فصل اول: کلیات تحقیق………………………………. 2

1-1- مقدمه……………………………… 3

1-2- بیان مسئله……………………………… 3

1-3- پیشینه پژوهش ……………………………..4

1-4- سوالات پژوهش…………………………….. 6

1-5- فرضیات پژوهش …………………………….. 6

1-6- اهداف پژوهش…………………………….. 6

1-7- روش تحقیق……………………………… 7

1-8- نوآوری تحقیق……………………………… 7

1-9- سازماندهی تحقیق……………………………… 7

فصل دوم: ادبیات تحقیق………………………………. 8

2-1- مقدمه……………………………… 9

2-2- موقعیت ژئوپلتیک (جغرافیایی) مصر……………………………… 9

2-3-موقعیت ژئوپلتیک ایران……………………………… 9

2-4- جمعیت شناسی مصر……………………………… 13

2-5- تاریخ مصر……………………………… 17

2-5-1- تاریخ سیاسی مصر پس از استقلال……………………………… 17

2-6- نظام سیاسی مصر……………………………… 22

2-7- احزاب مصر……………………………… 23

2-8- سیاست خارجی مصر پس از استقلال……………………………… 24

2-9- عوامل عمده اثر گذار بر روابط خارجی مصر……………………………… 28

2-9-1- موقعیت جغرافیایی مصر……………………………..28

2-9-2- ناسیونالیسم عربی…………………………….. 28

2-9-3- فلسطین و اسرائیل …………………………….. 28

2-9-4 – گرایش به غرب …………………………….. 29

2-9-5- اسلام گرایی ……………………………..29

2-9-6- ارتش مصر……………………………..30

2-10- نظریه همگرایی در روابط بین الملل……………………………… 30

2-10-1- نظریه فدرالیسم……………………………… 32

2-10-2-  نظریه ارتباطات………………………………. 34

2-10-3-  نظریه كاركرد گرایی……………………………… 34

فصل سوم: روابط ایران و مصر……………………………… 37

3-1- مقدمه……………………………… 38

3-2- رابطه ایران و مصر در عهد باستان……………………………… 38

3-3- روابط ایران و مصر در دوران بعد از اسلام……………………………… 39

3-4- مناسبات  سیاسی تهران ـ قاهره‌ بعد از جنگ جهانی اول………………… 41

 

 

3-5- روابط ایران و مصر در دوران رضا شاه…………………………….. 42

3-6- روابط ایران و مصر در دوران محمدرضا شاه پهلوی………………………….. 43

3-7- روابط ایران و مصر بعد از انقلاب اسلامی ایران…………………………….. 47

3-8- رابطه ایران و مصر بعد از انقلاب مصر……………………………… 51

3-9-رابطه ایران و مصر و تحولات مصر بعد از مبارك………………………….. 52

3-10- رابطه ایران و مصر در دوران محمد مرسی…………………………. 56

3-11- روابط ایران و مصر در دوران بعد از محمدمرسی………………….. 60

3-21- عوامل موثر در همگرایی ایران و مصر……………………………… 62

فصل چهارم: آینده روابط ایران و مصر…………………………….. 69

4-1- اشتراكات تاثیر گذار بر روی روابط ایران و مصر………………….70

4-2- عوامل موثر بر رابطه ایران و مصر……………………………… 71

4-3- موانع تاثیرگذار بر روند تعامل ایران و مصر………………………….. 73

4-4- نقش امریكا و اسرائیل در روابط ایران و مصر…………………75

4-5- تاثیر تحولات اخیر و بركناری مرسی بر رابطه ایران و مصر……………… 75

4-6- تاثیر انتخابات ریاست جمهوری ایران بر آینده روابط ایران و مصر…………. 79

4-7- آینده احتمالی روابط ایران و مصر……………………………… 81

4-8- نتیجه گیری………………………………. 85

4-9- راهکارها و پیشنهادات………………………………. 86

4-10-محدودیتها…………………………….. 86

فهرست منابع……………………………… 87

چکیده:

ایران و مصر دو کشور مهم و تاثیرگذار در منطقه خاورمیانه هستند. روابط این دو کشور در دوران های مختلف با فراز و نشیب های متعددی روبرو بوده است. با توجه به اهمیت این دو کشور در منطقه و نیز تحولات اخیر داخلی و منطقه ای، بررسی روابط و آینده احتمالی این دو کشور از اولویت خاصی برای هر دو کشور برخوردار است. عوامل داخلی و خارجی زیادی روی رابطه این دو کشور تاثیر گذاشته است. بعد از برکناری حسنی مبارک و روی کار آمدن محمد مرسی انتظار بهبود روابط مطرح گشت اما بعد از برکناری مرسی و روی کار آمدن دولت جدید در مصر می بایست برای اقدامات بعدی با دقت و صبر بیشتری جلو رفت و منتظر گام های بعدی دولت مصر و نتایج تحولات احتمالی آینده این کشور بود.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

ایران ومصر دو کشور با تمدن و سابقه کهن و با اهمیت و پرنفوذ در منطقه خاورمیانه هستند. ایران و مصر بنابر شواهد تاریخی از گذشته های دور با هم ارتباط داشته اند و مناسبات و تعاملات آن ها تحت تاثیر عوامل متعددی قرار گرفته است. روی کار آمدن دولت های مختلف در این کشورها و سیاست های اتخاذ شده از سوی هرکدام باعث شد در دوران های مختلف این دو کشور نسبت به هم رویکردهای مختلفی داشته باشند و به این ترتیب اکنون با توجه به تحولات اخیر در مصر و سقوط مبارک و نیز برکناری مرسی می توان انتظار داشت که تغییراتی در رابطه این دو کشور تغییراتی اتفاق بیفتد و آینده روابط دو کشور را غیر قابل پیش بینی می سازد.

2-1- بیان مسأله

با توجه به شرایط کنونی جهان ،نحوه تعامل مصر و ایران به عنوان دو قدرت تاثیرگذار منطقه ای در خاور میانه و شمال آفریقا  می تواند تمامی معادلات جهان را تحت تاثیر قرار دهد و از این حیث دارای اهمیت شایانی است. قدرت سیاسی اقتصادی و اجتماعی ایران در خاور میانه با نفوذ گسترده ای که در میان اقشار مختلف مسلمانان در کشور های مختلف و همچنین نفوذی که در سایر مناطق جهان دارد این کشور را در عرصه منطقه ای و بین المللی حائز اهمیت نموده است از سوی دیگر مصر نیز به عنوان یک کشور بزرگ عربی اسلامی  از اهمیت ویژه ای در منطقه برخوردار است . همسایگی مصر با رژیم اشغالگر قدس بر اهمیت استراتژیک این کشور افزوده است . تسلط مصر بر کانال سوئز و نقش آن در قاره عظیم آفریقا  موقعیت ژئوپلوتیک مصر را آشکار کرده واین اهمیت را دوچندان نموده است.

روابط ایران و مصر در طی سالهای گذشته همواره با فراز و نشیب همراه بوده و در این سیر تاریخی برداشت نخبگان دو کشور از شرایط منطقه ای و بین المللی بر روند این تغییرات تاثیر گذاشته است.همچنین نفوذ قدرتهای بین المللی نظیر آمریکا در مصر بخصوص پس از مرگ ناصر و کمکهای بلاعوض این کشور به ارتش مصر ، موضوع رابطه با مصر را قامض و پیچیده تر از یک مسئله منطقه ای نموده است .با آغاز بهار عربی در مصر و تغییرات بنیادی در نظام سیاسی و اجتماعی این کشور و قدرت گرفتن اسلامگرایان و پررنگتر شدن مشترکات فراوان دوکشور و رنگ باختن اختلافات پیشین به نظر می رسد فرصتی تاریخی برای ایجاد روابط نزدیک بین ایران و مصر ایجاد شده است و از آنجایی که روابط ایران و مصر در عرصه بین المللی می تواند منافع داخلی و خارجی هر دو کشور را تحت تاثیر قرار دهد .

عوامل همگرایی دوکشور نظیر دین مشترک، عضویت در سازمان کنفرانس اسلامی ، منافع و علایق مشترک و همچنین روی کار آمدن اسلامگرایان و بسیاری موارد دیگر قابل تقویت و گسترش بوده و می توانند با کاهش تاثیر عوامل واگرایی نظیر دخالت بیگانگان و بویژه آمریکا، ناسیونالیسم عربی و اختلافات ایدئولوژیک و همچنین تفاوت دیدگاه ها در خصوص مسئله فلسطین و اسرائیل ، زمینه های وحدت و نزدیکی هرچه بیشتر این دوکشور را بوژه در شرایط تاریخی اخیر فراهم آورند.

 پژوهش حاضرسعی دارد  عوامل تاثیرگذار بر روابط آینده ایران و مصر بعد از سقوط مبارک  را مورد کنکاش قرار دهد و پاسخی برای سوالات زیرارائه نموده و در آخر راه کارهایی جهت برقراری روابط نزدیک و بهبود روابط این دو کشور ارائه نماید.

آیا اساسا امکان برقراری رابطه بین ایران و مصر وجود دارد؟

عوامل اصلی همگرایی بین ایران و مصر کدامند؟

چه تغییری در عوامل همگرایی ایران و مصر پس از برکناری مبارک ایجاد شده است؟

عوامل اصلی واگرایی ایران و مصر کدامند؟

– چه تغییری در عوامل واگرایی ایران و مصر پس از برکناری مبارک ایجاد شده است؟

– ایران از چه راهبردهایی می تواند در راستای  افزایش همگرایی و کاهش واگرایی در روابط با مصر جدید در  این برهه بهره ببرد؟

3-1- پیشینه پژوهش

1. محمدرضا صارمی (1386) در پایان نامه ای تحت عنوان “بررسی عوامل همگرا و واگرا در روابط ایران و مصر از 2006-1980” ضمن بررسی روابط دو کشور از سالهای پیش به نقش دولتمردان ایرانی از یک سو و نقش آمریکا به عنوان یک قدرت فرامنطقه ای از سوی دیگر در افت و خیز روابط ایران و مصر پرداخته است.