فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                    صفحه

خلاصه فارسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 1

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2

فصل اول: کلیات

1-1. ضرورت اهمیت موضوع……………………………………………………………………………………………………………………… 4

1-2.  بیان مسئله………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4

1-3. اهداف………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 5

فصل دوم: مروری بر متون گذشته

2-1. کلیاتی در مورد پوست……………………………………………………………………………………………………………………….. 7

2-1-1. ساختمان تشریحی پوست…………………………………………………………………………………………………………….. 7

2-1-1-1. اپیدرم ((Epidermis………………………………………………………………………………………………………………… 8

2-1-1-2. درم (Dermis)……………………………………………………………………………………………………………………….. 11

2-1-1-3. هیپودرم (Hypodermis)……………………………………………………………………………………………………… 12

2-1-2. اعمال و وظایف پوست……………………………………………………………………………………………………………….. 12

2-1-3. انواع پوست…………………………………………………………………………………………………………………………………. 12

2-1-4. خاصیت جذبی پوست……………………………………………………………………………………………………………….. 12

2-1-5. بهداشت پوست…………………………………………………………………………………………………………………………… 13

2-1-6. نفوذ فرآورده‌های آرایشی به پوست…………………………………………………………………………………………… 14

2-1-6-1. عوامل در دو دسته عمده قابل بررسی هستند……………………………………………………………………. 14

2-1-7. مزایا و معایب دارو درمانی از راه پوست……………………………………………………………………………………. 16

2-2. امولسیون………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 17

2-2-1. اصول مولکولی امولسیون…………………………………………………………………………………………………………… 17

2-3. کرم‌ها……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 18

2-3-1. مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 18

2-3-2. امولسیفایر……………………………………………………………………………………………………………………………………. 18

2-3-3. رئولوژی کرم‌ها……………………………………………………………………………………………………………………………. 19

2-3-4. مزایای کرم‌ها بر سایر اشکال داروئی موضعی…………………………………………………………………………… 20

2-3-5. انواع کرم‌های پوستی…………………………………………………………………………………………………………………. 20

2-3-5-1. انواع کرم‌ها از نظر ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی…………………………………………………………………… 21

2-3-5-2. انواع کرم‌ها از نظر ویژگی‌های فردی فرمولاسیون………………………………………………………………. 21

2-3-5-3. کرم‌های مرطوب کننده و پایه……………………………………………………………………………………………… 21

2-3-5-4. کرم‌های محافظت دست و بدن  hand and body protective………………………………………… 21

2-3-5-5. کرم‌های محو شونده vanishing creams……………………………………………………………………………. 22

2-3-5-6. کرم‌های عمومی all- purposal cream……………………………………………………………………………….. 22

2-3-5-7. کلد کرم‌ها و کرم‌های پاک کننده………………………………………………………………………………………… 22

2-4. دلایل عدم موفقیت در فرمولاسیون کرم‌ها…………………………………………………………………………………… 22

2-5. پرورش شترمرغ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 23

2-5-1. شترمرغ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 23

2-5-2. انواع شترمرغ………………………………………………………………………………………………………………………………. 24

2-5-3. تاریخچه کاربرد روغن شترمرغ………………………………………………………………………………………………….. 24

2-6. لیپیدها……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 28

2-6-1. ترکیب اصلی لیپیدهای خوراکی………………………………………………………………………………………………. 30

2-6-2. اهمیت تغذیه‌ای چربی‌ها و روغن‌های خوراکی………………………………………………………………………… 33

2-6-3. اعمال غیر تغذیه‌ای چربی‌ها و روغن‌ها…………………………………………………………………………………….. 35

2-6-4. اسیدهای چرب…………………………………………………………………………………………………………………………… 36

2-6-4-1. خصوصیات فیزیکی اسیدهای چرب……………………………………………………………………………………. 43

2-6-4-2. خصوصیات شیمیایی اسیدهای چرب………………………………………………………………………………….. 43

2-7. اسیدهای چرب ضروری- امگا………………………………………………………………………………………………………… 44

2-7-1. اسیدهای چرب ضروری (Essential Fatty Acids)………………………………………………………………… 45

2-7-2. امگا-3 (اسید لینولنیک)…………………………………………………………………………………………………………… 46

 

2-7-3. امگا- 6 (اسید لینولئیک)………………………………………………………………………………………………………….. 47

2-7-4. امگا- 9 (اسید اولئیک)……………………………………………………………………………………………………………… 48

2-8. منشاء نرمتنان………………………………………………………………………………………………………………………………….. 48

2-8-1. حلزون…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 49

2-8-2. انواع حلزون………………………………………………………………………………………………………………………………… 50

2-8-3. تاریخچه کاربرد ترشح حلزون……………………………………………………………………………………………………. 52

2-9. ویتامین‌ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 54

2-10. پروتئین‌ها……………………………………………………………………………………………………………………………………… 60

2-11. اسیدهای آمینه…………………………………………………………………………………………………………………………….. 62

فصل سوم: مواد و روش‌ها

3-1. نوع مطالعه و مکان انجام آزمایشات……………………………………………………………………………………………….. 65

3-1-1. محدودیت‌ها و مشکلات موجود طی این مطالعه……………………………………………………………………… 65

3-2. مواد و وسایل (روغن شترمرغ)……………………………………………………………………………………………………….. 65

3-2-1. چربی شترمرغ……………………………………………………………………………………………………………………………. 65

3-2-2. دستگاه‌های مورد استفاده………………………………………………………………………………………………………….. 66

3-2-3. حلال و معرف‌های بکار رفته در مرحله متیله کردن چربی……………………………………………………. 66

3-3. روش کار جهت استخراج چربی…………………………………………………………………………………………………….. 67

3-3-1. تهیه چربی مناسب…………………………………………………………………………………………………………………….. 67

3-3-2. استخراج چربی از بافت……………………………………………………………………………………………………………… 67

3-3-3. متیلاسیون چربی برای تزریق به دستگاه GC/ MASS…………………………………………………………. 67

3-3-4. تزریق چربی متیله شده به دستگاه GC/MASS……………………………………………………………………. 68

3-4. مواد و وسایل (ترشح حلزون)…………………………………………………………………………………………………………. 68

3-4-1. ترشح حلزون………………………………………………………………………………………………………………………………. 68

3-4-2. دستگاه‌های مورد استفاده………………………………………………………………………………………………………….. 69

3-4-3. حلال‌های بکار رفته در مرحله استخراج ویتامین A……………………………………………………………….. 69

3-5. روش استخراج ویتامین A……………………………………………………………………………………………………………… 70

3-6. روش کار جهت تهیه پایه نیمه جامد …………………………………………………………………………………………… 71

3-6-1. برای ساخت پایه نیمه جامد با روغن شترمرغ طبق روش ذیل اقدام گردید………………………… 72

3-6-2. برای ساخت پایه نیمه جامد با ترشح حلزون طبق روش ذیل اقدام گردید………………………….. 73

3-7. بررسی‌های فیزیکی و شیمیایی……………………………………………………………………………………………………… 74

3-7-1. بررسی یکنواختی……………………………………………………………………………………………………………………….. 74

3-7-2. آزمایش سیکل حرارتی……………………………………………………………………………………………………………… 75

3-7-3. آزمایش تغییرات دما………………………………………………………………………………………………………………….. 75

3-7-4. آزمایش سرد و گرم شدن………………………………………………………………………………………………………….. 75

3-7-5. تعیین  pHفرآورده…………………………………………………………………………………………………………………….. 75

3-7-6. کنترل میکروبی نمونه‌ها…………………………………………………………………………………………………………….. 75

فصل چهارم: نتایج

4-1. نتایج استخراج چربی………………………………………………………………………………………………………………………. 80

4-1-1. نتایج بدست آمده از آنالیزهای شیمیایی انجام شده با روش استخراج گداخت مرطوب ……. 81

4-2. نتایج حاصل از استخراج ویتامین A ترشح حلزون……………………………………………………………………… 82

4-3. نتایج حاصل از تهیه کرم‌ها…………………………………………………………………………………………………………….. 83

4-3-1. نتایج حاصل از آزمایشات فیزیکی بر روی کرم‌ها…………………………………………………………………….. 84

فصل پنجم: بحث و پیشنهادات

5-1. نتیجه‌گیری………………………………………………………………………………………………………………………………………. 93

5-2. پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 98

منابع………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 99

خلاصه انگلیسی………………………………………………………………………………………………………………………………….. 106

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                                    صفحه

جدول 2-1. آمار واحدهای پرورش شترمرغ در کشور…………………………………………………………………………… 26

جدول 2-2. طبقه‌بندی لیپیدها………………………………………………………………………………………………………………. 29

جدول 2-3. میزان چربی بعضی از اقلام غذایی…………………………………………………………………………………….. 29

جدول 2-4. اسیدهای چرب اشباع…………………………………………………………………………………………………………. 40

جدول 2-5. اسیدهای چرب غیر اشباع………………………………………………………………………………………………….. 42

جدول 3-1. دستگاه‌های مورد استفاده (روغن شترمرغ)……………………………………………………………………….. 66

جدول 3-2. دستگاه‌های مورد استفاده (ترشح حلزون)…………………………………………………………………………. 69

جدول 3-3. مواد بکار رفته در فرمولاسیون عمومی کرم………………………………………………………………………. 72

جدول 3-4. نوع و مقدار مواد بکار رفته در فرمولاسیون کرم (روغن شترمرغ)………………………………….. 73

جدول 3-5. نوع و مقدار مواد بکار رفته در فرمولاسیون کرم (ترشح حلزون)…………………………………….. 74

جدول 4-1. نتایج GC/MASS………………………………………………………………………………………………………………. 88

جدول 4-2. نتیجه تست uv- visible نمونه ترشح حلزون…………………………………………………………………… 89

جدول 4-3. مقادیر مواد بکار برده شده در فرمولاسیون‌های 1 تا 9 بر حسب گرم و نتایج مربوط به تعیین pH و پایداری آنها………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 90

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                                                    صفحه

نمودار 4-1. هگزا دکانوئیک اسید متیل استر………………………………………………………………………………………… 81

نمودار 4-2. 9- هگزا دکانوئیک اسید متیل استر………………………………………………………………………………….. 82

نمودار 4-3. n- هگزا دکانوئیک اسیدمتیل استر……………………………………………………………………………………. 83

نمودار 4-4. 9-12- اکتا دکا دینوئیک اسید متیل استر……………………………………………………………………… 84

نمودار 4-5. 9- اکتا دکانوئیک اسید متیل استر…………………………………………………………………………………… 85

نمودار 4-6. اکتا دکانوئیک اسید متیل استر………………………………………………………………………………………….. 86

نمودار 4-7. 9- اکتا دکانوئیک اسید متیل استر…………………………………………………………………………………… 87

نمودار 4-8. سیس- واسنیک اسید متیل استر……………………………………………………………………………………… 87

فهرست اشکال

عنوان                                                                                                                                    صفحه

شکل 2-1. لایه‌های مختلف پوست……………………………………………………………………………………………………………. 8

شکل 2-2. تصویر اولئیک اسید با پیوند سیس و ترانس………………………………………………………………………. 37

شکل 2-3. مسیر تغییر مشتقات ویتامین A به فرم فعال آن………………………………………………………………. 55

شکل 2-4. انواع مشتقات ویتامین C مورد استفاده در فرآورده‌های آرایشی………………………………………. 56

شکل 2-5. ساختمان ویتامین E (آلفاتوكوفرول)……………………………………………………………………………………. 57

شکل 2-6. ساختمان ویتامین D…………………………………………………………………………………………………………….. 58

شکل 2-7. انواع مشتقات ویتامین B3 مورد استفاده از فرآورده‌های آرایشی………………………………………. 58

شکل 2-8. انواع مشتقات ویتامین B5 مورد استفاده در فرآورده‌های بهداشتی…………………………………… 60

شکل 2-9. ساختمان لینولئیک اسید…………………………………………………………………………………………………….. 60

 

خلاصه فارسی

هدف از انجام این پژوهش،  بررسی اسیدهای چرب معمول روغن شترمرغ و تعیین مقدار رتینول موجود در ترشح حلزون جهت ساخت کرم با خواص درمانی می‌باشد.

از 3000 سال پیش خواص درمانی روغن شترمرغ برای درمان زخم‌ها، سوختگی‌ها، درد مفاصل و ناراحتی‌های پوستی، اگزما و موارد مشابه شناخته شده است.

از دوران باستان نیز ترشح حلزون در طب برای درمان دردهای مربوط به سوختگی با آفتاب، زخم‌ها و به عنوان نرم کننده پوست مورد استفاده قرار می‌گرفت.

برخی از ویژگی‌های روغن شترمرغ بدین قرار می‌باشند: عدد یونی 64/70 و عدد صابونی 184 و اسیدهای چرب آزاد مانند اولئیک اسید 21/0 بدست آمد.

اسیدهای چرب روغن بوسیله استخراج با گداخت مرطوب جدا شدند، و با دستگاه GC MASS شناسایی و جداسازی شد. این بررسی نشان می‌دهد که روغن شترمرغ به دلیل داشتن اسیدهای چرب زنجیره کوتاه که به راحتی از پوست عبور کرده حساسیت ایجاد نمی‌کند، خاصیت ضد درد و التهاب دارند و قابلیت مصرف در موارد دارویی و آرایشی و بهداشتی و غذایی را دارد در ادامه این پژوهش از روغن بدست آمده 9 فرمولاسیون کرم تهیه شد که آنالیزهای فیزیکوشیمیایی 4 مورد آنها را مناسب ارزیابی کرد.

و همچنین با توجه به خاصیت‌های درمانی ترشح حلزون بر آن شدیم که کرم با ترشح حلزون تهیه کنیم به همین منظور پس از استخراج ویتامین  Aموجود در ترشح حلزون تعیین مقدار انجام شد. سپس از عصاره بدست آمده 9 فرمولاسیون کرم تهیه شد که آنالیزهای فیزیکوشیمیایی 4 مورد آنها را مناسب ارزیابی کرد.

کلید واژه: روغن شتر مرغ، ترشح حلزون، اسیدهای چرب، GC/MASS، ویتامین A، کرم

مقدمه

كاربرد فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی، پیشینه‌ای به گستره‌ی تاریخ آدمی دارد. یافته‌های موجود از سنگ نگاره‌ها و پیشینه‌بیان شده‌ی سینه به سینه‌ی این سرزمین، نشان از توجه و اهتمام مردمان ایران زمین به بهداشت و نقش آن در حفظ تندرستی دارد. آموزه‌های دین مبین اسلام نیز همواره بر رعایت بهداشت، حفظ پاكیزگی و پیراستن و آراستن مسلمانان استوار بوده است.

طراحی و ساخت فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی نیز همانند سایر محصولات امروزی بر پایه‌ی اصول علمی بنا شده‌اند. گستره‌ی محصولات سبب شده است تا پژوهش‌های بسیاری در این راستا انجام پذیرد و تلاش گردد فرآورده‌های سالم و