چکیده

 

بهینه سازی تولید و بررسی خصوصیات بیوشیمیایی آلفا آمیلاز باسیلوس لیکنیفورمیس 1390BR

 

در پژوهش حاضر ترشح و بررسی خصوصیات آلفا آمیلاز خارج سلولی از باکتری بومی باسیلوس لیکنیفورمیس 1390BR مد نظر بود. سویه 1390BR در محیط حاوی عصاره مخمر 5/0%، پپتون 5/0% و کلرید سدیم 5/0% و آب شهر 5% در دمای ˚C30 و 7~pH کشت داده شد و پس از گذشت مدت زمان 24 ساعت، توسط نشاسته 1/0 % القا گردید. نتایج بیشترین میزان ترشح را 18 ساعت پس از القا نشان داد. آنزیم توسط روش رسوب­دهی با استن (v/v)70% و ستون کروماتوگرافی تعویض یونیDEAE-Cellulose  تا حد امکان تخلیص گردید. خصوصیات بیوشیمیایی آنزیم تخلیص شده در حضور 5/0% نشاسته نشان داد pH و دمای بهینه آنزیم به ترتیب 0/6 و ˚C 70 می­باشد و در دمای ˚C 85 پس از گذشت یک ساعت کمتر از 25% فعالیت خود را از دست می­دهد. این آنزیم در محدوده وسیعی از pH (5-12) بیش از 60% فعالیت خود را حفظ می­ کند. پارامترهای سینتیکی Vmax و Km آلفا آمیلاز سویه 1390BR به ترتیب برابر µM/s 42/0 و mg/ml 02/1 محاسبه شد. فعالیت آنزیم در حضور یون­های Mn2+ و Ca2+ بمدت یک ساعت به میزان 105 و 107% افزایش می­یابد و در حضورFe3+ بطور کامل مهار گردید. فعالیت آمیلولیتیک آنزیم در حضور  mM5EDTA  سبب کاسته شدن تنها 27% از فعالیت اولیه آنزیم گردید. پایداری آنزیم در محدوده وسیع دما و pH و عدم وابستگی شدید فعالیت آنزیم به حضور یون Ca2+ در محیط، این آنزیم را یک کاندید مناسب برای جایگزینی بعضی از آمیلازهای صنعتی امروزی می­نماید.

کلمات کلیدی: آلفا آمیلاز، باسیلوس لیکنیفورمیس، پایداری دمایی، صنعت نشاسته

 

 

 

 

فهرست مطالب

 

 

عنوان                                                                                                    صفحه

فصل اول.. 1

(مقدمه) 1

1- مقدمه. 2

1-1- آنزیمها 2

1-2- منابع بیوکاتالیزوری.. 2

1-2-1- کاربردهای صنعتی بیوکاتالیزورها 4

1-3- نشاسته. 5

1-4- آمیلازها 6

1-4-1- منابع آلفا آمیلازها 7

1-4-1-1- آمیلازهای باکتریایی.. 7

1-4-1-2- آمیلازهای قارچی.. 7

1-4-2- طبقه بندی آمیلازها 8

آنزیمهای هیدرولیز کننده نشاسته به چهار گروه عمومی تقسیم میشوند: 8

الف) اندو آمیلازها 8

ب) اگزو آمیلازها 8

ج) آنزیمهای شاخه شکن.. 8

د) تراسفرازها 8

1-4-2-1- اندو آمیلازها 8

1-4-2-2- اگزو آمیلازها 9

1-4-2-3- آنزیمهای شاخه شکن.. 9

1-4-3- ساختار آمیلازها 11

1-4-4- مکانیسم عمل آلفا-آمیلاز. 13

1-4-5- کاربردهای آلفا-آمیلازها 14

1-4-5-1- تولید اتانل زیستی.. 15

1-4-5-2- صنایع شوینده. 16

1-4-5-3- صنایع نساجی.. 16

1-4-5-4- کاغذ سازی.. 17

1-4-5-5- صنایع غذایی.. 17

1-5-4-6- تولید نان و شیرینی پزی.. 17

1-4-5-7- تولید شربت گلوکز و فروکتوز. 18

فصل دوم. 20

 

بر پژوهش های پیشین.. 21

فصل سوم. 25

3- ابزار، مواد و روش­های تحقیق.. 26

3-1- ابزار. 27

3-2- مواد. 28

3-2-1- بافرها 28

3-2-2- مواد شیمیایی.. 28

3-2-3- محیطهای کشت مورد نیاز. 28

3-1-4-کشت باکتری مولد آلفا آمیلاز و تشخیص کیفی تولید آنزیم خارج سلولی.. 30

3-2- بررسی سینتیک رشد و فعالیت آلفا آمیلازی باکتری در محیط کشت پایه. 30

3-3- روش های استفاده شده در مراحل سنجش و تخلیص آلفا آمیلاز. 31

3-3-1- تخلیص آنزیم آلفا آمیلاز. 31

3-3-2- تخلیص بر روی ستون DEAE-Cellulose. 31

3-3-3- سنجش فعالیت آنزیمی.. 32

3-3-3-1-روش سنجش فعالیت آنزیم.. 33

3-3-3-2-واحد آنزیمی.. 33

3-3-4- سنجش پروتئین.. 34

3-3-4-1- سنجش کمی پروتئین به روش برادفورد. 34

3-4- روش های بررسی خصوصیات بیوشیمیایی آلفا آمیلاز با خلوص نسبی.. 35

) 35

3-4-2- اثر دما بر فعالیت آلفا آمیلاز با خلوص نسبی.. 37

3-4-3- اثر pH بر فعالیت آلفا آمیلاز. 37

3-4-4- بررسی پایداری حرارتی آنزیم دارای خلوص نسبی.. 37

3-4-5- اثر pH بر پایداری آنزیم دارای خلوص نسبی.. 37

3-4-6- روش بررسی اثر یونهای فلزی و EDTA بر فعالیت آنزیمی.. 38

4- نتایج.. 40

سویه 1390BR.. 40

4-2- سینتیک رشد و تولید آنزیم آلفا آمیلاز. 41

1390BR.. 42

4-4- خصوصیات بیوشیمیایی آلفا آمیلاز. 43

4-4-1- اثر pH و دما بر فعالیت آلفا امیلاز. 43

4-4-2- اثر دما بر پایداری آلفا آمیلاز سویه 1390 BR.. 44

4-4-3- اثر pH بر پایداری آنزیم آلفا آمیلاز. 45

) 46

4-7- اثر یونهای فلزی بر فعالیت آنزیم.. 47

5- بحث و نتیجه گیری.. 50

پیشنهادات.. 54

 

 

فهرست جدول­ها

 

 

عنوان                                                                                                    صفحه

جدول 1- 1. کاربردهای مختلف آنزیم­ها. 4

جدول 1-3) ترکیبات بافر Mix. 28

جدول 3-2) نام و اجزاء محیط کشت­های مورد استفاده. 29

جدول 3-2) اجزاء محیط کشت جامد. 29

جدول 3-3. موادلازم در تهیه محلول برادفورد. 35

جدول 4-1) اثر یون­های فلزی بر فعالیت آنزیم. 48

 

 

فهرست شکل­ها

 

 

عنوان                                                                                                 صفحه

شکل 1-1) منابع تجاری آنزیم­ها. 3

شکل 1-2) گرانول نشاسته در گیاهان مختلف (الف: نشاسته سیب زمینی شیرین، ب: نشاسته سیب زمینی، ج: نشاسته گندم، د: نشاسته ذرت و هـ: نشاسته برنج) 5

شکل 1-3) ساختار آمیلوز (الف) و آمیلوپکتین(ب). 6

شکل 1-4) انواع آمیلازها و عملکرد و محصول آنها. 10

     12

شکل 1-6) یون­های کلسیم در ساختار آلفا آمیلاز. 13

شکل 4-1) کلنی باکتری 1390BR در محیط نشاسته- آگار. هاله تشکیل شده اطراف کلنی­ها نشان دهنده فعالیت آلفا آمیلازی می­باشد. 40

 

فهرست نمودار­ها

 

 

عنوان                                                                                                         صفحه

نمودار 3-1) منحنی استاندارد غلظت­های مختلف D-مالتوز در طول موج nm 540.. 34

نمودار 4-1) رشد باکتری 1390BR.. 41

نمودار 4-2) تولید آنزیم برحسب زمان پس از القا نشاسته 1/0%. 41

نمودار 4-3) کروماتوگرام ستون DEAE Cellulose. 42

نمودار 4-4( اثر pH بر فعالیت آلفا آمیلاز در دمای ˚C 70. فعالیت نسبی به عنوان درصدی از حداکثر فعالیت دیده شده در0/6 ~pH می­باشد که 100% در نظر گرفته شده است. 43

نمودار 4-5( اثر دما بر فعالیت آنزیم در0/ 7~pH. فعالیت نسبی به عنوان درصدی از حداکثر فعالیت دیده شده در دمای ˚C 70 می­باشد که 100% در نظر گرفته شده است. 44

نمودار 4-6) پایداری فعالیت آنزیمی در دماهای مختلف در طی زمان.. 45

نمودار 4-7) پایداری آلفا آمیلاز در pH مختلف پس از یک ساعت انکوباسیون.. 45

نمودار 4-8) نمودار میکائیلیس- منتن 46

نمودار 4-9) نمودار هانس- ولف… 47

مقدمه

1-1- آنزیم­ها

آنزیم­ها، پروتئین­های کروی و مسئول بسیاری از واکنش­های ضروری بیوشیمیایی در میکروارگانیسم­ها، گیاهان و جانوران هستند. آنزیم­ها نقش­های مختلفی ایفا می­ کنند و بدون اینکه خودشان تغییر یابند، توانایی منحصر به فردی در تسـهیل و تسـریع واکنش شیمیایی دارند (Mojsov et al., 2012).

در سیستم طبقه بندی بین المللی آنزیم­ها[1] براساس عملکرد به شش دسته تقسیم می­شوند:

EC1: اکسیدوردوکتاز­ها؛ کاتالیز واکنش­های اکسیداسیون- احیا

EC2: ترانسفراز­ها؛ کاتالیز انتقال گروه­های عاملی

چکیده

در شرایط حاضر و با توجه به افزایش شدت رقابت سازمان های تولیدی، برنامه زمان بندی از اهمیت بیشتری برخوردار می باشد. در صورت انجام برنامه زمان بندی بهینه، امکان استفاده بهتر از منابع موجود فراهم شده و محصولات مطابق نایز مشتریان تولید و تحویل می شوند. در این تحقیق مسئله جریان کارگاهی دو مرحله ای انعطاف پذیر بدون وقفه حل شده است. در این مسئله فرایند تولید همه قطعات مثل هم بوده و از دو مرحله تشکیل شده است. همچنین در هر مرحله امکان انجام کار توسط ماشین های موازی(مشابه هم) وجود دارد. علاوه بر آن بین مراحل اول و دوم هر قطعه هیچگونه وقفه ای وجود ندارد. در این تحقیق دو هدف کلی برای مسئله در نظر گرفته شده است. هدف اول حل تک هدفه و حل چند هدفه مسئله فوق الذکر است. مسئله را با در نظر گرفتن زمان های پردازش مرحله اول و دوم توسط الگوریتم های ابتکاری و فراابتکاری حل نموده و در ادامه محدودیت زمان آماده کار را به مسئله اضافه نموده و مجددا توسط الگوریتم های ابتکاری حل می نمائیم. توابع هدف در نظر گرفته شده برای مسئله تک هدفه عبارتند از:

حداکثر کردن درصد بهره برداری از ماشین آلات و حداقل سازی توابع حداکثر زمان اتمام کارها، متوسط زمان اتمام کارها، متوسط زمان در جریان کار، ماکزیمم تاخیر، ماکزیمم دیرکرد، متوسط تاخیر ، متوسط دیرکرد و تعداد کارهای تاخیردار

در ادامه حل مسئله اشاره شده به صورت چند هدفه ( با زمان آماده کار صفر)، با بهره گرفتن از الگوریتم های شبیه سازی تبرید و با در نظر گرفتن سه رویکرد متفاوت در تابع برازندگیمد نظر می باشد. توابع استفاده شده برای مسئله چند هدفه مینیمم سازی ماکزیمم زمان اتمام کارها و مینیمم سازی ماکزیمم تاخیر می باشد. هدف دوم این تحقیق پیشبینی ماکزیمم زمان اتمام کارها برای مسئله ذکر شده است. کاربرد هدف در نظر گرفته شده برای این مسئله تعیین زمان منطقی تحویل قطعات به مشتریان می باشد. به این منظور از مدل شبکه عصبی فازی تطبیق پذیر استفاده شده است. در پایان عملکرد روش های ارائه شده بر روی حل مسئله جریان کارگاهی دو مرحله ای انعطاف پذیر بدون وقفه بررسی شده و نتایج حاصله به صورت آماری مورد ارزیابی قرار گرفته است.

واژه‌های كلیدی: جریان کارگاهی انعطاف پذیر، بدون وقفه، دو مرحله ای، الگوریتم زنتیک هیبریدی، شبیه سازی تبرید هیبریدی، شبکه عصبی فازی تطبیق پذیر، چند هدفه، فازی

 

 

 

 

فهرست مطالب

فصل 1: کلیات تحقیق 1

2

4

4

5

5

7

7

8

8

8

10

فصل 2: مرور ادبیات و پیشینه تحقیق 11

12

12

12

22

23

23

24

24

فصل 3: حل تک هدفه مسئله ی مورد مطالعه با بهره گرفتن از الگوریتم های ابتکاری 25

26

27

28

31

31

34

38

40

40

43

46

49

49

50

50

50

51

52

54

54

54

56

56

64

64

64

65

65

74

فصل 4: حل تک هدفه مسئلهی مورد مطالعه با بهره گرفتن از الگوریتم های فرا ابتکاری 75

76

76

78

79

80

84

84

85

86

87

88

88

 

90

91

91

91

91

92

93

94

95

فصل 5: حل مسئله پیش بینی ماکزیمم زمان اتمام کارها 96

97

97

99

102

102

105

105

105

108

109

111

113

فصل 6: حل مساله مورد مطالعه با رویکرد چند هدفه 114

115

116

116

119

119

120

120

121

122

123

124

126

130

130

130

131

131

136

فصل 7: جمع‌بندی و پیشنهاد برای تحقیقات آتی 137

138

138

138

139

مراجع 140

 

 

 

فهرست اشکال

3

6

9

30

34

79

79

79

81

82

83

84

85

89

98

99

100

117

127

 

 

فهرست جداول

26

27

29

29

29

30

32

32

33

34

35

36

37

37

39

39

40

42

42

43

43

44

44

45

45

45

46

47

48

48

52

53

55

56

58

59

60

61

62

63

65

66

67

68

69

70

71

72

73

90

92

93

94

95

104

105

106

107

108

109

110

110

111

112

112

123

124

125

132

133

134

135

136

• مقدمه

توالی عملیات[1] و زمان بندی[2]  نوعی فرایند تصمیم گیری است که دارای نقشی اساسی در ارتقای بهره وری درصنایع تولیدی و خدماتی است. .به طور کلی زمان بندی، به فعالیت تخصیص تعدادی منابع محدود، در طول زمان، جهت انجام مجموعه ای محدود از فعالیت ها با هدف بهینه سازی یک یا چند معیار عملکرد گفته می شود. از جهتی دیگر می توان گفت زمان بندی نوعی تابع تصمیم گیری بوده و فرایندی است که در آن، برنامه زمانی تعیین می شود و در نهایت یک یا چند هدف و معیار عملکرد را بهینه سازی می کند. در اکثر سیستم های ساخت و تولید یا محیط های فرایند اطلاعات،  زمان بندی به عنوان یک پروسه مهم تصمیم گیری عمل می کند.]1 [توالی عملیات عبارتست از تعیین ترتیب پردازش عملیات و زمان بندی عبارتست از تعیین زمان آغاز و پایان عملیات برای منابع در دسترس. در دنیای رقابتی کنونی، برای شرکت ها، داشتن بهترین توالی انجام عملیات  و زمان بندی مناسب فعالیت ها یک نیاز اساسی به منظور بقا می باشد. از نظر دمپستر و همکاران ]2 [زمان بندی عبارت است از: “هنر تخصیص منابع به فعالیت ها جهت اطمینان از انجام کامل فعالیت ها در مدت زمانی معقول” در عمل، زمان بندی با بهره گرفتن از الگوریتم های زمان بندی یا قوانین مبتنی بر دانش صورت می گیرد. امروزه به کارگیری الگوریتم های ابتکاری و فراابتکاری برای حل مسائل زمان بندی و به دست آوردن جواب های بهینه (یا نزدیک بهینه) بسیار متداول است.مسائل زمان بندی معمولا دارای محدودیت و فرض های عمومی هستند. فرض های عمومی مسئله زمان بندی در ]3 [آمده است. برای مسائل زمان بندی دسته بندی های مختلفی ارائه شده است. محبوب ترین و پرکاربرد ترین نحوه نمایش مسائل زمان بندی توسط گراهام و همکاران  ]4 [ارائه شده است. بنا بر مدل طبقه بندی گراهام مسائل زمانبندی قطعی با سه تایی مرتب α│β│γ یا  α/β/γ نمایش می دهند. گریوز ]5 [یک دسته بندی برای مسائل زمان بندی ارائه کرده است. شکل (1-1) این دسته بندی مسائل را با توجه به ابعاد زیر طبقه بندی می نماید:

• تامین نیازمندی ها[3]
• پیچیدگی فرایند[4]
• معیار زمان بندی[5]
• متغیر بودن پارامترها[6]
• ترکیب کارگاه

• محیط زمان بندی[7]

  • دسته بندی مسائل زمانبندی

زمان بندی را می توان به دو صورت ایستا و پویا تقسیم نمود. به مسائل زمان بندی که در آن تعداد کارها و زمان لازم برای انجام هر عمل مشخص باشد، ایستا گفته می شود. از طرف دیگر، مسائل زمان بندی که در آن تعداد کارها و دیگر عوامل مربوط به آن در طول زمان تغییر می کند، پویا گفته می شود ]7،6 [. کلیات اشاره شده در مورد مسائل زمان بندی در ضمیمه 1 به طور مفصل توضیح داده شده است. در این پایان نامه، مسئله زمان بندی جریان کارگاهی دو مرحله ای انعطاف پذیر بدون وقفه بررسی شده و با بهره گرفتن از الگوریتم های ابتکاری و فراابتکاری برای مسائل تک هدفه و چند هدفه حل خواهد شدو یک روش برای تخصیص منطقی زمان های موعد تحویل ارائه می شود. در این فصل، ابتدا برخی از مفاهیم پایه ای بررسی خواهند شد،  و در ادامه، کلیات و مسئله تحقیق معرفی و بررسی خواهند شد و در نهایت ساختار تحقیق ارائه خواهد شد.

[1] Sequencing

[2] Scheduling

چکیده

بویراحمد یکی از اقوام قدیمی ساکن کهگیلویه و بویراحمد کنونی به شمار می‌آید، که از جمعیت و وسعت فراوانی برخوردار است . این قوم که پیشینه آن به عهد تیموریان برمی‌گردد، از طوایف و تیره‌های متعدد و متفاوت تشکیل شده است. طی دو قرن اخیر ، در حیات سیاسی-اجتماعی بویراحمد حوادث و رخداد های ریز و درشت بسیاری را شاهد هستیم . بخشی از مهمترین این حوادث در شعر شاعران محلی ماندگار شده و سینه به سینه منتقل و محفوظ گشته است. مستندات موجود، موید ماندگاری برخی اشعار محلی سرایان از اواخر زندیه تا کنون هستند . از آنچه تا امروز مانده، برمی‌آید که وقایع مهم و شخصیت‌های موثر و معروف، در اشعار شاعران  این قوم بازتاب داشته و در اذهان عمومی انعکاس و نسل به نسل انتقال یافته است. شاعران بومی هم به گویش محلی سروده‌های خویش را منتشر نموده و هم به زبان فارسی. مرثیه‌هایی  که در مرگ بزرگان سروده‌اند و آنچه  بر سنگ قبر این بزرگان حک گردیده، نمونه‌ای از این ادبیات است. جنگ‌های مهمی نظیر تنگ تامرادی، دره سرد و گجستان، و نیز اشخاص مشهور و موثری که عملکرد و اقدام ماندگاری داشته‌اند، در ذهن و زبان شاعران و عامه مردم محل حفظ  شده‌اند. شخصیت‌هایی چون هادی خان، شاهین خان، خداکرم خان، کریم خان، میرمذکور، میر غلام، کی لهراس، برادران ایزدپناه، ملا غلامحسین، عبدالله خان و ناصرخان، بخش عمده اشعار محلی را به خود اختصاص داده‌اند.

این پایان‌نامه در پی پاسخ به این پرسش اصلی است که: بازتاب حوادث تاریخی بویراحمد در دوره‌های قاجار و پهلوی در اشعار شاعران محلی، چگونه بوده است؟ نگارنده با روش تحقیق تاریخی و شیوه توصیفی-تحلیلی به این موضوع پرداخته است.

 

واژه‌های کلیدی: بویراحمد، قاجار، پهلوی، ادبیات محلی، اشعار لری، اشعار فارسی .

 

 

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                        صفحه

 

فصل اول: مقدمه

1-1 –کلیات………………………………………………………………………………………………………………………………….. 2

1-2- طرح موضوع یا مسأله تحقیق…………………………………………………………………………………………….. 3

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق…………………………………………………………………………………………………… 4

1-4- هدف تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………….. 5

1-5- پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………….. 5

1-6- روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………… 6

1-7- سؤالات تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………. 6

1-8- فرضیات تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………… 6

1-9- معرفی و نقد منابع………………………………………………………………………………………………………………. 7

 

فصل دوم: حوادث تاریخی بویراحمد در دوره قاجار و بازتاب آندر اشعار محلی

2-1-موقعیت  جغرافیایی  و طبیعی كهگیلویه و بویراحمد………………………………………………………. 13

2-2- تقسیمات سیاسی……………………………………………………………………………………………………………….. 14

2-3- پیشینه تاریخی بویراحمد…………………………………………………………………………………………………… 15

2-4- هادی خان بویراحمدی……………………………………………………………………………………………………….. 16

2-5- شاهین خان بویراحمدی …………………………………………………………………………………………………… 18

 

2-6- عبدالخلیل و سرانجام او……………………………………………………………………………………………………… 18

2-7- محمد طاهر خان و وقایع عهد او……………………………………………………………………………………….. 19

………………………………………………………………………………………………………………….. عنوان                                                                                              صفحه

 

2-8- خداكرم خان بویراحمدی و حوادث زمان او……………………………………………………………………… 20

2-9- کریم خان بویراحمدی و اشعار مربوط به حیات سیاسی– اجتماعی او…………………………. 26

 

فصل سوم: حوادث تاریخی بویراحمد در عصر رضا شاه و بازتاب آن در اشعار محلی

3-1-  مختصری ازحوادث تاریخی بویراحمد در عهد رضاشاه…………………………………………………… 31

3-2- میر مذکور و میرغارتی و اشعار مربوط به آنها………………………………………………………………….. 33

3-3- جنگ داخلی « دره سرد »………………………………………………………………………………………………… 35

3-4- هجوم اردوی دولتی به بویراحمد وجنگ تنگ تامرادی…………………………………………………… 39

3-5- اشعار مربوط به نبرد تنگ تامرادی و کی لهراس(=لهراسب)…………………………………………… 42

3-6- اشعاری از شاعران گمنام در باب کی لهراس…………………………………………………………………… 48

3-7- یاغی گری و درگیری های میرغلام شاه قاسمی و اشعار آن………………………………………….. 50

3-8- یاغی گری دو برادر……………………………………………………………………………………………………………… 55

3-9- بازتاب اقدامات و عملکرد حکومت رضا شاه در اشعار محلی…………………………………………… 60

 

فصل چهارم : حوادث تاریخی بویراحمد در عصر محمد رضا شاه و بازتاب آن در اشعار محلی(1341-1320)

4-1- مختصری ازحوادث تاریخی  بویراحمد در دوره محمدرضاشاه………………………………………… 67

4-2- نبرد سمیرم و اشعار مربوط به آن…………………………………………………………………………………….. 74

4-3- جنگ داخلی بویراحمدی ها و اشعار مربوطه…………………………………………………………………… 77

4-4- قتل کی علی خان………………………………………………………………………………………………………………. 82

4-5- قتل خسروخان بویراحمدی……………………………………………………………………………………………….. 83

 

 

عنوان                                                                                              صفحه

 

فصل پنجم:  قیام عشایر جنوب(1343-1341)

5-1- اجمالی از قیام عشایر جنوب……………………………………………………………………………………………… 88

5-2- جنگ گُجستان (1342 )………………………………………………………………………………………………….. 93

5-4- اشعار لری شیخ علی مراد،  در باب حوادث 43-1341………………………………………………… 104

5-5- اشعار شیخ علی مراد درباره دیگر جنگجویان نبرد گجستان…………………………………………… 110

5-6- اشعاری از شاعران گمنام در توصیف جنگجویان نبرد گجستان……………………………………… 113

5-7- اشعار شیخ علی مراد در وصف عبدالله خان ضرغام پور………………………………………………….. 114

5-8- اشعار شیخ علی مراد درباره ناصر خان طاهری………………………………………………………………… 120

5-9- اشعاری دیگر در وصف ناصر خان طاهری…………………………………………………………………………. 122

 

فهرست منابع و مآخذ

منابع فارسی ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 125

منبع انگلیسی ………………………………………………………………………………………………………………………………. 129

مقدمه

 

1-1 – کلیات

 

بویراحمدی‌ها یکی از اقوام شش گانه مسکون در کهگیلویه و بویراحمد است که قدمت آن به قرنها پیش برمی‌گردد. نام بویراحمدکه به گویش لری«بیرَمَد»(=بیرَاحمد؟) خوانده می‌شود، نخستین بار در یک سنگ نبشته مربوط به عصر تیموریان نقر شده است. در منابع عصر صفوی، چندین بار نام بویراحمد ضبط گشته و از آن به بعد تا شکل‌گیری قاجارها، نامی از بویراحمد به چشم نمی‌خورد. منابع عهد قاجار بارها نام بویراحمد را ذکر نموده و برخی نویسندگان عصر به طوایف و تیره‌های تشکیل دهنده آن قوم اشارت ، کرده‌اند.

به رغم اینکه تمام طوایف و تیره‌های بویراحمد، دارای نیای مشترک نیستند و هر کدام تاریخ مستقل و مجزایی دارند، به دلیل قرنها سکونت در کنار هم ،از فرهنگ و گویش مشترک برخوردارند و عادات و آداب و رسوم آنان یکی است. حضور در محیط جغرافیایی واحد، در بسیاری موارد موجب آمیختگی تاریخ و فرهنگ آنها در زمینه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، علمی و ادبی گشته و تقریبا اصل ومبنای مشترکی را ایجاد کرده است.حوادث سیاسی-نظامی و اجتماعی بویراحمدی‌ها، در سرنوشت تمام طوایف و تیره‌های آن تاًثیر گذاشته و آن‌ ها را با هم مرتبط نموده است. بی‌تردید، ادبیات مربوط به این وقایع در طوایف و تیره های قوم پراکنده و منتشر گردیده و همه را با هم اتصال داده است.

بر مبنای مستندات موجود، نخستین اشعار در دست مربوط به سال های بر افتادن زندیان و برآمدن قاجارهاست. در این پایان نامه، بیش از دو سده ادبیات حماسی وسیاسی بویراحمدكه سینه به سینه نقل و نشر گردیده، بررسی و تبیین شده است. در بادی امر کاملاً روشن است که ادبیات مزبور، در باب وقایع مهم و مؤثر و شخصیت های نقش آفرین و صحنه گردان است که بر زبان و قلم جاری گشته و به ثبت و ماندگاری حوادث سرنوشت ساز منتهی شده است.این وقایع و اشخاص از آغاز سلسله قاجار تا قیام عشایر جنوب در سال های 43-1341 استمرار داشته و در ذهن و زبان سرایندگان محلی و عامه مردم محفوظ مانده است.

چکیده

 

زمینه: اهمیت فزاینده دانش در عصــر حاضر، سازمان ها را ناگزیر می سازد تا نسبت به معانی ای چون خلاقیت در تكنیك، خلاقیت در محصول و خلاقیت سازمانی یا استراتژیك، با تعمقی بیشتر بیندیشند. این موضوع سازمان ها را با چالش هایی در زمینه چگونگی پــــردازش دانش و ایجاد آن مواجه می سازد. زمانی كه نوآوری وخلاقیت راه پیروزی در جهان امروز است، سازمان باید بتواند دانش مناسب را در جای مناسب خود به كار گیرد.

هدف: هدف از این مطالعه بررسی رابطه بین مدیریت دانش و خلاقیت در مراکز آموزشی و درمانی دانشگاه های علوم پزشکی شهر تهران می باشد.

روش: این پژوهش یک مطالعه پیمایشی از نوع توصیفی_تحلیلی می باشد. جامعه آماری شامل كلیه كاركنان بیمارستان های دانشگاه های علوم پزشكی شهر تهران بوده است. با بهره گرفتن از فرمول نمونه گیری تصادفی، حجم نمونه ای برابر با 502 نفر برآورد گردید. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه “مدیریت دانش” پروست و پرسشنامه “خلاقیت” جزنی می باشد. پایایی آنها از طریق آلفای كرونباخ به ترتیب89/0 و 69/0 بدست آمد و روایی پرسشنامه ها نیز با نظر اساتید مجرب مورد تایید واقع شده است. برای تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS18 و آزمون های T، ANOVA و ضریب همبستگی و رگرسیون استفاده شده است.

یافته ها: با توجه به نتایج بدست آمده معلوم گردید مدیریت دانش و خلاقیت در سطح 018/0 با یکدیگر رابطه معنادار دارند، و به ازای یک واحد افزایش در نمره مدیریت دانش به میزان 05/0 به نمره خلاقیت اضافه می شود. همچنین مشاهده شد که وضعیت خلاقیت در بیمارستان های مورد مطالعه در سطح متوسط رو به بالا و وضعیت مدیریت دانش و ابعاد آن (تعیین اهداف، شناسایی، كسب، توسعه، تسهیم، استفاده، نگهداری و ارزیابی دانش) در سطح متوسط قرار دارد، که از میان ابعاد، تعیین اهداف و تسهیم دانش بالاترین نمره و استفاده از دانش کمترین نمره را دریافت کرده اند.

نتیجه گیری: وضعیت مدیریت دانش و خلاقیت در بیمارستان های مورد مطالعه به ترتیب در حد متوسط و متوسط رو  به بالا ارزیابی شدند، با توجه به فاصله مدیریت دانش تا حد مطلوب و همچنین رسالت این مراکز آموزشی و درمانی در تربیت دانشجویان، نیاز به توجه و اولویت قرار دادن آن، در برنامه و اهداف کاری خود، نسبت به سازمان های دیگر بیشتر احساس می شود. در این راستا برای ارتقای مدیریت دانش و تبعا خلاقیت، باید به هر یک از ابعاد مطرح شده توجه ویژه ای کرد. چرا که اگر سازمان ها نتوانند زیرساخت های لازم را برای پیاده سازی مدیریت دانش مهیا کنند قطعاً با چالش های مختلفی روبرو خواهند شد.

 

کلید واژه ها: مدیریت دانش، خلاقیت، بیمارستان

 

 

 

                                                                فهرست مطالب

عنوان                                                                                                     صفحه

 

فصل اول: مقدمه و بیان مساله

• مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..9
• بیان مسئله و اهمیت پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………11

1-3 اهداف و فرضیات:

1-3-1هدف اصلی ……………………………………………………………………………………………………………………………………..18

1-3-2 اهداف فرعی……………………………………………………………………………………………………………………………………18

1-3-3 هدف کاربردی………………………………………………………………………………………………………………………………….18

1-3-4 فرضیات پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………19

فصل دوم: بررسی متون

2-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………20

2-2 مبانی نظری پژوهش:

تاریخچه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….20

مدیریت دانش ……………………………………………………………………………………………………………………………………………21

اهداف مدیریت دانش …………………………………………………………………………………………………………………………………25

تعاریف مدیریت دانش ………………………………………………………………………………………………………………………………..25

انواع دانش ………………………………………………………………………………………………………………………………………………..27

تفاوت بین داده، اطلاعات و دانش ……………………………………………………………………………………………………………….29

روابط میان داده، اطلاعات و دانش……………………………………………………………………………………………………………….31

تفاوت مدیریت اطلاعات با مدیریت دانش ……………………………………………………………………………………………………33

مدل پایه های ساختمان مدیریت دانش (پروست) …………………………………………………………………………………………34

مهارت های اولیه برای استقرار مدیریت دانش………………………………………………………………………………………………43

عوامل موثر بر موفقیت و شکست مدیریت دانش در سازما ن ها……………………………………………………………………..44

منافع و مزایا………………………………………………………………………………………………………………………………………………49

پیامد های عدم پیاده سازی مدیریت دانش……………………………………………………………………………………………………50

خلاقیت ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………51

تعاریف خلاقیت …………………………………………………………………………………………………………………………………………54

تفاوت خلاقیت و نوآوری …………………………………………………………………………………………………………………………….55

موانع و راهکارهای بروز خلاقیت ………………………………………………………………………………………………………………….56

ویژگی های  افراد خلاق ……………………………………………………………………………………………………………………………..60

آثار و نتایج خلاقیت …………………………………………………………………………………………………………………………………….61

رابطه بین مدیریت دانش با خلاقیت ……………………………………………………………………………………………………………..62

 

2-3 بر مطالعات انجام یافته:

2-3-1مطالعات انجام شده در ایران……………………………………………………………………………………………………………66

2-3-2مطالعات انجام شده در جهان

 ………………………………………………………………………………………………………….69

فصل سوم: روش پژوهش

3-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………72

3-2 نوع پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………..72

3-3 جامعه آماری…………………………………………………………………………………………………………………………………….72

3-4 روش نمونه گیری و حجم نمونه…………………………………………………………………………………………………………73

3-5 ضریب پاسخ دهی…………………………………………………………………………………………………………………………….73

3-6 روش و ابزار گردآوری داده ها……………………………………………………………………………………………………………74

3- 7 روش تجزیه و تحلیل داده ها…………………………………………………………………………………………………………..75

3-8 محدودیت­های پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………….75

3-9 ملاحظات اخلاقی…………………………………………………………………………………………………………………………….75

3-10 تعاریف نظری و عملی واژه ها…………………………………………………………………………………………………………76

فصل چهارم : یافته ها

4-1  مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………..79

4-2  نتایج مربوط به مشخصات دموگرافیک  ………………………………………………………………………………………….79

4-3 نتایج مربوط به اهداف و فرضیات……………………………………………………………………………………………………..84

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………….98

5-2 بحث…………………………………………………………………………………………………………………………………………….98

5-3 نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………………….102

5-4 پیشنهادات اجرایی…………………………………………………………………………………………………………………………103

5-5 پیشنهادات برای پژوهش های آتی ………………………………………………………………………………………………..106

منابع ………………………………………………………………………………………………………………………………………………..107

چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………………………………………………………116

 

 

 

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                              صفحه

جدول 2-1: تفاوت بین مدیریت اطلاعات و مدیریت دانش……………………………………………………………………………………………33

جدول 4-1: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه به تفکیک بیمارستان………………………………………………………………………………….79

جدول 4-2: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه به تفکیک دانشگاه ……………………………………………………………………………………80

جدول 4-3: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه به تفکیک گروه های سنی ………………………………………………………………………..80

جدول 4-4: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه به تفکیک جنسیت ……………………………………………………………………………………80

جدول 4-5: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه به تفکیک سنوات………………………………………………………………………………………81

جدول 4-6: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه به تفکیک میزان تحصیلات ………………………………………………………………………81

جدول 4-7: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه به تفکیک رده شغلی …………………………………………………………………………………81

جدول 4-8: توزیع فراوانی پاسخ افراد مورد مطالعه به سوالات مدیریت دانش ………………………………………………………………….82

جدول 4-9: توزیع فراوانی پاسخ افراد مورد مطالعه به سوالات خلاقیت …………………………………………………………………………..83

جدول 4-10: رابطه بین ابعاد مدیریت دانش با خلاقیت………………………………………………………………………………………………….85

جدول 4-11: میانگین نمره خلاقیت به تفکیک دانشگاه…………………………………………………………………………………………………87

جدول 4-12: میانگین نمره مدیریت دانش به تفکیک دانشگاه………………………………………………………………………………………..88

جدول 4-13: میانگین نمره ابعاد مدیریت دانش به تفکیک دانشگاه…………………………………………………………………………………89

جدول 4-14: میانگین نمره مدیریت دانش و خلاقیت به تفکیک جنسیت افراد مورد مطالعه………………………………………………91

جدول 4-15: میانگین نمره مدیریت دانش و خلاقیت به تفکیک سنوات افراد مورد مطالعه………………………………………………..92

جدول 4-16: میانگین نمره مدیریت دانش و خلاقیت به تفکیک تحصیلات افراد مورد مطالعه…………………………………………..94

جدول 4-17: میانگین نمره مدیریت دانش و خلاقیت به تفکیک رده شغلی افراد مورد مطالعه……………………………………………96

جدول 4-18: میانگین و انحراف معیار خلاقیت، مدیریت دانش و ابعاد آن………………………………………………………………………..97

 

 

 

فهرست شکل ها و نمودارها

عنوان                                                                                                             شماره صفحه

 

شکل 2-1: روابط میان داده و اطلاعات و دانش……………………………………………………………………………………………………31

شکل 2-2: اثر اطلاعات و دانش بر تصمیم گیری…………………………………………………………………………………………………32

شکل 2-3: مدل پایه های مدیریت دانش پروست…………………………………………………………………………………………………34

نمودار 4-1: رابطه بین خلاقیت و مدیریت دانش……………………………………………………………………………………………………84

نمودار 4-2: رابطه بین خلاقیت و شناسایی دانش…………………………………………………………………………………………………..85

نمودار 4-3: رابطه بین خلاقیت و کسب دانش……………………………………………………………………………………………………….86

نمودار 4-4: رابطه بین خلاقیت و تسهیم دانش……………………………………………………………………………………………………..86

نمودار 4-5: رابطه بین خلاقیت و نگهداری دانش………………………………………………………………………………………………….87

نمودار 4-6: رابطه بین کسب دانش و سن…………………………………………………………………………………………………………….90

 

 

مقدمه

عصر حاضر، عصر تحولات و تغییرات شگرف در فنآوری ها می باشد. عصری كه ساختار فكری آن آكنده از عمق بخشیدن به اطلاعات و توجه به مشاركت نیروی انسانی خلاق و دانش گرا است (نیر و جوکار 1391). در جهان کنونی شرایط و فضای رقابتی در بسیاری از سازمان ها بسیار پیچیده، متغیر و گسترده تر از گذشته است، به گونه ای که این سرعت در بیشتر سازمان ها به مراتب بیش از سرعت پاسخگویی و توان تطبیق با شرایط جدید است. به عبارت دیگر به محض اینکه تغییری در شرایط یاد شده به وجود آید و سازمان بخواهد نسبت به آن تغییر، واکنش نشان دهد و خود را با آن هماهنگ و منطبق سازد تغییر بعدی از راه می رسد. هرگونه تغییر در فضای رقابتی، فرصتی را فراهم می آورد و فرصت دیگری را از بین می برد و چالش یا تهدیدی را ایجاد و چالش یا تهدیدی دیگر را حذف می کند (نیرومند و زارع 1387).

الوین تافلر اعتقاد دارد ورود به قرن بیست و یكم به عنوان عصر فرانظریه ،هنگامی برای انسان ها جاذب خواهد بود كه آدم كنونی بتواند در مقابل تغییرات آن قرن، قدرت تحمل لازم را داشته باشد و با شجاعت در مقابل آن ظاهر شود. تحقق این پدیده ایده آل زمانی امكان پذیر خواهد بود كه از هم اكنون بشر امروزی بتواند خودش را برای تغییرات آنچنانی در دنیای آیندگان آماده سازد. این نیز مشروط به دانش، مهارت، بینش و پویایی است. زندگی در دنیای جدید نیازمند شناخت كامل و كسب مهارت های استفاده از این ابزارهاست. بدون شناخت چنین ابزاری رقابت و زندگی بسیار مشكل خواهد بود و مستلزم از دست دادن فرصت های فراوانی در زندگی روزانه افراد و جوامع است (صادقی و همکاران 1390).

توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات به طور اعم جامعه بشری و به طور اخص، سازمان های تجاری – صنعتی را در وضعیتی قرار داده است که برای ادامه حیات می بایستی در پی یافتن ابزارها و راهکارهای نوین متناسب با شرایط حاکم باشند. زمانی سازمان ها به دنبال کسب و یافتن اطلاعات و دانش بودند، اما امروزه با حجم انبوهی از اطلاعات و داده های گوناگون رو به رو هستند که در بسیاری موارد، طبقه بندی ، تلخیص و بهره برداری صحیح از آنها نیازمند اتخاذ تدابیر و تجهیزات مغزافزاری، سخت افزاری و نرم افزاری مرتبط است (فاتحی 1390).

امروزه برای اینکه سازمان ها بتوانند در دنیای تجارت و رقابت حضور مستمر و پایدار داشته باشند باید حول محور علم و دانش فعالیت کنند (تقی زاده و تاری 1388). اساسی ترین مشخصه سازمان های هوشمند در قرن 21 ، تأکید بر دانش و اطلاعات است (محمدی فاتح و همکاران 1387).

دیوید استمپز (1999) معتقد است که بهترین چیز داشتن دانش در موضوعی خاص نیست بلکه دانستن مکان و طرز دسترسی به دانش است. به زعم پیتر دراکر نیز مدیران موفق در عصر اطلاعات و دانش تنها به دنبال دسترسی به اطلاعات نیستند زیرا اطلاعات به اندازه کافی از طریق شبکه های اطلاع رسانی و پایگاه های اطلاعاتی و محمل های مختلف در دسترس هستند. مدیران بیشتر نیازمند به دسترسی به اطلاعات مناسب و مرتبطی هستند که پردازش، سازماندهی شده و شکل گرفته و با توجه به بسترهای فکری و شغلی آنها تلخیص شده باشد، اطلاعاتی که قابلیت تبدیل به عمل را داشته و به عبارت دیگر عملیاتی و کاربردی باشد. این دو نقل قول در کمال ایجاز ارزش دانش را بخوبی نشان می دهند (پوراصغر 1387).

دانایی مهمترین سرمایه هر سازمان است و سازمانی که از این موهبت بیشتر برخوردار باشد با چالش های موجود، بهتر برخورد می کند و در عرصه رقابت موفق تر خواهد بود (صمدیان و علوی 1390). عصر “دانایی یا دانش”، عنوان جدیدی است که به زمان حاضر اطلاق می شود (فاتحی 1390).  عصر دانش تحولات قابل ملاحظه ای را در برنامه ها و سیستم های موجود در سازمان ها به همراه داشته است. در این میان سازمان هایی که در راستای توانمند سازی و

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                            صفحه

فصل اول: کلیات

1-1 زمینه پژوهش                                                                                                    2

1-2 اهداف پژوهش (هدف کلی و اهداف ویژه)                                                                           7

1-3 سوالات پژوهش                                                                                                           7

1-4 فرضیه ها                                                                                                                    8

1-5 تعاریف واژه ­ها                                                                                                              8

1-6 پیش­فرض­های پژوهش                                                                                                    9

1-7 محدودیت­های پژوهش                                                                                                    10

فصل دوم: زمینه­ و پیشینۀ تحقیق

2-1 چهارچوب پژوهش                                                                                                        12

2-2 بر مطالعات انجام شده                                                                                            33

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

3-1 نوع پژوهش                                                                                                                 41

3-2 جامعه پژوهش                                                                                                              41

3-3 مشخصات واحدهای مورد پژوهش                                                                                     41

3-4 معیارهای خروج از مطالعه                                                                                                42

3-5 روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه                                                                                  42

3-6 محیط پژوهش                                                                                                             43

3-7 ابزار  و روش گردآوری داده ها                                                                                         43

3-8 تعیین اعتبار و اعتماد علمی ابزار                                                                                        44

3-9 روش گردآوری داده ­ها                                                                                                    45

3-10 روش تجزیه و تحلیل داده ­ها                                                                                           46

3-11 ملاحظات اخلاقی                                                                                                        46

فصل چهارم: نتایج تحقیق

4-1یافته­ های پژوهش                                                                                                           48

4-2 جداول                                                                                                                      49

فصل پنجم: بحث و بررسی یافته­ ها

5-1 بحث و بررسی یافته ها                                                                                                  76

5-2 نتیجه ­گیری نهایی                                                                                                         84

5-3 کاربرد یافته­ ها                                                                                                             85

5-4 پیشنهادات                                                                                                                 87

فهرست منابع و مآخذ                                                                                                          89

 فهرست پیوست­ها

فرم رضایت نامه

پرسشنامه                                                 

                                                 فهرست جداول

عنوان                                                                                                صفحه                          

جدول شماره 4- 1 : میانگین و انحراف معیار سن ( سال ) واحدهای مورد پژوهش                                49

جدول شماره 4-2 : توزیع فراوانی واحدهای مورد پژوهش بر حسب سال تحصیلی                               49

جدول شماره 4-3 : توزیع فراوانی واحدهای مورد پژوهش بر حسب وضعیت تاهل                               50

جدول شماره 4- 4 : توزیع فراوانی واحدهای مورد پژوهش بر حسب محل زندگی                                 50

جدول شماره 4- 5 : توزیع فراوانی واحدهای مورد پژوهش بر حسب میزان تحصیلات پدر                       51

جدول شماره 4- 6: توزیع فراوانی واحدهای مورد پژوهش بر حسب میزان  تحصیلات مادر                      51

جدول شماره 4- 7 : توزیع فراوانی واحدهای مورد پژوهش بر حسب شغل پدر                                     52

جدول شماره 4- 8 : توزیع فراوانی واحدهای مورد پژوهش بر حسب شغل مادر                                    52

جدول شماره 4-  : توزیع فراوانی واحدهای مورد پژوهش بر حسب سطح درآمد خانواده                        53

جدول شماره 4- 10: توزیع فراوانی واحدهای مورد پژوهش بر حسب تعداد افراد خانواده                        53

جدول شمار 4 -11: آزمون کولموکروف اسمیرنف (بررسی نرمالیته) توزیع داده ها                                 54

جدول شماره 4-  12: مقایسه میانگین و انحراف معیار روش مقابله رویارویانه واحدهای مورد پژوهش قبل و بعد از مداخله در دوگروه آزمون و کنترل                                                                                   55

جدول شماره 4-  13:  مقایسه تغییرات میانگین و انحراف معیار روش مقابله رویارویانه قبل و بعد از مداخله در دو گروه  آزمون و کنترل                                                                                                        56

جدول شماره 4-  14: مقایسه میانگین و انحراف معیار روش دوری جویی واحدهای مورد پژوهش قبل و بعد از مداخله

در دو گروه آزمون و کنترل                                                                                                     57

جدول شماره 4-15: مقایسه تغییرات میانگین و انحراف معیار روش دوری جویی قبل و بعد از مداخله در دو گروه آزمون

و کنترل                                                                                                                            58

جدول شماره 4-  16: مقایسه میانگین و انحراف معیار روش خویشتن داری واحدهای مورد پژوهش قبل و بعد از

مداخله در دو گروه آزمون و کنترل                                                                                            59

جدول شماره 4-  17: مقایسه تغییرات میانگین و انحراف معیار روش خویشتن داری قبل و بعد از مداخله در دو گروه آزمون و

کنترل                                                                                                                               60

جدول شماره 4- 18:مقایسه میانگین و انحراف معیار روش جستجوی حمایت اجتماعی  واحدهای مورد پژوهش قبل و بعد از

مداخله در دو گروه آزمون و کنترل                                                                                           61

جدول شماره 4-  19: مقایسه تغییرات میانگین و انحراف معیار روش جستجوی حمایت اجتماعی قبل و بعد از مداخله در دو

گروه آزمون و کنترل                                                                                                            62

جدول شماره 4- 20 : مقایسه میانگین و انحراف معیار روش گریز-اجتناب واحدهای مورد پژوهش قبل و بعد از مداخله در

دو گروه آزمون و کنترل                                                                                                        63

جدول شماره 4- 21: مقایسه تغییرات میانگین و انحراف معیار روش گریز-اجتناب قبل و بعد از مداخله در دو گروه آزمون و

کنترل                                                                                                                               64

 

جدول شماره 4- 22 : مقایسه میانگین و انحراف معیار روش حل مدبرانه مسئله واحدهای مورد پژوهش قبل و بعد از مداخله

در دو گروه آزمون و کنترل                                                                                                    65

جدول شماره 4-  23: مقایسه تغییرات میانگین و انحراف معیار روش حل مدبرانه مسئله قبل و بعد از مداخله در دو گروه آزمون و کنترل                                                                                                          66

جدول شماره 4- 24 : مقایسه میانگین و انحراف معیار روش ارزیابی مجدد مثبت واحدهای مورد پژوهش قبل و بعد از مداخله

در دو گروه آزمون و کنترل                                                                                                   67

جدول شماره 4-  25: مقایسه تغییرات میانگین و انحراف معیار روش ارزیابی مجدد مثبت در واحدهای مورد پژوهش قبل و

بعد ازمداخله در دو گروه آزمون و کنترل                                                                                  68

جدول شماره 4- 26 : مقایسه میانگین و انحراف معیار روش مسئولیت پذیری قبل و بعد از مداخله در گروه آزمون و کنترل

69

جدول شماره 4-  27:مقایسه تغییرات میانگین و انحراف معیار روش مسئولیت پذیری قبل و بعد از مداخله در دو گروه آزمون و کنترل                                                                                                             70

جدول شماره 4- 28 : مقایسه میانگین و انحراف معیار روش مسئله مدار  واحدهای مورد پژوهش قبل و بعد از مداخله

در گروه آزمون و کنترل                                                                                                       71

جدول شماره 4- 29 : مقایسه تغییرات میانگین و انحراف معیار روش مسئله مدار  قبل و بعد از مداخله در دو گروه

آزمون وکنترل                                                                                                                  72

جدول شماره 4- 30 :  مقایسه میانگین و انحراف معیار روش هیجان مدار واحدهای مورد پژوهش قبل و بعد از مداخله

در گروه آزمون و کنترل                                                                                                       73

جدول شماره 4- 31 : مقایسه تغییرات میانگین و انحراف معیار روش هیجان مدار قبل و بعد از مداخله در دو گروه    آزمون و کنترل                                                                                                        74

فصل اول

 

بیان مسئله

استرس حالتی پویا و هیجان انگیز است كه فرد در یک موقعیت با  محدودیت یا تقاضای غیر عادی مواجه می‌شود و

واكنش‌های احساسی‏، فیزیكی و شناختی از خود نشان می‌دهد. به طور كلی دونوع استرس، مخرب یا بدخیم و استرس مفید یا خوش خیم وجود دارد(1). استرس مخرب‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏، استرس نامطبوع، زیان آور و بیماری زا است ولی استرس مفید استرسی مطبوع و خوشایند است که احساساتی مثبت به شخص دست می‌دهد(1). تاثیرات استرس با شدت و مدت محرک ها مرتبط است؛ برای مثال استرس خفیف موجب تحریک فرایندهای فکری فرد شده و او را در مقابل محیط هوشیار نموده و موجب ایجاد انگیزه و رسیدن به موفقیت و کامیابی میشود(2). اما استرسهای شدید و طولانی با تاثیرات منفی چون تضعیف سیستم ایمنی و کاهش قدرت دفاعی بدن در مقابل بیماریها، همراه هستند، از نظر مباحث تئوریک در استرس، تمركز عمد‏‏ه بر روی استرس بدخیم است(3).

در این زمینه کنت پلیتر بیان میدارد که 50-70 درصد تمام بیماریها با استرس در ارتباط هستند. استرس های روانی از طریق تاثیری که بر روی دستگاه اعصاب مرکزی و دستگاه آندوکرین و سیستم ایمنی بدن میگذارند موجب کاهش سلامت جسمانی و روانی فرد میشوند(4). از جمله بیماری‌ها و نشانه های روانی ناشی ‌از استرس می‌توان به افسردگی و اضطراب اشاره كرد، پژوهش ها نشان می‌دهد كه بین وجود استرس و اضطراب و افسردگی رابطه مستقیم وجود دارد (5).

امروزه دانشجویان به دلیل نقش مهمی که در اداره آینده کشور به عهده دارند یکی از قشرهای مهم جامعه به حساب می آیند اهمیت این موضوع زمانی مشخص میشود که بر طبق آمار در ایران با عنایت به آمار سال 1385 تعداد دانشجویان کل کشور 2553726 نفر اعلام شده است(6). و با توجه به این مسائل اهمیت سلامت دانشجویان بیش از پیش مشخص میشود و سلامت روانی یکی از ابعاد مهم سلامت دانشجویان، به عنوان آینده سازان کشور میباشد این گروه به دلیل شرایط خاص سنی و موقعیت خاص اجتماعی در معرض استرسهای فراوان میباشند مطالعات نشان داده که میزان شیوع اختلالات و بیماریهای روانی در بین دانشجویان در حال افزایش است(5). در پژوهش های مقطعی و محدود به عمل آمده در ایران در سطح دانشگاه های مختلف شیوع اختلالات روانی و رفتاری دانشجویان بین 7 تا31  درصد بوده است)5(. استرسهای گوناگون با تاثیر منفی که بر منابع مقابله فردی و اجتماعی اشخاص میگذارند باعث کاهش مقاومت فرد میگردند و در درازمدت اثرات ناخوشایندی بر بهداشت جسمی و روانی دانشجو میگذارد. همچنین استرس میتواند بر بروز بیماریهای جسمی و روانی، اختلال در عملکرد و قدرت سازگاری و در نهایت پایین آمدن کیفیت زندگی دانشجویان گردد(5). در سالهای اخیر توجه به منابع استرس و راه های مقابله با آن در گروه های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است و این بررسیها نشان داده است که به کار گرفتن راه های مقابله ای نقش مهمی در کاهش استرس دارد. در این میان دانشجویان به عنوان قشری از جامعه که پیوسته در معرض استرسها وفشارهای محیطی و روانی از جمله مشکلات آموزشی، خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی قرار دارند مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته اند؛ روشن است که پیامدهای استرس در عملکرد تحصیلی، رضایت شخصی، از همه مهمتر سلامت روانی آنها تاثیر نامطلوب خواهد داشت (7). در این میان بهداشت روانی دانشجویان علوم پزشكی به لحاظ مرتبط بودن شغل آنها با تن و روان انسانها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. دانشجویان علوم پزشكی ضمن داشتن مشكلات سایر دانشجویان، مشكلات خاص خود را نیز دارند كه از آن جمله می توان به فشار های روحی- روانی محیط (بیمارستان، اورژانس و …)، برخورد با مسایل و مشكلات بیماران و عدم برخورداری از آینده شغلی روشن اشاره كرد. به همین دلیل به نظر می رسد دانشجویان علوم پزشكی بیش از سایر دانشجویان در خطر از دست دادن سلامت روانی هستند(8). به ویژه اینکه مشکلات روانشناختی دانشجویان پزشکی نسبت به غیر پزشکی بیشتر دیده شده است (8).

در این زمینه نتایج پژوهش فرمانبر در 1382 در دانشجویان علوم پزشکی گیلان نیز نشان داد که اکثریت دانشجویان سال اول (60/44%) وضعیت خطر زا و اکثریت دانشجویان سال آخر(30/52%) وضعیت خوب در زمینه کنترل استرس داشتند هر چند از نظر آماری این تفاوت معنی داری نبود(9).

اجتناب از استرس‌های بدخیم و مضر غیر ممكن است اما برای جلوگیری یا حداقل كاهش این استرس‌ها، می‌توان اقداماتی را به عمل آورد(10). در سالهای اخیر توجه به منابع استرس و راه های مقابله با آن در گروه های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است و این بررسیها نشان داده است که به کار گرفتن راه های مقابله ای نقش مهمی در کاهش استرس دارد. بهترین روش جهت مقابله با استرس برداشتن عامل مواجه استرس(محرک) میباشد ولی اكثراَ این امر امكان پذیر نبوده، لذا باید به گونه‌ای با استرس سازگاری كرد و تحمل آن را برخود هموار ساخت و از شدت آن كاست به عبارت ساده تر سازگاری با استرس یعنی پذیرفتن آن و به نحو مؤثر در برابر آن واکنش نشان دادن (11).

با توجه به این نوع دیدگاه فالكمن و لازاروس پیشنهاد كرده‌اند كه استراتژی مقابله با استرس دو نوع می‌باشند مقابله مسئله مدار؛ تلاش برای كنترل رابطه بین فرد و عامل استرس زا و مقابله هیجان مدار؛ تلاش برای تطابق وتنظیم احساسات و هیجان ناشی از عوامل استرس زا و نتایج آنها، استفاده میکند(10).

طبق  مدل فولکمن لازاروس (1984) فرد با بکار بستن سبک مقابله کارآمد مساله مدار از مهارتهای شناختی برای حل مساله استفاده میکند. بر این اساس روش های مقابله با مشکل مستقیما بررسی میشوند و معمولا با یافتن راه حلهای مناسب برای حل مشکل، رضایت روان شناختی حاصل میشود. از سوی دیگر راهبردهای هیجان مدار، شامل کوششها یی جهت تنظیم پیامدهای هیجانی واقعه استرس زا است و تعادل عاطفی و هیجانی را از طریق کنترل هیجانات حاصله از موقعیت استرس زا، حفظ میکند(10).

با توجه به مشکلاتی که توسط استرس به وجود می آید، ارائه راهکارهایی برای کاهش این عوامل و نیز تغییر نگرش و برخورد افراد با عوامل استرس زا ضروری به نظر میرسد. بسیاری از محققان اظهار میکنند که برنامه های ورزشی سبب کاهش  فشار روانی میشود(8). ازجمله عوامل موثر در تعدیل استرس و شیوه های مقابله با آن میتوان به فعالیت بدنی منظم و ورزش اشاره کرد. امروزه فعالیت جسمانی منظم به گونه ای فزاینده، به عنوان وسیله ای برای حفظ و افزایش بهداشت روانی به خوبی پذیرفته شده است بطور کلی نتیجه حاصل از پژوهشها دلالت بر این دارند که رفتار  ورزشی باعث بهبود بهداشت روانی شامل بهبود خلق وخو میشود(12).

از جمله مطالعاتی که به بررسی تاثیر نوع و شدت تمرین بر کنترل فشارهای روانی پرداخته اند میتوان به مطالعه ای که استپتو و همکاران(1993) در آمریکا بر روی 33 نفر با اضطراب شدید، انجام دادند اشاره کرد. برای این افراد 10 هفته برنامه ورزشی با شدت متوسط در نظر گرفته شد برنامه تمرینی منجر به بهبود وضع زندگی و افزایش توانایی در مقابله با استرس در آنان شد(13).

علیرغم فواید زیاد رفتار ورزشی از جمله کنترل استرس و بهبود بهداشت روانی، برآورد جهانی از کم تحرکی در میان بالغین 17 % است، همچنین کسانی که فعالیت جسمانی ناکافی دارند (کمتر از 5/2 ساعت در هفته) میزان تخمینی شیوع آن بین 31-51 درصد متغیر است و متوسط جهانی فعالیت جسمانی ناکافی 41% است(7). در کل تخمین زده میشود که عدم فعالیت فیزیکی باعث 9/1 میلیون DALYs  از دست رفته در جهان میشود(7). در کشور ما وضعیت فعالیت جسمانی و مشکلات ناشی از عدم فعالیت فیزیکی به طور دقیق مشخص نیست. درسال2000 تجزیه و تحلیل اطلاعات بر اساس پروژه قلب سالم نشان میدهد که 8/34 % مرگها و 5/27 سال از زندگی از دست رفته به علت بیماری عروق کرونر بوده است.شیوع عدم فعالیت جسمانی 88 % گزارش شده است(14).داده های سه مطالعه ملی در بین ایرانیان نشان میدهد که بیشتر از 80 % مردم ایران کم تحرک هستند(15). نکته بسیار مهم این است که بیشترین کاهش فعالیت بدنی در سالهای گذر از مراحل مختلف زندگی گزارش شده است مثل ورود از مراحل تحصیلی راهنمایی به متوسطه و از آموزش متوسطه به اموزش عالی و از دانشگاه به محیط کار. در دوران دانشجویی وضعیت ویژه ای برای کاهش فعالیت بدنی وجود دارد بطوریکه مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریها گزارش میکند کمتر از 20 % دانشجویان به سطح فعالیت بدنی متوسط(30 دقیقه فعالیت جسمانی متوسط حداقل  5 بار در هفته و ترجیحا تمام روز هفته)رسیده اند(7). در یک مطالعه مقطعی بر روی 19298 دانشجوی دانشگاه های 23 کشور جهان، شیوع کم تحرکی از 23% در ایالات متحده و اروپای غربی تا 44%در کشورهای در حال توسعه متفاوت بود(16). بر اساس یافته های کارشناسان در ایران، تنها 10% از دانشجویان، فعالیت ورزشی داشته اند که این رقم در مقایسه با کشوری مانند استرالیا با 52% مشارکت، آمار کمی بنظر میرسد(7).

از طرف دیگر بررسی 64 تحقیق از سال 1988 تا2000 نشان داده که از فعالیتهای ورزشی به عنوان یک استراتژی برای مقابله با استرس استفاده شده است ولی در مورد چگونگی انجام ورزش، نوع، مدت و شدت و تاثیر آن بر نوع استراتژی مقابله با استرس اتفاق نظر نیست به همین دلیل به تحقیقات بیشتری نیاز است (17).

در تحقیقی که بهرامی در سال 1388 انجام داد به این نتیجه رسید که فشار روانی دانشجویان ورزشکار در پاسخهای جسمی، رفتاری، شناختی و هیجانی کمتر از دانشجویان غیر ورزشکار بود و نهایتا به این نتیجه رسید که ورزش میتواند به عنوان یک روش قابل اطمینان در مقابله با فشار روانی بکار گرفته شود(18) .

همچنین مؤسسه سلامت روانی پییشنهاد می‌كند كه ورزش می‌تواند به عنوان یک عامل درمانی با ارزش در كاهش اضطراب، افسردگی و استرس، واكنش به فشارهای روانی عمل كند. داشتن یک رژیم غذایی، فعالیت بدنی منظم و ورزش مناسب می‌تواند نحوة مقابله با عوامل استرس زا را بهبود بخشد انواع تمرینات انعطاف پذیری، قدرتی و استقامتی در یک برنامة آمادگی متعادل میتوان باعث ایجاد مقابلة مؤثر در برابر استرس شود(12).

در تحقیقی که جنین و آلن برک انجام دادند، بیانگر آن است که تمرینات هوازی منظم (سه بار در هفته) و در حدود20 تا 30 دقیقه بهترین تاثیر مثبت در مبارزه با اختلالات روانی را داشته است(19) .

خدادادی(1385) در تحقیقی تحت عنوان ارتباط بین فعالیت بدنی و آمادگی جسمانی با شیوه های مقابله با استرس که در دانشجویان پسر تربیت بدنی گیلان انجام داد که از ابزار شیوه های مقابله با استرس لازاروس استفاده کرده بود دریافت رابطه معناداری بین شیوه های مقابله با استرس و فعالیت بدنی وجود نداشت با این حال دو شیوه ارزیابی مجدد مثبت و حل مدبرانه مسئله بیش از سایر شیوه ها با فعالیت بدنی در ارتباط بودند(12).

در همین راستا تحقیقی که ایواساکی (2005) در کانادا بر روی افراد پلیس و کارمندان اورژانس انجام دادند، تاثیر معنی داری از فعالیت بدنی بر شیوه های مقابله با استرس دیده  نشد، و مقدار فعالیت بدنی و میزان لذت از فعالیت بدنی هیچگونه رابطه معنی داری با شیوه  مقابله با استرس در بر نداشت(20). ترنبرت و همکاران(1999) در تحقیقی که در دانش آموزان دبیرستانی در نیوزلند انجام دادند، اظهار داشتند که ممکن است شرکت در فعالیتهای بدنی اوقات فراغت همیشه تاثیر بخصوصی بر شیوه های مقابله با استرس نداشته باشد و فعالیتهای دیگر به جزء فعالیت بدنی موثر باشند. آنان اشاره داشتند که فعالیتهای بدنی و ورزش خود ممکن است به علت دارا بودن فاکتورهایی از قبیل حصول مهارت جدید، رقابت و پاسخهای تطابقی توسط شخص، خود به افزایش استرس کمک کند(21).

با توجه به اینکه جنسیت یک متغیر میانجی در روش مقابله محسوب میشود(8)، نتایج پژوهش ثمری و همکاران (1385) نشان داد که دانشجویان مونث در مقابله با مسائل و مشکلات روز مره خود بیشتر شیوه هیجان مدار را به کار میبرند، اما در شیوه مقابله مساله مدار با هم هیچ تفاوتی را نداشتند(12).همچنین جهت همگن بودن واحدهای مورد پژوهش که تاثیر نتایج حاصل از مداخله قابل اعتمادتر باشد از جنسیت دختر در تحقیق استفاده شد.

 

علیرغم تحقیقات متعددی که ارتباط فعالیت جسمانی با سلامت روانی را نشان داده اند، شاید عوامل گذرای دیگری همچون سن، وراثت، تغذیه و عوامل اجتماعی اقتصادی نیز در این زمینه بی تاثیر نباشد. همچنین نبود آمادگی جسمانی دلیل بر عدم سلامت روانی نیست. با وجود اینکه هر نوع فعالیت جسمانی بهتر از عدم فعالیت و بی تحرکی  از قابلیت‌های روانی محافظت میکند، اما ممکن است افرادی که بطور منظم ورزش میکنند و به تمرینات بدنی می پردازند هم دچار عوارض و اختلالات روانی شوند، شاید سبک زندگی و فعالیت های روزمره و خارج از برنامه های ورزشی نمونه ها نیز تاثیر بسزایی بر شیوه های برخورد با استرس داشته باشد (12). ولی به هر حال این سوال همچنان وجود دارد که تاثیر ورزش منظم بر روی استراتژی و شیوه های مقابله با استرس چگونه است؟

و نکته مهم دیگر اینکه در آموزش دانشجویان پرستاری تاکید ویژه ای روی پیشگیری اولیه و اتخاذ رفتارهای ارتقاء سلامت از جمله شیوه های مقابله با استرس و رفتارهای ورزشی صورت میگیرد ولی با این وجود ورزش نکردن و روش های مقابله با استرس غیر موثر و غیر مفید در بین دانشجویان پرستاری شایع است که پیامدهای منفی بهداشتی وسلامتی را به دنبال دارد از آنجا که این دانشجویان در آینده به عنوان ارائه دهندگان خدمات به مددجویان به عنوان الگوهای نقشی برای آنها می باشند اهمیت مطالعه را روی آنها بیشتر میکند.

بنابراین، با توجه به اهمیت سلامت روحی روانی دانشجویان و بویژه دانشجویان دختر پرستاری و ارتباط نزدیک با موقعیت شغلی آنها در آینده و علیرغم روش های موجود برای کاهش استرس و بهبود شیوه های مقابله با استرس، هنوز استرس و نحوه برخورد با آن و عوارض ناشی از آن برای قشر دانشجو موجب ایجاد مشکلات مضاعف میگردد. لذا در این مطالعه سعی شده است که تاثیر فعالیت منظم ورزشی بر شیوه های مقابله با استرس در دانشجویان پرستاری بررسی گردد که آیا افراد با فعالیت ورزشی منظم و بدون فعالیت ورزشی، شیوه های متفاوتی را برای مقابله با استرس به کار میگیرند؟ تا در نهایت بتوانیم بر اساس یافته های این مطالعه استراتژیهایی را تدوین کنیم که باعث ارتقاء سلامت روانی و تندرستی جسمانی در دانشجویان شود. لذا پژوهشگران بر آن شدند تا در یک مطالعه مداخله ای تأثیر فعالیت منظم ورزشی را بر شیوه‌های مقابله با استرس در دانشجویان دختر پرستاری دانشگاه علوم پزشکی گیلان مورد بررسی قرار دهند.

[1] Kent pliter

[2]Folkman

[3] lazarus

[4]Stepto

[5] Disability Adjusted Life Years