فصل اول : کلیات تحقیق

1-1- مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………….. 2

2-1- بیان مساله تحقیق ……………………………………………………………………………………………………..  3

3-1- اهمیت وضرورت تحقیق ……………………………………………………………………………………………  5

4-1- فرضیات تحقیق ………………………………………………………………………………………………………….  6

5-1- اهداف تحقیق …………………………………………………………………………………………………………….  7

6-1-  متغیرها ……………………………………………………………………………………………………………………..  8

7-1- پیشینه تحقیق …………………………………………………………………………………………………………..  9

8-1- روش تحقیق و مراحل آن ……………………………………………………………………………………….  12

9-1- مشکلات و موانع تحقیق ………………………………………………………………………………………….  13

 

فصل دوم : مبانی نظری تحقیق

                    مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………..  16

1-2- بررسی مفهوم شهرداری ومدیریت شهری…………………………………………………………………  17

1-1-2- تاریخچه شهرداری …………………………………………………………………………………..  17

2-2-  مفهوم تامین مالی شهر…………………………………………………………………………………………….  21

1-2-2- تاثیر افزایش جمعیت ورشد شهرنشینی……………………………………………….  21

2-2-2- اثرات انتظاری و تظاهری……………………………………………………………………….  22

3-2-2- افزایش قیمت ها و هزینه ارائه خدمات………………………………………………  22

4-2-2- نقش درآمدها در افزایش هزینه……………………………………………………………  23

3 -2- منابع درآمدشهرداری  ……………………………………………………………………………………………..  23

1-3-2- قیمت گذاری خدمات شهری یا فروش خدمات…………………………………  21

2-3-2-قیمت گذاری خدمات عمومی و نقش آن در كارائی…………………………..  22

3-3-2- قاعده قیمت گذاری براساس هزینه نهایی به منظورحفظ كارایی………..  22

4-3-2- قیمت گذاری خدمات و كالاهای عمومی در صورت وجود منافع…….  23

5-3-2-  ابعاد توزیع درآمدی قیمت گذاری خدمات عمومی……………………………..26

7-3-2-قانون مالیات برارزش افزوده……………………………………………………………………..  27

8-3-2- معیارهای عوارض یا مالیات مطلوب……………………………………………………..  27                4-2-  منابع درآمدی خارجی شهرداری……………………………………………………………………………..  28

1-4-2- روش استقراض…………………………………………………………………………………….  28

2-4-2-  روش استفاده از كمكهای بلاعوض دولت ………………………………………  29

           5-2-  بررسی ومفهوم درآمدهای پایداروناپایدار……………………………………………………………..  30

            6-2- تجارب کشورهای جهان …………………………………………………………………………………………  34

1-6-2- مدیریت شهری در کشور آلمان…………………………………………………………..  34

1-1-6-2-  مشارکت مردم با شهرداری…………………………………………………….  35

2-1-6-2- شهرداران …………………………………………………………………………………  35

2-6-2-  مدیریت شهری در کشور تایلند…………………………………………………………  36

3-6-2- مدیریت شهری در کشورانگلیس…………………………………………………………  39

4-6-2-  مدیریت شهری در کشور فرانسه……………………………………………………….  41

5-2-2-  مدیریت شهری در کشور اندونزی……………………………………………………..  44

            7-2- مدیریت شهری در ایران…………………………………………………………………………………………  46

8-2- ساختار سازمانی شهرداری های ایران……………………………………………………………………  48

9-2-  وظایف  شهرداریها………………………………………………………………………………………………….  49

10-2-  سازمان شهرداریها …………………………………………………………………………………………………53

11-2-تعریف  بخشهای مختلف اقتصادی (خدمات ، کشاورزی وصنعت )……………………..  .55

1-11-2-خدمات………………………………………………………………………………………………………..  55

2-11-2-صنعت………………………………………………………………………………………………………..   58

3-11-2-کشاورزی…………………………………………………………………………………………………….  59

12-2-تعریف ضرایب همبستگی………………………………………………………………………………………… 59

 

فصل سوم: مطالعات جغرافیایی منطقه ای

1-3- ویژگیهای محیط طبیعی  …………………………………………………………………………………….. 64

1-1-3-موقعیت جغرافیایی استان سمنان …………………………………………………….  64

2-1-3- موقعیت جغرافیایی شهرستان شاهرود………………………………………………….68

2-3- ناهمواریهای  طبیعی منطقه شاهرود………………………………………………………………………72

1-2-3- دشتها و اراضی نسبتاً هموار حاشیه کویر و شوره زارهای جنوبی …….73

 

3-3- مشخصات زمین شناسی وژئومورفولوژی  منطقه مورد مطالعه  ……………………….   74

1-3-3 – زمین شناسی …………………………………………………………………………….     74                        2-3-3-  ژئومرفولوژی   ……………………………………………………………………………..     74

3-3-3- گسل و لرزه خیزی   …………………………………………………………………….     77

4-3- هیدرولوژی    …………………………………………………………………………………………………..     78

1-4-3- منابع آب منطقه مورد مطالعه  ……………………………………………………     79

5-3-پوشش جنگلی و مراتع    ………………………………………………………………………………….     80

6-3- مناطق حفاظت شده زیست محیطی  ……………………………………………………………..     81

7-3- ویژگی های اقلیمی   ………………………………………………………………………………………      83

8-3- تاریخچه شاهرود    …………………………………………………………………………………………..     87

 

9-3- بررسی تحولات  جمعیت منطقه مورد مطالعه : ……………………………………………..    89

1-9-3-  تحولات جمعیتی شهرستان شاهرود:  ………………………………………..   89

2-9-3- بررسی میزان مهاجرت در شهر شاهرود………………………………………    90

3-9-3- وضع فعالیت : ………………………………………………………………………………..    94

4-9-3- وضع شغلی  : …………………………………………………………………………………..  95

5-9-3- نوع خانوار و پراكندگی آن : ……………………………………………………………  96

10-3- اقتصادشهرشاهرود وتحولات آن………………………………………………………………………….99

11-3-پتانسیل ها  و توان های محیطی  شهرستان  شاهرود …………………………………… 100

1-11-3 جاذبه های طبیعی: …………………………………………………………………….    100

2-11-3- جاذبه های تاریخی و مذهبی شاهرود:…………………………………………… 102

3-11-3- خدمات اقامتی ، رفاهی  و بهداشتی: ………………………………………..     109

 

فصل چهارم : تجزیه وتحلیل داده های تحقیق

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………….    112

1-4- تاریخچه شهرداری شاهرود: ………………………………………………………………………..    113

2-4- بررسی  بودجه شهرداری شاهرود :  ……………………………………………………………    115

1-2-4 اعتبارات جاری   : ……………………………………………………………………….    110

2-2-4-اعتبارات عمرانی  : ………………………………………………………………………..  112

3-4- بررسی منابع درآمدی شهرداری شاهرود : ………………………………………………..     118

1-3-4 –درآمدهای ساختمانی شهرداری شاهرود……………………………………   122

4-4- درآمدحاصل ازقانون مالیات بر ارزش افزوده: ……………………………………………     129

5-4- اقتصاد شهرشاهرود و تحولات آن………………………………………………………………    132

1-5-4 –درآمدهای ساختمانی شهرداری شاهرود…………………………………..   132

1-1-5-4 – بررسی بخش خدمات درشهرشاهرود…………………………..   137

2-1-5-4 – بررسی بخش کشاورزی درشهرشاهرود……………………….   140

3-1-5-4 – بررسی بخش صنعت درشهرشاهرود……………………………   140

 

فصل پنجم : نتیجه گیری وپیشنهادات

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………… 143

1-5- جمع بندی و آزمون فرضیات…………………………………………………………………………144

1-1-5-آزمون فرضیه اول …………………………………………………………………………..144

2-1-5-آزمون فرضیه دوم…………………………………………………………………………. 146

2-5- نتیجه گیری  ………………………………………………………………………………………………… 149

3-5-موانع و مشکلات مرتبط با عدم تحقق اهداف، سیاست ‌ها و اقدامات…………….151

4-5-پیشنهادات وارائه راهكارها …………………………………………………………………………….. 152

1-4-5-ارائه راهكار جهت جذب سرمایه گذاری ……………………………………….154

2-4-5-مزیت های سرمایه گذاری درشاهرود……………………………………………..155

3-4-5-موارد قانونی مصوب قانون برنامه پنجم توسعه ……………………………….156              

منابع وماخذ ……………………………………………………………………………….. 158

 

فهرست جداول

         عنوان   …………………………………………………………………………………………………  صفحه

جدول 1-3- تعداد شهرستان، بخش، شهر و دهستان استان براساس تقسیمات كشوری  سال 1389                      64

جدول 2-3-تعداد بخش‌ها، دهستان‌ها، شهرها و آبادی‌های دارای سكنه وكل آبادی های شهرستانسال1389            69

جدول شماره 3-3- تقسیمات سیاسی شهرستان شاهرود به تفکیک بخش و دهستان  سال 1385                         69

جدول 4-3-  – بررسی جمعیت شهر و شهرستان شاهرود نسبت به استان                                                      89

جدول 5-3- درصد باسوادان در جمعیت 6 ساله و بیش‌تر بر حسب سن به تفكیک جنس و وضع سكونت سال 1385  92

جدول 6-3- توزیع درصد جمعیت 6 تا 24 ساله در حال تحصیل  سال 1385                                             93

جدول 7-3- توزیع نسبی جمعیت 10 ساله و بیش‌تر بر حسب وضع فعالیت  سال 1385                                94

جدول 8-3- تـوزیع نسبی بـراورد جمعیت شاغلان 10 ساله و بیش‌تر سال 1385                                        95

جدول 9-3- خانوار بر حسب نوع و به تفكیک وضع سكونت  سال 1385                                                    96

جدول 10-3-  خانوارهای معمولی  بر حسب جنس سرپرست و تعداد افراد در خانوار سال 1385                       97

جدول 11-3- خانوارهای معمولی ساكن و گروهی  سال 1385                                                               97

جدول 12-3- براورد درصد خانوارهای معمولی ساكن و گروهی سال 1385                                                98

جدول شماره 1-4 هزینه های پرسنلی، اداری، سرمایه ای و انتقالی شهرداری شاهرود                                      116

جدول شماره 2-4 عملكرد  درآمدی قطعی   بودجه  سالهای 81 لغایت87                                                    118

جدول شماره 3-4- درآمد شهرداری شاهرود طی سالهای 1381 لغایت 1387                                               121

جدول شماره 4-4- منابع درآمدی (وصولی) شهرداری شاهرود طی دوره سالهای 1375-1388                           123

جدول شماره 5-4- میزان اقلام درآمدی زیرمجموعه عوارض عمومی وصولی شهرداری شاهرود 1375                  126

جدول شماره 6-4- سهم منابع درآمدی زیرمجموعه عوارض عمومی از کل وصولی بخش عوارض عمومی              128

جدول شماره 7-4- سهم منابع درآمدی حاصل از قوانین  از کل وصولی شهرداری شاهرود                                130

جدول (8-4)-  درصد گروه های عمده فعالیت در شهر شاهرود                                                                134

جدول شماره (9-4) – تسهیلات ارائه شده از سوی بانک به بخش های عمده فعالیت                                     135

جدول 10-4- محاسبه ضریب همبستگی متغیرهای مورد بررسی درشهرداری شاهرود                                    139

 

فهرست نمودار ها

         عنوان   ………………………………………………………………………………………..  صفحه

نمودارشماره 1-3- گلباد ایستگاه سینوپتیک شاهرود                                                                     84

نمودار شماره 2-3-  متوسط دمای ایستگاه سینوپتیک شاهرود                                                        85

نمودارشماره 3-3- نمودار سالانه رطوبت نسبی ایستگاه سینوپتیک شاهرود                                         86

نمودارشماره 4-3-نمودار سالانه بارندگی ایستگاه سینوپتیک شاهرود                                                 86

نمودارشماره 5-3- تعداد مهاجران وارد شده شهرستان شاهرود 1385                                              92

نمودارشماره 6-3- نسبت با سوادی جمعیت 6 ساله و بیشتر شهرستان شاهرود                               93

نمودار شماره 1-4- سنجش درآمدهای شهرداری شاهرود طی سالهای 81 الی 87                            120

نمودار شماره 2-4 عملکرد سهم درآمد های  سالهای 81 لغایت 87 شهرداری شاهرود                       121

نمودار شماره 3-4 سهم بودجه درآمدهای ساختمانی از کل بودجه شهرداری شاهرود                        124

نمودار شماره 4-4 سهم وصولی درآمدهای ساختمانی از کل درآمدهای وصولی شهرداری شاهرود        124

نمودارشماره 5-4- تغییرات درآمد ناشی از عوارض پروانه های ساختمانی  شهرداری شاهرود               127

نمودارشماره 6-4- تغییرات درآمد ناشی از مازادتراکم شهرداری شاهرود                                        127

نمودار شماره 7-4- میزان سهم وصولی اقلام درآمدی شهرداری از درآمدهای ناشی از عوارض عمومی    128

نمودار شماره 8-4- سهم منابع درآمدی حاصل از قوانین  از کل وصولی شهرداری شاهرود                  131

نمودار شماره (9-4) تسهیلات ارائه شده به بخش های عمده فعالیت از سال 1388-1384                 135

نمودار شماره (10-4) تسهیلات ارائه شده در بخش کشاورزی از سال 1388-1384                         136

نمودار شماره (11-4) تسهیلات ارائه شده در بخش خدمات از سال 1388-1384                            136

نمودار شماره (12-4) تسهیلات ارائه شده در بخش صنعت از سال 1388-1384                             137

 

فهرست نقشه ها

         عنوان   ……………………………………………………………………………………………..  صفحه

 

نقشه شماره 1-3 موقعیت استان سمنان در کشور  سال 1389                                                        65

نقشه شماره 2-3- تقسیمات کشوری استان سمنان سال 1389                                                      66

نقشه شماره 3-3 پراکندگی نقاط شهری استان سمنان سال 1389                                                 67

نقشه شماره 4-3 موقعیت ناحیه شاهرود در استان و کشور  سال 1389                                           70

نقشه شماره 5-3-  تقسیمات کشوری شهرستان شاهرود سال 1389                                              71

 

فصل اول:

کلیات تحقیق

 

1-1- مقدمه

هرچند شهر نشینی در جهان از سابقه دیرینه ای برخوردار است اما ایجاد و گسترش شهرهای نوین عمدتاً متاثر از انقلاب صنعتی در قرن نوزدهم صورت پذیرفت. رشد جمعیت، تنوع در شیوه های تولید، شکل گیری نظام تولید کالاهای عمومی و تغییر در مناسبات روابط اجتماعی در سده های قبل، زمینه مساعدی را برای ایجاد و رشد شهرها فراهم ساخت.

به همراه فرایند گسترش شهر نشینی و افزایش جمعیت شهروندان، تقاضا برای کالاها و خدمات جدید چه در بخش خصوصی و چه در بخش عمومی اضافه گردید و متولیان شهرها و سازمان های شهری را برآن داشت که در پی یافتن راه ها و شیوه های جدید تامین منابع مالی به منظور تولید کالا و خدمات مورد نیاز باشند . شهرداری ها ، حکومت های محلی، شوراهای شهری و متولیان نهادهای عمومی در کشورهای جهان به روش های گوناگون سعی نمودند که از امکانات مالی داخلی و خارجی به منظور ایجاد زیرساختارهای شهری در جهت ارائه خدمات مورد نیاز شهروندان استفاده نمایند.

تامین منابع مالی یکی از مهم ترین وظایف نهادهای عمومی از قبیل شهرداری هاست. هرچند که منابع مالی شهرداری ها به صور مختلف قابل حصول است اما همه آن ها از خصوصیات درآمدهای پایدار برخوردار نیستند. پایداری در درآمدها مستلزم آن است که اولاً این اقلام از یک استمرار نسبی برخوردار باشند. و باید به گونه ای باشند که در طول زمان قابل اتکا بوده ثانیاً حصول این درآمدها شرایط کیفی شهر را در معرض تهدید و تخریب قرار ندهد.

با توجه به مطالب فوق مطالعه بررسی روش های تامین منابع مالی شهرداری ها بخصوص روش های ایجاد منابع مالی پایدار در شهرداری ها جهت توسعه و عمران شهری ضروری بنظر می رسد . این پژوهش به بررسی روش های تامین منابع مالی شهرداری ها در توسعه و عمران شهری ( مطالعه موردی شهر شاهرود) پرداخته است.

 

2 -1- بیان مسئله 

شهرداری بعنوان یک نهاد عمومی عهده دار مدیریت شهری و تامین کننده خدمات و نیازهای اساسی شهروندان می باشد. شهرداری ها جهت دستیابی به این اهداف تشکیل و وظایف مختلفی براساس قانون به عهده آنها گذاشته شده است. بر این مبنا شهرداری سازمانی است محلی که طبق اصل عدم تمرکز اداری به منظور اداره امور محلی از قبیل عمران و آبادی ، بهداشت شهر و رفاه شهروندان و ساکنان آن تأسیس می شود.

شهرداری ، نوعی سیستم اداره شهر است و از دو واحد به نام شورای شهر و اداره شهرداری تشکیل شده است که اولی قوه ناظر و تصمیم گیرنده در شهر و دومی مجری آن است؛ به عبارت دیگر صفت بارز این سیستم آن است که تعیین خط مشی و سیاست کلی امور شهر در دست هیأتی به نام شورای شهر قرار می گیرد و اجرای نظریات و سیاست کلی مزبور به عهده مأموری به نام شهردار واگذار می شود و شهردار در مقابل شورای شهر مسئول و جوابگوی عملیات اداره شهرداری یعنی دستگاه اجرایی تحت نظر خود است. اگر شهرداری در انجام وظایف خود تخلف و یا قصوری کرد ، به وسیله نمایندگان منتخب اهالی و ساکنان شهر که در شورای شهر هستند ، استیضاح می شود و اگر مورد تأئید نبود با رأی آنها برکنار میگردد.

شهرداری به عنوان یکی از ارکان بنیادی مدیریت شهری مانند دیگر سازمانها برای حفظ ارتقای کارایی خود باید از اصول تعادل بین منابع درآمدی و هزینه‌ها به عنوان یک رویکرد اساسی در تأمین و مصرف منابع مالی خود استفاده کند. درآمد برای شهرداریها یکی از چالشهای این بنیاد شهری در شهرهای مختلف اعم از بزرگ و کوچک می‌باشد.

از سوی دیگر شهروندان هر شهری با توجه به رشد روز‌افزون نیازهای خود و نیاز به بالا رفتن سطح خدمات مختلف شهری خواستار ارائه خدمات متنوع و مناسب از سوی شهرداریها هستند که این امر نیز وجود درآمدهای پایدار برای شهرداریها حتی در مقیاس کوچکتر و برنامه‌ریزی اصولی و مدون براساس این درآمدها را به امری لازم و ضروری در مدیریت شهری و جلب رضایت شهروندان تبدیل کرده است.

مطالعات در زمینه تجارب کشورها در زمینه ی دستیابی به درآمدهای شهری جدید و اصلاح آن ها همگی بر این موضوع اتفاق نظر دارند که کسب درآمد و تامین منابع مالی شهری به منظور ایجاد کالا و خدمات مورد نیاز شهروندان، ضمن