خوشه­ بندی  

خوشه­بندی به عنوان یکی از فعالیت­های داده ­کاوی میباشد و به گروه­بندی کردن تراکنش­ها و مشاهدات یا حالت­ها درکلاس­های مشابه می پردازد. همچنین یک خوشه مجموعه ­ای از رکوردها است که به هم شبیه می باشند و از رکوردهای بیرون خوشه تفاوت دارند. در خوشه­بندی متغیر هدف وجود ندارد و به طبقه ­بندی تخمین و پیشگوئی مقدار متغیر هدف نمی پردازد (لاروس، ۲۰۰۵).

خوشه­بندی یکی از شاخه­های یادگیری بدون نظارت می باشد و فرایند خودکاری است که در طی آن، نمونه­ها به دسته­ هایی که اعضای آن مشابه یکدیگر می با­شند تقسیم می شوند که به این دسته­ها خوشه گفته می­ شود. بنابراین خوشه مجموعه ­ای از اشیاء می باشد که در آن اشیاء با یکدیگر مشابه بوده و با اشیاء موجود در خوشه­های دیگر غیر مشابه می باشند. برای مشابه بودن می توان معیارهای مختلفی را در نظر گرفت مثلا می توان معیار فاصله را برای خوشه­بندی مورد استفاده قرار داد و اشیائی را که به یکدیگر نزدیک­تر هستند را بعنوان یک خوشه در نظر گرفت که به این نوع خوشه­بندی، خوشه­بندی مبتنی بر فاصله نیز گفته می شود. بعنوان یک مثال شکل زیر را در نظر بگیرید در این شکل هر یک از دایره­های کوچک یک وسیله نقلیه (شیء) را نشان می دهد که با ویژگی­های وزن و حداکثر سرعت مشخص شده اند. هر یک از بیضی­ها یک خوشه می باشد و عبارت کنار هر بیضی برچسب آن خوشه را نشان می دهد. کل دستگاه مختصات که نمونه­ها در آن نشان داده شده اند را فضای ویژگی می گویند.

شکل (۲-۲) : خوشه بندی وسایل نقلیه

همان­طور که در شکل می بینید وسایل نقلیه به سه خوشه تقسیم شده اند. برای هر یک از این خوشه ­ها می توان یک نماینده در نظر گرفت مثلا می توان میانگین وسایل نقلیه باری را محاسبه کرد و به عنوان نماینده خوشه وسایل نقلیه باری معرفی نمود. در واقع الگوریتم های خوشه بندی اغلب بدین گونه اند که یک سری نماینده اولیه برای نمونه های ورودی در نظر گرفته می شود و سپس از روی میزان تشابه نمونه ها با این نماینده­های مشخص می شود که نمونه به کدام خوشه تعلق دارد و بعد از این مرحله نماینده­های جدید برای هر خوشه محاسبه می شود و دوباره نمونه­ها با این نماینده­ها مقایسه می شوند تا مشخص شود که به کدام خوشه تعلق دارند و این کار آنقدر تکرار می شود تا زمانی که نماینده­های خوشه ­ها تغییری نکنند.

۱٫۳٫۲  هدف از خوشه­بندی

هدف خوشه­بندی یافتن خوشه­های مشابه از اشیاء در بین نمونه­های ورودی می باشد اما چگونه می توان گفت که یک خوشه­بندی مناسب است و دیگری مناسب نیست؟ می توان نشان داد که هیچ معیار مطلقی برای بهترین خوشه بندی وجود ندارد بلکه این بستگی به مساله و نظر کاربر دارد که باید تصمیم بگیرد که آیا نمونه­ها بدرستی خوشه­بندی شده ­اند یا خیر. با این حال معیارهای مختلفی برای خوب بودن یک خوش­ بندی ارائه شده است که می تواند کاربر را برای رسیدن به یک خوشه­بندی مناسب راهنمایی کند که در بخش­های بعدی چند نمونه از این معیارها آورده شده است. یکی از مسایل مهم در خوشه بندی انتخاب تعداد خوشه ­ها می باشد. در بعضی از الگوریتم­ها تعداد خوشه ­ها از قبل مشخص شده است و در بعضی دیگر خود الگوریتم تصمیم می گیرد که داده­ ها به چند خوشه تقسیم شوند (قاسمی و خانگلدی، ۱۳۸۸).

۲٫۳٫۲ انواع خوشه­بندی

روش­های خوشه­بندی بسیار متنوع بوده و تفکیک آن­ها از یکدیگر بسیار مهم است.انتخاب بهترین این روش­ها برای رسیدن به بهترین نتیجه از بحث­های مهم در این زمینه است. متاسفانه روش مناسبی که بتواند بهترین روش را از بین روش­های متنوع خوشه­بندی انتخاب کند وجود ندارد. در اکثر موارد نیز تنها آشنایی محقق و قابل دسترس بودن نرم افزارهای مربوطه است که مبنای استفاده از روش می شود.

روش­های خوشه­بندی متفاوتی وجود دارد که برای تمایز آن­ها از یکدیگر از پنج خصوصیت استفاده می شود. ابتدا به تعریف این خصوصیات پرداخته سپس روش­های خوشه­بندی را بر اساس آن­ها معرفی می­کنیم.

• روش­های انحصاری در مقابل روش­های غیر انحصاری: روش­های انحصاری روش­هایی هستند که هر گونه تنها به یک گروه تعلق می گیرد در حالی که روش­های غیر انحصاری یک فرد به یک یا چند گروه تعلق می گیرد. روش­های کلاسیک خوشه بندی از جمله روش­های انحصاری و روش­های خوشه­بندی فازی از جمله روش­های غیر انحصاری هستند.
• روش­های تکرار توالی در مقابل روش­های همزمان : در روش­های تکرار توالی عمل خوشه­بندی در دفعات متفاوت بر روی افراد انجام می گیرد در حالی که در روش­های همزمان این عمل به طور آنی بر روی همه افراد انجام می شود.
• روش­های سلسله مراتبی در مقابل روش­های غیر سلسله مراتبی : در روش­های سلسله­مراتبی خوشه ­ها به شکل سلسله­مراتبی از خوشه­های بزرگ تا کوچک و یا برعکس تعیین می شوند. به عبارت دیگر در این روش­ها افراد در یک خوشه قرار می­گیرند که خود این خوشه نیز به خوشه­های دیگری تقسیم می شود. در روش­های غیر سلسله­مراتبی افراد به طور مستقیم در خوشه­های متفاوتی قرار می گیرند.
• روش­های تجمعی در مقابل روش­های مقسمی: در روش­های تجمعی شبیه­ترین گونه­ ها در یک خوشه قرار گرفته و این خوشه ­ها با خوشه­های دیگر تلفیق شده تا خوشه بزرگتری را بوجود آورند و این عمل تا رسیدن به بزرگترین خوشه که همه گونه­ ها در آن قرار دارند ادامه می یابد. در روش­های مقسمی ابتدا گونه­ ها به دو خوشه تقسیم شده و سپس این خوشه ­ها به خوشه­های ریزتری تقسیم می شوند.

[۱] . Larose

[۲] . Exclusive versus Non-exclusive

[۳] . Recrusive sequence versus Simultaneous

۲-۱ مقدمه

در دنیای کنونی سازمانها جایگاه والا و برجستهای در ساختار فرهنگی و اجتماعی پیدا نمودهاند. بسیاری از فعالیتهای اساسی و حیاتی مرتبط با زندگی افراد در سازمانها صورت میپذیرد و زندگی بدون وجود سازمان ها، تقریباً غیرممکن است. با وجود این نیل به موفقیت و پیشرفت همه جانبه و تأمین رفاه و آسایش، به صرف وجود سازمان تحقق نمییابد، بلکه برایاین منظور به سازمان های کارآمد و اثر بخش نیاز است(عسگریور دیگران ، ۱۳۸۹ ، ص ۸)
سازمان سالم جایی است که افراد با علاقه به محل کارشان می آیند و به کارکردن در این محل افتخارمی کنند. در حقیقت سلامتی سازمان از لحاظ فیزیکی، روانی، امنیت، تعلق، شایسته سالاری و ارزش گذاری به دانایی، تخصص، و شخصیت ذی نفعان، و رشد دادن به قابلیت های آنها و انجام وظایف محول شده از سوی فراسیستم های خود در اثربخشی رفتار هر سیستمی تأثی بسزایی دارد. سازمان سالم و پویا دارای جوی مطلوب و سالم بوده و موجبات ،انگیزش و علاقه مندی به کار را در کارکنان سالم فراهم کرده و از این طریق اثربخشی سازمان را بالا می برد، از طرف دیگر جو سازمان سالم و حمایتگر باعث اعتماد بیشتر و روحیه بالای آنان می شود. بیل ویلکرسون  معتقد است یک سازمان، هنگامی سالم است که مدیران و تک تک کارمندان در یک فرایند مشترک به یکدیگر بپیوندند تا مسئولیتی را برای ایجاد مکان کاری پویا، بپذیرند که وفاداری مشتری و سوددهی مشترک را بالا خواهند برد (قهرمانی و دیگران ،۱۳۹۱، ص ۱۴)

۲-۲تعاریف و مفاهیم

سازمان سالم سازمانی است که برای ادامه حیات خود قادر است به هدفها و مقاصد انسانی خود دست یابد، موانعی را که در دستیابی به هدفهایش با آن مواجه می شود، بشناسد و این موانع را از پیش پای خود بردارد. سازمان سالم سازمانی است که درباره خود و موقعیتی که در آن قرار گرفته است، واقع بین باشد، قابلیت انعطاف داشته و قادر باشد برای مقابله با هر مشکلی، بهترین منابع خود را به کار گیرد (ساعتچی، ۱۳۷، ص ۱۰۱)
به عقیده پارسونز همۀ نظام های اجتماعی برای بقا، رشد و توسعۀ خود به حل چهار مشکل اساسی انطباق، دستیابی به هدف، یکپارچگی و نهفتگی نیازمندند. سلامت سازمانی عبارت است از: توانایی سازمان در حفظ بقا و سازش با محیط و بهبود این توانا یی ها. برخی سلامت سازمانی را با بهداشت روانی در محیط ک ار مترادف دانسته و سازمان سالم را سازمانی می دانند که میزان افسردگی، نا امیدی، نارضایتی، کم تحرکی و فشار روانی کارکنان را به حداقل ممکن برساند. نیوال( ۱۹۹۵ ) سلامت سازمانی را یک موضوع کلی می داند که با سه مجموعۀ فشار روانی، بهداشت روانی و اخلاق در سازمان ها در ارتباط است. سلامت سازمانی از دیدگاه اسلام از دیدگاه اسلام سلامت سازمانی به معنای رعایت قوانین و مقرّرات و ارزش های اسلامی در ادای وظایف و فعالیت های اداری، همچنین رعایت موازین ارزشی و اخلاقی اسلام درروابط بین کارکنان و مدیران و ارباب رجوع است. ارتقای سلامت سازمان به هر گونه تلاش برای بهبود توانایی سازمان که موجب شود سازمان به درستی وظایف خود را انجام دهد و به اهداف خود نایل آید و همچنین پیشگیری از عواملی که سازمان را از اجرای وظایف و دستیابی به اهداف باز می دارد. (شیخی ،۱۳۹۰ ، ص۱۰۲)
از نظر پاتریک لنچیونی  ، سازمان سالم سازمانی است که سیاست بازی و سردرگمی در آن کمتر راه دارد، روحیه و بهره وری در آن بالا است، میزان جابه جایی نامطلوب نیروی کار در آن کمتر است و در مقایسه با سازمان بیمار، هزینه کمتری صرف گزینش می شود. وی برای سازمانهای سالم چهار اصل را مطرح می کند: ایجاد و نگهداری یک تیم متحد برای رهبری؛ ایجاد شفافیت در سازمان؛ بازگویی اهمیت شفافیت سازمانی؛ تقویت شفافیت سازمانی به کمک تدبیرهای انسانی (لنچیونی، ۱۳۸۵ ، ص ۱)
ماتیومایلز یک سازمان سالم را به عنوان سازمانی تعریف می کند که نه تنها در محیط خود دوام می آورد بلکه در یک برهه زمانی طولانی نیز به طور کافی سازش کرده و توانایی های چیزی که در این تعریف واضح است .« بقاء و سازش خود را به طور مداوم توسعه داده و گسترش می دهد این است که سازمان را به طور اثر بخشی در جهت اهداف و مقاصد اصلی سازمان هدایت می کند. عملکرد سازمان در یک روز مشخص ممکن است اثربخش و یا غیر اثر بخش باشد اما علایم دراز مدت در سازمانهای سالم مساعد است (هوی و میسکل، ۱۳۷۱  ،ص ۳۵) سلامت سازمانی موضوعی کلی است که با سه مجموعه فشار  (استرس)، بهداشت روانی و اخلاق در سازمان ها ارتباط دارد (عباسپور، ۱۳۸۴، ص ۲۳۵).
در تعریفی دیگر، سازمانی را سالم می دانند که آفریننده باشد و برای اخذ این ویژگی، باید از ویژگی هایی برخوردار باشد که عبارتند از: پذیرش دگرگونی و تحول، گرامیداشت اندیشه های تازه، پذیرش شکست به عنوان جزیی از کامیابی و بالأخره قدردانی از افراد می دانند.(جعفری و دیگران ،۱۳۹۱، ص ۴۲)
نظر کلارک، یک سازمان سالم هم نو آور و هم سازگاراست، ظرفیت بالایی برای تحمل بحران های درونی و بیرونی دارد و قادر به پیشروی به سطوح جدید فعالیت می باشد Davis ,1991))
یک سازمان سالم نه تنها  سازمانی است که  بقا در محیط تلاش می کند، بلکه ساختاری است که به طور مداوم از توانایی های خود برای  کنار آمدن با مشکلات و بازماندن در دراز مدت استفاده می شود.  سلامت سازمانی به  عنوان توانایی برای انطباق سازمان با محیط خود ، ایجاد هماهنگی میان اعضای آن و رسیدن به آن اهداف تعریف شده است.( Babelan ,2010, p 1533)به عقیده تالکوت پارسونز، همه سیستم های اجتماعی برای بقاء و رشد و توسعه خود نیازمند حل چهار مشکل اساسی انطباق، دستیابی به هدف، یکپارچگی و نهفتگی هستند. سلامت سازمانی عبارت از توانایی سازمان در حفظ بقاء و سازش با محیط و بهبود این تواناییهاست (عباسپور،۱۳۸۴ ،ص ۲۵۳)
سازمان سالم جایی است که افراد با علاقه به محل کارشان می آیند و به کارکردن دراین محل افتخار می کنند. درحقیقت سلامتی سازمان از لحاظ فیزیکی، روانی، امنیت، تعلق، شایسته سالاری و ارزش گذاری به دانایی، تخصص، وشخصیت ذی نفعان، و رشد دادن به قابلیت های آنها و انجام، رفتار هر سیستمی تاثیر بسزایی دارد(Korkmaz,2007,p22)