• توسعه اعتماد جمعی (جعفر زاده، 1386)

از دیدگاه دیویس و ورثر معیارهای مورد استفاده برای ارزشیابی اثربخشی آموزش شامل :

1-واکنش فراگیران به فرایندها و محتوای آموزش، 2- دانش و تجربه اکتسابی به واسطه آموزش،          3- تغییرات رفتاری که ناشی از آموزش باشد، 4- بهبودها و پیشرفت های قابل اندازه گیری در سطح فردی و سازمانی مانند کاهش ترک شغل، غیبت و تصادفات در سازمان ها است. دولان و شولر نیز چنین شاخص هایی را برای ازشیابی آموز شها بیان کرده اند (جباری، 1381).

مورتن (2001 ) اثربخشی برنامه های آموزشی را اندازه گیری صفات و ویژگی های فراگیران نظیر دانش، نگرش و مهارت می داند. ارزشیابی به عنوان جریانی تلقی می شود که داده ها و اطلاعات لازم را برای تصمیم گیری فراهم می کند.ارزشیابی به عنوان فعالیتی مشتمل بر توصیف و قضاوت است. تعریفی که از جامعیت بیشتری برخوردار است و بیشتر عناصر مورد بحث را شامل می شود .بی بای معتقد است، ارزشیابی یعنی جمع آوری و تفسیر نظامدار، شواهدی که به قضاوت ارزشی با عنایت به عملی که رخ    می دهد، منجر می شود (فتحی واجارگاه، 1377 : 250 ). هامبلین تعریفی کلی از ارزشیابی ارائه
می کند. بنابر تعریف وی، هر گونه اقدام برای کسب اطلاعات (بازخورد) در مورد اثرات برنامه آموزشی و برآورد کردن ارزش آموزش در پرتو آن اطلاعات را ارزشیابی می گویند. از نظر وی ارزشیابی در پنج سطح انجام می شود: واکنش، یادگیری، رفتار شغلی، سازمان و ارزش نهایی (اسلومن، 1382 : 18).

طرح سربازان تعاون یار نیز به عنوان یكی از طرح های مطرح در وزارت تعاون با هدف استفاده بهینه از نیروهای جوان متخصص و افزایش بهره وری و کارآمدی در تشکل ها و شرکت های تعاونی به اجرا در آمده است. در این راستا، آموزش هایی به سربازان تعاون یار به عنوان نیروهای انسانی مطرح در طرح سربازان تعاون یار ارائه می شود كه از آن جمله می توان به آموزش های تخصصی، اشاره داشت.

 

آموزش های تخصصی، آموزش هایی است كه برای انطباق دقیق تر فرد با ویژگی های شغلی و هماهنگی وی با نیازهای سازمانی ارائه می گردد. شرکت های تعاونی از جمله تشکل هایی هستند که به علت مدیریت جمعی بیش از هر نهاد دیگری به آموزش و مدیریت منابع انسانی نیاز دارند. پایان نامه حاضر با عنوان اثربخشی دوره های آموزش پیش از خدمت سربازان تعاون یار در ایجاد صلاحیت های حرفه ای، با هدف بحث و بررسی آموزش های ارائه شده به سربازان تعاون یار در وزارت تعاون می باشد. امیدواریم نتایج این تحقیق بتواند مورد استفاده مسئولان و دست اندرکاران طرح سرباز تعاون قرار گیرد.

[1] . Morthen

[2] . Hamblin

-2- بیان مسئله

آموزش امری است که از روزهای آغازین حضور بشر در عرصه هستی وجود داشته و در اشکال مختلف به اجرا در آمده و تأثیرات خود را نیز در عرصه های مختلف در ارتقاء کارآمدی، بهره وری و توانمندسازی منابع انسانی نشان داده است.

آموزش در حقیقت خود مدیریت است و بدون آموزش كاركنان، پایه های مدیریت متزلزل و سست می شود بسیاری از فعالیت ها اقتصادی، اجتماعی بشری امروزه در غالب سازمان ها و نهادها صورت می گیرد. سازمان ها، ساز و کار یا وسیله تحقق هدف های جامعه محسوب می شوند. سازمان ها در واقع به منزله تدابیر و وسایلی هستند که برای رفع نیازهای اساسی جامعه شکل گرفته و به فعالیت می پردازند. (سام خانیان، 1384 : 13-11).

با توجه به اهمیت آموزش در مدیریت جامعه و سازمان ها، صاحب نظران از زوایای گوناگون به آموزش و تعریف آن پرداخته اند. سیف آموزش را چنین تعریف می کند. آموزش، تجربه ای است مبتنی بر یادگیری، که به منظور ایجاد تغییرات نسبتا ماندگار در فرد صورت می گیرد تا وی بتواند توانایی خود را برای انجام کار بهبود بخشد (شیمون 1380،3 :248). به عبارت دیگر به هر گونه فعالیت یا تدبیر از پیش طرح ریزی شده ای که هدف آن آسان کردن یادگیری در یادگیرندگان است، آموزش گویند (سیف، 1379). ارزشیابی آموزشی می تواند ابزار مهمی در بهبود كیفیت برنامه های آموزشی باشد اگر به صورت منسجم بعد از اجرای برنامه آموزشی انجام پذیرد. دست اندركاران برنامه آموزشی احتمال دارد بیشترین استفاده را از ارزشیابی زمانی بكنند كه نقش یک تصمیم گیرنده را بازی می كنند Kirkpatrick,1996)).

طراحان دوره آموزشی نیز تخصص و وقت خود را صرف تدوین برنامه های آموزشی ضمن خدمت می کنند و مایلند ثمره تلاش های خود را مشاهده کنند (.(Nikols,2000:19

به طورکلی ضرورت تعیین اثربخشی برنامه های آموزشی عبارتند از عوامل متعدد دیگری که در اثربخشی آموزش دخیل هستند. اما به نظر می رسد یکی از مهمترین عوامل مؤثر در این زمینه نیازسنجی(فاصله آنچه هست و آنچه باید باشد)صحیح و متناسب آموزشی است(عباس زادگان و ترك زاده،1379). گلدستون و رولر ابعاد مختلف اثربخشی فعالیت های آموزشی را مورد بحث و بررسی قرار دادند. آنها درباره چهار عامل موقعیتی بحث كردند: عامل هدف، عامل اجتماع، عامل وظیفه و عامل خود كنترلی‌. این موارد آنچه كه كارآموزان یادگرفته اند را یادآوری می كنند یا حداقل فرصتی برای استفاده از آنچه آنها یادگرفته اند، مهیا می‌كنند(1993 Rouiller, & Goldstein).

1-1. تبیین مسأله………………………………. 5

1-2 روش تحقیق……………………………….. 6

1-3. ضرورت انجام تحقیق……………………………….. 6

1-4. سؤالات تحقیق……………………………….. 7

1-4-1. سؤال اصلی……………………………….. 7

1-4-2. سؤال های فرعی……………………………….. 7

1-5. فرضیه های تحقیق……………………………….. 7

1-6 پیشینه تحقیق……………………………….. 8

1-7. هدف تحقیق……………………………….. 10

1-8. فایده تحقیق……………………………….. 11

فصل دوم: بررسی و تبیین مسأله  اسماء و صفات الهی در نظر صدرالمتألّهین

2-1. تعریف اسم………………………………. 15

2-1-1. اسم در لغت………………………………… 15

2-1-2. اسم در اصطلاح……………………………….. 16

2-1-2-1. معنای اسم از نظر صدرالمتألهین……………….. 16

2-1-2-2. معنای اسم از نظر ابن عربی…………………….. 18

2-1-3. شمار اسمای الهی……………………………….. 19

2-2. تعریف صفت………………………………… 21

2-2-1. صفت در لغت………………………………… 21

2-2-2. صفت در اصطلاح……………………………….. 21

2-2-3. معنای صفت از نظر صدرالمتألهین………………. 22

2-3. فرق بین اسم و صفت………………………………… 23

2-3-1. فرق بین اسم و صفت از نظر صدرالمتألهین………. 24

2-4. اقسام صفات………………………………… 25

2-4-1. صفات سلبی……………………………….. 27

2-4-2. صفات ثبوتی……………………………….. 28

2-4-2-1. صفات حقیقی……………………………….. 28

2-4-2-2. صفات اضافی……………………………….. 29

2-4-3. تقسیم دیگری از صفات………………………………… 30

2-5. چگونگی اتصاف واجب به اوصاف کمالی ازنظرصدرالمتألهین…….30

2-6. عینیت صفات با ذات………………………………… 34

2-6-1. محذورات عدم عینیت صفات با ذات……………… 35

2-6-2. براهین عینیت صفات با ذات……………………….. 36

2-6-3. سخن امام علی(علیه السلام) ………………………..38

2-7. تجلی اسمای و صفات الهی…………………………….. 40

2-7-1. تعریف تجلّی……………………………….. 40

2-7-1-1. تجلّی در لغت………………………………… 40

2-7-1-2. تجلّی در اصطلاح……………………………….. 40

2-7-2. تجلی اسمای و صفات الهی از نظر صدرالمتألهین…………… 41

فصل سوم: انسان و کمال او

3-1. تعریف انسان………………………………. 49

3-1-1. انسان در لغت………………………………… 49

3-1-2. انسان در اصطلاح صدرالمتألهین……………… 51

3-1-2-1. مبانی و اصول فلسفی صدرالمتألهین در تعریف انسان………. 51

3-1-2-2. معنای انسان در نظر صدرالمتألهین…………………….. 52

3-2. تعریف نفس………………………………… 54

3-2-1. نفس در لغت………………………………… 54

3-2-2. نفس در قرآن………………………………. 55

3-2-3. نفس در اصطلاح صدرالمتألهین……………………………….. 56

3-3. ارتباط نفس با بدن………………………………. 58

3-3-1. نمونه ایی از ارتباط نفس با بدن………………………… 60

3-4. قوای نفس ناطقه………………………………. 61

3-4-1. عقل نظری……………………………….. 62

3-4-1-1. عقل هیولایی……………………………….. 62

3-4-1-2. عقل بالملکه………………………………. 63

3-4-1-3. عقل بالفعل……………………………….. 66

3-4-1-4. عقل بالمستفاد………………………………. 67

3-4-2. عقل عملی……………………………….. 69

3-4-2-1. تجلیه………………………………. 69

3-4-2-2. تخلیه………………………………. 70

3-4-2-3. تحلیه………………………………. 70

3-4-2-4. فناء……………………………… 70

3-5. تبیین کمال انسان………………………………. 71

3-5-1. تعریف کمال………………………………. 71

3-5-1-1. کمال در لغت………………………………… 71

3-5-1-2. کمال در اصطلاح……………………………….. 72

3-5-2. فرق کمال و تمام………………………………. 74

 

 

3-5-3. کمال نهایی انسان از نظر صدرالمتألهین……………………………….. 75

3-5-3-1. رسیدن به مرتبه ی عقل بالمستفاد………………………………. 75

3-5-3-2. اتحاد نفس با عقل فعال………………………………. 78

3-5-3-3. فنای فی الله……………………………….. 81

3-5-3-4. اتّحاد عقل نظری و عقل عملی……………………………….. 83

3-5-4. موانع کمال انسان………………………………. 84

۳-۵-۴-۱. نقص ذاتی نفس………………………………… 84

۳-۵-۴-۲. حجاب­ها ………………………………84

3-5-4-3. انحراف از حقیقت………………………………… 85

3-5-4-4. کدورت و زنگ دل………………………………. 85

3-5-4-5. جهالت ناآگاهی……………………………….. 85

فصل چهارم : بررسی و تبیین صفات فیاضیّت، خالقیّت و رحمت الهی در نظر صدرالمتألّهین

4-1. تبیین خلقت در نظام صدرایی………………………… 89

4-1-1. تعریف خلقت………………………………… 89

4-1-2. اثبات خالق داشتن جهان………………………………. 90

4-1-3. صدور عالم از علم عنایی خداوند……………………. 91

4-1-3-1. عنایت ذاتیه………………………………. 91

4-1-3-2. عنایت فعلیه………………………………. 92

4-1-4. حادث زمانی بودن عالم………………………………. 92

4-1-4-1. تعریف عالم………………………………. 92

4-1-4-2. تعریف حدوث و قدم………………………………. 93

4-1-4-3. عالم ، حادث زمانی است………………………………. 94

4-1-5. رابطه ی بین خالق و مخلوقات………………………………… 96

4-1-6. هدف از خلقت جهان………………………………. 98

4-2. تاریخچه ی نظام فیض…………………………………. 100

4-3. تعریف فیض…………………………………. 101

4-3-1. فیض در لغت………………………………… 101

4-3-2. فیض در متون دینی……………………………….. 101

4-3-3. فیض در اصطلاح……………………………….. 102

4-3-3-1. فیض اقدس………………………………… 102

4-3-3-2. فیض مقدس………………………………… 102

4-4. ابعاد و آثار فیض و فاعلیت وجودی……………………. 103

4-4-1. فیض و غرض الهی……………………………….. 103

4-4-2. ذاتیّت………………………………… 103

4-4-3. عمومیت فیض و قابلیت مستفیض…………………….. 104

4-4-4 نحوه ی فیضان وجود از حق تعالی…………………….. 105

4-4-4-1. ضرورت………………………………… 105

4-4-4-2. اکملیت………………………………… 106

4-4-4-3. تناسب………………………………… 106

4-4-4-4. تقدّم اشرف………………………………… 107

4-4-5. وساطت در فیض…………………………………. 107

4-4-5-1. اقسام وسائط فیض…………………………………. 108

4-4-6. اوّلین موجود صادر شده از مبدأ مفیض……………………. 109

4-4-6-1. قواعد و براهین……………………………… 109

4-4-6-2. تبیین صادر اول……………………………… 112

4-5. رحمت الهی……………………………….. 113

4-5-1. تعریف رحمت………………………………… 114

4-5-1-1. معانی رحمت الهی در قرآن………………………………. 115

4-5-2. انواع رحمت الهی……………………………….. 117

4-5-2-1. رحمت عام ، فراگیر و مطلق……………………………….. 117

4-5-2-2. رحمت خاص…………………………………. 118

4-5-3. تقدّم رحمت بر غضب………………………………… 121

فصل پنجم: چگونگی تأثیر شناخت صفت خالقیّت، فیّاضیّت و رحمت الهی بر تکامل انسان از نظرصدرالمتألّهین

5-1. تبیین و بررسی صفت خالقیت و رابطه ی آن با تکامل انسان………….127

5-1-1 . از چه راه هایی می توان از طریق صفت خالقیت به تکامل رسید؟……. 128

5-1-1-1. مقام خلیفه الهی………………………………. 129

5-1-1-2. سجده ی فرشتگان بر انسان………………………………. 132

5-1-1-3. امانت دار الهی……………………………….. 135

5-2. تبیین و بررسی رابطه ی صفت فیاضیت با تکامل انسان………137

5-2-1. توضیحی اجمالی از نظام  فیض خداوند…………………… 138

5-2-2. چگونگی تأثیر شناخت صفت فیاضیت بر تکامل انسان…….. 139

5-2-2-1. ولایت تکوینی ائمه………………………………. 140

5-2-2-2. ولایت تشریعی ائمه………………………………. 144

5-3. تبیین و بررسی رابطه ی صفت رحمت الهی بر تكامل انسان…………148

5-3-1. از چه راه هایی می توان از طریق رحمت الهی به تكامل رسید؟……..149

5-3-1-1. آفرینش………………………………… 151

5-3-1-2. دین اسلام………………………………. 154

5-3-1-3. قرآن کریم………………………………. 156

نتیجه گیری……………………………… 159

فهرست منابع………………………………. 163

الف)منابع فارسی……………………………….. 163

ب) منابع عربی……………………………….. 169

ج) مقالات………………………………… 174

چکیده:

مسأله اسماء و صفات الهی و تأثیر آن بر تکامل انسان، یکی از مهم ترین مسائل فلسفی است که از دیرباز مورد توجّه فیلسوفان الهی بوده است؛ با توجه به جایگاه ویژه ی حکمت متعالیه در میان مکاتب مختلف فلسفی در جهان اسلام، در این پژوهش با روش کتابخانه­ای و عقلی و تحلیلی به بررسی سه صفت خالقیت، فیاضیت و رحمت الهی و تأثیر آن بر تکامل انسان پرداخته شده است. این بررسی حکایت از آن دارد که صدور عالم از علم عنایی خداوند است به این صورت که خداوند قبل از ایجاد مخلوقات، به همه ی جوانب فعلش اهتمام دارد و مخلوقات او دارای همه ی خصوصیات متصور در بالاترین حد کمال هستند که لازمه ی آن، همان نظام احسن است و درمیان مخلوقات، انسان دارای جایگاه ویژه ای است. بنابراین از طریق تفکّر در مقام خلیفه الهی شدن، پذیرش امانت الهی و مسجود ملائک قرار گرفتن انسان، می توان تأثیر صفت خالقیت را بر تکامل، تببین نمود. هم چنین فیض، به فعل فاعلی گفته می شود که پیوسته، بدون دریافت عوضی و بدون غرض، انجام می گیرد؛ چنین فاعلی، دائم الوجود خواهد بود و مبدأ تمام خیرات است و از طریق واسطه ها، فیض رسانی می کند. با تأمل در ولایت تکوینی و تشریعی ائمه، می توان چگونگی تأثیر صفت فیاضیت را بر تکامل انسان، تبیین کرد. هم چنین همه ی بندگان از رحمت رحمانیه­ی خداوند، مرزوق و به آن مرحوم اند. امّا رحمت رحیمیه، فقط شامل حال مؤمنان می گردد و با تأمل در جلوه های رحمت الهی(آفرینش، دین اسلام و قرآن)، می توان از طریق صفت رحمت الهی به تکامل رسید. پس با توجّه به آن چه گفته شد، انسان به شناخت خداوند نائل می آید، متشبه به او می شود و چیزی جز ذات او مشاهده نمی کند و محو در او می گردد و به بالاترین مرتبه کمال که همان فناء فی الله است، می رسد.

مقدمه:

در واقع آن چه در سنت اسلامی از کلام، نام برده می شود، کلام فلسفی است. این روند از زمان خواجه نصیر الدین طوسی شروع شده است. از این رو صدرالمتألهین، مباحث کلامی را با سبک فلسفی در آثار خویش مطرح کرده است. بنابراین حوزه­ مستقلی تحت عنوان کلام وجود ندارد و در حقیقت وی به مستدل کردن مباحث الهیات پرداخت. به زعم وی، فلسفه غایتی جز، الهیات بالمعنی الأخص ندارد و گرایش های عقلانی الحادی اساساً فلسفه تلقی نمی گردند.

یکی از پیشرفته ترین و نوآوارانه ترین نظریه ها در باب تکامل انسان در منابع موجود از این فیلسوف بزرگ به چشم می خورد. وی با قول به گزاره­هایی چون اصالت وجود، تشکیک وجود، حرکت جوهری، امکان فقری، وحدت حقه­ی حقیقیه و مواردی از این قبیل، مسیر سلوکی انسان را در چهار سفر که در واقع به تدوین کتاب ارزشمند وی به نام «الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیه الاربعة» انجامید، به زیبایی به تصویر می کشد.

در فلسفه­ی صدرالمتألّهین، هدف حکیمانه خالق از خلقت بشر، بسی عظیم­تر از هدف خلقت سایر موجودات است و جایگاه انسان در نظام خلقت، بسیار رفیع­تر از سایر موجودات؛ این نظام فلسفی، انسان را وجودی می­انگارد که حقایق عالم پیشین و پسین را در خود جای داده و مظهر اسماء و صفات حق در عالم وجود است. مقام خلافت کبری در عالم کبیر به او اختصاص داده شده و به واسطه­ این منزلت بلند، یعنی استعداد دریافت همه­ی حقایق، است که مسجود ملائک گردیده است.

نگارنده در این رساله در پی آن است که با تفحص در آثار حکیمان حکمت متعالیّه به ویژه صدرالحکماء و المتألّهین، تأثیر شناخت صفات خالقیّت، فیّاضیّت و رحمت الهی را بر تکامل انسان مورد بررسی قرار دهد و رهآورد گرانبهای این حکمت را برای انسان معاصر آشکار کند. از این رو پایان نامه، در پنج فصل به شرح زیر تنظیم شده است.

فصل اوّل، کلیّات موضوع که به تبیین موضوع پایان نامه، ضرورت، هدف، فایده، پیشینه و … پرداخته می شود.

فصل دوّم به تبیین و برررسی اسماء و صفات الهی پرداخته ایم که در ضمن آن مسائلی چون تعریف اسم و صفت، فرق بین اسم و صفت، اقسام صفات، چگونگی اتصاف واجب به اوصاف کمالی، عینیت صفات با ذات، تجلی اسماء و صفات الهی مطرح گشته است.

عنوان فصل سوّم، مسأله­ انسان و کمال او است که از عناوینی چون تعریف انسان، تعریف نفس، ارتباط نفس با بدن، قوای عقل ناطقه، تعریف کمال، فرق کمال و تمام، کمال نهایی انسان و موانع کمال انسان بحث می­ کند.

فصل چهارم به تبیین و بررسی صفات خالقیّت، فیّاضیّت و رحمت الهی اختصاص دارد که شامل عناوینی چون تعریف خلقت، صدور عالم از علم عنایی خداوند، هدف از خلقت جهان، تعریف فیض، ابعاد و آثار فیض، تعریف رحمت، انواع رحمت الهی، تقدم رحمت بر غضب است.

در نهایت در فصل پنجم به تأثیر شناخت این صفات بر تکامل انسان می­پردازیم و ازتبیین صفت خالقیت و فیاضیت و رحمت الهی و رابطه­ آن صفات با تکامل انسان و ذکر راه هایی که می توان از طریق آن صفات به تکامل رسید، بحث می­کنیم.

فصل اول: کلیات

1-1- تبیین مسأله

مسأله­ تکامل انسان، هدف همه­ی ادیان الهی بوده است. فلسفه­ی اسلامی در راستای این هدف بنیادین، حرکت می کند. صدرالمتألهین از جمله فیلسوفانی است که در ابعاد گوناگون، مسأله­ تکامل را تبیین نموده است. یکی از آن ابعاد از طریق تفکّر و شناخت صفات الهی(خالقیّت، فیاضیّت و رحمت الهی) به شناخت خدا و از آن مسیر، سعی در به متشبه شدن به صفات الهی و در پایان، فانی شدن در ذات او به گونه ایی که غیر از او چیز دیگری را مشاهده نکند و این همان، سعادت و تکامل انسان است.

پس از آن جا که نفس انسان، مجموعه تمام موجودات است و شناخت و معرفت نسبت به آن، شناخت تمام موجودات عالم است و هر کس، نفس خود را بشناسد، عالم را شناخته و با شناخت عالم به مقام مشاهده ی خداوند تبارک و تعالی می رسد؛ پس بر اساس این، نشانه هایی از انسان کامل در او دیده می شود و انسان کامل، چون مظهر حق است و حق هم در اسماء و صفات جلوه کرده است؛ بنابراین در این رساله، توضیحاتی در مورد معنای اسم و صفت و تقسیمات آن، معنا و حقیقت انسان و هم چنین در مورد معنای کمال و عقل عملی و نظری و مراتب آن، تبیین و توضیح صفات خالقیّت و فیاضیّت و رحمت الهی و سرانجام کمال نهایی انسان از منظر صدرالمتالهین و تأثیر این صفات سه گانه بر تکامل انسان مورد بررسی قرار گرفته است.

2-1- روش تحقیق

در این پژوهش، به طور عمده از روش کتابخانه ای استفاده شده است. در بررسی آثار و کتاب های صدرالمتألهین، با بیانی تحلیلی، اجزاء و جزئیات نظرات ایشان را ارائه نموده و به تبیین آن نظریات پرداخته ایم. از آثار و کتاب های دسته اول این فیلسوف بزرگوار در کتابخانه ی تخصصی فلسفه و کلام اسلامی و کتابخانه دیجیتالی نور و نیز مقالاتی که در این زمینه، از سوی محققان در همایش های علمی و مجلات گوناگون به چاپ رسیده، مورد استفاده قرار گرفته است. هم چنین از نرم افزار جامع حکمت اسلامی،  شهید مطهری و حسن زاده آملی در تبیین این موضوع، استفاده شده است.

3-1- ضرورت انجام تحقیق

انسان موجودی است که طالب کمال است و روی به سوی تکامل خویش است و تمام سعی و تلاشش را به کار می گیرد تا به این مقام نائل آید. بر اساس این، بشر در طول تاریخ همواره می خواسته تا بداند كه از كجاآمده؟ برای چه آمده؟ و به كجا می رود؟ تا در پی آن روشن گردد که چگونه باید برود؟ به دیگر سخن، نهاد کمال جوی هر انسانی، این پرسش بنیادین را پیش می کشد که کمال نهایی انسان به چیست؟ و منزل گاه پایانی وجود آدمی که همه تلاش هایش برای رسیدن به آن است، کدام است؟ انسان تا کجا می تواند پر گشاید؟

برای بعضی این سؤالات به طور گذرا مطرح می گردد و به راحتی از کنار آن می گذرند؛ ولی گروه دیگر که تعداد اندکی از انسان ها را تشکیل می دهند و دل در گرو شریعت نورانی اسلام نهاده اند، معمّای هستی را برای خود به صورت مسأله ای جدّی در نظر گرفته اند و روزانه دست کم در عبادت های خود، تقرب به حق تعالی را ازدرگاه رحمتش، درخواست کرده و هدف این عبادت ها را «قرب الهی» قرار می دهد.

بر اساس این، با توجّه به نیاز جامعه اسلامی و تقویت ایمان دینی، بررسی مسأله کمال نهایی انسان، ضروری به نظر می رسد؛ از سویی دیگر تمام آفرینش، بر تکامل انسان بنا شده است تا انسان، بتواند به مقام و مرتبه­ی انسان کامل را بیابد؛ زیرا او مظهر حق است و حق هم در جمیع اسماء و صفات جلوه کرده بررسی مسأله شناخت اسماء و صفات بر تکامل انسان ضرورت دارد.

4-1- سوالات تحقیق

ما در این تحقیق بر آنیم تا به سؤالاتی پاسخ دهیم که عبارتند از:

1-4-1. سؤال اصلی

– ازنظر صدرالمتألهین،  شناخت صفات خالقیت، فیاضیت و رحمت الهی چه تأثیری بر  تکامل انسان دارد؟

2-4-1- سؤال های فرعی

– کمال نهایی انسان از منظر صدرالمتألهین چیست؟

در سازمان‌ها و سامانه‌های بزرگ مقیاس و پیچیده، جهت تعیین نیازمندی‌های عملیاتی و غیر عملیاتی در گستره‌ای که ممکن است هزاران ذینفع را در بر گیرد، دانشی جهت استخراج نیازمندی‌ها احساس می‌گردد. با توجه به اینکه سازمان‌ها، داده‌ها و اطلاعات بسیاری در تصرف خود دارند و با فلج ساختن اطلاعات یک چالش کلیدی در تصمیم گیری تشکیلات سازمانی ایجاد می‌نمایند، فرایند کشف دانش از پایگاه داده سازمان مطرح گردیده که یک فرایند علمی برای شناسایی الگوهای معتبر، بالقوه مفید و قابل فهم از داده‌ها می‌باشد.در این تحقیق قصد داریم با بکار گیری داده کاوی به عنوان مرحله‌ای از فرایند کشف دانش به ارائه‌ چارچوبی جهت استخراج و اولویت بندی نیازمندی‌ها در سازمان‌های بزرگ مقیاس پرداخته که در نتیجه کار خود، افزایش رضایتمندی را به همراه می‌آورد. بدین صورت که ابتدا با توجه به فرکانس تکرار و درجه اهمیت، نیازمندی‌ها را با بهره گرفتن از الگوریتم K-Means خوشه بندی کرده سپس با روشی به نام رتبه بندی و بهره گیری از ماتریس ارزش محور به اولویت بندی نیازمندی‌ها می‌پردازیم. مطالعه موردی چارچوب پیشنهادی، پایگاه داده سامانه مدیریت شهری 137 شهرداری تهران می‌باشد.بر اساس نتایج بدست آمده می‌توان خوشه‌های متفاوت از نیازها با اولویت اقدام متفاوت را معرفی نمود.

 

کلمات کلیدی: مهندسی نیازمندی‌ها، استخراج نیازمندی‌ها،سازمان‌ها و یا سامانه‌های بزرگ مقیاس،داده کاوی، اولویت بندی نیازها، رضایتمندی

 

 

 

فهرست مطالب

 

فصل اول (مقدمه و کلیات تحقیق). 2

1-1 مقدمه. 2

1-2 مهندسی نیازمندی‌ها. 2

1-3 استخراج نیازمندی‌ها. 3

1-4  سازمان‌های بزرگ مقیاس. 4

1-5 ویژگی‌های سازمان‌ها و سامانه‌های بزرگ مقیاس. 5

1-6 چالش‌های سازمان‌های بزرگ مقیاس. 8

1-7 انگیزه. 8

1-8 تعریف مسئله. 9

1-9 فرضیه. 9

1-10 اهداف تحقیق. 10

فصل دوم (ادبیات و پیشینه تحقیق). 12

2-1 مقدمه. 12

2-2 انگیزه‌های کاوش داده. 13

2-2-1 انگیزه‌های تجاری. 13

2-2-2 انگیزه‌های علمی. 15

2-3 چالش‌های داده کاوی. 16

2-3-1 چالش‌های اولیه. 17

2-3-2 چالش‌های ثانویه. 18

بر کشف دانش و داده کاوی. 19

2-5 مراحل داده کاوی. 21

2-6 دلایل وجود و ضرورت داده کاوی. 29

 

2-7 داده کاوی سازمانی. 30

2-8 نقش داده کاوی سازمانی در معرفت سازمانی. 31

2-9 معیارهای تعریف نیازمندی‌های سیستم. 31

2-10 نتایج نیازمندی‌های نادرست. 32

2-11 پیشینه تحقیق. 32

2-11-1 روش‌های سنتی. 33

2-11-1-1 مقایسه روش‌های سنتی. 35

2-11-2 استفاده از ابزارها. 37

2-11-3 روش‌های نوین. 38

2-11-3-1 مقایسه روش‌های نوین. 46

2-12 تکنیک‌هایی در افزایش سطح بهبود رضایت ذینفعان در فاز استخراج نیازمندی‌ها  47

2-13 نتیجه گیری. 49

فصل سوم (روش تحقیق). 53

3-1 مقدمه. 53

3-2 راهکار پیشنهادی. 53

3-2-1 آماده سازی و پیش پردازش داده. 54

3-2-1-1 جمع آوری و بارگذاری داده‌های استخراج شده. 54

3-2-1-2 پاک سازی داده. 54

3-2-1-3 انتخاب زیر مجموعه‌ای از ویژگی‌ها. 55

3-2-1-4 فیلترینگ نمونه‌ها. 55

3-2-1-5 تبدیل داده. 55

3-2-1-6 خلق ویژگی. 55

3-2-1-7 نمونه برداری. 56

3-2-2 یادگیری مدل. 56

3-2-2-1 خوشه بندی. 56

3-2-2-2 خوشه بندی K-Means. 56

3-2-2-3 خوشه بندی با بهره گرفتن از الگوریتم K-Means با توجه به فرکانس تکرار و درجه اهمیت درخواست‌ها و نیازمندی‌ها. 57

3-2-3 ارزیابی و تفسیر مدل. 58

3-2-4 دسته بندی جدید و اولویت بندی نیازمندی‌های استخراج شده با بهره گرفتن از تکنیک رتبه بندی. 58

3-2-4-1 روش رتبه بندی. 60

3-2-4-2 شاخص‌های رتبه بندی. 60

3-2-4-3 ضرایب یا وزن شاخص‌ها. 61

فصل چهارم (محاسبات و یافته‌های تحقیق). 65

4-1 مطالعه موردی: سامانه مدیریت شهری 137 شهرداری تهران. 65

4-2 معرفی ابزار برتر داده کاوی RapidMiner 66

4-3 پیاده سازی روش پیشنهادی. 68

4-4 ارزیابی و تفسیر خوشه‌ها. 69

فصل پنجم (نتیجه گیری و پیشنهادات). 72

5-1 نتیجه گیری. 72

5-2 مشکلات و نقاط ضعف کارهای مرتبط. 72

5-3 مزایا و ویژگی‌های روش پیشنهادی. 73

5-4 کارهای آینده. 74

پیوست – منابع و مآخذ. 75

Abstract 76

فهرست جداول

جدول2-1: مقایسه روش‌های سنتی استخراج نیازمندی‌ها…………….. 36

جدول2-2: مسائلی در ارتباط با نیازمندی‌های تطبیق شده…………. 47

جدول3-1: معیارهای SSEو ASC……………………………….. 57

جدول3-2: بررسی برخی روش‌های اولویت بندی……………………. 59

جدول3-3: تعیین ضریب شاخص (درجه اهمیت)…………………….. 62

جدول3-4: تعیین درجه اهمیت نیازمندی……………………….. 62

جدول3-5: تعیین ضریب شاخص………………………………… 63

جدول4-1: جدول پیام……………………………………… 65

جدول4-2: نتیجه خوشه بندی و اولویت بندی نیازمندی‌ها………….. 69

فهرست شکل‌ها

شکل2-1: فرایند داده کاوی و کشف دانش………………………. 20

شکل2-2: استفاده از داده کاوی در استخراج نیازمندی‌ها…………. 40

شکل2-3: شبکه اجتماعی……………………………………. 43

شکل2-4: روش مبتنی بر سناریو……………………………… 44

شکل2-5: مدل تکرار پذیر استخراج نیازمندی‌های جامع……………. 46

شکل3-1: مراحل اصلی راهکار پیشنهادی……………………….. 53

شکل3-2: گام‌های مرحله آماده سازی و پیش پردازش داده………….. 54

شکل3-3: تعیین اولویت……………………………………. 61

چكیده

توسعه فناوری اطلاعات در برنامه اصلاح فرایندها، روش‌های انجام کار و توسعه فناوری اداری می‌باشد. ویژگی اصلی آن ارائه خدمات با هزینه کمتر و اثر بخشی بالاتر و خواهان مرتبط ساختن با سهولت همه مردم با دولت است. فرایند اشتراک پذیری گاز در شرکت‌های گاز به صورت سنتی انجام می‌گیرد. مشکلاتی از جمله مراجعات حضوری مکرر، صف‌های انتظار و افزونگی مدارک درخواستی و مانند آن، برای مشتریان و حتی خود شرکت گاز ایجاد شده ‌است. فرایند اشتراک پذیری گاز به صورت عملیاتی با مراجعات حضوری به سه شرکت نظام مهندسی ساختمان، شرکت نفت و شرکت گاز انجام می‌شد که سعی کردیم از قابلیت های فناوری اطلاعات برای مهندسی مجدد فرایند اشتراک پذیری استفاده کنیم و روند کار را از عملکرد محور به فرایند محور تبدیل کنیم. به عملیات اشتراک پذیری و فروش گاز به صورت یک تجارت دولت با مردم نگاه شده است و با هدف ارتقای رضایت مشتری سیستمی الکترونیکی پیشنهاد شده است. ویژگی‌های طراحی یک وب سایت مناسب را استخراج کردیم. سپس خصوصیات سیستم تحت وب پیشنهادی، برای اشتراک پذیری گاز در مراکز پیشخوان دولت بررسی شد به طوری که سازمان نظام مهندسی ساختمان نیز به آن متصل بوده و اطلاعات لازم را وارد نماید. پس از ثبت کامل اطلاعات، نوع کنتور به صورت خودکار تعیین شود و کارت اشتراک گاز به متقاضیان داده شود. خدمات فروش گاز که در حال حاضر از طریق واحد مشترکین در شرکت گاز انجام می‌شود، نیز با این سیستم به صورت الکترونیکی در تمام مراکز پیشخوان دولت انجام گیرد.

كلمات كلیدی: اشتراک پذیری، شرکت گاز، فناوری اطلاعات، فروش الکترونیکی، مهندسی مجدد

 

 

 

د

فهرست

عنوان                                                                                                           صفحه

فصل اول : مقدمه                                                                                            2

1-1 بر قوانین بکارگیری خدمات الکترونیک در سازمان‌ها                      4

1-2 لزوم بکار گیری فناوری اطلاعات در شرکت گاز                                    5

 

فصل دوم: پیشینه تحقیق و استخراج ویژگی ها                                    10

2-1 بررسی نمونه کارهای مرتبط در ایران                                                         11

2-2 بررسی چند نمونه در شرکت های گاز در کشور‌های دیگر                         15

2-2-1 شرکت گاز کالیفرنیای آمریکا                                                      16

2-2-2 شرکت گاز استرالیا                                                                 17

2-2-3 شرکت گاز انگلستان                                                               18

 

فصل سوم: نکات طراحی وب سایت                                                    21

 

فصل چهارم: مفاهیم پیاده سازی فناوری اطلاعات                                  31

4-1 مدل تجاری G2C- خدمات دولت به مشتری منفرد                               32

4-2 مهندسی مجدد                                                                        35

4-3 بررسی پیاده سازی فناوری اطلاعات در شرکت گاز                                37

 

فصل پنجم: بررسی روش فعلی و معرفی روشی جدید                              41

5-1 مهندسی مجدد اشتراک پذیری در شرکت گاز                                               42

5-2 اشتراک پذیری                                                                         44

ه

5-2-1 فرایند اشتراک پذیری                                                             49

5-2-2 روش پیشنهادی برای فرایند اشتراک پذیری                                    52

5-2-2-1 دفاتر پیش‌خوان دولت                                                                   53

5-2-2-2 دسترسی به نقشه تایید شده نظام مهندسی و تسویه حساب نفت                   54

5-2-3 روند کار سیستم پیشنهادی                                                       55

5-3 فروش الکترونیکی گاز                                                                 57

 

5-3-1 فرایند فروش الکترونیکی گاز                                                      58

5-3-2 روش پیشنهادی برای فرایندهای فروش گاز                                               60

 

فصل ششم: معرفی ابزار و مشخصات فنی سیستم                                  64

6-1 معماری و تکنولوژی پیشنهادی                                                       64

6-1-1 معماری سرویس گرا                                                               64

6-1-2 تکنولوژی J2EE                                                                                     66

6-2 واسط کاربر                                                                                      67

6-3 ارتباط                                                                                   68

6-3-1 شبکه خصوصی مجازی                                                            68

6-4 پایگاه داده                                                                              69

6-4-1 فضای درخواستی                                                                            70

6-4-2 تکنولوژی RAID                                                                                               71

6-5 تعیین مشخصات سخت افزاری                                                       71

6-5-1 مشخصات سخت افزاری سرور پیشنهادی                                        73

6-5-2 استفاده از مراکز داده‌ها                                                            73

6-6 بررسی قسمت های اصلی نرم‌افزار پیشنهادی                                                74

6-7 نحوه ارتباط موثر با مشتری                                                           83

6-7-1 بررسی فاکتورهای انسانی                                                                   84

و

6-7-2 بررسی راه‌های ارتباط با مشتری                                                  84

فصل هفتم: ارزیابی                                                                        87

7-1 ارزیابی هزینه                                                                          89

7-2 ارزیابی سرعت عمل                                                                             90

7-3 ارزیابی سادگی و راحتی                                                              91

7-4 ارزیابی امنیت و کیفیت                                                               91

7-5 مزایای حاصله از سیستم پیشنهادی                                                 92

 

فصل هشتم: نتیجه گیری و پیشنهادات                                              93

 

منابع                                                                                         95

 

 

فهرست جدول‌ها

 

عنوان                                                                                                              صفحه

جدول شماره 1 – ویژگی‌های یک وب سایت مناسب                                    27

جدول شماره 2 – کد و نام جدول شهرها                                                79

جدول شماره 3 – کد و نوع مصرف                                                       80

جدول شماره 4 – تحلیل SWOT                                                                                    88

 

 

 فهرست شکل‌ها

 

عنوان                                                                                                              صفحه

شکل  شماره 1 – صفحه اول سایت مخابرات                                             12

شکل  شماره 2 – صفحه خدمات سایت مخابرات                                        14

شکل  شماره 3 – صفحه خدمات سایت مخابرات                                        14

شکل  شماره 4 – صفحه ثبت نام اینترنتی تلفن                                         15

شکل  شماره 5 – صفحه پرداخت ثبت نام اینترنتی تلفن                               15

شکل  شماره 6 – صفحه اول سایت شرکت گاز کالیفرنیای آمریکا                      17

شکل  شماره 7 – صفحه اول سایت شرکت گاز استرالیا                                 18

شکل  شماره 8 – صفحه اول سایت شرکت گاز انگلستان                               19

شکل  شماره 9 – روند اشتراک پذیری در شرکت گاز                                   45

شکل  شماره 10 – روند تایید نقشه نظام مهندسی                                               46

شکل  شماره 11 – روند تسویه حساب نفت                                             47

شکل  شماره 12 – نامه تسویه حساب نفت                                              48

شکل  شماره 13 – روش پیشنهادی                                                      56

شکل  شماره 14 – روابط زیر سیستم‌ها                                                  60

شکل  شماره 15 – صفحه اول دموی سیستم پیشنهادی                               76

شکل  شماره 16 – صفحه اشتراک پذیری دموی سیستم پیشنهادی                           77

مقدمه

در دنیای امروز، اطلاعات نه تنها بعنوان یكی از منابع و دارایی های اصلی سازمانها شناخته می شود، بلكه در حكم وسیله و ابزاری برای مدیریت موثر سایر منابع و دارایی‌های سازمان (منابع مالی، نیروی انسانی و غیره) نیز محسوب شده و لذا از اهمیت و ارزش ویژه‌ای در سازمان‌ها برخوردار گشته است. اما این ارزش تنها در صورتی محقق و دست یافتنی خواهد شد كه اطلاعات بتواند در زمان مناسب، در اختیار افراد مناسب قرار گیرد و ارتباطات بصورت مطلوب و بهینه در سازمان برقرار گردد. و از این رو است كه، فناوری اطلاعات كه زمینه سازی برای انتقال، جابجایی، بكارگیری و مدیریت موثر اطلاعات در سازمان می‌باشد از اهمیتی حیاتی برخوردار گشته است (Al-Kibsi، 2007).

با پیشرفت فناوری اطلاعات و ارتباطات و گرایش به سمت دولت الکترونیک، شرکت‌های دولتی نیز به استفاده از اینترنت روی آوردند. گسترش اینترنت تحولات عمیقى در ساختار و مدیریت خدمات دولتى به وجود آورده است. هر چند هنوز دولت الکترونیکى در عهد طفولیت خود قرار دارد ولی از هم‌اکنون در مقیاس کوچک، پیامدهاى بلند مدت تاثیر اینترنت بر خدمات دولتى و تعامل بین مردم و دولت آغاز شده است. مفهوم الکترونیکی شدن فرایند‌‌ها از جمله مفاهیمی است که اخیراً در دستورکار بسیاری از سازمان‌های دولتی قرار گرفته است. ویژگی اصلی آن ارائه خدمات با هزینه کمتر و اثر بخشی بالاتر است و تسهیل کننده ارتباط بین دولت و مردم و رابط مردم و دولت است. دسترسی سریع، آسان و ارزان به اطلاعات موجب نشر سریع اخبار، رویدادها و ارتقای آگاهی‌های عمومی در جامعه می‌شود. از سوی دیگر امکان یادگیری در هر مکان و زمان فارغ از محدودیت‌های فعلی، آموزش همه جانبه  برای کلیه اقشار جامعه را فراهم می‌آورد. لذا فناوری اطلاعات و ارتباطات و تشکیل جامعه ارتباطی در توسعه فرهنگ جامعه تاثیر بسزایی دارد. با بهره گرفتن از فناوری اطلاعات کلیه نظام‌های اداری، تحقیقاتی، قضایی، حکومتی و مانند آن دستخوش تغییر و تحولات شگرفی می‌گردد به گونه‌ای که امکان مشارکت هر چه بیشتر مردم را در فرایند‌ها فراهم می‌کند (Reddick، 2005).

 

عوامل متعددی، زمینه‌های لازم برای تحقق این امر را فراهم می‌آورند كه همگی ناشی از فناوری و پیشرفته‌تر شدن زندگی بشر است و سازمان‌های دولتی برای پاسخ به این پیشرفته‌گی ناگزیرند كه اقدام به ایجاد فرایند‌های الكترونیكی كنند. مهمترین این عوامل عبارتند از:

1. رشد فناوری‌های جدید و به ویژه فناوری اطلاعات: امروزه، فناوری با نرخ فزاینده و به صورت تصاعدی درحال رشد است.
2. رشد اینترنت و فراگیری عمومی استفاده از آن
3. تغییر انتظارات شهروندان و بنگاه‌های اقتصادی: انتظارات مردم درمورد خدمات، محصولات و نیز نحوه و كیفیت ارائه آن به طور روزافزون درحال تغییر است و سازمان‌های دولتی نیز باید بتوانند پاسخگوی این نیازها باشند.

 

 

چکیده

درحال حاضر معماری سازمانی یكی ازعوامل مهم و كلیدی درانجام ماموریت های سازمان ها  محسوب می شود هدف معماری سازمانی این است كه فناوری اطلاعات را از حالت یک ابزار خارج كرده و به یكی از منابع سازمان در كنار سایر منابع تبدیل نماید، بطوری كه در خدمت مامو ریت های سازمان باشد . در حال حاضرسازمان های مختلف به ویژه سازمان های پرتلاطم برای اجرای فرایند معماری سازمانی وبه خصوص برنامه ریزی معماری سازمانی دچارمشكلاتی هستند. فرایند برنامه ریزی و اجرای معماری سازمانی بسیار لخت، كند و فرسایشی بوده ودر نتیجه یا به درس تی اجرا نشده و یا به شكست منجر می شود . این مشكل ناشی از وجود تغییرات زیاد و گسترده و پیچیدگی در كسب و كار سازمان‌هاست. برای حل این مشكل راه حل های مختلفی ارائه شده است . هنگامی كه در مساله ای آشفتگی و تلاطم وجود داشته باشد چابكی یكی از كلید های حل مساله است. چابكی به توانایی برای ایجاد و پاسخگویی به تغییرات محیط متلاطم كسب و كار گفته می شود . چابكی به مفهوم تندی، سرعت، سبكی و زیركی بوده و به خلاقیت، ابتكار و نوآوری نیاز دارد .متدولوژی ها و روش های چابك تطبیق پذیر هستند و خودشان را با تغییرات تطبیق می دهند. معماری سازمانی چابك دارای روش ها و راه حل های مختلفی برای برنامه ریزی و مدلسازی است. در این تحقیق سعی بر این است تا چارچوب C4ISR را با کمک متدولوژی چابک و تجارب عملی چابك ، چابک سازی نماییم .با بكارگیری تجارب عملی چابك مدل های چارچوب كم حجم تر و سریع تر تدوین گردیده و امكان پاسخگویی به تغییرات گسترده كسب و كار سازمانی فراهم می آید.مممممممممممم[1-14]

كلید واژه- چابكی، معماری سازمانی چابك، روش های چابك، مدلسازی چابك، چارچوب چابك، فرایند چابك ، چارچوب C4ISR

 

 

 

فهرست مطالب

1-  فصل اول: کلیات تحقیق    1

1-1- مقدمه    2

1-2- تعریف مساله. 3

1-3- اهداف تحقیق.. 4

1-4- تحقیقات مرتبط… 4

1-5- ساختار پایان نامه. 5

2-  فصل دوم:ادبیات تحقیق    6

2-1- تعریف معماری سازمانی.. 7

2-2- انواع معماری سازمانی.. 8

2-3- فرایند معماری سازمانی.. 8

2-4- تفاوت محصولات معماری سازمانی با روش‌های دیگر. 9

2-5- کاربرد معماری سازمانی.. 10

2-6- جایگاه معماری سازمانی.. 11

2-7- آشنائی با چارچوب‌های معماری سازمانی.. 12

2-7-1- چارچوب معماریِ زكمن.. 15

2-7-2- چارچوب معماریِ سازمانی فدرال.. 16

2-7-3-  چارچوب سازمان خزانه داری.. 19

2-7-4- چارچوب معماری C4ISR.. 20

2-8- چالش‌های روش‌های كلاسیک معماری سازمانی.. 27

2-9-  چابکی در معماری سازمانی.. 31

2-10- اصول حاكم بر معماری سازمانی چابك…. 33

2-11-  اهداف معماری سازمانی چابك…. 34

2-12- به‌کارگیری تجارب عملی چابك در معماری سازمانی.. 35

3-  فصل سوم :روش پیشنهادی    39

3-1- مقدمه    40

3-2- متدلوژی‌های چابک…. 40

3-2-1- متدولوژیDSDM… 42

3-3- چابک‌سازی چارچوب معماری C4ISR.. 44

 

3-3-1- برنامه ریزی ترخیص (تعیین وضعیت موجود). 46

3-3-2-  برنامه ریزی تكرار (تعیین وضعیت مطلوب). 50

3-3-3- برنامه ریزی روزانه (طرح گذار). 54

3-4- بررسی و ارزیابی راه حل چابك پیشنهادی.. 58

4-  فصل چهارم: مطالعه موردی… 60

4-1- مقدمه    61

4-2- محصولات معماری C4isr. 63

4-2-1- محصول معماری AV -1. 63

4-3- رویکرد بررسی،دیدگاه‌ها و محصولات معماری ارائه شده. 64

4-4- محصول معماری OV-1. 65

4-5- محصول معماری OV-5. 66

4-6- محصول معماری OV-6c. 67

4-7- محصول معماری  OV-2. 67

4-8- محصول معماری OV-6b. 69

4-9- محصول معماری OV-7. 71

4-10-  نتیجه گیری.. 72

5-  نتیجه‌گیری و پیشنهادات… 74

5-1- خلاصه تحقیق.. 75

5-2- محدودیت های تحقیق.. 75

5-3- نتایج تحقیق.. 75

5-4- پیشنهادات و کارهای آتی.. 76

مراجع.. 78

 

 

 

فهرست جداول

جدول ‏2‑1-  ماتریس چارچوب سازمان  خزانه داری.. 20

جدول ‏2‑2-  محصولات معماری در چارچوب C4ISR 26

جدول ‏2‑3- تفاوت‌های معماری سازمانی چابك با معماری سازمانی كلاسیك… 34

 

 

 

فهرست شکل‌ها

شکل ‏2‑1- جایگاه معماری سازمانی و ارتباط آن با سایر حوزه‌های سازمان. 11

شکل ‏2‑2- وجه‌ها و دیدگاه‌های مختلف چارچوب معماری زكمن.. 16

شکل ‏2‑3- مؤلفه‌های چارچوب معماری سازمانی فدرال. 17

شکل ‏2‑4- دیدگاه‌های چارچوب معماری c4isr 21

شکل ‏2‑5- تعاملات دیدگاه‌های مختلف چارچوبC4ISR     24

شکل ‏2‑6- پشته مدیریت چابك نیازمندی‌های كاربران. 36

شکل ‏3‑1: فرایند متدلوژی DSDM 43

شکل ‏3‑2-چرخه حیات DSDM… 45

شکل ‏3‑3- دیدگاه‌های چارچوب C4ISR.. 46

شکل ‏3‑4- برنامه ریزی ترخیص… 47

شکل ‏3‑5- یک داستان كاربری ساده و اولیه. 48

شکل ‏3‑6- برنامه ریزی تكرار 51

شکل ‏3‑7-نمونه‌ای از كارت CRC.. 52

شکل ‏3‑8-مدل چابک چارچوب C4ISR.. 56

شکل ‏4‑1-  محصول معماری OV-1 از دید سطح بالا. 65

شکل ‏4‑2- محصول معماری OV-1 از دید سناریوی AV- 1. 65

شکل ‏4‑3- فلوچارت حمله به هدف در قالب محصول معماری OV- 5. 66

شکل ‏4‑4-نمودار توالی فازها در محصول معماری OV-6c. 68

شکل ‏4‑5- نمودار کلاس نودهای شرکت کننده در عملیات ارزیابی و اجرای حمله مطابق با محصول معماری      OV- 2     69

شکل ‏4‑6- نمودار ماشین حالت مطابق با محصول معماری OV-6b. 71

شکل ‏4‑7- مدل منطقی داده مطابق با محصول معماری OV-7. 72

1-1- مقدمه

یكی از مهمترین دلایل كندی و فرسایشی بودن فرایند معماری سازمانی تغییرات مداوم در حوزه فناوری و یا ماموریت های یک سازمان است. یكی از پارادایم های مطرح شده در حوزه معماری سازمانی پارادایم چابكی است. چابكی به معنی تطبیق پذیر بودن در مقابل تغییرات مداوم كسب و كار است.

نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، در راستای انجام ماموریتهای خود، نیازمند سیستمهائی یكپارچه و تعامل پذیر هستند. به منظور رسیدن به سیستمهای مطلوب ابتدا لازم است تا آنها را بصورتی علمی توصیف نمائیم. بهترین راه حل برای ایجاد توصیف های یكدست،‌ یكپارچه، و تعامل پذیر، استفاده از یک چارچوب معماری مناسب است. در صورتیكه هر سازمان، اقدام به توصیف سیستمهای خود نماید، به توصیفهائی ناسازگار و فاقد یكپاچگی و تعامل پذیری خواهیم رسید. با وجود اینكه در اكثر متون به چارچوب زكمن به عنوان اولین چارچوب معماری سامانه های اطلاعاتی اشاره می‌شود، ولی باید گفت كه تلاشی كه در وزارت دفاع آمریكا در جهت معماری سامانه های اطلاعاتی و ارتباطی صورت گرفت، مستقل از چارچوب زكمن و مسائل مطرح شده در آن بود. C4ISR كه در ابتدا برای معماری سامانه های ارتباطی و اطلاعاتی در صحنة عملیات نظامی‌ تدوین شده بود، رفته رفته جای خود را به عنوان یک راه حل ممتاز برای پرداختن به معماری در حوزه های دیگر نیز باز كرد. چارچوب C4ISR بر خلاف زكمن كه شامل شش دیدگاه می‌شد از سه دیدگاه تشكیل شده كه با هم تفاوت عمده دارند، این سه دیدگاه عبارتند از :

دیدگاه عملیاتی(Operational View) : این دیدگاه توصیف كننده وظایف و عملكردهای گره های عملیاتی و گردش اطلاعات بین این گره ها در جهت انجام عملیات ‌است. با بهره گرفتن از نمادهای گرافیكی می‌توان گره ها و عناصر عملیاتی، چگونگی انجام و پشتیبانی عملیات، نحوه گردش و تبادل اطلاعات بین گره ها را مشخص نمود.

دیدگاه سیستمی(System View) : این دیدگاه توصیف كننده سیستمهای اطلاعاتی و چگونگی ارتباط بین آنها در جهت انجام یا پشتیبانی عملیات ‌است. آنچه كه نشان دهنده نقش فناوری در كمك به انجام بهتر ماموریتهای سازمانی بوده، در اینجا توصیف می‌شود. از دیدگاه عملیاتی كه به دیدگاه سیستمی ‌وارد شویم، گره های عملیاتی با سیستم های اطلاعاتی و فواصل با خطوط انتقال اطلاعات جایگزین می‌شوند.

دیدگاه تكنیكی(Technical View) : این دیدگاه توصیف كننده قوانین، مشخصات و ملزومات تعیین شده برای هر سیستم در جهت نیل به اهداف و وظایف تعریف شده آن است. در حقیقت هدف از این دیدگاه، تضمین تطابق در عملكرد سیستم ها با انتظارات خواسته شده از آنهاست

 

هدف نهایی چارچوب معماری C4ISR، افزایش میزان تعامل در سطح سازمان می‌باشد. با توجه به سایر چارچوب های معماری، در چارچوب معماریC4ISR  “استاندارد سازی” بطور کامل مورد توجه قرار می گیرد. یکی از مهمترین اهداف اصلی معماری عملیاتی در چارچوب C4ISR تعریف ملزومات تبادل اطلاعات می‌باشد.

از جمله ویژگی های چارچوب معماری C4ISR می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• محصول گرا
• نمایش اطلاعات و تعامل پذیری