بررسی های آماری انجام شده،افزایش شیوع کلستردیوم دیفیسیل را در سالهای اخیر نشان می دهد.به گونه ای که در اواسط و اواخر دهه 1990 ،شیوع کلستردیوم دیفیسیل در بیمارسان های امریکا  40-30 مورد از هر 000/100 جمعیت گزارش شده که این مقدار در سال 2001 به 50 مورد و در سال 2005 به 84 موردافزایش داشته است (3 ).

اسهال یکی از شایعترین عوارض ناشی از درمان آنتی بیوتیکی است و کولیت یکی از جدی ترین این عوارض است.ولی در کل میزان بروز AAD) )در بیمارستانها از 2/3% تا 29% متغییر است (4).

کولیت ناشی از کلستردیوم دیفیسیل نیز نوعی عفونت بیمارستانی است که می تواند به صورت نشانه های  قابل درمان تا کولیت فولمینانت و کشنده تظاهر یابد(5).

بزرگسالان سنین بالای65 سال بیشترین گروه در معرض ابتلا به اسهال و علائم کولیت،  به دنبال مصرف آنتی بیوتیک هستند.(6).

در بین آنتی بیوتیک ها نیز به نظر میرسد انواع آنتی بیوتیک های وسیع الطیف  به ویژه کلیندامایسین، سفالوسپورین ها و فلئوروکینولونها،نقش موثرتری نسبت به سایر آنتی بیوتیک ها در این زمینه دارا باشند.(6).

روش معمول درمان اسهال ناشی از آنتی بیوتیک قطع مصرف آن است که سبب نقص دوره درمانی  میشود و در درمان بیماری زمینه ای اختلال به وجود میاورد.که در نهایت سبب افزایش طول مدت درمان و نیز هزینه های بستری میگردد.همچنین مطالعات نشان داده که این بیماران در ریسک بالاتر عفونتهای آینده و افزایش میزان مرگ و میر هستند.(6).

در طی سالهای اخیر نتایج فراوانی به نفع تاثیر مثبت پروبیوتیک در اختلالات گاسترو اینتستینال به دست آمده است که از آن جمله می توان به اسهال عفونی و اسهال ناشی از آنتی بیوتیک اشاره کرد (6).پروبیوتیک ها به عنوان میکروارگانیسم های زنده ای تعریف شده اند که در صورتی که در مقدار کافی تجویز شوند می توانند برای میزبان سودمند واقع گردند (12) .که از ان جمله می توان استرپتوکوکوس ترموفیلوس،گونه های انترکوک،گونه های ساکارومایسیز و گونه های متعددی از لاکتوباسیلوس و بیفید و باکتری ها اشاره کرد.

با توجه به افزایش شیوع (CDI )و نیز هزینه های درمانی ناشی از آن و سایر تاثیرات منفی آن برای سیستم بهداشتی و بیماران و از طرفی مصرف روزافزون آنتی بیوتیک در جامعه به صورت تجویزهای غلط و خارج از نسخه،بررسی و تحقیق در زمینه راه های پیشگیری از آن ،از جمله مصرف پروبیوتیک ها، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.که در این مطالعه به بررسی کارآیی  پروبیوتیک لاکتو باسیلوس و نقش آن در پیشگیری از بروز عفونت ناشی از کلستردیوم ( CDI ) واسهال ناشی از آنتی بیوتیک (AAD ) پرداخته شده است.

2-1- کلیات

1-2-1- پروبیوتیکها:

پروبیوتیکها میکروارگانیسمهای زنده یا اجزای سلولهای میکروبیالی هستند که اثرات مفیدی  در میزبان داشته و سبب اصلاح ساختار فلورمیکروبی روده می شود اینها باسیلهای مولد اسید لاکتیک بوده و بیشتر لاکتوباسیلها و بیفیدوباکتریها و همچنین ساکرومیست بلواردی هستند (7 ).

طبق تعریف فولر یک پروبیوتیک جزء زنده میکروبی یا یک ماده غذایی است که اثرات سازنده ای در بهبود تعادل میکروبی روده بر جای می گذارد. این تعریف بوضوح میکروارگانیسمهای زنده ای را شامل می شود که زمان ورود به روده بزرگ زنده باشند البته پروبیوتیکها محدود به باکتریهای اسید لاکتیک نمی شوند و بعضی مخمرها می توانند چنین نقشی داشته باشند اما چون آنها در فرمولاسیون غذاهای معمولی موجود نیستند لذا نمی توان از این جنبه آنها را بررسی کرد پس بیشتر توجه به لاکتوباسیلها و بیفیدوباکتریها می باشد (7).

این عقیده عمومی که باکتری خوب، باکتری مرده است و همه باکتریها دشمن بوده و باید نابود شوند، نادرست می باشد با وجود آنکه تعداد زیادی باکتری در بدن ما زندگی می کنند، اکثر آنها در زندگی انسان نقش عمده ای دارند. فلور نرمال روده انسان حاوی تعداد زیادی باکتری است و در حقیقت تعداد آنها ده برابر کل سلولهای بدن می باشد این باکتریها قسمتی از اکوسیستم پیچیده در روده می باشند که همان فلور روده ای است (8).

تعریف دیگر، پروبیوتیکها باکتریهایی اند که وقتی به میزان کافی تجویز شوند سبب بهبود سلامتی میزبان می شوند. آنها مکمل هایی مثل ویتامین ها و مواد معدنی هستند که در تعدیل فلور روده ای شرکت می کنند تا سلامتی و تندرستی ما ارتقاء یابد (8).

میکروارگانیسم های پروبیوتیک بتعداد زیادی در بدن ما زندگی می کنند و در بهبود محیط روده نقش دارند و سبب التیام بیماریهای مزمن روده ای ـ معده ای می شوند طبق مطالعات پنجاه سال اخیر معین شده است که آنها می توانند کیفیت تغذیه ای غذاها، تولید آنتی بیوتیکها، ضد کانسرها و مواد از بین برنده توکسینها را در میزبانهای انسانی خود بهبود ببخشند (9).

مسیر معده ای ـ روده ای انسان منزلگاه حدود چهارصد گونه میکروارگانیسم مختلف و به تعداد زیاد می باشد که بعد از تولد کلونیزه شدن آنها شروع می شود سطح بهداشت، نوع زایمان و مصرف آنتی بیوتیکها، بر نوع و تعداد میکروارگانیسم­هایی که در روده رشد می کنند اثر می گذارد. در ابتدا انواع غالب شامل استرپتوکک و ای کولای بوده در شیر مادرخواران از تعداد آن کاسته و به تعداد بیفیدوباکتریاها افزوده می شود. در دو سالگی فلور روده کودک مشابه بالغین می شود (7).

تراکم و تنوع میکروارگانیسمها از معده تا کولون افزوده می شود. در معده 1012 کولونی فرم واحد به ازای گرم وزن محتوی لومن روده و در کولون1014 می باشد . تحقیقات طی دو دهه اخیر مشخص کرده است که پروبیوتیکها را می توان برای پیشگیری و درمان طیف وسیعی از بیماریها و بهبود فلور نرمال روده بکار برد.

بیفیدوباکتریوم و لاکتوباسیلوس به طور شایع به عنوان پروبیوتیک استفاده می شوند. لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس بیشتر در روده کوچک و بیفیدو باکتریوم بیفیدوم در کولون وجود دارند (9،10).

مطالعات ثابت کرده اند که مصرف پروبیوتیکها به میزان کافی و منظم در تمام سنین برای سلامتی مردم سودمندند. پروبیوتیکها در شیر خشک نوزادان و مکملها یافت شده و بعنوان جزئی از غذاها و آشامیدنی ها می باشند و استفاده آنها در رژیم غذایی برای کمک به سلامتی روده و سلامتی عمومی بدن بخوبی در حال تثبیت می باشد. مصرف روزانه آنها از راه های متعدد، دارای اثرات سودمندی می باشند (7،9).

برخی سبب تغییر مثبت در فلور روده­ای می شوند به این صورت که عدم تعادل در تثبیت باکتریهای مفید و مضر روده را اصلاح می کنند و بعضی هم عمل هضم مواد غذایی را بهبود بخشیده و ایمنی موضعی را تحریک می کنند (8،9).

یک پروبیوتیک باید معیارهای زیر را داشته باشد (10):

1- از منابع انسانی باشد.

2- غیر پاتوژن باشد.

3- برای کلونیزه شدن به انتروسیت بچسبد.

4- مواد ضد میکروبی تولید کند.

5- خواص ایمنومدولاسیون مطلوب داشته باشد.

6- توانایی تاثیر در فعالیتهای متابولیک داشته باشد.

1-1-2-1- مقدمه و تاریخچه

باکتریهای اسیدلاکتیک بطور وسیعی بعنوان پروبیوتیک ها در انواع غذاهای تخمیری بعد از روزگاران قدیم بکار رفته است. فواید سلامتی و نگهداری چنین غذاهای متداولی هزاران سال است که شناخته شده است و در نتیجه این باکتریها نقش مهمی را در سالهای اولیه میکروب شناسی ایفا می کنند.

پس از دهه ها جداسازی و شرح باکتریهای جدید، جنس لاکتوبالسیلوس در سال 1901 پیشنهاد شد که حاوی 64 گونه واقعی بود (7).

لاکتوباسیلها باسیلهای خمیده یا مستقیم در اندازه های متفاوت، ضخیم با انتهای موازی، هم بصورت تکی با زنجیره هایی دنبال هم، گاهی دارای فیلامان یا پلئومرف، بدون شاخه، چماقی شکل یا شکافته می­باشند (7).

این باکتریها گرم مثبت و فاقد اسپور می باشند معمولاً در روی محیط آگار دارای کلنی های کوچک هستند . برای رشد نیاز به محیط های پیجیده دارند در شرایط بی هوازی و میکروآئروفیل به کمک دی اکسید کربن رشد می یابند (7 ).

انرژی مورد نیاز این باکتریها از تخمیر قندها حاصل می شود. از تخمیر گلوکز اسید لاکتیک یا اسیداستیک به همراه سایر اسیدهای فرار و دی اکسید کربن تولید می کنند (7 ).

در اکثر سوشها دیواره سلولی یا پروتئیناز و پپتیداز محدود می شود . این باکتریها کاتالاز، اکسیداز و اندول تولید نمی کنند و نیترات را احیاء نمی کنند (7 ).

این ارگانیسمها توسط گرما از بین می روند ولی به اسیدها مقاوم هستند (7).

حساسیت به عوامل فیزیکی و شیمیایی(7 ):

لاکتوباسیلها مقاومت خاصی در برابر حرارت ندارند و در دمای 60-65 درجه سانتیگراد بمدت 30 دقیقه از بین می­روند با اینحال باکتریها بخصوص در برابر اسید مقاوم هستند و قادرند در غلظتهای بالای اسید که برای سایر باکتریها کشنده است رشد کنند.

تحمل به صفرا در بین گونه های مختلف این باکتریها متفاوت است و برای افتراق بین گونه ها از این روش استفاده شده است. چندین گونه لاکتوباسیل می توانند در برابر اکثر آنتی بیوتیکها مانند وانکومایسین و آنتی بیوتیکهای پپتیدی، ماکرولیدها، تتراسیکلین و آمینوگلیکوزیدها مقاومت کنند. این سوشها فاقد پلاسمید بوده و معمولاً با تغییر حساسیت به چندین آنتی بیوتیک همراه است (7).

بعلت تولید مقدار متنابهی اسید لاکتیک و قابلیت تحمل محیط اسیدی این باکتریها در شرایط مناسب به سرعت رشد و تکثیر می کنند از این جهت می توان براحتی این باکتریها را بر روی محیط های کشت اختصاصی ، کشت و ایزوله نمود کشت خالص و طبیعی لاکتوباکتریاسه ها را می توان در شیر ترش شده، ماست و سیلو مشاهده کرد (7).