فهرست مطالب

چکیده …………………………………………………………………………………………………………………………….. 1

 فصل اول: مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 2

1-کلیات……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3

1-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 3

1-2- میکروب­ها و دستگاه گوارش پرندگان……………………………………………………………………………………………………………. 8

1-3- تاثیر میکروارگانیسم­­ها بر فیزیولوژی دستگاه گوارش…………………………………………………………………………………… 9

1-4- موارد مصرف آنتی­بیوتیک­ها در طیور……………………………………………………………………………………………………………. 10

1-4- 1- محرک رشد آنتی­بیوتیکی و مکانیسم عمل آنتی­بیوتیک­ها………………………………………………………………….. 11

1-4- 2- آنتی­بیوتیک­ها و معایب مصرف آنها………………………………………………………………………………………………………… 12

1-4- 3- ممنوعیت مصرف آنتی بیوتیک­­های خوراکی…………………………………………………………………………………………. 13

1-4-4- افزودنی­های خوراکی جایگزین­ آنتی­بیوتیک­ها………………………………………………………………………………………… 14

1-4-4-1- اسید های آلی………………………………………………………………………………………………………………………………………. 14

1-4-4-2-پری­بیوتیک­ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 15

1-4-4-3- پرو­بیوتیک­ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 16

1-4-4-3-1- تعریف پرو­بیوتیک­ها………………………………………………………………………………………………………………………… 16

1-4-4-3-2- پروبیوتیک­ها و اثرات آنها……………………………………………………………………………………………………………….. 17

1-4-4-3-4- اثر مکمل­های پروبیوتیکی بر عملکرد طیور گوشتی…………………………………………………………………….. 18

1-4-4-3-5- پروبیوتیک ها و اثرات آنها بر فراسنجه های خونی………………………………………………………………………. 19

1-4-4-4- مصرف داروهای گیاهی به عنوان محرک رشد…………………………………………………………………………………… 20

1-4-4-6- چگونگی اثرگذاری ترکیبات فعال گیاهی …………………………………………………………………………………………. 22

1-4-4-7- اثرات داروهای گیاهی به عنوان محرک­رشد و چگونگی عمل آنها…………………………………………………… 27

1-4-4-8- پاسخ پرنده به محرک­های رشد گیاهی………………………………………………………………………………………………. 28

1-4-4-10- کلسترول سرم و اثرات ترکیبات گیاهی بر آن ……………………………………………………………………………… 28

1-4-4-11- محرک­های رشد گیاهی  و تاثیر آنها بر عملکرد طیور گوشتی……………………………………………………… 30

1-4-4-12- جمعیت میکروبی روده و تاثیر محرک­های رشد گیاهی بر آن……………………………………………………… 31

1-4-4- 13- خواص آنتی­­اکسیدانی محرک­های رشد گیاهی …………………………………………………………………………… 33

1-4-4-14- محرک­های رشد گیاهی و اثرات آنها بر هضم مواد مغذی…………………………………………………………….. 34

1–4-5-  محرک­های رشد گیاهی و اثر بر فراسنجه­های خونی…………………………………………………………………………… 35

1-4-5-1- عوامل مؤثر بر غلظت کلسترول پلاسما………………………………………………………………………………………………. 36

1-5- کبد………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 37

1-5-1- هپاتیت ناشی از داروها و سموم……………………………………………………………………………………………………………….. 40

1-5-1-1- هپاتیت ناشی از مسکن­ها……………………………………………………………………………………………………………………. 41

1-5-1-2- هپاتیت ناشی از آنتی بیوتیک­ها و ضد ویروس­ها………………………………………………………………………………. 42

1-5-1-3- هپاتیت ناشی از  گیاهان دارویی…………………………………………………………………………………………………………. 42

1-5-2- بررسی عملکرد کبد…………………………………………………………………………………………………………………………………… 43

1-5-2-1- آنزیم های کبدی………………………………………………………………………………………………………………………………….. 43

1-5-2-1-1- آنزیم آلانین آمینو ترانسفراز(ALT) …………………………………………………………………………………………….. 44

1-5-2-1-2- آنزیم آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)…………………………………………………………………………………………. 45

1-5-2-1-3- آنزیم آلکالین فسفاتاز (ALP)……………………………………………………………………………………………………….. 46

1-5-2-2-بیلی­روبینBilirubin……………………………………………………………………………………………………………………………… 46

1-5-2-3- پروتئین تام Total Protein………………………………………………………………………………………………………………… 47

1-5-2-4- آلبومین Albumin ……………………………………………………………………………………………………………………………… 48

1-6- معرفی گیاه یونجه…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 49

1-6-1- یونجه alfalfa…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 50

1-7- اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 57

فصل دوم: مواد و روش ها……………………………………………………………………………………………………………………………………… 58

2-1-مواد و روش ‏ها………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 59

2-1-1-مواد و وسایل مورد نیاز برای عصاره گیری……………………………………………………………………………………………….. 59

2-1-2- عصاره گیری………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 60

2-2-محل و زمان اجرای طرح…………………………………………………………………………………………………………………………………. 63

2– 3–موقعیت و ابعاد سالن……………………………………………………………………………………………………………………………………. 63

2–4–آماده­ سازی سالن…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 65

2-5- برنامه بهداشتی و واکسیناسیون……………………………………………………………………………………………………………………. 66

2-6- اصول پرورش جوجه ها………………………………………………………………………………………………………………………………….. 67

2-7- صفات مورد بررسی در آزمایش2-7-1- میانگین افزایش وزن…………………………………………………………………. 68

2-7-1- میانگین افزایش وزن…………………………………………………………………………………………………………………………………. 68

2-7-2- فراسنجه ­های خونی………………………………………………………………………………………………………………………………….. 69

2-7-3- آزمایشگاه و پارامتر ‏های خونی…………………………………………………………………………………………………………………. 72

2-8-  مدل آماری…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 73

2-8-1- روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 73

2-8-2-  آنالیز آماری داده ­ها…………………………………………………………………………………………………………………………………… 74

فصل سوم: نتایج……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 75

3-1- روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 76

3-1-1- مقایسه گروه­ها از حیث آنزیم­ های کبدی…………………………………………………………………………………………………. 77

3-1-1-1-آنزیم کبدی AST………………………………………………………………………………………………………………………………….. 80

3-1-1-2- آنزیم کبدی ALT………………………………………………………………………………………………………………………………… 81

3-1-1-3- آنزیم کبدی ALP………………………………………………………………………………………………………………………………… 83

3-1-2- مقایسه گروه ها از حیث سایر فاکتورها……………………………………………………………………………………………………… 85

3-1-2-1- مقایسه گروه­ها از نظر میزان پروتئین………………………………………………………………………………………………….. 90

3-1-2-2- مقایسه گروه­ها از نظر میزان آلبومین………………………………………………………………………………………………….. 91

3-1-2-3- مقایسه گروه­ها از نظر میزان بیلی­روبین………………………………………………………………………………………………. 92

3-1-2-4- مقایسه گروه­ها از نظر میزان تری­گلیسیرید………………………………………………………………………………………… 93

3-1-2-5- مقایسه گروه­ها از نظر میزان کلسترول………………………………………………………………………………………………… 94

3-1-2-6- مقایسه گروه­ها از نظر میزان وزن…………………………………………………………………………………………………………. 95

فصل چهارم: بحث و نتیجه ­گیری…………………………………………………………………………………………………………………………. 96

4-1- بررسی فایتوژنیک­های شناخته شده…………………………………………………………………………………………………………….. 97

4-2- استفاده از فایتوژنیک ها در جیره­ی غذایی طیور………………………………………………………………………………………… 98

4-3- سایر تحقیقات در زمینه­ استفاده از گیاهان دارویی در طیور…………………………………………………………………… 98

4-4- بحث و نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 100

4-5- نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 105

پیشنهادها…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 108

فهرست منابع………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 109

فهرست نمودارها

3-1- نمودار ستونی میزان AST در گروه های مورد مطالعه………………………………………………………………………………… 81

3-2- نمودار ستونی میزان ALT در گروه های مورد مطالعه……………………………………………………………………………….. 82

3-3- نمودار ستونی میزان ALT در گروه های مورد مطالعه………………………………………………………………………………… 84

3-4- مقایسه میانگین گروه های مورد مطالعه از حیث میزان پروتئین………………………………………………………………. 90

3-5- مقایسه میانگین گروه های مورد مطالعه از حیث میزان آلبومین………………………………………………………………. 91

3-6- مقایسه میانگین گروه های مورد مطالعه از حیث میزان بیلی­روبین…………………………………………………………… 92

3-7- مقایسه میانگین گروه های مورد مطالعه از حیث میزان تری­گلیسیرید……………………………………………………… 93

3-8- مقایسه میانگین گروه های مورد مطالعه از حیث میزان کلسترول…………………………………………………………….. 94

3-9- مقایسه میانگین گروه های مورد مطالعه از حیث وزن………………………………………………………………………………… 95

فهرست جداول

1-1: تاکسونومی گیاه یونجه…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 50

2- 1- گروه بندی تیمارها و غلظت مصرفی عصاره­ها…………………………………………………………………………………………….. 65

2- 2- برنامه واکسیناسیون جوجه­های گوشتی……………………………………………………………………………………………………… 66

2-3- روش آزمایش و کیت­های مورد استفاده……………………………………………………………………………………………………….. 72

3-1: مقدار میانگین و انحراف استاندارد گروه­های مورد مطالعه در سه متغیر وابسته(آنزیم های کبدی)…………. 78

3-2- تاثیرعصاره یونجه بر کاهش مسمومیت ………………………………………………………………………………………………………… 79

3-3- آزمون مقایسه­های زوجی دانت بین گروه­های آزمایشی و شاهدمسموم از نظر آنزیم کبدی AST………….. 80

3-4- آزمون مقایسه­ای زوجی دانت، بین گروه­های آزمایشی و شاهد مسموم از نظر آنزیم کبدی ALT…………. 82

3-5- آزمون مقایسه­های زوجی بین گروه­های آزمایشی و شاهد مسموم از نظر آنزیم کبدی ALP………………….. 83

3- 6- مقدار میانگین و انحراف استاندارد گروه­های مورد مطالعه در شش متغیر وابسته…………………………………… 85

3-7- جدول تحلیل واریانس تاثیر کاربندی­های مختلف بر 6 متغیر وابسته………………………………………………………… 87

3-8- آزمون مقایسه­های زوجی بین گروه­های آزمایشی و شاهد مسموم از نظر 6 متغیر وابسته………………………. 88

چکیده:

مقدمه: اکثر بیماری­های رایج در صنعت مرغداری کشورکه بطور همه­گیر جوجه­های گوشتی را مبتلا می­ کنند، عملکرد کبد را مختل می­نمایند. کبد به عنوان اندام تشخیصی بسیار مهمی در جوجه­های گوشتی مطرح است. از طرفی به دلیل تشدید متابولیسم در جوجه­های گوشتی به منظور افزایش تولید و راندمان، کبد به عنوان مرکز مهم درگیر در متابولیسم و واسطه­ مهم دستگاه گوارش و خون از اهمیت خاصی برخوردار است، بطوری­که هر گونه آسیب کبدی در جوجه­های گوشتی در نخستین گام روی تغذیه و نهایتاٌ راندمان تولید جوجه­ها تاثیر خواهد داشت.

روش بررسی: تعداد 120 قطعه جوجه یک‏روزه به‏طور تصادفی به دو گروه مسموم و غیر مسموم با سه تیمار برای هر گروه و 20 تکرار برای هر تیمار تقسیم شدند. تیمارها شامل: کنترل شاهد، یونجه1رقیق، یونجه2غلیظ؛ شاهد مسموم، یونجه1رقیق مسموم، یونجه2غلیظ مسموم می­باشد؛ که در پایان دوره پرورش، آنزیم‏های شاخص عملکرد کبد(AST,ALT,ALP) به همراه فاکتورهای خونی: پروتئین تام، آلبومین و بیلیروبین، کلسترول و تری­گلیسیرید سرم تعیین شدکه نتایج به شرح زیر می­باشد: از لحاظ آماری یونجه 1/0 ٪ برای آنزیم کبدی AST در سطح P<0/05 و آنزیم کبدی ALP در سطح01/0P< بطور معنی­دار کاهش نشان داد. آنزیم ALT کاهش معنی­داری نداشت. فاکتور بیلی­روبین در دوز 15/0 ٪ بطور معنی­داری در سطح P<0/05 افزایش نشان داد. فاکتور پروتئین تام نیز کاهش معنی­داری در سطح01/0P< داشت. فاکتور آلبومین تغییر معنی­داری نسبت به شاهد مسموم نشان نداد. فاکتور تری­گلیسیرید بطور معنی­داری درسطح01/0P< کاهش یافت. کلسترول به همراه متغیر وزن، افزایش معنی­داری در سطح01/0P< داشتند.

نتیجه گیری: عصاره الکلی یونجه در غلظت 1/0 درصد در شرایط مسمومیت اثر حافظتی بر کبد دارد و سبب کاهش آنزیم­ های کبدیASTوALTوALP در جوجه­های گوشتی می­گردد و در غلظت بالاتر ممکن است به­ دلیل افزایش بیلی­روبین و کاهش پروتئین تام، باعث تشدید مسمومیت گردد.

واژگان کلیدی: عصاره­یونجه، آنزیم‏های عملکردی کبد، فاکتورهای خونی، مسمومیت، طیور گوشتی.

فصل اول: مقدمه

1-کلیات

1-1-مقدمه

گوشت طیور یکی از منابع اصلی تامین کننده نیازهای پروتئین حیوانی در تغذیه­ جوامع انسانی بشمار می­رود و امروزه با پیشرفت­هایی که در این زمینه به وجود آمده، این صنعت روز به روز از اهمیت بیشتری برخوردار شده و توجه مسئولین تغذیه را بخود جلب کرده است تا جهت تولید سریعتر و بیشتر پروتئین، شیوه ­های متنوع و مختلفی را در رابطه با ضریب تبدیل غذایی به گوشت در طیور ارائه دهند(39) در سالهای اخیر سرعت رشد جوجه­های گوشتی به دلیل پیشرفت­های موجود در زمینه تغذیه و ژنتیک افزایش یافته است(149) از جمله اقدامات انجام شده در این زمینه، مصرف آنتی­بیوتیک­ها و افزودنی­ها، جهت ضدعفونی و مکمل در تغذیه طیور می­باشد که علاوه بر اثر پیشگیرانه و درمانی، در دوز پایین در مراحل اولیه دوره رشد، باعث افزایش رشد نیز می­گردد(9).

طیور، کارآمدترین راه تبدیل محصولات فرعی و ضایعات کشاورزی به گوشت و تخم‏مرغ برای مصرف انسان می‏باشد. بنابراین پرورش طیور و افزایش تولیدات آنها یکی از مهم‏ترین و عملی‏ترین راه‏های تأمین پروتئین حیوانی در کشور ما است. پرورش طیور صنعتی توسعه یافته می‏باشد، به­ طوری­که قادر است غذای قابل مصرف بیشتر و با هزینه­ کمتر، برای جمعیت کشور فراهم سازد(39).کشور ایران هفتمین کشور تولیدکننده مرغ جهان با تولید 2 میلیون تن مرغ آماده طبخ در سال1392 بوده است(19). استان فارس چهارمین استان تولیدکننده مرغ گوشتی با سهم 5/7 درصدی به­شمار می‏آید و پیش بینی می­ شود به استان دوم کشور در سال 1393 تبدیل شود(5). گوشت مرغ مهم‏ترین منبع تأمین کننده پروتئین حیوانی مردم کشور با مصرف سرانه 25 کیلوگرم در سال، محسوب می­ شود(5). سند امنیت غذایی کشور و چشم‏انداز توسعه صنعت مرغداری کشور، نشان­دهنده افزایش تولید و مصرف این محصول در سال‏های آتی است(34). با پیشرفتهایی که در این زمینه به وجود آمده، این صنعت روز به روز از اهمیت بیشتری برخوردار شده و توجه مسئولین تغذیه را به­خود جلب کرده است تا جهت تولید سریعتر و بیشتر پروتئین، شیوه ­های متنوع و مختلفی را در رابطه با ضریب تبدیل غذایی به گوشت در طیور ارائه دهند(38). در سال­های اخیر سرعت رشد جوجه­های گوشتی به دلیل پیشرفت­های موجود در زمینه تغذیه و ژنتیک افزایش یافته است(149). امروزه از مواد افزودنی خوراکی ضد­میکروبی، بطور گسترده در پرورش حیوانات مزرعه­ای، برای افزایش بهره­وری و فراهم نمودن شرایط اکولوژیکی مناسب سیستم گوارشی به­منظور افزایش سرعت رشد، کاهش ریسک در برابر خطر بیماری­ها، استفاده می­ شود(209). افزایش توجه به توسعه مقاومت آنتی­بیوتیکی در باکتری­ ها و احتمال وجود بقایای آنتی­بیوتیکی در فرآورده ­های طیور و همچنین ایجاد سمیت کبدی ناشی از مصرف آنتی­بیوتیک­ها در دوز بالا، تلاش محققان برای یافتن راه­های دیگری غیر از استفاده از آنتی­بیوتیک­ها در جیره­ی غذایی طیور را سبب شده است(51).

با توجه به مشکلات استفاده از آنتی­بیوتیک­ها در تغذیه جوجه­های گوشتی، نظر محققان به سمت مواد افزودنی دیگری به عنوان جانشین آنتی­بیوتیک­ها در غذای طیور معطوف شد، که این مواد افزودنی باعث سلامتی و بهبود میکرو فلور دستگاه گوارش طیور شوند(102).

از این رو محققین، ترکیبات گیاهی مختلفی را به عنوان جایگزین آنتی­بیوتیک­ها در مواد تولیدی حیوانی مورد مطالعه قرار داده­اند؛ که باعث بهبود سیستم ایمنی و عملکرد ارگان­های مهم بدن مانند کبد شده و نهایتاٌ سبب افزایش در عملکرد تولیدی آنها نیز شده است(149). گیاهان دارویی و فرآورده ­های آنها از جمله­ این افزودنی­های طبیعی هستند که می­توان از آنها به عنوان آنتی­بیوتیک­های طبیعی استفاده کرد(11) گیاهان دارویی به عنوان افزودنی­های خوراکی طبیعی؛ اخیراً در جیره غذایی طیور جهت بهبود عملکرد و افزایش پاسخ­های ایمنی پرندگان به جای آنتی بیوتیک­ها مطرح شده است(69و71).

تمایل به استفاده از گیاهان دارویی در تغذیه دام و طیور را می­توان به صورت افزایش معنی­دار مقالات علمی چاپ شده از سال 2000 به بعد مشاهده کرد(175). عامل اصلی این رخداد، شروع ممنوعیت استفاده از آنتی­بیوتیک­ها در اتحادیه اروپا از سال 1999 و قطع کامل آن در سال 2006 بوده است(163). گیاهان دارویی و فرآورده ­های آنها، یکی از جایگزین­های مطرح آنتی­بیوتیک­ها هستند که در سال­های اخیر به خاطر ممنوعیت استفاده از آنتی­بیوتیک­ها، مورد توجه قرار گرفته­اند(188).

گیاهان دارویی و فرآورده ­های آنها به دلیل عواملی چون؛ ارزش بالای اقتصادی و کم­هزینه بودن تولید آنها، نداشتن اثرات تخریبی بر محیط زیست، ارگانیک بودن این داروها، کم بودن عوارض جانبی در مقایسه با داروهای شیمیایی،