با افزایش شدید رقابت تجاری و روند قدرتمند جهانی شدن ، نقش مشتری از یک مصرف کننده صرف به یک عنصر چند وجهی با نقش مصرف کننده [1] کمک تولید کننده ی[2] ، کمک ایجاد کننده ارزش [3] ، کمک توسعه دهنده دانش و رقابت ها [4]  تبدیل شده است که نشان دهنده موقعیت خیلی مهم برای مشتری است .

 خدمت به مشتری، قدیمی ترین و در عین حال،تازه ترین مساله برای هر موسسه ای است. موفق ترین بازرگانان اولیه، همچنان که رقابت پدید می آمد، می بایستی راه های مختلفی را جستجو می کردند تا آنچه را فراهم می آوردند، از دیدگاه مشتریان، متمایز و ویژه باشد. امروزه هیچ موسسه ای نمی تواند ادامه ی حیات دهد مگر اینکه بتواند به تعداد کافی مشتریانی  به طور روزافزون بصیر و نکته سنج را، جذب و نگهداری کند. موفقیت در دنیای رقابتی از آن مؤسسه هایی خواهد بود،که تشخیص دهند؛ مشتری بزرگترین سرمایه ی هر مؤسسه ای است؛ مشتری همه ی حقوق، دستمزد و مزایای موسسه را می پردازد و در هر کسب وکاری شما باید نخستین انتخاب مشتری باشید و مشتری به جایی می رود که به بهترین وجه به  خواسته های او توجه شود   زنجیره های خدمت به مشتری، زنجیره ای است که محصولات و خدمات فراهم شده  به وسیله ی مؤسسه ، مشتری را به موسسه متصل می کند                          

در تحقیق فوق تلاشی جهت  بررسی وفاداری مشتریان به کتابخانه های عمومی   با توجه به متغیر های شایستگی، توانایی ایجاد ارتباط، تعهد، توانایی رفع مشکلات مشتریان و متغیر های میانجی کیفیت روابط و اعتماد می باشدو امید است مطالعه حاضر، بتواند بعنوان گامی هرچند کوچک ،منجر به توجه بیشتر به مقوله وفاداری مشتریان به صورتی عام و بالاخص در کتابخانه های عمومی   شود.

بیان مسأله:

عمده تحقیقات و پژو هشهای انجام شده در رابطه با جذب اعضاء و ایجاد وفاداری در میان آنها جهت شرکت های تولیدی و سازمان های انتفاعی بوده است و سازمان های غیر انتفاعی از جمله کتابخانه ها کمتر از این موضوع بهره مند شده اند .دلایل این مطلب بسیار است . ازجمله عدم توجه کافی مسئولین سازمان های غیر انتفاعی ، بی علاقگی اساتید دانشگاهی و دانشجویان به خاطر حاکمیت سود و انتفاع در سازمان های انتفاعی از طرف دیگر جامعه شاهد پایین بودن مطالعه سرانه کتاب و فقدان فرهنگ کتابخوانی می باشد . مسئولین بلند پایه کشور از جمله مقام معظم رهبری بارها در سخنان خود به گسترش این موضوع اشاره داشته اند .

در چند سال گذشته به دلیل مشکلات مختلف اقتصادی، اجتماعی و دولتی بودن کتابخانه ها  و مهم تر از همه فزونی میزان تقاضا بر عرضه، همواره کتابخانه های کشور مشتری مداری و ارکان آن را مورد بی توجهی قرار داده اند مردم همه به علت عدم توجه و بها ندادن به نیازها و خواسته هایشان و ارائه خدمات یکسان و مشابه توسط تمامی کتابخانه های عمومی  کشور هیچ گونه انگیزه ای برای مراجعه به کتابخانه های عمومی  نداشته اند،  لذا مشتریان به ناچار به کتابخانه مراجعه می کنند تا نیازهای ابتدایی خود را بر طرف سازند. 

بر این اساس کتابخانه های عمومی کشور از جمله کتابخانه های عمومی شهرستان ابهر باید به دنبال گسترش فرهنگ مطالعه و جذب و ایجاد وفاداری مخاطبان جدید در راستای گسترش فرهنگ  آموزش در سطح کشور باشند.

 عوامل ایجاد وفاداری می تواند ریشه در مباحث فرهنگی و تا حدکمی اقتصادی و فن آوری داشته باشد .

تحقیقات انجام شده نشان میدهد متغیرهای شایستگی ، توانایی ایجاد ارتباط ،تعهد ،توانایی رفع مشکلات مراجعان می توانند عامل اصلی ایجاد وفاداری در میان مراجعین باشند.

تعهد : میل و رغبت پایدار مستمر به حقظ رابطه ارزشمند  .

توانایی ایجاد ارتباط :  به توانایی فراهم آوردن به موقع اطلاعات مفید و قابل اعتماد اطلاق می شود. ارتباطات در رابطه

توانایی رفع مشکلات مراجعان: توانایی به حد اقل رسانیدن میزان عواقب منفی و نزاع های بالقوه مراجعان .

شایستگی:  به عنوان درک و تصور خریدار از توان تجاری و فن آوری ارائه دهنده خدمت است.

با توجه به توضیحات فوق این پژوهش قصد دارد در راستای اعتلای فرهنگ به بر داشتن گامی در این زمینه بپردازد . آن درصد د یافتن پاسخ سوال اصلی تحقیق به قرار  زیر است :

آیا متغیر های شایستگی ، توانایی ایجاد ارتباط ،تعهد ،توانایی رفع مشکلات مراجعان ، در کتابخانه های عمومی شهرستان ابهر بر کیفیت رابطه و ایجاد وفاداری در میان مراجعان و ایجاد وفاداری در آنها تاثیر معناداری دارد ؟

 اهمیت و ضرورت انجام تحقیق:

انواع محصولات جدید کتابداری مدرن توسعه یافته  برای رفع نیازهای مشتری، فراهم ساختن شاخصی واضح از تغییراتی که کتابداری طی دو دهه ی گذشته داشته است، مورد نظر است. موارد کاربرد رو به افزایش این نوآوریها علی الخصوص شبکه های رایانه ای برای کتابداری مدرن که عمدتاً با تغییراتی در کانال توزیع اداره می شوند هزینه تعامل و معامله را کاهش داده و سرعت ارائه خدمات را بطور اساسی افزایش داده است. این نوآوریهای کتابداری مدرن به مدیریت لجستیک و فعالیت های دیگر موجود در امر ارائه خدمات به مشتری کمک کرده است و رابطه مشتری و ارائه دهنده ی خدمت را هم به طرق مختلفی تحت تأثیر قرار داده اند.

گرچه وفاداری مشتری در سالهای اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است، ولی تحقیقات در این زمینه بطور جدی صورت نگرفته است.  بیشتر تحقیقات انجام شده در زمینه های رفتاری بوده است. همچنین مواردی نظیر ارتباط بین وفاداری مشتری،کیفیت، رضایتمندی مشتری و سودآوری نیز

 کانون توجه تحقیقات بین المللی بوده است (McMullan, 2005). به این ترتیب ، وجود یک منبع جامع که در برگیرنده همه موارد فوق باشد، ضروری به نظر می رسد و یکی از اهداف انجام  این تحقیق به شمار می رود.

بر این اساس و بر اساس مطالب ارائه شده در قسمت بیان مساله و با توجه به اینکه طبق شواهد و مطالعات موجود تاکنون تحقیقی در این زمنه صورت نگرفته است ، انجام پژوهش مذکور لازم و ضروری به نظر می رسد .

 اهداف مشخص تحقیق :

• جذب مشتریان بیشتر در کتابخانه های عمومی و افزایش سرانه مطالعه
• گسترش دانش وفاداری مشتری بالاخص در کتابخانه  های عمومی
• ترویج فرهنگ مکتوب به جای فرهنگ شفاهی
• افزایش اعضای کتابخانه های عمومی

در صورت داشتن هدف كاربردی، نام بهره‏وران :

جامعه علمی و پژوهشی کشور ، سازمان های غیر انتفاعی ازجمله کتابخانه های عمومی از استفاده کنندگان نتایج این تحقیق خواهند بود.

 سوالات تحقیق:

• سؤال اصلی تحقیق:

آیا متغیر های شایستگی ، توانایی ایجاد ارتباط ،تعهد ،توانایی رفع مشکلات مراجعان ، در کتابخانه های عمومی شهرستان ابهر بر کیفیت رابطه و ایجاد اعتماد در میان مراجعان و ایجاد وفاداری در آنها تاثیر معناداری دارد ؟

• سوالات فرعی تحقیق :
• آیا شایستگی بر کیفیت رابطه و ایجاد اعتماد  مراجعان کتابخانه های عمومی ابهر تاثیر معنی داری دارد ؟
• آیا توانایی ایجاد ارتباط با مراجعان کتابخانه های عمومی ابهر بر کیفیت رابطه و ایجاد اعتماد در میان آنها تاثیر معنی داری دارد ؟
• آیا تعهد در کتابخانه های عمومی ابهر بر کیفیت رابطه و ایجاد اعتماد در میان مراجعان آنها تاثیرمعنی داری  دارد ؟
• آیا توانایی رفع مشکلات مراجعان کتابخانه های عمومی ابهر بر کیفیت رابطه و ایجاد وفاداری در میان آنها تاثیر معنی داری دارد ؟
• آیا کیفیت رابطه با مراجعان کتابخانه ها ی عمومی ابهر بر ایجاد وفاداری در میان آنها تاثیر معنی داری دارد ؟
• آیا ایجاد اعتماد در میان مراجعان کتابخانه های عمومی ابهر بر ایجاد وفاداری در میان آنها تاثیر معنی داری دارد ؟

ی-  فرضیه‏های تحقیق:

فرضیه اصلی:

متغیر های شایستگی ، ایجاد ارتباط با مراجعان ، تعهد و توانایی رفع مشکلات مراجعان بر کیفیت رابطه و ایجاد اعتماد و ایجاد وفاداری در میان آنها تاثیر معنی داری دارد ؟

فرضیات فرعی :

• شایستگی بر کیفیت رابطه با مراجعان کتابخانه های عمومی تاثیر معنی داری دارد .
• شایستگی بر ایجاد اعتماد در مراجعان کتابخانه های عمومی تاثیر معنی داری دارد.
• توانایی ایجاد ارتباط با مراجعان کتابخانه های عمومی ابهر بر کیفیت رابطه با آنها تاثیر معنی داری دارد.
• توانایی ایجاد ارتباط با مراجعان کتابخانه های عمومی ابهر بر ایجاد اعتماد در میان آنها تاثیر معنی داری دارد .
• تعهد در کتابخانه های عمومی ابهر بر کیفیت رابطه با مراجعان آنها تاثیر معنی داری دارد .
• تعهد در کتابخانه های عمومی ابهر بر ایجاد اعتماد در میان مراجعان تاثیر معنی داری دارد .
• توانایی رفع مشکلات مراجعان کتابخانه های عمومی ابهر بر کیفیت رابطه با آنها تاثیر معنی داری دارد .
• توانایی رفع مشکلات مراجعان کتابخانه های عمومی ابهر بر ایجاد اعتماد میان آنها تاثیر معنی داری دارد .
• کیفیت رابطه با مراجعان کتابخانه های عمومی ابهر بر ایجاد وفاداری در میان آنها تاثیر معنی داری دارد .
• ایجاد اعتماددر میان مراجعان کتابخانه های عمومی ابهر بر ایجاد وفاداری در میان آنها تاثیر معنی داری دارد .

 ک- تعریف واژه ‏ها و اصطلاحات فنی و تخصصی :

اعتماد: ارزش های مورد انتظار،  اهداف متقابل، رفتار فرصت طلبانه، قول دادن و حفظ و عمل به وعده، عدم قطعیت و اقداماتی با عواقب مثبت تعریف می شود (Anderson and narus, 1990)

تعهد : میل و رغبت پایدار مستمر به حقظ رابطه ارزشمند (Moorman et al, 1993) .

توانایی ایجاد ارتباط :  به توانایی فراهم آوردن به موقع اطلاعات مفید و قابل اعتماد اطلاق می شود. ارتباطات در رابطه تهیه کننده – مشتری به معنی فراهم آوردن اطلاعاتی است که می توان به آنها اعتماد کرد (Anderson and narus, 1990 ).

توانایی رفع مشکلات مراجعان: توانایی به حد اقل رسانیدن میزان عواقب منفی و نزاع های بالقوه مراجعان .(Dwyer  et al, 1987 )

رضایت مشتری: مقدار احساسی است که در اثر رفع انتظارات مشتری و یا افزودن به انتظارات او به انسان دست می دهد (محمدی،1382، 45 ).

شایستگی:  به عنوان درک و تصور خریدار از توان تجاری و فن آوری ارائه دهنده خدمت است (Anderson and weitz, 1989 ).                  

کیفیت روابط: بسیاری از محققان معتقدند که منظر مشتری در مورد کیفیت بر اساس ارزیابی های منطقی طولانی مدت از تحویل خدمات شرکت قرار دارد (تاج زاده نمین ،1382، 162 ).

در رابطه با تعریف عملیاتی متغیرهای فوق ، محقق در فصل سوم و در پرسشنامه مطالب مورد نظر را ذکر خواهد کرد.

–  متغیرهای مورد بررسی در قالب یک مدل مفهومی و شرح چگونگی بررسی و اندازه گیری متغیرها:

 این مدل در سال 2009 توسط   Ndubisi  and Nelson ارائه گردید.

در مدل فوق متغیرهای شایستگی توانایی ایجاد ارتباط ، تعهد و توانایی رفع مشکلات مراجعین متغیرهای  مستقل در مدل مفهومی میباشند در مدل فوق اعتماد و کیفیت رابطه متغیرهای میانجی بوده و در نهایت وفاداری مشتری متغییر وابسته مدل میباشد که بر اساس متغیرهای مستقل مورد تحلیل قرار خواهد گرفت.

2 مقدمه

تغییرات در تقاضای بازار و شدت رقابت پذیری منجر به تغییر از بازاریابی به بازاریابی رابطه گردیده است. برخی از صاحب نظران، رشته بازار یابی را « هنر یافتن و نگهداری مشتریان سود آور »تعریف کرده اند . اما می توان این تعریف را گسترش داد و آن را به این صورت عنوان کرد :« بازاریابی ، دانش و هنر یافتن ، نگهداری و رشد دادن مشتریان سود آور است ( کاتلر، 1385 ).

نگهداری و رشد دادن اعضائ در کتابخانه های عمومی منجر به افزایش سطح مطالعه و ارتقاء فرهنگ عمومی جامعه می گردد .

امروزه موضوع « حفظ و تقویت وفاداری مشتریان » برای شرکت هایی که دغدغه حفظ و توسعه جایگاه رقابتی خویش را در بازار دارند، به عنوان یک چالش استراتژیک مطرح بوده و هزینه های بسیاری را نیز برای درک و شناخت این مفهوم و دست یابی به راهکارهای کاربردی برای تقویت آن صرف می نمایند، چرا که با شدت گرفتن رقابت و نزدیک شدن سطح کمی و کیفی خدماتی که در حوزه انتخابی مشتریان قرار دارد، ارائه خدماتی که بتواند مورد توجه مشتریان قرار گرفته و آنها را مشتری دائم خدمات سازمان نماید، امری حیاتی و ضروری تلقی می گردد. در عصر شفافیت اینترنتی و انتخاب جهانی، سازمانها دیگر نمی توانند پشت سیاستها و قیمتها یشان پنهان شوند. مشتریان آن قدر هوشمند