فهرست مطالب

فهرست مطالب… ‌و

فصل 1 مقدمه. 2

1-1 طبقه‌بندی و انواع آنتی‌بیوتیک‌های مصرفی در دام و طیور. 3

1-2 مکانیسم عمل آنتی‌بیوتیک‌ها 4

1-2-1 مکانیسم عمل تتراسایکلین‌ها 4

1-2-2 مکانیسم عمل کلرامفنیکل.. 5

1-2-3 مکانیسم عمل پنی‌سیلین.. 5

1-3 منابع شیمیایی.. 6

1-3-1 تتراسایکلین‌ها 6

1-3-2 پنی‌سیلین.. 7

1-3-3 کلرامفنیکل.. 8

1-4 مکانیسم باقیماندن آنتی‌بیوتیک‌ها در گوشت، شیر و تخم مرغ. 8

1-4-1 خواص فارماکوکینتیک تتراسایکلین‌ها 8

1-4-2 خواص فارماکوکینتیک  کلرامفنیکل : 10

1-4-3 خواص فارماکوکینتیک پنی‌سیلین : 10

1-5 اهمیت شناسایی آنتی‌بیوتیک‌ها در مواد غذایی.. 10

1-5-1 عوارض جانبی تتراسایکلین‌ها 11

1-5-2 عوارض جانبی کلرامفنیکل.. 13

1-5-3 عوارض جانبی پنی‌سیلین.. 15

فصل 2 مروری بر تحقیقات انجام شده 17

فصل 3 مواد و روش‌های استفاده شده 21

3-1 مواد. 21

3-1-1 مواد و محلول‌ها مصرفی.. 21

3-1-2 کیت‌های مصرفی.. 22

3-1-3 تجهیزات مورد استفاده 25

3-2 روش اریمونواسی.. 26

3-2-1 بررسی باقیمانده تتراسایکلین‌ها با روش ایمونواسی.. 26

3-2-2 بررسی باقیمانده کلرامفنیکل با روش ایمونواسی.. 29

3-2-3 بررسی باقیمانده پنی‌سیلین.. 31

3-3 روش کوروماتوگرافی مایع.. 32

3-3-1 فاز متحرك… 33

3-3-2 پمپ… 34

3-3-3 انژكتور (محل تزریق). 35

3-3-4 ستون. 36

3-3-5 بررسی باقیمانده آنتی‌بیوتیک‌ها با روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا. 40

3-4 جداسازی باکتری‌های سالمونلا، اشرشیاکلی و استافیلوکوک اورئوس… 42

3-4-1 آماده‌سازی نمونه گوشت قرمز و سفید. 42

3-4-2 شمارش استافیلوکوک‌های کواگولاز مثبت در نمونه گوشت سفید وقرمز. 42

3-4-3 جداسازی سالمونلا در نمونه گوشت سفید و قرمز. 43

فصل 4 نتایج به دست آمده و بحث… 52

4-1 نتایج.. 52

4-1-1 نتایج به دست آمده با روش کروماتوگرافی مایع.. 52

4-1-2 نتایج آزمون‌های میکروبی گوشت قرمز و سفید. 67

4-1-3 نتایج به دست آمده با روش ایمونواسی.. 71

4-1-4 نتایج به دست آمده توسط کیت جستجوگر پنی‌سیلین: 93

4-2 بحث… 93

فصل 5 نتیجه‌گیری.. 97

5-1 پیشنهادات… 99

منابع و مراجع.. 101

فهرست جدول­ها

جدول ‏3‑1: حلال‌های متداول برای فاز متحرك در HPLC.. 36

جدول ‏3‑2: فازهای ساكن HPLC و كاربردهای رایج آنها 39

جدول ‏3‑3: ستون‌های فاز برگشتی رایج و میزان قطبیت نسبی آنها 40

جدول ‏3‑4: طول و قطر داخلی ستون. 41

جدول ‏3‑5: تفسیر محیط TSI بر اساس عمق محیط.. 46

جدول ‏3‑6: تقسیر محیط TSI بر اساس سطح مایل محیط.. 46

جدول ‏3‑7: مشخصات سالمونلاها از نظر واکنش‌های بیوشیمیایی.. 48

جدول ‏4‑1: نتایج باقیمانده کلرامفنیکل جدا شده در 15 نمونه شیر (ppb) 58

جدول ‏4‑2: نتایج باقیمانده تتراسایکلین جدا شده در 15 نمونه شیر (ppb) 59

جدول ‏4‑3: نتایج باقیمانده پنی‌سیلین جدا شده در 15 نمونه شیر (ppb) 60

جدول ‏4‑4: باقیمانده کلرامفنیکل جدا شده در 15 نمونه گوشت قرمز (ppb) 61

جدول ‏4‑5: باقیمانده تتراسایکلین جدا شده در 15 نمونه گوشت قرمز (ppb) 62

جدول ‏4‑6: باقیمانده پنی‌سیلین جدا شده در 15 نمونه گوشت قرمز (ppb) 63

جدول ‏4‑7: باقیمانده کلرامفنیکل جدا شده در 15 نمونه تخم مرغ (ppb) 64

جدول ‏4‑8: باقیمانده تتراسایکلین جدا شده در 15 نمونه تخم مرغ (ppb) 65

جدول ‏4‑9: باقیمانده پنی‌سیلین جدا شده در 15 نمونه تخم مرغ (ppb) 66

جدول ‏4‑10: باقیمانده کلرامفنیکل جدا شده در 15 نمونه گوشت سفید (ppb) 67

جدول ‏4‑11: باقیمانده تتراسایکلین جدا شده در 15 نمونه گوشت سفید (ppb) 68

جدول ‏4‑12: باقیمانده پنی‌سیلین جدا شده در 15 نمونه گوشت سفید (ppb) 69

جدول ‏4‑13: نتیجه جداسازی باکتری سالمونلا از 10 نمونه گوشت بسته‌بندی قرمز. 70

جدول ‏4‑14: جداسازی باکتری اشرشیاکلی از 10 نمونه گوشت بسته‌بندی قرمز. 71

جدول ‏4‑15: نتیجه جداسازی باکتری سالمونلا از 10 نمونه گوشت بسته‌بندی سفید. 71

جدول ‏4‑16: جداسازی باکتری اشرشیاکلی از 10 نمونه گوشت بسته‌بندی سفید. 72

جدول ‏4‑17: باکتری استافیلوکوک اورئوس کواگولاز مثبت از 10 نمونه گوشت بسته‌بندی سفید. 72

فهرست شکل­ها

شکل ‏1‑1: فرمول ساختاری تتراسایکلین.. 8

شکل ‏1‑2: فرمول ساختاری اکسی‌تتراسایکلین.. 8

شکل ‏1‑3: فرمول ساختاری پنی‌سیلین.. 9

شکل ‏1‑4: فرمول ساختاری کلرامفنیکل. 9

شکل ‏4‑1: کروماتوگرام تزریق مسققیم محلول‌های مادر پنی‌سیلین.. 54

شکل ‏4‑2: کروماتوگرام تزریق مسققیم محلول‌های مادر کلرامفنیکل. 54

شکل ‏4‑3: کروماتوگرام تزریق مسققیم محلول‌های مادر تتراسایکلین.. 55

شکل ‏4‑4: کروماتوگرام  پنی‌سیلین در نمونه‌های گوشت سفید. 55

شکل ‏4‑5: کروماتوگرام تتراسایکلین در نمونه‌های گوشت سفید. 56

شکل ‏4‑6: کروماتوگرام کلرامفنیکل در نمونه‌های گوشت سفید. 56

شکل ‏4‑7: کروماتو گرام پنی‌سیلین در نمونه‌های گوشت قرمز. 57

شکل ‏4‑8: کروماتوگرام تتراسایکلین‌ها در نمونه‌های گوشت قرمز. 57

شکل ‏4‑9: کروماتوگرام کلرامفنیکل در نمونه‌های گوشت قرمز. 58

شکل ‏4‑10: باقیمانده تتراسایکلین جدا شده در 15 نمونه شیر (ng/ml) 73

شکل ‏4‑11: باقیمانده تتراسایکلین جدا شده در 15 نمونه گوشت سفید (ng/ml) 76

شکل ‏4‑12: باقیمانده تتراسایکلین جدا شده در 15 نمونه گوشت قرمز (ng/ml) 79

شکل ‏4‑13: باقیمانده تتراسایکلین جدا شده در 15 نمونه تخم مرغ (ng/ml) 82

شکل ‏4‑14: باقیمانده کلرامفنیکل جدا شده در 15 نمونه شیر (ng/ml) 85

شکل ‏4‑15: باقیمانده کلرامفنیکل جدا شده در 15 نمونه تخم مرغ (ng/ml) 87

شکل ‏4‑16: باقیمانده کلرامفنیکل جدا شده در 15 نمونه گوشت سفید (ng/ml) 90

شکل ‏4‑17: باقیمانده کلرامفنیکل جدا شده در 15 نمونه گوشت قرمز(ng/ml) 93

شکل ‏5‑1: درصد نمونه‌های دارای باقیمانده کلرامفنیکل بیش از حد مجاز در دو روش تست.. 99

شکل ‏5‑2: درصد میانگین میزان باقیمانده تتراسایکلین نسبت به حد مجاز. 100

شکل ‏5‑3: درصد میانگین میزان باقیمانده پنی‌سیلین نسبت به حد مجاز  در تست HPCL.. 100

چکیده

این مطالعه بر روی 4 ماده غذایی مورد مصرف مردم انجام شد که شامل شیر، گوشت قرمز و سفید بسته‌بندی و تخم مرغ بود. از هر کدام از این مواد تعداد 15 نمونه از مناطق مختلف تهران در شهریور ماه 1391 جمع‌ آوری شد. این نمونه‌ها برای بررسی 4 آنتی‌بیوتیک تتراسایکلین، اکسی‌تتراسایکلین، پنی‌سیلین و کلرامفنیکل با روش کروماتوگرافی مایع و ایمونواسی انتخاب شدند.

در روش HPLC از ستون C18 و فاز متحرک (1 mil/min) که شامل استات آمونیوم، اسید استیک و متانول بود، استفاده شد. در روش آزمون الایزا از کیت‌های تشخیصی proximal استفاده شد. همچنین از کیت explore  برای تشخیص حضور یا عدم حضور پنی‌سیلین به استفاده شد. تمامی نمونه‌های مورد آزمایش با روش HPLC باقیمانده دارویی کمتر از حد مجازهای تعیین شده نشان دادند به غیر از آنتی‌بیوتیک کلرامفنیکل که بالاتر از حد مجاز بود. این نتیجه در مورد آزمون الایزا نیز صادق بود. لازم به ذکر است که در بعضی از نمونه‌های شیر و تخم مرغ که به روش ایمونواسی اندازه‌گیری شدند، نتایج حاصل کمتر از حد تشخیص کیت بود که با HPLC به طور دقیق اندازه‌گیری شد. کیت جستجوگر پنی‌سیلین نشان از عدم حضور پنی‌سیلین در تمامی نمونه‌ها داشت. میزان بار میکروبی 3 باکتری سالمونلا و اشرشیاکلی و استافیلوکوک اورئوس کواگولاز مثبت در گوشت‌های بسته‌بندی بررسی شدند که سالمونلا در تمامی آنها منفی ولی باکتری اشرشیاکلی در تعدادی از نمونه‌ها بیشتر از حد مجاز تعیین شده بود. استافیلوکوک‌های جدا شده از گوشت‌های مرغ نیز کمتر از حد مجاز تعیین شده بود.

داده‌های به دست آمده از روش‌های به کار گرفته در این مطالعه به طور کامل همدیگر را تأیید کرده و نشان از کیفیت انجام آزمون دارند. با توجه به نتایج به دست آمده مواد غذایی مورد آزمایش در این مطالعه از لحاظ باقیمانده پنی‌سیلین و تتراسایکلین‌ها برای مصرف افراد جامعه ضرری نداشته ولی از نظر باقیمانده کلرامفنیکل مصرف آن در دراز مدت ممکن است همراه با عوارض ناشی از باقیمانده‌های دارویی باشد.

فصل 1

مقدمه

تهیه غذای کافی از نظر کیفیت و کمیت باید در حد مناسبی باشد. این امر امروزه یکی از مسائل مهم و     بحرانی در کشورهای جهان سوم به شمار می‌رود. در کشورهایی که تغذیه افراد به خوبی صورت نمی‌گیرد، از نظر نیروی کار جسمی و فکری دچار محدودیت می‌گردند و از نظر اقتصادی لطمه‌های فراوانی به آنها وارد می‌شود.

طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت شخص سالم نباید به هیچ نوع بیماری مبتلا باشد و همچنین باید از حد اعلای توانایی جسمی و فکری و نیروی کافی بهره‌مند باشد. همچنین می‌بایست از تمام نعمت‌های زندگی لذت برده و کمترین درد و رنجی را احساس ننماید.

این مهم بدون تأمین غذای کافی و مناسب، امکان‌پذیر نمی‌باشد. به عقیده بزازیلیوس دانشمند انگلیسی، بدون مواد پروتئینی هیچ عضوی از انسان و گیاه قادر به رشد و نمو نخواهد بود. به طوری که از کوچک‌ترین موجودات مانند ویروس‌ها تا بزرگترین PESTAN(به خاطر محدودیت سایت در درج بعضی کلمات ، این کلمه به صورت فینگیلیش درج شده ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به صورت فارسی نوشته شده است)داران از جمله انسان همگی به پروتئین نیاز دارند.

امروزه آنتی‌بیوتیک‌ها به طور وسیع در پرورش دام و طیور و همچنین برای کنترل بیماری‌ها و جلوگیری از فساد مواد غذایی استفاده می‌شوند. این مواد به طور گسترده به منظور پیشگیری، درمان و به عنوان محرک رشد به کار برده می‌شوند. بیش از 40% داروهای دامپزشکی به عنوان مکمل به خوراک دام افزوده شده و حدود 20% علیه بیماری‌های عفونی و 39% برای کنترل بیماری‌های ویروسی و انگلی استفاده می‌شود.

وجود باقیمانده‌های آنتی‌بیوتیکی در گوشت طیور و ‌دام‌ها و فراورده‌های خوراکی آنها، به دلیل استفاده نادرست این مواد در صنعت پرورش دام و طیور می‌باشد. برای جلوگیری از این موضوع باید مقدار صحیح دوز مصرفی و زمان پرهیز دارویی قبل از کشتار باید رعایت شود. عدم رعایت این موضوع به هر دلیل باعث به وجود آمدن مشکل باقیمانده‌ها می‌شود. رعایت نکردن زمان پرهیز دارویی اصلی‌ترین علت وجود باقیمانده آنتی‌بیوتیک بوده ولی استفاده سهوی دارو در غذا و آب از سایر عواملی است که با احتمال کمتر باعث به وجود آمدن این مشکل می‌شود.

وجود باقیمانده‌های آنتی‌بیوتیکی باعث عوارض جانبی در انسان می‌شود که در برخی حالات می‌تواند بسیار شدید باشد. وجود باقیمانده‌ها بیش از حد مجاز در فرآورده‌های دامی مورد مصرف انسان، می‌تواند باعث عوارض مختلفی مانند