فهرست مطالب:

چکیده………………………………………………………….. 1

فصل اول : ‌كلیات

1-1- مقدمه……………………………………………………. 3

1-2- بیان مسئله تحقیق…………………………………….. 3

1-3- ضرورت و اهمیت تحقیق…………………………………. 6

1-4- اهداف تحقیق…………………………………………….. 7

1-4-1- هدف کلی……………………………………………….. 7

1-4-2- هدف آرمانی………………………………………………. 8

1-4-3- اهداف ویژه………………………………………………. 8

1-5- سؤالات تحقیق…………………………………………….. 8

1-6- تعاریف مفهومی و عملیاتی مفاهیم و متغیّر ها………..9

1-6-1- آگاهی نسبت به فعالیت بدنی و ورزش………………9

1-6-2- نگرش نسبت به فعالیت بدنی و ورزش……………… 9

1-6-3- عملکرد نسبت به فعالیت بدنی و ورزش…………… 10

1-6-4- فعالیت بدنی…………………………………………. 10

1-6-5- ورزش………………………………………………… 10

1-6-6- دانش آموز پسر دبیرستانی…………………………. 10

1-7- پیش فرض های تحقیق…………………………………. 11

فصل دوم : ادبیات تحقیق  

مقدمه……………………………………………………………. 13

2-1- نگرش……………………………………………………… 13

2-1-1- انواع نگرش ها…………………………………………… 15

2-1-2- چگونگی شکل گیری نگرشها………………………….. 16

2-1-3- کاربردهای نگرش………………………………………… 17

2-1-4- اندازه گیری و سنجش نگرش ها………………………. 18

2-1-5- نظریه ها و الگوهای تغییر نگرش……………………….. 19

2-1-5-1- الگوهای یادگیری تغییر نگرش………………………… 19

2-1-5-2- الگوهای شناختی تغییر نگرش………………………. 21

2-2- آگاهی……………………………………………………….. 27

2-2-1- اهمیت فعالیت بدنی و ورزش……………………………. 27

2-2-2- فواید فعالیتهای بدنی و ورزش…………………………… 29

2-3- عملکرد………………………………………………………… 34

2-3-1- عملکرد های فعالیت بدنی و ورزش……………………… 34

2-4- مروری بر تحقیقات انجام شده………………………………. 37

2-4-1- تحقیقات انجام شده در داخل کشور……………………… 37

2-4-2- تحقیقات انجام شده درخارج از کشور…………………….. 40

فصل سوم : روش تحقیق

مقدمه……………………………………………………………….. 47

3-1- روش تحقیق………………………………………………….. 47

3-2- جامعه آماری تحقیق…………………………………….. 47

3-3- اندازه نمونه و روش نمونه گیری………………………….. 48

3-4- روش جمع آوری اطلاعات……………………………………… 48

3-5- ابزار اندازه گیری تحقیق…………………………………….. 48

3-6- روایی و پایایی ابزار اندازه گیری…………………………….. 49

3-7- روش‌های تجزیه و تحلیل داده ها…………………………… 49

3-8- محدودیت های تحقیق…………………………………….. 49

3-8-1- محدودیت های اعمال شده توسط محقق……………… 49

3-8-2- محدودیت های خارج از کنترل محقق…………………. 49

3-9- ملاحظات اخلاقی…………………………………………… 50

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده‌ها

مقدمه…………………………………………………………….. 52

4-1- تحلیل توصیفی داده ها ……………………………………52

4-1-1- تحلیل متغیر های طبقه ای……………………………… 53

4-1-2- تحلیل توصیفی گروه نمونه بر حسب ناحیه مشغول به تحصیل………54

4-1-3- تحلیل توصیفی گروه نمونه بر حسب سن دانش آموزان……………..55

4-1-4- محاسبه شاخص های مرکزی و پراکندگی داده های متغیرهای اصلی تحقیق………….56

4-2- تحلیل  استنباطی داده های تحقیق………………………. 56

فصل پنجم : بحث و نتیجه‌گیری

 

 

مقدمه……………………………………………………………….. 68

5-1- یافته های پژوهش……………………………………….. 68

5-2- بحث و بررسی…………………………………………….. 69

5-3- پیشنهادات………………………………………………… 72

5-3-1- پیشنهادهای کاربردی…………………………………….. 72

5-3-2- پیشنهادهای پژوهشی…………………………………….. 73

منابع

منابع فارسی…………………………………………………….. 76

منابع غیرفارسی……………………………………………….. 78

چکیده:

هدف این پژوهش، بررسی آگاهی، نگرش و عملکرد دانش آموزان پسر دبیرستانی شهرستان یزد نسبت به فعالیت بدنی و ورزش می باشد.با توجه به جدول مورگان، تعداد 370 نفر به روش تصادفی خوشه ای به عنوان نمونه آماری انتخاب شده است. برای سنجش عملکرد، آگاهی و نگرش دانش آموزان از پرسش نامه های محقق ساخته استفاده شده است که روایی آن ها از روش اعتبار محتوا توسط متخصصان و محققان مدیریت تایید شد و پایایی پرسش نامه ها با بهره گرفتن از آزمون آلفای کرونباخ به ترتیب 78/0 ،68/0 و9/0 می باشد.برای تحلیل داده های پژوهش از آزمون آماری t- استیودنت، تحلیل واریانس و نیز از روش همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که میانگین نمره آگاهی و عملکرد دانش آموزان از فعالیت ورزشی به طور معنی داری از سطح مطلوب پایین تر است. همچنین، میانگین نمره نگرش دانش آموزان به فعالیت ورزشی به طور معنی داری در سطح مطلوبی قرار داشت. نتایج همبستگی نشان داد که بین دو متغیر عملکرد و میزان آگاهی و همچنین نگرش و میزان آگاهی نسبت به فعالیت ورزشی در بین دانش آموزان پسر دبیرستانی رابطه معنی دار وجود ندارد. علاوه بر این، بین نگرش به فعالیت بدنی و عملکرد فعالیت بدنی دانش آموزان رابطه مستقیم و معنی دار وجود داشت (000/0p=  و20/0 r= ). یعنی هرچه نگرش به فعالیت بدنی مثبت تر بوده میزان عملکرد فعالیت بدنی دانش آموزان نیز افزایش یافته است. نتایج تحقیق نشان داد که میزان آگاهی و نگرش دانش آموزان نسبت به فعالیت بدنی در پایه های مختلف تحصیلی یکسان است. اما عملکرد دانش آموزان در فعالیت بدنی در پایه اول دبیرستان بیشتر از پایه های دیگر بود(05/0=p ).

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

فعالیت بدنی و ورزش یكی از مهم ترین فعالیت های بشر امروز است. شواهدی وجود دارند که نشان می دهند، فعالیت بدنی از جنبه جسمانی، روانی، اجتماعی و احساسی برای افراد سنین گوناگون فواید زیادی در بر دارد. فعالیت­های حركتی و ورزشی به لحاظ ایجاد تعادل­های فیزیولوژیكی و بهبود بخشیدن عملكردهای حیاتی بدن، سلامتی و شادابی تن و روان فرد را در پی دارد و از طرفی برخورداری افراد از سلامت و بهداشت جسمی- روانی، بقاء و خود شكوفایی یک جامعه را تضمین می­كند.

شواهدی وجود دارد که نشان می دهد ارتباط بین آگاهی و نگرش نسبت به عملکرد مفید و فعالیت بدنی منظم در بین افراد وجود دارد. شناخت خصوصیات فردی و آگاهی از نگرش­ها و گرایش­های افراد به فعالیت­های حركتی و ورزشی نقش مهمی در تصمیم­ گیری­ های تربیتی، آموزشی و بهداشتی دارد و می ­تواند دست­اندركاران و متولیان ورزش را در فراهم كردن امكانات متناسب با تمایلات، توانایی­ها و نیازهای جسمی- روانی افراد به منظور ایجاد زمینه ­های لازم برای توسعه و گسترش فعالیت­های حركتی و ورزشی و برنامه ریزی واقع بینانه و اصولی كمك نماید. به نظر می رسد بررسی میزان آگاهی و نگرش سنجی افراد از عوامل مؤثر ترغیب آنها به انجام فعالیت های حرکتی و ورزشی می باشد.  

دوران نوجوانی دورانی است كه زمینه بسیاری از بیماری های پرخطر سنین میانسالی و كهنسالی از آن نشأت می گیرد(عطارزاده حسینی ،1383). دانش آموزان به عنوان رکن اساسی نظام آموزشی کشور در دستیابی به اهداف نظام آموزشی، نقش و جایگاه ویژه ای دارند. امروزه عملکرد دانش آموزان در زمینه ورزش و فعالیت های جسمانی مقوله ای مهم، ومورد توجه دست اندرکاران تعلیم وتربیت است. بهبود ورزش در مدارس، بخصوص مقطع دبیرستان، نه تنها موجب سلامت روح و جسم فراگیران می شود، بلکه نشاط جامعه و بهبود عملکرد تحصیلی فراگیران در سایر زمینه ها را نیز به همراه دارد.

2-1- بیان مسأله تحقیق

از دیرباز داشتن فعالیت بدنی منظم در اقشار مختلف مردم، آرمان متعالی جوامع بوده است(آرنت و همکاران ،2000 ؛ ماکن هاپت ،2002). علی رغم تأیید وجود چنین یافته ای، هنوز بسیاری از جوامع با نبود یا کمبود فعالیت بدنی دراقشار مختلف خود مواجه اند. این امر در حالی است که فعالیت بدنی منظم یکی از مهم ترین مؤلفه های اثرگذار بر سبک زندگی سالم محسوب می شود(کاماردین و فازی ،2007). یافته های اخیر نشان می دهند فعالیت بدنی آثار مثبت و معناداری بر سلامت جسمانی، روانی و اجتماعی افراد در تمامی دوره های زندگی دارد و ابزاری کارآمد در ارتقای کیفیت زندگی اقشار مختلف مردم است(کاماردین و فازی ،2007). فعالیت بدنی منظم به عنوان یک رفتار مهم ارتقاء دهنده سلامت باعث پیشگیری و یا به تأخیر انداختن انواع بیماری های مزمن و مرگ و میر زودرس می گردد، همچنین در كاهش خطر بیماری های مغزی، قلبی، فشارخون، چاقی و غیره نیز موثر است(لی سی دی و بلر ،2003).

میزان پیشنهادی فعالیت بدنی برای نوجوانان به منظور دست یابی به این فواید بین 30 تا60 دقیقه فعالیت متوسط تا شدید در روز است. اما تحقیقات انجام شده ی اخیر نشان داده اند که فعالیت جسمانی در نوجوانان كاهش یافته است، این روند کاهش به طور فزاینده در میان دانش آموزان دبیرستانی ادامه می یابد و تا بزرگسالی تداوم پیدا می كند(گیلمن و همکاران ،2001). بر اساس یک مطالعه كشوری 60 درصد از دانش آموزان ایرانی كم تحرك بودند و میزان فعالیت جسمانی دانش آموزان با افزایش پایه تحصیلی كاهش یافته است و در دختران این کاهش شایع تر از پسران بوده است(همشهری آنلاین ،1388). همچنین، در مطالعه ای که درسال 2006 در ایالات متحده ی آمریکا انجام شد، به این نتیجه رسیدند که فقط 8/35 درصد دانش آموزان دبیرستانی، میزان پیشنهادی فعالیت بدنی را انجام می دهند (هاشمی ،1388). همچنین درطی تحقیقات دیگری محققان دریافتند که نگرش و تلقی دانش آموزان نسبت به فعالیت بدنی از دوره راهنمایی به دبیرستان، میل به منفی تر شدن دارد و شرکت در فعالیت بدنی نیز رو به کاهش می رود. ایروان درسال 2007 معتقد بود افزایش وزن به طور قابل ملاحظه ای بلافاصله بعد از دوران دبیرستان افزایش می یابد كه ممكن است به طور مستقیم به كاهش فعالیت های بدنی نسبت داده شود.

درایران، یکی از موانع مهم افزایش فعالیت بدنی عدم وجود آگاهی در مورد مزایای فعالیت بدنی وهمچنین، عدم وجود اطلاعات کافی در مورد سطوح و محدوده فعالیت جسمانی و ورزش می باشد(سازمان جهانی بهداشت ،2003). آنچه مسلم است ادراک و نگرش افراد به موانع و مزایای مشارکت در فعالیت بدنی، عاملی اثرگذار بر تصمیم گیری های آنان در مشارکت در فعالیت منظم و سلامت محور است. لذا، ارزیابی ادراک و نگرش افراد به فعالیت های حرکتی، جایگاه ویژه ای را در پژوهش های کاربردی به خود اختصاص داده است(دفلاندر و کرانت ،2004). آلپورت نگرش را نوعی آمادگی ذهنی و عصبی سازمان یافته با تجربه تعریف می کند که بر واکنش به تمامی موضوعات و موقعیت های وابسته به نگرش تأثیری پویا ومستقیم بر جای می گذارد(عطارزاده حسینی ،1383 ؛ سیرز و همکاران[10] ،1991). نگرش ها از باورهای ما نسبت به افراد و اشیاء متولد شدند. آنها رفتارهای ما را به روش های بی شمار شكل دادند و مشاركت ما را در فعالیت ها و اهدافی را كه بنا نهادیم و آنهایی را كه تصمیم به ترك آنها گرفتیم را تعیین می كنند. عقاید و نگرش ها از طریق حركات و زبان افراد بیان می شود. علت مطالعۀگستردۀ مفهوم نگرش در سال های اخیر، توانایی شناخته شده آن درتأثیرگذاری برعملکرد افراد است. نظر به این كه نگرش بر رفتار اثر می‌گذارد و با رفتار یک رابطه علت و معلولی دارد. دستیابی به نگرش افراد بهترین راه تشخیص رفتار مشارکتی افراد در فعالیت های حرکتی است(زاکاریان و همکاران ،1994). ارتقای دیدگاه و نگرش مثبت به تربیت بدنی عنصر مهمی در پی فعالیت های جسمانی مادام العمر است(سیلورمن و ساب رامانیام ،1999).

نکتۀ مهم قابل ملاحظۀ پژوهشگران، نگرش نوجوانان و جوانان به ورزش است. به زعم اکثرآنان، دوره‌های سنی جوانی و نوجوانی دوره هایی اند که نگرش ها رشد می کنند و علاوه برشکل گیری، زمینه برای تغییر مساعد آن ها فراهم است(تولسون و چررت ،1994). رفتارهای دانش آموزان متأثر از باورها و نگرش های آنها است. شناخت این نگرش ها به معنای اصلاح برنامه های كلاسی و آموزش می باشد. ترودئا و همکاران.(1998)، پاسخ گویی به نیازهای دانش آموزان را دردوره های تحصیلی پایین مهمتر از مقاطع تحصیلی بالاتر می دانند، چون آنها نگرش مثبت و تجربه لازم را برای مشارکت ورزشی در سالهای آتی بدست می آورند. در تربیت بدنی، كسب شناخت از باورهای دانش آموز یک منبع مهم برای درك نگرش ها و علایق آنها و مشاركت انها در برنامه كلاسی است(استراند و اسكانتلینگ ،1994). یک رابطه مثبت و قابل توجه بین نگرش های دانش اموزان دبیرستانی نسبت به تربیت بدنی و شركت در فعالیت های اوقات فراغت وجود دارد( چانگ و فیلیپ ،2002).

با توجه به نقش فعالیت بدنی و ورزش در سلامت افراد، بخصوص دانش آموزان و با توجه به نتایج   تحقیقات متعدد مبتنی بر آثار مفید و مثبت ورزش و فعالیت بدنی، در این پژوهش محقق به دنبال این است  که میزان آگاهی، نگرش و عملکرد دانش آموزان پسر دبیرستانی شهرستان یزد نسبت به فعالیت بدنی و ورزش چقدراست؟

3-1- ضرورت و اهمیت تحقیق

فعالیت بدنی عمدتاً به عنوان ضرورتی برای رشد و تکامل طبیعی کودکان و نوجوانان شناخته می شود. شرکت در فعالیت بدنی منظم، در کاهش خطر ابتلا به چاقی، بیماری قلبی وعروقی، فشار خون، دیابت نوع دو، سرطان روده، استئو آرتریت(ساییدگی مفصلی) و پوکی استخوان بزرگسالان مؤثر است. یكی از اهداف سازمان جهانی بهداشت تا سال2010، افزایش تعداد افرادی است كه برای حفظ سلامت، فعالیت جسمانی كافی داشته باشند(سعید ،1386 ص86-71). همچنین فعالیت جسمانی به عنوان یک شاخص مهم جامعه سالم در سال2010 مدنظر بوده است(پانا و همکاران ،2004). ون مچلن (1997)معتقد است فعالیتهای بدنی طولانی مدت، به عنوان بهترین گزینه برای سلامتی جامعه است (وکیلی ،1389). فعالیت جسمانی متوسط می تواند توسط هركس ، در هر روز از زندگی و بدون هیچ هزینه ای انجام شود. فعالیت بدنی متوسط باید در تمام روزهای هفته یا حداقل 5 روز درهفته انجام شود تا اثرات بهداشتی مثبت داشته باشد و فعالیت بدنی شدید نیز باید3 روز درهفته انجام شود(پاهو ،2002).

فعالیت بدنی به عنوان یک عامل تعیین كننده مهم در بهبود سلامت جسمی شناخته شده است ولی رفتارهای فعالیت بدنی  نیز با بسیاری از حالت های مثبت روانشناسی ارتباط دارد. تاثیری كه فعالیت بدنی روی جسم دارد با بهبود تصور، كنترل وزن و اخلاق است كه نقش اساسی در نتیجه وضعیت روانی بازی می كند. اعتماد به نفس پایین، تبعیض اجتماعی، نگرانی، افسردگی و خود كشی همگی با افزایش در صد چربی بدن یا وضعیت وزن نا سالم در ارتباط هستند. به طور كلی این یافته ها به اهمیت فعالیت بدنی روی سلامت اجتماعی ، ذهنی و جسمی شخص اشاره می كند(پاولیک و كینلن ،2007).

با وجود این، از سال 1991 تا 1999 میزان فعالیت جسمانی دانش آموزان از42 درصد به29درصد کاهش داشته است. در سال2000 ، نزدیک به نیمی از گروه سنی21-12 سال فعالیت جسمانی منظم نداشتند و در سال 2001، فقط 30 درصد از افراد 18سال و بزرگتر فعالیت جسمانی منظم داشتند. اهمیت دادن به فعالیت های بدنی و ورزش مدرسه ای به حدی اهمیت یافته که توجه جهانی به آن رو به افزایش است و مسؤلان ارشد تربیت بدنی ورزش دنیا، به خصوص آموزش و پرورش را به چالش کشیده اند، به طوری که درچند دهه اخیرموضوع تربیت بدنی و ورزش مدرسه ای درسطر اول اولویت های برنامه ای و پژوهشی بسیاری ازکشورها و نهادهای بین المللی قرار گرفته است(بایلی و دیسمور ،2004).

مطالعه نگرش به فعالیت­های حركتی و ورزشی به عنوان خواستگاه رفتار آگاهانه در جهت نیل به اهداف بهزیستی و تندرستی از اهمیت زیادی برخوردار است. بدین منظور شناخت خصوصیات فردی و آگاهی از نگرش­ها و گرایش­های افراد به فعالیت­های حركتی و ورزشی نقش مهمی در تصمیم­ گیری­ های تربیتی، آموزشی و بهداشتی دارد و می ­تواند دست­اندركاران و متولیان ورزش را در فراهم كردن امكانات متناسب با تمایلات، توانایی­ها و نیازهای جسمی- روانی افراد به منظور ایجاد زمینه ­های لازم برای توسعه و گسترش فعالیت­های حركتی و ورزشی و برنامه ریزی واقع بینانه و اصولی كمك نماید. آثار متقابل حضور در فعالیت های حرکتی و ورزشی بر نگرش افراد، متفاوت بودن این نگرش ها با توجه به ویژگی های متفاوت فردی، همسان نبودن نیازها، تفاوت در میزان بهره مندی از تأثیرات حرکت و فعالیت های ورزشی، و به طور کلی درهم آمیختگی زندگی فردی و اجتماعی عواملی اند که بیش از پیش اهمیت پرداختن به مقولۀ نگرش را یادآور می شوند و بر تأثیرات اجتماعی و انکارناپذیر فعالیت های حرکتی و ورزشی صحه می گذارند(رمضانی نژاد ،1376 ؛ ماتی و چریستور ،1998 ؛ ساندرز و ممری ،1990 ؛ تری ،1996).

اهمیت آگاهی ازفعالیت بدنی در ارتقای میزان مشارکت نوجوانان در این فعالیت ها، به طور کلی ثابت شده است. اما امروزه یافته های تحقیقاتی، کاهش مداوم آگاهی و نگرش نسبت به ورزش در میان دانش آموزان ،به خصوص دانش آموزان دبیرستانی را نشان می دهند، به همین دلیل در این تحقیق به بررسی میزان آگاهی، نگرش و عملکرد دانش آموزان دبیرستانی شهرستان یزد نسبت به فعالیت بدنی و ورزش خواهیم پرداخت.

[1] – Healthy People

[2] – Pena et al

[3] – Van Mchln

4- Pan American Health

[5] – Pawlik & Kienlen

[6] – Bailey & Dismore

[7] – Matthys &  Christopher

[8] – Saunders &  Mummery

[9] – Terry

[1] – Arent et al

[2] – Mockenhaupt

[3] – Kamarudin &  Fauzee

[4] – Lee CD & Blair

[5] – Gillman et al

[6] – Eirovan

[7] – WHO

[8] –  Deflandre & Corant

[9] – Allport

[10] – sirz et al

[11] – Zakarian et al