1- ارتباط بین عوامل مربوط به قابلیت سازمان.. 83

4-4-2- ارتباط بین عوامل مربوط به استراتژی سازمان.. 84

4-4-3- ارتباط بین عوامل مربوط به تکنولوژی سازمان.. 85

4-4-4- ارتباط بین عوامل مربوط به محیط.. 86

جدول4-8 ارتباط عوامل مربوط به محیط.. 86

4-5- مدل تحقیق.. 87

4-6- روش ANP برای اولویت بندی استراتژی‌های اکتساب.. 88

4-6-1- اولویت بندی تاثیر هر یک از گروه‌ها بر روی هدف.. 88

4-6-2- اولویت بندی معیارها در درون هر کدام از گروه‌ها 89

4-6-3- سوپر ماتریس اولیه. 93

4-6-4- توزیع ماندار سوپر ماتریس…. 97

4-6-5- وزن نرمال شده استراتژی‌های اکتساب تکنولوژی.. 101

فصل پنجم. 102

5-1- مقدمه. 103

5-2- تجزیه‎وتحلیل سوالات تحقیق.. 103

5-2-1- سوال اصلی.. 103

5-2-2- سوالات فرعی: 104

5-3- یافته‌ها و نتایج تحقیق.. 105

 

5-4- پیشنهادات تحقیق.. 107

5-4-1- پیشنهادهایی برای صنعت پتروشیمی ایران.. 107

5-4-2- پیشنهادهای برای تحقیقات آتی.. 107

ضمیمه. 108

Abstract 143

 

فهرست جداول

جدول2-1 اثرات و نتایج مورد انتظار ناشی از اكتساب تكنولوژی…………………………………………………………………………………………………………………………….. 20

جدول2-2 انواع روش های اكتساب تكنولوژی با توجه به تحقیقات گذشته……………………………………………………………………………………………………………. 28

جدول 2-3 دسته بندی شیوه های اكتساب تكنولوژی به سه دسته كلی……………………………………………………………………………………………………………. 29

جدول 2-4مدل چیزا…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 30

جدول2-5 مدل روبرت و بری………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 32

جدول2-6 مدل فورد…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 33

جدول 2-7 مدل Gilbert……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 35

جدول 2-8 مدل جامع انتخاب روش مناسب اكتساب تكنولوژی…………………………………………………………………………………………………………………………….. 36

جدول 2-9 متداول‌ترین تحقیقات صورت پذیرفته در حوزه تكنولوژی در كشورهای در حال توسعه و توسعه یافته………………………… 41

ستین دمار……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 41

جدول2-10 ‌دسته بندی تحقیقات پیشین (خارجی)…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 46

جدول 2-11 دسته بندی تحقیقات پیشین ( داخلی)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 52

جدول 2-12 معیارهای اكتساب تكنولوژی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 53

جدول2-13 ابعاد اكتساب تكنولوژی و تحقیقات پیشین……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 57

جدول2-14 تعریف معیارهای تاثیرگذار بر شیوه های اكتساب تكنولوژی…………………………………………………………………………………………………………… 57

جدول 3-1 اصطلاحات زبانی و ارزشهای زبانی متناظر تکنیک DEMATEL………………………………………………………………………………………………….. 66

جدول 4-1عوامل گروه بندی شده در گروه قابلیت سازمان………………………………………………………………………………………………………………………………………. 76

جدول4-2 عوامل شناسایی شده برای استراتژی سازمان…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 76

جدول4-3 عوامل گروه بندی شده در گروه تکنولوژی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 77

جدول4-4 عوامل گروه بندی شده در گروه عوامل محیطی……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 77

جدول 4-5 نحوه ارتباط عوامل مربوط به قابلیت سازمان……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 82

جدول4-6 ارتباط عوامل مربوط به استراتژی سازمان…………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 83

جدول4-7 ارتباط عوامل مربوط به تکنولوژی سازمان…………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 84

جدول 4-9سوپر ماتریس اولیه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 92

جدول 4-10 توزیع ماندار سوپر ماتریس…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 96

 

نمودارها

نمودار2-1 عناصر تشکیل دهنده تکنولوژی.. 13

نمودار2-2 فرایند انتقال تکنولوژی.. 23

نمودار3-1 فرایند کلی تحقیق.. 65

نمودار4-2 نتایج مقایسات زوجی معیارها با توجه به هدف.. 87

نمودار 4-3 مقایسات زوجی معیارها با توجه به قابلیت سازمان.. 88

نمودار 4-4 مقایسات زوجی معیارها با توجه به استراتژی سازمان.. 89

نمودار 4-5 مقایسات زوجی معیارها با توجه به تکنولوژی.. 90

نمودار 4-6 مقایسات زوجی معیارها با توجه عوامل محیطی.. 91

نمودار4-7 وزن نرمال شده استراتژی‌های اکتساب تکنولوژی.. 100

 

چکیده

با توجه به سرعت جهانی شدن و  رقابت تنگاتنگ در عرصه جهانی، تکنولوژی‌های برتر به عنوان مزیت رقابتی برای حضور در بازار های جهانی مطرح شده‌اند. اگر سازمان‌ها می‌خواهند از تغییرات تکنولوژیکی عقب نمانند، می‌باید قادر باشند تا تکنولوژی‌های مورد نیاز خود را کسب و از تکنولوژی‌های خود بهره برداری کنند. در تنظیم استراتژی تکنولوژی یکی از بحرانی‌ترین مراحل این است که چگونه تکنولوژی مورد نیاز را کسب کنیم. اکتساب تکنولوژی این مورد را در نظر می‌گیرد که آیا تکنولوژی را از طریق توسعه داخلی، همکاری با دیگر شرکت‌ها و موسسات و یا خرید تکنولوژی بدست آوریم.

این پژوهش با هدف اولویت بندی استراتژی های اکتساب تکنولوژی انجام گرفت که اجزای کلیدی موثر بر سبک اکتساب تکنولوژی شناسایی گردید سپس این عوامل در چهار گروه عوامل محیطی ، تکنولوژی سازمان، استراتژی  وعوامل مربوط به قابلیت سازمان گروه بندی شد. ارتباط درون هر یک از گروه ها با بهره گرفتن از ماتریس مقایسات زوجی بدست آمد و ارتباط بین گروه ها با تکنیک  DEMATEL  فازی حاصل شد و نهایتا با بهره گرفتن از روش ANP استراتژی های اکتساب تکنولوژی اولویت بندی گردید.

در بین استراتژی های اکتساب تکنولوژی خرید در اولویت اول، همکاری در اولویت دوم و ساخت در اولویت سوم قرار گرفت. در بین دوازده عامل محیطی، عوامل سیاسی و قانونی و اجرای تحریم‌های اقتصادی با 1/27 درصد بیشترین تاثیر، در میان نه عامل مربوط به قابلیت سازمان، معیار آشنایی شرکت با وضعیت بازار 6/26 درصد دارای بیشترین تاثیر، عوامل مربوط به استراتژی سازمان شامل پنج عامل بود که در بین این پنج عامل، معیار تناسب با استراتژی کسب و کار با 3/51 درصد در رتبه اول و در بین عوامل مربوط به تکنولوژی، هزینه های تحقیق و توسعه با 4/21 درصد در اولویت اوّل تاثیر گذاری بر استراتژی اکتساب تکنولوژی قرار دارد.

واژگان کلیدی: مدیریت تکنولوژی، استراتژی، اکتساب تکنولوژی، DEMATEL فازی، ANP

فصل اوّل

کلّیات

1-1- مقدمه

در سراسر تاریخ انسان، تکنولوژی  تاثیری عمیق بر توسعه انسان و بر پیشرفت تمدن داشته است. علی رغم  این حقیقت که تکنولوژی بزرگ‌ترین و فراگیرترین عامل موثر بر زندگی انسان امروزی است، اما هنوز هم برای بسیاری از مردم یک معماست و هنوز هم بسیاری از عوام و خواص نمی‌توانند تعریف دقیقی از آن ارائه بدهند. لذا بهتر است بحث را با ارائه تعریفی روشن از تکنولوژی آغاز کنیم . (خلیل،1386)

تکنولوژی را می‌توان تمام دانش، کالاها، فرایندها،ابزارها، روش‌ها و سیستم‌هایی تعریف کرد که در جهت خلق و ساخت کالاها و ارائه خدمات به کار گرفته می‌شوند. تکنولوژی عبارتست از روش انجام کارها به وسیله ما. تکنولوژی ابزاری است که به وسیله آن می‌توانیم به اهداف خود دست یابیم. تکنولوژی، اجرای عملی دانش است، ابزاری است که به کمک تلاش و سعی آدمی می‌آید.(همان منبع)

با توجه به سرعت جهانی شدن و  رقابت تنگاتنگ در عرصه جهانی، تکنولوژی‌های برتر به عنوان مزیت رقابتی برای حضور در بازار های جهانی مطرح شده‌اند. اگر سازمان‌ها می‌خواهند از تغییرات تکنولوژیکی عقب نمانند، می‌باید قادر باشند تا تکنولوژی‌های مورد نیاز خود را کسب و از تکنولوژی‌های خود بهره برداری کنند. لذا تصمیماتی در این خصوص اتخاذ می‌شود باید در فعالیت‌های طراحی استراتژی و برنامه ریزی یک سازمان مد نظر قرار گیرند. چنانچه در یک سازمان امکان دسترسی به تکنولوژی در داخل نباشد به منزله ناتوانی روی تکنولوژی کلیدی است که باید از بیرون تامین نماید( بین،2007) .

1-2- بیان مسئله

تدوین و اجرای موثر استراتژی تکنولوژی به عنوان عامل اصلی در مزیت رقابتی یک شرکت لحاظ می‌گردد. مطالعات زیادی در مورد اینکه چه طور چشم انداز استراتژی تکنولوژی را تعریف کنیم، وجود دارد. برخی از این مطالعات بر توسعه تکنولوژی و برخی بر توسعه دانش تاکید دارد.(داونپورت[1] و دیگران، 2003). اما آنچه همه ادبیات‌ها در آن مشترک هستند این است که استراتژی تکنولوژی فرایندی است که، از مجموعه ای گام‌هایی تشکیل می‌شود که این گام‌ها از تصمیم‎گیری استراتژیک  تا اجرای استراتژیک را  مورد توجه قرار می‌دهد. از جمله آنها می‌توان به اکتساب، مدیریت و اکتشاف تکنولوژی اشاره کرد(داونپورت و دیگران، 2003) ( فورد[2]، 2008 (.

در تنظیم استراتژی تکنولوژی یکی از بحرانی‌ترین مراحل این است که چگونه تکنولوژی مورد نیاز را کسب کنیم. اکتساب تکنولوژی این مورد را در نظر می‌گیرد که آیا تکنولوژی را از طریق توسعه داخلی، همکاری با دیگر شرکت‌ها و موسسات و یا خرید تکنولوژی بدست آوریم(چو و یو[3]،2000(. تنوع استراتژی‌های (سبک‌ها) اکتساب تکنولوژی و پیچیدگی محیط تجارت مدرن منجر به این شده که تصمیم‎گیری برای آن بسیار مشکل باشد. بنابراین نیاز مبرم به شناسایی عوامل داخلی و خارجی تاثیر گذار در شیوه اکتساب تکنولوژی  احساس می‌شود و همچنین تاثیر هر کدام از گروه عوامل بر گروه های دیگر نیز می‌تواند نهایتا تاثیر گذار بر سبک اکتساب تکنولوژی باشد و نتایج تحقیق بدون در نظر گرفتن تاثیر گروه‌ها بریکدیگر می‌تواند ناقص باشد به همین دلیل تاثیر آن‌ ها  بر یکدیگر نیز باید مورد توجه قرار گیرد.

مطالعات زیادی انجام شده است که اجزای کلیدی موثر بر سبک اکتساب تکنولوژی را شناسایی  می‌کند(کروکاوا[4]، 1997) (هوانگ و تانگ[5]، 2007). با این حال وجود شکاف بین تصمیمات نهایی و عوامل اثر گذار احساس می‌شود. هر چند عوامل زیادی شناسایی شده که موثر در سبک اکتساب می‌باشند، اما وجود مطالعات اندک در مورد اینکه چطور یک تصمیم استراتژیک مبتنی بر مجموعه ای بزرگ از عوامل با رویکردی کمی و سیستماتیک  می‌توان گرفت، احساس می‌شود. شمار زیادی از استراتژی‌های اکتساب تکنولوژی شناسایی شده که شامل استراتژی خرید فن آوری، خرید لیسانس، ماموریت تحقیق و توسعه، ائتلاف تحقیق و توسعه، استفاده از کارمندان نخبه، تحقیق وتوسعه درونی و غیره می‌باشد که تصمیم‎گیری در این زمینه می‌تواند با بهره گرفتن از برنامه‎ ریزی ریاضی، تجزیه‎وتحلیل آماری و روش‌های تصمیم‎گیری چند معیاره باشد.

در این پژوهش با توجه به وجود شرایط متعدد در سازمان‌ها، شرکتهای صنعتی و خدماتی از یکسو و از سوی دیگر  تنوع و تفاوت  استراتژی‌های اکتساب با توجه به نوع نیاز صنعت پتروشیمی ایران استراتژی مناسب انتخاب می‌شود. به منظور انتخاب استراتژی مناسب به دلیل محدودیت‌های دسترسی به خبرگان از روش‌های MADM استفاده خواهد شد.

1-1-مقدمه 2

1-2-بیان مسئله 3

1-3-اهمیت موضوع 4

1-4- اهداف اساسی انجام تحقیق 5

1-4-1-اهداف علمی 5

1-4-2-اهداف کاربردی 5

1-5- سوالات وفرضیات تحقیق 6

1-5-1-سوالات تحقیق 6

1-5-2-فرضیات تحقیق 6

1-6- چارچوب نظری 7

1-7- مدل تحقیق 8

1-8- تعاریف اصطلاحات و متغیرهای تحقیق 9

1-9- روش تحقیق 12

1-10- جامعه تحقیق 12

1-11- قلمرو تحقیق 12

1-12- روش نمونه گیری و حجم نمونه 13

1-13- روش و ابزار جمع آوری اطلاعات 13

1-14- روش تجزیه وتحلیل 13

1-15- محدودیتها و مشکلات تحقیق 14

فصل دوم : مطالعات نظری

2-1- مقدمه 16

2-2- تاریخچه الگوی چابک 17

2-3- مفهوم چابکی و تولید چابک 19

2-4- محدودیتهای الگوی چابک 21

2-5- تولید چابک 21

2-5-1- اصول چهارگانه تولید چابک 22

2-5-2- ویژگیهای تولید چابک 23

2-5-3- مدلهای چابکی 24

2-6- مدیریت زنجیره تامین 34

2-6-1- تعریف مدیریت زنجیره تامین 36

2-6-2- مراحل پنج گانه مدیریت زنجیره تامین 40

2-6-3- زنجیره تامین چابک 41

2-6-4- بسترسازی چابکی در میان زنجیره تامین 45

2-6-5- چارچوب مفهومی زنجیره تامین چابک 46

2-6-6- ماهیت زنجیره تامین چابک 50

2-6-7- عناصر یک زنجیره تامین چابک 52

2-6-8- شاخص های زنجیره تامین چابک 54

2-6-9- مدل های زنجیره تامین چابک 55

2-7-چارچوب نظری 73

2-8- مدل تحقیق 80

2-9- پیشینه تحقیق 81

فصل سوم  : روش شناسی تحقیق

3-1- مقدمه 85

3-2- روش تحقیق 86

3-3- جامعه آماری و حجم نمونه 86

3-4- روش و ابزار جمع آوری اطلاعات 87

3-5- روش تجزیه وتحلیل 92

3-6- مراحل اجرایی تحقیق 92

3-7- روایی و اعتبار ابزار تحقیق 100

3-7-1- تعیین اعتبار(روایی) 100

3-7-2- تعیین پایایی 101

3-8- تشریح متدولوژی تحقیق 102

3-8-1- آزمون T-Student 103

3-8-2- اعداد فازی مثلثی 104

3-8-3- فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) فازی 107

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق

4-1- مقدمه 115

4-2-نتایج پیاده سازی متدولوژی 117

4-2-1-بدست آوردن ساختار سلسله مراتبی از یافتن معیارها و زیر معیارها و گزینه های موثر در مسئله 117

4-2-2- جمع آوری نظرات خبرگان در قالب اعداد فازی و تشکیل جداول مقایسه زوجی فازی و تجمیع نظر افراد خبره 123

4-3-3- محاسبه وزن نسبی و نهایی گزینه ها 139

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات

 

 

5-1- مقدمه 143

5-2- پاسخ به سوالات تحقیق 144

5-2-1- آیا شاخص ها و زیر شاخص های ذکر شده در پیاده سازی زنجیره تامین چابک موثر هستند؟ 144

5-2-2- اولویت بندی استراتژی ها بر اساس شاخص های تعیین شده در سازمان مورد مطالعه با بهره گرفتن از تکنیک AHP فازی چگونه است؟ 146

5-3- پیشنهادات بر اساس نتایج تحقیق 147

5-4- پیشنهادات پژوهشی 149

5-5- محدودیت های پژوهش 149

پرسشنامه الف انتخاب معیار ها و زیر معیارها 157

پرسشنامه ب جداول مقایسات زوجی 158

 

فهرست جداول

جدول 2-1 عوامل به وجود آورنده ایده چابکی 18

جدول2-2 ویژگی های تولید چابک 23

جدول2-3 سه بعد و مرحله در بلوغ زنجیره تأمین 52

جدول 2-4 شاخص های تعیین کننده زنجیره تامین چابک 54

جدول 3-1جدول شناسایی معیارها، زیر معیارها و گزینه ها 95

جدول 3-2 اعداد فازی متناظر مقیاس کلامی 96

جدول 3-3 تابع تعلق انتخاب شده برای اعداد فازی 98

جدول 3-4 شاخص ناسازگاری تصادفی 99

جدول 3-5 نتیجه آلفای کرونباخ 102

جدول 3-6 اعداد فازی معادل با متغیر های فازی 109

جدول 4-1 نتیجه آزمون فرضیه معیار انعطاف پذیری توسعه محصول 118

جدول 4-2 نتیجه آزمون فرضیه معیار انعطاف پذیری ساخت و تولید 119

جدول 4-3 نتیجه آزمون فرضیه معیار انعطاف پذیری فناوری اطلاعات 119

جدول 4-4 نتیجه آزمون فرضیه معیار انعطاف پذیری لجستیک 119

جدول 4-5 نتیجه آزمون فرضیه معیار انعطاف پذیری تدارکات 119

جدول 4-6 نتایج آزمون فرضیه بر اساس زیر معیارهای مساله 120

جدول 4-7  شاخص ها و زیر شاخص های موثر بر نتخاب استراتژی 121

جدول 4-8 طیف های فازی مورد استفاده در AHP  (منبع: 2010, Lin ) 123

جدول 4-9 ماتریس مقایسات زوجی شاخص های اصلی برای خبره اول 125

جدول 4-10 ماتریس مقایسات زوجی گروهی شاخص های اصلی 125

جدول 4-11 محاسبه … 126

جدول 4-12 محاسبه  برای معیارها 127

جدول 4-13 محاسبه وزن نسبی معیارها 128

جدول 4-14ماتریس مقایسات زوجی گروهی شاخص انعطاف پذیری توسعه محصول 130

جدول 4-15 ماتریس مقایسات زوجی گروهی شاخص انعطاف پذیری تولید و ساخت 130

جدول 4-16 ماتریس مقایسات زوجی گروهی شاخص انعطاف پذیری فناوری اطلاعات 130

جدول 4-17 ماتریس مقایسات زوجی گروهی شاخص انعطاف پذیری لجستیک 130

جدول 4-18 ماتریس مقایسات زوجی گروهی شاخص انعطاف پذیری انعطاف پذیری تدارکات 131

جدول 4-19ماتریس مقایسات زوجی گروهی گزینه ها بر اساس شاخص توانایی کاهش زمان چرخه توسعه محصول 131

جدول 4-20 ماتریس مقایسات زوجی گروهی گزینه ها بر اساس شاخص توانایی طراحی محصولات متعدد 132

جدول 4-21 ماتریس مقایسات زوجی گروهی گزینه ها بر اساس شاخص درصد دارایی ها با امکان استفاده مجدد 133

جدول 4-22 ماتریس مقایسات زوجی گروهی گزینه ها بر اساس شاخص توانایی تغییر ترکیب محصولات 134

جدول 4-23 ماتریس مقایسات زوجی گروهی گزینه ها بر اساس شاخص سرعت در تولید محصولات جدید 134

جدول 4-24 ماتریس مقایسات زوجی گروهی گزینه ها بر اساس شاخص تعداد روش های موجود (در دسترس) جهت افزایش ظرفیت 135

جدول 4-25 ماتریس مقایسات زوجی گروهی گزینه ها بر اساس شاخص درصد زنجیره تامین که مستقیما توسط  IT حمایت میشود 135

جدول 4-26 ماتریس مقایسات زوجی گروهی گزینه ها بر اساس شاخص توانایی IT جهت انطباق در حمایت کردن از کانالهای توزیع جدید 136

جدول 4-27 ماتریس مقایسات زوجی گروهی گزینه ها بر اساس شاخص تعداد روش های موجود در سیستمهای IT جهت تجزیه و تحلیل محیط رقابتی و کشف تغییرات 136

جدول 4-28ماتریس مقایسات زوجی گروهی گزینه ها بر اساس شاخص توانایی در اضافه یا حذف نمودن کانالهای تحویل 137

جدول 4-29 ماتریس مقایسات زوجی گروهی گزینه ها بر اساس شاخص توانایی تغییر ظرفیت کلی شبکه لجستیک 137

جدول 4-30 ماتریس مقایسات زوجی گروهی گزینه ها بر اساس شاخص تعداد انبارهای موجود برای ذخیره 138

جدول 4-31 ماتریس مقایسات زوجی گروهی گزینه ها بر اساس شاخص تعداد تامین کنندگان توانا برای هر ماده و در هر دوره 138

جدول 4-32 ماتریس مقایسات زوجی گروهی گزینه ها بر اساس شاخص نفوذپذیری بر عملکرد تامین کننده 139

جدول 4-33 ماتریس مقایسات زوجی گروهی گزینه ها بر اساس شاخص سرعت آغاز همکاری با یک تامین کننده جدید 139

جدول 4-34 وزن نهایی گزینه ها 140

جدول 4-35 رتبه بندی گزینه‌ها به روش FAHP 141

 

فهرست اشکال

شکل2-1 مدل گاناسکاران از تولید چابک 26

شکل2-2 مدل کید از ساختار تولید چابک 27

شکل2-3 مدل شارپ و همکارانش در تولید چابک 28

شکل2-4 مدل یوسف و همکارانش 30

شکل2-5 مدل شریفی و ژانگ 32

شکل2-6 چارچوب مفهومی زنجیره ی تأمین چابک( لین و همکارانش  2006) 47

شکل2-7 تحلیل دامنه و وسعت زنجیره تأمین 51

شکل2-8 عناصرزنجیره تامین چابک 53

شکل 2-9 ارکان یا ویژگی های زنجیره تامین چابک (برگرفته از مدل کریستوفر و ون هوک) 56

شکل 2-10 مدل کریستوفر و تویل 58

شکل 2-11 مدل لین و همکارانش 62

شکل 2-12 مدل سوافورد و همکارانش 71

شکل 3-1 نمودار اجرایی تحقیق 93

شکل 3-2 نمایش عددی فازی مثلثی به صورت سه مولفه ای 105

شکل 4-1 درخت سلسله مراتبی سطوح تصمیم گیری 122

شکل 4-2 نمودار رتبه بندی شاخص های اصلی 129

شکل 4-3 نمودار رتبه بندی استراتژی های پیاده سازی زنجیره تامین 141

شکل 5-1 ساختار سلسله مراتبی مدل مفهومی 145

 

فصل اول : کلیات طرح

 

1-1-                      مقدمه

محیطهای رقابتی امروز تحولات بسیاری را در سازمانها و سیستمهای تولیدی به وجود آورده است و به منظور ارتقاء بهره وری، مفاهیم، ابزارها و تکنیک های فراوانی توسعه یافته اند.

امروزه در بسیاری از بازارها فاکتور اساسی در دسترس بودن و سطح سرویس است که سبب ظهور الگوهای جدیدی چون چابکی[1] یا پاسخگویی سریع شده است.به عبارت دیگر تغییرات محیط های کسب و کار امروز که ناشی از تغییرات نیازهای مشتریان می باشد، منجر به عدم قطعیت در پارامترهای تصمیم گیری می شود و لازم است که زنجیره تامین در مواجهه با این عدم قطعیت ها انعطاف پذیر باشد. سازمان موفق سازمانی است که دارای مزیت های رقابتی در محیط های جدید باشد و به سرعت بتواند خود را با نیازهای مشتری و تغییرات بازار منطبق کند.امروزه این ویژگی تحت عنوان چابکی در سازمان ها مورد توجه بسیاری قرار گرفته است.از طرفی در کسب و کار دنیای امروز مدیریت زنجیره تامین[2] به عنوان ابزاری جهت دستیابی به سود اقتصادی کوتاه مدت و مزایای رقابتی بلندمدت محسوب می گردد. مدیریت زنجیره تامین به عنوان مجموعه ای از رویکردها و تلاشهایی به شمار می رود که از تولیدکنندگان، عرضه کنندگان و توزیع کنندگان حمایت نموده و زنجیره ارزش را به گونه ای هماهنگ می نمایند که محصولات در مقادیر مناسب و زمان و مکان مناسب توزیع گردد تا در نتیجه رضایت مشتری حاصل گردد.

رویکرد زنجیره تامین چابک[3] مرتبط با تقابل بین شرکت و بازار و یک چشم انداز بیرونی به انعطاف پذیری می باشد.پیاده سازی موفق این رویکرد مستلزم پاسخگویی سریع و مستمر به تغییرات بازار، پویایی سازمان، توجه به رشد و انعطاف پذیری سازمانها و انتظارات مشتری می باشد. این رویکرد تمرکز خود را معطوف به پاسخ سریع به تغییرات پیش بینی نشده بازار نموده و از طریق حمل سریع و انعطاف پذیر نمودن زمان های تاخیر و به کارگیری تکنولوژی های جدید نسبت به حل مسائل غیرقابل پیش بینی اقدام می نماید.

1-2-بیان مسئله

در دنیای دائما در حال تغییر امروز دستیابی به اهداف و کسب موفقیت تنها با اعمال مدیریت صحیح امکان پذیر نمی باشد بلکه لازم است تا کسب و کارها به طور مستقیم یا غیر مستقیم در مدیریت سازمانها و شرکتهای تامین کننده و توزیع کننده محصولات خود مشارکت داشته باشند، چنین ضرورتی پیدایش مدیریت زنجیره تامین را در پی داشته است.سازمان هایی که زنجیره تامین را پیاده سازی می نمایند در جهت برآورده ساختن به موقع و مناسب تقاضای مشتریان خود با ایجاد یکپارچگی در سراسر زنجیره تامین گام بر می دارند.امروزه کوتاه شدن چرخه عمر محصول موجب بروز ابهام زیادی گردیده و ریسک بالا را در مدیریت زنجیره تامین و ایجاد رقابت شدید در محیط خارجی سازمانها را در پی داشته است.

تفکر چابک یک پارادایم مشهور است که با ایجاد امکان واکنش سریع برای کسب و کارها، پاسخگویی به تقاضای متغیر را امکان پذیر می سازد.بنابراین در فرایند پیاده سازی زنجیره تامین بکارگیری تولید چابک برای پاسخگویی به موقع