چکیده:

 

به منظور بررسی تغییرات فصلی پراکنش و تنوع گاماروسها به تفکیک جنسیت در سواحل ، نمونه برداری بصورت فصلی در ده ایستگاه (از بابلسر تا فریدون کنار) به مدت یکسال ازمرداد 1392 لغایت اردیبهشت 1393 با کوادرات 50×50 سانتیمتر بصورت تصادفی و برداشت کامل تمامی نمونه ها در طول سواحل شنی انجام گرفت. در مطالعات صورت گرفته فقط گونه Pontogammarus maeoticus مشاهده شد. میانگین طول در نمونه های نابالغ و جنسهای نر و ماده بترتیب 1/4، 5/8 و 3/8 میلیمتر و وزن بترتیب 0068/0، 0303/0 و 0282/0 گرم برآورد شد، نرها دارای طول و وزن بیشتری از ماده هستند، حداکثر طول نر و ماده در این گونه 14 میلیمتربدست آمد از مجموع 1906 نمونه شمارش شده در آزمایشگاه 673 (30/35 %) نر ، 873 (80/45%) ماده ، 360 (9/18%) نابالغ بدست آمد. نسبت جنسی (نر/ ماده ) در فصل بهار، تابستان، پاییز و زمستان به ترتیب( 63/) ،(93/) ،(21/1) و(70/) بود. بیشترین نسبت جنسی با 21/1 در فصل پاییز (آبان) و کمترین نسبت جنسی با 63/ در فصل بهار(ادیبهشت) مشاهده شد همچنین این نسبت جنسی  با اختلاف کم به نفع ماده ها می باشد .

 

کلمات کلیدی: دریای مازندران،پراکنش فصلی،گاماروس،Pontogammarus maeoticus

 

 

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                صفحه

 

 

فصل اول: مقدمه و کلیات…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 1

1-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2

1-2 بررسی برخی از فاکتورهای محیطی دریای خزر………………………………………………………………………………………………. 3

1-2-1 تغییرات دما در دریای خزر……………………………………………………………………………………………………………………….. 3

1-2-2 تغییرات شوری دریای خزر……………………………………………………………………………………………………………………….. 3

1-2-3 دریای خرز از نظر اکسیژن ………………………………………………………………………………………………………………………… 3

1-3 ناجور پایان ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 3

1-3-1  مشخصات ناجور پایان…………………………………………………………………………………………………………………………….. 6

1-3-2 اندازه ناجور پایان…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 7

1-3-3 رنگ در ناجور پایان ………………………………………………………………………………………………………………………………… 7

1-3-4 تولید مثل ناجورپایان ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 8

1-3-5 حرکت ناجور پایان ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 10

1-3-6 تغذیه ناجور پایان ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 10

1-4 کلید شناسایی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 11

1-4-1 کلید شناسایی جنس……………………………………………………………………………………………………………………………….. 11

1-4-2 کلید شناسایی زیر جنس ………………………………………………………………………………………………………………………… 11

1-4-3 کلید شناسایی گونه…………………………………………………………………………………………………………………………………. 12

1-5 بر پژوهش های انجام شده……………………………………………………………………………………………………………….. 12

1-5-1 پژوهش های صورت گرفته در ایران………………………………………………………………………………………………………… 12

1-5-2 پژوهش های صورت گرفته در دیگر کشور ها…………………………………………………………………………………………… 13

1-9 فرضیه های پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 15

1-10 اهداف پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………… 15

فصل دوم: مواد و روش ها…………………………………………………………………………………………………………………………………. 16

2-1 نمونه برداری …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 17

2-2 روش نمونه برداری ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 18

2-3 مطالعات صورت گرفته ………………………………………………………………………………………………………………………………. 19

2-3-1 روش شناسایی گونه ………………………………………………………………………………………………………………………………. 19

2-3-2 روش اندازه گیری طول گاماروس ها ………………………………………………………………………………………………………. 20

2-3-3 روش اندازه گیری وزن …………………………………………………………………………………………………………………………. 20

2-3-4 روش تشخیص جنسیت گونه ها …………………………………………………………………………………………………………….. 21

2-3-5 روش شمارش تعداد تخم ها و نوزادان گاماروس …………………………………………………………………………………….. 26

فصل سوم نتایج………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………. 28

نتایج حاصل از ایستگاه های مختلف ……………………………………………………………………………………………………………………. 30

3-1 ایستگاه شماره 1 ( ساحل دانشگاه) …………………………………………………………………………………………………………….. 30

3-2 ایستگاه شماره 2 ( ساحل سنگی) ………………………………………………………………………………………………………………. 32

3-3 ایستگاه شماره 3 ( پارکینگ 1) ………………………………………………………………………………………………………………….. 34

3-4 ایستگاه شماره 4 ( پارکینگ 3) ………………………………………………………………………………………………………………….. 36

3-5 ایستگاه شماره 5( پارکینگ 5) …………………………………………………………………………………………………………………… 38

3-6 ایستگاه شماره 6( پارکینگ 6) …………………………………………………………………………………………………………………… 40

3-7 ایستگاه شماره 7 ( شازده رودخانه) ……………………………………………………………………………………………………………. 42

3-8 ایستگاه شماره 8 (دریاکنار) ……………………………………………………………………………………………………………………….. 44

3-9 ایستگاه شماره 9 ( خزرشهر) …………………………………………………………………………………………………………………….. 46

3-10 ایستگاه شماره 10( پارک لاله) ………………………………………………………………………………………………………………… 48

3-11 فراوانی گاماروس در ماه ها و ایستگاه های مختلف  …………………………………………………………………………………….. 48

3-12 طول و وزن گاماروس ………………………………………………………………………………………………………………………………. 52

3-13 رابطه بین طول و وزن گاماروس ………………………………………………………………………………………………………………… 54

3-14 توزیع فراوانی گاماروس های جفت شده در  ایستگاها و ماه های مختلف سال………………………………………………. 55

3-15 هم آوری (تعداد تخم) گاماروس در  ایستگاه ها و ماه های مختلف………………………………………………………………. 57

3-16 توزیع فراوانی نسبت جنسی  گاماروس در  ایستگاه ها و ماه های مختلف ……………………………………………………. 59

3-17 توزیع فراوانی نسبی گاماروس های بالغ و نابالغ در ایستگاه ها و ماه های مختلف………………………………………….. 60

3-18 پارامترهای محیطی و همسبتگی آنها با فراوانی گاماروس ……………………………………………………………………………. 61

فصل چهارم بحث و نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………. 64

4-1 بحث ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 65

4-2 نتیجه گیری نهایی ……………………………………………………………………………………………………………………………………… 69

4-3 پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 69

منابع و مآخذ …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 71

منابع فارسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 71

منابع انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 73

ضمائم……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 77

Abstract………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 78

 

 

 

 

 

فهرست شکل ها

عنوان                                                                                                                             صفحه

 

 

شکل1-3-1Maera danaea …………………………………………………………………………………………………………………………….. 5

شکل1-3-2Echinogammarus apfelbecki …………………………………………………………………………………………………… 5

شکل1-3-3  نمای جا نبی یک ناجور پا قسمت بالا،به همراه  قطعات پاهای سینه ای قسمت پایین …………………………….. 6

شکل1-3-4 نمای جانبی یک ناجور پا …………………………………………………………………………………………………………………… 6

شکل1-3-4-1 نمای  جانبی از یک جفت Hyalella azteca ..…………………………………………………………………………….. 9

شکل1-3-4-2 نمای جانبی از نزدیکی یک جفت Melita nitida………………………………………………………………………….. 9

شکل1-3-4-3 نمای جانبی از نزدیکی یک جفت ازGammarus sp. ………………………………………………………………….. 9

شکل2-1-1  نمایی از ده ایستگاه نمونه برداری گاماروسها در سواحل (از بابلسرتا فریدون کنار)…………………………….. 17

شکل2-2-1 کوادرات ، بیلچه، الک با چشمه یک میلیمتر ……………………………………………………………………………………. 18

شکل2-2-2 اندازه گیری دمای ماسه با دماسنج جیوه ای……………………………………………………………………………………… 18

شکل2-2-3 اندازه گیری دمای آب …………………………………………………………………………………………………………………… 18

شکل2-2-4 اندازه گیری دمای هوا ……………………………………………………………………………………………………………………. 18

شکل2-2-5 نمونه های گرفته شده از ساحل ………………………………………………………………………………………………………. 19

شکل2-2-6 وسایل برای نگه داشتن نمونه ها  و خارج کردن تخم ها …………………………………………………………………… 19

شکل2-2-7 نمایی از استریو میکروسکوپ    …………………………………………………………………………………………………….. 19

شکل2-3-1 اندازه گیری نمونه ها توسط خط کش………………………………………………………………………………………………. 20

شکل2-3-2 وزن کردن نمونه ها با ترازوی دیجیتال 001/0………………………………………………………………………………… 21

شکل 2-3-4-1 وجود فرو رفتگی بین بندهای 5 و 6 از نمای کناری  …………………………………………………………………. 21

شکل 2-3-4-2 وجود فرو رفتگی بین بندهای 5 و 6 از نمای بالا ………………………………………………………………………. 21

شکل 2-3-4-3 ماده پونتو گاماروس مائوتیکوس به همرا پنج تخم آن …………………………………………………………………. 22

شکل 2-3-4-4 لارو پونتو گاماروس مائوتیکوس ……………………………………………………………………………………………….. 22

شکل 2-3-4-5 ویژگیهای تاکسونومیک گاماروس ماده………………………………………………………………………………………… 23                              ……………………………………………………………………………………………………………………………………

شکل 2-3-4-6 ویژگیهای تاکسونومیک   گاماروس نر…………………………………………………………………………………………. 25

شکل 2-3-4-7  پونتو گاماروس مائو تیکوس و تورم قسمت سینه ای آن………………………………………………………………. 25

شکل 2-3-5-1 تصویری از کیسه تخمی به همراه تخم های آن  ………………………………………………………………………….. 26

شکل 2-3-5-2 وسایل برای نگه داشتن نمونه ها  و خارج کردن تخم ها………………………………………………………………. 26

شکل 3-11-1 توزیع مکانی (ایستگاهی) و زمانی تعداد گاماروس های شمارش شده……………………………………………… 50

شکل 3-11-2 توزیع فراوانی نسبی (درصد) گاماروس های شمارش شده در ایستگاه های مختلف …………………………….. 51

شکل 3-11-3 توزیع فراوانی نسبی (درصد) گاماروس های شمارش شده در ماه های مختلف …………………………………… 51

شکل 3-13-1 رابطه بین طول و وزن گاماروس در سواحل استان مازندران……………………………………………………………. 54

شکل 3-13-2 رابطه بین طول و وزن گاماروس در جنس نر در سواحل استان مازندران………………………………………….. 54

شکل 3-13-3 رابطه بین طول و وزن گاماروس در جنس ماده در سواحل استان مازندران………………………………………. 55

شکل 3-14-1 توزیع فراوانی نسبت گاماروس های جفت شده …………………………………………………………………………….. 56

شکل 3-14-2 توزیع فراوانی نسبت گاماروس های جفت شده به تعداد کل……………………………………………………………. 56

شکل 3-15-1 میانگین هم آوری (تعداد تخم) گاماروس در ایستگاه های  مختلف از بابلسر تا فریدون کنار………………. 57

شکل 3-15-2 میانگین همآوری (تعداد تخم) گاماروس در ماه های مختلف از بابلسر تا فریدون کنار……………………….. 58

شکل 3-15-3 رابطه بین طول گاماروس و میانگین تعداد در کلاسه های طولی مختلف…………………………………………… 58

شکل 3-16-1 توزیع فراوانی  نر ، ماده ، در ایستگاه های مختلف از بابلسر تا فریدون کنار……………………………………… 59

شکل 3-16-2 توزیع فراوانی نر ، ماده ، در ماه های  مختلف از بابلسر تا فریدون کنار……………………………………………. 59

شکل 3-17-1 توزیع فراوانی نسبی گاماروسهای بالغ و نابالغ در ایستگاه های مختلف از بابلسر تا فریدون کنار………….. 60

شکل 3-17-2 توزیع فراوانی  بالغ ونابالغ در ماه های  مختلف از بابلسر تا فریدون کنار…………………………………………… 61

شکل 3-18-1 میانگین (± انحراف معیار) دمای آب و هوا و ماسه در ماه های مختلف……………………………………………. 62

شکل 3-18-2 میانگین (± انحراف معیار) تغییرات pH ودانسیته در ماه های مختلف…………………………………………….. 63

 

 

 

 

فهرست جدول ها

عنوان                                                                                                             صفحه

 

 

جدول 2-1-1 مختصات جغرافیایی ایستگاه های نمونه برداری شده……………………………………………………………………… 17

جدول3-1 ایستگاه شماره 1 ( ساحل دانشگاه)…………………………………………………………………………………………………….. 31

جدول3-2 ایستگاه شماره 2 ( ساحل سنگی)………………………………………………………………………………………………………. 33

جدول 3-3 ایستگاه شماره 3 ( پارکینگ 1)…………………………………………………………………………………………………………. 35

جدول 3-4 ایستگاه شماره 4 ( پارکینگ 3)…………………………………………………………………………………………………………. 37

جدول 3-5 ایستگاه شماره 5( پارکینگ 5)………………………………………………………………………………………………………….. 39

جدول 3-6 ایستگاه شماره 6( پارکینگ 6)………………………………………………………………………………………………………….. 41

جدول 3-7 ایستگاه شماره 7( شازده رودخانه)……………………………………………………………………………………………………. 43

جدول 3-8 ایستگاه شماره 8( دریاکنار)………………………………………………………………………………………………………………. 45

جدول 3-9 ایستگاه شماره 9( خزرشهر)…………………………………………………………………………………………………………….. 47

جدول 3-10 ایستگاه شماره 10( پارک لاله)……………………………………………………………………………………………………….. 49

جدول 3-12-1 میانگین طول و وزن در جنسیت های مختلف گاماروس در سواحل استان ……………………………………….. 52

جدول 3-12-2 میانگین طول و وزن گاماروس در ماه های مختلف در سواحل استان مازندران……………………………………. 53