چكیده

سرطان كه همچنین با نام­های تومور بدخیم یا نئوپلاسم بدخیم نیز یاد می­ شود، گروهی از بیماری­ها را گویند كه شامل رشد غیرطبیعی سلول­ها با قابلیت هجوم و پخش­شدن به سایر قسمت ­های بدن می­باشند. راه­­های بسیاری به منظور درمان سرطان وجود دارد، كه از جمله می­توان به جراحی، شیمی­درمانی، پرتو­درمانی، هورمون­درمانی، درمان هدفمند و مراقبت تسکینی اشاره نمود. اینكه کدام درمان استفاده می­ شود بستگی به نوع، محل و درجه سرطان و همچنین به میزان سلامتی و خواسته­ های فرد، بستگی دارد. داروهای ضدسرطان پایه ­فلزی جزء ترکیباتی هستند که می­توانند کاندیدهای مناسبی برای شیمی درمانی باشند. مطالعات قبلی نشان می­ دهند که این تركیبات عوامل قدرتمندی در القاء آپوپتوز در برابر رده­های سلولی مختلف می­باشند.

در این مطالعه، اثرات كمپلكس­هایی از گالیم، قلع و تیتانیم که خود این فلزات به تنهایی خاصیت بیولوژیکی دارند و همچنین لیگاندهای انتخاب شده در این پایان نامه یعنی مالتول و دفریپرون نیز که ترکیباتی طبیعی و خوراکی هستند و خود به تنهایی خاصیت ضد سرطانی دارند،  روی تكثیر رده­های سلولیHeLa  (کارسینومای تخمدان انسانی)، MCF-7 (سرطان سینه انسانی)، HT-29 (سرطان روده بزرگ انسان)، K-562 (سرطان سلول‌های میلوییدی خون انسان) و Neuro-2a (نوروبلاستوما موشی) با آزمون MTT در مقایسه با سیس­ پلاتین به­عنوان استاندارد، مورد بررسی قرارگرفت. همچنین به­منظور اینكه مطالعه­ كنیم به­ چه شكلی كمپلكس مورد نظر، مرگ سلولی (نكروز یا آپوپتوز) ایجاد می­كند، مطالعات فلوسایتومتری بر روی این تركیبات صورت گرفت.

 

 

واژه‌های کلیدی:  گالیم، قلع، تیتانیم، آپوپتوز، آزمون MTT، ضد­سرطان

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                     ­                                صفحه

فصل 1: داروهای ضدسرطان پایه فلزی گالیم، قلع و تیتانیم

1-1 سرطان. 1

1-1-1 خصوصیات سلول طبیعی.. 1

1-1-2 خصوصیات سلول غیرطبیعی.. 2

1-1-3 پاتوفیزیولوژی سرطان. 3

1-1-4 تئوری پیدایش سرطان. 3

1-1-5 درجه‌بندی و مرحله‌بندی تومورها 4

1-2 درمان سرطان. 6

1-3 اپیدمیولوژی سرطان. 7

1-4 الگوهای رشد و تکثیر غیرطبیعی.. 8

1-4-1 الگوهای رشد غیرسرطانی.. 8

1-4-2 الگوهای رشد سرطانی.. 9

1-5 راه­های گسترش نئوپلاسم. 9

1-5-1 تهاجم. 9

1-5-2 متاستاز. 10

1-6 کارسینوژن. 11

1-6-1 اکسیداسیون. 12

1-6-2 آنتی اکسیدان‌ها 13

1-7 شیمی درمانی.. 13

1-7-1 انواع شیمی درمانی.. 15

1-7-2 اصول شیمی درمانی.. 15

1-7-3 اهداف شیمی درمانی.. 16

1-7-4 اهداف اصلی شیمی درمانی.. 17

1-7-5 نحوه‌ی اجرای شیمی درمانی.. 17

1-7-6 عوارض ناشی از شیمی درمانی.. 17

1-8 کمپلکس‌‌های پایه فلزی.. 18

1-8-1 تیتانیم. 18

1-8-2 گالیم. 23

1-8-3 قلع. 27

فصل 2: بخش آزمایشگاهی‌

2-1 دستگاه‌های مورد استفاده 32

2-2 مواد مورد استفاده 32

2-3 سنتز ترکیبات مورد مطالعه. 33

2-3-1 سنتزکمپلکس [تریس (3-هیدروکسی-2-متیل–4-هیدروژن-پیران–4- اوناتو) گالیم (III)] (1): 33

2-3-2 سنتزکمپلکس [تریس (3-هیدروکسی-1و2–دی­متیل-4-پیریدینوناتو) گالیم (III)] (2): 34

2-3-3 سنتزکمپلکس [بیس (3-هیدروکسی-2-متیل-4­­-هیدروژن-پیران–4 – اوناتو) قلع (II)] (3): 34

2-3-4 سنتزکمپلکس [بیس(3-هیدروکسی-1و2–دی­متیل-پیریدین-4- اون) قلع (II)] (4): 34

2-3-5 سنتز کمپلکس [تتراکیس (دی آکسو-بیس (3-هیدروکسی-2-متیل–4-هیدروژن-پیران‌4- اوناتو)) تیتانیم (IV)] (5) : 35

2-4 رده‌های سلولی و محیط کشت سلول. 35

2-4-1 محیط کشت.. 36

2-4-2 نگهداری و کشت سلول‌ها 36

2-4-2-1 پاساژ دادن سلول‌ها 36

2-4-2-2 فریز کردن سلول‌ها 37

2-4-2-3 دفریز کردن سلول‌ها 37

2-4-2-4 انتخاب و جایگذاری سلول‌های سرطانی مختلف در پلیت.. 38

 

2-5 بررسی اثرات سمیت سلولی به روش MTT. 39

40

2-6 ارزیابی آپوپتوز برای کمپلکس بوسیله‌ی فلوسایتومتری.. 41

فصل3: نتایج و بحث

3-1 مقدمه. 44

3-2 شناسایی کمپلکس (1) 45

3-2-1 داده‌های تجزیه‌ی عنصری کمپلکس (1) 46

3-2-2 بررسی طیف زیر قرمز کمپلکس (1) 46

3-2-3 بررسی ساختار کریستالی کمپلکس (1) با پراش پرتوی X. 46

3-2-4 بررسی اثرات بیولوژیكی كمپلكس (1) 47

) كمپلكس (1) بر روی رده‌های سلول سرطانی به روش MTT. 47

3-2-6 نتایج حاصل از بررسی آپوپتوز برای کمپلکس (1) بوسیله‌ی آزمون فلوسایتومتری.. 48

3-3 شناسایی کمپلکس (2) 50

3-3-1 داده‌های تجزیه‌ی عنصری کمپلکس (2) 50

3-3-2 بررسی طیف زیر قرمز کمپلکس (2) 50

3-3-3 بررسی ساختار کریستالی کمپلکس (2) با پراش پرتوی X. 51

3-3-4 بررسی اثرات بیولوژیكی كمپلكس (2) 51

) كمپلكس (2) بر روی رده‌های سلول سرطانی به روش MTT. 52

3-3-6 نتایج حاصل از بررسی آپوپتوز برای کمپلکس (2) بوسیله‌ی آزمون فلوسایتومتری.. 53

3-4 شناسایی کمپلکس (3) 54

3-4-1 داده‌های تجزیه‌ی عنصری کمپلکس (3) 54

3-4-2 بررسی طیف زیر قرمز کمپلکس (3) 55

3-4-3 بررسی ساختار کریستالی کمپلکس (3) با پراش پرتوی X. 55

3-4-4 بررسی اثرات بیولوژیكی كمپلكس (3) 56

) كمپلكس (3) بر روی رده‌های سلول سرطانی به روش MTT. 56

3-4-6 نتایج حاصل از بررسی آپوپتوز برای کمپلکس (3) بوسیله‌ی آزمون فلوسایتومتری.. 57

3-5 شناسایی کمپلکس (4) 59

3-5-1 داده‌های تجزیه‌ی عنصری کمپلکس (4) 59

3-5-2 بررسی طیف زیر قرمز کمپلکس (4) 59

3-5-3 بررسی اثرات بیولوژیكی كمپلكس (4) 60

) كمپلكس (4) بر روی رده‌های سلول سرطانی به روش MTT. 61

3-5-5 نتایج حاصل از بررسی آپوپتوز برای کمپلکس (4) بوسیله‌ی آزمون فلوسایتومتری.. 62

3-6 شناسایی کمپلکس (5) 63

3-6-1 داده ­های تجزیه عنصری کمپلکس (5) 64

3-6-2 بررسی طیف زیر قرمز کمپلکس (5) 64

3-6-3 بررسی ساختار کریستالی کمپلکس (5) با پراش پرتوی X. 64

3-6-4 بررسی اثرات بیولوژیكی كمپلكس (5) 65

) كمپلكس (5) بر روی رده‌های سلول سرطانی به روش MTT. 65

 فصل4: بحث و نتیجه‌گیری

4-1 نتیجه‌گیری. 68

مراجع 71

پیوست‌ها

پیوست 1. 76

پیوست 2. 78

پیوست 3. 80

پیوست 4. 82

پیوست 5. 84

فهرست اشكال

شکل 1-1: سیکل سلولی.. 2

شکل 1-2: کمپلکس­های تیتانیم. 20

شکل 1-3: تیتانیم سالان. 21

شکل1-4: تیتانوسنy. 22

شکل1-5: کمپلکس گالیم کینولین. 25

شکل1-6: کمپلکس گالیم مالتول. 27

شکل 1-7: تیوسمی کاربازون. 30

شکل 1-8: مشتقات سیکلو پنتا دی‌انیل. 30

شکل2-1: واکنش تبدیل MTT به فورمازان. 40

شكل 3-1: ساختار کمپلکس [تریس (3-هیدروکسی-2-متیل–4-هیدروژن-پیران–4-اوناتو) گالیم (III)] (1) 45

شکل 3-2: دیاگرام ORTEP کمپلکس [تریس (3-هیدروکسی-2-متیل–4-هیدروژن-پیران–4-اوناتو) گالیم (III)] (1) 47

شکل 3-3: دیاگرام فلوسایتومتری برای كمپلكس (1)، سیس پلاتین و گروه كنترل. 49

شکل 3-4: ساختار کمپلکس [تریس (3-هیدروکسی-1و2–دی­متیل-4-پیریدینوناتو) گالیم (III)] (2) 50

شکل 3-5: دیاگرام ORTEP کمپلکس [تریس (3-هیدروکسی-1و2–دی­متیل-4-پیریدینوناتو) گالیم (III)] (2) 51

شکل 3-6: دیاگرام فلوسایتومتری برای كمپلكس (2)، سیس پلاتین و گروه كنترل. 54

شكل 3-7: ساختار کمپلکس [بیس (3-هیدروکسی-2-متیل-4-هیدروژن-پیران–4–اوناتو) قلع (II)] (3) 55

شکل 3-8: دیاگرام ORTEP کمپلکس [بیس (3-هیدروکسی-2-متیل-4-هیدروژن-پیران–4–اوناتو) قلع (II)] (3) 56

شکل 3-9: دیاگرام فلوسایتومتری برای كمپلكس (3)، سیس پلاتین و گروه كنترل. 58

شكل 3-10: ساختار کمپلکس [بیس (3-هیدروکسی-1و2–دی­متیل-پیریدین-4-اون) قلع (II)] (4) 59

شکل 3-11: دیاگرام فلوسایتومتری برای كمپلكس (4)، سیس پلاتین و گروه كنترل. 63

شكل 3-12: ساختار کمپلکس [تتراکیس (دی­آکسو-بیس (3-هیدروکسی-2-متیل–4-هیدروژن-پیران–4-اوناتو)) تیتانیم(IV)] (5) 63

شکل 3-13: دیاگرام ORTEP کمپلکس [تتراکیس (دی­آکسو-بیس (3-هیدروکسی-2-متیل–4-هیدروژن-پیران–4-اوناتو)) تیتانیم (IV)] (5) 65

شکل 1: داده‌های تجزیه عنصری کمپلکس (1) 76

شکل 2: طیف IR کمپلکس (1) 77

شکل 1: داده‌های تجزیه عنصری کمپلکس (2) 78

شکل 2: طیف FT-IR کمپلکس (2) 79

شکل 1: داده ­های تجزیه عنصری کمپلکس (3) 85

شکل 2: طیف IR کمپلکس (3) 81

شکل 1: داده‌های تجزیه عنصری کمپلکس (4) 82

شکل 2: طیف FT-IR کمپلکس (4) 83

شکل1: داده‌های تجزیه عنصری کمپلکس (5) 89

شکل2: طیف FT-IR کمپلکس (5) 85

 

 

 

فهرست جداول:

جدول 1- 1: تقسیم‌بندی ضایعات بدخیمی بر اساس درجه­بندی و مرحله­بندی.. 5

جدول 1-2: سیستم طبقه ­بندی TNM.. 6

ترکیب­های 1 و 2 و 3. 29

جدول 3-1: فعالیت ضدسرطانی کمپلکس مورد مطالعه در مقابل رده‌های سلولی HeLa (کارسینومای تخمدان انسانی)، MCF-7 (سرطان سینه انسانی)، HT-29 (سرطان روده بزرگ انسانی)، K-562 (سرطان سلول‌های میلوییدی خون انسان) و Neuro-2a (نوروبلاستوما موشی) پس از 48 ساعت تیمار پیوسته. 48

جدول 3-2: درصد مرگ سلولی مشاهده شده به‌وسیله‌ی آزمون فلوسایتومتری بر روی رده‌ی سلولی HT-29 (سرطان روده بزرگ انسانی)، پس از 24 ساعت تیمار پیوسته. 49

جدول 3-3: فعالیت ضدسرطانی کمپلکس مورد مطالعه در مقابل رده‌های سلولی HeLa (کارسینومای تخمدان انسانی)، MCF-7 (سرطان سینه انسانی)، HT-29 (سرطان روده بزرگ انسانی)، K-562 (سرطان سلول‌های میلوییدی خون انسان) و Neuro-2a (نوروبلاستوما موشی) پس از 48 ساعت تیمار پیوسته. 53

جدول 3-4: درصد مرگ سلولی مشاهده ‌شده به‌وسیله­ آزمون فلوسایتومتری بر روی رده‌ی سلولی HT-29 (سرطان روده بزرگ انسانی)، پس از 24 ساعت تیمار پیوسته. 54

جدول 3-5: فعالیت ضدسرطانی کمپلکس مورد مطالعه در مقابل رده‌های سلولی HeLa (کارسینومای تخمدان انسانی)، MCF-7 (سرطان سینه انسانی)، HT-29 (سرطان روده بزرگ انسانی)، K-562 (سرطان سلول‌های میلوییدی خون انسان) و Neuro-2a (نوروبلاستوما موشی) پس از 48 ساعت تیمار پیوسته. 57

جدول 3-6: درصد مرگ سلولی مشاهده شده به‌وسیله‌ی آزمون فلوسایتومتری بر روی رده‌ی سلولی K-562 (سرطان سلول‌های میلوییدی خون انسان) پس از 24 ساعت تیمار پیوسته. 58

جدول 3-7: فعالیت ضدسرطانی کمپلکس مورد مطالعه در مقابل رده‌های سلولی HeLa (کارسینومای تخمدان انسانی)، MCF-7 (سرطان سینه انسانی)، HT-29 (سرطان روده بزرگ انسانی)، K-562 (سرطان سلول‌های میلوییدی خون انسان) و Neuro-2a (نوروبلاستوما موشی) پس از 48 ساعت تیمار پیوسته. 61

جدول 3-8: درصد مرگ سلولی مشاهده ‌شده به وسیله‌ی آزمون فلوسایتومتری بر روی رده­ی سلولی K-562 (سرطان سلول‌های میلوییدی خون انسان) پس از 24 ساعت تیمار پیوسته. 62

پیشگفتار
امروزه شبیه‌سازی در فرایندها، می‌تواند ابزاری مهم برای حل مشکلات در صنایع مختلف باشد. ایده‌ای جدید كه بایستی در عالم واقعیت به روش آزمایش و خطا با صرف هزینه‌ها و خطرات بسیار انجام گیرد می‌تواند در محیط یک نرم‌افزار قوی، شبیه‌سازی شده و نتایج حاصل مورد استفاده قرار گیرد. شبیه‌سازی همچنین می‌تواند برای بررسی و پشتیبانی عملیاتی یک سیستم، مورد استفاده واقع شود. این پایان نامه، تشریحی از اجرای یک شبیه‌سازی یكپارچه در خطوط لوله انتقال گاز است و هدف اصلی از این شبیه‌سازی بررسی و پایش رفتار متغیرهای جریان گاز درون سیستم خطوط لوله مانند فشار، دبی، سرعت و دما است. تغییر دمای هوای محیط باعث تغییر در مصرف گاز می‌شود و تغییر در مصرف گاز معادل با تغییر در دبی‌های خروجی از یک سیستم خطوط لوله است. اكنون رفتار متغیرهای جریان در طول خطوط لوله، چگونه خواهد شد؟ آیا امكان دارد در نقاط منشعب‌شده از یک سیستم خطوط لوله، فشار گاز آنقدر افت پیدا كند كه در نهایت منجر به قطع گاز در آن نقطه گردد؟ در این پایان‌نامه سعی بر آنست که بررسی كنیم افزایش مصرف گاز طبیعی منتج از افت شدید دمای هوا، چه تأثیری روی رفتار سیال گاز طبیعی درون یک سیستم خط لوله دارد و نقاطی كه در این شرایط، احتمال قطعی گاز در آنها وجود دارد را شناسایی نماییم.
فصل اول این پایان‌نامه در خصوص اهمیت موضوع و مفاهیم اساسی مرتبط با موضوع گاز طبیعی و سیستم و تجهیزات خطوط لوله گاز و شبیه‌سازی می‌باشد. فصل دوم مروری بر تحقیقات گذشته است. در فصل سوم تئوری شبیه‌سازی و معادلات حاكم بر جریان گاز تك فاز در حالت دینامیک نمایش داده شده است. روابط طراحی خطوط لوله و افت فشار در حالت پایا آورده شده و اثر اصطكاك در تجهیزات مختلف تشریح شده است. در فصل چهارم، سیستم خطوط لوله انتقال گاز اردبیل و نرم‌افزار شبیه ساز OLGA معرفی و روش كار، توضیح داده شده است. پیکربندی سیستم خطوط لوله، ایستگاه‌های تقلیل فشار، تقویت فشار، مشخصات خطوط لوله، توپوگرافی و مسیر خطوط لوله به نمایش در آمده و مدل شبیه‌سازی تشریح شده است.
در فصل پنجم، برای به دست آوردن شرایط حاد برودتی، اطلاعات مصارف گاز و دمای هوای شهرهای مختلف، مورد ارزیابی قرار گرفته است. تلاش برای تفهیم موضوع در برابر اطلاعات مذکور انجام گرفته و الگو‌های مصارف گاز به‌صورت تابعی از دمای هوا بدست آمده و برای شبیه‌سازی در شرایط حاد برودتی، آماده شده است. نتایج شبیه‌سازی سیستم خط لوله در محیط نرم‌افزار OLGA در دو حالت عملیاتی و حاد برودتی تحلیل شده و تغییرات فشار نقاط برداشت از سیستم خطوط لوله در برابر تغییرات زمان به عنوان عکس‌العملی از شرایط اعمال‌شده در شبیه‌سازی، مورد ارزیابی واقع شده است. همچنین برای تحلیل وضعیت سیستم خطوط لوله، رفتار متغیرهای جریان گاز در طول خطوط لوله، در هر دو حالت عملیاتی و حاد برودتی، مورد مقایسه و بررسی قرار گرفته است. فصل ششم با جمع بندی و نتیجه گیری به اتمام رسیده است.
چكیده
در این تحقیق سیستم خطوط لوله انتقال گاز استان اردبیل به صورت دینامیکی شبیه‌سازی شده است. هدف از انجام این پروژه تعیین نقاطی از خطوط لوله است که در آنها با کاهش دمای هوا در زمستان‌ها و متعاقباً افزایش مصرف گاز، احتمال کاهش فشار در خطوط لوله و در نهایت؛ احتمال قطع گاز وجود دارد. شناسایی این مناطق کمک شایانی به دست اندرکاران حوزه گازرسانی جهت انجام عملیات پیشگیرانه خواهد نمود. نرم‌افزار مورد استفاده برای این شبیه‌سازی، OLGA می‌باشد. این نرم‌افزار برای شبیه‌سازی شبکه خطوط لوله انتقال نفت و گاز و تجهیزات فرایندی استفاده می‌شود. قابلیت‌های دینامیکی OLGA گستره کاربردی آن را در مقایسه با شبیه‌سازهای پایا، افزایش می‌دهد. در این تحقیق، توپوگرافی و مشخصات خطوط لوله انتقال گاز استان اردبیل، شامل اتصالات، شیرها، کمپرسورها و تجهیزات مربوطه، در نرم‌افزار تعریف شده است. بسته خواص سیال گاز طبیعی توسط نرم افزار PVTsim ایجاد شده است. از اطلاعات فشار، دما و دبی مربوط به زمستان 1390 در شبیه‌سازی استفاده شده است. ابتدا، شبیه‌سازی بصورت دینامیكی در شرایط عملیاتی برای پیش‌بینی مدت زمان 12 ساعت، اجرا شده است. سپس، الگوی مصرف گاز در شهرهای مختلف استان اردبیل به روش کسری درجه روز، به‌دست آمده است. با فرض دمای هوای 20- درجه سانتیگراد به عنوان شرایط حاد برودتی، مصرف گاز شهرها در این دما محاسبه شده و با این مصارف جدید، شبیه سازی اجرا گردیده است. اعتبارسنجی نتایج بدست‌آمده در شرایط عملیاتی در مقایسه با مقادیر واقعی سال 1390 همخوانی خوبی را نشان می‌دهد. شبیه سازی در شرایط حاد برودتی نشان می‌دهد در لحظه 2/6 ساعت، در برخی نقاط منشعب از خط لوله 16 اینچ پارس‌آباد، فشار تا حد قطع گاز، افت پیدا می‌کند. نتایج شبیه‌سازی‌ها، برای بررسی و مطالعه رفتار جریان گاز در خطوط لوله استفاده شده و پروفایل‌های فشار، دما، دبی و سرعت گاز ترسیم شده است. نتایج نشان می‌دهد روند تغییرات فشار گاز در خطوط لوله منطبق با توپوگرافی مسیرها می‌باشد؛ گاز خط لوله 8 اینچ خلخال در اثر جریان گاز با فشار بالاتر خط لوله 20 اینچ تقویتی دارای حرکت معکوس است؛ در اثر کاهش دبی عبوری از کمپرسور در شرایط حاد برودتی نسبت تراکم و دمای گاز خروجی از کمپرسور افزایش می‌یابد و فشار در خط لوله 16 اینچ در شرایط حاد برودتی افت زیادی پیدا می‌کند. سپس بعنوان یک راهکار، شیرهای خط لوله كمكی برای انتقال گاز از خط لوله 30 اینچ نیروگاه به کیلومتر 25 خط لوله 16 اینچ پارس‌آباد، در وضعیت باز قرار داده شده و شبیه‌سازی اجرا شده است. نتایج بدست آمده در این حالت، نشان‌دهنده بهبود وضعیت و افزایش فشار در خط‌ لوله 16 اینچ و تداوم گازرسانی به مدت 6/5 ساعت بیشتر نسبت به وضعیت قبلی، می‌باشد. نتایج این تحقیق می‌تواند در بهینه‌سازی، طراحی‌ و توسعه‌ آتی سیستم خطوط لوله، مورد استفاده قرار گیرد.
 
 
واژه‌های کلیدی: شبیه سازی، دینامیک، خطوط لوله، مصرف گاز، افت فشار
 
فهرست مطالب
فهرست اشکال. ح‌
فهرست جداول. ذ‌
علایم اختصاری. ر‌
 
فصل اول: اهمیت گاز طبیعی؛ خطوط لوله انتقال گاز و شبیه سازی. 1
1-1    مقدمه 1
1-2    جایگاه ایران در منابع گازی جهان. 2
1-3    گاز طبیعی اولیه و تركیبات آن. 3
1-4    رفتار فازی گاز طبیعی. 5
1-5    سیستم خطوط لوله انتقال گاز طبیعی. 6
1-5-1         نقاط دریافت گاز 6
1-5-2         لوله‌ها 6
1-5-3         ایستگاه‌های ارسال و دریافت پیگ.. 8
1-5-4         شیرهای  LBV. 9
1-5-5         ایستگاه‌های تقویت فشار 9
1-5-5-1          انواع کمپرسورهای ایستگاه تقویت فشار 10
1-5-5-2          منحنی مشخصه کمپرسور 11
1-5-6         نقاط برداشت گاز (ایستگاه‌های تقلیل فشار) 13
1-5-7         ایستگاه‌های اندازه‌گیری. 13
1-6    مطالعه جریان سیال خط لوله و ابزار شبیه‌سازی. 14
1-7    شبیه‌سازی پایا و دینامیک.. 15
1-8    هیدرات‌های گازی و شبیه‌سازی. 16
فصل دوم: مروری بر تحقیقات گذشته. 17
2-1    مقدمه 17
2-2    سیستم خط لوله کمکی برای افزایش ظرفیت انتقال گاز طبیعی. 17
2-3    شبیه‌سازی پایا و دینامیكی خطوط لوله و تجهیزات ایستگاه تقویت فشار 19
2-4    شبیه‌سازی و بهینه سازی خطوط لوله انتقال گاز 20
2-5    شبیه‌سازی حالت پایای خطوط لوله انتقال گاز 21
2-6    شبیه‌سازی دینامیكی خطوط لوله انتقال گاز 21
2-7    رفتار دینامیکی جریان گاز طبیعی فشار بالا در خطوط لوله 22
2-8    شبیه‌سازی و تخمین حالت جریان گذرا در شبکه‌های خط لوله با بهره گرفتن از مدل تابع انتقال. 23
2-9    پیش‌بینی مصرف گاز طبیعی. 25
فصل سوم: معادلات جریان و افت فشار 27
3-1    مقدمه 27
3-2    معادلات ماكروسكوپیک حاکم بر جریان گذرای گاز در لوله 27
3-2-1         موازنه جرم 28
3-2-2         موازنه مومنتوم 28
3-2-3         موازنه انرژی. 29
3-3    معادلات طراحی خطوط لوله 30

 

3-3-1         معادله عمومی‌جریان گاز 31
3-3-2         فشار متوسط گاز در لوله 32
3-3-3         سرعت سایشی. 32
3-3-4         ضخامت لوله و حداکثر فشار مجاز بهره برداری. 33
3-4    افت فشار اصطکاکی در تجهیزات. 35
فصل چهارم : شبیه‌سازی دینامیكی خطوط لوله انتقال گاز 36
4-1    مقدمه: هدف از شبیه‌سازی. 36
4-2    معرفی سیستم خطوط لوله انتقال گاز استان اردبیل. 37
4-2-1         ایستگاه تقویت فشار اردبیل. 39
4-2-2         اطلاعات خطوط لوله انتقال اردبیل. 39
4-3    ابزار شبیه‌سازی چندفازی OLGA. 40
4-3-1         اساس مدل OLGA. 40
4-3-2         کاربردها 41
4-3-3         بخش‌های مختلف نرم‌افزار شبیه‌ساز جریان. 42
4-4    محیط شبیه‌سازی OLGA و ابزارهای آن. 43
4-4-1         کتابخانه 43
4-4-2         تعریف مورد 44
4-4-3         آپشن‌های شبیه‌سازی. 45
4-4-4         اجزاء شبكه 46
4-4-5         شرایط مرزی. 51
4-4-6         شرایط اولیه 53
4-5    محاسبات حرارتی: 53
4-6    نرم‌افزار تولید کننده ویژگیهای ترموفیزیکی سیال. 55
4-6-1         آنالیز گاز طبیعی خطوط لوله گاز اردبیل. 57
4-7    کمپرسور در نرم‌افزار 58
فصل پنجم: بحث بر روی نتایج به دست آمده از شبیه‌سازی دینامیکی. 62
5-1    مقدمه 62
5-2    شرایط عملیاتی – مقایسه و اعتبارسنجی نتایج. 63
5-3    شرایط حاد برودتی و مصرف گاز طبیعی. 68
5-3-1         مقدمه 68
5-3-2         اصل کسری درجه روز 69
5-3-3         بررسی ارتباط کسری درجه روز با مصرف گاز طبیعی. 70
5-3-4         پیش‌بینی مصرف گاز 76
5-4    شرایط حاد برودتی و شبیه‌سازی دینامیکی. 78
5-5    آنالیز رفتاری خطوط لوله انتقال گاز در شرایط عملیاتی و شرایط برودتی. 81
5-5-1         بررسی متغیرها حول کمپرسور 82
5-5-2         بررسی خط لوله 30 اینچ اردبیل. 83
5-5-3         بررسی خط لوله 16 اینچ پارس‌آباد 86
5-5-4         بررسی خط لوله 8 اینچ خلخال. 88
5-5-5         بررسی خط لوله 8 اینچ مشکین‌شهر 91
5-5-6         بررسی خط لوله 30 اینچ نیروگاه- 16 اینچ مشکین‌شهر 93
5-5-7         بررسی خط لوله 20 اینچ خلخال. 95
5-6    شناسایی نقطه ضعف سیستم خطوط لوله مورد مطالعه 98
5-6-1         راهکاری برای نقطه ضعف سیستم خط لوله 98
فصل ششم: جمع بندی و نتیجه گیری. 103
6-1    نقاط قوت تحقیق. 103
6-2    نتیجه گیری. 104
6-3    پیشنهادات. 107
مراجع: 108
فهرست اشکال
شکل 1-1 دیاگرام فشار-دمای گاز طبیعی. 5
شکل 1-2 شماتیک تولید، فرآوری، انتقال و تحویل گاز طبیعی. 7
شکل 1-3 نمونه احداث خط لوله انتقال گاز و دفن لوله‌ها 8
شکل 1-4 یک نمونه منحنی مشخصه کمپرسور گریز از مرکز 11
شکل 1-5 کاربردهای شبیه‌سازی جریان. 15
شکل 2-1 خط لوله کمکی. 17
شکل 2-2 خط لوله کمکی شبیه‌سازی شده در محیط HYSYS. 19
شکل 2-3 شبیه‌سازی ایستگاه تقویت فشار منطقه چهار انتقال گاز در محیط نرم‌افزار ASPEN PLUS. 20
شکل 2-4 توزیع فشار پایین دست شیر رگولاتور فشار  و بالادست شیر انسداد توربینی  به عنوان تابعی از زمان 23
شکل 3-1 سیال تک‌فاز تراکم پذیر در حال عبور از یک لوله 27
شکل 3-2 جریان پایا در خط لوله 31
شکل4-1 نقشه کلی خطوط لوله گاز استان اردبیل. 38
شکل 4-2 طرح کلی نرم‌افزار OLGA. 42
شکل 4-3 تغییرات طول-ارتفاع-ضخامت خط لوله اصلی 30 اینچ اردبیل با ضخامتهای 469/0 و 375/0 اینچ. 47
شکل 4-4 تغییرات طول-ارتفاع-ضخامت خط لوله10 اینچ خلخال-کلور با ضخامت‌های 279/0 و 219/0 اینچ. 47
شکل 4-5 تغییرات طول- ارتفاع و ضخامت خط لوله اردبیل-نیروگاه گازی سبلان. 47
شکل 4-6 مدل شبیه‌سازی سیستم خطوط لوله استان اردبیل در محیط نرم‌افزار OLGA. 50
شکل 4-7 انتقال حرارت هدایتی از لایه‌های دیواره لوله 54
شکل 4-8 تعریف عمق خاک برای لوله‌های مدفون در خاك.. 55
شکل 4-9 نرم‌افزار PVTsim و ترکیب گاز طبیعی وارد شده در نرم‌افزار با انتخاب معادله حالت PR. 56
شکل 4-10 دیاگرام فازی گاز طبیعی خط لوله اردبیل (نرم‌افزار PVTsim) 58
شکل 4-11 منحنی عملکرد کمپرسور ایستگاه تقویت فشار اردبیل. 61
شکل 5-1 منحنی‌های شبیه‌سازی فشار بر حسب زمان در ترمینال‌های انتهایی انشعابات در شرایط عملیاتی. 67
شکل5-2 منحنی مقایسه ای جمع ماهانه کسری درجه روز و مصارف ماهانه شهر اردبیل. 71
شکل 5-3 مصرف روزانه گاز طبیعی شهر اردبیل در برابر مقادیر « کسری درجه روز» 71
شکل5-4 منحنی مقایسه ای جمع ماهانه کسری درجه روزانه و مصارف ماهانه شهر پارس‌آباد 72
شکل 5-5 دبی مصرف روزانه گاز طبیعی شهر پارس‌آباد در برابر مقادیر کسری درجه روز 72
شکل5-6 منحنی مقایسه ای جمع ماهانه کسری درجه روزانه و مصارف ماهانه شهر گرمی. 72
شکل 5-7 دبی مصرف روزانه گاز طبیعی شهر گرمی‌در برابر مقادیر کسری درجه روز 73
شکل5-8 منحنی مقایسه ای جمع ماهانه کسری درجه روز و مصارف ماهانه شهر بیله‌سوار 73
شکل 5-9 دبی مصرف روزانه گاز طبیعی شهر بیله‌سوار در برابر مقادیر کسری درجه روز 73
شکل5-10 منحنی مقایسه ای جمع ماهانه کسری درجه روز و مصارف ماهانه شهر مشگین. 74
شکل 5-11 دبی مصرف گاز طبیعی شهر مشگین در برابر کسری درجه روز 74
شکل5-12 منحنی مقایسه ای جمع ماهانه کسری درجه روز و مصارف ماهانه شهر سرعین. 74
شکل 5-13 دبی مصرف روزانه گاز طبیعی شهر سرعین در برابر مقادیر کسری درجه روز 75
شکل5-14 منحنی مقایسه ای جمع ماهانه کسری درجه روز و مصارف ماهانه شهر خلخال. 75
شکل 5-15 دبی مصرف ماهانه گاز طبیعی شهر خلخال در برابر مقادیر کسری درجه روز 75
شکل 5-16 منحنی‌های شبیه‌سازی فشار بر حسب زمان در ترمینال‌های انتهایی انشعابات در شرایط حاد برودتی. 80
شکل 5-17 شماتیک کلی سیستم خطوط لوله اردبیل برای بررسی نتایج. 81
شکل5-18 پروفایل فشار خط لوله 30 اینچ اصلی. 83
شکل 5-19 پروفایل دبی حجمی گاز در خط لوله 30 اینچ اصلی. 84
شکل 5-20 پروفایل سرعت گاز در خط لوله 30 اینچ اصلی. 85
شکل 5-21 پروفایل دمای گاز در خط لوله 30 اینچ اصلی. 85
شکل 5-22 پروفایل فشار خط لوله 16 اینچ. 86
شکل 5-23 پروفایل دبی حجمی گاز در خط لوله 16 اینچ. 87
شکل 5-24 پروفایل سرعت گاز در خط لوله 16 اینچ. 87
شکل 5-25 پروفایل دمای گاز در خط لوله 16 اینچ. 88
شکل 5-26 پروفایل فشار خط لوله 8 اینچ خلخال. 88
شکل 5-27 پروفایل دبی حجمی گاز در خط لوله 8 اینچ خلخال. 89
شکل 5-28 پروفایل سرعت گاز در خط لوله 8 اینچ خلخال. 90
شکل 5-29 پروفایل دمای گاز در خط لوله 8 اینچ خلخال. 90
شکل 5-30 پروفایل فشار گاز در خط لوله 8 اینچ مشکین‌شهر 91
شکل 5-31 پروفایل دبی حجمی گاز در خط لوله 8 اینچ مشکین‌شهر 91
شکل 5-32 پروفایل سرعت گاز در خط لوله 8 اینچ مشکین‌شهر 92
شکل5-33 پروفایل دمای گاز در خط لوله 8 اینچ مشکین‌شهر 92
شکل 5-34 پروفایل فشار گاز در خط لوله 30 اینچ نیروگاه-16 اینچ مشکین‌شهر 93
شکل 5-35 پروفایل دبی حجمی گاز در خط لوله 30 اینچ نیروگاه- 16 اینچ مشکین‌شهر 94
شکل 5-36 پروفایل سرعت گاز در خط لوله 30 اینچ نیروگاه – 16 اینچ مشکین‌شهر 94
شکل 5-37 پروفایل دمای گاز در خط لوله 30 اینچ نیروگاه – 16 اینچ مشکین‌شهر 95
شکل 5-38 پروفایل فشار گاز در خط لوله 20 اینچ خلخال. 96
شکل 5-39 پروفایل دبی حجمی گاز در خط لوله 20 اینچ خلخال. 96
شکل 5-40 پروفایل سرعت گاز در خط لوله 20 اینچ خلخال. 97
شکل 5-41 پروفایل دمای گاز در خط لوله 20 اینچ خلخال. 97
شكل 5-42 محل اتصال خط 16 اینچ پارس‌آباد به نیروگاه گازی سبلان (خط لوپ 10 اینچ10008) 99
شکل 5-43 پروفایل فشار گاز در خط لوله 16 اینچ پارس‌آباد در شرایط حاد برودتی و باز كردن مسیر گاز از خط 10 اینچ نیروگاه به كیلومتر 25 خط لوله پارس‌آباد 99
شکل 5-44 منحنی‌های شبیه‌سازی فشار بر حسب زمان در ترمینال‌های انتهایی انشعابات (CGS‌ها) در شرایط حاد برودتی همراه با خط لوپ نیروگاه به خط پارس‌آباد 101
فهرست جداول
جدول1-1 ذخایر تثبیت شده گاز طبیعی در جهان. 2
جدول 1-2 تولید گاز طبیعی در جهان. 2
جدول 1-3 مصرف گاز طبیعی در جهان. 3
جدول 1-4 نمونه ای از ترکیب گاز طبیعی خام 4
جدول1-5 خطوط لوله انتقال گاز طبیعی بهره‌برداری شده 14
جدول 3-1 جنس لوله و تنش تسلیم. 34
جدول 3-2  فاکتور طراحی لوله های فولادی. 34
جدول 3-3  شرح انواع Class Location. 34
جدول 4-1 مشخصات حرارتی دیواره‌ها و پوشش‌ها 43
جدول 4-2 نمونه ضخامت دیواره‌ها 44
جدول 4-3 تعریف مورد در نرم‌افزار OLGA. 44
جدول 4-4 آپشن‌های شبیه‌سازی OLGA. 46
جدول 4-5 نمونه مشخصات خطوط لوله 48
جدول 4-6 نمونه ای از شیرهای تعبیه شده در شبیه‌سازی. 48
جدول 4-7 مشخصات ورودی سیستم. 51
جدول 4-8 مشخصات خروجی سیستم. 51
جدول 4-9 شرایط مرزی خروجی انشعابات سیستم خط لوله (ورودی ایستگاه‌های تقلیل فشار) 52
جدول 4-10 مشخصات گاز موجود در خطوط لوله 57
جدول 4-11 درصد ترکیبات گاز طبیعی (در نرم‌افزار PVTsim) 57
جدول 5-1 مقایسه مقادیر فشارهای واقعی با مقادیر حاصل از شبیه‌سازی. 64
جدول 5-2 مقایسه دماهای واقعی با مقادیر حاصل از شبیه‌سازی. 65
جدول 5-3 مقایسه مقادیر واقعی با مقادیر حاصل از شبیه‌سازی حول ایستگاه تقویت فشار 66
جدول 5-4 مجموع ماهانه متوسط کسری درجه روز مربوط به سال 1389 و 1390. 70
جدول 5-5 مصارف ماهانه متوسط سالهای 1389 و 1390 شهرهای اردبیل 70
جدول 5-6 رابطه دمای هوا و دبی روزانه گاز مصرفی. 76
جدول 5-7 پیش‌بینی حجم گاز مصرفی در دمای 20- درجه سلسیوس.. 77
جدول 5-8 پیش‌بینی حجم گاز مصرفی در 20- درجه سلسیوس در شهرهای دارای دو ایستگاه 77
جدول 5-9 دبی عبوری از ایستگاه‌ها در شرایط دمای 20- درجه سانتیگراد 78
جدول 5-10 مقایسه متغیرها حول کمپرسور در دو وضعیت شبیه‌سازی. 82
جدول 5-11 مقایسه نتایج به دست آمده برای دو شبیه‌سازی حاد برودتی. 102
 
علایم اختصاری

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

قتل به عنوان یکی از مهمترین جرایم شمرده می شود از جمله معیارهای امنیت در هر جامعه ای هم به حساب می آید به گونه ای که گرفتن حیات از یک فرد به معنای گرفتن آرامش خاطر از یک جامعه است واین اخلال در امنیت، آن چنان مهم است که می گویند احساس امنیت از خود امنیت ارزشمند تر است.

لذا در صورت وقوع قتلی در جامعه ضمنجریحه دار شدن اذعان عمومی علاوه برخانواده مقتول واولیای دم ، تمامی افراد (اقوام، بستگان ، محله وشهر)در انتظار دستگیری قاتل  وبه سزای اعمال رساندن وی هستند.

اما اینکه چگونه می توان واقعیات مربوط به قتل را کشف کرد وقاتل را مورد شناسایی قرار داد کاری بس دشوار وپر مسئولیت است ومی طلبد که از همان گام نخست با هدف وبرنامه ریزی بر اساس ضوابط پیش برویم تا بتوانیم به نتایج ارزشمندی دست یابیم، سالیان دراز از دلایل قانونی در جهت محکومیت اشخاص استفاده می شد که با دور شدن مردم از آموزه های دینی وزیر پا گذاشتن انصاف و وجدان مخصوصاً در مباحث مربوط به شهادت واقرار ، پیشرفت علوم وتربیت کارشناسان خبره به تدریج دوره اقناع وجدانی قاضی بروز یافت به گونه ای که حتی اظهارات شهود ومقر نیز ارزیابی می شد که چنان چه با اوضاع واحوال منطبق نبود از شمار دلایل خارج می گردید.

2-1- بیان مسأله

قتل یکی از بزرگترین گناهان در عرف وشرع محسوب می شود ودر واقع هم از نظر فردی که موجب سلب صیانت فرد است وهم از نظر اجتماعی که زمینه ساز ایجاد ناامنی اجتماعی است تقبیح شده است.

بند هشتم ماده 4 قانون نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران یکی از وظایف ناجا را کشف جرم دانسته است وقانون گذار دربند 4 اصل 156 قانون اساسی کشف جرم وتعقیب ومجازات وتعزیر مجرمین واجرای حدود ومقررات مدون جزای اسلام را به عنوان یکی از وظایف قوه قضاییه ذکر کرده است. در قانون جزای عمومی که قبل از انقلاب در ایران اجرا میشد قانونگذار در ماده 170و171 این قانون مجازات اعدام را برای مرتکب پیش بینی نموده بود وبعد از انقلاب نیز قانون مجازات اسلامی سال 1370 وبلکه قانون حدود، قصاص ودیات قبل از این تاریخ و قانون تکمیل مجازات اسلامی 1375 که هم اکنون مورد عمل می باشد،قتل عمد را علاوه بر جنبه شخصی که موجب قصاص مرتکب می باشد جرم عمومی تلقی کرده است وبرای مرتکب از نظر جنبه عمومی در صورت منتفی شدن قصاص مجازات حبس ازسه تا ده سال نیز پیش بینی نموده است.

پی جویی یک جرم جنایی،  فرصت گرانبهایی است برای احقاق حق، یاری مظلوم ومقابله با کسانی که به جان ومال وناموس دیگران تعرض نموده اند.این فرصت، توفیق و موهبتی است که آفریدگار هستی به افراد معدودی آن را عطا می نماید وچه خوشبخت هستند کسانی که این هدیه را غنیمت می شمردند وبا تلفیق اندیشه، تلاش وایثار موفق می شوند حقیقت را کشف نمایند وزمینه اجرای احکام الهی را فراهم سازند.

هر کسی که وارد این عرصه می شود برای نیل به موفقیت باید آمادگی لازم را کسب نماید وخامی وناپختگی در این عرصه خطیر ممکن است به جای کشف حقیقت، ظلمی دیگر وپایمال شدن حقی را در پی داشته باشد. مطالعه، کسب معلومات، آشنایی با روش های مختلف تحقیق، شناخت امکانات و تجهیزات علمی، بهره گیری از تجارب دیگران، غره نشدن به معلومات خود وتلاش مستمر، گلی را شکوفا خواهد نمود که رایحه خوش آن می تواند تسکینی برآلام دل کودکی یتیم یا مادری داغدار باشد.

اغلب جنایتکاران با اطلاع از روش های کشف جرم و محدودیت های قانونی وپلیسی (حقوق شهروندی ، ونظایر آن ) جنایاتی  طراحی شده ویا سریالی را مرتکب می شوندآنها سعی می کنند ضمن اینکه اثری از خود در صحنه جرم باقی نگذارندپلیس را در تحقیقات منحرف نمایند. بسیاری از پرونده های قتل به خصوص قتل های سریالی واز قبل طراحی شده از پیچیدگی خاصی برخوردارند در چنین وضعیتی عوامل دخیل در کشف قتل که وظیفه خطیرکشف قتل های واقع شده را به عهده دارند می بایست بنحوی که در سریعترین زمان ممکن قتل ها را با روندی محکمه پسند کشف نموده تا مردم احساس امنیت وآرامش نمایند.

کشف بسیاری از جرائم ، به ویژه قتل حاصل تعامل وهمکاری میان بخش های کارآگاهی  ،پلیس علمی، پزشکی قانونی ودادگستری است این بخش هاباتوجه به وظایف مختلفی که در فرایند کشف قتل دارند می بایست همکاری وهماهنگی تنگاتنگی با یکدیگر داشته باشند با توجه به اینکه عامل اصلی در پی جویی قتل ، کارآگاهان هستند سایر بخش ها قاعدتاً باید از آنان حمایت نموده ویابا یافته های علمی خود در سریع ترین زمان ممکن موجبات تکمیل تحقیقات وکشف معما های جنایی را فراهم نمایند در کنار بخش های فوق الاشاره که در کشف هر پرونده قتل نقش دارند سایر سازمان ها  نیز بنا به ضرورت وحسب موضوع پرونده با اطلاع رسانی ویا همکاری علمی وفنی و…خود می توانند سهمی در رسیدگی داشته باشند .  همگام با پیشرفت

 فناوری پیشرفت های غیر قابل انکاری در روش های ارتکاب جرم بویژه جرم قتل توسط مجرمین پدیدآمده است که کشف آنها به سادگی وبدون علم وآگاهی وبهره گیری از اصول کشف علمی جرائم واستفاده از تجربیات گرانمایه پویندگان این راه امکان پذیر نمی باشد. لذا انتظار براین است که عوامل دخیل در کشف وپیگیری پرونده های قتل در بررسی این گونه پرونده ها از اسلوب وروش های علمی پیروی نموده تا در اندک زمان ممکن ضمن افزایش میزان دقت وکاهش اشتباهات بتوانند تحقیقات خود را به نتیجه برسانند. لذابا توجه به تجربه چندساله محقق در امور انتظامی وآگاهی در شهرستان ها وگاهاً در مراکز استان نیز قضات ویژه قتل وبازپرسان در صحنه قتل حاضر نمی گردند وبه فرمانده پاسگاه یا رئیس کلانتری اعطا نیابت می نمایند که شخصاً صحنه قتل را بررسی و ارائه گزارش نمایند وحتی توجه خاصی به گزارش تنظیمی ندارندکه این امر باعث عدم بررسی دقیق صحنه قتل وتنظیم ناقص گزارش اولیه می گردد و باعث کندی روند کشف قتل وعدم دستگیری به موقع قاتل یا قاتلین است وگاهی افراد بی گناه تا مدت ها در بازداشت ویا حبس می مانند که این امر مشکلاتی را در جریان رسیدگی به پرونده ایجاد می نماید، بدون تردید افزایش تعامل مناسب بین پلیس ودستگاه قضایی علاوه برکشف به موقع قتل ودستگیری قاتل یا قاتلین در اندک زمان ممکن در راستای کاهش میزان قتل وسایر جرائم نیز تاثیر مثبت وبسزائی خواهدداشت و می تواند در تامین امنیت وآسایش عمومی وفردی آحاد جامعه بسیار مفید ولزوم توجه به آن موضوعی انکار ناپذیر است لذا در این تحقیق بر آنیم تابه بررسی رابطه تعاملپلیس ودستگاه قضایی رادر کشف  جرم  قتل در شهرستان کرمانشاه که سوال اصلی تحقیق است بپردازیم وبا نتایج آن بیشتر آشنا شویم.

3-1- ضرورت و اهمیت تحقیق

موضوع جرم قتل از اهمیت ویژه ای بر خوردار است واینکه وقوع قتل در جامعه امنیت واحساس امنیت آحاد مردم را تهدید می نماید و به نوعی کلیه فعالیت های اقتصادی ،اجتماعی ،سیاسی وفرهنگی جامعه را تحت الشعاع قرار می دهد و لطمات روحی وجسمی که آحاد جامعه در این رهگذر متحمل می شوند حتی بعد از کشف ودستگیری قاتل وقاتلین نیز مرتفع نخواهد شد  به هر حال وقوع جرائمی چون قتل برتشدیداحساس ناامنی درسطح جامعه وافکار عمومی دامن زده وبه نوعی خدمات پلیس ودستگاه قضایی را زیر سئوال می برد چون به یغما رفتن حیات انسانها توسط همنوعان خود پدیده ای است ناگوار که دلها رااز نگرانی مملو نموده واحساسات پاک انسانیت راجریحه دارنموده وعده زیادی را نگران امنیت فردی وآسایش اجتماعی خودوخانواده اشان ساخته وخسارات های مادی ومعنوی زیادی برجامعه وارد می نماید .از آنجاییکه امنیت درهرجامعه موجب پیشرفت همه جانبه در ابعاد مختلف می گرددوبا توجه به اهمیت جرم قتل واینکه ایجاد تعامل مناسب وسازنده بین پلیس ودستگاه قضایی می تواند در کشف به موقع قتل کمک نموده واین اقدام سریع واکنش بسیار مناسبی است برای برقراری هر چه بهتر نظم وامنیت در سطح جامعه وعبرت آموزی سایر بزهکاران واینکه هیچ راه گریزی از چنگال عدالت وقانون ندارند ،بدون شک همکاری مناسب وسازنده بین پلیس ودستگاه قضایی در راستای کشف قتل در کوتاه ترین زمان ممکن می تواند گامی موثر در کاهش جرم قتل واحساس امنیت در جامعه را به دنبال داشته باشد.

لذا اهمیت وضرورت تحقیق حاضر از جنبه های زیر مورد توجه قرار می گیرد :

1-پدیده قتل عمد از نظر جامعه شناسی با مفاهیمی همچون سلامت اجتماعی، مسائل اجتماعی وکنش متقابل اجتماعی مرتبط می باشد که معرف اهمیت وضرورت تحقیق در این زمینه محسوب می گردد فلذا توجه به این مهم (کشف قتل) ضروری به نظر می رسد.

2-آمارهای موجود در کشور ما در زمینه جرائم خشن چندان روشن نیست اما با نگاهی به وضعیت وساختار جمعیتی کشور می توان دریافت که بافت جمعیت در آینده به صورتی خواهد بود که امکان تشدید این جرایم وجوددارد زیرا هم اکنون در کشور ما چندین میلیون جوان مجرد وجوددارد که تا چند سال آینده بخش عمده ای از آنان به سن ازدواج می رسند یعنی شرایطی که در آن از امید افراد برای تشکیل خانواده به شدت کاسته می شود از سوی دیگر ویژگی های خاص فرهنگی واجتماعی مردم ایران می تواند وضعیت را تشدید کند در حالی که انگیزه های همانند مسائل مالی در خیلی از کشورها از انگیزه های اصلی است.

درسالهای اخیر در استانهای مرزی از جمله استان کرمانشاه شاهد افزایش نزاع وقتل هستیم به گونه ای که حتی از نظر رتبه بندی کشور در این گونه جرایم اغلب اوقات جزده استان های اول قرار داشته است.

3-باتوجه به بررسی های انجام شده از منابع مختلف از قبیل سازمان تحقیقات ومطالعات ناجا ،پایان نامه های دافوس ،مرکز اطلاعات ومدارک علمی ایران در خصوص تعامل پلیس ودستگاه قضایی در کشف  قتل تا کنون تحقیقی صورت نگرفته است لذابا توجه به اینکه در پی وقوع قتل تعدادی از قاتلین برای مدتی طولانی وشاید برای همیشه متواری میگردند وبا هویت جعلی در مکان یا نقطه ای دیگر سکنی می گزینند وتعدادی از مقتولین بعد گذشت مدت زمانی از به قتل رسیدن کشف می گردند که رد پای از قاتل یا قاتلین در محل به جای نمی ماند لزوم همکاری وتعامل بسیار نزدیک پلیس ودستگاه قضایی وحتی سایر سازمان ها می تواند به نوعی در کشف قتل موثر باشد وهیچ نقطه ومکانی محل امنی برای قاتلین نباشد وبا بهره گرفتن از جدیدترین ومدرنترین ابزار روز دنیا قتل های نهفته براحتی کشف گردند لذا در این تحقیق در پی آن هستیم تا به بررسی رابطه تعامل  پلیس ودستگاه قضایی در کشف قتل بپردازیم.

4-1- اهداف تحقیق

الف- هدف اصلی :

تعیین آثار تعامل پلیس ودستگاه قضایی در کشف  جرم قتل

ب – اهداف فرعی :

تعیین آثار تعامل پلیس ودستگاه قضایی درانجام اقدامات عملیاتی برای کشف قتل

تعیین آثارتعامل پلیس ودستگاه قضایی درجمع آوری ادله وآثار برای کشف قتل

تعیین آثارتعامل پلیس ودستگاه قضایی درکسب اطلاعات از سایر منابع برای کشف قتل

5-1- سوال های تحقیق

الف – سئوال اصلی :

 
کلمات کلیدی: Drizo، TEG، نم زدایی، حلال هیدروکربنی، ترکیبات BTEX
فهرست مطالب
 
 
عنوان                                                                                                                      صفحه
 
فصل اول: مقدمه
1-1- نم‌زدایی از گاز طبیعی…………………………………………………………………………………………………. 2
1-1-1- روش های نم‌زدایی از گاز طبیعی ……………………………………………………………………… 2
1-1-1-1- نم‌زدایی توسط مایعات جاذب رطوبت…………………………………………….. 4
1-1-1-2- نم‌زدایی با استفاده ‌از جاذب‌های  جامد………………………………………….. 6
1-1-1-3- نم‌زدایی توسط سرمایش گاز……………………………………………………………. 6
1-1-1-4- نم‌زدایی با استفاده‌ از نفوذ گاز در غشاء………………………………………….. 6
1-1-1-5- نم‌زدایی توسط واكنش گرهای جامد………………………………………………. 7
1-1-2- روش های افزایش بازدهی فرایند احیاء………………………………………………………… 10
1-1-2-1- استفاده ‌از گاز دفع كننده…………………………………………………………………….. 10
1-1-2-2- احیاء در خلاء………………………………………………………………………………………… 10
1-1-2-3- افزایش عمل احیاء با افزودن حلال…………………………………………………….. 11
 
فصل دوم: مروری بر پژوهش های پیشین
مروری بر پژوهش های پیشین…………………………………………………………………………………………….. 13
 
فصل سوم: افزایش عمل احیای گلایکول با افزودن حلال هیدروکربنی
3-1- مشخصات فرایند………………………………………………………………………………………………………… 17
3-2- مزایای دریزو……………………………………………………………………………………………………………….. 20
3-2- 1- از نقطه نظر اقتصادی……………………………………………………………………………………… 21
3-3- اصلاح فرایند نم‌زدایی گاز  Drizo ………………………………………………………………………….. 21
3-3-1-  تشریح اصلاح فرایند دریزو……………………………………………………………………………. 22
3-4- پارامترهای طراحی……………………………………………………………………………………………………… 22
عنوان                                                                                                                      صفحه
 
3-4-1- برج Contactor……………………………………………………………………………………………….. 23
3-4-2- دبی گاز ورودی………………………………………………………………………………………………… 23
3-4-3- دما و فشار ورودی……………………………………………………………………………………………. 23
3-4-4- دماو غلظت  TEG ورودی……………………………………………………………………………….. 23
3-4-5-  سرعت چرخش گلایكول……………………………………………………………………………….. 24
3-4-6- دمای نم‌زدایی…………………………………………………………………………………………………… 24
3-4-7- دمای ریبویلر…………………………………………………………………………………………………….. 24
3-4-8- دمای ستون دفع …………………………………………………………………………………………….. 24
 
فصل چهارم: طراحی پایه و ارائه خدمات مهندسی مقدماتی جهت اجرای طرح Drizo در پالایشگاه گاز فراشبند، واحد دالان
4-1- بر اساس شرایط تابستان و در حالت مجزا بودن واحدها………………………………………… 27
4-1-1- جدا کننده‌ی سه فازی(V-100)…………………………………………………………………….. 27
4-1-2- مبدل حرارتی E-100……………………………………………………………………………………… 30
4-1-3- مبدل حرارتی E-101……………………………………………………………………………………… 41
4-1-4- چیلر تأمین کننده‌ی آب سرد………………………………………………………………………… 57
4-1-5- پمپ P-100……………………………………………………………………………………………………… 60
4-1-6- خطوط لوله‌ی انتقال دهنده‌ی جریان در فرایند دریزو…………………………………. 65
4-2- بر اساس شرایط زمستان و در حالت مجزا بودن واحدها………………………………………… 68
4-2-1- جدا کننده‌ی سه فازی(V-100)…………………………………………………………………….. 68
4-2-2- مبدل حرارتی E-100……………………………………………………………………………………… 68
4-2-3- مبدل حرارتی E-101……………………………………………………………………………………… 73
4-2-4- چیلر تأمین کننده‌ی آب سرد………………………………………………………………………… 78
4-2-5- پمپ P-100……………………………………………………………………………………………………… 80
4-2-6- خطوط لوله‌ی انتقال دهنده‌ی جریان در فرایند دریزو…………………………………. 81
4-3- بر اساس شرایط تابستان و در صورت تجمیع واحدها…………………………………………….. 82
4-3-1- جدا کننده سه فازی(V-100)………………………………………………………………………… 82
4-3-2- مبدل حرارتی E-100……………………………………………………………………………………… 82
4-3-3- مبدل حرارتی E-101……………………………………………………………………………………… 87

4-3-4- چیلر تأمین کننده‌ی آب سرد………………………………………………………………………… 92
عنوان                                                                                                                      صفحه
 
4-3-5- پمپ P-100……………………………………………………………………………………………………… 94
4-3-6- خطوط لوله‌ی انتقال دهنده‌ی جریان در فرایند دریزو…………………………………. 95
4-4- بر اساس شرایط زمستان و در صورت تجمیع واحدها……………………………………………. 96
4-4-1- جدا کننده سه فازی(V-100)………………………………………………………………………… 96
4-4-2- مبدل حرارتی E-100……………………………………………………………………………………… 96
4-4-3- مبدل حرارتی E-101…………………………………………………………………………………….. 101
4-4-4- چیلر تأمین کننده‌ی آب سرد………………………………………………………………………. 106
4-4-5- پمپ P-100……………………………………………………………………………………………………. 108
4-4-6- خطوط لوله‌ی انتقال دهنده‌ی جریان در فرایند دریزو………………………………… 109
4-5- جدا کننده‌ی آب از حلال((coalesce……………………………………………………………………….. 110
                                                                                                                                    
فصل پنجم: نتیجه‌گیری
5-1- مقایسه‌ی میزان هرز رفت TEG……………………………………………………………………………… 112
5-2- مقایسه‌ی میزان انتشار ترکیبات BTEX………………………………………………………………… 113
5-3- مقایسه‌ی درصد خلوص TEG احیا شده در برج دفع…………………………………………… 114
5-4- مقایسه‌ی نقطه‌ی شبنم آبی گاز خشک خروجی از برج جذب…………………………….. 115
5-5- مقایسه هزینه‌ی کل سرمایه‌گذاری (TCI) و درآمد سالیانه ناشی از
پیاده سازی فرایند دریزو در دو حالت مجزا بودن و تجمیع واحدها…………………………………….. 116
 
 
فهرست منابع و مآخذ……………………………………………………………………………………………………………. 119
فهرست جدول‌ها
 
 
عنوان                                                                                                                      صفحه
 

 

جدول1-1- ناخالصی‌های موجود در گاز طبیعی………………………………………………………………………. 3
جدول1-2- خصوصیات گلایكول‌های مورد استفاده در فرایند نم‌زدایی گاز…………………………… 7
جدول1-3- تأثیر سولفید هیدروژن و دی اکسید کربن بر محتوای آب
گاز طبیعی اشباع………………………………………………………………………………………………………………………… 9
جدول 3-1- مهمترین دماهای عملیاتی گلایکول در قسمت‌های مختلف …………………………….. 9
جدول 4-1- اندازه های بدست آمده از نرم‌افزار HYSYS برای جداکننده‌ی
سه فازی استفاده شده در فرایند Drizo………………………………………………………………………………….. 23
جدول 4-2- نتایج بدست آمده از طراحی و ارزیابی مبدل حرارتی E-100…………………………. 38
جدول 4-3- نتایج بدست آمده از طراحی و ارزیابی مبدل حرارتی E-101…………………………. 43
جدول 4-4- مدل و مشخصات چیلر جذبی شعله ‌مستقیم انتخاب شده………………………………. 59
جدول 4-5- مشخصات خطوط لوله‌ی انتقال دهنده‌ی جریان و حالت
فیزیکی جریان‌ها………………………………………………………………………………………………………………………… 67
جدول 4-6- اندازه‌های بدست آمده از نرم‌افزار HYSYS برای جداکننده‌ی
سه فازی استفاده شده در فرایند Drizo…………………………………………………………………………………… 68
جدول 4-7- نتایج بدست آمده از طراحی و ارزیابی مبدل حرارتی E-100…………………………. 70
جدول 4-8- نتایج بدست آمده از طراحی و ارزیابی مبدل حرارتی E-101…………………………. 75
جدول 4-9- مدل و مشخصات چیلر جذبی شعله ‌مستقیم انتخاب شده………………………………. 79
جدول 4-10- مشخصات خطوط لوله‌ی انتقال دهنده‌ی جریان و
حالت فیزیکی جریان‌ها……………………………………………………………………………………………………………… 81
جدول 4-11- اندازه های بدست آمده از نرم‌افزار HYSYS برای جداکننده‌ی
سه فازی استفاده شده در فرایند Drizo…………………………………………………………………………………… 82
جدول 4-12- نتایج بدست آمده از طراحی و ارزیابی مبدل حرارتی E-100………………………. 84
 
عنوان                                                                                                                      صفحه
 
جدول 4-13- نتایج بدست آمده از طراحی و ارزیابی مبدل حرارتی E-101………………………. 89
جدول 4-14- مدل و مشخصات چیلر جذبی شعله ‌مستقیم انتخاب شده…………………………… 93
جدول4-15- مشخصات خطوط لوله‌ی انتقال دهنده‌ی جریان و
حالت فیزیکی جریان‌ها……………………………………………………………………………………………………………….. 95
جدول4-16- اندازه های بدست آمده از نرم‌افزار HYSYS برای جداکننده‌ی
سه فازی استفاده شده در فرایند Drizo…………………………………………………………………………………… 96
جدول4-17- نتایج بدست آمده از طراحی و ارزیابی مبدل حرارتی E-100………………………… 98
جدول4-18- نتایج بدست آمده از طراحی و ارزیابی مبدل حرارتی E-101………………………. 103
جدول4-19- مدل و مشخصات چیلر جذبی شعله ‌مستقیم انتخاب شده…………………………… 107
جدول4-20 مشخصات خطوط لوله‌ی انتقال دهنده‌ی جریان و
حالت فیزیکی جریان‌ها…………………………………………………………………………………………………………….. 109
فهرست شکل‌ها
 
 
عنوان                                                                                                                      صفحه
 
شكل 1-1- نمایی از پیكربندی یک پالایشگاه گاز……………………………………………………………………. 3
شكل 1-2- دو شبكة بلوری مربوط به هیدرات………………………………………………………………………… 4
شكل 1-3- نمایی ساده ‌از فرایند نم‌زدایی گاز طبیعی توسط تری اتیلن گلایکول………………. 8
شکل  1-4- محتوای آب گاز حاوی دی اکسید کربن در 100………………………………………….. 9
شكل1-٥- فرایند نم‌زدایی باگلایكول به روش احیاء در خلاء………………………………………………… 11
شكل3-1- فرایند دریزو جهت نم‌زدایی گاز طبیعی.………………………………………………………………. 18
شكل3-2- احیای گلایکول با استفاده‌ از فرایند دریزو استاندارد…………………………………………… 19
شكل3-3- احیای گلایکول با استفاده ‌از فرایند دریزو پیشرفته…………………………………………….. 19
شكل3-4- مقایسه میزان در صد خلوص گلایکول و نقطه شبنم آبی
در فرایندهای مختلف احیا گلایکول………………………………………………………………………………………….. 20
شکل 4-1- اجزای مختلف جدا کننده سه‌فازی………………………………………………………………………. 27
شکل 4-2- نحوه عملکرد جدا کننده سه‌فازی………………………………………………………………………… 28
شکل 4-3- آرایش موازی در مبدل‌های حرارتی…………………………………………………………………….. 31
شکل 4-4- چگونگی تغییر دمای دو سیال را در طول لوله……………………………………………………. 31
شکل 4-5- جریان مخالف در مبدل‌های حرارتی …………………………………………………………………… 32
شکل 4-6- چگونگی تغییر دمای دو سیال را در طول لوله در آرایش مخالف……………………… 32
شکل 4-7- چگالنده‌ی نوع پوسته-لوله‌ی افقی……………………………………………………………………….. 34
شکل 4-8- نمونه ای از مبدل های حرارتی U شکل…………………………………………………………….. 36
شکل 4-9- شرایط جریان‌های سرد و گرم استفاده شده برای مبدل حرارتی E-100…………. 37
شکل 4-10- ترکیب ورودی به بخش گرم مبدل حرارتی E-100………………………………………… 37
شکل 4-11-  TEMA Sheetمربوط به مبدل E-100……………………………………………………………. 39
شکل 4-12- طرح کلی مبدل E-100……………………………………………………………………………………… 40
 
عنوان                                                                                                                      صفحه
 
شکل 4-13 استقرار لوله‌ها در مبدل E-100…………………………………………………………………………… 40
شکل 4-14- شرایط جریانهای سرد و گرم استفاده شده برای مبدل حرارتی E-101………… 41
شکل 4-15- ترکیب جریان ورودی به بخش گرم مبدل حرارتی E-101…………………………….. 42
شکل 4-16- ترکیب جریان ورودی به بخش سرد مبدل حرارتی E-101……………………………. 42
شکل 4-17- TEMA Sheet مربوط به مبدل E-101……………………………………………………………. 43
شکل 4-18- طرح کلی مبدل E-101……………………………………………………………………………………… 44
شکل 4-19- استقرار لوله‌ها در مبدل E-101…………………………………………………………………………. 44
شکل 4-20- شماتیک اجزای چیلر تراکمی……………………………………………………………………………. 45
شکل 4-21- شماتیک اجزای چیلرجذبی……………………………………………………………………………….. 47
شکل 4-22- اجزای چیلر جذبی و نحوه‌ی قرارگیری آنها……………………………………………………… 48
شکل 4-23- چیلر جذبی لیتیوم برماید تک مرحله‌ای خنک‌شونده با آب…………………………… 53
شکل 4-24- چیلر جذبی لیتیوم برماید تک مرحله‌ای سرد شونده با هوا……………………………. 53
شکل 4-25- چیلر جذبی لیتیوم برماید دو مرحله‌ای خنک‌شونده با آب…………………………….. 54
شکل 4-26- چیلر جذبی لیتیوم برماید دو مرحله‌ای خنک‌شونده با هوا…………………………….. 54
شکل 4-27- محدوده‌ی انتخاب پمپ‌ها با توجه به سرعت ویژه‌ی بدست آمده………………….. 64
شکل 4-28- محیط کاری نرم‌افزار ESI………………………………………………………………………………….. 66
شکل 4-29- شرایط جریان‌های سرد و گرم استفاده شده برای
مبدل حرارتی E-100………………………………………………………………………………………………………………….. 69
شکل 4-30- ترکیب ورودی به بخش گرم مبدل حرارتی E-100………………………………………… 69
شکل 4-31-  TEMA Sheetمربوط به مبدل E-100……………………………………………………………. 71
4-32- طرح کلی مبدل E-100……………………………………………………………………………………………….. 72
4-33- استقرار لوله‌ها در مبدل E-100…………………………………………………………………………………… 72
4-34- شرایط جریان‌های سرد و گرم استفاده شده برای مبدل حرارتی E-101………………… 73
شکل 4-35- ترکیب جریان ورودی به بخش گرم مبدل حرارتی E-101…………………………….. 74
شکل 4-36- ترکیب ورودی به بخش سرد مبدل حرارتی E-101…………………………………………. 4
شکل 4-37- TEMA Sheet مربوط به مبدل E-101……………………………………………………………. 76
شکل 4-38- طرح کلی مبدل E-101……………………………………………………………………………………… 77
شکل 4-39- استقرار لوله‌ها در مبدل E-101…………………………………………………………………………. 77
شکل 4-40- محدوده‌ی انتخاب پمپ‌ها با توجه به سرعت ویژه‌ی بدست آمده………………….. 80
 
عنوان                                                                                                                      صفحه
 
شکل 4-41- شرایط جریان‌های سرد و گرم استفاده شده برای
مبدل حرارتی E-100………………………………………………………………………………………………………………….. 83
شکل 4-42- ترکیب جریان ورودی به بخش گرم مبدل حرارتی E-100…………………………….. 83
شکل 4-43-  TEMA Sheetمربوط به مبدل E-100……………………………………………………………. 85
شکل 4-44- طرح کلی مبدل E-100……………………………………………………………………………………… 86
شکل 4-45- استقرار لوله ها در مبدل E-100……………………………………………………………………….. 86
شکل 4-46- شرایط جریان‌های سرد و گرم استفاده شده برای
مبدل حرارتی E-100………………………………………………………………………………………………………………….. 87
شکل 4-47- ترکیب جریان ورودی به بخش گرم مبدل حرارتی E-101…………………………….. 88
شکل 4-48- ترکیب ورودی به بخش سرد مبدل حرارتی E-101………………………………………… 88
شکل 4-49- TEMA Sheet مربوط به مبدل E-101……………………………………………………………. 90
شکل 4-50- طرح کلی مبدل E-101……………………………………………………………………………………… 91
شکل4-51- استقرار لوله ها در مبدل E-101…………………………………………………………………………. 91
شکل 4-52- محدوده‌ی انتخاب پمپها با توجه به سرعت ویژه‌ی بدست آمده…………………….. 94
شکل 4-53- شرایط جریان‌های سرد و گرم استفاده شده برای مبدل حرارتی E-100………. 97
شکل 4-54- ترکیب جریان ورودی به بخش گرم مبدل حرارتی E-100…………………………….. 97
شکل 4-55-  TEMA Sheetمربوط به مبدل E-100……………………………………………………………. 99
شکل 4-56- طرح کلی مبدل E-100……………………………………………………………………………………. 100
شکل 4-57- استقرار لوله ها در مبدل E-100……………………………………………………………………… 100
شکل 4-58- شرایط جریان‌های سرد و گرم استفاده شده برای
مبدل حرارتی E-101………………………………………………………………………………………………………………. 101
 شکل 4-59- ترکیب جریان ورودی به بخش گرم مبدل حرارتی E-101………………………….. 102
شکل 4-60- ترکیب جریان ورودی به بخش سرد مبدل حرارتی E-101…………………………… 102
شکل 4-61- TEMA Sheet مربوط به مبدل E-101………………………………………………………….. 104
شکل 4-62- طرح کلی مبدل E-101……………………………………………………………………………………. 105
شکل 4-63- استقرار لوله ها در مبدل E-101……………………………………………………………………… 105
شکل 4-64- محدوده‌ی انتخاب پمپها با توجه به سرعت ویژه‌ی بدست آمده……………………. 108
شکل(4-65): مقایسه‌ی میزان هرز رفت TEG………………………………………………………………………. 112
شکل(4-66): مقایسه‌ی میزان انتشار ترکیبات BTEX…………………………………………………………. 113
عنوان                                                                                                                      صفحه
 
شکل (4-67): مقایسه‌ی درصد خلوص TEG احیاء شده در برج دفع………………………………… 114
شکل (4-68):مقایسه‌ی نقطه‌ی شبنم آبی گاز خشک خروجی از برج جذب…………………….. 115
شکل (4-69): مقایسه هزینه‌ی کل سرمایه‌گذاری (TCI) ناشی از
پیاده سازی فرایند دریزو………………………………………………………………………………………………………….. 116
شکل (4-70): درآمد سالیانه ناشی از پیاده سازی فرایند دریزو…………………………………………… 117
مقدمه
 
 
1-1- نم‌زدایی از گاز طبیعی
 

1-1- مقدمه…………………………….. 3

1-2- طرح مسأله…………………………….. 7

1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق……………………………… 11

1-4- مرور ادبیات و سوابق پژوهش……………………………….. 12

1-5- اهداف مشخص تحقیق……………………………… 21

1-6- اهداف عملیاتی……………………………… 21

1-7- سؤالات تحقیق…………………………….. 22

1-8- فرضیه‏های تحقیق……………………………… 22

1-9- جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق……………………………… 22

1-10- موانع و محدودیتها……………………………. 22

فصل دوم: ادبیات و مبانی نظری پژوهش……………………………….. 24

2-1- مقدمه…………………………….. 25

2-2- محله…………………………….. 27

2-2-1- سیر تاریخی نظریه محله…………………………….. 29

2-2-2- مفهوم محله در شهرهای ایران……………………………… 30

2-2-3- کارکرد محله‏های شهری……………………………… 31

2-3- مبانی و مفاهیم پایداری، توسعه پایدار و محله پایدار…………………….. 32

2-3-1- پایداری……………………………… 32

2-3-2- توسعه…………………………….. 33

2-3-3- توسعه پایدار……………………………. 33

2-4- توسعه پایدار شهری……………………………… 35

2-5- ناپایداری توسعه شهری……………………………… 36

2-6- بنیادهای شهر پایدار……………………………. 36

2-7- مفاهیم و دیدگاه های اساسی در توسعه محله ‏ای………………………. 37

2-8- محله پایدار……………………………. 40

2-9- پیدایش دیدگاه توسعه محلهای پایدار……………………………. 40

2-10- نمونه‏هایی از رویکردهای مرتبط با محله پایدار……………………………. 41

2-10-1- طراحی محله سنتی……………………………… 41

2-10-2- توسعه محلی مبتنی بر حمل و نقل عمومی……………………………… 41

2-10-3- محلات سرزنده……………………………. 42

2-10-4- ایده محدوده امن……………………………… 42

2-10-5- ایده رشد هوشمند…………………………….. 43

2-10-6- توسعه محله‏ای پایدار……………………………. 43

2-10-7- ابعاد و معیارهای پایداری محله…………………………….. 44

2-11- وظایف شهرداری در زمینه توسعه پایدار محله‏ ای……………………………… 51

2-12- اسکان غیررسمی……………………………… 54

2-12-1- ویژگی‏های اساسی سکونتگاه های غیر رسمی……………………………… 57

2-13- نقد مفهوم حاشیه نشینی……………………………… 63

2-15- پایداری محله ‏ای……………………………… 65

2-16- ابعاد شهر پایدار……………………………. 65

2-17- شاخص های توسعه پایدار……………………………. 68

2-18- شاخص های پایداری در جهان……………………………… 73

2-18-1- انگلیس……………………………….. 73

2-18-2- چین……………………………… 73

2-18-3- آمریکا …………………………….74

فصل سوم: روش شناسی و محدوده مورد مطالعه…………………………….. 80

3-1- مقدمه…………………………….. 81

3-2- روش تحقیق……………………………… 81

3-3- جامعه آماری……………………………… 83

3-4- گروه نمونه و روش نمونه گیری……………………………… 83

3-5- ابزار گردآوری اطلاعات و روایی و پایایی آن……………………………… 85

3-5-1- ابزار گردآوری اطلاعات………………………………. 85

3-5-2- روایی و پایایی پرسشنامه…………………………….. 86

3-6- روش تجزیه و تحلیل داده ‏ها …………………………….87

3-7- فرایند انجام تحقیق……………………………… 88

3-8- محدوده مورد مطالعه (محله جعفرآباد)……………………………. 90

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش……………………………….. 97

4-1- مقدمه…………………………….. 98

4-2-آمارهای توصیفی……………………………… 98

 

 

4-3-1-8- بررسی شاخص‏ه ای توسعه پایدار محلی در محله جعفرآباد…………….. 130

– امنیت و ایمنی……………………………… 132

– تنوع و سرزندگی……………………………… 132

– هویت و خوانایی……………………………… 134

– پویایی و سازگاری……………………………… 134

– احساس تعلق……………………………… 135

– دسترسی……………………………… 136

4-3-1-1-تحلیل توسعه پایدار شهری در محله جعفرآباد…………………………….. 140

فصل پنجم: آزمون فرضیه ها، نتایج پژوهش و پیشنهادها …………………………….143

5-1- مقدمه…………………………….. 144

5-2- بررسی و تفسیر یافته‏های پژوهش و آزمون فرضیات…………………………… 144

5-3- نتیجه ‏گیری……………………………… 146

5-4- پیشنهادها……………………………. 144

منابع……………………………. 156

پیوست………………………………. 160

چکیده:

راه رسیدن به پایداری شهری از توسعه محله‏ای می‏گذرد. محله به عنوان کوچک­ترین و مهم­ترین واحد شهری، از نخستین اولویت­ها بوده و محله پایدار می ­تواند زیربنای مناسبی را برای توسعه پایدار شهری فراهم نماید. ناپایداری توسعه شهری مهمترین چالش هزاره سوم است. محلات فقیرنشین و اسکان غیررسمی در شهرها با توسعه پایدار شهری در تناقض قرار دارد. هدف این پژوهش بررسی توسعه پایدار شهری و محله‏ای در محله جعفرآباد شهر کرمانشاه می‏باشد. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و از نوع کاربردی بوده و به­ صورت پیمایشی و با بهره گرفتن از ابزار پرسشنامه انجام گرفته شده است. جامعه آماری شامل کلیه ساکنین محله جعفرآباد که براساس سرشماری 1390، برابر 37423 نفر است، حجم نمونه براساس فرمول کوکران 268 نفر بدست آمده است. همچنین روش نمونه گیری به صورت روش تصادفی ساده می‏باشد. توسعه پایدار محله جعفرآباد در شاخص سرزندگی (96/1)، دسترسی(74/2)، جذابیت و تمایز(12/2)، راحتی، آسایش و آرامش(11/2)، آلودگی صوتی و بصری(04/3)، تنوع و خوانایی(32/2)، ایمنی و امنیت(17/2)، احساس تعلق(56/2)، پویایی و سازگاری(14/2)، هویت و خوانایی(89/2)، تراکم و معیارهای قابل تحمل محله(01/2) و مشارکت (28/3) بوده است که در بیشتر شاخص ها از حد متوسط و استاندارد پایین تر بوده است. نتایج تحلیل توسعه پایدار شهری در محله جعفرآباد بیانگر آن است که تمام شاخص‏های پایداری کالبدی با میانگین آزمون t تک نمونه ای (79/2)، پایداری اجتماعی (53/2)، پایداری اقتصادی (93/1) و پایداری زیست محیطی (35/2) در محله جعفرآباد پایین‏تر از حد متوسط و استاندارد قرار دارد. عمده ترین متغیرهای مستقل تأثیرگذار بر توسعه پایدار محله به ترتیب اولویت، عبارتند از پایداری کالبدی، اجتماعی، زیست محیطی و اقتصادی می‏باشد. بنابراین با توجه به بررسی این شاخص‏ها و مقدار پایین بودن آنها از حد استاندارد محله جعفرآباد دچار ناپایداری است.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

توسعه شهری درمعنای عام آن، براثر بازتاب فضایی اسکان غیر رسمی، ناپایدار شده است، موضوعی که ارائه و مورد بحث قرار خواهد گرفت، امروزه یکی از چالش‌های عمده ناپایدار کننده شهری و گونه‏ای شهرنشینی با مشکلات حاد موسوم به اسکان غیر رسمی یا حاشیه نشینی می‌باشد. سکونتگاه های غیررسمی همواره یکی از مسائل اصلی شهرهای کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران بوده است. در دهه‏های اخیر بحث فقر شهری و سکونتگاه های غیررسمی بیش از پیش با مفهوم عام توسعه پایدار شهری گره خورده است. امروزه درک فراگیری در سطح بین‏المللی از مسئله پایداری و نقش آن در پایداری اجتماعی و پایداری شهری شکل گرفته است به نحوی که در بسیاری از پیمان‏های بین‏المللی محو فقر به طور عام و فقر شهری به طو خاص به عنوان یکی از اهداف اصلی جامعه جهانی تعریف می‏شود. در این زمینه شاخص‏ترین توافق جهانی بر روی اهداف توسعه هزاره از سوی رهبران جهان (2000) است که از میان بردن فقر و گرسنگی و تضمین پایداری زیست محیطی (بهبود دسترسی به مسکن مناسب و بهبود اسکان غیررسمی) از اهداف اصلی آن است (ایراندوست، 1388: 27).

محلات فقیرنشین و اسکان غیررسمی در شهرها با توسعه پایدار شهری در تناقض قرار دارد. امروزه پدیده اسکان غیررسمی در اطراف شهرها امری است اجتناب ناپذیر که بخصوص در کشورهای جهان سوم باید مورد توجه برنامه ریزان شهری و مسئولان و متولیان شهرها، قرار گیرد. در بعد کلان، اسکان غیررسمی عبارت است از شکل گیری شیوه شهرنشینی ناپایداری که در سکونتگاه های درون یا مجاور شهرها با سیمایی ناخوشایند و خارج از فضاهای رسمی و برنامه ریزی شده تجلی می‏یابد (گروه مطالعات برنامه ریزی و توسعه پایدار شهری، 1390: 2). حاشیه نشینی یکی از پاشنه آشیل‏های توسعه پایدار شهری تلقی می‏شود، براساس مصوبات برنامه توسعه هزاره سازمان ملل بایستی تا سال 2015 میلادی دست کم 100 میلیون زاغه نشین از امکانات بهداشت، مسکن و فرصتهای نوین آموزش برخوردار شوند (نقدی و صادقی، 1385: 219).

طی دهه­های اخیر به تدریج محلات نابسامان و سكونتگاه­های غیررسمی، به­ طور عمده در حاشیه شهرهای بزرگ كشور، خارج از برنامه رسمی توسعه شهری و به­صورت خودرو شكل گرفته و گسترش یافته است. این پدیده در مطالعات شهری به­عنوان یكی از آسیب­های شهری مطرح می­باشد. تجمع اقشار کم­درآمد و مشاغل غیررسمی در سگونتگاه­های غیررسمی شیوه­ای از شهرنشینی ناپایدار را بوجود آورده است و زمینه ساز بسیاری از آسیب­ها و ناهنجاری­های اجتماعی شده است (جمشیدی و همکاران، 1393: 242-221). از پدیده های عمده ناپایدار کننده شهری به ویژه در کشــــورهای درحال توسعه، گونه‏ای شهرنشینی با مشکلات حاد موسوم به اسکان غیر رسمی[1] است که بنابر مشاهدات جهانی درحال گسترش فزاینده است. این گونه سکونتگاه‏ها هر چند جلوه‏ای از فقر است اما بازتاب کاستی‏ها و نارسایی های سیاستهای دولتی و بازار رسمی نیز محسوب می شوند. اسکان غیر رسمی به سبب باز تولید فقر و گسترش آن، به مخاطره انداختن محیط زیست و تحمیل هزینه ای بیشتر برای حل مشکلات، در مقایسه با هزینه پیشگیری از آنها، تهدیدی جدی برای پایداری و انسجام جامعه شهری و نیازمند تدابیر ویژه ای برای ساماندهی وضعیت کنونی و جلوگیری از گسترش آنها در آینده است. از آنجا که اسکان غیر رسمی از زمینه‏ای فراتر از امکان آن نشات می گیرد و بر محیطی فراتر از مکان آن نیز تاثیر می گذارد، چاره جویی این مسئله به سیاستگذاری و اقداماتی نه فقط درسطح محلی آن، بلکه درسطح ملی نیاز دارد.

توسعه شهری درمعنای عام آن، براثر بازتاب فضایی اسکان غیر رسمی ، ناپایدار شده است، واقعیت این است که انتقال ناگهانی بسیاری از ساکنان سکونتگاه‏های غیر رسمی از شیوه معیشت سنتی و رسمی جعفرآبادیی به معشیت نامشخص و نوینی که تمهیدات لازم و متناسب شهرنشینی – در ابعاد اقتصادی، اجتماعی ، فرهنگی و کالبدی فراهم نیست، آنها را به سکونتگاه های ناپایداری کشانده است که به منظور جای پا یافتن در شهر و به امید طی دوره گذار، انتخاب شده اند. علاوه بر این ، مسئله بلاتکلیفی بسیاری از این سکونتگاه ها از نظر قانون – که ساکنان را دائم درخطر تخریب، تخلیه و تعرض رسمی نگاه می دارد – موجب احساس ناامیدی و عدم امنیت خانوارها و مانع تلاش، مشارکت اجتماعی و همبستگی آنها باجامعه شهری است، امری که پیامدهای نامطلوب فرهنگی ( حتی برای نسلهای آتی آنها و محیط‏های مجاور ) در بر دارد. ازاین رو، در وضع موجود مسئله عبارت است از: محرومیت ساکنان این سکونتگاه‏های گسترده که حامل یا مستعد نابنهجاری‏های اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و زیست محیطی‏اند و نیاز مبرمی به ارتقای شرایط محیطی دارند.

باتوجه به گرایش های موجود و نبود نشانه‏ای ازتغییر سیاست‏ها، چشم انداز نگران کننده‏ای از رشد اسکان غیر رسمی و ناپایدارسازی شهرها وجود دارد که اراده‏ای ملی و تدابیری مشخص، متفاوت از روال کنونی ، می‏طلبد.

اسكان غیررسمی كه به­ طور عمده با تصرف و ساخت غیررسمی زمین و مسكن، عدم رعایت ضوابط و مقررات رسمی و متعارف شهری و ساختمانی، كمبود شدید خدمات زیرساختی و استفاده غیررسمی از تأسیسات و تجهیزات شهری، رشد سریع كالبدی و جمعیتی، اشتغال غالب غیررسمی، ناپایداری سازه­ای و تأسیساتی، پایین بودن سرانه­های خدماتی، ناپایداری درآمد و در نهایت بستر كالبدی مناسب جهت رشد آسیب­های اجتماعی و شكل­گیری خرده فرهنگ­های كجرو و ایجاد مأمن و پناهگاه مناسب جهت مجرمین و بزهكاران اجتماعی مشخص و شناخته می­ شود، طی دو دهه گذشته تبدیل به چالشی بزرگ، به شكل غالب در حاشیه به ویژه دركلان شهرها، شده است. اسكان غیررسمی از عوامل كلان ساختاری در سطح ملی و منطقه­ای ناشی می­ شود. رشد فزاینده جمعیت شهری از توان سازمان­های دولتی و غیردولتی جهت توسعه و ارائه خدمات و تسهیلات شهری برای این جمعیت فزاینده پیشی گرفته و برآورده نشدن نیاز مسكن و سرپناه اقشار كم درآمد در فضای رسمی و برنامه ­ریزی شده شهر، حاشیه­نشینی و اسكان غیررسمی را به گونه­ ای بی­سابقه گسترش داده است (شیعه و همکاران، 1390، 40).

ایران نیز به ­عنوان یکی از کشورهای در حال توسعه که با مسأله اسکان غیررسمی مواجه می­باشد، از لحاظ نحوه­ برخورد با این پدیده قابل بررسی می­باشد. منشأ و روند شکل­ گیری سکونت­گاه­های غیررسمی در ایران می ­تواند همانند کشورهای توسعه نیافته و در حال توسعه باشد، ولی به­ طور مقایسه­ای از شدت و وحدت یکسانی برخوردار نیست. اسکان غیررسمی به­شیوه­ مرسوم در ایران از دهه­ 1320 آغاز، تا اواخر دهه­ 50 با شدت نسبتاً زیادی روند گسترش خود را طی نموده و بعداز انقلاب از لحاظ شدت شکل­ گیری به­عنوان یکی از معضلات اساسی شهرهای ایران مطرح می­ شود. در طی این دوران، به­دنبال رشد روابط و مناسبات سرمایه­داری، تحولات و دگرگونی­های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی شگرفی به­وجود آمد. تمرکز دولت وقت در معدودی از شهرهای کشور به­عنوان کانون­های رشد و توسعه به واسطه روابط سرمایه­داری وابسته یا غیر مولد بوده که این عوامل موجب فاصله شهر و روستا و مهاجرت بخشی از روستاییان به شهرها به امید کسب اشتغال همراه با مسائل و مشکلات متعددی از جمله شکل­ گیری اسکان غیررسمی در حواشی و حتی مناطق داخل شهرها گردید. در طی روند تحولات مذکور، تمامی شرایط لازم جهت تقویت گرایش­ها و رشد شهرنشینی به شکل شتابان فراهم آمد. همچنین، فرایند توسعه کشور به شکل برونزا در قالب سرمایه­داری وابسته به پیرامونی موجب از همپاشی نظام­های کهن و سنتی تولید معیشتی شد (خاکپور و همکاران، 1390، 158). بطور کلی، آنچه مسلم می­نماید این است كه در كشور ایران علاوه بر روند فوق، تحولات ناشی از شكل تقسیم كار بین ­المللی و دگرگونی ساختار اقتصادی كشور، افزایش و انباشت درآمدهای نفتی و اصلاحات ارضی بعد از دهه چهل از جمله علل عمده­ی تسریع روند شهرنشینی و به تبع آن شكل­گیری اسكان غیررسمی می­باشند(جمشیدی و همکاران، 1393: 242-221). براساس مطالعات انجام شده در زمینه­ حاشیه­نشینی در مناطق مختلف حاشیه­نشین ایران، می­توان گفت که مهمترین ویژگی‏های آن عبارت است از ساخت و ساز نامناسب، فقر فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی، بیکاری، اشتغال کاذب، عدم رعایت بهداشتی جمعی و فردی، عدم دسترسی به امکانات رفاهی، بهداشتی و آموزشی، افزایش جرم و جنایت، فساد، فحشا، مصرف بیش از حد مواد مخدر در مقایسه با سایر مناطق شهری و غیره و از سوی دیگر هم­اکنون در اطراف شهرهای بزرگی چون تهران، مشهد، شیراز، کرمان، اصفهان،[کرمانشاه] و سایر شهرهای کشور نیز شاهد رشد و گسترش مناطق حاشیه­نشین می­باشیم (ربانی و همکاران، 1388).

حاشیه­نشینی در زمان ما یک پدیده­ عام است به­نحوی که برخی از صاحب­نظران اظهار می­دارند حدوداً 30 درصد مردم شهرهای بزرگ جهان در مناطق حاشیه­ای زندگی می‏کنند. با این­حال، برخی از منابع حجم آن را 30 تا 70 درصد جمعیت بسیاری از شهرهای کشورهای در حال توسعه اعلام می‏کنند (زنگی­آبادی و همکاران، 1384، 179). سکونت­گاه­های غیررسمی با تجمعی از اقشار کم­درآمد و غالباً با مشاغل غیررسمی و شیوه­ای از شهرنشینی ناپایدار همراهند و زمینه­ ساز بسیاری از آسیب­های اجتماعی به­شمار می­روند. این مشکل شهری صرفاً مسأله­ای کالبدی و فیزیکی نبوده و از عوامل کلان ساختاری در سطوح ملی و منطقه­ای ناشی می­ شود (پورآقایی، 1383، 1). محرومیت و عدم برخورداری سکونت­گاه­های غیررسمی از تسهیلات زندگی شهری در قیاس با دیگر نواحی شهری، آنها را به کانون بغرنج شهری و مانع توسعه پایدار انسانی تبدیل نموده است. جای تردید نیست که در فرایند جهانی­سازی، تعداد زیادی از شهروندان به حاشیه­های شهرها رانده خواهند شد و به تبع آن از بسیاری از حمایت­های اجتماعی نیز محروم خواهند شد (صرافی، 1381، 6).

شهر کرمانشاه به دلیل سرعت تحولات اقتصادی خود در دهه­های اخیر مخصوصاً دهه­ 70 عرصه­ حضورگروه­های کثیری از جمعیت روستاهای بومی و غیر بومی (استان­های ایلام و لرستان) بوده است که این افراد برای بهره­ گیری از فرصت­های اقتصادی راهی این شهر شده‏اند. سرعت بالای جمعیت مهاجران و عدم امکان ارائه خدمات سکونتی برای آنها از یک سو و فقدان اهرم نظارتی و کنترلی از سوی دیگر، باعث شده که طیف وسیعی از سکونت­گاه­های غیررسمی و نابسامان در اطراف شهر هویدا شود (البته قابل ذکر است که بسیاری از افراد مهاجر اغلب به دنبال افراد خانواده و یا قبیله­ی خود به این شهر مهاجرت کرده ­اند). روند روبه رشد و گسترش اسکان­های غیررسمی و محلات فقیر نشین در شهر کرمانشاه گویای واقعیت انکار ناپذیر در عرصه­ نظام توسعه شهری کشور است. این گرایش که مخصوصاً در دهه­ 50 به دلیل تزریق سرمایه ­های ناشی از درآمدهای نفتی و سیاست­های واردات محور، بروز جنگ تحمیلی در دهه­ 60، خشکسالی­های متعدد در مناطق روستایی استان و استان­های همسایه (ایلام و لرستان) روند صعودی به خود گرفت. با توجه به مطالب گفته شده، شکل­ گیری این پدیده مسایل متعددی را با خود به همراه دارد که فقط محدود به مناطق حاشیه­نشینی نمی­ شود و حتی کل یک شهر را متأثر می­سازد، به­ طوری که پیامد آن بروز انواع ناهنجاری­ها در زمینه­ شهرنشینی است. اشتغال افراد حاشیه­نشین در مشاغل غیررسمی و کاذب، وجود ساخت و سازهای غیر مجاز، عدم توانایی شهرداری ­ها برای ارایه­ی خدمات مناسب در این مناطق، آلودگی محیط­زیست، اثرات نامطلوب فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی این مناطق بر کل سیستم شهری و غیره از جمله آثار مخرب و مضر حاشیه­نشینی و اسکان غیررسمی می­باشد(جمشیدی و همکاران، 1393: 242-221). با بهره گرفتن از نظریات جدید همچون توسعه پایدار و محله پایدار می­توان به احیاء مجدد این محلات پرداخت(ملکی و حبیبی، 1390، 114). بنابراین استفاده از اصول محله‏های پایدار در فرایند برنامه ­ریزی شهری و بهره­مندی از ظرفیت­های محله، بدون شناخت اولیه از وضعیت پایداری در این محله ­ها ممکن نیست.

2-1- طرح مسأله

در هزاره سوم فقر و توزیع ناعادلانه درآمد و ثروت به عنوان یكی از مهم‌ترین معضلات بشر خود را نمایانده و بسیاری از دولت‌های ملی و نهادهای بین‌المللی را به چالش فراخوانده است. امروزه با توجه به بیانیه هزاره سوم سازمان ملل متحد و اجلاس‌های متعدد در سراسر دنیا پایداری به عنوان بخش اساسی نظم جهانی شناخته می‌شود و توسعه پایدار از اصولی است که اندیشمندان و صاحب‏نظران مورد توجه قرار می‌دهند. توسعه سریع شهری در چند دهه اخیر، زندگی بشر را در ابعاد مختلف تحت تأثیر قرار داده است. امروزه شهرها عامل اصلی ایجاد کننده ناپایداری در جهان به شمار می‌روند. در دهه‏های اخیر روند تحولات فضایی، مهاجرتهای روستا–شهری و گسترش بی‏برنامه شهرها، موجب شکل‏گیری بافت‏های شهری بی‏برنامه و اسکان غیررسمی در شهرها گردید. رشد شتابان و نامتعادل شهرها، پیامدهای نامطلوب زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی و کالبدی- فضایی داشته است که منجر به پیدایش اسکان غیررسمی و محلات فقیرنشین گردید که رویکردهای نوین، بر توسعه پایدار شهری تأکید دارند. در جهان امروز، نابرابری‏های اقتصادی و اجتماعی پدیده‏ای فراگیر و در حال گسترش است. ناهمگونی‏های فضایی به صورت کمبود و فقر در نحوه سکونت، مراقبت‏های بهداشتی، مدرسه مناسب، فرصتهای شغلی، غذا، حمل و نقل، آموزش، مسکن مناسب، امنیت، اطلاعات و شاخص‏های برخورداری از خدمات آب لوله کشی، گاز، برق و … نمودار می‏شود. ناپایداری توسعه شهری مهمترین چالش هزاره سوم است (تقوایی و صفرآبادی،1393: 1). از پدیده های عمده ناپایدار کننده شهری به ویژه در کشــــورهای درحال توسعه ، گونه‏ای شهرنشینی با مشکلات حاد موسوم به اسکان غیر رسمی است که بنا بر مشاهدات جهانی درحال گسترش فزاینده است. این گونه سکونتگاه ها هر چند جلوه ای از فقراست اما بازتاب کاستی ها و نارسایی های سیاستهای دولتی و بازار رسمی نیز محسوب می شوند. اسکان غیر رسمی به سبب باز تولید فقر و گسترش آن ، به مخاطره انداختن محیط زیست و تحمیل هزینه ای بیشتر برای حل مشکلات، در مقایسه با هزینه پیشگیری از آنها، تهدیدی جدی برای پایداری و انسجام جامه شهری و نیازمند تدابیر ویژه ای برای ساماندهی وضعیت کنونی و جلوگیری از گسترش آنها در آینده است. از آنجا که اسکان غیر رسمی از زمینه ای فراتر از امکان آن نشات می گیرد و بر محیطی فراتر از مکان آن نیز تاثیر می گذارد، چاره‏جویی این مسئله به سیاستگذاری و اقداماتی نه فقط درسطح ملی آن ، بلکه درسطح محلی نیاز دارد.

هدف اصلی توسعه پایدار تأمین نیازهای اساسی، بهبود سطح زندگی، اداره بهتر اکوسیستم و آینده امن‏تر و سعادتمند ذکر شده است. این هدف متضمن تناقضی است که بسیاری آن را از خصوصیات اصلی واژه توسعه پایدار می‏دانند؛ تأمین رشد لازم برای بهبود سطح زندگی عموم و آیندهای مرفه‏تر و در عین حال حفظ اکوسیستم‏ها ( بحرینی، 1380: 44). توسعه پایدار شهری، توسعه‏ای همه جانبه و ناظر به ابعاد مختلف است (رهنمایی و پورموسوی، 1385: 177). آنچه که امروزه به عنوان توسعه پایدار یا ناپایدار در جوامع دیده می شود، محصول خواست و اراده ساختارهای مختلف قدرت، اقتصاد، فرهنگ در جامعه به شمار می‏رود (تیموری و همکاران، 20:1391). با مطرح شدن توسعه پایدار شهری و لزوم توجه به همه ابعاد وجودی شهر – اعم از زیست محیطی، اقتصادی و فرهنگی- به عنوان پایه‏های توسعه پایدار شهری، مشکل سکونتگاه های غیررسمی وارد فاز مطالعاتی جدیدی شده است و محققان علوم انسانی با دیدی کلی و نگاهی جغرافیایی، پدیده اسکان غیررسمی در شهرها را مورد مطالعه قرار می‏دهند (قرخلو و همکاران، 1،1387).

اسکان غیررسمی، جزئی از حیات ناپایدار شهری در شهر می باشد. این محله‏ها به واسطه تأمین تقاضای سرپناه اقشارکم درآمد، محل تجمع گونه‏های مختلف اقشار و طبقات اجتماعی فرودست هستند. این در واقع تقاضا و تجمعی است