کلیدواژه ها: سلامت عمومی، هنرستان تربیت بدنی، نشانه­ های جسمانی، اضطراب، افسردگی، اختلال در عملکرد اجتماعی، دانش ­آموزان

 فهرست مطالب

عنوان                        صفحه

 

فصل اول: مقدمه

1-1- کلیات. 2

1-2 بیان مسأله. 6

1-3 ضرورت و اهمیت پژوهش…. 9

1-4 اهداف پژوهش…. 11

1-4-1- هدف کلی.. 11

1-4-2 اهداف جزئی.. 11

1-5 پرسش­های پژوهش…. 12

1-6 تعریف مفهومی متغیرها 12

1-6-1 سلامت عمومی.. 12

1-6-2 تربیت بدنی.. 13

1-6-3 خرده مقیاس­های سلامت روان.. 13

 

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش

2-1 مقدمه. 16

2-2  مبانی نظری.. 16

2-2-1 تعاریف سلامت عمومی.. 16

عنوان                                صفحه

 

2-2-2 تاریخچه مختصری بر سلامت عمومی.. 17

2-2-3 شاخص های سلامت عمومی.. 18

2-2-4 دیدگاه مکاتب مختلف روانشناسی درباره ی سلامت عمومی.. 19

2-2-5 رابطه ورزش با سلامت عمومی.. 28

2-2-6 اهدف ایجاد سلامت عمومی.. 28

2-2-7 سلامت عمومی در ورزشکاران.. 29

2-2-8 تأثیر ورزش در شخصیت… 30

2-2-9 تأثیر ورزش در اخلاق و رعایت حقوق دیگران.. 31

2-2-10 تأثیر ورزش بر فرهنگ… 32

2-3 پژوهش­های پیشین.. 33

2-4 جمع­بندی و نتیجه ­گیری.. 36

 

فصل سوم: روش­شناسی پژوهش

3-1 مقدمه. 39

3-2 طرح پژوهش…. 39

3-3 متغیرهای تحقیق.. 40

3-3-1 متغیر مستقل.. 40

3-3-2 متغیر وابسته. 40

3-3-3 متغیرهای کنترل.. 40

3-3-4 متغیرهای غیر قابل کنترل.. 40

3-4 جامعه آماری، مشاركت كنندگان و روش انتخاب آنها 40

3-5 ابزار پژوهش…. 41

3-6 روش اجرا…. 45

عنوان                             صفحه

 

3-7 تعریف عملیاتی متغیرها 45

3-8 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات (به تفكیک پرسش­های پژوهش) 46

 

فصل چهارم: یافته­ های پژوهش

 

 

4-1 مقدمه. 48

4-2 یافته­ های توصیفی.. 48

4-3 یافته­ های مرتبط با سوالات پژوهش…. 50

4-3-1 سوال پژوهشی اول.. 50

4-3-2 سوال پژوهشی دوم. 51

4-3-3 سوال پژوهشی سوم. 52

4-3-4 سوال پژوهشی چهارم. 53

4-3-5 سوال پژوهشی پنجم.. 54

فصل پنجم: بحث و نتیجه ­گیری

5-1 مقدمه. 56

5-2 خلاصه پژوهش…. 56

5-3 بحث و نتیجه ­گیری.. 57

5-3-1 سوال پژوهشی اول.. 57

5-3-2 سوال پژوهشی دوم. 58

5-3-3 سوال پژوهشی سوم. 60

5-3-4 سوال پژوهشی چهارم. 61

5-3-5 سوال پژوهشی پنجم.. 62

5-4 نتیجه ­گیری.. 63

5-5 محدودیت های پژوهش…. 64

عنوان                     صفحه

 

5-6 پیشنهادها 64

5-6-1 پیشنهادهای پژوهشی.. 64

5-6-2 پیشنهادهای کاربردی.. 65

 

فهرست منابع

منابع فارسی….. 66

منابع انگلیسی… 69

 

کلیات

پیشرفت­های شگفت­­آور تکنولوژی در قرن حاضر با ماشینی شدن زندگی توأم شده است. این امر تحرکات و فعالیت­های بدنی را با کاهش چشمگیری همراه ساخته و باعث شده است تا فقر حرکتی، تحلیل شدید قوای جسمانی را به همراه داشته باشد. ضعف جسمانی و روانی ناشی از این بی تحرکی­ها، زندگی انسان­ها را بیش از پیش با تهدید جدی مواجه ساخته است. از این رو، پژوهشگران و محققان برای مقابله با این خطرات، توجه به تربیت بدنی و علوم ورزشی را امری الزامی می­دانند؛ زیرا تأثیر مثبت فعالیت­های بدنی که عمیقاً با طبیعت انسان مناسب است، می ­تواند موجبات آرامش اعصاب خسته از زندگی ماشینی را فراهم آورد و از تبدیل اجتماعات امروزی به جوامع رنجور و فرتوت جلوگیری نماید (توسلی، 1388).

  “تربیت بدنی و ورزش[1]“، مقوله­ای است که در هر اجتماعی جایگاه ویژه­ای دارد و نقش آن در شکوفایی استعدادهای مختلف افراد و متعاقب آن تقویت و افزایش ظرفیت­های اخلاقی، تربیتی، جسمانی، ذهنی، عقلی، مهارتی، عاطفی و اجتماعی افراد انکارناپذیر است. تربیت بدنی، بخش تکمیلی تعلیم و تربیت است که از طریق فعالیت­های جسمانی[2] و بدنی به شکوفایی استعدادها کمک می­ کند شکوفایی علمی و آموزشی دانش ­آموزان هنگامی میسر است که در زمینه ­های مساعدی از سلامت جسمی و روحی[3]، رشد، نشاط و تحرك فرهنگی و تربیتی استوار باشد. انجام این رسالت در مکان مقدس مدرسه با تنظیم برنامه ­های آموزشی متناسب در حیطه­های مختلف تربیتی و متناسب با نیازهای دانش ­آموزان امکان پذیر است (عباس نیا، 1373).

 تغییر و تحولات جهانی مقوله­های زندگی معاصر، تربیت بدنی و ورزش را از ضروریاتی ساخته که دوری از آن اجتناب­ناپذیر به نظر می­رسد تربیت بدنی بعنوان فرایندی آموزشی تربیتی شامل کسب و پردازش مهارت­ های حرکتی توسعه و نگهداری آمادگی جسمانی برای تندرستی و سلامت، کسب دانش علمی درباره فعالیت­های جسمانی و تمرین و توسعه تصور و ذهنیت مثبت از فعالیت های جسمانی به عنوان وسیله­ای برای بهبود اجرا و عملکرد انسان است که نقش مؤثر در رشد وتعالی افراد دارد برای این علم اهدافی بیان گردیده که در برگیرنده نشانه­ها، نیات و نتایج مطلوبی است که ازشرکت در برنامه ­های تربیت بدنی و ورزش حاصل می­ شود. این اهداف با نیازها، تجارب و علایق افراد در ارتباطند و تعیین کننده مقاصد و جهت برنامه­ها هستند، با توجه به اهمیت و توسعه حیطه علم تربیت­بدنی و ورزش اهداف آن محدود به رده­های جمعیتی خاصی نیست بلکه به تمام رده­های جمعیتی گسترش یافته است (فتحی، 1382).

“دوران نوجوانی[4]“ به عنوان یكی ازمراحل بسیار مهم وبحرانی فرایند رشد و تحول انسان محسوب می­ شود و از این دوران به عنوان دوران بحران ، طوفان، استرس، دوره زایش دوباره، هویت طلبی و جزآن یاد كرده اند (حسینی و همکاران[5]،2003). این دوره همراه با تغییرات برجسته می باشد که شامل عبور شخص از مرحله طفولیت به بزرگسالی است که طیف سنی 20- 11 سال را در بر می­گیرد. با توجه به اینکه سال­های نوجوانی، دوره شکل­ گیری ساختار شخصیت فردی و اجتماعی انسان است، بروز نابسامانی­ها و از جمله آسیب­پذیری به اختلالات روانی می ­تواند قابلیت­ها و در نهایت آینده و سرنوشت فرد را تحت تأثیر جدی قرار دهد. از این ­رو توجه به نیازهای مادی و معنوی نوجوانان از اهمیت خاصی برخوردار است. دراین راه، شاید نخستین گام، بررسی میزان شیوع اختلالات  آسیب­شناسی روانی و شناخت آن­ها در نوجوانان باشد( رابرت و همکاران[6]، 1998).

 بنابراین سلامت افراد واقع در سنین مدرسه می ­تواند نقش اصلی را در موفقیت و توسعه یک كشور ایفا نماید، زیرا فرد در مدرسه به دلیل تعامل با دانش ­آموزان دیگر و معلم رفتارهای بهداشتی را فرا گرفته و سبك زندگی خود را شكل میدهد(لانگ و همکاران[7]، 2000).

 سازمان جهانی بهداشت [8](2010) در آخرین تعریف خود، سلامت را دارا بودن عملكرد مناسب در چهار حیطه “جسمانی[9]”، “روانی[10]”، “اجتماعی[11]” و” معنوی[12]” عنوان می­كند. پاكیزه[13] (2008) اظهار كرد كه مفهوم سلامت دربرگیرنده مفاهیمی همچون: احساس خوب بودن و اطمینان از خودكارآمدی، اتكای به خود، ظرفیت رقابت، تعلق بین نسلی و خود شكوفایی توانایی های بالقوه فكری، هیجانی و غیره است و فقدان بیماری و علایم را نیز شامل می­ شود. “سلامت عمومی” به عنوان یكی از اركان سلامتی، لازمه یک زندگی مفید، موثر و رضایت­بخش فردی است و مسئولیت سنجش، ارزیابی، كنترل، درمان و بهبود بخشیدن آن قبل از هر كس بر عهده متخصصان علوم رفتاری و اجتماعی می­باشد. مطالعه مسعودزاده و همكاران[14](2005) نشان داد كه 1/39 درصد  دانش ­آموزان مشكوك به اختلال روانی می­باشند. نتایج یک مطالعه نشان داد که اختلالات بهداشت روانی نظیر افسردگی و اضطراب بر روی میلیون­ها نفر از مردم دنیا اثر گذاشته و میزان بیماری و هزینه­ های بهداشتی را افزایش داده است. اگر چه چندین روش درمانی نظیر دارو­درمانی و روان­درمانی ظاهراً در معالجه این اختلالات تأثیر داشته ، ولی شواهد اظهار می­دارد که این روش­های درمانی کاربرد چندانی ندارد و فعالیت­های بدنی تأثیر مثبتی روی سلامت و نشاط روحی و روانی دارد. (کوین[15]، 2000) یافته­ های محققین بیانگر این است که ورزش با بهبود، شرایط روانی از جمله: حالت­های احساسی و خودشناسی ارتباط نزدیکی دارد و تمرینات بدنی وسیله­ای مناسب برای دستیابی به شرایط مناسب ذهنی و روانی است (دژآهنگ، 1385).

مقایسه هنرستان تربیت بدنی و دیگر مدارس در رشته منتخب متوسطه نظری در دروس تئوری­ عمومی و تخصصی خلاصه نمی­گردد، بلکه واحدهای عملی­کارگاهی مهمترین بخش مقایسه را در بر می­گیرد. دانش ­آموزان پسر هنرستان تربیت­بدنی و علوم ورزشی درطی دو سال متوالی،10رشته­ ورزشی عملی را بعد از این که در پایان سال اول متوسطه­­ی عمومی انتخاب رشته نمودن به کسب یادگیری شناختی و همراه با بالا­بردن مهارت عملی می­پردازند. در سال اول ورودشان در آموزشگاه، ورزش­های فوتبال، والیبال، شنا، آمادگی­جسمانی و ژیمناستیک را به صورت 18واحد درسی که درهفته هر رشته 4 ساعت می­باشد را گذرانده و در سال دوم حضورشان ورزش­های بسکتبال، دو­ و میدانی، هندبال، کشتی و تنیس­ روی­میز با همان تعداد ساعت در هفته می­گذرانند  وجود دروس تئوری تخصصی شامل ایمنی و کمک­های­اولیه ، تغذیه وبهداشت­ مواد­غذایی، سالن­ها و اماکن  ورزشی، جداول مسابقات­ورزشی، روانشناسی عمومی،فیزیولوژی، آناتومی انسانی، آزمون­های­ ورزشی و زبان­تخصصی باعث گردیده است تا علم و عمل درکنار یکدیگر یک شیوه نوین علمی را در تفکر هنر­جویان تربیت­بدنی ایجاد نماید.

 در مدارس نظری دروس به صورت تئوری و در محیطی که به آن کلاس گفته می­ شود تدریس می­ شود و تنها 2 یا 3 درس در هر سال عملی می­باشد که طی سه سال فرا گرفته
می­ شود و بر اساس تنوع رشته متفاوت می­باشد. به همین دلیل در بسیاری از دنیا بخشی از فرایند آموزش و پرورش به مدارس اختصاص یافته که از همان ابتدا دانش ­آموزان را در محیط ورزش مورد آموزش قرار می­دهند. این فرایند در کشور ما در سطح متوسطه و هر نهادی به عنوان هنرستان خودش انجام می­پذیرد. دانش ­آموزان این هنرستان­ها که عموماً آشنا و
علاقه­مند به انجام فعالیت­های ورزشی در رشته­های مختلف هستند، ساعات متوالی از کلاس­های خود را به فعالیت­های آموزشی اشتغال دارند. لذا با توجه به مطالب ذکر شده و تفاوت در میزان ساعات ورزشی هنرستان­های تربیت بدنی و مدارس متوسطه و همچنین اهمیت سلامت عمومی در این گروه سنی و رابطه آن با ورزش تحقیق حاضر به مقایسه سلامت عمومی
 دانش ­آموزان این مدارس می ­پردازد.

1-2- بیان مسأله

با تأمل در شرایط نوین اجتماعی و بررسی علل و مشکلات زندگی بشری در عرصه سلامت جسمی و روحی، در می­یابیم که انسان امروزی وارث نسل­هایی است که تک­تک سلول­های وجودی­شان با تلاش و فعالیت بدنی همراه بوده است. هزاران سال حرکت و فعالیت در طول رشد و توسعه بافت­های زنده بشر، بصورت شگفت­انگیزی سلول­های بدنی را تحت تأثیر قرار داده و برنامه ­ریزی درونی آن­ها را طوری تنظیم کرده است که سلول با حرکت و فعالیت، زنده است و اگر به هر دلیلی این نیاز طبیعی به طور اصولی بر طرف نشود، اختلال در عملکرد ایجاد شده و زمینه ایجاد بسیاری از بیماری­های جسمی و روحی، ناهنجاریهای رفتاری و اجتماعی را فراهم می­نماید(سلیمی آوانسر، 1390). خوشبختانه هر روز که می­گذرد ثمرات فعالیت­­­های ورزشی آشکارتر می­ شود، تا آنجا که در آستانه قرن بیست و یکم اجرای حرکات ورزشی برای پیشگیری و حتی مداوای اکثر بیماری­ها کاربرد حیاتی پیدا کرده است. از این رو به موازات این تحولات، امروزه آموزش تربیت بدنی و علوم ورزشی[16] در جهان نقش علمی با ارزشی یافته و یادگیری مهارت انسان را قادر می سازد برای ارضای نیازهای روانی و حرکتی خود به طور مداوم به تمرین بپردازد (توسلی، 1388).

 یكی از عادت­های مناسب بهداشتی یا رفتارهای ارتقاء دهنده سلامتی ، فعالیت­های حركتی و ورزشی منظم است كه بر روی سلامتی انسان آثار مثبتی دارد ؛ به گونه­ ای كه زمینه
 اختلال­های روانشناختی و جسمانی را كاهش و بهداشت روانی را افزایش می­دهد( فوئنتس و دیز[17]، 2010).

  از نظر محققین یکی از روش­های مورد استفاده در جهت کاستن مشکلات روانی و بخصوص افسردگی ، اضطراب و افزایش عزت نفس ، بهره­ گیری از تمرینات ورزشی است (رحمانی نیا، 1373).

 در قرن­های پیشین انسان­ها بیشتر در معرض بیماری­های واگیردار قرار داشتند . اما امروزه وجود اختلالات روانی با انواع و شدت­های مختلف بیشتر به چشم می­خورد (دادستان[18]، 2008).

یکی از عواملی که سلامت عمومی را بیش از سایر عوامل تحت تأثیر قرار می­دهد، مسائل روانشناختی و اختلال در عملکرد روانی – اجتماعی می­باشد . در ایران 6/17 درصد از گروه سنی 24-15 سال اختلالات روانی را تجربه می­ کنند (نوربالا و محمد، 80-1379).

 ارتباط بین جسم و روان موضوعی است که از گذشته تاکنون توجه بسیاری از دانشمندان را به خود جلب کرده است . جسم و روان تأثیر غیر قابل انکاری بر روی یکدیگر داشته و هر تجربه­ای که ذهن و یا جسم کسب کند ، کل ارگانیسم را تحت تأثیر قرار می­دهد . مسلم
 آن­است که تحرک، فعالیت و نشاط و سلامت جسمی به نشاط و سلامت عمومی و ایجاد حالت خوش و احساس مثبت منجر خواهد شد . پرداختن به فعالیت ورزشی به نحوی سبب تخلیه هیجانی می­ شود ، بدین معنی که برخی عواطف منفی ، تضاد و تعارضات درونی فرد تخلیه شده و حس اعتماد به نفس ، احترام به خویشتن و شادابی و سلامت روانی و جسمی در فرد نمایان می­ شود (ستوده،1376). پزشکان اعتقاد دارند که تمرین ورزشی مناسب بهترین آرام کننده بدن و روش مناسب برای رهایی از بعضی از انواع فشارها و هیجان­ها محسوب می­ شود و آمادگی بدنی به عنوان زمینه­ای مناسب برای دستیابی به شرایط مطلوب روانی است بطوریکه در بهبود شرایط روانی از جمله حالت­های افسردگی ، اضطراب و اعتماد به نفس مؤثر خواهد بود (کماسی، 1369).

پیشینه اخلاق ماشین………………………………………………………………………………………………………………………..2

مسائل و پرسش های اصلی………………………………………………………………………………………………………………2

پرسش های فرعی……………………………………………………………………………………………………………………………..8

ساختار پایان نامه………………………………………………………………………………………………………………………………9

ضرورت انجام تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………10

فرضیه ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………10

روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………..11

1-1  AI چیست؟…………………………………………………………………………………………………………………………….13

1-1-2 تعریف هوش………………………………………………………………………………………………………………………….14

1-1-3 تعریف هوش مصنوعی…………………………………………………………………………………………………………..16

1-2 اساس هوش مصنوعی……………………………………………………………………………………………………………..18

1-2-1 نمود………………………………………………………………………………………………………………………………18

1-2-2 روش های حل مسئله………………………………………………………………………………………………………16

1-2-3 معماری……………………………………………………………………………………………………………………………17

1-2-4 دانش……………………………………………………………………………………………………………………………..18

1-2-4-1 مسائل مربوط به ارائه دانش:…………………………………………………………………………………18

1-2-4-2 استدلال ناقص و مشکل صلاحیت:…………………………………………………………………….18

1-2-4-3 وسعت دانش رایج:…………………………………………………………………………………………………18

1-2-4-4 فرم سمبلیک دانش رایج:……………………………………………………………………………………..18

1-3هوش مصنوعی قوی و هوش مصنوعی ضعیف………………………………………………………19

1-4 تاریخچه هوش مصنوعی…………………………………………………………………………………….20

1-5 کاربردهای هوش مصنوعی……………………………………………………………………………………31

1-5-1 بازیها…………………………………………………………………………………………………………….31

1-5-2 سیستم های خبره………………………………………………………………………………………………………..32

1-5-3 درک کامپیوتر……………………………………………………………………………………………………………….33

1-5-4 پردازش زبان طبیعی……………………………………………………………………………………………………….33

1-5-5 شبکه های عصبی……………………………………………………………………………………………………………35

1-5-5-1الگوهای ژنتیکی……………………………………………………………………………………………………36

1-5-5-2 یادگیری…………………………………………………………………………………………………………………36

1-6 مسائل اخلاقی در هوش مصنوعی……………………………………………………………………………………………..37

1-6-1-تأثیر هوش مصنوعی بر اخلاق و انسانیت………………………………………………………………………39

1-6-1-1فاعل های مصنوعی خوب و بد؟…………………………………………………………………………….40

1-6-1-2 آیا انسانیت از کامپیوترها می خواهد که تصمیم های اخلاقی بگیرند؟……………….41

1-6-1-3  قدرت فریبدگی تکنولوژی……………………………………………………………………………………42

1-6-1-4 آیا تکنولوژی ظرفیت پذیرش قوای انسانی را دارد؟……………………………………………..45

1-6-1-5 آیا تکنولوژی موجب پیدایش احساس حقارت در انسان می شود؟……………………..46

1-6-1-6 سربازان، اسباب بازیهای جنسی و بردگان…………………………………………………………….47

1-6-1-7 روباتها چه حقوقی بر انسانها دارند؟………………………………………………………………………51

1-6-2 تکنولوژی به صورت جزئی چه مسائل اخلاقی ای را در زندگی انسان به وجود می آورد؟…………………………………………………………………………………………………………………………………………….51

1-6-2-1 اخلاق کامپیوتر………………………………………………………………………………………………………5

1-6-2-1-1 کامپیوتر در محیط کاری…………………………………………………………………………….52

1-6-2-1-2 جنایت کامپیوتری……………………………………………………………………………………….53

 

1-6-2-1-3حریم خصوصی و گمنامی………………………………………………………………………….55

1-6-2-1-4 مالکیت فکری……………………………………………………………………………………………..57

1-6-2-1-5 مسئولیت حرفه ای……………………………………………………………………………………..57

1-6-2-2 کاربردهای سیستم های خبره و مسائل اخلاقی مربوط به آنها……………………………58

1-6-2-2-1 سیستمهای خبره جنگی…………………………………………………………………………….58

1-6-2-2-2 سیستم های خبره در بیمارستان………………………………………………………………..60

1-6-2-2-3 تله پزشکی…………………………………………………………………………………………………..63

1-6-2-2-4 پزشکی سایبری…………………………………………………………………………………………..63

1-6-2-3 سیستم های مبتنی بر بینایی کامپیوتری چه مسائل اخلاقی ای را به وجود می آورند؟………………………………………………………………………………………………………………………………………66

1-6-2-4 بازی ها چه مسائلی را به وجود می آورند؟…………………………………………………………..6

1-6-2 آیا خطرهای تکنولوژی می توانند به درستی تشخیص داده شوند؟……………………………….70

1-6-3 آینده………………………………………………………………………………………………………………………………..71

فصل دوم:فاعل های مصنوعی اخلاقی

  2-فاعل های مصنوعی اخلاقی (AMA)……………………………………………………………………………………….74

2-1 اخلاق و تعاملات انسان – روبات………………………………………………………………………………………………74

2-2 آیا ماشین ها می توانند موقعیت اخلاقی خلق کنند؟………………………………………………………………75

2-2-1 براهین پیرامون خلق موقعیت اخلاقی واقعی توسط تکنولوژی:……………………………………..75

2-2-1-1-تله روبات ها………………………………………………………………………………………………………….78

2-2-1-2- روبات های خودکار……………………………………………………………………………………………..78

2-3 دیدگاه های فلسفی درباره فاعلیت اخلاقی ماشین ها………………………………………………………………79

2-4 ویژگیهای ابتدایی فاعل های هوشمند………………………………………………………………………………………8

2-4-1-اخلاقیت عملی – اخلاقیت کارکردی…………………………………………………………………………….84

2-4-2 چگونه می توان حساسیت نسبت به ارزش های اخلاقی را در فاعل های مصنوعی به وجودآورد؟…………………………………………………………………………………………………………………………………….89

2-5 تست اخلاقی تورینگ (MTT)………………………………………………………………………………………………..93

2-6  مشخصات فاعل های مصنوعی اخلاقی از دیدگاه فیلسوفان……………………………………………………95

2-6-1جیمز مور………………………………………………………………………………………………………………………..95

2-6-2جان پی سالینز………………………………………………………………………………………………………………….97

2-6-2-1خودمختاری…………………………………………………………………………………………………………….9

2-6-2-2قصد و نیت……………………………………………………………………………………………………………..98

2-6-2-3مسئولیت پذیری…………………………………………………………………………………………………….9

2-7چه زمانی ماشین ها از اراده آزاد و آگاهی و درک برخوردارند؟……………………………………………..100

2-7-1خودمختاری و اراده آزاد  ………………………………………………………………………………………………101

2-7-1-1  علم اخلاق چگونه می تواند از یک سیستم جبری به وجود آید؟…………………….103

2-7-2آگاهی و درک…………………………………………………………………………………………………………………105

2-7-2-1آگاهی…………………………………………………………………………………………………………………..111

فصل سوم:رویکردهای از بالا به پایین و از پایین به بالا به اخلاق ماشین

3-1رویکردهای از بالا به پایین و از پایین به بالا……………………………………………………….117

3-2  تئوریهای اخلاقی……………………………………………………………………………………………………………………118

3-2-1سودگرایی……………………………………………………………………………………………………………………….122

3-2-2 وظیفه گرایی…………………………………………………………………………………………………………………128

3-2-2-1-قواعد روبات ها…………………………………………………………………………………………………..128

3-3   رویکردهای از پایین به بالا و توسعه ای………………………………………………………136

3-3-1شبیه سازی تکامل…………………………………………………………………………………………………………138

3-3-2زندگی مصنوعی و ظهور ارزشها ی اجتماعی، رویکردی الهام گرفته از تکامل…………….139

3-3-3  یادگیری……………………………………………………………………………………………………………………….145

3-3-4ترکیب رویکردهای سنتی از پایین به بالا با رویکرد تکاملی و یادگیرنده……………………..150

3-3-5 نتیجه ……………………………………………………………………………………………………………………………152

3-4 ادغام رویکردهای از بالا به پاین و از پایین به بالا……………………………………………..154

3-4-1روبات های اخلاقی دورگه……………………………………………………………………………………………..154

3-4-2 اخلاق فضیلت، رویکرد دورگه……………………………………………………………………………………….156

3-4-3 رویکردهای از بالا به پایین به فضیلت………………………………………………………………………….158

3-4-4 فضایل پیوندگرا -رویکرد از پایین به بالا به سمت فضایل……………………………………………160

3-4-5 اخلاق فضیلت دو رگه…………………………………………………………………………………………………..163

نتیجه……………………………………………………………………………………………………………………………………………….16

      چکیده

ظهور فاعل های خودکار در آینده نه چندان دور، پرسش از چگونگی طراحی و تکمیل یک فاعل اخلاقی هوشمند (AMA)را در هوش مصنوعی مطرح می کند. روبات هایی که دارای ظرفیت های خودکار برای انجام کارهای مفید برای انسان ها هستند، ظرفیت انجام کارهایی که برای انسان ها مضر است را هم خواهند داشت. چالش های نظری در ساخت فاعل های مصنوعی  تحت تأثیر مباحثات بین متخصصان اخلاق درباره خود نظریه اخلاق، و همچنین محدودیت های محاسباتی در مورد اجرای چنین نظریاتی هستند. گستره تکنیک های شبیه سازی تکامل و یادگیری ماشین به کار گرفته شده اند تا استدلال اخلاقی را در معماهای اخلاقی تدوین کنند. در این رساله مباحث اخلاقی مورد بررسی قرار گرفته اند، امکان “تست اخلاقی تورینگ” مورد بررسی قرار گرفته است و مشکلات انواع رویکردها، تخمین زده شده اند.خطراتی که در ماشین ها وجود دارد، عمداً یا سهواً، به انسان ها و دیگر موجودات با احساس آسیب های جدی می رساند. ساخت ماشین هایی که آنقدر باهوش هستند تا تأثیرات اعمال خود را بر موجودات با احساس ارزیابی کنند و طبق آن تأثیرات عمل کنند، مهمترین کاری است که طراحان ماشین های مصنوعی خودکار با آن مواجه خواهند بود.

مقدمه

بررسی مسائل اخلاقی هوش مصنوعی، مستلزم مشارکت همزمان چند رشته علمی و همکاری دانشمندان و متفکران آنهاست. برای تبیین دقیق مسائلی که تکنولوژی هوش مصنوعی در آینده پیش روی ما قرار خواهند داد، باید فیلسوفان، دانشمندان علم کامپیوتر و هوش مصنوعی و متخصصان اخلاق را گرد هم آورد تا بتوان دورنمای درستی از آینده احتمالی به دست آورد و روش های صحیحی را برای جلوگیری از فجایع، و همچنین برای طراحی درست سیستم های هوشمند، ارائه داد. به طور کلی کار در این حوزه، یک مطالعه میان رشته ای است و تبیین مسائل اخلاقی آن، مربوط است به رشته اخلاق کاربردی[1]. اخلاق کاربردی، شاخه ای از اخلاق هنجاری[2] است که بواسطه تمرکز ویژه بر

هنگامی كه به آیه‌هایی كه در باره‌ی وظایف پیامبر آمده می‌نگریم، به اختلاف‌هایی ظاهری برمی‌خوریم. از یک سو در آیه‌هایی پیامبر را فقط بشیر و نذیر معرفی می‌كند. مانند: «إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ بِالْحَقّ‏ِ بَشِیرًا وَ نَذِیرًا» (بقره/119) و یا: «… وَ ما أَرْسَلْناكَ إِلاَّ مُبَشِّراً وَ نَذیرا» (اسراء/105).

در جای دیگر، او را دعوت كننده به سوی خداوند می‌داند: «وَ دَاعِیًا إِلی اللَّهِ بِإِذْنِه‏…» (احزاب/46)

در آیه‌ای دیگر، او را فقط تذكر دهنده خطاب می‌كند: «فَذَکِّرْ إِنَّمَا أَنتَ مُذَکِّر. پس تذكّر ده كه تو فقط تذكّر دهنده‏ای.» (غاشیه/21) ولی در آیه‌های دیگر، مسؤولیت‌های دیگری هم به پیامبر واگذار می‌كند. مانند: «لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلی الْمُؤْمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولًا مِّنْ أَنفُسِهِمْ یَتْلُواْ عَلَیهِْمْ ءَایَاتِهِ وَ یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَ الْحِکْمَة… به یقین، خدا بر مؤمنان منت نهاد [كه‏] پیامبری از خودشان در میان آنان برانگیخت تا آیات خداوند را برای‌شان بخواند و پاك‌شان گرداند و كتاب و حكمت به آنان بیاموزد…» (آل عمران/164) در این آیه، پیامبر فقط بشیر و نذیر نیست؛ بلكه مسؤولیت تزكیه بندگان هم به او واگذار شده است.

در آیه‌های دیگری، مسؤولیت پیامبر، حكم كردن میان انسان‌ها در چیزی است كه با هم اختلاف دارند. مانند: «كاَنَ النَّاسُ أُمَّةً وَاحِدَةً فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِیِّنَ مُبَشِّرِینَ وَ مُنذِرِینَ وَ أَنزَلَ مَعَهُمُ الْکِتَابَ بِالْحَقّ‏ِ لِیَحْکُمَ بَینْ‏َ النَّاسِ فِیمَا اخْتَلَفُواْ فِیه‏…مردم، امّتی یگانه بودند پس خداوند پیامبران را نویدآور و بیم ‏دهنده برانگیخت، و با آنان، كتاب [خود] را بحق فرو فرستاد، تا میان مردم در آنچه با هم اختلاف داشتند، داوری كند.» (بقره/213)

در آیه‌های دیگر، از مؤمنان می‌خواهد كه از پیامبر اطاعت كنند تا مورد رحمت قرار گیرند. مانند: «وَ أَقِیمُواْ الصَّلَوةَ وَ ءَاتُواْ الزَّکَوةَ وَ أَطِیعُواْ الرَّسُولَ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُون‏ و نماز را برپا كنید و زكات را بدهید و پیامبر را فرمان برید تا مورد رحمت قرار گیرید.» (نور/56) در این آیه از مؤمنان خواسته شده فرمان‌های پیامبر را اطاعت كنند. آیا این آیه نشانگر مسؤولیت سیاسی ـ اجتماعی پیامبر است؟ و در آیه دیگری دستور داده می‌شود كه مردم علاوه بر یاری پیامبر، در برابر دستورهای او كاملاً تسلیم باشند و چون و چرا نكنند: «إِنَّ اللَّهَ وَ مَلَئكَتَهُ یُصَلُّونَ عَلی النَّبی‏ِّ یَأَیهَُّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ صَلُّواْ عَلَیْهِ وَ سَلِّمُواْ

 تَسْلِیمًا. خدا و فرشتگانش پیامبر را پشتیبانی می‌كنند. ای مؤمنان! شما نیز او را یاری دهید و در برابر دستورهایش كاملاً تسلیم باشید.» (احزاب/56)

اكنون این پرسش پیش می‌آید كه آیا دستور به اطاعت از پیامبر نشان از مسؤولیت سیاسی وی می‌باشد؟ یا اینكه مردم مدینه چون برای پیامبر تقدس قائل بودند او را به عنوان رهبر سیاسی هم پذیرفتند؟ آیا رفتارهای سیاسی پیامبر بویژه در بعد سیاست خارجی و روابط با دیگر كشورها و اقوام، از وحی سرچشمه گرفته یا كاری فردی از پیامبر بوده است؟ آیا مسؤولیت‌ سیاسی پیامبر در دایره‌ی بشیر ونذیر بودن اوست؟ مبانی قرآنی سیاست خارجی پیامبر در شئونات اجرایی و روابط صلح‌آمیز دیگر تمدن‌ها، ملل و دولت‌ها چیست؟ مبانی قرآنی سیاست خارجی پیامبر در حوزه‌ی تبلیغ و ارشاد دیگر ملت‌ها، دولت‌ها و تمدن‌ها چیست؟ مبانی قرآنی سیاست خارجی پیامبر در حوزه‌ی اقتصاد و روابط بازرگانی با دیگر ملل و دولت‌ها چه بوده است؟

پیشینه‌تحقیق

كتاب‌ها و مقاله‌هایی كه تا كنون در باره‌ی زندگی و سیره‌ی پیامبر نوشته شده، بیش‌تر به تاریخ زندگی و یا اخلاق فردی وی پرداخته‌اند كه منبع این نگارش‌ها، كتاب‌های تاریخی و روایات بوده است؛ ولی به مسؤولیت‌های پیامبر آن هم در حوزه‌ی سیاست خارجی از منظر قرآن پرداخته نشده و یا كم‌تر پرداخته شده است. طی کاوش­هایی که نگارنده انجام داده، پیشینه‌علمی موضوع حاضر در سه بخش: کتاب، پایان نامه و مقاله مورد جستجو و بررسی قرارگرفت. در زمینه‌ی کتاب، ممكن است آثاری در این موضوع نوشته شده باشد ولی عنوان آن متفاوت است.

نگارنده با مطالعه‌ی کتاب‌ها و مقاله‌های مرتبط با این موضوع، به این نتیجه رسیده که هرچند نگاشته‌های مزبور خوب بوده، غالباً با توجه به کتاب‌های تاریخ و سیره‌ی پیامبر به این مسأله پرداخته شده و موضوع حاضر که سیره‌ی سیاسی پیامبر از جنبه‌ی روابط بین الملل و سیاست خارجی در تفاسیر معاصر می‌باشد، کم‌تر مورد بررسی قرار گرفته است.

پرسش‌های پژوهش

1ـ مبانی قرآنی سیاست خارجی پیامبر در شؤونات اجرایی و روابط صلح‌آمیز دیگر تمدن‌ها، ملل و دولت‌ها چیست؟

2ـ مبانی قرآنی سیاست خارجی پیامبر در حوزه‌ی تبلیغ و ارشاد دیگر ملت‌ها، دولت‌ها و تمدن‌ها چیست؟

فرضیه‌ها

1ـ صلح و جنگ پیامبر دارای اصولی مانند دوستی با انسان‌ها، احترام به حقوق اساسی انسان‌ها، احترام به اسیران، رعایت شؤونات فردی شاهزادگان، پرهیز از اتكا به كافران و مشركان، ترك جنگ در ماه‌های حرام و اماكن مقدس و وفا به پیمان در هر وضعیتی و …، برخوردار بوده است.

2ـ سیاست خارجی پیامبر در تبلیغ و ارسال سفیران هدایتی، بر اساس مبانی قرآنی خاصی مانند جهانی بودن دعوت پیامبر و اشتراك انسان‌ها در سرشت واحده، احترام به حقوق اساسی و …، صورت پذیرفته است.

اهداف این پژوهش

ــ آشنایی با مسؤولیت‌های پیامبر در حوزه‌ی سیاست خارجی.

ــ آشنایی با مبانی قرآنی مسؤولیت‌های پیامبر در حوزه‌ی سیاست خارجی.

فصل اول: كلیات طرح

معرفی موضوع…………………………………………………………………………… 2

1-1 اهمیت تحقیق و ضرورت تحقیق……………………………………………………. 2

1-2 هدف تحقیق………………………………………………………………………….. 3

1-3 روش تحقیق………………………………………………………………………….. 3

1-4روش تحقیق در معرفت شناسی………………………………………………………. 3

1-5 قلمرو تحقیق…………………………………………………………………………. 4

1-6 سوال مورد تحقیق……………………………………………………………………. 4

1-7 تعریف واژگان………………………………………………………………………. 5

1-8 پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………. 5

1-9 هدف تحقیق………………………………………………………………………….. 5

1-10 روش تحقیق………………………………………………………………………… 5

1-11 مشكلات و موانع تحقیق……………………………………………………………. 6

فصل دوم:معرفی زندگی، احوال، اقوال ابن عربی

2-1 مختصری از زندگی نامه ابن عربی………………………………………………… 8

2-2 ویژگی های شخصیتی ابن عربی……………………………………………………. 9

2-3 طریقت و شخصیت ابن عربی………………………………………………………. 9

2-4 روش تفكر و سبك بیان……………………………………………………………… 10

2-5 جایگاه ، ابن عربی در تاریخ تصوف………………………………………………. 11

2-6 خانواده ابن عربی…………………………………………………………………… 11

2-7 كنی و القاب ابن عربی……………………………………………………………… 12

2-8 چشم اندازی بر آثار و عقاید ابن عربی……………………………………………… 12

2-9 شرحهای مكتوب بر آثار ابن عربی………………………………………………… 14

2-10 طریقت ابن عربی، طریقت اكبریه……………………………………………….. 16

2-11 وفات ابن عربی…………………………………………………………………… 17

فصل سوم:پیشینه و تعریف معرفت شناسی

3-1 پیشینه معرفت شناسی………………………………………………………………. 20

3-2 تعریف واژه  معرفت در لغت واصطلاح…………………………………………… 20

3-3 تحلیل معرفت……………………………………………………………………….. 23

3-4 واژه ی معرفت در نگاه كلی………………………………………………………… 23

3-5 معرفت از منظر اندیشمندان مسلمان……………………………………………….. 25

3-6 رای حكمای اسلامی بر معرفت…………………………………………………….. 26

3-7 رویكرد متفكران مسلمان در معرفت شناسی……………………………………….. 26

3-8 معرفت دینی………………………………………………………………………… 27

3-9 آغاز معرفت………………………………………………………………………… 28

3-10 جایگاه معرفت در نهاد آدمی………………………………………………………. 28

3-11 محور معرفت شناسی……………………………………………………………… 29

3-12 عقل محور معرفت شناسی………………………………………………………… 29

3-13 پیوند بین معرفت و تعریف از نظر ارسطو………………………………………. 30

3-14 گرایش حسی و تجربی بر فلاسفه بر معرفت…………………………………….. 31

3-15معرفت شناسی و علم شناسی فلسفی……………………………………………….. 32

3-16 تمایز معرفت شناسی و علم شناسی فلسفی………………………………………… 33

3-17 ابزار معرفتهای بشری……………………………………………………………. 33

3-18 اقسام علم حضوری انسان…………………………………………………………. 35

3-19 ویژگی های علم حضوری………………………………………………………… 36

3-20 معرفت حضوری و حصولی از نظر حكمای مسلمان……………………………. .36

3-21 قلمرو علم حضوری در انسان…………………………………………………….. 37

3-22 بنیانگزاران و متفكران بزرگ معرفت شناسی……………………………………. 40

3-23 معرفت های یقینی دینی…………………………………………………………… 40

3-24 انواع معرفت های یقینی………………………………………………………….. 40

3-25 از نظر عارفان معرفت بر دونوع است…………………………………………… 43

3-26 نظر عقلیون در باب معرفت………………………………………………………. 44

3-27 حقیقت عقل از نظر فلاسفه و متكلمان……………………………………………. 46

3-28 عقل نظری و عقل عملی………………………………………………………….. 47

3-29 نظر ابن سینا بر معرفت شناسی………………………………………………….. 47

3-30نظر نصیر الدین طوسی بر معرفت شناسی……………………………………….. 49

3-31 نظر فخر الدین رازی……………………………………………………………… 49

3-32تعریف، ابزار و حوزه ی معرفت دینی……………………………………………. 50

3-33 انواع معرفت از نظر اسپینوزا……………………………………………………. 53

 

3-34 امكان معرفت……………………………………………………………………… 56

3-35 معرفت شناسی و علم منطق ……………………………………………………… 57

3-36 تمایز معرفت شناسی و منطق…………………………………………………….. 58

3-37 معرفت شناسی و علم روان شناسی……………………………………………….. 59

3-38 معرفت شناسی  وروان شناسی ادراك…………………………………………….. 60

3-39 معرفت شناسی و علم فلسفه دین…………………………………………………… 61

3-40 معرفت شناسی، فلسفه ی اخلاق و فلسفه ی دین………………………………….. 63

3-41 توجه به معرفت شناسی در یونان باستان…………………………………………. 64

3-42 توجه به معرفت شناسی در قرون وسطی…………………………………………. 66

3-43 توجه به معرفت شناسی در فلسفه جدید……………………………………………. 67

3-44 معرفت شناسی مطلقی و معرفت شناسی مقید…………………………………….. 68

3-45 رویكردهای گوناگون در معرفت شناسی مطلق…………………………………… 70

3-46 معرفت شناسی مدرن……………………………………………………………… 73

3-47 تفاوت معرفت شناسی قدما با معرفت شناسی معاصر……………………………. 76

3-48 دیدگاه های فلاسفه اروپایی در باب شناخت و معرفت…………………………….. 77

3-49 معرفت شناسی و دانش های همگن………………………………………………. 78

3-50 تمایز معرفت شناسی و علم النفس………………………………………………… 79

3-51 تمایز معرفت شناسی با فلسفه ی علوم……………………………………………. 80

3-52 پیشینه معرفت شناسی با نگاه اجمالی…………………………………………….. 81

3-53 نقش حس و عقل در معارف بشری………………………………………………. 83

3-54 تعارض معرفت های دینی با دیگر معرفت های بشری………………………….. 31

3-55 تعریف معرفت دینی………………………………………………………………. 84

 

فصل چهارم: جایگاه معرفت از نظر عرفان و ابن عربی

4-1 لازمه شناخت و معرفت خداوند از دیدگاه ابن عربی……………………………….. 86

4-2 انسان كامل از نظر ابن عربی……………………………………………………… 87

4-3 عوالم انسان كامل از نظر ابن عربی……………………………………………….. 93

4-4 اوصاف انسان كامل………………………………………………………………… 96

4-5 مظهریت اسماء الهی بودن انسان كامل…………………………………………….. 97

4-6 انسان كامل آیینه ی حق است در معرفت خداوند از دیدگاه ابن عربی……………… 99

4-7 در صفات انسان به صفات كامله از دیدگاه ابن عربی در معرفت حق……………. 100

4-8 جایگاه كشف در معرفت شناسی ابن عربی………………………………………… 100

4-9 امكان……………………………………………………………………………….. 102

4-10 امتناع بالذات……………………………………………………………………… 102

4-11 رحمت وجوب و رحمت امتنان………………………………………………….. 103

4-12 مراتب تجلی حق و فراگیری رحمت الهی……………………………………….. 105

4-13 چرا قلب گسترده تر از رحمت الهی است……………………………………….. 107

4-14 ابزار شناخت عرفانی…………………………………………………………….. 110

4-15 معنای قلب……………………………………………………………………….. 111

4-16 نظر ابن عربی در باب قلب……………………………………………………… 111

4-17 فرق ادراك قلبی با ادراكات عقلی………………………………………………… 112

4-18 وجوه قلب از نظر عرفا………………………………………………………….. 113

4-19 وجوه قلب از نظر ابن عربی…………………………………………………….. 113

4-20 قلب از دیدگاه قرآن……………………………………………………………….. 114

4-21 معنای علم و ادراك و انواع و ابزار آن………………………………………….. 117

4-22 معنای ادراك، و انواع آن………………………………………………………… 118

4-23 مفهوم كلی تصور از منظر ابن سینا…………………………………………….. 119

4-24 معنای عقل و انواع عقل و تعقل…………………………………………………. 120

4-25 یقین………………………………………………………………………………. 120

4-26 ابزار ادراك………………………………………………………………………. 121

4-27 انواع علوم از منظر ابن عربی…………………………………………………… 122

4-28 معرفت و امور خرق عادت از دیدگاه ابن عربی………………………………… 124

4-29 تقابل عقل و عشق ……………………………………………………………….. 125

4-30 جامعیت و بطون انسان از نظر ابن عربی………………………………………. 129

4-31 رابطه معرفت و حیرت از نظر ابن عربی………………………………………. 132

4-32 جهان بینی ابن عربی…………………………………………………………….. 132

4-33 عقل از نگاه ابن عربی…………………………………………………………… 133

4-34 نظر ابن عربی درباره اشتباه و خطای عقل……………………………………… 133

4-35 معرفت تقلیدی از دیدگاه ابن عربی………………………………………………. 135

4-36 تطابق معرفت میان عالم كبیر و عالم صغیر از دیدگاه ابن عربی……………….. 137

4-37 عوالم چهارگانه در معرفت شناسی ابن عربی…………………………………… 137

4-38 بیان علم و باطن و نقش، در دل معرفت شناسی ابن عربی……………………… 140

4-39 شوایب چهارگانه انسان در معرفت شناسی………………………………………. 141

4-40 خدا در معرفت شناسی ابن عربی………………………………………………… 142

4-41 تشبیه و تنزیه…………………………………………………………………….. 143

4-42 معنای تعالی خدا از نظر ابن عربی……………………………………………… 144

4-43 ابعاد تعالی از نظر ابن عربی……………………………………………………. 144

4-44 مشكلاتی كه از قول به تعالی محض بر می خیزد………………………………. 146

4-45 دیدگاه ابن عربی در باب تنزیه و تشبیه………………………………………….. 147

4-46 تعالی وجودی، حلول و اتحاد…………………………………………………….. 147

4-47 رابطه حق و خلق در معرفت شناسی ابن عربی…………………………………. 148

4-48 دیدگاه ابن عربی در باب خدا…………………………………………………….. 149

4-49 راه كشف و شناخت خداوند و تجلی وجود……………………………………….. 150

4-50 تعالی معرفتی…………………………………………………………………….. 151

4-51 راه ترفع خداوند………………………………………………………………….. 156

4-52 علمی كه به عارفان اختصاص دارد معرفت نامیده میشود………………………. 158

4-53 عالم خیال…………………………………………………………………………. 160

4-54 وجه تسمیه ی خیال………………………………………………………………. 161

4-55 نیاز خیال متصل به حواس پنجگانه……………………………………………… 163

4-56 نقش خیال متصل در علم…………………………………………………………. 164

4-57 قلب جایگاه خیال…………………………………………………………………. 164

4-58 تأثیر خیال متصل در رویا……………………………………………………….. 165

4-59 نقش خیال متصل در عبادت……………………………………………………… 166

4-60 نقش خیال در عرفان……………………………………………………………… 167

4-61 انسان كامل محل سیر معرفت……………………………………………………. 168

4-62 عالم خیال در معرفت شناسی ابن عربی…………………………………………. 170

4-63 محل معرفت قلب است…………………………………………………………… 171

4-64 معانی مختلف قلب……………………………………………………………….. 172

4-65 نفس ناطقه………………………………………………………………………… 172

4-66 عالم شهادت………………………………………………………………………. 174

4-67 عصمت قلب……………………………………………………………………… 175

4-68 وجه قلب از دیدگاه ابن عربی…………………………………………………….. 176

4-69 تجلی قلب از نظر ابن عربی…………………………………………………….. 177

4-70 ظهورات انسان در عوالم…………………………………………………………. 178

4-71 جلوه ی بی نشان به نشان و تعیین……………………………………………….. 179

4-72 مفاتیح اول غیب………………………………………………………………….. 180

4-73 كمال اسمایی یا شهود كثرت……………………………………………………… 181

4-74 انسان كامل روح پیر كه عالم است………………………………………………. 183

4-75 مراتب نشاه عنصری انسان………………………………………………………. 184

فصل پنجم: معرفت از دیدگاه ابن عربی

5-1 نظریه ی معرفتی ابن عربی……………………………………………………….. 187

5-2 علم عقل، انواع معرفت از دیدگاه ابن عربی………………………………………. 187

5-3 معرفت یا دانش…………………………………………………………………….. 189

5-4 جهان آینه ی حق تعالی است از نظر ابن عربی…………………………………… 191

5-5 نفس، آینه ی حق تعال…………………………………………………………………….191

5-6 شناخت خداوند با تجلی او………………………………………………………….. 192

5-7 شناخت خداوند به خداوند…………………………………………………………… 192

5-8 آفرینش یا صدور جهان…………………………………………………………….. 193

5-9 نظر ابن عربی در باب نیستی و لزوم شناخت آن…………………………………. 193

5-10 نظر ابن عربی درباره ی اهل فكر از دیدگاه فلسفه و فلاسفه…………………….. 196

5-11 ملاقات ابن عربی با فلاسفه ی عصر خود……………………………………….. 199

5-12 معنای سیر و سلوك در نظر ابن عربی………………………………………….. 202

فصل ششم :نتیجه گیری

نتیجه گیری……………………………………………………………………………… 205

فهرست منابع و مآخذ

سؤال اصلی.. 1

سؤالات فرعی.. 1

ضرورت و اهمیت تحقیق.. 2

پیشینه تحقیق.. 2

روش تحقیق.. 3

ساختار پایان نامه. 3

ملاصدرا و اهمیت معرفت دینی.. 3

فصل اول :  معرفت شناسی.. 6

1-1.معرفت شناسی در جهان غرب.. 7

1-1-1. اهمیت معرفت شناسی.. 7

1-1-2. تعریف معرفت شناسی.. 8

1-1-3. تحلیل معرفت.. 9

1-1-3-1. معنای لغوی واژه معرفت.. 9

1-1-3-1-1. معرفت از راه آشنایی.. 10

1-1-3-1-2.  شناخت مهارتی.. 10

1-1-3-1-3.  معرفت گزاره ای.. 11

1-1-3-2. تحلیل فلسفی معرفت گزاره ای.. 12

1-1-3-2-1. باور 14

1- 1-3-2-2. صدق. 14

1-1-3-2-2-1. مطابقت.. 15

1-1-3-2-2-2. صدق و انسجام. 16

1-1-3-2-2-3. صدق و ارزش پراگماتیسم. 16

1-1-3-2-3. توجیه. 17

1-1-3-2-3-1. مبناگروی.. 18

1-1-3-2-3-2. انسجام گروی.. 20

1-2. معرفت شناسی از دیدگاه صدرا 21

1-2-1. اهمیت معرفت شناسی.. 21

1-2-2.تعریف معرفت.. 22

1-2-3. عناصر معرفت.. 24

1-2-3-1. باور 24

1-2-3-2. صدق. 25

1-2-3-3. توجیه. 26

1-2-3-3-1.تعریف بداهت.. 27

1-2-3-3-2. اقسام بدیهیات.. 28

1-2-3-3-3. معیار توجیه گزاره های نظری و صعود معرفتی.. 31

1-2-4. انواع ادراكات.. 32

1-2-4-1. حس و ادراکات حسی.. 33

1-2-4-2. عقل و ادراکات عقلی.. 35

1-2-4-3. قلب و ادراکات شهودی.. 37

1-2-4-3-1.الهام. 40

1-2-4-3-2. وحی.. 42

فصل دوم :  معرفت شناسی دینی.. 46

2-1. معرفت شناسی دینی.. 47

2-1-1. تعریف دین.. 48

 

2-1-2. باور دینی.. 50

2-1-3. معرفت دینی.. 50

2-1-4. مسأله معناداری و تحقیق پذیری گزاره های دینی.. 51

2-1-5. رابطه عقل و ایمان. 53

2-1-5-1. عقل گرایی.. 54

2-1-5-2. ایمان گرایی.. 56

2-1-6. رویکردهای مطرح در توجیه باورهای دینی.. 57

2-1-6-1. الهیات طبیعی.. 57

2-1-6-2. ایمان گرایی.. 58

2-1-6-2-1. ایمانگرایی افراطی.. 58

2-1-6-2-2. ایمان گرایی معتدل. 60

2-1-6-3. توجیه بر پایه مصلحت اندیشی.. 61

2-1-6-3-1. بلز پاسکال. 61

2-1-6-3-2. اراده باور به خدا 62

2-1-6-4. معرفت شناسی اصلاح شده 63

2-1-6-5. تجربه دینی.. 67

2-2. معرفت شناسی دینی از دیدگاه صدرا 70

2-2-1. دین.. 70

2-2-1-1. تعریف لغوی واصطلاحی دین.. 70

2-2-1-2. دین از دیدگاه صدرا 71

2-2-2. ایمان. 74

2-2-2-1. معنای لغوی ایمان. 74

2-2-2-2. تعریف اصطلاحی ایمان. 74

2-2-2-3. ایمان از نظر ملا صدرا 76

2-2-2-4. مراتب ایمان. 78

2-2-2-5. متعلقات ایمان. 80

2-2-3. شناخت خدا 82

2-2-3-1. امكان شناخت خدا 82

2-2-3-2. راه های شناخت خدا 83

2-2-3-2-1. نقش عقل در توجیه باور به خدا 85

2-2-3-2-1-1. قرینه گرایی صدرا 87

2-2-3-2-1-2. براهین اثبات وجود خدا 89

2-2-3-2-1-2-1. برهان حرکت.. 90

2-2-3-2-1-2-2. برهان حدوث.. 93

2-2-3-2-1-2-3. برهان وجوب و امکان. 95

2-2-3-2-1-2-4. برهان معرفت نفس… 98

2-2-3-2- 1-2-5 . برهان صدیقین.. 101

2-2-3-2-1-3. اقرار عقل به ناتوانی در شناخت كنه ذات.. 103

2-2-3-2-2.  شناخت حق از طریق شهود. 106

2-2-3-2-2-1. ادراک بسیط حق تعالی به علم حضوری.. 106

2-2-3-2-2-1-1. انسان و شناخت خدا 109

2-2-3-2-2-1-2. قوس نزول و صعود. 111

2-2-3-2-2-2. برهان صدیقین بر مبنای شهود. 114

2-2-3-2-3. عجز علوم حضوری به کنه ذات تعالی.. 115

2-2-4. شرایط و موانع معرفت.. 116

2-2-4-1. شرایط معرفت.. 117

2-2-4-1-1. عوامل معرفتی.. 117

2-2-4-1-2. عوامل غیر معرفتی.. 118

2-2-4-2. موانع معرفت.. 119

2-2-4-2-1. موانع غیر معرفتی.. 119

2-2-4-2-1-1. صفات.. 120

2-2-4-2-1-2. اعمال. 121

2-2-4-2-2. موانع معرفتی.. 122

نتیجه گیری.. 123

فهرست منابع و مآخذ. 130

چکیده
موضوع این رساله معرفت­­شناسی دینی از دیدگاه صدرا است. موضوع اساسی در معرفت­شناسی دینی، توجیه باور به خدا است. در این رابطه، مسئله بر سر رابطه بین عقل و ایمان است. آیا باور به خدا توجیه عقلانی برمی­تاباند؟پنج رویکرد در رابطه با این سوال مطرح است که عبارتند از: الهیات طبیعی، ایمان­گرایی، تفسیر احتیاطی از باور دینی، معرفت­شناسی اصلاح شده و تجربه دینی.در رویکرد نخست عقل شرط ایمان به خدا است و براهینی که در این باره اقامه شده ­اند گواه این مهم است. در رویکرد دوم آن ها قائلند که عقل در توجیه وجود خدا ناتوان است ، بنابراین آن ها ایمان را جانشین عقل برای باور به خداوندقرار می دهند. در سومی عنصر اراده وظیفه اصلی را در باور به وجود خدا برعهده دارد. معرفت شناسی اصلاح شده بر این است که وجود خدا بدون قرینه و ادله مؤیدی موجه و توجیه عقلانی لزومی ندارد. در نهایت ایمان­گرایان تجارب دینی شخصی­ را به عنوان راهی برای توجیه باور به خدا قرار می دهند. در این روش هر شخص می تواند خدا را به طور مستقیم بشناسد.در این رابطه صدرا دو رویکرد را در پیش می­گیرد که تا حدودی با رویکرد نخست و آخر موافق است.  وی ابتدا وجود خدا را نظری و عقل را شرط ضروری برای ایمان به خدا قرار می­دهد و در این باره براهین مختلف منطقی ارائه می دهد. ولی در ادامه تفسیر شهودی از خداوند به­دست می­دهد و وجود او را به عنوان اصلی پایه قرار می­دهد. به­ طوری که شناخت خدا مهم ترین شناخت پایه برای انسان است.برهان صدیقین صدرا دقیقاً در رابطه با توجیه باور به خدایی اقامه شده است که وجودش مورد شهود واقع شده است. بنابراین صدرا بر بعد معرفتی ایمان تأکید می­ کند.

مقدمه
موضوع تحقیق حاضر معرفت شناسی دینی از دیدگاه صدرا است. معرفت در تحلیل معرفت شناسان معاصر به باور صادق موجه تعریف می­ شود. از این رو در  معرفت شناسی دینی که شاخه­ای از معرفت فلسفی محسوب می­ شود، به تجزیه و تحلیل گزاره­های دینی پرداخته می­ شود. بنابراین آن­چه از دین کسب می­ شود تنها زمانی معرفت تلقی می­ شود که موجه شده باشد. رویکردهای مختلفی در رابطه با این­که عقل توانایی توجیه باور به خدا را دارد یا نه؟ به­وجود آمده است. قدیمی­ترین رویکرد در این رابطه، الهیات طبیعی نامیده شده است که باور به خدا را دارای توجیه عقلانی می­داند. از این رو عقل شرط ایمان به خدا است. اما بعدها در مخالفت با این رویکرد، دیدگاه ­های دیگری ظهورکردند که عقل را در توجیه باور به خدا کافی ندانسته و حتی بعضا دیدگاهی کاملاً مخالف با آن را برگزیدند. در این تحقیق سعی بر آن است که معرفت شناسی دینی از منظر صدرا به عنوان فیلسوفی عارف و مفسری دین­شناس مورد بررسی قرار گیرد تا مشخص شود نظر وی از بین رویکردهای مطرح شده به کدام رویکرد نزدیک یا حتی جزء آن رویکرد به حساب می­آید. از این رو ما در پی پاسخگویی به مهم­ترین سؤال این تحقیق ؛ یعنی

1. معرفت شناسی دینی در منظر صدرا چگونه است؟