فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                  صفحه

چکیده……………………………………………………………………………………………… 1

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1مقدمه …………………………………………………………………………………………. 3

1-2بیان مسأله………………………………………………………………………………………..3

1-3اهمیت و ضرورت تحقیق………………………………………………………………………. 5

1-4اهداف تحقیق………………………………………………………………………………….. 6

1-4-1 اهداف اصلی…………………………………………………………………………………6

1-4-2 اهداف فرعی…………………………………………………………………………………7

1-5 سؤالات تحقیق………………………………………………………………………………….7

1-5-1 سؤال اصلی تحقیق………………………………………………………………………….. 7

1-5-2 سؤالات فرعی تحقیق……………………………………………………………………….. 7

1-6 تبیین فرضیه های تحقیق…………………………………………………………………………7

1-6-1 فرضیه اصلی تحقیق………………………………………………………………………… 7

1-6-2 فرضیه های فرعی تحقیق……………………………………………………………………. 8

1-7 متغیرهای تحقیق……………………………………………………………………………….. 8

1-7-1 متغیر مستقل………………………………………………………………………………….8

1-7-2 متغیر وابسته………………………………………………………………………………….8

1-8 تعریف عملیاتی واژه ها، متتغیرها و اصطلاحات تحقیق…………………………………………..8

1-9 قلمرو تحقیق………………………………………………………………………………….. 9

1-9-1 قلمرو موضوعی………………………………………………………………………………9

1-9-2 قلمرو مکانی………………………………………………………………………………….9

1-9-3 قلمرو زمانی………………………………………………………………………………….9

خلاصه فصل…………………………………………………………………………………………9

فصل دوم: ادبیات، مبانی نظری و پیشینه تحقیق

2-1 مقدمه………………………………………………………………………………………….12

2-2 مهندسی مجدد چیست؟………………………………………………………………………..12

2-3 تعریف مهندسی مجدد…………………………………………………………………………13

2-4 نکات قابل توجه در مفهوم مهندسی مجدد………………………………………………………14

2-5 رابطه مهندسی مجدد و کایزن…………………………………………………………………..15

2-6 مدیریت کیفیت جامع و مهندسی مجدد…………………………………………………………15

2-7 مهندسی مجدد و بهبود سازمان…………………………………………………………………16

2-8 بهینه کاوی و مهندسی مجدد……………………………………………………………………18

2-9 مدیریت بر مبنای هدف………………………………………………………………………..18

2-10 نقش مدیریت بر مبنای هدف در مهندسی مجدد……………………………………………….18

2-11 تفکر ناب و مهندسی مجدد…………………………………………………………………..19

2-12 تعریف سازمان……………………………………………………………………………….20

2-13 تعریف سازماندهی……………………………………………………………………………20

2-14 تعریف طرح سازمانی…………………………………………………………………………21

2-15 تعریف ساختار سازمانی………………………………………………………………………21

2-16 اهمیت ساختار سازمانی……………………………………………………………………….21

2-17 انواع ساختار سازمانی…………………………………………………………………………22

2-18 تمایز ساختار و نمودار سازمانی……………………………………………………………….25

2-19 طرح ریزی ساختار سازمانی ………………………………………………………………….25

2-20 ارکان مورد توجه در طرح ریزی ساختار سازمانی………………………………………………26

2-21 انواع طرح های ساختار سازمانی………………………………………………………………26

2-22 ابعاد ساختار سازمانی…………………………………………………………………………26

2-23 عوامل تأثیرگذار بر ساختار……………………………………………………………………29

2-24 تأثیر مهندسی مجدد بر ساختار سازمانی……………………………………………………….30

2-25 داده، اطلاعات و دانش………………………………………………………………………..31

2-26 فناوری اطلاعات……………………………………………………………………………..32

2-27 تعریف فناوری اطلاعات……………………………………………………………………..32

2-28 دلایل بکارگیری فناوری اطلاعات در سازمان………………………………………………… 33

2-29 کارکردهای پایه فناوری اطلاعات……………………………………………………………..33

2-30 تعریف سیستم های اطلاعات…………………………………………………………………34

2-31 تقسیم بندی سیستم های اطلاعات…………………………………………………………….34

2-32 مهمترین سیستم های اطلاعاتی………………………………………………………………..36

2-33 ایجاد نظام های اطلاعاتی……………………………………………………………………..37

2-34 اهمیت فناوری اطلاعات در سازمان ………………………………………………………….37

2-35 نقش فناوری اطلاعات در مهندسی مجدد……………………………………………………..38

2-36 چالش اصلی بکارگیری فناوری اطلاعات………………………………………………………39

2-37 رابطه ویژه بین مهندسی مجدد کسب و کار و فناوری اطلاعات ………………………………..40

2-38 کارکردهای مهندسی مجدد کسب و کار با تأکید بر فناوری اطلاعات……………………………42

2-39 ارتباط میان سازمان ها و فناوری اطلاعات……………………………………………………..45

2-40 چگونگی تأثیر سازمان بر فناوری اطلاعات…………………………………………………….45

2-41 چگونگی تأثیر فناوری اطلاعات بر سازمان…………………………………………………… 47

2-42 تأثیر فناوری اطلاعات بر ابعاد سازمانی………………………………………………………..48

2-43 مزایای حاصل از سنجش فناوری های اطلاعات و ارتباطات …………………………………..50

2-44 عوامل توسعه و بکارگیری فناوری اطلاعات در سازمان ها……………………………………..50

2-45 تغییر سازمانی………………………………………………………………………………..51

2-46 تغییرات و منابع انسانی……………………………………………………………………….52

2-47 انواع تغییرات ناشی از پیاده سازی مهندسی مجدد……………………………………………..53

2-48 تفاوت مهندسی مجدد با طراحی مجدد چیست؟……………………………………………….54

2-49 چرا مهندسی مجدد؟………………………………………………………………………….55

 

2-50 ضرورت مهندسی مجدد………………………………………………………………………56

2-51 نشانه های بروز نیاز به مهندسی مجدد…………………………………………………………57

2-52 ویژگی ها و مزایای مهندسی مجدد……………………………………………………………57

2-53 دلایل شکست و موفقیت پروژه های مهندسی مجدد…………………………………………..58

2-54 چالش های پیاده سازی مهندسی مجدد………………………………………………………..64

2-55 توانا سازان BPR……………………………………………………………………………..66

2-56 فرایند مهندسی مجدد…………………………………………………………………………68

2-57 ابزارهای اجرای مهندسی مجدد……………………………………………………………….69

2-58 دو روش معمول برای اجرای مهندسی مجدد………………………………………………….70

2-59 چه کسانی اجرای مهندسی مجدد را بر عهده می گیرند؟……………………………………….71

2-60 دلایل روی آوردن سازمان ها به مهندسی مجدد………………………………………………..72

2-61 متدولوژی چیست؟…………………………………………………………………………..74

2-62 دلایل نیاز به متدولوژی……………………………………………………………………….74

2-63 متدولوژی های مهندسی مجدد………………………………………………………………..74

2-64 پیشینه تحقیقات انجام شده……………………………………………………………………80

 

فصل سوم : روش شناسی تحقیق

3-1 مقدمه………………………………………………………………………………………….87

3-2 نوع و روش تحقیق…………………………………………………………………………….87

3-3 واحد تحلیل……………………………………………………………………………………87

3-4 جامعه آماری…………………………………………………………………………………..88

3-5 نمونه آماری و روش نمونه گیری……………………………………………………………….88

3-6 روش ها و ابزار گرد آوری داده ها و اطلاعات………………………………………………….91

3-7 روش تجزیه و تحلیل داده ها…………………………………………………………………..94

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده های تحقیق

4-1 مقدمه………………………………………………………………………………………….96

4-2 توصیف ویژگی های جمعیت شناختی پاسخگویان………………………………………………96

4-3 توصیف متغیرهای تحقیق……………………………………………………………………..102

4-4 آزمون فرضیه ها………………………………………………………………………………107

فصل پنجم : بیان نتایج ،محدودیت ها و پیشنهادات تحقیق

5-1 مقدمه………………………………………………………………………………………..113

5-2 نتایج آزمون فرضیه ها…………………………………………………………………………113

5-3 سایر یافته ها………………………………………………………………………………….116

5-4 پیشنهادات تحقیق…………………………………………………………………………….117

5-5 محدودیت های تحقیق………………………………………………………………………..121

فهرست منابع و مأخذ

منابع فارسی………………………………………………………………………………………..123

منابع انگلیسی………………………………………………………………………………………125

ضمائم

پرسشنامه ساختار سازمانی…………………………………………………………………………126

پرسشنامه فناوری اطلاعات…………………………………………………………………………129

پرسشنامه مهندسی مجدد……………………………………………………………………………136

جداول رگرسیون متغیرهای تحقیق………………………………………………………………….140

واژه نامه انگلیسی-فارسی…………………………………………………………………………..143

پیشگفتار

امروزه مهندسی مجدّد به عنوان رویکردی مؤثر برای ایجاد تغییر بنیادین در سازمان ها مورد توجّه بسیاری قرار گرفته است.و این در حالی است که اغلب نوشته های مشهور در این زمینه، تنها به توصیف و تشریح فلسفه مهندسی مجدّد پرداخته اند و راهکار عملی برای پیاده سازی آن ارائه ننموده اند. سازمان هایی که مایل به بکارگیری این رهیافت هستند،همواره با مشکل چگونگی اجرای آن مواجه اند. این مشکل به اعتقاد بعضی از محققان، از آنجا ناشی می شود که ماهیت مهندسی مجدّد، نوآوری در فرایندهاست و این امر بیشتر هنر است تا علم.لذا تدوین قوانین دقیق برای آن امکان پذیر نمی باشد. مدیران عامل سازمان ها اهداف متعددی را از اجرای مهندسی مجدّد دنبال می کنند که 35% با انگیزه تغییر ساختار سازمانی صورت می گیرد.رساله حاضر نیز با توجه به عنوان آن که “ارائه مدلی جهت مهندسی مجدد ساختار سازمانی شرکت گاز گیلان به منظور توسعه فناوری” می باشد،ابتدا به بررسی وجود رابطه بین ساختار سازمانی و توسعه فناوری در شرکت گاز گیلان پرداخته و سپس با توجه به رابطه ای که بین اصل مهندسی مجدّد با ساختار سازمانی و فناوری وجود دارد(که سعی شده در فصل دوم تا حد ممکن به تفصیل بیان شود) ضمن بیان یک متدولوژی ترکیبی مهندسی مجدّد پنج مرحله ای در فصل دوم، و یک متدولوژی مهندسی مجدّد پانزده مرحله ای در قسمت پیشنهادات، در قسمت ضمائم نیز یک الگوی فازی کاربردی مهندسی مجدّد و نیز یک متدولوژی مهندسی مجدّد که بر اساس نتایج تحقیق صورت گرفته توسط آقای  بستانچی     در مقاله ای با عنوان  “روش مناسب مهندسی مجدّد در ایران”، مناسب اجرا در شرکت های ایرانی تشخیص داده شده،آورده شود.

 

چکیده

مهندسی مجدّد و معماری سازمانی طرح هایی جامع برای توصیف فعلی و آتی ساختار و رفتار فرایندها ، سیستم های اطلاعاتی، پرسنلی و واحدهای سازمان می باشند و در واقع، به دنبال هم راستا نمودن آن ها با اهداف و استراتژی های سازمان اند.(اصلاح و بهبود فرایند ها و روش ها با بهره گرفتن از تکنیک مهندسی مجدّد برای سه سازمان پایلوت استان اصفهان ،1387:ص 1 ). هدف اصلی از این تحقیق بررسی تأثیر ساختار سازمانی ( پیچیدگی،رسمیت و تمرکز) بر فناوری اطلاعات شرکت گاز گیلان وارائه مدل مهندسی مجدّد  می باشد.و شامل اهداف فرعی،افزایش سرعت فرایندها،ساده سازی، ارتقای ارائهءخدمات و… میباشد. تحقیق حاضر از نوع توصیفی – تحلیلی و از شاخه ءتحقیقات همبستگی است که به صورت یک مطالعه موردی در شرکت گاز گیلان انجام شده است. برای جمع آوری اطلاعات مورد نیاز جهت آزمون فرضیات از تکنیک پرسشنامه(پرسشنامه ساختار سازمانی و فناوری اطلاعات رابینز) به منظور سنجش اظهارات پاسخگویان استفاده شده است. جامعه شامل 400 نفر از کاکنان شرکت گازگیلان می باشد و جهت برآورد میزان حجم نمونه، از جدول مورگان – کرجسای استفاده شد که بر این اساس حجم نمونه برابر با 196 نفر شد. در عین حال برای افزایش دقت، حجم نمونه به 215 نفر افزایش یافت، و بر اساس سهمیه بین کارکنان شرکت گاز استان گیلان توزیع شد ، در تحلیل نهایی اطلاعات 198 پرسشنامه مورد بررسی قرار گرفت. داده های به دست آمده از  پرسشنامه با بهره گرفتن از نرم افزار آماری spss18 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.  نتایج تحقیق حاکی از این است که بین مهندسی مجدّدرسمیت و پیچیدگی شرکت گاز استان گیلان و توسعه فناوری رابطه معنا دار و منفی وجود دارد.بین مهندسی مجدّد تمرکز شرکت  گاز استان گیلان و توسعه فناوری رابطه معنا دار و مثبت وجود دارد.متغیرهای مد نظر قرار گرفته در این پژوهش (رسمیت، تمرکز و پیچیدگی) در قالب مهندسی مجدد ساختار سازمانی توانسته است حدود 40 درصد از متغیر وابسته تحقیق را (توسعه فن آوری) تبیین نماید. این در حالی است که توسعه فن آوری اطلاعات تحت تاثیر عوامل دیگری نیز قرار دارد که پرداختن به همه این موارد در مجال این رساله نبوده  لذا پیشنهاد می­گردد سایر محققین به سایر ابعاد مربوطه بپردازند.

 

کلید واژه ها : مهندسی مجدّد، ساختار سازمانی، فناوری اطلاعات

فهرست جداول

جدول(2-1) …………………………………………………………………………………………34

جدول(2-2) …………………………………………………………………………………………35

جدول(2-3) …………………………………………………………………………………………44

جدول(2-4) …………………………………………………………………………………………55

جدول(2-5) ……………………………………………………………………………………….. 56

جدول(2-6) ……………………………………………………………………………………….. 63

جدول(2-7) ……………………………………………………………………………………….. 75

جدول(3-1) ……………………………………………………………………………………….. 88

جدول(3-2) ……………………………………………………………………………………….. 93

جدول(3-4) ……………………………………………………………………………………….. 94

جدول(4-1) ……………………………………………………………………………………….. 96

جدول(4-2) ……………………………………………………………………………………….. 97

جدول(4-3) ……………………………………………………………………………………….. 98

جدول(4-4) ……………………………………………………………………………………….. 99

جدول(4-5) ………………………………………………………………………………………..100

جدول(4-6) ………………………………………………………………………………………. 102

جدول(4-7) ………………………………………………………………………………………. 103

جدول(4-8) ………………………………………………………………………………………. 103

جدول(4-9) ………………………………………………………………………………………. 104

جدول(4-10) ……………………………………………………………………………………….105

جدول(4-11) ……………………………………………………………………………………….107

جدول(4-12) …………………………………………………………………………………….. 107

جدول(4-13) …………………………………………………………………………………….. 108

جدول(4-14) …………………………………………………………………………………….. 109

جدول(4-15) …………………………………………………………………………………….. 110

جدول(د-1) ……………………………………………………………………………………….140

جدول(د-2) ………………………………………………………………………………………. 140

جدول(د-3) ………………………………………………………………………………………. 141

جدول(د-4) ………………………………………………………………………………………. 142

فهرست نمودارها/اشکال

 

نمودار(2-1) ………………………………………………………………………………………… 37

نمودار(2-2) ……………………………………………………………………………………….  68

نمودار(4-1) ………………………………………………………………………………………… 97

نمودار(4-2) ………………………………………………………………………………………… 98

نمودار(4-3) ………………………………………………………………………………………… 99

نمودار(4-4) ………………………………………………………………………………………. 100

نمودار(4-5) ………………………………………………………………………………………. 101

نمودار(4-6) ……………………………………………………………………………………….102

نمودار(4-7) ………………………………………………………………………………………. 103

نمودار(4-8) ………………………………………………………………………………………. 104

نمودار(4-9) ………………………………………………………………………………………. 105

نمودار(4-10) …………………………………………………………………………………….. 106

شکل(1-1) ………………………………………………………………………………………….. 5

شکل(2-1) ………………………………………………………………………………………….17

شکل(2-2) ………………………………………………………………………………………….31

شکل(2-3) …………………………………………………………………………………………..41

شکل(2-4) …………………………………………………………………………………………. 45

شکل(2-5) ………………………………………………………………………………………… 47

شکل(2-6) ………………………………………………………………………………………….77

فصل اول

کلیات تحقیق

کلیات تحقیق

1-1مقدمه

” لسترور”(1990) می نویسد: آن هایی كه با صدای انقلاب صنعتی بیدار نشدند ملت های توسعه نایافته كنونی لقب گرفته اند. اكنون صدایی دیگر در راه است. آن هایی كه گوش خود را بر این صدا می ببندند به طور مسلم حاشیه نشینان فقیر دنیای فردا خواهند بود. آن صدا چیست؟صدای مهندسی مجدّد(عبدی ها/قراخانلو ،1389:ص6) مهندسی مجدّد امروزه به یکی از متداول‌ترین رویکردها برای اصلاحات اداری در سازمان های دولتی تبدیل شده است. اصول و تکنیک‌های مهندسی مجدّد جذابیت روزافزونی برای سیاستگذاران، متخصصان و دانش‌پژوهان مدیریت دولتی پیدا کرده است. در سالهای اخیر مهندسی مجدّد به عنوان یک تجلی قوی از نوآوری مستمر در بازتعریف ارزشها وفلسفه‌های اداری، و روشها و سیستم های بوروکراسی دولتی ظهور کرده است. اقتصاد جهانی دگرگونی پویایی راتجربه می‌کند که سازمان های دولتی و خصوصی را نیازمند اصلاح ریشه‌ای در روش و طریق فعالیت خود ساخته است. بنابراین، شگردها و تکنیک‌های نو و استادانه ای برای مدیریت سازمان ها ظهور کرده است تا این تغییر را تسهیل کند و در این میان مهندسی مجدّد به عنوان یکی از برجسته‌ترین سیستم‌های انطباق با این نظام نو و پیچیده ارائه شده است.به همین دلیل است که مفاهیم مهندسی مجدّد مخاطبان روزافزونی را در بخش خصوصی و دولتی به خود جذب می‌کند. ابزار و تجربیات مهندسی مجدّد در دستور کار تجدید سازمان بخش دولتی – در کشورهای توسعه‌یافته و درحال توسعه، چه در سطح محلی و چه در سطح ملی- لحاظ شده و مورد پذیرش و قبول قرار گرفته است.( البدوی،1388:ص1)