فهرست مطالب

چکیده ………………………………………………………………………………………………………………………………….1

 

فصل اول:کلیات تحقیق

1-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………….3

1-2- بیان مسأله …………………………………………………………………………………………………………………..5

1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق …………………………………………………………………………………….5

1-4- اهداف تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………..6

1-5- سوالات تحقیق……………………………………………………………………………………………………………7

1-6- فرضیه‏های تحقیق……………………………………………………………………………………………………….8

1-7- قلمرو تحقیق………………………………………………………………………………………………………………9

1-8- محدودیت های تحقیق………………………………………………………………………………………………..9

1-9- اصطلاحات……………………………………………………………………………………………………………..10

 

 

فصل دوم: مروری بر ادبیات تحقیق و پیشینه تحقیق

2-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………..14

2-2- تاریخچه مدیریت دانش……………………………………………………………………………………………….15

2-3- مفاهیم  مدیریت دانش…………………………………………………………………………………………………18

2-4- انواع دانش…………………………………………………………………………………………………………………22

2-5- ویژگی های دانش……………………………………………………………………………………………………….25

2-6- منابع دانش…………………………………………………………………………………………………………………27

2-7- تفاوت مدیریت داده،مدیریت اطلاعات و مدیریت دانش…………………………………………………..27

2-8- تعریف مدیریت دانش………………………………………………………………………………………………….28

2-9- کاربرد مدیریت دانش…………………………………………………………………………………………………..30

2-10- اصول مدیریت دانش…………………………………………………………………………………………………31

2-11- روش های دانش آفرینی در سازمان…………………………………………………………………………….33

2-12- مزایای مدیریت دانش…………………………………………………………………………………………………34

2-13- چرخه دانش………………………………………………………………………………………………………………35

2-14- مقتضیات،زیر ساخت ها و عوامل موفقیت مدیریت دانش………………………………………………..38

2-15- معیارها و زیر معیارهای بررسی شده در تحقیقات پیشین………………………………………………….38

2-15-1- تحقیقات داخلی……………………………………………………………………………………………………..39

2-15-2- تحقیقات خارجی……………………………………………………………………………………………………40

2-16- معیارها و زیر معیارهای مورد بررسی این تحقیق……………………………………………………………..41

2-17- تحقیقات پیشین در زمینه اولویت بندی معیار ها و زیر معیارها………………………………………….51

2-18- انتخاب روش اولویت بندی زیر معیارها…………………………………………………………………………52

2-18-1-تصمیم گیری چند معیاره…………………………………………………………………………………………..52

2-18-2- فرایند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) ………………………………………………. ………………………58

2-18-3- روش ویکور………………………………………………………………………….. …………………………….58

2-18-4- دلایل به‌کارگیری روش ویکور در این تحقیق……………………………………………………………..59

2-19- جمع بندی و نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………..61

 

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

3-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………..64

3-2- جامعه آماری……………………………………………………………………………………………………………….64

3-3- حجم نمونه…………………………………………………………………………………………………………………65

3-4- مراحل و روش محاسبات تحقیق………………………………………………………………….. ………………65

3-4-1-  روش بررسی وضع موجود مقتضیات مدیریت دانش…………………………………….. …………..67

3-4-2- اولویت بندی  زیرمعیار ها………………………………………………………………………………………..71

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

4-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………82

4-2- تجزیه و تحلیل داده های مرحله ارزیابی مقتضیات وجودی سازمان ………………………………..83

4-2-1- محاسبه روایی و پایایی…………………………………………………………………………………………..83

4-2-2- بررسی نرمال بودن متغیرها……………………………………………………………………………………..94

4-2-3- انتخاب آزمون آماری…………………………………………………………………………………………….95

4-2-4- تحلیل های آماری مربوط به فرضیه اول………………………………………………………………….97

4-2-5- تحلیل های آماری مربوط به فرضیه دوم…………………………………………………………………101

4-2-6- تحلیل های آماری مربوط به فرضیه سوم………………………………………………………………..104

4-2-7- تحلیل های آماری مربوط به فرضیه چهارم……………………………………………………………..109

4-2-8- تحلیل های آماری مربوط به فرضیه پنجم……………………………………………………………….112

4-2-9- نتایج تجزیه و تحلیل داده های مرحله ارزیابی مقتضیات وجودی سازمان…………………..116

4-3- تجزیه و تحلیل داده های مرحله اولویت بندی زیر معیار ها ………………………………………..117

4-3-1- تعیین ماتریس وزن شاخص ها…………………………………………………………………………….117

4-3-2- بررسی سازگاری منطقی قضاوت ها…………………………………………………………………….122

4-3-3- اولویت بندی زیر معیارها با بهره گرفتن از روش ویکور………………………………………………125

4-4- نتایج……………………………………………………………………………………………………………………143

 

 

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………….145

5-2- نتایج حاصل از فرضیات………………………………………………………………………………………..145

5-3- نتایج حاصل از اولویت بندی…………………………………………………………………………………148

5-4- تحلیل نتایج و روش پیشنهادی برای بهبود هر کدام از معیارها  ………………………………….151

5-5- پیشنهاد برای تحقیقات آتی…………………………………………………………………………………….153

منابع و مآخذ………………………………………………………………………………………………………………..154

 

فهرست جداول

 

جدول2-1- نخستین تلاشها در راستای مدیریت دانش………………………………………………………….17

جدول2-2-  خصوصیات داده،اطلاعات و دانش………………………………………………………………….22

جدول2-3-  مزایای کمی و کیفی مدیریت دانش…………………………………………………………………35

جدول2-4- چرخه های مدیریت دانش از دیدگاه های مختلف……………………………………………..37

جدول2-5- معیارهای های بررسی شده مدیریت دانش در تحقیقات صورت گرفته………………….49

جدول3-1-  CVI برای کل و معیار های پرسشنامه…………………………………………………………….69

جدول3-2- آلفای کرونباخ برای کل و معیار های پرسشنامه…………………………………………………70

جدول3-3- طیف قبول و رد فرضیات……………………………………………………………………………….71

جدول3-4-  ارزش گذاری شاخص‌ها نسبت به هم…………………………………………………………….73

جدول3-5- متوسط شاخص سازگاری تصادفی…………………………………………………………………..75

جدول3-6- ارزش گذاری زیرمعیارها بر اساس شاخص ها نسبت به هم………………………………..76

جدول4-1  محاسبهCVR  و میانگین عددی قضاوت ها ی پرسشنامه عمومی…………………………86

4-2- محاسبهCVR  و میانگین عددی قضاوت ها ی پرسشنامه تخصصی………………………………91

جدول4-3-  CVI برای کل و معیار های پرسشنامه……………………………………………………………..93

جدول4-4- آلفای کرونباخ برای کل و معیار های پرسشنامه………………………………………………….94

جدول4-5- نتایج بررسی نرمال بودن متغیرها (آزمون KS) …………………………………………………95

جدول4-6- طیف قبول و رد فرضیات……………………………………………………………………………….96

جدول4-7- آمار توصیفی ظرفیت افراد و فرهنگ سازمان……………………………………………………..97

جدول4-8-  آزمون t-test در حالت دو دامنه برای فرضیه اول…………………………………………….98

جدول4-9- آزمون t-test در حالت یک دامنه برای فرضیه اول……………………………………………99

جدول4-10- آزمون فریدمن…………………………………………………………………………………………….100

جدول4-11- میانگین رتبه ها…………………………………………………………………………………………. 100

جدول4-12- آمار توصیفی ظرفیت چارچوب سازمانی………………………………………………………101

جدول4-13- آزمون t استیودنت در حالت دو دامنه…………………………………………………………..102

جدول4-14- آزمون t-test در حالت یک دامنه……………………………………………………………….103

جدول4-15- آزمون فریدمن………………………………………………………………………………………….104

جدول4-16- میانگین رتبه ها……………………………………………………………………………………… 104

جدول4-17- آمار توصیفی ظرفیت مدیریت دانش…………………………………………………………..106

جدول4-18- آزمون t استیودنت…………………………………………………………………………………..106

جدول4-19- آزمون t-test در حالت یک دامنه……………………………………………………………..107

جدول4-20- آزمون فریدمن………………………………………………………………………………………..107

جدول4-21- میانگین رتبه ها…………………………………………………………………………………….. 108

جدول4-22- آمار توصیفی ظرفیت مدیریت دانش………………………………………………………….109

جدول4-23- آزمون t استیودنت…………………………………………………………………………………..110

جدول4-24- آزمون t-test در حالت یک دامنه……………………………………………………………..110

جدول4-25- آزمون فریدمن……………………………………………………………………………………….111

جدول4-26- میانگین رتبه ها……………………………………………………………………………………. 111

جدول4-27- آمار توصیفی ظرفیت فناوری…………………………………………………………………..113

جدول4-28- آزمون t استیودنت………………………………………………………………………………….113

جدول4-29- آزمون t-test در حالت یک دامنه…………………………………………………………….114

جدول4-30- آزمون فریدمن……………………………………………………………………………………….114

جدول4-31- میانگین رتبه ها……………………………………………………………………………………. 115

جدول4-32- نتایج نهایی مرحله ارزیابی مقتضیات وجودی سازمان…………………………………116

جدول4-33- مقایسات زوجی معیارها…………………………………………………………………………118

جدول4-34- مقایسات زوجی شاخص ها پس از محاسبه میانگین هندسی……………………….119

جدول4-35- محاسبه جمع ستون ها……………………………………………………………………………120

جدول4-36- نرمالایز کردن وزن ها……………………………………………………………………………..121

جدول4-37- متوسط سطری جدول مقایسات زوجی……………………………………………………..121

جدول4-38-  متوسط سطری جدول مقایسات زوجی……………………………………………………122

جدول4-39- محاسبه ماتریس بردار مجموع وزنی…………………………………………………………123

جدول4-40- ماتریس اولیه نظرات متخصصان…………………………………………………………….. 126

جدول4-41- محاسبه میانگین هندسی نظرات و تشکیل ماتریس تصمیم گیری………………….128

جدول4-42- نرمال سازی ماتریس تصمیم گیری…………………………………………………………..130

جدول4-43- ماتریس وزن معیارها …………………………………………………………………………….132

جدول4-44- تعیین بهترین و بدترین مقدار از میان مقادیر موجود برای هر شاخص…………133

جدول4-45- مربوط به محاسبه مقادیر S   و R ………………………………………………………  135

جدول4-46- مقادیر S   و R ……………………………………………………………………………….  136

جدول4-47-  محاسبه مقدار Q و مشخص کردن شماره اولویت ها…………………………….  138

جدول4-48- ترتیب اولویت بر اساسS،RوQ   ………………………………………………………..140

جدول4-49- اولویت بندی نهایی زیرمعیارها بر اساسS، Rو Q  ………………………………..142

جدول5-1- وضع موجود و ترتیب اولویت زیر معیارها……………………………………………….. 149

 

فهرست اشکال و نمودارها

 

شکل 2-1- روابط داده، دانش و اطلاعات…………………………………………………………………..18

شکل2-2- معیارهای اصلی مورد بررسی در تحقیق……………………………………………………..42

شکل2-3- مدل های MADM با توجه به طبقه بندی جبرانی و غیرجبرانی………………….55

شکل 2-4- انواع روش های MADMاز نظر کاربرد………………………………………………….57

شکل2-5- مدل مفهومی تحقیق…………………………………………………………………………………62

شکل3-1- روند عملیاتی تحقیق………………………………………………………………………………..66

شکل4-1- رتبه بندی زیر معیارهای ظرفیت افراد و فرهنگ سازمان……………………………… 100

شکل4-2- رتبه بندی زیر معیارهای ظرفیت چارچوب سازمانی…………………………………..105

شکل4-3- رتبه بندی زیر معیارهای ظرفیت مدیریت تغییر………………………………………….108

شکل4-4- رتبه بندی زیر معیارهای ظرفیت مدیریت دانش…………………………………………112

شکل4-5- رتبه بندی زیر معیارهای ظرفیت فناوری……………………………………………………115

چکیده

ارزیابی مقتضیات جهت استقرار مدیریت دانش، اولین گام در استقرار مدیریت دانش است که کلیه سازمان ها ملزم به انجام آن در این مسیر هستند، زیرا اگر مقتضیات، زیرساخت ها و پیش نیازهای مناسب و لازم برای استفاده از چنین فرایندی فراهم نباشد حاصلی به جزء اتلاف منابع انسانی، وقت و منابع مالی نخواهد داشت. در این تحقیق به بررسی مقتضیات وجودی سازمان جهت استقرار مدیریت دانش در سازمان صنایع دریایی- گروه شناورهای اثرسطحی پرداخته شده است.

این تحقیق از نوع توصیفی اکتشافی می باشد. در مرحله اول با توجه به مطالعات پیشین انجام شده، مقتضیات مدیریت دانش شناسایی و بومی سازی شدند. در مرحله دوم، وضعیت مقتضیات وجودی سازمان در قالب پنج معیار، 21زیر معیار و 48 گزاره  از طریق پرسشنامه مورد بررسی قرار گرفت. داده های حاصل از پرسش نامه این مرحله، از طریق نرم افزار SPSS16 مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. د ر مرحله سوم، زیر معیارها بر اساس میزان اهمیت و کاربرد آن ها در مراحل مختلف چرخه دانش، با بهره گرفتن از روش ویکور که از روش های تصمیم گیری چند معیاره است، اولویت بندی گردیدند.

در بررسی وضعیت مقتضیات وجودی مدیریت دانش، سازمان در سه معیار ظرفیت چارچوب سازمان، ظرفیت مدیریت دانش و ظرفیت فناوری، وضعیت مناسبی داشت و در دو معیار  ظرفیت افراد و فرهنگ سازمان و ظرفیت مدیریت تغییر در وضعیت مناسبی قرار نداشت. در اولویت بندی زیرمعیارها، حمایت و تعهد مدیریت، مشارکت کارکنان و آموزش به ترتیب بیشترین اهمیت را به خود اختصاص دادند.

نتایج حاصل از این پژوهش می تواند مورد استفاده سازمان های صنعتی و نظامی، خصوصاٌ سازمان صنایع دریایی-گروه شناورهای اثر سطحی جهت پیاده سازی مدیریت دانش، قرار گیرد.

واژگان کلیدی: مدیریت دانش، ارزیابی مقتضیات، اولویت بندی، گروه شناورهای اثرسطحی.

 

 

کلیات تحقیق

• مقدمه

در عصر امروز،‌ دانش موجود درسازمان ها ازمهمترین دارایی های آنها محسوب می شود و  توانسته است خود را به عنوان یکی از اثربخش ترین وچالش برانگیزترین موضوعات مدیریتی معرفی نماید.

مدیریت دانش شیوه جدیدی برای تفکر در مورد سازمان و تسهیم منابع فکری و خلاقانه سازمان است و به تلاش هایی اشاره دارد که به صورت سیستماتیک برای یافتن، ساماندهی و قابل دسترس نمودن سرمایه های فکری سازمان و تقویت فرهنگ یادگیری مستمر و تسهیم دانش در سازمان صورت می گیرد(ال دفت، 1377).

مقتضیات مدیریت دانش می تواند به عنوان عواملی تعریف شود که اگر به طور مناسبی لحاظ گردند منجر به اطمینان یافتن سازمان به دستیابی به یک مزیت رقابتی و موفقیت اجرای یک رویکرد گردند(محمدی، 1387) (روکارت، 1979).

داونپورت و پرابست[1] با انجام مطالعه موردی و بررسی شرکت های بزرگی مانند آمازون دات کام، لیستی از عوامل کلیدی موفقیت را برای پیاده سازی مدیریت دانش ارائه کرده اند که عبارتند از: رهبری، اندازه گیری عملکرد، خط مشی سازمانی، کسب و اشتراک دانش، ساختار سیستم های اطلاعاتی، الگوبرداری و آموزش(داونپورت و پرابست، 2002).

انصاری و نوروز نژاد[2](2013) در راستای اولویت بندی شاخص های مدیریت دانش، در تحقیقی که در سازمان اوراق بهادار انجام دادند، با بهره گرفتن از روشTOPSISتاپسیس، 26زیر معیار را بر اساس شش معیار اصلی خلق دانش،اکتساب دانش، یادگیری سازمانی،به اشتراک گذاشتن دانش، بهره برداری از دانش و ذخیره سازی دانش  مورد بررسی قرار دادند. این معیارهای اصلی دربرگیرنده شاخص ها و  اهداف سازمان هستند که در راستای آن ها، مدیریت دانش پیاده سازی می شود. در این تحقیق زیر معیارهایی مانند کار تیمی، تداوم یادگیری و استفاده از افرادی که برای دانش سازمانی ارزش قائل هستند، بالاترین اولویت را به دست آوردند و  راه حل های قدیمی بازیابی اطلاعات،اجرای ایده های جدید و آشنایی کارکنان با اینترنت، کمترین اولویت را به دست آوردند(انصاری و نوروزنژاد، 2013، 433-426).

محقر و همکاران(1391) در تحقیق خود در شرکت مکو یازده عامل را به عنوان عوامل موفقیت مدیریت دانش شناسایی و سپس به رتبه بندی این عوامل بر اساس روش گسترش عملکرد کیفیت فازی پرداخته اند. مدیریت منابع انسانی،حمایت و رهبری مدیریت و زیرساخت سازمانی بالاترین اولویت ها را به دست آورده اند(محقر و همکاران، 1391).

سعیدی[3] و همکاران(2012)عوامل موثر در پیاده سازی مدیریت دانش را در قالب 33 زیر معیار، بر اساس چهار شاخص اصلی  جنبه استراتژیک، جنبه سازمانی، جنبه زیرساخت ها، جنبه اجتماعی و فرهنگی و جنبه سرمایه اجتماعی در شرکت بهنوش، با بهره گرفتن از تکنیک تاپسیس فازی رتبه بندی کرده است. در این تحقیق چشم انداز استراتژیک، تعهد مدیریت و دسترسی به دانش بالاترین رتبه ها را به دست آوردند. هدف اصلی پیاده سازی مدیریت دانش در شرکت بهنوش، بهبود اوضاع شرکت، در  پنج شاخص فوق بااستفاده از 33زیرمعیار  است(سعیدی و همکاران، 2012، 1341-1335).

در پژوهش حاضر در ابتدا بر اساس مطالعات پیشین، زیر معیارهایی برای سنجش مقتضیات و وضعیت زیرساخت های موجود برای پیاده سازی مدیریت دانش تعریف می گردد و این زیر معیارها در قالب پنج معیار ظرفیت افراد و فرهنگ سازمان، ظرفیت چارچوب سازمان، ظرفیت مدیریت دانش، ظرفیت مدیریت تغییر و ظرفیت فناوری قرار می گیرند و بر اساس آن ها به بررسی وضعیت مقتضیات مدیریت دانش پرداخته خواهد شد. در ادامه زیر معیارهای سنجیده شده ، بر اساس میزان اهمیت و کاربرد آن ها در چرخه دانش اولویت بندی می شوند.

• بیان مسأله