مقدمه 2

فصل اوّل: کلیات تحقیق

1-1. بیان مسأله 5

1-2. سوالات تحقیق 6

1-3. فرضیه های تحقیق 6

1-4. اهداف تحقیق 6

1-5. پیشینه ی تحقیق 6

1-6. روش کار و تحقیق 7

فصل  دوّم: مروری بر اوضاع سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی عصر زمخشری

2-1. نگاهی به تاریخ عصر عباسی 7

2-2. اوضاع سیاسی 10

2-3. اوضاع اجتماعی 11

2-4. اوضاع اقتصادی 12

2-4-1. کشاورزی 13

2-4-2. صنعت 14

2-4-3. تجارت 14

2-5. اوضاع فرهنگی 15

2-6. اوضاع دینی 16

2-6-1. حزب عباسی 17

2-6-2. شعوبیگری 17

2-6-3. زندقه 18

2-6-4. معتزله 19

فصل سوم: زندگینامه زمخشری

3-1. زندگینامه زمخشری 22

3-2. صفات و أخلاق زمخشری 27

3-2-1. ویژگیهای جسمی 27

3-2-2. ویژگیهای معنوی 28

3-2-2-1. هوش و استعداد 28

3-2-2-2. عزت نفس 28

3-2-2-3. طمع و قناعت 29

3-2-2-4. دینداری 29

3-2-2-5. تواضع 29

3-2-2-6. عرب و زبان عربی از دیدگاه زمخشری 30

3-2-2-7. تجردی 30

3-2-2-8. سخت گیری در برابر مخالفان 30

3-2-2-9. باورهای مذهبی و کلامی زمخشری 31

3-2-3. مذهب زمخشری 34

3-3. علم و ادبیات زمخشری 34

3-4. استادان زمخشری 37

3-4-1- استادان  دیگر زمخشری 39

3-5. شاگردان زمخشری 40

3-6. آثار و تألیفات زمخشری 41

3-14. وفات زمخشری 46

فصل چهارم: تناص، مقامه و مقامه نویسی

 

4-1. تعریف تناص 48

4-2. بینامتنی وخاستگاه آن 51

4-3. بینامتنی از دیدگاه منتقدان غرب 52

4-4. بینامتنی در ادبیات عرب 53

4-5. عملیات بینامتنی 54

4-6. بینامتنی واژگان، جملات و مفاهیم 55

4-7. بینامتنی نحوی 56

4-8. بینامتنی صرفی 57

4-9. بینامتنی بلاغی 58

4-10. محورهای بینامتنی در رابطه با قرآن کریم 58

4-10-1. نفی جزیی یا اجترار 58

4-10-2. نفی متوازی یا امتصاص 59

4-10-3. نفی کلی یا حوار 59

4-11. تلمیح 59

4-12. تعریف نثر و انواع آن: 60

4-12-1. نثر مرسل 61

4-12-2. نثر مسجع 61

4-13. کاربرد مقامه در لغت 61

4-13-1. مَقَام به فتح (مَ): 61

4-13-2. اگر واژه ی مَقام مصدر میمی باشد؛ یعنی اقامت گزیدن 63

4-13-3. مُقام به ضمه ی (مُ) از أقام یُقیم إقامة است 63

4-13-4. المُقامة به دو معنی آمده است 63

4-2-5. المَقامَة 64

4-14. معنی مقامه در اصطلاح 65

4-15. سرآغاز فن مقامه نویسی 66

4-16. برخی از عوامل احتمالی مؤثر در ظهور فن مقامه نویسی توسط بدیع الزمان 69

4-17. موضوع در مقامات 70

4-17-1. تکدی گری 70

4-17-2. نظم و نثر 70

4-17-3. نقد ادبی 70

4-17-4. مزاح 70

4-17-5. فلسفه، منطق و کلام 71

4-17-6. تاریخ 71

4-17-7. وصف 71

4-17-8. نصایح و مواعظ 71

4-17-9. مسایل اجتماعی 71

4-17-10. مدح 71

4-17-11. سیاست 72

4-17-12. علوم مختلف 72

4-17-13. موضوعات مختلف 72

4-18. ساختار و اسلوب مقامه نویسی 72

4-18-1. راوی 72

4-18-2. قهرمان داستان 73

4-18-3. حادثه (صحنه) 73

4-18-4. قربانی (ضَحیّه) 73

4-18-5. اسلوب قصه در مقامات 73

4-19. اهداف و اغراض مقامات 74

4-20. سیر تاریخی فن مقامه نویسی 75

4-21. برجسته ترین پیروان مقامات بدیع الزمان 76

فصل پنجم: بینامتنی مقامات زمخشری با قرآن کریم

5-1. بینامتنی مقامات زمخشری با قرآن کریم 81

نتیجه گیری و پیشنهادات 129

ملخص البحث 131

منابع و مآخذ 132

فهرست اعلام 139

چکیده انگلیسی I
چکیده 
یکی از رویکردهای مورد توجه در پژوهش­های مربوط به ادبیات در دهه های اخیرمطالعات بینامتنی است. بینامتنی یادآور این نکته است که متون به نوعی همواره درتعامل با یکدیگرند .یافتن این روابط ما را به  خوانشی نو از متون رهنمون می سازد.این تحقیق به روش تحلیلی- توصیفی وبا استقراء آیات کریمه قرآنی در مقامات زمخشری انجام شده است.زمخشری باکنیه ابوالقاسم واسم محمود وشهرت زمخشری مفسر، محدث، نحوی، متکلم، لغوی وشاعر حنفی معتزلی ملقب به جارالله که یکی از آثار فراوان وی مقامات زمخشری در اخلاق است. هدف ازاین پژوهش، شناخت ومعرفی چگونگی و  تاثیر تناص قرآن کریم برلفظ ومحتوای مقامات زمخشری است.

زمخشری در مقامات خودرویکرد قابل توجهی به قرآن دارد.این امر وقتی بیشتر مورد توجه قرارمی گیرد که بدانیم اومفسری بزرگ و دارای تفسیر وزین و با عظمت کشاف می باشد و همین امر باعث می شود در جای جای مقامات اواز قرآن کریم و آیات آن استفاده شده باشد.با تحلیل و بررسی عملیات بینامتنی درمقامات (متن حاضر) وقرآن (متن غایب) درمی یابیم که این تعامل هر چند بیشتر به صورت نفی متوازی و نفی جزئی است، امانفی کلی نیز در آن کم نیست.

کلیدواژه: قرآن کریم، تناص، مقامات، زمخشری.

مقدمه
قرآن مجید کتاب دینی ماست، معانی و مفاهیم آن در طول چهارده قرن از جهات مختلف در حیات فردی و اجتماعی ما تأثیر پنهان و آشکار نهاده است. چنان که امروزه نمی توان جنبه ای از جنبه های گوناگون زندگی مسلمانان را یاد کرد که قرآن کریم و معانی والای آن به نحوی مستقیم یا غیرمستقیم، در آن تأثیری نگذاشته باشد. (حلبی؛ 1374: 11)

یکی از مسائلی که همواره در علم نقد مورد توجّه است، متن و چگونگی پرداختن به آن است. این موضوع درطول تاریخ علم نقد، مطمح نظر بسیاری از ناقدان و نویسندگان بوده است. روابط بین متون از این دسته موضوعات است که پیشینه ای بس قدیمی دارد. ارتباط یک متن با متن یا متن های دیگر، همراه با ساختارگرایی و پساساختارگرایی مورد توجّه پژوهشگرانی چون کریستوا[1]، بارت[2]، ژنت[3] و… قرار گرفت؛ البته شایان ذکر است که این پدیده مسبوق به علومی چون نشانه شناسی است و افرادی چون سوسور[4] نشانه شناس مشهور و میخائیل باختین[5] در گفتگوهای خود، در پیدایش آن به عنوان نظریه بینامتنی[6] تأثیرگذار بوده اند.در این بین کریستوا سهم بزرگی در مطالعات بینامتنی دارد. در واقع او بود که با وضع واژه‌ی بینامتنی افق نوینی را در مطالعات قرن بیستم گشود.