هنگامی كه به آیه‌هایی كه در باره‌ی وظایف پیامبر آمده می‌نگریم، به اختلاف‌هایی ظاهری برمی‌خوریم. از یک سو در آیه‌هایی پیامبر را فقط بشیر و نذیر معرفی می‌كند. مانند: «إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ بِالْحَقّ‏ِ بَشِیرًا وَ نَذِیرًا» (بقره/119) و یا: «… وَ ما أَرْسَلْناكَ إِلاَّ مُبَشِّراً وَ نَذیرا» (اسراء/105).

در جای دیگر، او را دعوت كننده به سوی خداوند می‌داند: «وَ دَاعِیًا إِلی اللَّهِ بِإِذْنِه‏…» (احزاب/46)

در آیه‌ای دیگر، او را فقط تذكر دهنده خطاب می‌كند: «فَذَکِّرْ إِنَّمَا أَنتَ مُذَکِّر. پس تذكّر ده كه تو فقط تذكّر دهنده‏ای.» (غاشیه/21) ولی در آیه‌های دیگر، مسؤولیت‌های دیگری هم به پیامبر واگذار می‌كند. مانند: «لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلی الْمُؤْمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولًا مِّنْ أَنفُسِهِمْ یَتْلُواْ عَلَیهِْمْ ءَایَاتِهِ وَ یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَ الْحِکْمَة… به یقین، خدا بر مؤمنان منت نهاد [كه‏] پیامبری از خودشان در میان آنان برانگیخت تا آیات خداوند را برای‌شان بخواند و پاك‌شان گرداند و كتاب و حكمت به آنان بیاموزد…» (آل عمران/164) در این آیه، پیامبر فقط بشیر و نذیر نیست؛ بلكه مسؤولیت تزكیه بندگان هم به او واگذار شده است.

در آیه‌های دیگری، مسؤولیت پیامبر، حكم كردن میان انسان‌ها در چیزی است كه با هم اختلاف دارند. مانند: «كاَنَ النَّاسُ أُمَّةً وَاحِدَةً فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِیِّنَ مُبَشِّرِینَ وَ مُنذِرِینَ وَ أَنزَلَ مَعَهُمُ الْکِتَابَ بِالْحَقّ‏ِ لِیَحْکُمَ بَینْ‏َ النَّاسِ فِیمَا اخْتَلَفُواْ فِیه‏…مردم، امّتی یگانه بودند پس خداوند پیامبران را نویدآور و بیم ‏دهنده برانگیخت، و با آنان، كتاب [خود] را بحق فرو فرستاد، تا میان مردم در آنچه با هم اختلاف داشتند، داوری كند.» (بقره/213)

در آیه‌های دیگر، از مؤمنان می‌خواهد كه از پیامبر اطاعت كنند تا مورد رحمت قرار گیرند. مانند: «وَ أَقِیمُواْ الصَّلَوةَ وَ ءَاتُواْ الزَّکَوةَ وَ أَطِیعُواْ الرَّسُولَ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُون‏ و نماز را برپا كنید و زكات را بدهید و پیامبر را فرمان برید تا مورد رحمت قرار گیرید.» (نور/56) در این آیه از مؤمنان خواسته شده فرمان‌های پیامبر را اطاعت كنند. آیا این آیه نشانگر مسؤولیت سیاسی ـ اجتماعی پیامبر است؟ و در آیه دیگری دستور داده می‌شود كه مردم علاوه بر یاری پیامبر، در برابر دستورهای او كاملاً تسلیم باشند و چون و چرا نكنند: «إِنَّ اللَّهَ وَ مَلَئكَتَهُ یُصَلُّونَ عَلی النَّبی‏ِّ یَأَیهَُّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ صَلُّواْ عَلَیْهِ وَ سَلِّمُواْ

 تَسْلِیمًا. خدا و فرشتگانش پیامبر را پشتیبانی می‌كنند. ای مؤمنان! شما نیز او را یاری دهید و در برابر دستورهایش كاملاً تسلیم باشید.» (احزاب/56)

اكنون این پرسش پیش می‌آید كه آیا دستور به اطاعت از پیامبر نشان از مسؤولیت سیاسی وی می‌باشد؟ یا اینكه مردم مدینه چون برای پیامبر تقدس قائل بودند او را به عنوان رهبر سیاسی هم پذیرفتند؟ آیا رفتارهای سیاسی پیامبر بویژه در بعد سیاست خارجی و روابط با دیگر كشورها و اقوام، از وحی سرچشمه گرفته یا كاری فردی از پیامبر بوده است؟ آیا مسؤولیت‌ سیاسی پیامبر در دایره‌ی بشیر ونذیر بودن اوست؟ مبانی قرآنی سیاست خارجی پیامبر در شئونات اجرایی و روابط صلح‌آمیز دیگر تمدن‌ها، ملل و دولت‌ها چیست؟ مبانی قرآنی سیاست خارجی پیامبر در حوزه‌ی تبلیغ و ارشاد دیگر ملت‌ها، دولت‌ها و تمدن‌ها چیست؟ مبانی قرآنی سیاست خارجی پیامبر در حوزه‌ی اقتصاد و روابط بازرگانی با دیگر ملل و دولت‌ها چه بوده است؟

پیشینه‌تحقیق

كتاب‌ها و مقاله‌هایی كه تا كنون در باره‌ی زندگی و سیره‌ی پیامبر نوشته شده، بیش‌تر به تاریخ زندگی و یا اخلاق فردی وی پرداخته‌اند كه منبع این نگارش‌ها، كتاب‌های تاریخی و روایات بوده است؛ ولی به مسؤولیت‌های پیامبر آن هم در حوزه‌ی سیاست خارجی از منظر قرآن پرداخته نشده و یا كم‌تر پرداخته شده است. طی کاوش­هایی که نگارنده انجام داده، پیشینه‌علمی موضوع حاضر در سه بخش: کتاب، پایان نامه و مقاله مورد جستجو و بررسی قرارگرفت. در زمینه‌ی کتاب، ممكن است آثاری در این موضوع نوشته شده باشد ولی عنوان آن متفاوت است.

نگارنده با مطالعه‌ی کتاب‌ها و مقاله‌های مرتبط با این موضوع، به این نتیجه رسیده که هرچند نگاشته‌های مزبور خوب بوده، غالباً با توجه به کتاب‌های تاریخ و سیره‌ی پیامبر به این مسأله پرداخته شده و موضوع حاضر که سیره‌ی سیاسی پیامبر از جنبه‌ی روابط بین الملل و سیاست خارجی در تفاسیر معاصر می‌باشد، کم‌تر مورد بررسی قرار گرفته است.

پرسش‌های پژوهش

1ـ مبانی قرآنی سیاست خارجی پیامبر در شؤونات اجرایی و روابط صلح‌آمیز دیگر تمدن‌ها، ملل و دولت‌ها چیست؟

2ـ مبانی قرآنی سیاست خارجی پیامبر در حوزه‌ی تبلیغ و ارشاد دیگر ملت‌ها، دولت‌ها و تمدن‌ها چیست؟

فرضیه‌ها

1ـ صلح و جنگ پیامبر دارای اصولی مانند دوستی با انسان‌ها، احترام به حقوق اساسی انسان‌ها، احترام به اسیران، رعایت شؤونات فردی شاهزادگان، پرهیز از اتكا به كافران و مشركان، ترك جنگ در ماه‌های حرام و اماكن مقدس و وفا به پیمان در هر وضعیتی و …، برخوردار بوده است.

2ـ سیاست خارجی پیامبر در تبلیغ و ارسال سفیران هدایتی، بر اساس مبانی قرآنی خاصی مانند جهانی بودن دعوت پیامبر و اشتراك انسان‌ها در سرشت واحده، احترام به حقوق اساسی و …، صورت پذیرفته است.

اهداف این پژوهش

ــ آشنایی با مسؤولیت‌های پیامبر در حوزه‌ی سیاست خارجی.

ــ آشنایی با مبانی قرآنی مسؤولیت‌های پیامبر در حوزه‌ی سیاست خارجی.

فصل اول: كلیات طرح

معرفی موضوع…………………………………………………………………………… 2

1-1 اهمیت تحقیق و ضرورت تحقیق……………………………………………………. 2

1-2 هدف تحقیق………………………………………………………………………….. 3

1-3 روش تحقیق………………………………………………………………………….. 3

1-4روش تحقیق در معرفت شناسی………………………………………………………. 3

1-5 قلمرو تحقیق…………………………………………………………………………. 4

1-6 سوال مورد تحقیق……………………………………………………………………. 4

1-7 تعریف واژگان………………………………………………………………………. 5

1-8 پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………. 5

1-9 هدف تحقیق………………………………………………………………………….. 5

1-10 روش تحقیق………………………………………………………………………… 5

1-11 مشكلات و موانع تحقیق……………………………………………………………. 6

فصل دوم:معرفی زندگی، احوال، اقوال ابن عربی

2-1 مختصری از زندگی نامه ابن عربی………………………………………………… 8

2-2 ویژگی های شخصیتی ابن عربی……………………………………………………. 9

2-3 طریقت و شخصیت ابن عربی………………………………………………………. 9

2-4 روش تفكر و سبك بیان……………………………………………………………… 10

2-5 جایگاه ، ابن عربی در تاریخ تصوف………………………………………………. 11

2-6 خانواده ابن عربی…………………………………………………………………… 11

2-7 كنی و القاب ابن عربی……………………………………………………………… 12

2-8 چشم اندازی بر آثار و عقاید ابن عربی……………………………………………… 12

2-9 شرحهای مكتوب بر آثار ابن عربی………………………………………………… 14

2-10 طریقت ابن عربی، طریقت اكبریه……………………………………………….. 16

2-11 وفات ابن عربی…………………………………………………………………… 17

فصل سوم:پیشینه و تعریف معرفت شناسی

3-1 پیشینه معرفت شناسی………………………………………………………………. 20

3-2 تعریف واژه  معرفت در لغت واصطلاح…………………………………………… 20

3-3 تحلیل معرفت……………………………………………………………………….. 23

3-4 واژه ی معرفت در نگاه كلی………………………………………………………… 23

3-5 معرفت از منظر اندیشمندان مسلمان……………………………………………….. 25

3-6 رای حكمای اسلامی بر معرفت…………………………………………………….. 26

3-7 رویكرد متفكران مسلمان در معرفت شناسی……………………………………….. 26

3-8 معرفت دینی………………………………………………………………………… 27

3-9 آغاز معرفت………………………………………………………………………… 28

3-10 جایگاه معرفت در نهاد آدمی………………………………………………………. 28

3-11 محور معرفت شناسی……………………………………………………………… 29

3-12 عقل محور معرفت شناسی………………………………………………………… 29

3-13 پیوند بین معرفت و تعریف از نظر ارسطو………………………………………. 30

3-14 گرایش حسی و تجربی بر فلاسفه بر معرفت…………………………………….. 31

3-15معرفت شناسی و علم شناسی فلسفی……………………………………………….. 32

3-16 تمایز معرفت شناسی و علم شناسی فلسفی………………………………………… 33

3-17 ابزار معرفتهای بشری……………………………………………………………. 33

3-18 اقسام علم حضوری انسان…………………………………………………………. 35

3-19 ویژگی های علم حضوری………………………………………………………… 36

3-20 معرفت حضوری و حصولی از نظر حكمای مسلمان……………………………. .36

3-21 قلمرو علم حضوری در انسان…………………………………………………….. 37

3-22 بنیانگزاران و متفكران بزرگ معرفت شناسی……………………………………. 40

3-23 معرفت های یقینی دینی…………………………………………………………… 40

3-24 انواع معرفت های یقینی………………………………………………………….. 40

3-25 از نظر عارفان معرفت بر دونوع است…………………………………………… 43

3-26 نظر عقلیون در باب معرفت………………………………………………………. 44

3-27 حقیقت عقل از نظر فلاسفه و متكلمان……………………………………………. 46

3-28 عقل نظری و عقل عملی………………………………………………………….. 47

3-29 نظر ابن سینا بر معرفت شناسی………………………………………………….. 47

3-30نظر نصیر الدین طوسی بر معرفت شناسی……………………………………….. 49

3-31 نظر فخر الدین رازی……………………………………………………………… 49

3-32تعریف، ابزار و حوزه ی معرفت دینی……………………………………………. 50

3-33 انواع معرفت از نظر اسپینوزا……………………………………………………. 53

 

3-34 امكان معرفت……………………………………………………………………… 56

3-35 معرفت شناسی و علم منطق ……………………………………………………… 57

3-36 تمایز معرفت شناسی و منطق…………………………………………………….. 58

3-37 معرفت شناسی و علم روان شناسی……………………………………………….. 59

3-38 معرفت شناسی  وروان شناسی ادراك…………………………………………….. 60

3-39 معرفت شناسی و علم فلسفه دین…………………………………………………… 61

3-40 معرفت شناسی، فلسفه ی اخلاق و فلسفه ی دین………………………………….. 63

3-41 توجه به معرفت شناسی در یونان باستان…………………………………………. 64

3-42 توجه به معرفت شناسی در قرون وسطی…………………………………………. 66

3-43 توجه به معرفت شناسی در فلسفه جدید……………………………………………. 67

3-44 معرفت شناسی مطلقی و معرفت شناسی مقید…………………………………….. 68

3-45 رویكردهای گوناگون در معرفت شناسی مطلق…………………………………… 70

3-46 معرفت شناسی مدرن……………………………………………………………… 73

3-47 تفاوت معرفت شناسی قدما با معرفت شناسی معاصر……………………………. 76

3-48 دیدگاه های فلاسفه اروپایی در باب شناخت و معرفت…………………………….. 77

3-49 معرفت شناسی و دانش های همگن………………………………………………. 78

3-50 تمایز معرفت شناسی و علم النفس………………………………………………… 79

3-51 تمایز معرفت شناسی با فلسفه ی علوم……………………………………………. 80

3-52 پیشینه معرفت شناسی با نگاه اجمالی…………………………………………….. 81

3-53 نقش حس و عقل در معارف بشری………………………………………………. 83

3-54 تعارض معرفت های دینی با دیگر معرفت های بشری………………………….. 31

3-55 تعریف معرفت دینی………………………………………………………………. 84

 

فصل چهارم: جایگاه معرفت از نظر عرفان و ابن عربی

4-1 لازمه شناخت و معرفت خداوند از دیدگاه ابن عربی……………………………….. 86

4-2 انسان كامل از نظر ابن عربی……………………………………………………… 87

4-3 عوالم انسان كامل از نظر ابن عربی……………………………………………….. 93

4-4 اوصاف انسان كامل………………………………………………………………… 96

4-5 مظهریت اسماء الهی بودن انسان كامل…………………………………………….. 97

4-6 انسان كامل آیینه ی حق است در معرفت خداوند از دیدگاه ابن عربی……………… 99

4-7 در صفات انسان به صفات كامله از دیدگاه ابن عربی در معرفت حق……………. 100

4-8 جایگاه كشف در معرفت شناسی ابن عربی………………………………………… 100

4-9 امكان……………………………………………………………………………….. 102

4-10 امتناع بالذات……………………………………………………………………… 102

4-11 رحمت وجوب و رحمت امتنان………………………………………………….. 103

4-12 مراتب تجلی حق و فراگیری رحمت الهی……………………………………….. 105

4-13 چرا قلب گسترده تر از رحمت الهی است……………………………………….. 107

4-14 ابزار شناخت عرفانی…………………………………………………………….. 110

4-15 معنای قلب……………………………………………………………………….. 111

4-16 نظر ابن عربی در باب قلب……………………………………………………… 111

4-17 فرق ادراك قلبی با ادراكات عقلی………………………………………………… 112

4-18 وجوه قلب از نظر عرفا………………………………………………………….. 113

4-19 وجوه قلب از نظر ابن عربی…………………………………………………….. 113

4-20 قلب از دیدگاه قرآن……………………………………………………………….. 114

4-21 معنای علم و ادراك و انواع و ابزار آن………………………………………….. 117

4-22 معنای ادراك، و انواع آن………………………………………………………… 118

4-23 مفهوم كلی تصور از منظر ابن سینا…………………………………………….. 119

4-24 معنای عقل و انواع عقل و تعقل…………………………………………………. 120

4-25 یقین………………………………………………………………………………. 120

4-26 ابزار ادراك………………………………………………………………………. 121

4-27 انواع علوم از منظر ابن عربی…………………………………………………… 122

4-28 معرفت و امور خرق عادت از دیدگاه ابن عربی………………………………… 124

4-29 تقابل عقل و عشق ……………………………………………………………….. 125

4-30 جامعیت و بطون انسان از نظر ابن عربی………………………………………. 129

4-31 رابطه معرفت و حیرت از نظر ابن عربی………………………………………. 132

4-32 جهان بینی ابن عربی…………………………………………………………….. 132

4-33 عقل از نگاه ابن عربی…………………………………………………………… 133

4-34 نظر ابن عربی درباره اشتباه و خطای عقل……………………………………… 133

4-35 معرفت تقلیدی از دیدگاه ابن عربی………………………………………………. 135

4-36 تطابق معرفت میان عالم كبیر و عالم صغیر از دیدگاه ابن عربی……………….. 137

4-37 عوالم چهارگانه در معرفت شناسی ابن عربی…………………………………… 137

4-38 بیان علم و باطن و نقش، در دل معرفت شناسی ابن عربی……………………… 140

4-39 شوایب چهارگانه انسان در معرفت شناسی………………………………………. 141

4-40 خدا در معرفت شناسی ابن عربی………………………………………………… 142

4-41 تشبیه و تنزیه…………………………………………………………………….. 143

4-42 معنای تعالی خدا از نظر ابن عربی……………………………………………… 144

4-43 ابعاد تعالی از نظر ابن عربی……………………………………………………. 144

4-44 مشكلاتی كه از قول به تعالی محض بر می خیزد………………………………. 146

4-45 دیدگاه ابن عربی در باب تنزیه و تشبیه………………………………………….. 147

4-46 تعالی وجودی، حلول و اتحاد…………………………………………………….. 147

4-47 رابطه حق و خلق در معرفت شناسی ابن عربی…………………………………. 148

4-48 دیدگاه ابن عربی در باب خدا…………………………………………………….. 149

4-49 راه كشف و شناخت خداوند و تجلی وجود……………………………………….. 150

4-50 تعالی معرفتی…………………………………………………………………….. 151

4-51 راه ترفع خداوند………………………………………………………………….. 156

4-52 علمی كه به عارفان اختصاص دارد معرفت نامیده میشود………………………. 158

4-53 عالم خیال…………………………………………………………………………. 160

4-54 وجه تسمیه ی خیال………………………………………………………………. 161

4-55 نیاز خیال متصل به حواس پنجگانه……………………………………………… 163

4-56 نقش خیال متصل در علم…………………………………………………………. 164

4-57 قلب جایگاه خیال…………………………………………………………………. 164

4-58 تأثیر خیال متصل در رویا……………………………………………………….. 165

4-59 نقش خیال متصل در عبادت……………………………………………………… 166

4-60 نقش خیال در عرفان……………………………………………………………… 167

4-61 انسان كامل محل سیر معرفت……………………………………………………. 168

4-62 عالم خیال در معرفت شناسی ابن عربی…………………………………………. 170

4-63 محل معرفت قلب است…………………………………………………………… 171

4-64 معانی مختلف قلب……………………………………………………………….. 172

4-65 نفس ناطقه………………………………………………………………………… 172

4-66 عالم شهادت………………………………………………………………………. 174

4-67 عصمت قلب……………………………………………………………………… 175

4-68 وجه قلب از دیدگاه ابن عربی…………………………………………………….. 176

4-69 تجلی قلب از نظر ابن عربی…………………………………………………….. 177

4-70 ظهورات انسان در عوالم…………………………………………………………. 178

4-71 جلوه ی بی نشان به نشان و تعیین……………………………………………….. 179

4-72 مفاتیح اول غیب………………………………………………………………….. 180

4-73 كمال اسمایی یا شهود كثرت……………………………………………………… 181

4-74 انسان كامل روح پیر كه عالم است………………………………………………. 183

4-75 مراتب نشاه عنصری انسان………………………………………………………. 184

فصل پنجم: معرفت از دیدگاه ابن عربی

5-1 نظریه ی معرفتی ابن عربی……………………………………………………….. 187

5-2 علم عقل، انواع معرفت از دیدگاه ابن عربی………………………………………. 187

5-3 معرفت یا دانش…………………………………………………………………….. 189

5-4 جهان آینه ی حق تعالی است از نظر ابن عربی…………………………………… 191

5-5 نفس، آینه ی حق تعال…………………………………………………………………….191

5-6 شناخت خداوند با تجلی او………………………………………………………….. 192

5-7 شناخت خداوند به خداوند…………………………………………………………… 192

5-8 آفرینش یا صدور جهان…………………………………………………………….. 193

5-9 نظر ابن عربی در باب نیستی و لزوم شناخت آن…………………………………. 193

5-10 نظر ابن عربی درباره ی اهل فكر از دیدگاه فلسفه و فلاسفه…………………….. 196

5-11 ملاقات ابن عربی با فلاسفه ی عصر خود……………………………………….. 199

5-12 معنای سیر و سلوك در نظر ابن عربی………………………………………….. 202

فصل ششم :نتیجه گیری

نتیجه گیری……………………………………………………………………………… 205

فهرست منابع و مآخذ

سؤال اصلی.. 1

سؤالات فرعی.. 1

ضرورت و اهمیت تحقیق.. 2

پیشینه تحقیق.. 2

روش تحقیق.. 3

ساختار پایان نامه. 3

ملاصدرا و اهمیت معرفت دینی.. 3

فصل اول :  معرفت شناسی.. 6

1-1.معرفت شناسی در جهان غرب.. 7

1-1-1. اهمیت معرفت شناسی.. 7

1-1-2. تعریف معرفت شناسی.. 8

1-1-3. تحلیل معرفت.. 9

1-1-3-1. معنای لغوی واژه معرفت.. 9

1-1-3-1-1. معرفت از راه آشنایی.. 10

1-1-3-1-2.  شناخت مهارتی.. 10

1-1-3-1-3.  معرفت گزاره ای.. 11

1-1-3-2. تحلیل فلسفی معرفت گزاره ای.. 12

1-1-3-2-1. باور 14

1- 1-3-2-2. صدق. 14

1-1-3-2-2-1. مطابقت.. 15

1-1-3-2-2-2. صدق و انسجام. 16

1-1-3-2-2-3. صدق و ارزش پراگماتیسم. 16

1-1-3-2-3. توجیه. 17

1-1-3-2-3-1. مبناگروی.. 18

1-1-3-2-3-2. انسجام گروی.. 20

1-2. معرفت شناسی از دیدگاه صدرا 21

1-2-1. اهمیت معرفت شناسی.. 21

1-2-2.تعریف معرفت.. 22

1-2-3. عناصر معرفت.. 24

1-2-3-1. باور 24

1-2-3-2. صدق. 25

1-2-3-3. توجیه. 26

1-2-3-3-1.تعریف بداهت.. 27

1-2-3-3-2. اقسام بدیهیات.. 28

1-2-3-3-3. معیار توجیه گزاره های نظری و صعود معرفتی.. 31

1-2-4. انواع ادراكات.. 32

1-2-4-1. حس و ادراکات حسی.. 33

1-2-4-2. عقل و ادراکات عقلی.. 35

1-2-4-3. قلب و ادراکات شهودی.. 37

1-2-4-3-1.الهام. 40

1-2-4-3-2. وحی.. 42

فصل دوم :  معرفت شناسی دینی.. 46

2-1. معرفت شناسی دینی.. 47

2-1-1. تعریف دین.. 48

 

2-1-2. باور دینی.. 50

2-1-3. معرفت دینی.. 50

2-1-4. مسأله معناداری و تحقیق پذیری گزاره های دینی.. 51

2-1-5. رابطه عقل و ایمان. 53

2-1-5-1. عقل گرایی.. 54

2-1-5-2. ایمان گرایی.. 56

2-1-6. رویکردهای مطرح در توجیه باورهای دینی.. 57

2-1-6-1. الهیات طبیعی.. 57

2-1-6-2. ایمان گرایی.. 58

2-1-6-2-1. ایمانگرایی افراطی.. 58

2-1-6-2-2. ایمان گرایی معتدل. 60

2-1-6-3. توجیه بر پایه مصلحت اندیشی.. 61

2-1-6-3-1. بلز پاسکال. 61

2-1-6-3-2. اراده باور به خدا 62

2-1-6-4. معرفت شناسی اصلاح شده 63

2-1-6-5. تجربه دینی.. 67

2-2. معرفت شناسی دینی از دیدگاه صدرا 70

2-2-1. دین.. 70

2-2-1-1. تعریف لغوی واصطلاحی دین.. 70

2-2-1-2. دین از دیدگاه صدرا 71

2-2-2. ایمان. 74

2-2-2-1. معنای لغوی ایمان. 74

2-2-2-2. تعریف اصطلاحی ایمان. 74

2-2-2-3. ایمان از نظر ملا صدرا 76

2-2-2-4. مراتب ایمان. 78

2-2-2-5. متعلقات ایمان. 80

2-2-3. شناخت خدا 82

2-2-3-1. امكان شناخت خدا 82

2-2-3-2. راه های شناخت خدا 83

2-2-3-2-1. نقش عقل در توجیه باور به خدا 85

2-2-3-2-1-1. قرینه گرایی صدرا 87

2-2-3-2-1-2. براهین اثبات وجود خدا 89

2-2-3-2-1-2-1. برهان حرکت.. 90

2-2-3-2-1-2-2. برهان حدوث.. 93

2-2-3-2-1-2-3. برهان وجوب و امکان. 95

2-2-3-2-1-2-4. برهان معرفت نفس… 98

2-2-3-2- 1-2-5 . برهان صدیقین.. 101

2-2-3-2-1-3. اقرار عقل به ناتوانی در شناخت كنه ذات.. 103

2-2-3-2-2.  شناخت حق از طریق شهود. 106

2-2-3-2-2-1. ادراک بسیط حق تعالی به علم حضوری.. 106

2-2-3-2-2-1-1. انسان و شناخت خدا 109

2-2-3-2-2-1-2. قوس نزول و صعود. 111

2-2-3-2-2-2. برهان صدیقین بر مبنای شهود. 114

2-2-3-2-3. عجز علوم حضوری به کنه ذات تعالی.. 115

2-2-4. شرایط و موانع معرفت.. 116

2-2-4-1. شرایط معرفت.. 117

2-2-4-1-1. عوامل معرفتی.. 117

2-2-4-1-2. عوامل غیر معرفتی.. 118

2-2-4-2. موانع معرفت.. 119

2-2-4-2-1. موانع غیر معرفتی.. 119

2-2-4-2-1-1. صفات.. 120

2-2-4-2-1-2. اعمال. 121

2-2-4-2-2. موانع معرفتی.. 122

نتیجه گیری.. 123

فهرست منابع و مآخذ. 130

چکیده
موضوع این رساله معرفت­­شناسی دینی از دیدگاه صدرا است. موضوع اساسی در معرفت­شناسی دینی، توجیه باور به خدا است. در این رابطه، مسئله بر سر رابطه بین عقل و ایمان است. آیا باور به خدا توجیه عقلانی برمی­تاباند؟پنج رویکرد در رابطه با این سوال مطرح است که عبارتند از: الهیات طبیعی، ایمان­گرایی، تفسیر احتیاطی از باور دینی، معرفت­شناسی اصلاح شده و تجربه دینی.در رویکرد نخست عقل شرط ایمان به خدا است و براهینی که در این باره اقامه شده ­اند گواه این مهم است. در رویکرد دوم آن ها قائلند که عقل در توجیه وجود خدا ناتوان است ، بنابراین آن ها ایمان را جانشین عقل برای باور به خداوندقرار می دهند. در سومی عنصر اراده وظیفه اصلی را در باور به وجود خدا برعهده دارد. معرفت شناسی اصلاح شده بر این است که وجود خدا بدون قرینه و ادله مؤیدی موجه و توجیه عقلانی لزومی ندارد. در نهایت ایمان­گرایان تجارب دینی شخصی­ را به عنوان راهی برای توجیه باور به خدا قرار می دهند. در این روش هر شخص می تواند خدا را به طور مستقیم بشناسد.در این رابطه صدرا دو رویکرد را در پیش می­گیرد که تا حدودی با رویکرد نخست و آخر موافق است.  وی ابتدا وجود خدا را نظری و عقل را شرط ضروری برای ایمان به خدا قرار می­دهد و در این باره براهین مختلف منطقی ارائه می دهد. ولی در ادامه تفسیر شهودی از خداوند به­دست می­دهد و وجود او را به عنوان اصلی پایه قرار می­دهد. به­ طوری که شناخت خدا مهم ترین شناخت پایه برای انسان است.برهان صدیقین صدرا دقیقاً در رابطه با توجیه باور به خدایی اقامه شده است که وجودش مورد شهود واقع شده است. بنابراین صدرا بر بعد معرفتی ایمان تأکید می­ کند.

مقدمه
موضوع تحقیق حاضر معرفت شناسی دینی از دیدگاه صدرا است. معرفت در تحلیل معرفت شناسان معاصر به باور صادق موجه تعریف می­ شود. از این رو در  معرفت شناسی دینی که شاخه­ای از معرفت فلسفی محسوب می­ شود، به تجزیه و تحلیل گزاره­های دینی پرداخته می­ شود. بنابراین آن­چه از دین کسب می­ شود تنها زمانی معرفت تلقی می­ شود که موجه شده باشد. رویکردهای مختلفی در رابطه با این­که عقل توانایی توجیه باور به خدا را دارد یا نه؟ به­وجود آمده است. قدیمی­ترین رویکرد در این رابطه، الهیات طبیعی نامیده شده است که باور به خدا را دارای توجیه عقلانی می­داند. از این رو عقل شرط ایمان به خدا است. اما بعدها در مخالفت با این رویکرد، دیدگاه ­های دیگری ظهورکردند که عقل را در توجیه باور به خدا کافی ندانسته و حتی بعضا دیدگاهی کاملاً مخالف با آن را برگزیدند. در این تحقیق سعی بر آن است که معرفت شناسی دینی از منظر صدرا به عنوان فیلسوفی عارف و مفسری دین­شناس مورد بررسی قرار گیرد تا مشخص شود نظر وی از بین رویکردهای مطرح شده به کدام رویکرد نزدیک یا حتی جزء آن رویکرد به حساب می­آید. از این رو ما در پی پاسخگویی به مهم­ترین سؤال این تحقیق ؛ یعنی

1. معرفت شناسی دینی در منظر صدرا چگونه است؟

1-1- بیان موضوع …………………………………………………………………………………………..4

1-2- سئوالات اصلی…………………………………………………………………………………………5

1-3- سئوالات فرعی…………………………………………………………………………………………5

1-4- پیش فرضها…………………………………………………………………………………………….6

1-5- پیشینه موضوع………………………………………………………………………………………..6

1-6- اهداف پژوهش…………………………………………………………………………………………7

1-7- نوآوری پژوهش………………………………………………………………………………………7

1-8- تعریف اصطلاحات……………………………………………………………………………………7

1-8-1- تعریف معناشناسی……………………………………………………………………………….8

1-8-1-1- سابقه علم معنی شناسی……………………………………………………………………8

1-8-1-2- تفاوت معنی شناسی و ریشه شناسی…………………………………………………10

1-8-1-3- عوامل تغییر معنی……………………………………………………………………………10

1-8-1-4- معنای اساسی و معنای نسبی…………………………………………………………..11

1-8-1-5- روش معناشناسی…………………………………………………………………………..11

1-8-2- معناشناسی تاریخی…………………………………………………………………………….13

1-8-3- معناشناسی توصیفی……………………………………………………………………………14

1s-8-4- حوزه های معنایی……………………………………………………………………………..14

فصل دوم: معناشناسی تاریخی واژه قرب و مشتقات آن

2-1- دخیل یا اصیل بودن واژه قرب و مشتقات آن…………………………………………….16

2-2- معنای وضعی و اولیه واژه قرب و مشتقات آن در دوره جاهلی…………………..17

2-2-1- مشتقات مجرد قرب…………………………………………………………………………….18

2-2-1-1- القُربُ……………………………………………………………………………………………18

2-2-1-2- القَرَب…………………………………………………………………………………………….21

2-2-1-3-  قِربه……………………………………………………………………………………………..22

2-2-1-4  القُرُب و القُرَب…………………………………………………………………………………23

2-2-1-5- قارِب…………………………………………………………………………………………….24

2-2-1-6- القِراب……………………………………………………………………………………………25

2-2-1-7- قُربان……………………………………………………………………………………………27

2-2-1-8- قَربان…………………………………………………………………………………………….28

2-2-1-9- قِربان……………………………………………………………………………………………29

2-2-1-10- المَقرَب………………………………………………………………………………………..29

2-2-1-11- القورَب………………………………………………………………………………………..30

2-2-1-12- المَقرَبه………………………………………………………………………………………..31

2-2-1-13- القریب…………………………………………………………………………………………31

2-2-1-14- قُربی…………………………………………………………………………………………..32

2-2-1-15- قَرِبَ یَقرَبُ قَرَبا……………………………………………………………………………..34

2-2-2- مشتقات مزید قرب………………………………………………………………………………34

2-2-2-1- قارَبَ…………………………………………………………………………………………….34

2-2-2-2- تَقارَبَ……………………………………………………………………………………………34

2-2-2-3- تَقَرّب…………………………………………………………………………………………….35

2-2-2-4- قَرَّب……………………………………………………………………………………………..35

2-2-2-5- المُقارِب…………………………………………………………………………………………35

2-2-2-6- المقاربه…………………………………………………………………………………………36

2-2-2-7- تقریب……………………………………………………………………………………………36

2-2-2-8- متقارب و تقارب……………………………………………………………………………..37

2-2-2-9- قرَّب یقرّب تقریبا…………………………………………………………………………….37

2-2-2-10- قارب…………………………………………………………………………………………..37

2-3- تطور معنایی قرب و مشتقات آن……………………………………………………………….38

2-3-1- معنای قرب و مشتقاتش در دوره قرآنی……………………………………………….41

2-3-2- معنای قرب و مشتقاتش در دوره پس از قرآنی……………………………………..43

2-4- تحلیل تطور معنایی قرب و مشتقات آن……………………………………………………….44

 

فصل سوم: معناشناسی تاریخی قربان و قربانی

3-1- قربانی و قربانگاه در عهدین…………………………………………………………………….47

3-1-1- قربانگاه در عهدین……………………………………………………………………………..48

3-1-2- قربانی سوختنی…………………………………………………………………………………..48

3-1-3- قربانی و هدیه آردی……………………………………………………………………………49

3-1-4- قربانی سلامتی……………………………………………………………………………………49

3-1-5- قربانی گناه…………………………………………………………………………………………50

3-1-6- قربانی جبران……………………………………………………………………………………..51

3-2- قربانی در جاهلیت…………………………………………………………………………………..52

3-3- قربانی در قرآن………………………………………………………………………………………61

حاصل بحث…………………………………………………………………………………………………….67

فصل چهارم: معناشناسی تارخی مفهوم قرب الهی

4-1- قرب الهی در عهدین………………………………………………………………………………..68

4-2- قرب الهی در جاهلیت……………………………………………………………………………….70

4-3- قرب الهی در قرآن………………………………………………………………………………….73

4-4- قرب الهی در علم عرفان……………………………………………………………………………81

حاصل بحث…………………………………………………………………………………………………….84

فصل پنجم: معناشناسی توصیفی واژه قرب

5-1- معناشناسی مشتقات اسمی………………………………………………………………………86

5-1-1- معناشناسی قُربی………………………………………………………………………………..86

حوزه معنایی قربی………………………………………………………………………………………….87

5-1-2- معناشناسی قُربان……………………………………………………………………………….91

حوزه معنایی قُربان…………………………………………………………………………………………92

5-1-3- معناشناسی قُرُبات و قُربه……………………………………………………………………..95

5-1-4- معناشناسی ذا مقربه، ذی القربی، ذوی القربی، اولی القربی و اقربین………….96

حوزه معنایی………………………………………………………………………………………………….97

5-1-5- معناشناسی قریب………………………………………………………………………………..98

الف- معنای حقیقی…………………………………………………………………………………………..99

ب- معنای مجازی……………………………………………………………………………………………99

حوزه معنایی قریب……………………………………………………………………………………….101

5-1-6- معناشناسی أقرَبُ……………………………………………………………………………..104

الف- معنای مجازی………………………………………………………………………………………104

ب- معنای حقیقی……………………………………………………………………………………………105

حوزه معنایی أقرب……………………………………………………………………………………….106

5-1-7- معناشناسی أقربون و أقربین……………………………………………………………..107

5-2- معناشناسی مشتقات فعلی………………………………………………………………………108

5-2-1- معناشناسی تَقرَبُ……………………………………………………………………………..108

الف- معنای مجازی……………………………………………………………………………………….108

ب- معنای حقیقی…………………………………………………………………………………………..109

حوزه معنایی تقرب…………………………………………………………………………………………112

1- حوزه معناشناختی لا تقربا…………………………………………………………………………112

2- حوزه معناشناختی لا تقربوا (دخول نكنید)……………………………………………………113

3- حوزه معناشناختی لا تقربوا ( مرتكب نشوید)………………………………………………..114

4- حوزه معناشناختی لا یقربوا (داخل نشوید)…………………………………………………..115

5- حوزه معناشناختی یقرب، تقرب(نزدیک كردن)………………………………………………116

5-3- معناشناسی مشتقات مزیدی…………………………………………………………………..118

5-3-1- معناشناسی اقترب…………………………………………………………………………….118

الف- معنای مجازی……………………………………………………………………………………….118

ب- معنای حقیقی……………………………………………………………………………………………119

5-3-2- معناشناسی قرّب……………………………………………………………………………….122

الف- معنای مجازی……………………………………………………………………………………….122

ب- معنای حقیقی…………………………………………………………………………………………..123

5-3-3- معناشناسی مقربین، مقربون……………………………………………………………….123

الف- معنای مجازی……………………………………………………………………………………….123

ب- معنای حقیقی…………………………………………………………………………………………..127

حوزه معنایی مقربین، مقربون………………………………………………………………………….127

1- سابقون و سابقین……………………………………………………………………………………..127

2- مبعدون……………………………………………………………………………………………………128

3- ابرار……………………………………………………………………………………………………….128

4- روح و ریحان……………………………………………………………………………………………129

5- جنت نعیم…………………………………………………………………………………………………129

حاصل بحث……………………………………………………………………………………………………131

فصل ششم: بررسی دیدگاه شیعه در خصوص آیه مودت

6-1- شواهد قرآنی دلالت آیه مودت بر اهل بیت………………………………………………134

1- المودة……………………………………………………………………………………………………..134

2- القربی……………………………………………………………………………………………………..135

3- حرف فی………………………………………………………………………………………………….136

4- الف و لام در القربی…………………………………………………………………………………..137

5- استثناء در آیه…………………………………………………………………………………………..138

6-2- مصداق القربی از دیدگاه علمای شیعه……………………………………………………..140

6-3- شواهد روایی دلالت آیه مودت بر اهل بیت………………………………………………..150

6-3-1- روایت اسمائیل بن عبد الخالق……………………………………………………………..150

6-3-2- روایت ابی مسروق…………………………………………………………………………….152

6-3-3- روایت عبد الله بن عجلان…………………………………………………………………….154

6-4- پاسخهای علمای شیعه……………………………………………………………..165

6-4-1- قربی به معنای اقربای رسول(ص) از قریش………………………………………….165

6-4-2- قربی به معنای اقربای رسول اكرم(ص) از انصار…………………………………167

6-4-3- مودت به سبب قرابت…………………………………………………………………………170

6-4-4- مودت به قربی به معنای مودت خود قربی……………………………………………170

6-4-5- قربی به معنای تقرب به خدا………………………………………………………………..172

6-4-6- جمع سه قول اول، پنجم و ششم………………………………………………………….175

6-5- جمع بندی دیدگاه علمای شیعه درباره آیه مودت……………………………………….179

نتیجه كلی……………………………………………………………………………………………………..184

منابع و مآخذ………………………………………………………………………………………………..186

چكیده

واژه قرب دارای مشتقات، وجوه معنایی و واژگان هم حوزه مختلفی در دوره جاهلی و قرآنی است. معنای وضعی و اولیه قرب مفهومی مانند تهیگاه آدمی یا قراب و غلاف شمشیر بوده است. اولین سئوال این است كه این واژه چه تطورات معنایی یافته و چه  وجوه معنایی دارد؟ این سئوال با بررسی این واژه در دوره های جاهلی و قرآنی پاسخ داده می شود. یكی از واژه های مهم و قابل بررسی واژه قربی است این واژه در آیه 23سوره شوری دارای وجوه مختلف تفسیری است و هر یک از مفسران شیعه و اهل سنت تفسیری متفاوت از آن ارائه كرده اند. اختلاف اصلی بر سر مصداق قربی در این آیه است، در این تحقیق با این مبنا كه قرآن دارای معانی ظاهری و باطنی است، میان نظر شیعه مبنی بر مصداق مودت قربی بر اهل بیت و نظر آنها كه قربی را طبق ظاهر آیه و سیاق آیات به معنی تقرب به خداوند گرفته اند، جمع شده؛ بنابراین هم روایات كه متواتر اند و هم ظاهر آیه وسیاق كه قربی را تقرب به خدا نشان می دهد، مورد توجه قرار

داده های این پژوهش نشان داد كه بیس فنول آ در دو دوز 100 و 150  mg/kg/dayبه طور معنی داری باعث كاهش در مدت زمان ماندن در روشنایی در آزمون بقای حافظه می شود تصاویر حاصله از تست ایمنوهیستوشیمی توسط برنامه نرم افزاری Image Analyzer بررسی گردید. داده ها نشان داد كه بیس فنول آ در دو دوز باعث كاهش معنی داری در توزیع زیر واحد NR1  گیرنده ی NMDA در هیپوكامپ، آمیگدال، مخچه و  قشر پری فرونتال مخ شد.

بر اساس نتایج این تحقیق بیس فنول آ موجب اختلال در یادگیری، تثبیت و بقای حافظه در روش یادگیری احترازی غیر فعال و باعث اختلال در توزیع زیر واحد NR1 گیرنده ی NMDA در هیپوكامپ، آمیگدال، مخچه و  قشر پری فرونتال مخ شد.

واژه های کلیدی: بیس فنول آ؛ یادگیری احترازی غیر فعال؛ شاتل باكس؛ هیپوكامپ؛ آمیگدال؛ مخچه؛ قشر پری فرونتال مخ؛ ایمنوهیستوشیمی؛ زیر واحد NR1 گیرنده ی NMDA؛ موش صحرایی نر

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                      صفحه

فصل اول : مقدمه ………………………………………………………………………………………………………… 2

 فصل دوم  مبانی نظری تحقیق

2 -1 زنواستر.ژن ها………………………………………………………………………………………………………………… 8

2-2 بیس فنول آ……………………………………………………………………………………………………………………. 8

2-3 حافظه و انواع آن………………………………………………………………………………………………………….. 10

2-3-1 حافظه ی کوتاه مدت………………………………………………………………………………………… 10

2-3-2 حافظه ی میان مدت…………………………………………………………………………………………. 10

2-3-3 حافظه ی بلند مدت………………………………………………………………………………………….. 12

2-3-4- حافظه ی اظهاری…………………………………………………………………………………………….. 12

2-3-5- حافظه ی غیر اظهاری…………………………………………………………………………………….. 13

2-4- یادگیری احترازی……………………………………………………………………………………………………….. 13

2-5- نقش مراکز عمده در یادگیری…………………………………………………………………………………… 15

2-5-1-هیپوکامپ……………………………………………………………………………………………………………. 15

2-5-2- مخچه………………………………………………………………………………………………………………….. 19

2-5-3- آمیگدال………………………………………………………………………………………………………………. 22

2-5-4- قشر پری فرونتال مخ………………………………………………………………………………………… 25

2-6- گیرنده های گلوتامات…………………………………………………………………………………………………. 28

2-7- گیرنده ی NMDA و نقش آن دریادگیری………………………………………………………………. 29

 2-8- LTP ،LTD  و مکانیسم عمل آنها…………………………………………………………………………… 32

2-9-هورمون های  استروئیدی و نقش آنها در یادگیری…………………………………………………… 38

2-9-1 شیمی هورمون های استروئیدی……………………………………………………………………….. 38

2-9-2- نقش هورمون های استروئیدی در یادگیری و حافظه……………………………………. 39

عنوان                                                                                                                      صفحه

فصل سوم : مواد و روش کار

3-1- ترکیبات شیمیایی و مواد مصرفی………………………………………………………………………………. 42

3-2- وسایل و دستگاه ها……………………………………………………………………………………………………… 43

3-3- حیوانات………………………………………………………………………………………………………………………… 43

3-4- دوره گاواژ حیوانات………………………………………………………………………………………………………. 44

3-5- القاء یادگیری احترازی در حیوان مورد مطالعه…………………………………………………………. 45

3-6- خارج کردن مغز و تثبیت بافت…………………………………………………………………………………… 46

3-7- آب‌گیری از بافت، شفاف سازی و پارافین دهی………………………………………………………… 47

3-8- قالب گیری در پارافین………………………………………………………………………………………………… 47

3-9- تهیه ی لام پلی الایزینه……………………………………………………………………………………………… 48

3-10- برش‌گیری و قرار دادن برش‌ها روی لام…………………………………………………………………. 48

3-11- تکنیک ایمنوهیستوشیمی……………………………………………………………………………………….. 49

3-12- طرز تهیه بافرPBS……………………………………………………………………………………………………. 50

3-13- روش تهیه بافر سیترات……………………………………………………………………………………………. 50

3-14- روش تهیه فرمالین 10 درصد بافره………………………………………………………………………… 51

3-15- روش تهیه فرمالین 4 درصد بافره…………………………………………………………………………… 51

3-16- طرز تهیه فتومیكروگراف از مقاطع بافتی………………………………………………………………… 51

3-17 – تعیین درصد تیرگی رنگ ایجاد شده……………………………………………………………………. 51

3-18- روش‌های آماری………………………………………………………………………………………………………… 52

فصل چهارم : نتایج

 

 

4-1- اثر بیس فنول آ بر یادگیری احترازی غیر فعال…………………………………………………………. 54

4-2- بررسی اثر بیس فنول آ بر تراکم زیر واحد NR1 گیرنده ی NMDA در سلول

 های پورکینژ مخچه………………………………………………………………………………………………………………. 56

4-3- اثر بیس فنول آ بر تراکم زیر واحد NR1 گیرنده ی NMDA در قشر پری

 فرونتال مخ موش صحرایی…………………………………………………………………………………………………… 60

4-4- اثر بیس فنول آ بر تراکم زیر واحد NR1 گیرنده ی NMDA در آمیگدال

موش صحرایی ……………………………………………………………………………………………………………………….. 63

4-5- اثر بیس فنول آ بر تراکم زیر واحد NR1 گیرنده ی NMDA در هیپوکامپ

موش صحرایی نر …………………………………………………………………………………………………………………… 68

عنوان                                                                                                                      صفحه

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

5-1- اثر بیس فنول آ بر یادگیری و حافظه  …………………………………………………………………….. 78

5-2- اثر بیس فنول آ بر توزیع زیر واحد NR1 گیرنده ی NMDA در مخچه،

پری فرونتال مخ، هیپوکامپ و آمیگدال………………………………………………………………………………. 81

5-3- اثر بیس فنول آ و یادگیری احترازی غیر فعال بر توزیع زیر واحد NR1

گیرنده ی NMDA ………………………………………………………………………………………………………………. 85

5-4-نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………………… 88

5-5- پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………………………….. 88

 فهرست منابع و مأخذ 89

مقدمه

زنو استروژن ها1، استروژن های خارجی هستند که به صورت گسترده در ترکیبات صنعتی استفاده می شوند و علی رغم اینکه از لحاظ شیمیایی با استروژن های طبیعیِ ساخته شده توسط سیستم غدد داخلی بدن متفاوت هستند، اما دارای اثرات استروژنی در موجودات زنده می باشند Wolstenholn et al., 2010)). به این مواد، ” عوامل فعال هورمونی” و یا” مختل کننده های هورمونی[1] ” نیز گفته می شود(Kandaraki et al., 2009) . حضور فراگیر این مواد استروژنی، نگرانی عظیمی برای سلامت افراد و جمعیت ها می باشد Vidaeff., 2005) & (Sever. این مواد شیمیایی، به همراه پس آب منازل یا کارخانجات، وارد آب فاضلاب و
چرخه ی آب محیط می گردند و گیاهان و آبزیان را آلوده می کنند. تحقیقات، وجود زنواستروژن ها را در نارسایی های پزشکی مختلفی اثبات کرده است و در ده سال گذشته مطالعات علمی، شواهد زیادی را مبتنی بر عوارض سوء این مواد شیمیایی در سلامت انسان نشان داده است

          بیس فنول آ[2]، عمدتاً در ساخت پلاستیک های پلی کربناتی، اپوکسی رزین، برخی از مواد دندان پزشکی وبه عنوان ماده ی غیر پلیمری اضافه شونده به پلاستیک ها استفاده می شود. بیس فنول آ در 93% نمونه های ادراری در ایالات متحده تشخیص داده شده است؛ که نشان می دهد به میزان زیادی وارد بدن می شود(Vidaeff & Sever., 2005) . بیس فنول آ می تواند در سنتز و کلیرانس هورمون مداخله کند و همچنین بیان ژن گیرنده ها ی هورمون و فعالیت ژن بافت های هدف را تغییر دهد .(MacLusky et al., 2005)

یادگیری و حافظه از موضوعاتی است که بیشترین مطالعه در علوم اعصاب را به خود اختصاص داده و برای فهمیدن مکانیسم های سلولی و مولکولی آن شیوه های متفاوتی به کار گرفته شده است (Kim & junng 2006; Wang et al., 2006). تحقیقات فراوان نشان داده اند که مکان های مختلفی از مغز در فرایندهای حافظه و یادگیری دخالت دارند. از طرف دیگر بررسی های بی شماری در زمینه ی کشف مکانیسم های عصبی درگیر در این دو فرایند صورت گرفته است. اما با این وجود، مکانیسم های مؤثر در حافظه و یادگیری به حدّی متنوع و پیچیده هستند که برای شناخت کلیّه ی این مکانیسم ها بایستی تحقیقات گسترده تری صورت بگیرد (Kandel et al., 2000).

     یادگیری احترازی [3]، یکی از انواع حافظه و یادگیریِ غیر اظهاری است که در آن هر فرد رفتار یا پاسخی را برای اجتناب از یک موقعیت ناخوشایند یا استرس زا یاد می گیرد. این رفتار، شامل دوری کردن یا حذف شخص از آن موقعیت می باشد  .(Michael 2003)یادگیری احترازی، شامل دو نوع فعال و غیرفعال است. در نوع فعال، شرط اجتناب، به بروز پاسخ خاصی در حیوان بستگی دارد. ولی در نوع غیر فعال، به عدم پاسخ فرد وابسته است. یادگیری احترازی غیر فعال، نوعی فعالیت یادگیری ارتباطی[4] وابسته به هیپوکامپ محسوب می شود (Simonyi et al., 2007).

      دانشمندان علوم اعصاب در مورد نقش مهم هیپوکامپ در تشکیل حافظه های جدید پیرامون اتفاقات تجربه شده اتفاق نظر دارند (Squire & Schacter., 2002). قسمتی از این نقش هیپوکامپ، شرکت در تشخیص وقایع، مکان ها و محرکات جدید می باشد  .(VanElzakker . et al., 2008) هیپوکامپ، بیشترین تأثیر را در فرایند حافظه داشته و شاید بتوان گفت که ساختار اصلی مغزی در فرایندهای تقویت، به خاطر آوری و خاموش سازی حافظه در انسان است(Izquierdo., et al., 2004) . هیپوکامپ در حافظه ی بلند مدت و کوتاه مدت و چرخش فضایی نقش مهمی دارد (Zachepilo., et al., 2008).

یافته های متعدد نشان داده اند که مخچه در برخی از فرایندهای حافظه  نقش دارد (Kalmbach  . et al., 2009; Pakaprot et al., 2009; Wikgren et al., 2009) امروزه مشخص شده است که مخچه در یادگیری شرطی[5] (al.,2009  Thompson et (Gomez et al., 2010;، رفتارِ شناختی[6](Lalonde., et al., 1990) و یادگیری احساسی (Timmann., et al., 2009) نقش تعیین کننده ای دارد. همچنین وجود مخچه برای انواع یادگیری حرکتی نیز ضروری می باشد (Gómez., et al., 2010).  علاوه بر این، تحقیقاتی که روی نوعی ماهی طلایی [7]صورت گرفته، بیان کننده ی آن است که همانند آنچه در PESTAN(به خاطر محدودیت سایت در درج بعضی کلمات ، این کلمه به صورت فینگیلیش درج شده ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به صورت فارسی نوشته شده است)داران رخ می دهد، یادگیریِ شرطی شدن کلاسیک، ارتباط بسیار زیادی به مخچه دارد .(Yang., et al., 2009)

آمیگدال، ساختاری متشکل از گروهی هسته، واقع در لوب گیجگاهی مغز است که نقش کلیدی در فرایند های احساسی و ترس دارد. همچنین نقش مستقیم آمیگدال در یادگیری احساسی نیز پیشنهاد شده (Galliot., et al 2009). مطالعات اخیر حاکی از آن است که آمیگدال در تعدیل عملکرد های هیپوکامپ نیز دخالت دارد. زیرا آسیب های آمیگدال می تواند در رفتارهای مربوط به ترس نقص ایجاد کند. همچنین اثر مستقیم آمیگدال بر یادگیری فضاییِ مرتبط با هیپوکامپ تأیید شده است(Sigurdsson., et al., 2006) . مطالعات نشان داده که تخریب و یا غیر فعال کردن هسته ی جانبی آمیگدال و نواحی کناری آن، در حین کسب اطلاعات جدید، از فرایند یادگیری ممانعت می کند و باعث تغییر فعالیت عصبی درهسته ی جانبی آمیگدال می گردد  Wolterink et al., 2001; Daenen etal., 2003; Terpstra et al., 2003)).

      قشر پری فرونتال مخ[8] مغز ناحیه ی قدامی لوب فرونتال مغز است که در رفتارهای پیچیده ی ادراکی مغز، بیان شخصیت، تصمیم گیری ها و مدیریت رفتارهای صحیح اجتماعی دخالت دارد  Yang.,  2009)& .(Raine  مطالعات روان شناختی پیشنهاد می کند قشر پری فرونتال مخ فرایندها ی کنترلی حافظه ی کاری و حافظه ی بلند مدت اپیزودیک را بر عهده دارد ) (Ranganath and Knight., . 2003

 NMDA یا N- متیل D- آسپارتات، یک گیرنده ی یونوتروپیک اختصاصی گلوتامات است که اتصال نوروترانسمیتر گلوتامات و NMDA به آن، گیرنده را که یک کانال یونی کلسیمی است، فعال می کند و باعث ورود یون های کلسیم به سلول پس سیناپسی و انتقال پیام عصبی می شود، که نقش مهمی را درشکل پذیری سیناپس ایفا می کند و مکانیسم سلولی در یادگیری و حافظه است(Wiess., 2007). این گیرنده با تراکم بالا در آمیگدال وجود دارد و بیشترین توزیع آن در منطقه ی CA1 هیپوکامپ می باشد. گیرنده های NMDA در CA1، در تنظیم شکل پذیری[9] سیناپسی و فرایند یادگیری و حافظه که شامل LTP و LTD است، نقش بسیار مهمی دارند. تحقیقات نشان داده، تجویز آگونیست هایNMDA  باعث پیشرفت در فرایند یادگیری می شود ((Izquierdo et al., 2004; chen et al., 2009; Grilli et al.,2009; Kandel al., 2000.

مطالعات فراوانی نشان می دهند که در PESTAN(به خاطر محدودیت سایت در درج بعضی کلمات ، این کلمه به صورت فینگیلیش درج شده ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به صورت فارسی نوشته شده است)داران هورمون های جنسی از طریق اثر بر هیپوکامپ، یادگیری فضایی و حافظه را تحت تأثیر قرار می دهند Hodgson et al, 2008; ) (Mohaddes et al., 2009. وجود گیرنده های استروژنی در آمیگدال و هیپوکامپ، بیانگر نقش استروئیدهای جنسی در حفظ و تعدیل یادگیری و حافظه فضایی است.(Malin et al, 2007)  همچنین استروژن باعث افزایش در تراکم خارهای دندریتی[10]، افزایش فرکانس انتهای پیش سیناپسی می شود که می توا نند شکل پذیری را در هیپوکامپ افزایش دهند و این مسئله به طور مستقیم یادگیری و حافظه را افزایش می دهد (Wiess., 2007).

با توجه به اینکه زنواستروژن ها، به خصوص بیس فنول آ به طور گسترده ای از طرق مختلف وارد بدن انسان می شوند و عملکرد هورمون های استروئیدی را مختل می کنند، و از آنجایی که هورمون های استروئیدی نقش مهمی در فرایند های یادگیری اعمال می کنند و این
فرایند ها توسط گیرنده های NMDA میانجی گری می شوند، این تحقیق بر آن است تا اثر بیس فنول آ را بر توزیع زیر واحد NR1 گیرنده های NMDA در هیپوکامپ، مخچه، آمیگدال و قشر پری فرونتال مخ واثر آن را بر یادگیری احترازی غیر فعال در موش صحرائی نر
 بررسی کند.

مواد شیمیایی مثل حشره کشها، علف کشها، پلاستیک های کربناتی مختلف، شامپوها، ظروف یک بار مصرف، مواد غذایی کنسروی ناشی از شرایط اقتصادی و اجتماعی حاکم بر جهان امروز ماست. بر طبق آنچه که تا به حال ذکر شد، استروئیدها در دوز پایین باعث افزایش یادگیری و تقویت حافظه می شوند. در نتیجه باتوجه به نقش استروئید ها در رشد و عملکرد سیستم عصبی انتظار می رود که بیس فنول آ به علت تشابه ساختمان مولکولی بتواند عملکرد استروئیدها را در فرایند یادگیری دچار اختلال کند  .(Brinton., 2009)به این صورت که به سایت ویژه نورواستروئیدها در زیر واحد NR1 گیرنده ی NMDA باند شده مانع اتصال استروژن شده و موجب کاهش یادگیری می شود  .(Wiess., 2007)با توجه به اینكه گلوتامات از نوروترانسمیترهایی است كه در بسیاری از فعالیت های مغزی نظیر یادگیری و حافظه، رفتارهای هیجانی نقش دارد و بیماری های زیادی در سیستم عصبی مرتبط به عملكرد این گیرنده است، لذا هر گونه اختلال در عملكرد این نوروترانسمیتر بطور وسیعی اختلالات را در پی دارد و بنابراین یافتن عوامل مخل این سیستم بسیار حائز اهمیت می باشد. لذا ما در این تحقیق تاثیر بیس فنول آ بر یادگیری با واسطه زیر واحد NR1 گیرنده NMDA را بررسی
می نماییم.

مبانی نظری تحقیق

2-1- زنو استروژن ها

سازمان محافظت از محیط زیست امریکا، مواد شیمیایی مختل کننده ی درون ریز را به عنوان عوامل خارجی که در تولید، آزاد سازی، انتقال، متابولیسم، اتصال، عملکرد و یا حذف هورمون های طبیعی که مسئول حفظ هموستاز و تنظیم فرایند های رشد هستند، مداخله می کنند، تعریف کرده است. کلمه ی زنواستروژن از لغات یونانی (“زنو” به معنای خارجی، و” استروس” به معنای میل جنسی ، “ژن” به معنای تولید) گرفته شده است (Wetherill et al., 2007). این مواد شیمیایی یا به صورت ارگانیک هستند یا مصنوعی. علی رغم اینکه در داخل بدن جانوران ساخته نمی شوند، اما ساختمان شیمیایی آنها به اندازه ای شبیه همتا های طبیعی آنها در بدن است که می توانند به گیرنده های استروئیدی متصل و اعمال هورمون های داخلی بدن را تشدید و یا مهار کنند. زنواستروژن های ارگانیک همواره با ما هستند و در سویا، بقولات (عدس، لوبیا) و سایر گیاهان وجود دارند. ترکیبات دست ساز مانند حشره کش ها، ددت، ظروف یکبارمصرف، شوینده ها، لوسیونها ی بدن و شامپو های معطر، حلال انواع چسبها، در سال های اخیر بیشتر مورد استفاده قرار گرفته اند(Anway & skinner., 2006; & Gore., 2008) . مثال هایی از زنواستروژن ها عبارتند از:

آلکیل فنول: ماده ی شیمیایی حدّ واسط در ساخت مواد پلیمر

آترازین: علف کش

ددت: حشره کش

بیس فنول آ: مونومر در ساخت پلیمر های شیمیایی

پنتاکلروفنول: محافظ چوب

نانیل فنول: سورفاکتانت صنعتی

پارابن:در انواع لوسیون ها

حضور فراگیر این مواد استروژنی نگرانی عظیمی برای سلامت افراد و جمعیت ها می باشد. زندگی بر پایه ی انتقال اطلاعات بیو شیمیایی از نسلی به نسل دیگر استوار است و حضور زنواستروژن ها قادر به مداخله در فرایند انتقال این اطلاعات از طریق ایجاد پیچیدگی های شیمیایی می باشد (Kandarakis et al., 2009). تحقیقات، وجود زنواستروژن ها را در نارسایی های پزشکی مختلفی اثبات کرده است و در ده سال گذشته، مطالعات علمی، شواهد زیادی مبتنی بر عوارض سوء این مواد شیمیایی در سلامت انسان نشان داده اند (Williams et al., ) 2010. این مواد شیمیایی به همراه پس آب منازل یا کارخانجات وارد آب فاضلاب و چرخه ی آب محیط می گردد، بنابراین گیاهان و آبزیان را آلوده می