در مورد تاثیر ویژگی های سازمانی شرکت ها بر پذیرش تجارت الکترونیک، می توان به تاثیر سطح بین المللی کردن شرکت ها (آرثات و بریچ وات، 2002؛ کولاو تقالگون، 2003) و میزان تمرکز زدایی (گراورد گوسدار[2]، 1993) اشاره کرد. گرایش استراتژیک شرکت ها نیز می تواند نقش مهمی در پذیرش تجارت الکترونیک ایفا کند. (ریموند، 2007).

بدیهی است که شرکت ها دارای میزان نوآوری بیشتر، تمایل بیشتری خواهند داشت تا فن آوری های نوینی را طراحی نموده تا محصولات، فرایندها در روش های نوین را قبل از رقبا سبط دهند. (شاو، 2000). تحقیقات نشان داده است که مدیران شرکت هایی که دارای آموزش های مرتبط با فن آوری اطلاعات هستند، نقش کلیدی در پذیرش این فن آوری را دارند (فیچمن و کمرو[3]، 1997). همچنین میزان استقبال عمومی از فن آوری اطلاعات، از جنبه هایی است که اثرات قابل ملاحظه ای در اتخاذ تصمیم برای پذیرش تجارت الکترونیک دارد. (برتشک و فرایکز[4]، 2002).

چنانچه پژوهش ها نشان نمی دهند فاکتورهای شدت رقابت، ویژگی های سازمان، گرایش استراتژیک، میزان نوآوری، ویژگی های مدیران و فن آوری اطلاعات، در پذیرش تجارت الکترونیک توسط مدیران شرکت ها موثر بوده است. در این پژوهش نیز پژوهشگر به دنبال این موضوع است که آیا عوامل مذکور از نقطه نظر مدیران شرکت های منتخب صادر کننده استان سمنان نیز به عنوان عوامل موثر بر پذیرش تجارت الکترونیک تلقی می شوند یا خیر؟

اهمیت و ضرورت انجام تحقیق:

تجارت الکترونیک یکی از مهم ترین مباحثی است که امروزه مورد توجه محققان و پژوهشگران قرار گرفته است، در این زمینه مقالات، کتب همایش ها و تحقیقات زیادی انجام شده است افزایش توجه سازمان ها و دولت ها نسبت به تجارت الکترونیک را می توان به واسطه اهمیت و وسعت اثرات مورد انتظار آن بر محیط های اقتصادی و اجتماعی دانست. (پتسکات[5]؛ 1996). تجارت الکترونیک فرصت های منحصر به فردی را برای رقابت کشورهای در حال توسعه در عرصه اقتصاد جهانی به وجود می آورد. (گانرات[6]، 1997). تجارت الکترونیک روش های اداره شرکت ها و بنگاه ها را تغییر داده و از این رو موجب تبدیل بازارهای مرسوم و سنتی به اشکال جدیدتری می شود که به شیوه ها و مهارت های جدیدی در ارائه محصولات و خدمات نیز داشته و نیز مقررات جدیدی می طلبد. (دی تل[7] و دیگران، 2001)

اهمیت تجارت الکترونیک بوسیله نرخ رشد و اندازه بازارهای الکترونیکی در سراسر جهان انعکاس می یابد (شاو و همکاران، 1997). بازار تجارت الکترونیک جهانی به سرعت در حال رشد است به طوریکه حجم کسب و کار الکترونیکی در دنیا در سال 2009 در حدود 5/22931 میلیارد دلار است.

در حالی که این حجم در سال 1995، حدود 327 میلیارد دلار پیش بینی شده بود (صنایعی، 1388). آمارهای مرتبط با وضعیت فن آوری اطلاعات و ارتباط کشور در مقایسه با کشورهای توسعه یافته و حتی بخشی از کشورهای همسایه حکایت از وضعیت بحرانی زیرساختها در این بخش دارد.

شناسایی جنبه هایی از کسب و کار الکترونیکی که ممکن است موجب تقویت بیشتر کشور ما شده و تلاش برای هدایت سرمایه های تخصیص یافته برای گسترش زیر ساخت ها در این زمینه یکی از مهم ترین موضوعات پژوهشی است که سعی می شود به اجمال بررسی کرد

اهداف مشخص تحقیق

اهداف تحقیق حاضر عبارتند از:

1. ارزیابی رابطة میزان شدت رقابت با پذیرش تجارت الکترونیک در شرکت های منتخب صادر کننده استان.
2. ارزیابی رابطة پیچیدگی سازمانی با پذیرش تجارت الکترونیک در شرکت های منتخب صادر کننده استان.
3. ارزیابی رابطة گرایش استراتژیک سازمانی با پذیرش تجارت الکترونیک در شرکت های منتخب صادر کننده استان.
4. ارزیابی رابطة میزان نوآوری شرکت های منتخب صادر کننده استان با پذیرش تجارت الکترونیک توسط آن ها.
5. ارزیابی رابطة ویژگی های مدیران شرکت های منتخب صادر کننده استان با پذیرش تجارت الکترونیک توسط آن ها.
6. ارزیابی رابطة میزان تجهیزات فن آوری اطلاعات (IT) شرکت های منتخب صادر کننده استان و استفاده از آن با پذیرش تجارت الکترونیک توسط آن ها.

سؤالات تحقیق:

ایا میان میزان شدت رقابت با پذیرش تجارت الکترونیک در شرکت های صادر کننده رابطة معناداری وجود دارد؟

1. ایا میان پیچیدگی سازمانی با پذیرش تجارت الکترونیک در شرکت های صادر کننده رابطة معناداری وجود دارد؟
2. ایا میان گرایش استراتژیک سازمان با پذیرش تجارت الکترونیک در شرکت های صادر کننده رابطة معناداری وجود دارد؟
3. ایا میان میزان نوآوری شرکت های صادر کننده با پذیرش تجارت الکترونیک توسط آنها رابطة معناداری وجود دارد؟
4. ایا میان ویژگی های مدیران شرکت های صادر کننده با پذیرش تجارت الکترونیک توسط آنها رابطه معناداری وجود دارد؟
5. ایا میان میزان تجهیزات فن آوری اطلاعات (IT) شرکت های صادر کننده و استفاده از آن با پذیرش تجارت الکترونیک توسط آنها رابطة معناداری وجود دارد؟

فرضیه‏های تحقیق:

میزان شدت رقابت با پذیرش تجارت الکترونیک در شرکت های صادر کننده رابطة مثبت دارد.

1. پیچیدگی سازمانی با پذیرش تجارت الکترونیک در شرکت های صادر کننده رابطة مثبت دارد.
2. گرایش استراتژیک سازمان با پذیرش تجارت الکترونیک در شرکت های صادر کننده رابطة مثبت دارد.
3. میزان نوآوری شرکت های صادر کننده با پذیرش تجارت الکترونیک توسط آنها رابطة مثبت دارد.
4. ویژگی های مدیران شرکت های صادر کننده با پذیرش تجارت الکترونیک توسط آنها رابطه دارد
5. میزان تجهیزات فن آوری اطلاعات (IT) شرکت های صادر کننده و استفاده از آن با پذیرش تجارت الکترونیک توسط آنها رابطة مثبت دارد.

تعریف واژه ‏ها و اصطلاحات فنی و تخصصی (به صورت مفهومی و عملیاتی):

تجارت الکترونیک: تعامل سیستم های ارتباطی، سیتم های مدیریت اطلاعات و امنیت، که به واسطه آن ها امکان مبادله اطلاعات تجاری در رابطه با فروش محصولات یا خدمات میسر گردد.

شدت رقابت: درجه ای از شدت رقابت در صنعتی است که سازمان در آن فعالیت می کند. (لرت و انگسثون و وانکپینون واتانا، 2003)

پیچیدگی سازمانی: دیلالکا و همکاران (2007)، پیچیدگی سازمانی را میزان حضور سازمان ها در بازارهای چندگانه، تمرکز زدایی، استفاده از ساختارهای منعطف و غیر سلسله مراتبی تعریف کردند.

رویه استراتژیک: از دیدگاه پورتو گرایش استراتژیک سازمان ها برای کسب مزیت رقابتی می تواند بر سه مبنا متفاوت کاهش هزینه، متمایز ساختن محصولات و خدمات و تمرکز بر محصولات و خدمات خاص باشد. (دیوید، 2002)

میزان نوآوری: دامان پورا (1382)، نوآوری را یک محصول یا خدمت جدید، یک فن آوری پردازش تولید جدید، یک سیستم اداری یا ساختاری جدید و با یک طرح یا برنامه مرتبط و اعضاء سازمان تعریف می کند.

ویژگی های مدیران: در اینجا منظور خصوصیاتی از مدیران است که در پذیرش یک نوآوری (مانند پذیرش تجارت الکترونیک) تاثیر دارد. از این جنبه دانگ (2001) ویژگی های مدیران را در تمایل به خطر پذیری و تجربه آموزی تعریف می کند.

فناوری اطلاعات: عبارت است از فناوری هایی که فرد را در ضبط، ذخیره سازی، پردازش، بازیابی، انتقال و دریافت اطلاعات، یاری می دهند. این اصطلاح شامل فناوری های نوین مانند رایانه، انتقال از طریق دورنگار و دیگر مسایل ارتباطی می شود. (صادقی و نوری، 1385).

مقدمه

به منظور بررسی و اولویت­ بندی عوامل مؤثر بر پذیرش تجارت الکترونیک توسط شرکت­های منتخب صادرکننده استان سمنان لازم است مروری بر مباحث مطرح در این تحقیق صورت گیرد در ابتدای این فصل نظریه­ های مرتبط با موضوع تحقیق، مورد بررسی قرار می­گیرد. در بخش بعد تجارت الکترونیک و مفاهیم اصلی مربوط به آن ارائه می­گردد و در ادامه مباحثی در ارتباط با صادرات ارائه خواهد شد. در پایان این فصل نیز مروری جامع بر پژوهش­های مرتبط داخلی و خارجی انجام گرفته در این حوزه صورت خواهد گرفت.

 مروری بر نظریه­ها

 در این بخش نظریه­ هایی که هر کدام به نحوی با پژوهش حاضر مرتبط هستند مورد بررسی قرار خواهند گرفت.

تعریف نو آوری

معمولاً نوآوری درکسب وکار را ، نوآوری سازمانی می نامند. دقت [8] (1978) پذیرش نوآوری سازمانی رابه عنوان «پذیرش ایده یا رفتاری که قبول آن برای سازمان تازه باشد» تعریف میکند. همچنین بیشتر مطالعات اولیه ، نوآوری سازمانی را به عنوان « محصول جدید» یا « تولید جدید » مورد توجه قرارداده اند . مثلاً کلایـن و زرنبرگ [9] (1986) نوآوری سازمانی را شامل موارد زیر میدانند :

1. فرایند جدیدی از تولید
2. توسعه یک محصول قدیمی (اساساً باجایگزین کردن ماده اولیه ارزانتر در آن )
3. سازماندهی مجدد تولید و عوامل داخلی یا هدایت نحوه توزیع ، برای افزایش کارایی و پشتیبانی بهتر ازمحصو لو یا کاهش هزینه ها
4. بهبود ابزارها یا روش های نو آوری

امروزه ، نوآوری تجارت الکترونیک نیزبارها در قالب نوآوری سازمانی مورد بررسی قرارگرفته است . براساس طبقه بندی با تزما و همکاران (1987) ، تجارت الکترونیک ممکن است به عنوان نوآوری فرایند ، بنیادین ، دانش فن آوری ، کشش بازار، برنامه ریزی شده و پیش بینی نشده نوآوری سازمانی طبقه بندی شود (تانگ ، 1999)

سوانسون [10] ( 1994) نوآوری نظام اطلاعات را در سه طبقه قرارداده است :

1. نوآوری هایی که محدود به کارهای فنی هستند .
2. نوآوری هایی که از اداره بنگاه پشتیبانی میکنند.
3. نوآوری هایی که موجب تثبیت فن آوری اصلی دربنگاه میشوند .

مروری بر پذیرش نوآوری سازمانی

مطالعات قبلی مرتبط باپذیرش نوآوری ، عوامل موثر بر پذیرش نوآوری توسط یک سازمان را از ابعاد مختلفی شناسایی کرده اند . با توجه به اینکه پذیرش نوآوری شامل فرایندهای تولید ، توسعه و پیاده سازی ایده ها یارفتارهای جدید است بنابراین یکی از ابزارهای سازمان های درحال تغییر به شمار می رود ( راجرز[11]، 3-20) . از نظر کان وزماد [12] (1978) 5 فاکتور مؤثر در پذیرش نوآوری توسط یک سازمان عبارت است از :

1. خصوصیات کاربرد
2. خصوصیات وظیفه ای
3. خصوصیات نوآوری
4. خصوصیات سازمانی
5. خصوصیات محیطی

کیم برلی و اوانیسکو [13] ( 1981) سه جنبه از عوامل موثر بر پذیرش نوآوری توسط یک سازمان رابه شرح زیر مطرح نموده اند :

 ویژگیهای سازمان

ویژگیهای رهبران

ویژگیهای محیط

 تعدادی از مطالعات  مرتبط با تئوری مدیریت استراتژیک نیز برای بررسی پذیرش نوآوری از اصطلاح ، « ظرفیت جذب [14] » استفاده کردند (کوهن ولونیتال [15] ، 1990 ) برای نمونه ، با نیتون و همکاران [16] (1994) خاطرنشان ساخته