فهرست مطالب

عنوان                                                                                     صفحه

چکیده

فصل اوّل : كلیات پژوهش

مقدمه………………………………………………………………………………………………………….. .2

1-1 بیان مسئله………………………………………………………………………………………………. .4

2-1 اهمیت و ضرورت پژوهش ………………………………………………………………………… .5

3-1 اهداف پژوهش………………………………………………………………………………………… .6

4–1 فرضیه ها و سوالات جانبی پژوهش……………………………………………………………… .7

5-1 تعاریف نظری………………………………………………………………………………………….. .7

6-1 تعاریف عملیاتی……………………………………………………………………………………………………. 9

فصل دوم : ادبیات و پیشینه تحقیق

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………… 12

1-2 مفهوم سلامت………………………………………………………………………………………….. 12

2-2 مفهوم سازمان………………………………………………………………………………………….. 13

3-2 مفهوم سلامت سازمانی………………………………………………………………………………. 13

4-2 تاریخچه سلامت سازمانی…………………………………………………………………………… 14

5-2 تعاریف سلامت سازمانی……………………………………………………………………………. 15

6-2 مولفه های سلامت سازمانی…………………………………………………………………………. 16

7-2 سلامت سازمانی از دیدگاه نظریه پردازان………………………………………………………… 19

8-2 اهمیت سلامت سازمانی در آموزش و پرورش…………………………………………………. 24

9-2 سلامت سازمانی در مدرسه…………………………………………………………………………. 25

10-2 مشخصه های فضاهای کاری سالم ……………………………………………………………… 27

11-2 پیشرفت تحصیلی…………………………………………………………………………………… 28

12-2 پیشرفت تحصیلی و عوامل موثر بر آن…………………………………………………………. 31

13-2 خانواده و پیشرفت تحصیلی………………………………………………………………………. 43

14-2 پیشینه داخلی تحقیق………………………………………………………………………………… 44

15-2 پیشینه خارجی تحقیق………………………………………………………………………………. 46

فصل سوم : روش اجرای تحقیق

مقدمه: …………………………………………………………………………………………………………. 50

1-3روش تحقیق…………………………………………………………………………………………….. 50

2-3 جامعه آماری……………………………………………………………………………………………. 50

3-3 حجم نمونه آماری…………………………………………………………………………………….. 51

4-3 ابزار اندازه گیری داده ها…………………………………………………………………………….. 51

5-3 تعیین روایی و پایایی داده ها………………………………………………………………………. 52

6–3 روش تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………………… 53

فصل چهارم: یافته­ های پژوهش

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………… 55

1-4 ویژگی­های جمعیت­شناختی…………………………………………………………………………. 56

2-4 شاخص های توصیفی پژوهش………………………………………………………………………………..59

3-4 یافته های استنباطی………………………………………………………………………………………………..60

4-4 تحلیل رگرسیون پیشرفت تحصیلی…………………………………………………………………………..67

5-4 یافته های جانبی…………………………………………………………………………………………………….69

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادها

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………… 82

1-5 خلاصه پژوهش……………………………………………………………………………………….. 82

2-5 نتیجه گیری كلی……………………………………………………………………………………….. 82

3-5 فرضیه ها و نتایج آن………………………………………………………………………………….. 83

4-5 نتایج یافته های جانبی………………………………………………………………………………… 85

5-5 محدودیت ها…………………………………………………………………………………………… 89

6-5 پیشنهادات………………………………………………………………………………………………. 89

منابع و مأخذ………………………………………………………………………………………………….. 99

پیوست ها و ضمائم……………………………………………………………………………………………… 100

 

 

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                              صفحه

جدول 1-3: جامعه آماری………………………………………………………………………………………………………………………….. 51

جدول 2-3: سوالات مربوط به هر یک از فرضیه ها در پرسشنامه…………………………………………………………………………….. 53

جدول 3-3: جدول آلفای کرونباخ هر یک از متغیرها…………………………………………………………………………………………… 54

جدول 1-4: توزیع فراوانی و درصد نمونه آماری به تفکیک مدرک تحصیلی……………………………………………………………….. 57

جدول 2-4: توزیع فراوانی و درصد نمونه آماری به تفکیک سابقه کار………………………………………………………………………. 58

جدول 3-4: توزیع فراوانی و درصد نمونه آماری به تفکیک رشته تحصیلی…………………………………………………………………. 59

جدول 4-4: شاخص های توصیفی متغیرهای پژوهش ………………………………………………………………………………………… 60

جدول 5-4: نتایج مقدار کلموگروف اسمیرونوف برای بررسی نرمال بودن توزیع یگانگی نهادی………………………………………..61

جدول 6-4: نتایج ضریب همبستگی پیرسون برای بررسی رابطه یگانگی نهادی با پیشرفت تحصیلی ……………………………………. 62

جدول 7-4: نتایج مقدار کلموگروف اسمیرونف برای بررسی نرمال بودن توزیع ملاحظه گری  ………………………………………….. 62

جدول 8-4: نتایج ضریب همبستگی پیرسون برای بررسی رابطه ملاحظه گری با پیشرفت تحصیلی ……………………………………… 62

جدول 9-4: نتایج مقدار کلموگروف اسمیرونف برای بررسی نرمال بودن توزیع ساختدهی……………………………………………….. 63

جدول 10-4: نتایج ضریب همبستگی پیرسون برای بررسی رابطه ساخت دهی با پیشرفت تحصیلی …………………………………….. 63

جدول 11-4: نتایج مقدار کلموگروف اسمیرونف برای بررسی نرمال بودن توزیع………………………………………………………….. 64

جدول 12-4: نتایج ضریب همبستگی پیرسون برای بررسی رابطه پشتیبانی منابع با پیشرفت تحصیلی……………………………………. 64

جدول 13-4: نتایج مقدار کلموگروف اسمیرونف برای بررسی نرمال بودن توزیع تاکید علمی……………………………………………. 65

جدول 14-4: نتایج ضریب همبستگی پیرسون برای بررسی رابطه تاکید علمی باپیشرفت تحصیلی……………………………………….. 65

جدول 15-4: نتایج مقدار کلموگروف اسمیرونف برای بررسی نرمال بودن توزیع روحیه………………………………………………….. 66

جدول 16-4: نتایج ضریب همبستگی پیرسون برای بررسی رابطه روحیه باپیشرفت تحصیلی……………………………………………… 66

جدول 17-4: خلاصه تحلیل رگرسیون پیشرفت تحصیلی …………………………………………………………………………………….. 67

جدول 18-4: نتایج تحلیل واریانس یکراهه مربوط به عوامل پیشرفت تحصیلی …………………………………………………………….. 68

جدول 19-4: ضرایب رگرسیون پیشرفت تحصیلی…………………………………………………………………………………………………………….68

جدول 20-4: میزان t و سطح معناداری آن در مولفه یگانگی نهادی………………………………………………………………………………70

جدول 21-4: میزان t و سطح معناداری آن در مولفه ملاحظه گری………………………………………………………………………………..70

جدول 22-4: میزان t و سطح معناداری آن در مولفه ساخت دهی ………………………………………………………………………………..71

جدول 23-4: میزان t و سطح معناداری آن در مولفه پشتیبانی ……………………………………………………………………………………..71

جدول 24-4: میزان t و سطح معناداری آن در مولفه تاکید علمی………………………………………………………………………………….72

جدول 25-4: میزان t و سطح معناداری آن در مولفه روحیه…………………………………………………………………………………………73

جدول 26-4: نتایج آزمون اثرات بین گروهی تحلیل واریانس یکراهه مدارک تحصیلی و مولفه های سلامت سازمانی……………73

جدول 27-4: نتایج آزمون اثرات بین گروهی تحلیل واریانس یکراهه رشته تحصیلی و مولفه های سلامت سازمانی………………74

جدول 28-4: نتایج آزمون اثرات بین گروهی تحلیل واریانس یکراهه سوابق کاری و مولفه های سلامت سازمانی………………..75

جدول 29-4: مقادیر ضرایب همبستگی مولفه های سلامت سازمانی و پیشرفت تحصیلی و ضرایب فیشر معادل آنها در دبیران

رشته علوم پایه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….76

جدول 30-4: مقادیر ضرایب همبستگی مولفه های سلامت سازمانی و پیشرفت تحصیلی و ضرایب فیشر معادل آنها در دبیران

رشته علوم ریاضی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….77

جدول 31-4: مقادیر ضرایب همبستگی مولفه های سلامت سازمانی و پیشرفت تحصیلی و ضرایب فیشر معادل آنها در دبیران

رشته علوم انسانی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….78

جدول 32-4: مقادیر ضرایب فیشر جهت مقایسه تفاوت همبستگی در دبیران رشته علوم پایه و ریاضی ……………………………79

جدول 33-4: مقادیر ضرایب فیشر جهت مقایسه تفاوت همبستگی در دبیران رشته علوم پایه و انسانی…………………………….79

جدول 34-4: مقادیر ضرایب فیشر جهت مقایسه تفاوت همبستگی در دبیران رشته علوم ریاضی و انسانی……………………….80

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                صفحه

نمودار1-4: توزیع فراوانی نمونه اماری به تفکیک جنسیت…………………………………………. 57

نمودار2-4: توزیع فراوانی و درصد نمونه آماری به تفکیک مدرک تحصیلی…………………… 58

نمودار3-4: توزیع فراوانی و درصد نمونه آماری به تفکیک سابقه کار…………………………… 59

نمودار4-4: توزیع فراوانی و درصد نمونه آماری به تفکیک رشته تحصیلی…………………….. 60

 

فصل اول

کلیات تحقیق

مقدمه

جهان امروز بیش از هر زمان دیگری به یک جهان سازمانی مبدل شده است بدین ترتیب اهمیت سازمان ها که بیشترین دوران زندگی انسان در آنها سپری می شد روز به روز آشکار تر و نقش آنها در تحقق هدفهای انسانی روشن تر می گردد (جاسبی، 1385، ص42). در واقع سازمانها در رهبردی دنیای معاصر نقش دارند و جایگاه والا و برجسته ای در ساختار فرهنگی و اجتماعی جوامع پیدا کرده اند و بسیاری از فعالیتهای اساسی و حیاتی مربوط به زندگی مردم در سازمانها انجام می گیرد و زندگی بدون وجود سازمان های گوناگون آموزشی، صنعتی، بازرگانی، خدماتی، سیاسی، نظامی و غیره تقریباً مقدور نیست با وجود این، نیل به موفقیت و پیشرفت همه جانبه و تأمین رفاه و آسایش به صرف وجود سازمان ها تحقق نمی یاید، بلکه برای این منظور به سازمان های کار آمد و اثر بخش نیاز است ( کورمن، ترجمه شکر کن،1383). از مهمترین سازمانها می توان به سازمان آموزش و پرورش اشاره کرد که اثر بخش و کارآمدی آن تأثیر بسزایی در فعالیت و رشد سازمان های دیگر دارد. در بین عوامل مختلفی که در توسعه جامعه مطرح می شود، آموزش و پرورش از مهمترین عوامل رشدی به حساب می آید. تعلیم و تربیت سبب افزایش دانش، مهارت، درک و توانایی انسانها می شود (میر کمالی،1383، ص160). بر اساس رویکرد سیستمی، هر جامعه به عنوان یک نظام کلی در نظر گرفته می شود که در درون خود دارای سازمان هایی می باشد، هریک از این سازمانها به منزله یک خرده نظام می بایست در کنار

چکیده:

دریا محیطی پویا و دائما” در حال تغییر است هر کدام از پدیده های دریایی دارای خصوصیات منحصر به فردیدارند. جریان‌ها، امواج داخلی و تلاطم‌ها کوچک مقیاس، لایه بندی افقی و نیز پدیده های دیگر همچون جریان نفوذی، بر تغییرات افقی و قائم سرعت صوت اثر دارند. در این مطالعه در ابتدا بانک اطلاعات پارامترهای هیدروفیزیکی اندازه ­گیری شده و رسوبات دریای عمان در محیط GIS گردآوری گردیده و تغییرات فصلی این داده‌هابه صورت سه بعدی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. با بهره گرفتن از داده ­های اندازه ­گیری شده، کانال‌های صوتی عمیق در دریای عمان شناسایی می‌شود.نتایج نشان می‌دهد، كه اكثر این کانال‌ها در اعماق بین 1600 تا 1800 متری در سواحل جنوبی دریای عمان قرار دارند. با بررسی تغییرات سه بعدی و نیم‌رخ‌های افقی دریای عمان، مشخصمی‌شود كه جریان خروجی از خلیج فارس به دریای عمان باعث ایجاد ناهمگونی افقی در محیطخواهد شد.این پدیده باعث وارونگی نمایه­های قائم دما و شوری می‌شود، و در نتیجه باعث وارونگی نیمرخ سرعت صوت خواهد شد. در این تحقیق، برای بررسی اثر ناهمگونی افقی بر روینحوۀ انتشار صوت از روش تئوری پرتو (در دو حالت وابسته به برد و مستقل از برد) استفاده می‌شود. همچنینهمانندسازی جریان نفوذی در آزمایشگاه و اثر آن بر روی افت و خیزهای سیگنال آکوستیکی در دو فرکانس kHz50 و kHz120 مورد بررسی قرار می‌گیرد. در ضمن از روش تئوری پرتو برای بررسی اثر ناهمگونی‌های قائم بر روی انتشار صوت ناشی از پدیده تغییرات ریز مقیاس استفاده شده است.این مطالعه نشان می­دهد که جریان نفوذی و ساختار ریز قائم سرعت صوت باعث تغییرات در شکل، دامنه، تا خیر زمانی، فشار آکوستیکی و افت و خیزهای سیگنال خواهد شد. به طور مثال، وجود ساختار ریز قائم باعث پخش انرژی صوتی و کاهش مکان‌های تاریک می‌شود. در ضمن در این مطالعه با بهره گرفتن از روش عددی کواردیچر، معادله موج آکوستیکی حل گردید. و برای صحت سنجی مدل از دو مثال معتبر در پیشینه تحقیق استفاده شد و نتایج بدست آمده تطابق بسیار خوبی با این دو مثال را نشان می‌دهد.

کلمات کلیدی: مشخصات آکوستیکی، جریان نفوذی، ناهمگونی‌ها افقی و قائم، شبیه سازی آزمایشگاهی، روش عددی کواردیچر

 

 

فصل اول

 

مقدمه و کلیات

 

 

 

1-1-مقدمه

فناوری ارسال سیگنال صوتی از میان لایه های مختلف آب در سیستم‌های مخابرات زیر آب کاربرد فراوانی دارد. سیگنال‌های آكوستیكی هنگامی كه از میان لایه های آب عبور كنند، در زمان‌های مختلف، دچار تغییراتی بر روی شكل و فاز می‌شوند. اقیانوس محیط پویا و دائما” در حال تغییر است و هر کدام از پدیده­های اقیانوسی دارای خصوصیات منحصر به فردی می­باشند. به طور مثال پدیده­های همچون جریانات، امواج داخلی و تلاطم‌های کوچک مقیاس، لایه بندی افقی، جریانات نفوذی و افت و خیزهای دما و شوری در راستای قائم باعث ایجاد تغییرات بر روی سیگنال آكوستیكی می‌شوند. هر كدام از این پدیده ­ها باعث ایجاد اكو بر روی سیگنال خروجی می­شوند. تنها خصوصیت فیزیکی اقیانوس که بر انتشار امواج آکوستیکی تأثیر می­گذارد، سرعت صوت می­باشد که دارای مقدار عمومی m/s 1500 در اقیانوس­های استوایی و معتدل است (تغییرات چگالی نیز بر انتشار این امواج مؤثر هستند، اما این تغییرات روی تمام ستون آب اقیانوسی قابل چشم پوشی هستند، ولی در لایه ­های رسوبی در کف اقیانوس به عنوان فاكتور مهم در محاسبات در نظر گرفته می‌شود). سرعت صوت در اقیانوس تابعی از سه متغیر است: دما، شوری و فشار (یا عمق). این تابع، تابعی افزایشی از هر سه متغیر است. عبارتی ساده و تجربی برای سرعت صوت (m/s) برگرفته از مطالعه Mackenzie (1981) به صورت ذیل ارائه شده است:

(1-1)

كه c سرعت صوت بر حسب و عمق بر حسب متر و شوری بر حسب واحد در هزار (PPT) در محدوده ، T دما بر حسب درجه سلسیوس می‌باشد. یک بررسی معمولی، نشان می‌دهد سرعت صوت حدود m/s 4 به ازای یک درجه تغییر دما، m/s 5/1 به ازای افزایش صد متر عمق و m/s 1 برای افزایش PPT1 افزایش می­یابد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-2- هدف تحقیق

به طور کلی، ناهمگونی‌های افقی به دلیل جریانات، پدی‌ها[1] و جبهه‌ها به وجود می‌آیند، همچنین ناهمگونی‌های قائم به دلیل ساختار تغییرات ریز قائم دما و یا شوری ایجاد می‌شوند. در دریای عمان یکی از پدیده­های که در مطالعات قبلی به آن اشاره شده است، جریان آب شوری و گرمی است که از خلیج فارس به دریای عمان سرریز می­ شود. مطالعات زیادی در زمینه مشخصات این جریان انجام شده است. ورود این جریان نفوذی به دریای عمان باعث ایجاد وارونگی در دما و شوری در اعماق بین 200 تا 400 متری می‌شود و هر چه این جریان به اقیانوس هند نزدیک‌تر می‌شود از ضخامت آن کاسته می­ شود. این جریان نفوذی باعث ایجاد وارونگی در ساختار قائم سرعت صوت می‌شود. برای بررسی اثر این جریان بر روی انتشار صوت در برخی از مکان‌های ایجاد وارونگی، شبیه سازی انتشار صوت در دو حالت وابسته به برد و مستقل از برد مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به مشکلات و محدودیت‌های آزمایش‌های آکوستیکی در مسیر جریان برون ریز خلیج فارس در محیط واقعی، سعی شده است با بهره گیری از یک مدل آزمایشگاهی، جریان برون ریز خلیج فارس را شبیه سازی نموده، و اثر این جریان را بر روی افت و خیزهای سیگنال آكوستیكی بررسی گردد.

 

 

1-2-1-ضرورت و اهمیت تحقیق

مدل‌سازی دقیق انتشار امواج صوتی، و بررسی اثرات محیطی، اولین قدم در طراحی و ساخت سیستم‌های پیشرفته صنعتی و نظامی دریایی (زیر آبی) و برآورد کار­آیی تجهیزات به کار گرفته شده در محیط زیردریا می‌باشد. تجهیزاتی که بر مبنای امواج صوتی کار می‌کنند در زمینه‌های مخابرات زیردریا، تعیین موقعیت و کشف هدف‌های ناشناخته زیر دریا، کشتی‌رانی، ناوبری و هدایت زیردریایی، کنترل، مراقبت و دفاع ضد زیردریایی، زمین‌شناسی، آشکارسازی زیردریایی، صیادی پیشرفته، اقیانوس نگاری، نقشه برداری و تصویربرداری بستر دریا، و اکتشاف و استخراج منابع نفت و گاز، مورد استفاده قرار می‌گیرند. امروزه ابزار مدل‌سازی و شبیه‌سازی، مهمترین وسیله‌ای است كه استفاده كنندگان، طراحان سیستم و پژوهشگران می‌توانند توسط آن، پارامترهای طراحی سیستم‌های مورد نظر را در شرایط محیطی مختلف بررسی نمایند. ضمن اینكه، این كار (در مقایسه با انجام آزمایش‌های تجربی در دریا) هزینه بسیار كمتر و بازدهی بیشتری دارد.

 

1-2-2- سئوالات اساسی تحقیق

سئوالات اساسی این تحقیق شامل موارد ذیل است :

1. آیا ناهمگونی قائم محیط ناشی از دما و شوری بر روی انتشار صوت تاثیر دارند و چنانچه اثر دارند در چه فركانس هایی بر روی انتشار صوت تاثیر می گذارند؟
2. آیا شار خروجی از خلیج فارس به دریای عمان (ناهمگونی افقی) باعث تغییر شكل و شیفت زمانی سیگنالهای آكوستیكی خواهد شد؟
3. آیا می توان در مدلسازی انتشار سرعت صوت فقط تغییرات قائم یک نیمرخ سرعت در نظر گرفت (مستقل از برد) و یا بایستی چند نیمرخ قائم در نظر گرفته شود؟
4. آیا تغییرات فصلی بر روی افت و خیزهای سیگنال آكوستیكی اثر دارد؟

 

1-2-3- نوآوریها

1. تا کنون هیچ مطالعه ای در زمینه اثر جریان نفوذی (جریان خروجی خلیج فارس به دریای عمان) بر روی انتشار صوت در داخل كشور انجام نشده است.
2. در دنیا تا کنون هیچ مطالعه ای در زمینه اثر پراکندگی به واسطۀ جریان نفوذی در آزمایشگاه انجام نشده است.
3. مطالعه اثر ناهمگونی های قائم ناشی از دما و شوری بر روی انتشار صوت
4. شناسایی کانالهای صوتی عمیق و نیز کانال های سطحی به واسطۀ نفوذ جریان ترموهالاین در دریای عمان

 

1-3- نحوۀ انتشار صوت

یكی از پارامترهای موثر در انتشار صوت، تغییرات نیمرخ سرعت صوت می‌باشد. بر اساس تئوری پرتو چنانچه گرادیان سرعت صوت منفی باشد، پرتوها به سمتی که سرعت صوت کاهش می‌یابد، خم می‌شوند. ولی چنانچه گرادیان سرعت صوت مثبت باشد، پرتوها به سمت بالا خم می‌شوند. در نواحی كه امواج صوتی در آن نفوذ نمی‌کنند، ناحیه تاریك[2] می‌گویند. در ضمن مشابه این موضوع در هوا نیز وجود دارد. یعنی وقتی دمای نزدیک زمین سرد باشد امواج صوتی به پایین خم می‌شوند و بالعكس اگر هوا در ارتفاعات سردتر باشد امواج صوتی به بالا منحرف می‌شوند (شکل 1-1).

شكل1-1 نحوۀ انتشار صوت بر اساس نیمرخ سرعت صوت

 

1-4- كانال صوتی عمیق

نیمرخ قائم سرعت صوت در آب عمیق در شکل (1-2a) نمایش داده شده است. در این شکل عمقی است که کمینه سرعت در آن رخ می­دهد. این عمق، محور کانال صوتی زیر آبی است. بالای این محور، سرعت صوت عمدتا” به دلیل افزایش، دما زیاد می‌شود و در زیر این محور به دلیل فشار هیدروستاتیکی زیاد می­ شود. اگر چشمه صوت روی محور کانال یا نزدیک آن قرار بگیرد، برخی بخش­های انرژی صوتی در کانال به دام انداخته می­شوند و داخل آن منتشر می­ شود، بدون اینکه به سطح و یا بستر برخورد كند. شکل (1-2b) شماتیكی از كانال صوتی عمیق را نشان می‌دهد. این شکل نمونه ­ای از انتشار صوت در کانال است.

شکل 1-2 a)پروفایل آب عمیق نوع اول، b) نمودار پرتویی

 

این نوع موجبر بین عمق­های مشاهده می­ شود. عمق محور کانال معمولا” 1000 تا 1200 متر است. در مناطق استوایی این عمق به 2000 متر و در عرض­های بالاتر به نزدیک سطح منتقل می­ شود. بیشترین مسافت طی شده در کانال‌های صوتی عمدتا” توسط جذب آب دریا محدود می­ شود. انتشار صوت با فرکانس پایین به دلیل جذب پایین در این كانال، می ­تواند تا صدها و بلکه هزارها کیلومتر منتشر شود (Etter, 2003).

 

 

1-5- رفتار موج آكوستیكی در لایه‌ها

1-5- 1- انعکاس

انتشار صوت در سطح دریا، کف دریا، اشیاء غرق شده و تغییرات خصوصیات فیزیکی باعث می‌شوند، که سیگنال‌های اضافی با طول پالس‌های متفاوت در گیرنده مشاهده گردد. همان طوری که در شکل (1-3) مشاهده می­ شود همیشه اولین سیگنال مربوط به سیگنال مستقیمی است که به گیرنده می‌رسد (مسیر یک)، سیگنال بعدی که کمی دیرتر از سیگنال مستقیم می‌رسد، به خاطر انعکاس از بستر است(مسیر دوم)، و مسیر سوم که دیرتر از سیگنال بستر می‌رسد، به دلیل بازتاب از سطح می‌باشد. به دلیل اینکه هر کدام دارای مسافت‌های متفاوتی می‌باشند، بنابراین گیرنده در زمان‌های متفاوتی پالس‌ها را دریافت می کند، و نیز به علت جذب،گسترش هندسی، تفاوت در زمان رسیدن، میزان بازتاب از سطوح مختلف پالس‌های دریافتی شبیه همدیگر نمی‌باشند(Bradley and Stern 2008).

شكل 1-3 نحوه انتشار صوت در یک محیط كم عمق- به همراه سیگنال دریافتی در گیرنده

 

 

 

 

در رابطه با سازمان هایی که قبلا برنامه ریزی استراتژیک سیستم های اطلاعاتی را به صورت کوتاه مدت و بلند مدت انجام داده اند، تحلیل شکاف بین استراتژی های سازمان و تکنولوژی های روز و سیستم های اطلاعاتی از قبل طراحی شده ،نیاز مند باز نگری در روند برنامه ریزی استراتژیک می باشد،که مقاصد آتی، وضعیت فعلی سازمان و ارزیابی میزان شکاف بین آن دو و تدوین نقشه راه یا تعیین مسیر مناسب جهت حرکت از وضعیت فعلی به سوی وضعیت مقصد(آتی) را شامل می شود .

 

در رابطه با تکنولوژی های روز ،در این تحقیق به بررسی شرایط و ویژگی های مرتبط با سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان مبتنی بر ابر ، که به تازگی وارد دنیای تحقیقات آکادمیک گردیده اند، پرداخته ایم و راه های به کارگیری تکنولوژی رایانش ابری در سیستم های اطلاعاتی سازمان را مورد بررسی قرار داده ایم،یعنی از یک طرف جنبه تکنولوژی CloudERP[1] را مورد ارزیابی قرار داده ایم و از سوی دیگر وضعیت برنامه ریزی استراتژیک سازمان ها درجهت استفاده از تکنولوژی های روز را واکاوی نموده ایم .

 

تا آنجا که در رابطه با ارائه نقشه تعالی سازمان ها، مدل کارت امتیازی متوازن(BSC[2] ) ارائه شده توسط شرکت مبنا را اساس طراحی کارت امتیازی جدیدی مبتنی بر تحلیل شکاف بین وضعیت فعلی سازمان و وضعیت مطلوب در رابطه با بهره گرفتن از تکنولوژی های روز(به عنوان مثال رایانش ابری) قرار داده ایم. این تحلیل شکاف از طریق مدل ارئه شده ما، صورت می گیرد، و خروجی آن طراحی کارت امتیازی جدیدی مطابق با تکنولوژی روز باشد. برای رسیدن به اهداف تعیین شده یک مدل Y مانند؛ ارائه می شود و مبنای انتقال به وضعیت آینده آن نیز متدولوژی[3] EAP و تحلیل استراتژیک نقاط قوت و ضعف و فرصت و تهدید از چهار وجه استراتژیکی، سازمانی، مدیریتی و عملیاتی می باشد .

 

کلمات کلیدی :

1- برنامه ریزی استراتژیک فناوری اطلاعات ،2- رایانش ابری ،3- سیستم های اطلاعاتی سازمان ،

4 – برنامه ریزی منابع سازمان ابری

 

فهرست رئوس مطالب

1                                        فصل اول (مقدمه و کلیات تحقیق)               1

1  مقدمه                                                                                                                        2

2  ضرورت و اهمیت موضوع                                                                                   2

3  هدف از تحقیق                                                                                                                    3

4  پرسشها و فرضیات تحقیق                                                                             4

5  مدل مفهومی تحقیق                                                                                                         5

6  محتوای تحقیق در فصول آینده                                                                5

2                                         فصل دوم (ادبیات و پیشینه تحقیق)         7

1  مقدمه                                                                                                                        8

2  سیستم های اطلاعاتی                                            8

2.2.1نسل اول: نرم افزارهای سنتی و قدیمی                              8

2.2.2نسل دوم : سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان – ERP         9

2.2.3نسل سوم : سیستمهای مدیریت گردش کار – WFM             9

2.2.4نسل چهارم : سیستمهای مدیریت فرایندهای كسب و كار BPMS –   10

2.2.5عمده مشكلات سازمان ها قبل از سیستم های اطلاعاتی          11

2.2.6مزایای عمده استفاده از سیستم های اطلاعاتی سازمان       12

2.2.7مهمترین دلایل شکست پیاده سازی سیستمهای اطلاعاتی سازمان     13

2.2.8چارچوب چرخه حیات سیستمهای اطلاعاتی سازمان          14

3  برنامه‌ریزی منابع سازمان (ERP)                                                      15

2.3.1تعریف ERP                                                                                                   15

2.3.2تاریخچه و سیر تحولات سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان(ERP)                              15

2.3.2.1مرحله اول : یکپارچه سازی تولید                                 17

2.3.2.2مرحله دوم : یکپارچه سازی سازمان                              19

2.3.2.3مرحله سوم:یکپارچه سازی با هدف مشتری مداری  20

2.3.2.4مرحلۀ چهارم: یکپارچه سازی بین سازمانی             21

2.3.3بررسی راهبرد های استقرار سیستم برنامه ریزی منابع سازمان           23

4  برنامه ریزی استراتژیک                                                                          25

2.4.1برنامه ریزی                                                                                            25

2.4.2برنامه ریزی و تغییر                                                                                      25

2.4.3استراتژی                                                                                                    25

2.4.4برنامه ریزی راهبردی                                                                                      26

2.4.5مدیریت استراتژیک                                                                                              27

2.4.5.1مراحل مدیریت استراتژیک                                                       27

2.4.5.2مزایای مدیریت استراتژیک                                                    28

2.4.5.3ویژگی های مدیریت استراتژیک                                            28

2.4.5.4تأثیرات مدیریت استراتژیک بر عملکرد سازمان  29

2.4.5.5نحوه تکامل مدیریت استراتژیک                                         29

2.4.6برنامه ریزی استراتژیک و برنامه ریزی استراتژیک فناوری اطلاعات                                          30

2.4.7تعریف برنامه ریزی استراتژیک سیستم ها و فناوری اطلاعات     31

2.4.8مراحل كلی برنامه ریزی استراتژیک سیستمهای اطلاعاتی    32

2.4.9روش های تحلیل استراتژی                                                                             32

2.4.9.1تحلیل swot                                                                                                            34

2.4.9.2مدل x                                                                                                        34

2.4.9.3هدایت کسب و کار                                                                           34

2.4.9.4استراتژی بازار                                                                                              34

2.4.9.5نیروهای رقابتی                                                                                              35

2.4.9.6تحلیل سبد محصولات                                                                        35

2.4.9.7تحلیل محیطی                                                                                                      36

2.4.9.8تحلیل دانش                                                                                                         36

2.4.10مقدمه ای بر ارزیابی متوازن                                                               37

2.4.10.1دیدگاه مالی                                                                                                    39

2.4.10.2دیدگاه مشتری                                                                                                 40

2.4.10.3دیدگاه فرایندهای داخلی                                                    40

2.4.10.4دیدگاه یادگیری و رشد کارکنان                                    41

2.4.11مدل مدیریت استراتژیک مبنا                                                                  42

2.4.12مدل برنامه ریزی استراتژیک Y                                                             54

2.4.13متدولوژی برنامه ریزی معماری سازمانی (EAP)      58

 

5  مفاهیم مورد استفاده در پردازشات ابری(رایانش ابری) 64

2.5.1محاسبات تورین (شبکه ای) Grid Computing                                 64

2.5.1.1مزایای محاسبات تورین                                                             64

2.5.1.2اصول هسته محاسبات تورین                                                    65

2.5.2معماری سرویس گرا                                                                                              66

2.5.3رایانش ابری                                                                                            67

2.5.3.1تعریف محاسبات ابرین                                                                68

2.5.3.2سیر تکامل سبک های محاسباتی                                            69

2.5.3.3برخی دلایل انتخاب محاسبات ابرین                                 70

2.5.3.4اهداف محاسبات ابرین                                                                71

2.5.3.5مدل های تحویل سرویس (آناتومی ابر)                        74

2.5.3.6مدل های استقرار                                        77

2.5.3.6.1     ابر خصوصی Private                                                                    77

2.5.3.6.2   ابر عمومی Public                                                                       78

2.5.3.6.3   ابر ترکیبی Hybrid                                                                   78

2.5.3.6.4   ابر انجمنی Community                                                            78

2.5.3.6.5ابر خاص-منظوره Special Purpose                                              78

2.5.3.7سرویس دهنده گان اصلی                                                             79

2.5.3.7.1     IaaS                                                                                                    79

2.5.3.7.2     PaaS                                                                                                   80

2.5.3.7.3     SaaS                                                                                                   81

3                             فصل سوم (روش تحقیق)                                                    82

1  مقدمه                                                                                                                      83

2  نگاه کلی                                                                                                              83

3  ماهیت مدل CloudERP                                                                                       85

3.3.1بررسی شرایط ERP در رابطه با ابر                                                      85

3.3.2چند سوال اساسی در رابطه با انتقال سیستم های ERP به محیط ابر                                                  87

3.3.2.1عوامل مهم در انتقال سیستم های ERP به محیط ابر چه مواردی هستند ؟                87

3.3.2.2محل فیزیکی ذخیره ی داده های سیستم ERP ،چگونه می باشد و شرایط ایجاد اعتماد متقابل بین ارائه دهنده خدمات ابری و مشتری(کاربر)چگونه است ؟                                                                        88

3.3.2.3مدل چرخه حیات ERP و CloudERPبا نگاه فرایندی   93

3.3.2.4ارائه سیستم ERP بر اساس مدل نرم افزار به عنوان سرویس ، چگونه …؟   94

3.3.2.5چالش های مطرح برای ارائه ERP از طریق ابر،چه مواردی هستند ؟                95

3.3.3انواع پلتفرم های Cloud ERP (در رابطه با انتقال سیستم های اطلاعاتی)                                    96

3.3.4دلایل استفاده از Saas در رابطه با انتقال IT/IS و ERP به Cloud                                                           98

4  ارائه متدولوژی مناسب                                                                          100

3.4.1مراحل و قسمت های مختلف مدل پیشنهادی                     101

4                                                    فصل چهارم (محاسبات و یافته های تحقیق)      109

1  مطالعه موردی– شرکت پست جمهوری اسلامی ایران                  110

2  آشنایی با روند سیرمرسولات پستی                                                  111

4.2.1مرحله قبول                                                                                         111

4.2.2مرحله تجزیه و آماده سازی                                                                        112

4.2.3مرحله رھسپاری و حمل و نقل                                                                      112

4.2.4مرحله توزیع                                                                                         112

3  بررسی مدل پیشهادی در شرکت پست ( مطالعه موردی )     113

4.3.1توصیف وضعیت فعلی                                                                                              113

4.3.2معماری سیستم ها و تکنولوژی وضع موجود( سرویس رهگیری مرسولات پستی) :                   125

4.3.2.1سیستم قبول(معرفی نرم افزارجامع دفترپستی)  125

4.3.2.2سیستم های رهگیری مرسولات                                                 127

4.3.2.3سیستم های نمایش عملکرد سیستم رهگیری                130

4.3.2.4نمایش شماتیک ارسال اطلاعات سرور مراکز استان ها و سرور های شهرستان     133

4  بیان خصوصیات مدل پیشنهادی و ارزیابی مدل پیشنهادی 147

5                                             فصل پنجم (نتیجه گیری و پیشنهادات) 158

1  خلاصه تحقیق                                                                                                      159

2  بررسی مزایای رهیافت پیشنهادی                                                    159

3  محدودیتها و زوایای پوشش داده نشده                                       160

4  اقدامات آتی                                                                                                   161

6                           پیوست – منابع و مآخذ                                              162

فهرست جداول

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شماره		صفحه
1	جدول 1-2 مقایسه نسل های مختلف سیستم های اطلاعاتی	10
2	جدول2-2 سیر تکامل ERP	16
3	جدول 3-2 مقایسه روش های تحلیل استراتژی	33
4	جدول 4-2 بیان دیدگاه های جدید برای برنامه ریزی استراتژیک	37
5	جدول 5-2 فرایند تشخیص فرایند های کلیدی شرکت[6]	50
6	جدول 6-2 مشخص نمودن سطوح بلوغ زیر فرایند های مدیریت انبار و تدارکات در شرکت	51
7	جدول 7-2 طراحی نقشه استراتژیک 1- شرکت رضا نور	52
8	جدول 8-2 طراحی نقشه استراتژیک 2-شرکت رضا نور	52
9	جدول 9-2 مدل های برنامه ریزی استراتژیک بر اساس تحلیل شکاف بین وضعیت فعلی و مقصد آتی	54
10	جدول 10-2 مقایسه متدولوژی ها و مدل های برنامه ریزی استراتژیک سازمان[12]	58
11	جدول 11-2 فازهای اصلی متدولوژی EAP و خروجی ها[12]	60
12	جدول 12-2 انواع خروجی های فازهای EAP [12]	61
13	جدول 13-2 انواع تقسیم بندی مدل های رایانش ابری	69
14	جدول 14-2 تعاریف واژگان مرتبط با رایانش ابری[23]	73
15	جدول 15-2 مقایسه مدل های استقرار رایانش ابری	77
16	جدول 16-2 مقایسه مدل های سرویس های اصلی ارائه شده در رایانش ابری	79
17	جدول 17-2 سرویس دهندگان زیرساخت به عنوان سرویس[2و13]	80
18	جدول 18-2 سرویس دهندگان سکو به عنوان سرویس[2و13]	80
19	جدول 19-2 سرویس دهندگان نرم افزار به عنوان سرویس[2و13]	81
20	جدول 1-3 سطوح مدل برای دستیابی به سیستم های اطلاعاتی ابری	96
21	جدول 2-3 مسئولیت های وابسته به مدیریت سرویس های رایانش ابری	97
22	جدول 3-3 ماهیت استراتژیک Cloud	103
23	جدول 4-3 آنالیز SWOT یا TOWS، رایانش ابری	104
24	جدول 5-3 آنالیز SWOT یا TOWS، سیستم های منابع سازمان	104
25	جدول 6-3 دسیابی به استراتژی های ترکیبی مطلوب برای سیستم های منابع سازمانی ابری	105
26	جدول 7-3 انتخاب معیار های کلیدی (تکنولوژی جدید) بر اساس نظرات خبرگان شرکت	106
27	جدول 8-3 مجموع امتیازات هر فرایند نسبت به معیارها توسط هر کدام از خبرگان (کارشناس 1)	106
28	جدول 9-3 امتیاز فرایند های کلیدی با توجه به معیارهای تعیین شده	107
29	جدول 1-4 نقشه استراتژیک شرکت پست	118
30	جدول 2-4 بررسی وضعیت استراتژی ها طبق مدلSWOT	119
32	جدول 3-4 معماری داده – ارتباطات بین موجودیت ها و فرایند CRUD	137
33	جدول 4-4 معماری سیستم های کاربردی – ماتریس ارتباط سیستم به فرایند	137
34	جدول 5-4 آنالیز SWOT یا TOWS، شرکت پست ج.ا.ا – وضعیت فعلی	138
35	جدول 6-4 آنالیز SWOT یا TOWS، شرکت پست ج.ا.ا – با در نظر گرفتن شرایط سیستم های منابع سازمانی ابری	139
36	جدول 7-4 دسیابی به استراتژی های ترکیبی مطلوب برای سیستم های منابع سازمانی ابری	141
37	جدول 8-4 انتخاب معیار های کلیدی (تکنولوژی جدید) بر اساس نظرات خبرگان شرکت	144
38	جدول 9-4 امتیاز فرایند های کلیدی با توجه به معیارهای تعیین شده	145
39	جدول 10-4 کارهای مرتبط صورت گرفته توسط دیگران در رابطه با CloudERP	148
40	جدول 11-4 کارهای مرتبط صورت گرفته توسط دیگران در رابطه با ERP و BSC	149
41	جدول 12-4 مقایسه یافته های این پژوهش و کارهای مرتبط (استفاده از تکنولوژی ابر برای منابع سازمان)	150
42	جدول 13-4 بیان خصوصیات راهکارهای پیشنهادی– مقایسه با سیستم های منابع سازمان	151
43	جدول 14-4 بیان خصوصیات راهکارهای پیشنهادی – مقایسه با مدل های تحلیل استراتژیک	151
44	جدول 15-4 بیان خصوصیات راهکارهای پیشنهادی – مقایسه با دیدگاه های جدید برای برنامه ریزی استراتژیک	152
45	جدول 16-4 بیان خصوصیات راهکارهای پیشنهادی–مقایسه با مدل برنامه ریزی مبنا (دیدگاه های فرایند و استراتژی)
46	جدول 17-4 بیان خصوصیات راهکارهای پیشنهادی – مقایسه با مدل های برنامه ریزی استراتژیکی که بر اساس تحلیل شکاف بین وضعیت فعلی و مقصد آتی هستند	152
47	جدول 18-4 بیان خصوصیات راهکارهای پیشنهادی-مقایسه با متدولوژی ها و مدل های برنامه ریزی استراتژیک سازمان	153
48	جدول 19-4 قیمت های ارائه شده برای پیاده سازی سیستم های منابع سازمانی (شرکت مایکروسافت)[32]	154
49	جدول 20-4 قیمت های ارائه شده برای خدمات پردازش ابری در زمینه سیستم های منابع سازمانی (شرکت مایکروسافت)[32]	154
50	جدول 21-4 قیمت های ارائه شده برای خدمات پردازش ابری جهت بسته های ماشین های مجازی (شرکت تبیان)	154
51	جدول22-4 قیمت های ارائه شده برای خدمات پردازش ابری جهت بسته های فضای ذخیره سازی (شرکت تبیان)	154
52	جدول 23-4 قیمت های ارائه شده برای خدمات پردازش ابری جهت بسته های خدماتVPC (شرکت تبیان)	155
53	جدول 24-4 برآورد هزینه های فعلی سرویس رهگیری شرکت پست ج.ا.ا	156
54	جدول 25-4 برآورد هزینه های فعلی سرویس رهگیری شرکت پست ج.ا.ا (شرکت تبیان)	156
55	جدول 26-4 برآورد هزینه های فعلی سرویس رهگیری شرکت پست ج.ا.ا (شرکت مایکروسافت)	157
56	جدول 27-4 مقایسه ای بین (نیازهای کمی)-ارائه سیستم های منابع سازمان بر اساس تقاضاو روش های سنتی	158
57	جدول 28-4 مقایسه ای بین (نیازهای کیفی)-ارائه سیستم های منابع سازمان بر اساس تقاضاو روش های سنتی	158

 

فهرست تصاویر و نمودار

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شماره		صفحه
1	شکل 1- 1 روش انجام این تحقیق	6
2	شکل 1-2 چارچوب چرخه حیات سیستمهای اطلاعاتی سازمان[4]	14
3	شکل2-2 سیر تکاملی ERP[4]	16
4	شکل 3-2 میزان تمایل به نسخه های مختلف برنامه ریزی منابع سازمان	22
5	شکل 4-2 میزان تمایل به MRP,ERP	22
6	شکل 5-2 مراحل كلی برنامه ریزی استراتژیک سیستمهای اطلاعاتی [8]	32
7	شکل 6-2 رابطه علت و معلولی در مدل کارت امتیازی متوازن[6]	41
8	شکل 7-2 ساخشکل 7-2 ساختار شماتیک مدل راهی به تعالی مبنا[6]	43
9	شکل 8-2 نقشه راه مدل مدیریت استراتژیک مبنا[6]	43
10	شکل 9-2 نتایج تحلیل وضعیت موجود	44
11	شکل 10-2 تحلیل محیط نزدیک سازمان(آنالیز پورتر)	45
12	شکل 11-2 آنالیز PESTLE در یک نگاه[6]	45
13	شکل 12-2 طبقه بندی ذی نفعان از دید اثر پذیری و اثر گذاری (ماتریس طبقه بندی ذی نفعان)	46
14	شکل 13-2 مدل یکپارچه جهت شناسایی عوامل بحرانی موفقیت و شایستگی ها[6]	47
15	شکل 14-2 تعیین استراتژی کلان شرکت- تعیین وضعیت شرکت در ارتباط با عوامل داخلی و خارجی[6]	48
16	شکل 15-2 روش های تدوین استراتژی ها(و راهکار ها) در مدل مبنا[6]	49
17	شکل 16-2 استراتژی های ترکیبی،آنالیز SWOT یا TOWS [6]	49
18	شکل 17-2 مکانیزم تدوین اهداف کمی در مدل مبنا[6]	53
19	شکل 18-2 ساختار کامل کارت امتیازی برای شرکت رضا نور	54
20	شکل 19-2 مراحل اصلی مدل استراتژیک Y، (جهت تحلیل شکاف وضع فعلی و مطلوب سازمان)[3]	55
21	شکل 20-2 اجزای EAP برنامه ریزی معماری سازمانی	59
22	شکل 21-2 تکنولوژی سرویس گرایی-فرایند کسب و کار هم نوایی[2]	66
23	شکل 22-2 تکنولوژی سرویس گرایی-فرایند کسب و کار چیدمان[2]	67
24	شکل 23-2 تمایل به سمت محاسبات ابرین	67
25	شکل 24-2 سطوح مدل برای محاسبات ابری	69
26	شکل 25-2 سیر تکامل سبک های محاسباتی[13]	70
27	شکل 26-2 مدل های اصلی تحویل سرویس در محاسبات ابرین[2و13]	75
28	شکل27-2 پشته مرجع محاسبات ابرین[22]	76
29	شکل 1-3 فرایند تحقیق ( در فصل سوم )	84
30	شکل 2-3 تمایل به سمت استفاده از رایانش ابری در نرم افزارهای منابع سازمان	86
31	شکل 3-3 نمایش لایه ای مدل محاسبات ابری[38]	88
32	شکل 4-3 تکنولوژی معماری پایگاه داده ابر(رییس و مرئوس)	89
33	شکل 5-3 مدیریت منابع داده، جهت ذخیره سازی داده ها در ابر	89
34	شکل 6-3 فرایند استفاده از منابع ابری (برنامه ها و پایگاه های داده)، در یک سیستم ابری مجتمع	90
35	شکل 7-3 فرایند استفاده از برنامه ها، بر اساس تقاضای کاربر و یا کلاینت	90
36	شکل 8-3 یک برنامه به طور کامل در ابر مستقر شود	92
37	شکل 9-3 قسمتی از برنامه ها در ابر مستقر شوند	92
38	شکل 10-3 مدل چرخه حیات ERP و CloudERPبا نگاه فرایندی[27]	93
39	شکل 11-3 تمایل به سمت استفاده از مدل های مختلف سرویس رایانش ابری (Iaas,Saas,Paas)	99
40	شکل 12-3 رابطه بین استراتژی های سازمان و تکنولوژی و سیستم های اطلاعاتی(فعلی و مطلوب)	100
41	شکل 13-3 مراحل و قسمت های مدل پیشنهادی	101
42	شکل 1-4 ساختار سازمانی وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور	115
43	شکل 2-4 نمودار تشکیلات شرکت پست ج.ا.ا وابسته به وزارت ارتباطات و فن آوری اطلاعات	115
44	شکل 3-4 نمودار تشکیلات شرکت پست جمهوری اسلامی ایران – مرکز فناوری اطلاعات	120
45	شکل 4-4 سیستم رهگیری مرسولات پستی – صفحه جستجو	122
46	شکل 5-4 سامانه مدیریت اطلاعات اشیا و مدارك پیداشده	122
47	شکل 6-4 مدیریت جغرافیایی و کدگذاری کشور	123
48	شکل 7-4 سیستم یکپارچه پست صوتی	123
49	شکل 8-4 سایت سفارش تمبر شخصی – شرکت پست جمهوری اسلامی ایران	124
50	شکل 9-4 بازار الکترونیک شرکت پست	125
51	شکل 10-4 رهگیری مدارك خودرو	125
52	شکل 11-4 سرویس پست الکترونیک	126
53	شکل 12-4 سیستم قبول مرسولات-جهت ورورد اطلاعات مرسولات	128
54	شکل 13-4 سیستم توزیع-جهت پیگیری وضعیت ارسال مرسولات	129
55	شکل 14-4 سیستم دریافت امضای دریافت کننده-نرم افزار اسکن امضا	130
56	شکل 15-4 سایت رهگیری مرسولات پستی	131
57	شکل 16-4 جزئیات حرکت مرسوله به سمت مقصد	131
58	شکل 17-4 ارائه گزارشات مدیریتی در رابطه با آمار مرسولات پستی	132
59	شکل 18-4 گزارش عملکرد هر استان (شامل جزئیات عملکرد شهرستان های آن )در رابطه مرسولات پستی	132
60	شکل 19-4 مشاهده جزئیات عملکرد هر دفتر واقع در هر شهرستان در رابطه با مرسولات پستی	133
61	شکل 20-4 نمونه ای از گزارشات ارسال اطلاعات (تعداد مرسولات) برای یک دفتر پستی	133
62	شکل 21-4 معماری تکنولوژی – معماری ایستگاه های کاری (مدل مفهومی)	134
63	شکل 22-4 نمایش روند نمایش اطلاعات مربوط به سیستم گزارشات مدیریتی	135
64	شکل 23-4 سرور های مرتبط با سیستم رهگیری	135
65	شکل 24-4 معماری سیستم های کاربردی – ارتباط بانک اطلاعاتی و سیستم ها	136
66	شکل 25-4 معماری داده- سیستم رهگیری مرسولات	136
67	شکل 26-4 معماری سیستم های کاربردی – ارتباط نرم افزار به عناصر زیرساخت و بانک اطلاعاتی	137
68	شکل 27-4 معماری پیشنهادی – ارتباط بانک های اطلاعاتی و برنامه ها	142
69	شکل 28-4 معماری پیشنهادی –   ارتباط بانک های اطلاعاتی و سرورهای مجازی وفیزیکی	143
70	شکل 29-4 معماری پیشنهادی – ارتباط نرم افزار به عناصر زیرساخت و بانک اطلاعاتی	143

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1            فصل اول (مقدمه و کلیات تحقیق)

 

 

 

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                        صفحه

فصل اول: کلیات

1-1 زمینه پژوهش                                                                                                                 1

1-2 اهداف پژوهش (هدف کلی و اهداف ویژه)                                                                               9

1-3 سؤالات پژوهش                                                                                                              9

1-4 تعاریف واژه ­ها                                                                                                              10

1-5 پیش­فرض­های پژوهش                                                                                                    11

1-6 محدودیت­های پژوهش                                                                                                   12

فصل دوم: زمینه­ و پیشینۀ تحقیق

2-1 چهارچوب پژوهش                                                                                                      13

2-2 بر مطالعات انجام شده                                                                                          24

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

3-1 نوع پژوهش                                                                                                              35

3-2 جامعه پژوهش                                                                                                           35

3-3 نمونه­های پژوهش                                                                                                       35

3-4 مشخصات واحدهای مورد پژوهش                                                                                   35

3-5 روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه                                                                               35

3-6 محیط پژوهش                                                                                                           36

3-7 ابزار و روش گردآوری اطلاعات                                                                                           37

3-8 تعیین اعتبار و اعتماد علمی ابزار گردآوری اطلاعات                                                                    39

3-9 روش تجزیه و تحلیل داده ­ها                                                                                                 40

3-11 ملاحظات اخلاقی                                                                                                           41

فصل چهارم: نتایج تحقیق

4-1 یافته­ های پژوهش                                                                                                             42

4-2 جداول                                                                                                                         43

فصل پنجم: بحث و بررسی یافته­ ها

5-1 بحث و تفسیر نتایج پژوهش                                                                                                81

5-2 نتیجه ­گیری نهایی                                                                                                              94

5-3 کاربرد یافته­ ها و پیشنهادات برای پژوهش­های بعدی                                                                    96

فهرست منابع                                                                                                                        98

پیوست­ها

چکیده انگلیسی

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                        صفحه

جداول شماره 4- 1 : تعیین مشخصه های فردی و اجتماعی واحدهای مورد پژوهش                              43

جداول شماره 7- 5 : خصوصیات استعمال سیگار در میان واحدهای مورد پژوهش                                47

جدول شماره 8 : توزیع فراوانی واحدهای مورد پژوهش بر حسب استعمال سیگاردر زمان انجام مطالعه        50

جداول شماره 12-9: توزیع واحدهای مورد پژوهش سیگاری بر حسب خصوصیات استعمال سیگار           51

جداول شماره 29-13: تعیین توزیع فراوانی استعمال سیگار در دانشجویان پسر دانشگاه علوم پزشکی گیلان  55

جداول شماره 33- 30: توزیع واحدهای مورد پژوهش برحسب پاسخ به سئوالات سازه های مختلف الگوی باور بهداشتی                                                                                                                         72

جدول شماره 34: توزیع واحدهای مورد پژوهش برحسب میزان مطلوبیت نمره سازه های مختلف الگوی باور بهداشتی                                                                                                                        76

جدول شماره 35 : مقایسه میانگین نمرات سازه های مختلف الگوی باور بهداشتی در خصوص استعمال سیگاردر گروه دانشجویان سیگاری و غیر سیگاری                                                                                77

جداول شماره 38- 36 : برآورد ضرایب رگرسیونی عوامل پیش بینی کننده استعمال سیگار مبتنی بر الگوی باور بهداشتی بر اساس مدل لجستیک رگرسیون                                                                             78

 

فصل اول

بیان مسأله

سلامتی مفهوم وسیعی دارد و تعریف آن تحت تاثیر میزان آگاهی و طرز تلقی جوامع با شرایط گوناگون جغرافیایی و فرهنگی قرار می گیرد، ضمن اینکه سلامتی یک روند پویاست و با گذشت زمان مفهوم آن  تغییر خواهد کرد. قدیمی ترین تعریفی که از سلامتی شده است عبارتست از بیمار نبودن. پندر(1996)
می گوید” تمام افراد سالم به طور یکسان سالم نیستند “. این جمله نشان می دهد که مفهوم سلامتی مطلق نبوده و نسبی می باشد و هر فرد در مقایسه خود با شرایط قبلی اش و یا مقایسه خود با دیگران آنرا معنی
می کند و در زمانها و مکانهای مختلف ممکن است مفهوم آن متفاوت باشد(1). طبق آخرین تعریف سازمان جهانی بهداشت سلامتی یک مساله چند بعدی است که سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی را
در بر می گیرد(2).

در چند دهه اخیر سلامتی به عنوان یک حق بشری و یک هدف اجتماعی بیان شده است(1). در این دیدگاه جدید سلامتی به عنوان یک حق اساسی برای انسان، یک بخش تلفیق یافته توسعه و پیشرفت و یک هدف اجتماعی جهانی در نظر گرفته شده است. باید  یادآور شد که سلامتی جزء مسئولیتهای فردی، کشوری و بین المللی بوده و حفظ آن یک سرمایه گذاری عمده اجتماعی است و برای ارتقاء سلامت باید به تمام ابعاد و جوانب سلامتی فردی و سلامت کلی جامعه توجه کرد(3).

 

همانگونه که دامنه بسیار وسیعی از تعاریف مرتبط با سلامتی وجود دارد، تعیین کننده های فراوان و متنوعی هم بر سلامت افراد جامعه تاثیرگذارند که مهمترین آنها شامل وراثت، عوامل فردی، عوامل اجتماعی، عوامل محیطی، سبک زندگی افراد، نظام مراقبت بهداشتی و خدمات ارائه شده است. آمارها حاکی از آن است که 53 درصد از علل مرگ و میرها به سبک زندگی، 21 درصد به عوامل محیطی، 16 درصد به عامل ارث و10 درصد به سیستم ارائه خدمات بهداشتی درمانی مربوط می باشد(1).

امروزه متخصصان سلامت شیوه زندگی را یکی از مهمترین عوامل موثر بر سلامتی می دانند و اهمیت سبک زندگی مطلوب تاحدی است که امروزه شاخه جدیدی در علوم پزشکی به نام ” طب سبک زندگی” بوجود آمده که کاربرد آن در پیشگیری و کنترل بیماریهاست(1). باید گفت سبک زندگی ترکیبی از الگوهای رفتاری و عادات فردی (نظیرعادات غذایی، تحرک و عدم تحرک، تفریحات سالم، اعتیاد به دخانیات و الکل، ارتباط با سایر افراد جامعه و…) بوده و خود تحت تاثیر عوامل متعددی همچون فرهنگ، نژاد،مذهب، وضعیت اقتصادی و اجتماعی و… می باشد(4). سبک زندگی بسیاری از جنبه های زندگی ما را شامل شده و بر سلامت ما تاثیر می گذارد. سبک زندگی افراد در خانواده ها پایه ریزی شده و از طریق روابط متقابل افراد با والدین، دوستان، خواهر، برادر و افراد هم سن و سال آموخته می شود. از این رو سبک زندگی افراد با یکدیگر متفاوت بوده و تحت تاثیر عوامل فردی و اجتماعی است(5) .

برای آنکه بتوانیم برنامه ریزی مناسبی برای حفظ و ارتقاء سلامت افراد جامعه داشته و سبک زندگی مطلوب را ترویج دهیم، ابتدا باید عوامل خطر تهدید کننده سلامتی راشناسایی کنیم. بررسی های متعدد نشان داده است که مهمترین عوامل خطر تهدید کننده سلامتی عبارتند از: رژیم غذایی نامناسب، بی تحرکی، کمی فعالیت بدنی و مصرف سیگار. این عوامل از اصلی ترین علل بروز بیماریهای قلبی، هایپرتانسیون، چاقی، دیابت نوع2، استئوپروز، پوسیدگی دندانها، سکته های مغزی و تعدادی از سرطانها می باشند(6). کنترل عوامل خطر در سبک زندگی و عادات  غیربهداشتی مانند تغذیه نامناسب، فقدان فعالیت ورزشی، استعمال سیگار، مصرف الکل و مواد مخدر تقریبا سبب کاهش حدود 50 درصد از مرگهای زود هنگام می شود(7).

اگرچه سلامت و تندرستی مساله ای است که باید در میان تمام اقشار و گروه های سنی جامعه مورد توجه باشد، اما به دلیل نقش  تعیین  کننده  جوانان  به  عنوان  سرمایه های انسانی هر جامعه ای، تندرستی آنها باید در محور توجه باشد(1). جوانان  به علت اینکه در معرض استرسها و فشارهای زیاد روحی بوده و غالبا در مورد آینده  خود  نگرانیهای بسیاری دارند، ممکن است در این مرحله از زندگی شیوه های سالم  یا ناسالم سبک زندگی را برگزینند(4). این دوران به علت اینکه افراد اغلب عادات و رسوم زندگی و نگرشها را کسب می کنند، زمانی است که بیشترین تغییرات در فرد اتفاق می افتد. خطرپذیری بخشی از فرایند رشد جوانان است اما به دلیل اینکه آگاهی کمی نسبت به پیامدهای خطر دارند با مشکلات زیادی مواجه
می شوند(8). گزارش سازمان جهانی بهداشت حاکی از آنست که 70 درصد مرگها بدنبال رفتارهایی رخ
می دهند که در نوجوانی رخ داده و قابل اصلاح بوده اند. بنابراین از آنجا که افراد جوان در عین با نشاط و فعال بودن ممکن است درک صحیحی از ارزش تندرستی نداشته باشند، لذا تمرکز بر نیازهای بهداشتی و سلامتی آنان این شانس را افزایش می دهد که بزرگسالان آینده یک روش زندگی سالم داشته باشند(9).

استعمال سیگار یکی از عوامل مهم تهدید کننده سلامتی افراد خصوصا جوانان بوده و یکی از اولویت های بهداشت عمومی برای كاهش شیوع مصرف سیگار، پیشگیری از سیگاری شدن جوانان است .استدلال برای  پیشگیری از مصرف سیگار در جوانان بر این پایه است كه اگر مصرف سیگار در دوران جوانی شروع نشود سیگاری شدن فرد در آینده احتمال كمتری دارد. به عبارتی دیگر هرقدر کشیدن سیگار در سنین پایین تر شروع شود احتمال ترک آن در بزرگسالی کمتر است. حتی  تجربه نامكرر مصرف سیگار در جوانی خطر مصرف سیگار در بزرگسالی را به طور چشمگیری افزایش می دهد. بنابراین برای كاهش شیوع مصرف سیگار متمركز كردن  اقدامات  پیشگیری و كنترل در این گروه سنی پرثمر خواهد بود(10).

سیگار نسبت به مواد مخدر ماده ای است که به آسانی در دسترس عموم قرار دارد و قبح اجتماعی آن نیز کم است. بنابر این مردم بویژه جوانان و نوجوانان به آسانی به استعمال سیگار روی می آورند و در اثر تداوم مصرف به آن معتاد می شوند. اعتیاد به سیگار علاوه بر عوارض جسمانی و روانی در فرد، سلامت جامعه را از نظر فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی نیز مورد  تهدید  قرار می دهد(11).

بر اساس اطلاعات ارائه شده توسط مرکز پیشگیری و کنترل بیماریهای ایالات متحده مهمترین و قابل پیشگیری ترین علت مرگ در آمریکا مصرف سیگار می باشد. در این کشور سالانه 443000 نفر بر اثر استعمال سیگار گرفتار دام مرگ می شوند(12). اگر الگوهای کنونی استفاده از تنباکو در ایالات متحده ادامه یابد حدود 5 میلیون فرد زیر 18 سال در اثر بیماریهای ناشی از سیگار دچار مرگ زودرس می شوند(13).

آمارها حاکی از آنست که در حال حاضر در کل جهان حدود یک میلیارد و سیصد میلیون نفر سیگاری وجود دارد و برآورد می شود تا سال 2030 یک میلیارد نفر دیگر از بزرگسالان جوانتر شروع به کشیدن سیگار خواهند کرد. 47 درصد مردان و 12 درصد زنان در جهان سیگار می کشند. تا پایان قرن بیستم مصرف دخانیات حدود 62 میلیون نفر(52 میلیون مرد و10 میلیون زن) را در کشورهای توسعه یافته از بین برده است که حدود نیمی از این مرگها در سنین 35 تا 69 سالگی اتفاق افتاده است(14). بر اساس برآوردهای سازمان جهانی بهداشت در سال 2015، مصرف سیگار در مقایسه با ایدز 50 درصد بیشتر مرگ و میر را در برخواهد داشت و 10 درصد تمامی مرگ و میرها در جهان مرتبط با مصرف سیگار خواهد بود(15).
بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی مصرف سیگار در کشورهای توسعه یافته 20 درصد  مرگهای قابل پیشگیری را تشکیل می دهد و از سوی دیگر باعث افزایش خطر ابتلا به بیماریهای مختلف به خصوص بیماریهای قلبی عروقی، ریوی و بدخیمی ها و… می گردد. درعین حال روند سیگاری شدن در کشورهای پیشرفته رو به کاهش است  به  طوری  که شیوع سیگار کشیدن در آمریکا  از 4/36 درصد در سال 1997 به 3/22 درصد در سال 2004 رسیده است. بر عکس در کشور هندوستان 4 برابر و در گینه نو سه برابر افزایش یافته است (16). طبق آمار اعلام  شده  توسط  وزارت بهداشت  در سال 1380 شاخص مصرف سیگار در کل  کشور در افراد بالای 15 سال 2/13 عدد سیگار است (در شهر 7/12 درصد و در روستا 9/11درصد) (14). رئیس مرکز سلامت محیط وزارت  بهداشت در سال 1390 عنوان نمود 21 درصد مردان و 1 درصد زنان به طور روزانه سیگار می کشند. سیگاریها سالانه  1740 میلیارد  تومان  صرف خرید  و استعمال سیگار می کنند و سالانه 3 برابر همین مبلغ در کشور خرج درمان بیماریهای ناشی از مصرف و استنشاق سیگار
می شود(17). بر اساس طرح بررسی سلامت و بیماری در ایران توسط معاونت  پژوهشی  وزارت بهداشت که در سال 1380 صورت گرفته است، در گروه سنی 15  تا  69  سال  تعداد  افراد  سیگاری 6/14 درصد از کل جمعیت کشور است و این تعداد در مردان بطور معناداری بیشتر است(2/27 درصد در مقابل4/3 درصد) (18).

به عقیده اغلب محققین کلید اکثر انحرافات اجتماعی دو چیز است: سیگار و الکل. ارتباط  نزدیکی  بین مصرف سیگار و انحرافات مختلف وجود دارد. در کسانی که سیگار می کشند احتمال مصرف الکل، برقراری روابط جنسی نامشروع، افت تحصیلی و مصرف مواد مخدر خیلی بیشتر است به نحوی که  مصرف  سیگار را دروازه این انحرافات می نامند. فقر نیز که سر منشاء اغلب انحرافات اجتماعی است توسط دخانیات تشدید می گردد، چرا که  مصرف  دخانیات  منابع  قلیل خانواده های  فقیر را از غذا و سایر ضروریات زندگی به سویی دیگر معطوف می دارد(19). علت واحدی برای شروع سیگار در نوجوانان  وجود ندارد، بلکه کشیدن سیگار رفتار پیچیده ای است که با عوامل روانی- اجتماعی، بیوشیمیایی و اقتصادی – سیاسی در ارتباط است(20). مطالعات متعددی به تعیین علل شروع و تداوم استعمال سیگار در میان گروه های مختلف جامعه پرداخته اند. در بسیاری از آنها مهمترین  انگیزه مصرف سیگار در بین نوجوانان  خودنمایی است  زیرا با این عمل آنها می خواهند به دیگران  نشان دهند که بزرگ شده اند و دوران کودکی را پشت سر گذاشته اند(21). سایر عوامل  زمینه ساز عبارتند از: سیگاری بودن شخصیت های انتخاب شده به عنوان الگو، وجود فرد سیگاری در خانواده(بویژه پدر)، ارزان بودن و دسترسی راحت به سیگار، جنسیت(مذکر)، خریدن و روشن کردن سیگار برای والدین، سطح اجتماعی-اقتصادی والدین، دوستان سیگاری و تعارف سیگار که در این میان داشتن والدین و دوستان سیگاری و تعارف سیگار و تکرار این عمل مهم ترین عوامل در تداوم سیگار کشیدن است(22). جهت پیشگیری از مصرف سیگار  باید توجه ویژه ای به جوانان نمود. جوانان بدلیل عوامل خطراجتماعی، جمعیتی، محیطی و فردی بیشتر در معرض استعمال سیگار هستند. عوامل خطر اجتماعی و جمعیتی مرتبط با استعمال سیگار شامل خانواده با وضعیت اجتماعی و اقتصادی پایین است. عوامل خطر محیطی شامل دسترسی و موجود بودن سیگار، مصرف سیگار توسط همکلاسی ها، خواهر و برادرها و بی توجهی والدین به این مساله می باشد. عوامل خطر فردی شامل کمبود اعتماد به نفس، وجود این عقیده  که استعمال سیگار منفعت دارد و ناتوانی در رد کردن پیشنهاد استفاده از تنباکو می باشد(23).

در مقابل ازعوامل بازدارنده استعمال سیگار می توان به اعتقادات و پایبندی به دستورات و احکام مذهبی و انجام فرایض دینی(شرکت در نماز، مراسم مذهبی، مطالعات مذهبی، شرکت در گروه ها و انجمنهای مذهبی) اشاره نمود(24).

برای داشتن درک صحیح از رفتارهای نامناسب بهداشتی افراد جامعه و جهت پیشگیری از نهادینه شدن سبک های نامناسب زندگی(مانند استعمال سیگار)ضروری است عوامل موثر بر بروز اینگونه رفتارها شناسایی شده و مداخلات بهداشتی مناسب توسط مراقبین بهداشتی انجام شوند(25). توصیه شده که در برنامه ریزی ها به منظور مطالعه و تغییر رفتار و انجام پژوهشهای کارآمد از الگوها و نظریه های مطالعه رفتار استفاده شود(26). الگوها و نظریه ها راهنمای فعالیتهای بهداشتی و ارتقاء سلامت هستند. نظریه ها
می توانند به پرسشهای برنامه ریزان در مورد اینکه چرا مردم رفتار مطلوب مورد نظر را ندارند و چگونه باید رفتارها را تغییر داد پاسخ دهند(27). الگوی باور بهداشتی[1] که یکی از پرکاربردترین مدلها در زمینه رفتارهای بهداشتی می باشد به عنوان یک مدل فردی مطالعه رفتار بهداشتی است که رابطه بین اعتقاد بهداشتی و رفتار بهداشتی را می سنجد و بر این فرضیه استوار است که رفتار پیشگیری کننده بر اساس اعتقاد شخص است. این الگو در دهه 1950 میلادی توسط گودفری هوکبام [2] و اروین روزن استاک [3]در آمریکا پایه ریزی(21) و سپس توسط بیکر و میمن [4]در سال 1974 برای  بالا بردن  کارایی آن اصلاح شد. این الگو یکی از اولین تئوریهایی است که منحصرا برای رفتارهای مربوط به سلامت بوجود آمد و درآغاز به عنوان یک شیوه ساختاری برای بیان و پیش بینی رفتار بهداشتی و پیش گیری کننده مطرح و توسعه پیدا کرد. الگوی باور بهداشتی در ابتدا به منظور توضیح دلایل عدم مشارکت افراد در برنامه های پیشگیری یا تشخیص بیماری مطرح گردید. سپس در این مدل تجدید نظر شد و انگیزه های بهداشت عمومی، پاسخ افراد به بیماری و رفتار در نقش بیمار و پذیرش رژیمهای درمانی را نیز در برگرفت و در طراحی و اجرای برنامه های آموزشی نیز بکار رفت. این مدل تئوریهای تصمیم گیری روانشناختی را (که در تلاش برای توضیح عمل در قالب یک موقعیت انتخابی هستند) به یک تصمیم شخصی در مورد رفتارهای بهداشتی جایگزین مرتبط می سازد. همچنین مداخلاتی را پیشنهاد می کند که احتمالا مشارکت افراد را در رفتارهای محافظت کننده سلامتی افزایش می دهد و می تواند چارچوبی موثر به منظور تدوین استراتژیها و برنامه های آموزش سلامت باشد. مدل اعتقاد بهداشتی اینطور فرض می کند که کنش وابسته به سلامت بستگی به وقوع همزمان سه دسته از عوامل دارد: 1- وجود انگیزش کافی (یا نگرانی بهداشتی) تا موجب برجسته سازی و قابل توجه نشان دادن مسائل بهداشتی گردد. 2- این باور که شخص نسبت به یک مسئله بهداشتی جدی یا در برابر پیامدهای آن ناخوشی یا اختلال، حساس(آسیب پذیر) می باشد که اغلب تهدید درک شده نامیده می شود. 3- این باور که پیگیری یک توصیه بهداشتی خاص، در کاهش تهدید درک شده و با یک هزینه قابل قبول از نظر ذهنی مفید خواهد بود. این الگو در پژوهشهای رفتاری، پیشگیری اولیه و پیشگیری ثانویه مورد استفاده قرار گرفته است. با این وجود این کاربردها را می توان در قالب سه دسته جای داد:
1) مدلسازی پژوهش رفتاری و ایجاد ابزار. 2) پیشگیری اولیه، یعنی هنگامی که الگوی باور بهداشتی برای آموزش بهداشت در مورد پیشگیری از بیماری یا برای حفاظت اختصاصی بر علیه بیماریها نظیر ایمن سازی بکار رفته است. 3) غربالگری بیماریها، پذیرش درمان و سایر وظایف مربوط به پیشگیری ثانویه. برخی از نمونه پژوهشهایی که در آنها از مدل الگوی باور بهداشتی استفاده شده است بدین قرارمی باشد: ایجاد مقیاس اعتقاد بهداشتی برای ایدز، ارتقاء استفاده از کلاه ایمنی، ابزار غربالگری سرطان PESTAN(به خاطر محدودیت سایت در درج بعضی کلمات ، این کلمه به صورت فینگیلیش درج شده ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به صورت فارسی نوشته شده است)، ارتقاء رفتار تغذیه ای سالم، تعیین عوامل پیش بینی کننده رفتارهای بهداشتی در دانشجویان، استعمال دخانیات در دانشجویان، مدل سازی اجتماعی- روانشناختی برای افراد دیابتی، ترویج واکسیناسیون بر علیه هپاتیت، غربالگری سرطان دهانه رحم و غربالگری پوکی استخوان و سل(21و28). با بهره گرفتن از الگوی باور بهداشتی و تعیین عوامل موثر بر استعمال سیگار می توان به خوبی برای پیشگیری از بروز(پیشگیری اولیه) این رفتار نامناسب بهداشتی برنامه ریزی کرد(29). مفروضات اصلی این الگو عبارتند از تهدید درک شده [5] (که خود تحت تاثیر دو عامل حساسیت درک شده[6] و شدت درک شده [7] می باشد)، موانع درک شده[8]، منافع درک شده[9] و راهنماهای عمل[10]و خودکارآمدی[11]. براساس این مدل برای اتخاذ عملکردهای پیشگیری کننده از کشیدن سیگار، افراد باید نخست در برابر مسئله (ابتلا به سیگار کشیدن یا مواجهه با دود آن) احساس خطر نمایند(حساسیت درک شده) و سپس عمق این خطر و جدی بودن عوارض مختلف آن در ابعاد جسمی، اجتماعی، روانی و اقتصادی خود را درک کنند(شدت درک شده) و مفید و قابل اجرا بودن برنامه پیشگیری از کشیدن سیگار را باور نموده(منافع درک شده) و خود را قادر به غلبه بر عوامل بازدارنده از ترک سیگار بدانند(موانع درک شده) تا در نهایت به عملکرد پیش گیری کننده از کشیدن سیگار اقدام کنند(29). اگر چه برخی محققین بیان کرده اند که برای درک بهتر دلایل رفتارهای پیچیده مانند استعمال سیگار باید الگوی باور بهداشتی با الگوهای دیگری همچون تئوری عمل منطقی[12] ادغام شود، اما با این وجود الگوی باور بهداشتی بدلیل گنجاندن دو مقوله  باورهای  بهداشتی و فاکتورهای اجتماعی در درون خود می تواند یک مدل خوب برای پیش بینی رفتارهای مرتبط با استعمال سیگار باشد(25).

اگرچه اعتیاد به سیگار یکی از معضلات جوامع انسانی است که در تمامی اقشار جامعه، از بیسواد تا تحصیل کرده مشاهده می شود ولی وجود آن در قشر تحصیل کرده سیستم بهداشت و درمان کشور یکی از معضلاتی است که تاثیرات مخرب روی این سیستم می گذارد(30). مرگ زودرس و قابل پیشگیری  میلیونها  نفر از افراد آموزش دیده و مهارت یافته در سنین دارای حداکثر بازدهی که خود نقش مهمی در کنترل و مبارزه با مصرف سیگار دارند فراتر از حدود ملی است. آنها می توانند به مردم آموزش داده و از سیاستهای جهانی کنترل اعتیاد حمایت نمایند(31). رفتار دانشجویان علوم پزشکی که صاحبان آینده مشاغل پزشکی و بهداشتی هستند، باید الگویی برای سایر افراد، خصوصا کسانی که از خدمات آنها بهره می جویند باشد. لذا این گروه بایستی انسانهایی آراسته به صفات عالی و انسانی باشند و در کار خود دقیق و دلسوز باشند تا بتوانند اعتماد کسانی را که از خدمات آنها بهره می جویند  جلب  نمایند(32). عقاید، نگرش و رفتارهای بهداشتی دانشجویان علوم پزشکی می تواند سرویسهای درمانی را که آنها برای بیماران خود ارائه  می نمایند  تحت تاثیر قرار دهد. به همین دلیل آگاهی، رفتار،  عملکرد و نگرش کارکنان بهداشتی هم در عمل و هم درآموزش، عامل اساسی پیشرفت سیاستهای کنترل دخانیات محسوب می شود (33).

پرستاران بهداشت به عنوان اعضاء تیم بهداشتی – درمانی نقش به سزایی جهت نیل به این اهداف دارند. طبق تعریف انجمن بهداشت عمومی آمریکا، پرستار بهداشت  کسی است که ” ارتقاء و حفاظت از سلامت مردم، با تکیه بر دانش پرستاری، بهداشت عمومی و علوم اجتماعی ” را برعهده داشته و فعالیت وی متوجه افراد، خانواده ها، گروه ها و جمعیتها می باشد(34). پرستاران  بهداشت  جامعه  وظایف  متعددی  را برعهده دارند از جمله بررسی، برنامه ریزی، سازمان دهی و اجرای برنامه های توسعه سلامتی برای گروه های سنی مختلف و یا برای مشکلات بهداشتی موجود در جامعه. شناسایی گروه های آسیب پذیر که در آنها احتمال بروز مشکلات بهداشتی بیشتر از سایر گروه هاست و طرح ریزی برنامه های خدماتی در میان آنها جهت کاهش میزان خطر از وظایف پرستاران بهداشت جامعه می باشد(3).

جوانان کشورمان با پذیرش در دانشگاه و دوری از خانواده موقعیت جدیدی را تجربه می کنند. این گروه عظیم به دلایل مختلفی همچون شرایط سنی، تالمات روحی ناشی از دوری خانواده، فشارهای روحی و روانی، عدم حضور و کنترل والدین، احساس رشد و استقلال شخصی، استقلال نسبی مالی، وجود دوستان سیگاری و … گروهی در معرض خطر برای استعمال سیگار هستند. بنابر این با توجه به مطالب فوق و همچنین گزارشهای متفاوت در خصوص عوامل موثر بر استعمال سیگار و همچنین به علت تاثیرات فراوانی که گروه های پزشکی بر الگوپذیری، نگرش و باورهای مردم در خصوص مسائل مختلف بهداشتی دارند لزوم انجام مطالعه ای جهت مشخص نمودن شیوع و علل گرایش به سیگار در دانشجویان گروه پزشکی ضروری به نظر می رسد. بدین منظور پژوهشگر بر آن شد تا از طریق تعیین و شناسایی عوامل پیش بینی کننده استعمال سیگار مبتنی بر الگوی  باور بهداشتی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی گیلان، گامی هر چند کوچک در ارتقاء سطح سلامت دانشجویان و  آینده سازان  میهن  عزیزمان بردارد. لازم به ذکر است  که مطالعات  متعدد وجود دارند که در آنها از تمامی سازه های الگوی باور بهداشتی  استفاده نشده و فقط از چند سازه این مدل استفاده شده است (25و29) در این مطالعه پژوهشگر فقط به بررسی 4 سازه آسیب پذیری درک شده ، شدت درک شده ، موانع و منافع درک شده پرداخته است. امید آنکه نتایج حاصل از این مطالعه بتواند راهگشای برنامه ریزی های آتی در جهت کاهش استعمال سیگار در میان دانشجویان دانشگاه های علوم پزشکی کشور باشد.

[1] health belief  model

[2] Godfery Hochbaum

[3] Irwin Rosen stock

[4] Becker & Maiman

[5] perceived Threat

[6] perceived Susceptibility

[7] perceived Severity

    فهرست مطالب

عنوان                                                                                                   صفحه

 

چکیده

 

فصل اول کلیات تحقیق

مقدمه………………………………………………………………………………….. 2

بیان مسئله…………………………………………………………………………….. 5

چارچوب نظری تحقیق………………………………………………………………. 6

اهمیت موضوع تحقیق……………………………………………………………….. 7

هدفهای تحقیق………………………………………………………………………… 8

سوالات پژوهش……………………………………………………………………… 8

تعاریف مفاهیم ……………………………………………………………………….. 9

تعاریف نظری ……………………………………………………………………….. 9

تعاریف عملیاتی………………………………………………………………………. 9

 

فصل دوم: ادبیات پژوهش

مقدمه………………………………………………………………………………….. 12

بهره وری چیست؟……………………………………………………………………. 13

جمع بندی از تعاریف بهره وری……………………………………………………… 18

برداشتهای نادرست از بهره وری……………………………………………………. 18

جلوه ها، انواع، سطوح و ارکان بهره وری………………………………………….. 21

بهره وری از دیدگاه قرآن…………………………………………………………….. 24

راهبردهای بهره وری………………………………………………………………… 25

عوامل موثر در افزایش سطح بهره وری…………………………………………….. 33

عوامل ساختاری سازمان و بهره وری……………………………………………….. 51

اهمیت منابع انسانی و دیدگاه های نوین………………………………………………. 53

بهره وری در ایران…………………………………………………………………… 55

نقش مدیریت در بهبود بهره وری……………………………………………………. 59

مدیریت چیست و چگونه تعریف می شود؟………………………………………….. 61

عوامل مدیریتی موثر بر بهره وری………………………………………………….. 65

عوامل برنامه ریزی………………………………………………………………….. 66

عوامل سازماندهی و به کارگیری نیروی انسانی…………………………………….. 79

عوامل رهبری……………………………………………………………………….. 101

عوامل نظارتی……………………………………………………………………….. 111

عوامل هماهنگی……………………………………………………………………… 115

نظام سلامت………………………………………………………………………….. 119

شاخصهای سلامت……………………………………………………………………. 123

پیشینه تحقیق ………………………………………………………………………… 124

پیشینه تحقیق در ایران……………………………………………………………….. 124

پیشینه تحقیق در جهان……………………………………………………………….. 131

جمع بندی…………………………………………………………………………….. 134

شکل مفهومی…………………………………………………………………………. 140

 

فصل سوم: روش اجرای پژوهش

مقدمه………………………………………………………………………………….. 142

روش تحقیق………………………………………………………………………….. 143

جامعه آماری………………………………………………………………………….. 143

روش نمونه گیری……………………………………………………………………. 143

توصیف ابزار گردآوری داده ها……………………………………………………… 144

اعتبار وروائی………………………………………………………………………… 144

طرح پژوهش و روش تحلیل داده ها…………………………………………………. 147

 

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

مقدمه………………………………………………………………………………….. 151

یافته های توصیفی …………………………………………………………………… 152

یافته ها ی مربوط به سوالات تحقیق…………………………………………………. 155

 

فصل پنجم: بحث و تفسیر

مقدمه………………………………………………………………………………….. 200

خلاصه تحقیق انجام شده……………………………………………………………… 200

نتایج حاصل از تحقیق……………………………………………………………….. 201

بحث و نتیجه گیری…………………………………………………………………… 204

پیشنهادات…………………………………………………………………………….. 204

پیشنهاد به مدیران و برنامه ریزان …………………………………………………… 204

پیشنهاد به سایر پژوهشگران…………………………………………………………. 206

محدودیتهای تحقیق……………………………………………………………………. 207

محدودیتهای قابل کنترل………………………………………………………………. 207

محدودیتهای غیر قابل کنترل…………………………………………………………. 208

منابع………………………………………………………………………………….. 209

ضمائم………………………………………………………………………………… 213

 

از آنجایی که درجه رشد و توسعه یافتگی کشورها به لحاظ اقتصادی به میزان بهره گیری مطلوب و بهینه از منابع و امکانات موجود جهت رسیدن به هدفهای اقتصادی آنها دارد، از این رو می توان گفت بهره وری از ارزش خاصی در استراتژی توسعه جامعه برخوردار می باشد، و به عنوان سنگ محک و معیار شناخت بهبود وضعیت اقتصادی در تمامی سطوح اقتصادی مورد توجه قرار می گیرد. شاید عامل کلیدی در بین تمام عوامل موثر بر بهره وری ˛ عامل مدیریتی باشد.عاملی که با ترکیب منابع اقتصادی ˛ تکنولوژیکی ˛ سازمانی ˛ انسانی˛ اطلاعاتی می تواند به اداره کارآمد و اثر بخش سازمان بپردازد. به تعبیر دیگر باید گفت که عوامل مدیریتی موثر بر بهره وری تسلط بر مهارتهایی است که امکان ایفای درست و صحیح وظایف را در شرایط سازمانی عملی می سازد.پس در این بررسی سعی شده است ابتدا به شناخت عوامل مدیریتی موثر بر بهره وری سازمان پرداخته و سپس با بهره گرفتن از نظرات مدیران و کارکنان دانشگاه علوم پزشکی تهران به اولویت بندی این عوامل مدیریتی مورد نیاز مدیران در انجام وظایف مدیریتی اقدام شود.برای تحقق این امر به جمع آوری نظرات با بهره گرفتن از پرسشنامه 36 سوالی که در 5 بخش تنظیم گردیده اقدام و از بین جامعه مدیران و کارکنان دانشگاه علوم پزشکی تهران به تعداد6979 نفر ، از تعداد 364 نفر شامل 57 نفر مدیر 307 نفر غیر مدیر به عنوان نمونه انتخاب شدند.روش نمونه گیری در این پژوهش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای و تصادفی ساده است. سپس با بهره گرفتن از نرم افزار spss  به تجزیه و تحلیل اطلاعات و ارائه فراوانی، درصد، خی دو و شاخص مطلوبیت، آزمون فریدمن و آزمون u من ویتنی پرداخته شده است.

با توجه به سوالات پژوهش و پس از تجزیه وتحلیل آماری نتایج نتایج نشان داد که :

عوامل مدیریتی موثر بر بهره وری سازمان  کدامند؟

الف) برنامه ریزی ب) سازماندهی  ج) رهبری  د) هماهنگی ه) نظارت و) هماهنگی

عوامل مدیریتی موثر بر بهره وری سازمان به ترتیب اولویت کدامند؟

الف) اولین عامل اثر گذار در بهره وری نیروی انسانی عامل رهبری است.

ب) دومین عامل اثر گذار در بهره وری نیروی انسانی عامل سازماندهی است.

ج) سومین عامل اثر گذار در بهره وری نیروی انسانی عامل نظارت و کنترل است.

د) چهارمین عامل اثر گذار در بهره وری نیروی انسانی عامل برنامه ریزی است.

ه) پنجمین عامل اثر گذار در بهره وری نیروی انسانی عامل هماهنگی است.

 

ﻓﺼﻞ اول

ﻛﻠﻴﺎت ﺗﺤﻘﻴﻖ

 

مقدمه

بهبود بهره وری موضوعی بوده است که از ابتدای تاریخ بشر و در کلیه نظامهای سیاسی و اقتصادی مطرح بوده است. اما تحقیق در مورد چگونگی افزایش بهره وری بطور سیستماتیک و در چهارچوب مباحث علمی تحلیلی از حدود ۲۳۰ سال پیش به این طرف بطور جدی مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است. واژه «بهره وری» برای نخستین بار بوسیله فرانسوا کنه ریاضیدان و اقتصادان طرفدار مکتب فیزیوکراسی (حکومت طبیعت) بکار برده شد. «کنه» با طرح جدول اقتصادی ، اقتدار هر دولتی را منوط به افزایش بهره وری در بخش کشاورزی می داند. در سال ۱۸۸۳ فرانسوی دیگری بنام لیتره بهره وری را دانش و فن تولید تعریف کرد. با شروع دوره نهضت مدیریت علمی در اوایل سالهای ۱۹۰۰، فردریک ونیسلو، تیلور و فرانک و لیلیان گیلبریث به منظور افزایش کارائی کارگران، درباره تقسیم کار ، بهبود روشها و تعیین زمان استاندارد، مطالعاتی را انجام دادند. کارائی بعنوان نسبتی از زمان واقعی انجام کار به زمان استاندارد از پیش تعیین شده تعریف شد. بطور مثال اگر از کارگری در ۸ ساعت کار انتظار تولید ۱۰۰ واحد محصول را داشته باشیم اما در عمل کارگر مزبور ۹۶ واحد تولید کند گفته می شود کارائی آن ۹۶% است.

عوامل بسیاری درتعریف و دیدگاه های مکاتب مختلف نسبت به بهره وری موثرند. از گذشته بهره وری مورد توجه صاحب نظران و محققان رشته هایی مانند اقتصاد روانشناسی صنعتی و سازمانی حسابداری؛ فیزیکدانان؛ مهندسان و مدیران بوده است .درک دانش؛ تجربه؛ زمینه ها و شرایط محیطی موجب تعریف وتفسیر آنها از بهره وری به شیوه های مختلف گردیده است. در باره اینکه چگونه سازمانها؛ گروه ها؛ انسانها؛ ماشینها در محیطهای مختلف کار کنند و بهره وری آنان چگونه باید سنجیده شود هررشته اصول وبینش خاص خود را دارد. اهمیت مفاهیم مدیریت با توجه به سهم آنان در بهره وری سازمانی است. مدیران باید در مورد بهره وری در کوتاه مدت و بلند مدت تصمیم گیری نمایند تا با مشکلات ناشی از عدم رشد بهره وری مواجه نشوند.

به طور کلی می تـــوان گفت راه های افزایش بهره وری در شرکتهای مختلف متفاوت است .از این رو، ضروری است ابتدا شناخت کاملی از وضعیت موجود شرکت به دست آورده سپس شروع به بررسی راه های افزایش بهره وری کرد.

گــــرچه تعاریف عمومی زیادی برای بهره وری وجود دارد ولی به منظور قابلیت اجرایی کردن آن، تعریف بهره وری می بایست هماهنگ و سازگار با نیازهای ویژه و معین سازمان باشد تا بتواند محیطی بهره ور جو با کارکنانی مشوق برای اجرای بهره وری ایجاد کند و اگر مکانیسمی مناسب برای مشارکت کلیه کارکنــــان تدوین و به کار گرفته شود می توان گفت قدمهــــای موثری در ایجاد بهره وری برداشته شده است.

از میان تعاریف گوناگون این تعریف به منظور ما نزدیکتر است:

بهره وری عبارت است از استفاده مطلوب ٬موثر و بهینه از مجموعه امکانات ٬ ظرفیتها ٬ سرمایه ها ٬ عمر ٬ فکر ٬ اندیشه و توان و استعدادها در یک واحد زمان و استفاده مطلوب از همه لحظات.

مثلا” با 2ساعت مطالعه در روز 30 صفحه از کتاب خوانده میشود و میانگین درک مطلب 60 درصد است.اگر ما بتوانیم با صرف همان 2 ساعت و مطالعه 30صفحه کتاب٬میانگین درک و بهره مطالعه را به 80 درصد برسانیم به بهره وری رسیده ایم.

بهره وری افزایش ساعت مطالعه  و میزان کار ٬ خواندن و کار کردن نیست ٬ بلکه میزان بهره بردن بیشتر از امکانات ثابت مورد نظر است.

دو مولفه مهم بهره وری عبارتند از : کارایی و اثربخشی.

کارایی را می توان درست انجام دادن کار و اثربخشی را میتوان کار درست انجام دادن قلمداد کرد.

در تعیین عوامل مؤثر بر بهره وری نظرات متفاوتی وجود دارد و هر یک از دانشمندان و صاحبنظران عواملی را به عنوان عامل مؤثر مشخص کرده اند و به طور اجمال عواملی چون آموزش شغلی مستمر مدیران و کارکنان، ارتقاء انگیزش میان کارکنان برای کار بهتر و بیشتر، عوامل مدیریتی ٬ ایجاد زمینه های مناسب بطور ابتکار و خلاقیت مدیران و کارکنان، برقراری نظام مناسب پرداخت مبتنی بر عملکرد و برقراری نظام تنبیه و تشویق، وجدان کاری و انضباط اجتماعی تحول در سیستم و روشها که نقش حساس و کلیدی دارند، تقویت حاکمیت و تسلط سیاستهای سازمان بر امور، صرفه جوئی به عنوان وظیفه ملی در بهره وری مؤثر می باشد.
ولی تمام مؤلفان این رشته تقریباً در این باب اتفاق نظر دارند که برای افزایش سطح بهره وری تنها یک علت خاصی را نمی توان ارائه نمود بلکه عنوان می کنند که ارتقاء بهره وری را باید معلول ترکیبی از عوامل گوناگون دانست.بر این اساس در این تحقیق سعی شده است عوامل  مدیریتی ( شامل : برنامه ریزی٬ سازماندهی٬ نظارت و کنترل ٬ هماهنگی٬ رهبری ) به عنوان یکی از موارد تاثیر گذار در بهره وری بررسی شود.

 بیان مسئله تحقیق

بهره وری  استفاده موثر و کارآمد از ورودی ها یا منابع برای تولید یا ارائه خروجی ها است.ورودی ها یا نهاده ها  منابعی (نظیر انرژی- مواد اولیه – سرمایه – و نیروی کار) هستند که برای خلق خروجی یا ستانده (که عبارت است از کالاهای تولید شده یا خدمات ارائه شده توسط یک سازمان ) استفاده می شود.

بهره وری برای هر کشور و سازمان ضروری بوده و اساس رشد اقتصادی است.بهره وری تولید ناخالص داخلی را افزایش داده رقابت پذیری را بیشتر می کند و در نهایت باعث زندگی بهتر می شود.آنچه در سازمان خمیر مایه بهره وری است انسانهای فرهیخته و دانش آفرین است که با درایت توان تبدیل فکر به محصول کالا یا خدمات دارند.

اساس بهره وری در سازمان فکر واندیشه است یعنی زمانی که انسانهای سازمان در تفکر بهره ور شدند، به راحتی می توانند مجموعه امکانات مادی و انسانی سازمان را به خوبی ترکیب و تولید ثروت نمایند.بهره وری منابع انسانی تصادفی حاصل نمی شود.بلکه لازم است بسترهای آن فراهم و چرخه مدیریت بهره وری در سازمان طراحی و پیاده سازی و پیش نیازهای ساختاری و سازمانی آن نیز فراهم و دائما” مورد توجه همه سازمان باشد.در این بین آنچه نقش محوری در بهره وری دارد بالنده نمودن کارکنان است که بتوانند ظرفیت های جدید ایجاد نمایند.

همانطور که می دانیم عوامل و علل متعددی میتواند موجبات کاهش یا ارتقاء بهره وری را بدنبال داشته باشند.از آن جمله : آموزش ، وجود فضا و شرایط مناسب کاری ،وجود مدیریت صحیح و …می باشد.

در این بین عوامل مدیریتی به عنوان عامل کلیدی و اصلی محسوب می شوند چرا که بدون بهره مندی از مدیریت صحیح و توانمند،امکان ایجاد با بهبود دیگر عوامل موثر بر بهره وری نیروی انسانی امکان پذیر نمی باشد.

در این بررسی شاخصهای عوامل مدیریتی در قالب وظایف مدیریتی عنوان شده اند.سوال اصلی در این تحقیق این است که کدام یک از عوامل مدیریتی ( شامل برنامه ریزی ، به کارگیری نیروی انسانی (سازماندهی)، فرماندهی(رهبری) ، هماهنگی (وحدت بخشیدن همه کوششها و فعالیتها) و نظارت ) از دیدگاه مدیران ، در بهره وری نیروی انسانی بیشترین تاثیر را دارد.

 

چارچوب نظری تحقیق

چهارچوب نظری استفاده شده در این تحقیق فراگردهای مدیریت از دیدگاه هانری فایول و مهارت های پنجگانه مدیران از دیدگاه دوبرین و رویکرد الگوریتم  آگاروال است.

کارایی و اثربخشی عملکرد مدیران مستلزم استفاده از مهارتهای مدیریتی است.که این مهارتها از دیدگاه دوبرین شامل:

1. ادراکی: توانایی درک موقعیتها و شرایط محیطی 2. فنی :توانایی کاربرد ابزار و وسایل فنی برای تولید  3.انسانی :توانایی کار با و به وسیله افراد   4. تشخیصی : توانایی تشخیص و شناسایی فرصتها و تهدیدات محیط داخل و خارج    5. سیاسی :توانایی حفظ قدرت و جلوگیری از تهدید قدرت توسط دیگران.

در رویكرد الگوریتم آگاروال مجموعه اقداماتی به شرح زیر برای بهبود بهروه وری در سازمان باید صورت پذیرد:

1. تعیین اهداف و تقدم و تاخر آنها نسبت به همدیگر