چکیده

هدف ما از این مطالعه بررسی تاثیر بار شناختی و سرعت راه رفتن بر تغییرپذیری و دینامیک فاز هم آهنگی درون اندامی در جوانان و سالمندان با و بدون سابقه زمین خوردن بود. 30 جوان و 32 سالمند‌ (20 سالمند با سابقه زمین خوردن و 12 سالمند بدون سابقه زمین خوردن) در این مطالعه شرکت کردند. از ایشان خواسته شد که 9 تکلیف راه رفتن بر روی تردمیل شامل راه رفتن با سرعت های کند، دلخواه و کند را به صورت منفرد یا همراه با یکی از تکالیف شناختی شمارش معکوس یا تفریق های سه تایی از یک عدد تصادفی سه رقمی انجام دهند. مقادیر فاز انحراف و میانگین مطلق فاز نسبی که به ترتیب بیانگر تغییرپذیری و دینامیک فاز هم آهنگی درون اندامی بودند برای هر یک از این شرایط محاسبه گردید. برای بررسی تاثیر عوامل مذکور بر پارامترهای راه رفتن از آزمون تحلیل واریانس سه طرفه استفاده شد. نتایج نشان دادند که اثر اصلی گروه و سرعت راه رفتن بر فاز انحراف هم آهنگی بین سگمان های لگن-ران، ران-ساق و ساق-پا معنی دار بود (01/0 p<) در حالیکه اثر بار شناختی تنها بر فاز انحراف هم آهنگی بین سگمان های ساق-پا معنی دار بود. همچنین اثر اصلی گروه بر میانگین مطلق فاز نسبی بر روابط بین سگمانهای لگن-ران، ران-ساق و ساق-پا معنی دار بود (01/0 p<) حال آنکه سرعت راه رفتن بر میانگین مطلق فاز نسبی در روابط بین سگمانهای لگن-ران و ران-ساق تاثیر معنی داری داشت (01/0 p<). نتایج ما نشان دادند که سالمندی می تواند باعث افزایش تغییرپذیری هم آهنگی درون اندامی شود درصورتیکه زمین خوردن، افزودن بار شناختی و افزایش سرعت راه رفتن این تغییرپذیری را کم میکنند. بعلاوه زمین خوردن و شرایط دشوار راه رفتن، دینامیک هم آهنگی را به سمت هم فازتر شدن سوق میدهند که گمان می شود ساز و کاری برای کاهش تلاش کنترلی توسط سیستم کنترل گر باشد.

 

کلمات کلیدی:

بار شناختی، سرعت راه رفتن، سالمندی، زمین خوردن و فاز نسبی پیوسته.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                 شماره صفحه

مقدمه و کلیات ………………………………………………………………………………………………. 1

1-1       سالمندی.. 1

1-2       اهمیت زمین خوردن در سالمندان. 5

1-3       زمین خوردن حین راه رفتن.. 9

1-4       شناخت و کنترل حرکات چند تکلیفی.. 11

1-5       راه رفتن دو تکلیفی.. 16

1-6       هماهنگی درون اندامی حین راه رفتن.. 17

1-7       بیان مسئله و ضرورت انجام طرح.. 20

1-8       تعریف مفاهیم ومتغیرهای اصلی تحقیق: 22

1-9       هدف از اجرای تحقیق: 27

1-9-1          هدف کلی: 27

1-9-2          اهداف جزئی: 27

1-9-3          اهداف کاربردی: 29

1-10     فرضیات و سوالات تحقیق: 29

مروری بر منابع ……………………………………………………………………………………………. 31

2-1       مقدمه. 32

2-2       مطالعات در زمینه راه رفتن دو تکلیفی در سالمندان. 33

2-3       تکالیف ثانویه. 34

2-4       راه رفتن دو تکلیفی در سالمندان. 39

2-5       مطالعات در زمینه بررسی هم آهنگی بین مفصلی حین راه رفتن در سالمندان. 45

2-6       آزمون ها، پارامترها و ایزارها: 46

2-7       یافته ها: 47

مواد و روش ها ……………………………………………………………………………………………. 49

3-1       نوع مطالعه: 50

3-2       جامعه و نمونه مورد مطالعه و روش نمونه گیری و گروه بندی: 51

3-3       معیارهای ورود به مطالعه: 51

3-4       حجم نمونه: 52

3-5       ابزار و روش های گردآوری اطلاعات: 52

3-6       روش انجام کار: 56

3-7       روش تحلیل داده های راه رفتن: 61

3-8       روش های آماری تجزیه تحلیل داده ها: 66

3-9       ملاحظات اخلاقی: 67

نتایج… 69

 

4-1       نتایج بررسی تکرار پذیری آزمون-باز آزمون. 71

4-2       بررسی ویژگیهای توصیفی متغیرهای زمینه ای و روابط بین سگمانی اندام های تحتانی.. 72

4-3       بررسی نتایج  حاصل از آنالیز تفاوت ها در DP و MARP تحت تاثیر سه عامل گروه، بار شناختی و سرعت راه رفتن. 83

 

4-4       بررسی نتایج  حاصل از آنالیز تفاوت ها در نمره عملکرد شناختی تحت تاثیر دو عامل گروه و سرعت راه رفتن. 93

4-5       نتایج بررسی همبستگی بین پارامترهای راه رفتن و نمره های پرسشنامه ها و آزمون های عملکردی 97

4-5-1          همبستگی بین پارامترهای راه رفتن و نمره پرسشنامه FES. 97

4-5-2          همبستگی بین پارمترهای راه رفتن و زمان آزمون TUG.. 97

4-5-1          همبستگی بین پارامترهای راه رفتن و نمره آزمون عملکردی BBS. 98

4-5-2          همبستگی بین پارامترهای راه رفتن و نمره آزمون های عملکردی در هر یک از گروه های سالمند …………………………………………………………………………………………………………………. 99

 

بحث و نتیجه گیری… 101

 

5-1       تغییر پذیری و دینامیک فاز هم آهنگی بین سگمانی ……………………………………………….. 103

5-1-1          تاثیر سالمندی و سابقه زمین خوردن بر تغییرپذیری و دینامیک فاز هم آهنگی بین سگمانی ……………………………………………………………………………………………………………………. 103

5-1-2             تاثیر تکلیف دوگانه بر تغییرپذیری و دینامیک فاز هم آهنگی بین سگمانی ……….. 106

5-1-3             تاثیر سرعت راه رفتن بر تغییرپذیری و دینامیک فاز هم آهنگی بین سگمانی ……… 110

5-2       اجرای عملکرد شناختی. 112

5-2-1          تاثیر سالمندی بر اجرای عملکرد شناختی.. 112

5-2-1          تاثیر سرعت بر اجرای عملکرد شناختی.. 113

5-3       همبستگی بین پارامترهای راه رفتن و آزمون های تعادل و تحرک عملکردی.. 115

5-4       محدودیت ها: 117

5-5       پیشنهادات: 118

پیوستها.. 119

منابع …………………………………………………………………………….. 136

 

 

 

فهرست تصاویر

عنوان                                                                                                                                 شماره صفحه

تصویر ‏1‑1 نمودار رشد جمعیت سالمندی در ایران بین سال های 1996 تا 2009.. 3

تصویر ‏1‑2 ‏  هرم سنی جمعیت ایران در سال های 1995 (الف)، 2000 (9)، 2025 (پ) و 2050 (ت) 4

تصویر ‏1‑3  نمودار فراوانی زمین خوردن در سالمندان. 5

تصویر ‏1‑4 نرخ بستری شدن در بیمارستان در گروه های سنی مختلف… 6

تصویر ‏1‑5 ‏چرخه معیوب زمین خوردن و ترس از آن. 7

تصویر ‏1‑6   ‏ مرزهای پایداری در تکالیف ایستادن، راه رفتن و نشستن.. 9

تصویر ‏1‑7  ‏ نقشه فاز حرکات مفصل ران طی سه گام راه رفتن.. 18

تصویر ‏2‑1 فراوانی کاربرد تکالیف شناختی در مطالعات پیشین.. 38

تصویر ‏2‑2 سیستم GAITRite. 39

تصویر ‏2‑3  نمونه ای از حسگرهای اینرشیال در بررسی های کنترل حرکت… 40

تصویر 3-1 محیط آزمایشگاه تحلیل حرکت ……………………………………………………………………………… 56

تصویر ‏3‑2 محل قرارگیری مارکرها 58

تصویر 3-3  فرد مورد آزمون حین انجام تکلیف راه رفتن……………………………………………………………….60

تصویر 3-4  داده های خام سیستم تحلیل حرکت Qualisys…………………………………………………………….60

تصویر ‏3‑5 نقشه ی فاز. 61

تصویر ‏3‑6 زاویه فاز. 622

تصویر ‏3‑4  – منحنی mean ensemble فاز نسبی.. 64

تصویر 4-1 نتایج آزمون بونفرونی برای تاثیر گروه  بر میانگین های  DP ………………………………………..86

تصویر 4-2 نتایج آزمون بونفرونی برای تاثیر گروه  بر میانگین های MARP …………………………………..87

تصویر 4-3 نتایج آزمون بونفرونی برای تاثیر بار شناختی بر میانگین های  DP ……………………………………88

تصویر 4-4 نتایج آزمون بونفرونی برای تاثیر بار شناختی  بر میانگین های MARP ……………………………89

تصویر 4-5 نتایج آزمون بونفرونی برای تاثیر سرعت راه رفتن بر میانگین های  DP  …………………………..90

تصویر 4-6 نتایج آزمون بونفرونی برای تاثیر سرعت راه رفتن بر میانگین های MARP …………………….91

تصویر 4-7 نتایج آزمون بونفرونی برای اثر اصلی گروه بر میانگین های نمره عملکرد شناختی ساده (الف) و پیچیده (ب) …………………………………………………………………………………………………………………………94

تصویر 4-8 نتایج آزمون بونفرونی برای اثر اصلی سرعت راه رفتن بر میانگین های نمره عملکرد شناختی ساده (الف) و پیچده (ب)……………………………………………………………………………………………………….95

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                                 شماره صفحه

جدول ‏1‑1 ‏ عوامل خطرآفرین زمینه ساز زمین خوردن در سالمندان. 8

جدول ‏2‑1 تکالیف ثانویه مورد استفاده در پژوهش های پیرامون راه رفتن دو تکلیفی در سالمندان. 35

جدول ‏2‑2 تکالیف ثانویه مورد استفاده در پژوهش های پیرامون راه رفتن دو تکلیفی در سالمندان. 37

جدول ‏2‑3  پارامترهای راه رفتن بررسی شده در پژوهش های پیرامون راه رفتن دو تکلیفی در سالمندان. 42

جدول ‏3‑1 جدول متغیرها 68

جدول ‏4‑1 آمار توصیفی متغیرهای زمینه ای در  سه گروه جوانان و سالمندان بدون سابقه زمین خوردن و با سابقه زمین خوردن  73

جدول ‏4‑3 میانگین و خطای معیار روابط بین سگمانی  اندام تحتانی در سالمندان بدون سابقه زمین خوردن (20 نفر) 77

جدول ‏4‑4   میانگین و خطای معیار روابط بین سگمانی اندام تحتانی در سالمندان با سابقه زمین خوردن (12 نفر) 80

جدول ‏4‑5  تاثیرات اصلی و متقابل عوامل مورد مطالعه بر DP روابط بین سگمانی بر اساس آزمون ANOVA.. 84

جدول ‏4‑6 تاثیرات اصلی و متقابل عوامل مورد مطالعه بر MARP روابط بین سگمانی بر اساس آزمون ANOVA   85

جدول 4-7 فراوانی شرکت کنندگان، میانگین نمرات عملکرد شناختی در گروه های جوانان، سالمندان با و بدون سابقه زمین خوردن ………………………………………………………………………………………………………..91

‏‏ جدول 4-8 تاثیرات اصلی و متقابل عوامل مورد مطالعه بر نمره عملکرد شناختی ساده و پیچیده بر اساس آزمون ANOVA ………………………………………………………………………………………………………………..91

جدول 4-9 همبستگی های معنی دار بین پارامترهای راه رفتن و نمره آزمون عملکردی Berg Balance Scale  ………………………………………………………………………………………………………………………………..97

جدول 4-10 همبستگی های معنی دار بین پارامترهای راه رفتن و نمره آزمون های عملکردی Berg Balance Scale و Timed Up and go در سالمندان با سابقه زمین خوردن ……………………………………………………………………………………………………………………………………………99

1-1    سالمندی

سالمندی بخشی از فرایند زیستی است که تمام موجودات زنده از جمله انسان را در بر می گیرد. از دیدگاه زیست شناسی، پیری عبارت است از تغییرات زیستی که در نحوه حیات موجود زنده و در طول زمان ظاهر می شود. این تغییر با کاهش ظرفیت انطباق فرد با شرایط ناگهانی و ناتوانی در ایجاد تعادل مجدد همراه بوده و به تدریج دگرگونی هایی را در ساختار و عملکرد اعضای مختلف بدن فرد به وجود می آورد (1-2). جمعیت شناسان آغاز سن پیری و دوران سالخوردگی را از روی گروه های سنی تعیین می نمایند. این تقسیم بندی معمولاً به دو صورت انجام می گیرد. نخست، گروه های سنی 9-0، 59-10، و 60 سال به بالا؛ دوم گروه های سنی 14-0، 64-16، و 65 سال به بالا. با توجه به گروه بندی های مذکور، به ترتیب سنین 60 و 65 سالگی آغاز سالخوردگی محسوب می گردند. اگرچه در كشورهای پیشرفته، با توجه به افزایش امید به زندگی، ملاک دوم یعنی 65 سالگی به عنوان سن شروع سالمندی تعیین شده است اما از