چکیده پایان نامه (شامل خلاصه، اهداف، روش های اجرا و نتایج به دست آمده) :
کشور ایران از لحاظ جغرافیایی به دلیل همجواری با مرکز پر فشار جنب حاره ای STHP وشرایط آب و هوایی حاکم بر این سیستم ، از بارش کمی برخوردار است. در مناطق جنوبی کشور ، در نتیجه حاکمیت طولانی تر این سیستم ، پدیده خشکی حادتر می شود. تغییرات میزان بارش تأثیر به سزایی بر کشاورزی ، اقتصاد و به طور کلی سایر مسائل کشور دارد. مطالعات بنیادین پیرامون سیستمهای باران زا به ویژه پدیده مونسون در این مناطق ، راهبردهایی جهت توسعه فعالیتهای باران زایی و پیش بینی های اقلیمی ارائه می کند. محدوده این تحقیق در برگیرنده مناطق جنوب، جنوب شرق، شرق و مرکز کشور شامل استان های سیستان و بلوچستان، هرمزگان، بوشهر، فارس، کرمان، یزد، اصفهان، قم، خراسان جنوبی، خراسان رضوی و تهران می باشد.با بررسی تعداد روزهای همراه با بارش ومیزان بارش روزانه ماه های می،ژوئن،جولای،آگوست و سپتامبر در طی دوره آماری 38 سال در 15 ایستگاه جنوبی و مرکزی کشور و تحلیل نقشه های سینوپتیکی، مشخص گردید که بخش اعظم بارش های جنوب شرق کشور به ویژه در مناطق چابهار و ایرانشهر در ماه های ژوئن و جولای به میزان4/147 و4/339 میلیمتر ناشی از نفوذ توده های هوای مونسونی بوده است. بر این اساس پدیده مونسون عامل اصلی بارش های تابستان در مناطق جنوب شرق کشور بوده و در مواقعی که این پدیده دارای حداکثر رطوبت و قدرت باشد مناطق جنوبی،شرقی و مرکزی کشور نیز تحت حاکمیت این توده هوا قرار می گیرند.
فهرست مطالب
عنوان……………………………………………………………………………………………………………….. صفحه
فصل اول: طرح تحقیق و پیشینه پژوهش
1-1-بیان مسأله ، ضرورت و اهمیت موضوع ………………………………………………………………. 2
1-2-ضرورت و اهمیت تحقیق…………………………………………………………………………………. 3
1-3-اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………… 5
1-4-سؤالات تحقیق………………………………………………………………………………………………. 6
1-5-فرضیه ها……………………………………………………………………………………………………… 7
1-6-روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………. 7
1-7-محدوده تحقیق………………………………………………………………………………………………. 8
1-8-پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………………. 8
1-9-مشکلات ومحدودیت های تحقیق…………………………………………………………………….. 16
فصل دوم: مبانی نظری
مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………. 18
2-1-چگونگی گردش عمومی جو و تشکیل سیستم های جوی………………………………………… 22
2-2-اصل چرخندگی……………………………………………………………………………………………. 27
2-3-انرژی جنبشی………………………………………………………………………………………………. 30
2-5-مفهوم مونسون………………………………………………………………………………………………. 30
2-6-بارش مونسونی…………………………………………………………………………………………….. 32
2-7-ویژگی های بادهای مونسونی…………………………………………………………………………… 33
نقش بعضی از سیستمها در مونسونهای تابستانی و زمستانی در مقابل یکدیگر………………………. 35
چهارچوب نظری تشکیل مونسونها…………………………………………………………………………….. 36
2-10-مکانیزم تشکیل مونسون………………………………………………………………………………… 38
2-11-اختلاف گرمایشی عامل محرک مونسونها…………………………………………………………… 40
2-12-تأثیر کم فشار مونسونی بر آب و هوای ایران……………………………………………………… 41
فصل سوم: ویژگی های جغرافیایی منطقه مورد مطالعه
3-1-موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه………………………………………………………………… 44
3-2-ناهمواری ها و توپوگرافی……………………………………………………………………………….. 46
3-2-1-واحد کوه های ایران مرکزی…………………………………………………………………………. 47
3-2-1-1-واحد رشته مرکزی…………………………………………………………………………………. 48
3-2-1-2-واحد کرمان…………………………………………………………………………………………. 48
3-2-1-3-واحد سنندج – سیرجان………………………………………………………………………….. 48
3-2-1-4-واحد کوههای پراکنده حوضه دشت کویر…………………………………………………….. 48
3-2-2-واحد دشت ها و چاله های داخلی………………………………………………………………… 48
3-2-2-1-واحدهای دشت پراکنده………………………………………………………………………….. 48
3-2-2-2-واحد دشت لوت…………………………………………………………………………………… 48
3-2-2-1-1-رشته شمالی…………………………………………………………………………………….. 49
3-2-2-1-2-رشته شمال شرقی……………………………………………………………………………… 49
3-2-2-1-3-رشته حاشیه غربی……………………………………………………………………………… 49
3-2-3-واحد شرقی ایران……………………………………………………………………………………… 50
3-2-3-1-سیمای ظاهری زمین درواحد شرقی ایران……………………………………………………. 51
3-2-3-2-ناهمواریهای خراسان مرکزی و جنوبی………………………………………………………… 51
3-2-3-3-ناهمواریهای سیستان و بلوچستان………………………………………………………………. 55
3-2-4-واحد جنوب شرقی……………………………………………………………………………………. 55
3-2-5-واحد شمال شرقی…………………………………………………………………………………….. 56
3-3-واحد های زمین شناسی و ساختمانی محدوده مورد مطالعه………………………………………. 57
3-3-1-زون ایران مرکزی………………………………………………………………………………………. 58
3-3-2-زون شرق و جنوب شرقی ایران……………………………………………………………………. 58
3-3-2-1-زون نهبندان-خاش………………………………………………………………………………… 59
3-3-2-2-بلوک لوت…………………………………………………………………………………………… 59
3-3-3-زون مکران………………………………………………………………………………………………. 59
3-3-4-زون سسندج- سیرجان……………………………………………………………………………….. 60
3-4-بررسی ویژگی های اقلیمی محدوده مورد مطالعه…………………………………………………… 61
3-4-1-توده های هوای مؤثر در آب و هوای ایران………………………………………………………. 62
3-4-1-1-دوره گرم…………………………………………………………………………………………….. 63
3-4-1-2-دوره سرد……………………………………………………………………………………………. 63
3-5-ویژگی های حرارتی………………………………………………………………………………………. 67
3-5-1-ناحیه جنوب…………………………………………………………………………………………….. 67
3-5-2-ناحیه مرکزی……………………………………………………………………………………………. 67
3-6-منابع آب در سطح استان های محدوده مورد مطالعه……………………………………………….. 69
3-6-1-استان سیستان و بلوچستان…………………………………………………………………………… 70
3-6-1-1-آب های سطحی…………………………………………………………………………………… 70
3-6-1-2-آب های زیرزمینی…………………………………………………………………………………. 70
3-6-2-استان هرمزگان………………………………………………………………………………………….. 71
3-6-2-1-آب های سطحی…………………………………………………………………………………… 71
3-6-2-2-زیرزمینی…………………………………………………………………………………………….. 72
3-6-3-استان یزد………………………………………………………………………………………………… 72
3-6-3-1-منابع آب سطحی…………………………………………………………………………………… 72
3-6-3-2-منابع آب زیرزمینی………………………………………………………………………………… 73
3-6-4-استان کرمان……………………………………………………………………………………………… 74
3-6-4-1-آب های سطحی…………………………………………………………………………………… 74
3-6-4-2-آب های زیرزمینی…………………………………………………………………………………. 75
3-6-4-2-1-سفره های آزاد………………………………………………………………………………….. 75
3-6-4-2-2-سفره های تحت فشار………………………………………………………………………… 75
3-6-5-استان سمنان…………………………………………………………………………………………….. 75
3-6-5-1-آب های سطحی…………………………………………………………………………………… 76
الف-رودهای دائمی………………………………………………………………………………………………. 76
ب-رودهای فصلی و اتفاقی…………………………………………………………………………………….. 76
پ-دریاچه مسیله………………………………………………………………………………………………….. 76
3-6-5-2-آب های زیرزمینی…………………………………………………………………………………. 76
الف-چاه های عمیق و نیمه عمیق………………………………………………………………………………. 77
ب-قنات ها…………………………………………………………………………………………………………. 77
پ-چشمه ها……………………………………………………………………………………………………….. 77
3-6-6-استان تهران……………………………………………………………………………………………… 78
3-6-6-1-آب های سطحی…………………………………………………………………………………… 78
الف-رودخانه کرج………………………………………………………………………………………………… 78
ب-جاجرود………………………………………………………………………………………………………… 78
ج-طالقان رود………………………………………………………………………………………………………. 79
3-6-6-2-آب های زیرزمینی…………………………………………………………………………………. 79
3-6-6-2-2-چشمه ها………………………………………………………………………………………… 79
3-6-6-2-3-قنات ها………………………………………………………………………………………….. 79
3-6-7-استان قم…………………………………………………………………………………………………. 80
3-6-7-1-آب های سطحی(رودها و دریاچه های فصلی)…………………………………………….. 80
3-6-7-2-آب های زیرزمینی…………………………………………………………………………………. 80
3-7-وضعیت پوشش گیاهی محدوده مورد مطالعه………………………………………………………… 81
3-7-1-استان سیستان و بلوچستان…………………………………………………………………………… 81
3-7-1-1-جنگل های استان…………………………………………………………………………………… 82
3-7-1-1-1-جنگل های نیمه گرمسیری…………………………………………………………………… 82
3-7-1-1-2-جنگل های گرمسیری…………………………………………………………………………. 82
3-7-1-1-3-جنگل های ماندابی…………………………………………………………………………….. 82
3-7-1-2-وضعیت مراتع استان………………………………………………………………………………. 83
3-7-2-استان هرمزگان………………………………………………………………………………………….. 83
3-7-2-1-مراتع………………………………………………………………………………………………….. 83
3-7-3-استان یزد………………………………………………………………………………………………… 84
3-7-4-استان کرمان……………………………………………………………………………………………… 85
3-7-4-1-پوشش درختی نیمه خشک………………………………………………………………………. 85
3-7-4-2-پوشش درختچه ای و بوته ای پایکوه ها……………………………………………………… 86
3-7-4-3-پوشش درختی و گیاهی دشت های گرمسیری……………………………………………… 86
3-7-5-استان سمنان…………………………………………………………………………………………….. 86
3-7-5-1-جنگل ها…………………………………………………………………………………………….. 87
1-جنگل های پهن برگ…………………………………………………………………………………………. 87
2-جنگل های سوزنی برگ……………………………………………………………………………………… 87
3-جنگل های کویری و بیابانی…………………………………………………………………………………. 87
3-7-5-2-مراتع………………………………………………………………………………………………….. 88
3-7-5-2-1-مراتع ییلاقی…………………………………………………………………………………….. 88
3-7-5-2-2-مراتع قشلاقی…………………………………………………………………………………… 88
3-7-6-استان تهران……………………………………………………………………………………………… 89
3-7-6-1-جنگل های استان…………………………………………………………………………………… 89
3-7-6-1-1-جنگل های طبیعی……………………………………………………………………………… 89
3-7-6-1-2-جنگل های دست کاشت…………………………………………………………………….. 89
3-7-6-2-مراتع استان………………………………………………………………………………………….. 89
3-7-7-استان قم…………………………………………………………………………………………………. 90
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق
مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………. 93
4-1-مشخصات ایستگاه های سینوپتیک……………………………………………………………………… 95
4-2-روزهای با بارش و میزان بارش در سطح ایستگاه ها………………………………………………. 97
4-3-تعداد روزهای همراه با بارش در ایستگاه های مورد مطالعه………………………………………. 99
4-4-میزان کل بارش در ایستگاه های مورد مطالعه………………………………………………………. 100
4-5-تعداد روزهای همراه با بارش و میزان بارش در استگاه ها به تفکیک هر ماه………………… 101
4-6-تعداد روزهای همراه با بارش و میزان بارش در ایستگاه ها در ماه(می)………………………. 104
4-7-تعداد روزهای همراه با بارش و میزان بارش در ایستگاه ها در ماه(ژوئن)…………………… 106
4-8-تعداد روزهای همراه با بارش و میزان بارش در ایستگاه ها در ماه(جولای)…………………. 108
4-9-تعداد روزهای همراه با بارش و میزان بارش در ایستگاه ها در ماه(آگوست)………………… 110
4-10-تعداد روزهای همراه با بارش و میزان بارش در ایستگاه ها در ماه(سپتامبر)……………….. 111
4-11-تعداد روزها و میزان بارش کمتر از یک میلیمتر در ایستگاه ها……………………………….. 112
4-11-1-تراز 500 هکتوپاسکال……………………………………………………………………………. 116
4-11-2-تراز 850 هکتوپاسکال……………………………………………………………………………. 116
4-11-3-سطح زمین…………………………………………………………………………………………… 116
4-11-4-رطوبت(نم ویژه)……………………………………………………………………………………. 117
4-12-تعداد روزها و میزان بارش بین 5-1 میلیکتر در ایستگاه ها………………………………….. 117
4-12-1-تراز 500 هکتوپاسکال……………………………………………………………………………. 121
4-12-2-تراز 850 هکتوپاسکال……………………………………………………………………………. 121
4-12-3-سطح زمین…………………………………………………………………………………………… 121
4-12-4-رطوبت(نم ویژه)……………………………………………………………………………………. 122
4-13-تعداد روزها و میزان بارش بین 10-5 میلیمتر در ایستگاه ها………………………………… 122
4-13-1-تراز 500 هکتوپاسکال……………………………………………………………………………. 127
4-13-2- تراز 850 هکتوپاسکال…………………………………………………………………………… 127
4-13-3-سطح زمین…………………………………………………………………………………………… 127
4-13-4-رطوبت(نم ویژه)……………………………………………………………………………………. 128
4-14-تعداد روزها و میزان بارش بین 15-10 میلیمتر در ایستگاه ها………………………………. 128
4-14-1-تراز 500 هکتوپاسکال……………………………………………………………………………. 132
4-14-2- تراز850 هکتوپاسکال……………………………………………………………………………. 132
4-14-3-سطح زمین…………………………………………………………………………………………… 132
4-14-4-رطوبت (نم ویژه)…………………………………………………………………………………… 133
4-15-تعداد روزها و میزان بارش بین 20-15 میلیمتر در ایستگاه ها………………………………. 133
4-15-1-تراز 500 هکتوپاسکال……………………………………………………………………………. 137
4-15-2-تراز 850 هکتوپاسکال……………………………………………………………………………. 137
4-15-3-سطح زمین…………………………………………………………………………………………… 137
4-15-4-رطوبت(نم ویژه)……………………………………………………………………………………. 138
4-16-تعداد روزها و میزان بارش بین 25-20 میلیمتردر ایستگاه ها……………………………….. 138
4-16-1-تراز 500 هکتوپاسکال……………………………………………………………………………. 142
4-16-2-تراز 850 هکتوپاسکال……………………………………………………………………………. 142
4-16-3-سطح زمین…………………………………………………………………………………………… 142
4-16-4-رطوبت(نم ویژه)……………………………………………………………………………………. 143
4-17-تعداد روزها و میزان بارش بین 30-25 میلیمتر در ایستگاه ها………………………………. 143
4-17-1-تراز 500 هکتوپاسکال……………………………………………………………………………. 147
4-17-2-تراز 850 هکتوپاسکال……………………………………………………………………………. 147
4-17-3-سطح زمین…………………………………………………………………………………………… 147
4-17-4-رطوبت(نم ویژه)……………………………………………………………………………………. 148
4-18-تعداد روزها و میزان بارش بیش از 30 میلیمتردر ایستگاه ها…………………………………. 148
4-18-1-تراز 500 هکتوپاسکال……………………………………………………………………………. 152
4-18-2-تراز 850 هکتوپاسکال……………………………………………………………………………. 152
4-18-3-سطح زمین…………………………………………………………………………………………… 153
4-18-4-رطوبت(نم ویژه)……………………………………………………………………………………. 153
فصل پنجم: آزمون فرضیات و نتیجه گیری
5-1-نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………. 156
5-2 پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………… 159
منابع…………………………………………………………………………………………………………………. 160
فهرست اشکال و جداول
عنوان……………………………………………………………………………………………………………….. صفحه
شکل 3-1- موقعیت جغرافیایی استان های مورد مطالعه در سطح ایران………………………………. 46
شکل 3-2 نقشه ناهمواری های و توپوگرافی محدوده مورد مطالعه……………………………………. 57
شکل 3-3- نقشه زمین شناسی محدوده مورد مطالعه……………………………………………………… 61
شکل 3-4- نقشه خطوط همباران محدوده مورد مطالعه………………………………………………….. 66
شکل 3-5-خطوط همدکای محدوده مورد مطالعه…………………………………………………………. 68
شکل 3-6-نقشه پهنه بندی اقلیمی محدوده مورد مطالعه…………………………………………………. 69
شکل 3-7-نقشه پوشش گیاهی محدوده مورد مطالعه…………………………………………………….. 91
شکل 4-1-نقشه موقعیت جغرافیایی ایستگاه های سینوپتیک مورد مطالعه……………………………. 97
شکل 4-1-تعداد روزهای همراه با بارش در سطح ایستگاه های مورد مطالعه طی سال های 1970-2008 99
شکل 4-2-میزان کل بارش در ایستگاه های مورد مطالعه طی سال های 1970-2008………… 100
جدول 4-1-مشخصات و موقعیت جغرافیایی ایستگاه های مورد مطالعه…………………………….. 96
جدول 4-2-تعداد روزهای همراه با بارش و میزان کل بارش به میلیمتر در ایستگاه های مورد مطالعه طی سال های 1970-2008……………………………………………………………………………………………………………….. 98
چکیده:
کشور ایران از لحاظ جغرافیایی به دلیل همجواری با مرکز پر فشار جنب حاره ای STHP وشرایط آب و هوایی حاکم بر این سیستم ، از بارش کمی برخوردار است. در مناطق جنوبی کشور ، در نتیجه حاکمیت طولانی تر این سیستم ، پدیده خشکی حادتر می شود. تغییرات میزان بارش تأثیر به سزایی بر کشاورزی ، اقتصاد و به طور کلی سایر مسائل کشور دارد. مطالعات بنیادین پیرامون سیستمهای باران زا به ویژه پدیده مونسون در این مناطق ، راهبردهایی جهت توسعه فعالیتهای باران زایی و پیش بینی های اقلیمی ارائه می کند. محدوده این تحقیق در برگیرنده مناطق جنوب، جنوب شرق، شرق و مرکز کشور شامل استان های سیستان و بلوچستان، هرمزگان، بوشهر، فارس، کرمان، یزد، اصفهان، قم، خراسان جنوبی، خراسان رضوی و تهران می باشد.با بررسی تعداد روزهای همراه با بارش ومیزان بارش روزانه ماه های می،ژوئن،جولای،آگوست و سپتامبر در طی دوره آماری 38 سال در 15 ایستگاه جنوبی و مرکزی کشور و تحلیل نقشه های سینوپتیکی، مشخص گردید که بخش اعظم بارش های جنوب شرق کشور به ویژه در مناطق چابهار و ایرانشهر در ماه های ژوئن و جولای به میزان4/147 و4/339 میلیمتر ناشی از نفوذ توده های هوای مونسونی بوده است. بر این اساس پدیده مونسون عامل اصلی بارش های تابستان در مناطق جنوب شرق کشور بوده و در مواقعی که این پدیده دارای حداکثر رطوبت و قدرت باشد مناطق جنوبی،شرقی و مرکزی کشور نیز تحت حاکمیت این توده هوا قرار می گیرند.
مقدمه
با توجه به رشد روز افزون جمعیت و افزایش نیازهای آبی،لزوم اجرای پروژه های کوچک و بزرگ هیدرولوژیکی به منظور ذخیره سازی،انحراف یا انتقال آب و نیز مطالعات آبخیز داری هر چه بیشتر مطرح می شود و اجرای چنین طرح هایی نیاز به مطالعات دقیق و تجزیه و تحلیل داده های هواشناسی دارد.
بارش ناگهانی یا آب ناشی از ذوب برف مقدار زیادی آب در اختیار بشر قرار می دهد،چنانچه پیش از طراحی هر گونه سازه ای از قبیل کانال های آبیاری و زهکشی مسیرهای دفع و جمع آوری فاضلاب شهری سدها،پل هاو…پیش بینی بارش های ناگهانی و یا آب ناشی از ذوب برف که حجم زیادی از آب را فراهم می کنند و زیان های غیر قابل جبران جانی و خسارات مالی بسیاری را در بر خواهد داشت،اهمیت به سزایی دارد.
علاوه بر این کشور ایران از لحاظ جغرافیایی بدلیل همجواری با مناطق خشک،مرکز پر فشار جنب حاره ای و شرایط آب و هوایی حاکم بر این سیستم،از بارش کمی برخوردار است.در مناطق جنوبی کشور،در نتیجه حاکمیت شدیدتر و