پایان نامه : نیازسنجی و تعین نیازهای فرهنگی ، ورزشی و تفریحی محلات منطقه 1 تهران (مطالعه موردی محلات نیاوران و حصاربوعلی)

فهرست مطالب

عنوان صفحه

چکیده………………………………………………………………………………………………………………..1

فصل اول :كلیات…………………………………………………………………………………………………3

1-5-1- نوع روش بررسی. 8

1-5-2-روش یا تکنیک. 8

1-5-3- جامعه آماری. 9

1-5-4- روش نمونه گیری و تعیین حجم. 10

1-5-5- تكنیك‌های جمع آوری اطلاعات. 10

1-5-6- داده‌پردازی. 11

فصل دوم : مبانی نظری و تحقیقات تجربی پیشین………………………………………………………..13

2-1-1-انواع شهر. 15

2-1-2-شهر و فضاهای فرهنگی. 17

2-1-3-فضاهای فرهنگی و اوقات فراغت. 18

2-1-4-فضاهای فرهنگی و نیازهای جامعه. 20

2-1-5- فعالیتها و نیازهای فرهنگی،ورزشی و تفریحی 22

2-2-1-حقوق شهروندی. 25

عنوان صفحه

2-3-1-نظریه مشارکت اجتماعی. 26

2-3-2-نظریه یادگیری اجتماعی. 27

2-3-3- نظریه‌ مبادله اجتماعی . 28

2-4-1-اصول نیازسنجی. 30

2-4-2- روش ها و ابزارهای سنجش نیازها. 34

2-4-3- فنون نیازسنجی. 35

2-5-1-پیشینه. 37

2-5-2-تعاریف و برداشتها. 39

2-5-3-اهداف و کاربردها. 40

فصل سوم : شناخت وضع موجود محله‌های تحت پوشش منطقه یک شهرداری………………..47

3-1-1-تاریخچه تهران. 50

3-1-2-شرایط اقلیمی. 53

3-1-3- جاذبه های گردشگری. 55

3-1-4- جغرافیای طبیعی. 56

3-1-5- شبکه حمل و نقل . 57

3-1-6- موقعیت جغرافیایی. 60

3-1-7- جغرافیای انسانی. 60

عنوان صفحه

3-4-1- سرانه آموزشی منطقه یک بر حسب محله‌های مختلف 70

3-4-2- سرانه ورزشی موجود در منطقه برحسب محله‌های مختلف 73

3-4-3- سرانه تفریحی منطقه یک بر حسب محله‌های مختلف 76

3-4-4- سرانه فضای سبز منطقه یک بر حسب محله‌های مختلف 79

فصل چهارم : یافته های تحقیق……………………………………………………………………………….85

۴-1-۱- روش تجربی. 88

۴-2-۱- روش استنتاجی. 88

۴-3-1- سمت پاسخگو در خانوار. 90

۴-3-2- ترکیب جنسی. 90

۴-3-3- ترکیب سنی. 90

۴-3-4-وضع سواد و میزان تحصیل. 91

۴-3-5- وضع فعالیت. 92

4-3-6- وضع تاهل. 92

4-3-7- مدت زمان سکونت در محله. 93

۴-1-8– احساس تعلق به محله. 93

۴-1-9- علت عدم احساس تعلق و دلبستگی به محله. 94

۴-4-1- مرجع تعیین نیازهای محله. 95

۴-4-2- لزوم مشارکت ساکنین محله در تعیین نیازهای محله 95

۴-4-3- علل لزوم مشارکت ساکنین در تعین نیازهای محله 96

۴-4-4- راه ‌حل ‌های ارائه شده به منظور مشارکت فعالانه ساکنین در تهیه، اجرا و بهره‌برداری از طرح‌های توسعه محله. 96

4-4-5- امکانات فرهنگی موجود در محله از دیدگاه ساکنین 97

۴-4-6- امکانات ورزشی موجود در محله از دیدگاه ساکنین 98

عنوان صفحه

۴-4-7- امکانات تفریحی موجود در محله از دیدگاه ساکنین 99

۴-4-8- امکانات آموزشی موجود در محله از دیدگاه ساکنین 100

4-5-1- نیازهای فرهنگی محله نیاوران. 100

4-5-2- نیازهای ورزشی محله نیاوران. 101

4-5-3- نیازهای آموزشی محله نیاوران. 101

4-5-4- نیازهای فرهنگی حصار بوعلی. 101

4-5-6- نیازهای ورزشی محله حصار بوعلی. 102

4-5-7- نیازهای تفریحی حصار بوعلی. 102

4-5-8- نیازهای آموزشی محله حصار بوعلی. 102

4-5-9- آموزش در زمینه وظایف شهروندی. 103

۴-5-10- زمینه‌های آموزش وظایف شهروندی. 104

۴-5-11- وجود شورایاری در محله. 105

۴-5-12- هدف از ایجاد شورایاری. 106

۴-5-13- طرح‌های پیشنهادی به منظور بهبود وضع محله 106

۴-5-14- مهمترین مشکلات محله. 107

۴-5-15- تمایل ساکنین به مشارکت برای رفع مشکلات محله 108

۴-6-1- نیازهای فرهنگی محله. 110

۴-6-2- نیازهای ورزشی محله. 111

۴-6-3- نیازهای تفریحی محله. 112

۴-6-4- نیازهای آموزشی محله. 113

فصل پنجم : نتیجه گیری و ارائه راه کارها………………………………………………………………114

عنوان صفحه

کتاب‌نامه…………………………………………………………………………………………………………..121

پیوست‌ها…………………………………………………………………………………………………………..126

فهرست نمودارها:

شماره عنوان صفحه

نمودار شماره 1- سرانه آموزشی موجود منطقه یک شهرداری بر حسب محله 72

نمودار شماره 2- سرانه ورزشی موجود منطقه یک شهرداری بر حسب محله 75

نمودار شماره ۳- سرانه تفریحی موجود منطقه یک شهرداری بر حسب محله 78

نمودار شماره ۴- سرانه فضای سبز موجود منطقه یک شهرداری بر حسب محله 81

نمودار شماره 5- آموزش ساکنین مورد مصاحبه محله های منطقه یک شهرداری در زمینه وظایف شهروندی. 103

نمودار شماره 6- زمینه‌های آموزش وظایف شهروندی به ساکنین نمونه محله‌های منطقه یک شهرداری تهران. 104

نمودار شماره 7- وجود شورایاری در محله مسکونی ساکنین نمونه محله‌های منطقه یک شهرداری تهران. 105

نمودار شماره 8- تمایل ساکنین نمونه محله‌های منطقه یک شهرداری تهران به مشارکت در رفع مشکلات محله. 108

نمودار شماره 9- نیازهای فرهنگی محله از دیدگاه شورایاران محله‌های منطقه یک شهرداری تهران. 110

نمودار شماره 10- نیازهای ورزشی محله‌های تحت پوشش منطقه یک شهرداری از دیدگاه شورا یاران. 111

نمودار شماره 11- مهمترین نیازهای تفریحی محله‌های تحت پوشش منطقه یک شهرداری تهران از دیدگاه شورایاران. 112

نمودار شماره 12- نیازهای آموزشی محله‌های تحت پوشش منطقه یک شهرداری تهران از دیدگاه شورایاران. 113

فهرست جداول :

شماره عنوان صفحه

جدول شماره 1- تعداد نمونه به تفكیک محله. 10

جدول شماره 2- سرانه آموزشی موجود منطقه یک شهرداری به تفكیک محله………………………………71

جدول شماره 3- سرانه ورزشی موجود منطقه یک شهرداری به تفكیک محله 73

جدول شماره 4- سرانه تفریحی موجود منطقه یک شهرداری به تفكیک محله 76

جدول شماره 5- سرانه فضای سبز موجود منطقه یک شهرداری به تفكیک محله 79

جدول شماره ۶- سمت پاسخگویان در خانوار. 90

جدول شماره ۷- ترکیب جنسی ساکنین نمونه محله‌های تحت پوشش منطقه یک شهرداری تهران. 90

جدول شماره ۸- ترکیب سنی ساکنین نمونه محله‌های تحت پوشش منطقه یک شهرداری تهران. 91

جدول شماره ۹- وضع سواد و میزان تحصیل ساکنین نمونه محله‌های منطقه یک شهرداری تهران. 91

جدول شماره ۱0- وضع فعالیت ساکنین نمونه محله‌های تحت پوشش منطقه یک شهرداری تهران. 92

جدول شماره ۱1- وضع تأهل ساکنین نمونه محله‌های منطقه یک شهرداری تهران 92

جدول شماره ۱2- مدت زمان سکونت ساکنین مورد مصاحبه در محله مسکونی 93

جدول شماره ۱3- احساس تعلق ساکنین مورد مصاحبه در محله‌های منطقه یک شهرداری به محله مسکونی خود. 94

جدول شماره ۱4- علت عدم احساس تعلق و دلبستگی ساکنین نمونه محله‌های منطقه یک شهرداری به محله مسکونی خود. 94

جدول شماره ۱5- مرجع تعیین نیازهای محله از دیدگاه ساکنین نمونه محله‌های منطقه یک شهرداری تهران. 95

جدول شماره ۱6- ضرورت مشارکت ساکنین محله در تعیین نیازهای محله از دیدگاه ساکنین نمونه محله‌های منطقه یک شهرداری تهران. 96

جدول شماره ۱7- علل لزوم مشارکت ساکنین در تعیین نیازهای محله از دیدگاه ساکنین نمونه محله‌های منطقه یک شهرداری تهران. 96

جدول شماره 18- راه ‌حل ‌های ارائه شده جهت مشارکت فعالانه ساکنین در تهیه، اجرا و بهره‌برداری از طرح‌های توسعه محله از دیدگاه ساکنین مورد مصاحبه 97

جدول شماره 19- امکانات فرهنگی موجود در محله از دیدگاه ساکنین نمونه در محله‌های منطقه یک شهرداری تهران. 98

شماره عنوان صفحه

جدول شماره ۲0- امکانات ورزشی موجود در محله از دیدگاه ساکنین نمونه در محله‌های منطقه یک شهرداری تهران. 99

جدول شماره ۲1- امکانات تفریحی در محله از دیدگاه ساکنین نمونه در محله‌های منطقه یک شهرداری تهران. 99

جدول شماره ۲2- امکانات موجود در محله از دیدگاه ساکنین محله‌های منطقه یک شهرداری تهران. 100

جدول شماره 23 – نیازهای فرهنگی محله نیاوران. 100

جدول شماره 24- نیازهای ورزشی محله نیاوران. 101

جدول شماره 25- نیازهای آموزشی محله نیاوران. 101

جدول شماره 26 – نیازهای ورزشی محله حصار بوعلی. 102

جدول شماره 27 – نیازهای تفریحی محله حصار بوعلی. 102

جدول شماره 28- نیازهای آموزشی محله حصار بوعلی. 103

جدول شماره 29- آموزش وظایف شهروندی ساکنین تحت پوشش منطقه یک شهرداری به وسیله شهرداری منطقه. 103

جدول شماره 30- زمینه‌های آموزش وظایف شهروندی به ساکنین نمونه محله‌های منطقه یک شهرداری تهران. 104

جدول شماره 31- وجود شورایاری در محله مسکونی ساکنین نمونه محله‌های منطقه یک شهرداری تهران. 105

جدول شماره 32- هدف از ایجاد شورایاری از دیدگاه ساکنین مورد مصاحبه محله‌های منطقه یک شهرداری تهران. 106

جدول شماره 33- طرح‌های پیشنهادی به وسیله ساکنین نمونه محله‌های منطقه یک شهرداری تهران به منظور بهبود وضع محله آنان. 107

جدول شماره 34- مهمترین مشکلات محله ساکنین مورد مصاحبه در محله‌های منطقه یک شهرداری تهران. 107

جدول شماره 35- تمایل ساکنین به مشارکت برای رفع مشکلات محله 108

جدول شماره 36- نیازهای فرهنگی محله از دیدگاه شورایاران محله‌های منطقه یک شهرداری. 110

جدول شماره 37- نیازهای ورزشی محله‌های تحت پوشش منطقه یک شهرداری از دیدگاه شورایاران. 111

جدول شماره 38- مهمترین نیازهای تفریحی محله‌های تحت پوشش منطقه یک شهرداری تهران از دیدگاه شورایاران. 112

شماره عنوان صفحه

جدول شماره 39- نیازهای آموزشی محله‌های تحت پوشش منطقه یک شهرداری تهران از دیدگاه شورایاران. 113

چکیده

برخورداری از فضا، امكانات و سرانه‌های فرهنگی، تفریحی و ورزشی از جمله حقوق شهروندی به‌شمار رفته و در عصری كه از آن تحت عنوان “تمدن فراغت” نام برده می‌شود برنامه‌ریزی به منظور بهینه‌سازی نحوه گذران اوقات فراغت گروه‌ها و قشرهای مختلف مردم امری ضروری و اجتناب ناپذیر محسوب می‌گردد.سنجش نیازهای گروه هدف كه معمولاً از آن تحت عنوان نیازسنجی، یاد می‌شود یكی از نخستین مراحل در روند برنامه‌ریزی به شمار رفته و فرایندی است كه فاصله و شكاف بین “وضع موجود” و “وضع مطلوب” را شناسایی نموده و سپس در قالب نیازها اولویت بندی می‌كند. در فرایند نیازسنجی و تعیین نیازها كلیه گروه‌های ذی‌نفع مشاركت نموده و “برنامه ریزی از پایین به بالا” از قوه به فعل در آمده و جامه عمل می‌پوشد.

تجربه‌های جهانی نشان می‌دهد كه از 1980 میلادی به بعد در برنامه‌های توسعه و همچنین توسعه شهری توجه فزاینده‌ای به رویكرد مشاركتی، صورت گرفته تا جایی كه در حال حاضر مشاركت شهری رمز موفقیت طرح‌های توسعه شهری و یكی از معیارهای عملكرد مدیریت شهری و اركان آن (شهرداری‌ها و شورای شهر) به شمار می‌رود.

اطلاعات موجود از آن حكایت دارد كه در گذشته بسیاری از طرح‌های توسعه محله‌ای بدون انجام پروژه‌های نیازسنجی و مشاركت صاحبنظران و ساكنین محله در تعیین نیازهای محله، تهیه و به مورد اجرا گذاشته شده و نتیجه حاصله از آن موازی كاری، ایجاد فرصت‌های دسترسی ناعادلانه به امكانات و فضاهای اجتماعی، فرهنگی در سطح محله‌های مختلف و بالاخره تهیه و اجرای طرح‌های توسعه ناسازگار با مقتضیات و ملاحظات فرهنگی- اجتماعی محله بوده كه معمولاً مورد استقبال ساكنین محله قرار نمی‌گرفت. آینده‌نگری و پیش بینی تحولات از نیازهای اساسی برنامه ریزان و مدیران است. ساکنین مورد مصاحبه مهمترین فایده و نتیجه حاصل از مشارکت ساکنین در اجرای پروژه‌های نیازسنجی و تعیین نیازهای محله را افزایش نرخ مشارکت محله‌ای و تقویت احساس تعلق به محله و بالاخره تهیه طرح‌های محله بر اساس نیازهای واقعی ذکر نموده‌اند.

به اعتقاد آنان مشارکت فعالانه ساکنین در فرایند تهیه، اجرا و بهره‌برداری از طرح‌های توسعه محله، مستلزم جلب اعتماد ساکنین محله از طریق عمل کردن به وعده‌های داده شده می‌باشد و تحقق وعده‌های داده شده اعتماد ساکنین محله را به سازمان‌های دست اندرکار تهیه و اجرای طرح‌های توسعه محله جلب نموده و جلب اعتماد ساکنین به مشارکت خودانگیخته مردمی در سطح محله منجر می‌گردد

طرح و بیان مساله

برنامه‌ریزی جهت برخورداری و بهبود بخشیدن به شاخص‌ها و سرانه‌های فرهنگی، تفریحی و ورزشی و بهینه سازی نحوه گذران اوقات فراغت مستلزم شناخت وضع موجود امكانات و سرانه های فرهنگی، تفریحی و ورزشی در هر محله و نیازسنجی و تعیین نیازهای فرهنگی، تفریحی و ورزشی محله‌های مختلف می‌باشد.

سنجش نیازهای گروه هدف كه معمولاً از آن تحت عنوان نیازسنجی[1]، یاد می‌شود یكی از نخستین مراحل در روند برنامه‌ریزی به شمار رفته و فرایندی است كه فاصله و شكاف بین “وضع موجود” و “وضع مطلوب” را شناسایی نموده و سپس در قالب نیازها اولویت بندی می‌كند. در فرایند نیازسنجی و تعیین نیازها كلیه گروه‌های ذی‌نفع مشاركت نموده و “برنامه ریزی از پایین به بالا” از قوه به فعل در آمده و جامه عمل می‌پوشد.

بدین ترتیب روی آوری سازمان‌های دست اندركار تهیه و اجرای طرح‌های توسعه شهری به نیازسنجی و تعیین نیازهای مردم نخستین گام در جهت جلب مشاركت مردمی و دگرگونی در رویكرد برنامه‌ریزی از “برنامه‌ریزی برای مردم” به “برنامه‌ریزی با مردم” و به بیان ساده‌تر توجه به مهمترین عنصر توسعه یعنی انسان در فرایند تهیه و اجرای طرح‌های توسعه شهری به شمار می‌رود. به همین سبب در ادبیات جدید توسعه با توجه به اهمیت نقش مردم در جامعه از “مردم” به عنوان ثروت واقعی جامعه یاد شده و اصطلاح تخصصی “توسعه از پایین به بالا” نیز ناظر به نقش مشاركتی مردم در فرایند توسعه می‌باشد.

تجربه‌های جهانی نشان می‌دهد كه از 1980 میلادی به بعد در برنامه‌های توسعه و همچنین توسعه شهری توجه فزاینده‌ای به رویكرد مشاركتی[2]، صورت گرفته تا جایی كه در حال حاضر مشاركت شهری رمز موفقیت طرح‌های توسعه شهری و یكی از معیارهای عملكرد مدیریت شهری و اركان آن (شهرداری‌ها و شورای شهر) به شمار می‌رود.

عمده‌ترین نتایج و پی‌آمدهای مشاركت شهری عبارتند از:

آگاهی مردم از مهارت‌ها و توانایی‌های خود
تقویت حس اعتماد و اطمینان نسبت به مدیران شهری
تقویت حس همكاری میان شهروندان و مدیران شهری
بروز خلاقیت‌های شهروندان و ارائه طرح‌ها و پیشنهادات
احساس تعلق بیشتر به جامعه شهری

مشاركت شهری برای نظام مدیریت شهری و توسعه شهری كاركردهای گوناگونی دارد كه از جمله این كاركردها می‌توان به افزایش دسترسی به اطلاعات شهری، تعیین اولویت‌ها و نیازهای شهروندان و كوشش‌های جمعی برای اجرای طرح‌های توسعه می‌باشد.

مشاركت شهری در اجرای طرح‌های توسعه دارای چندین سطح گوناگون است. “راجر” حداقل به شش سطح اشاره كرده است:

مشاركت خودجوش (حضور خودجوش مردم)
مشاركت شهری فعال (همكاری مردم و مجریان پروژه)
مشاركت منفعل شهری (حضور فیزیكی صرف مردم)
مشاركت شهری كاركردی (قرار گرفتن مردم در جریان پروژه‌ها)
مشاركت شهری موثر (حضور مردم در نهادها بدون حق رأی)
مشاركت شهری مشورتی (مشاوره دادن به مجریان پروژه)

رویكرد محله‌گرایی كه یكی از مهمترین هدف‌های آن تقویت فرهنگ مشاركت اجتماعی در سطح محله، شركت دادن مردم محل در روند تصمیم‌گیری، تهیه، اجرا و بهره‌برداری از طرح‌های توسعه محله‌ای و “واگذاری كار مردم محله به

موضوعات: بدون موضوع لینک ثابت

فرم در حال بارگذاری ...

فید نظر برای این مطلب