فهرست مطالب

عنوان                                                شماره صفحه

چکیده. 1

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه. 3

1-2- بیان مسئله. 4

1-3- ضرورت و اهمیت تحقیق. 6

1-4- اهداف پژوهش. 8

1-4-1 هدف کلی. 8

1-4-2 اهداف اختصاصی. 8

1-5- فرضیه های تحقیق. 9

6-1- محدودیت های تحقیق. 9

1-7- پیش­فرض­های تحقیق. 9

‌1-8- قلمرو تحقیق. 9

1-9- تعریف واژه ­ها و اصطلاحات تحقیق. 10

1-9-1 تعریف مفهومی واژه­ های تحقیق. 10

1-9-2 تعریف عملیاتی واژه­ های تحقیق. 10

فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق

2-1- مقدمه. 12

2-2- هیئت­های ورزشی. 12

2-2-1 تعریف هیئت. 12

2-2-2 وظایف هیئت. 13

2-2-3 ارکان هیئت. 13

2-2-3-1 ترکیب مجمع. 14

2-2-3-1-1 وظایف مجمع. 14

2-2-3-2 ترکیب هیئت رئیسه. 14

2-2-3-2-1 وظایف هیئت رئیسه. 15

2-2-3-3 رئیس هیئت. 15

2-2-3-3-1 وظایف رئیس هیئت. 15

2-2-3-4 وظایف نایب رئیس هیئت رئیس. 16

2-2-3-5 وظایف دبیر هیئت. 16

2-2-3-6 درآمد و هزینه­ های هیئت استان. 16

2-2-4 هیئت شهرستان­ها و شهرها. 17

2-3- مدیریت دانش. 17

2-3-1 تعاریف مدیریت دانش. 18

2-3-2 انواع دانش. 19

2-3-3 سیستم های مدیریت دانش. 20

2-3-4 اهمیت مدیریت دانش. 21

2-3-5 کارکرد مدیریت دانش. 21

2-3-6 مراحل مدیریت دانش. 22

2-3-7 مدل­های دانش و مدیریت دانش. 22

2-3-7-1 مدل مفهومی مدیریت دانش. 23

2-3-7-2 مدل حلزونی دانش. 23

2-3-7-3 الگوی هفتگانه مدیریت دانش. 24

2-3-8 مدل نیومن  در مدیریت دانش. 26

2-3-8-1 خلق و اکتساب دانش. 26

2-3-8-2 تسهیم دانش. 26

2-3-8-3 سازماندهی و ذخیره­سازی دانش. 27

2-3-8-4 کاربرد دانش. 27

2-3-9 ابزارهای مدیریت دانش. 29

2-3-9-1 ابزار سازماندهی دانش. 29

2-3-9-2 ابزار اخذ دانش. 29

2-3-9-3 ابزار ارزیابی دانش. 29

2-3-9-4 بزار تسهیم دانش. 30

2-3-9-5 ابزار ذخیرهسازی و ارائه دانش. 30

2-4- هوش سازمانی. 31

2-4-1 تعاریف هوش سازمانی. 32

2-4-2 مؤلفه­ های هوش سازمانی. 33

2-4-2-1 بینش راهبردی. 33

2-4-2-2 سرنوشت مشترك. 34

2-4-2-3 تغییرگرایی. 34

2-4-2-4 روحیة سازمانی. 34

2-4-2-5 اتحاد و توافق. 34

2-4-2-6 عملكرد سازمانی. 35

2-4-2-7 فناوری اطلاعات و ارتباطات. 35

2-4-3 دیدگاه ­های هوش سازمانی. 35

2-4-3-1 هوش سازمانی از دیدگاه ماتسودا. 35

 

2-4-3-2 هوش سازمانی از دیدگاه ویلیام هلال. 35

2-4-3-3 هوش سازمانی از دیدگاه مكمستر. 36

2-4-3-4 هوش سازمانی از دیدگاه کارل آلبرخت. 36

2-4-3-5 دیدگاه معرفت شناختی. 37

2-4-4 چهار توانمندساز کلیدی هوش سازمانی. 37

2-4-4-1 رهبران فکری. 38

2-4-4-2 انجمن های ذینفع. 38

2-4-4-3 ادهوکراسی. 38

2-4-4-4 سکوی دانش. 38

2-4-5 دلایل استفاده از هوش سازمانی در سازمان ها. 39

2-5- پیشینه تحقیق. 39

2-5-1 تحقیقات انجام شده در داخل کشور. 39

2-5-2 تحقیقات انجام شده در خارج از کشور. 46

2-6 جمع بندی. 51

فصل سوم: روش شناسی تحقیق

3-1- مقدمه. 54

3-2- روش تحقیق. 54

3-3- جامعه آماری. 54

3-4- نمونه آماری. 54

3-5- روش جمع­آوری داده ­ها. 55

3-6- متغیرهای تحقیق. 55

3-7- روش و ابزار گردآوری داده ­ها. 55

3-8- روش­های آماری تحقیق. 56

فصل چهارم: تحلیل یافته­ های تحقیق

4-1- مقدمه. 58

4-2- یافته­ های پژوهش. 58

4-2-1 یافته­ های توصیفی. 58

4-2-2 بررسی فرضیه پژوهش. 61

4-2-2-1 فرضیه اول. 61

4-2-2-2 فرضیه دوم. 62

4-2-2-3 فرضیه سوم. 62

4-2-2-4 فرضیه چهارم. 63

4-2-2-5 فرضیه پنجم. 63

4-2-2-6 فرضیه ششم. 64

فصل پنجم: بحث و نتیجه ­گیری

5-1- مقدمه. 67

5-2- خلاصه تحقیق. 67

5-3- بحث و نتیجه ­گیری. 69

5-4- پیشنهادهای تحقیق. 77

5-4-1 پیشنهادهای مبتنی بر یافته های تحقیق. 77

5-4-2 پیشنهادهایی برای محققان دیگر. 78

منابع و مآخذ. 79

فهرست منابع فارسی. 79

فهرست منابع لاتین. 82

پیوست ها. 84

پیوست الف) پرسشنامه هوش سازمانی. 84

پیوست ب) پرسشنامه مدیریت دانش. 87

چکیده انگلیسی. 87

فهرست جداول

عنوان                                                 شماره صفحه

جدول4-1: یافته­ های توصیفی مربوط به نمرات متغیرهای تحقیق  60

جدول 4-2: یافته­ های مربوط به ارتباط بین خلق و اکتساب دانش و هوش سازمانی. 60

جدول 4-3: یافته­ های مربوط به ارتباط بین تسهیم دانش و هوش سازمانی  61

جدول 4-4: یافته­ های مربوط به ارتباط بین سازماندهی و ذخیره سازی اطلاعات و هوش سازمانی. 61

جدول 4-5: یافته­ های مربوط به ارتباط بین کاربرد دانش و هوش سازمانی  62

جدول 4-6: یافته­ های مربوط به ارتباط بین مدیریت دانش و هوش سازمانی  62

جدول 4-7: یافته­ های مربوط به آزمون رگرسیون خطی چندمتغیره  63

فهرست نمودارها

عنوان                                                 شماره صفحه

نمودار 4-1: نتایج توصیفی مربوط به جنسیت شرکت کنندگان. 57

نمودار 4-2: نتایج توصیفی مربوط به وضعیت تأهل شرکت کنندگان  58

نمودار 4-3: نتایج توصیفی مربوط به رشته تحصیلی شرکت کنندگان  58

نمودار 4-4: نتایج توصیفی مربوط به دامنه سنی شرکت کنندگان  59

نمودار 4-5: نتایج توصیفی مربوط به سطح تحصیلی شرکت کنندگان  59

نمودار 4-6: یافته­ های مربوط به آزمون رگرسیون خطی چندمتغیره  64

فهرست شکل­ها

عنوان                                                 شماره صفحه

شکل 2-1: چرخه سیستم مدیریت دانش. 20

شکل 2-2: مدل حلزونی مدیریت دانش. 24

شکل2-3 : الگوی هفت گانه مدیریت دانش. 24

شکل 2-4: مؤلفه­ های هوش سازمانی. 33

چکیده

هدف از این تحقیق بررسی ارتباط بین مؤلفه­ های مدیریت دانش و هوش سازمانی در کارکنان هیئت­های ورزشی استان کرمان بود. جامعه آماری این تحقیق را کلیه کارکنان هیئت­های ورزشی استان کرمان(120نفر) تشکیل می­دادند، که نمونه این تحقیق نیز برابر با کل جامعه (کل شمار) بود. از بین پرسشنامه های توزیع شده تعداد 114 پرسشنامه برگشت داده شد. برای سنجش میزان مدیریت دانش نمونه­های تحقیق از پرسشنامه مدیریت دانش با الگوگیری از کار خامدا (خامدا، 1388) استفاده شد. این پرسشنامه نیز دارای چهار قسمت خلق و اکتساب دانش، تسهیم دانش، سازماندهی و ذخیره سازی دانش و کاربرد دانش بود. بعلاوه برای سنجش و اندازه گیری میزان هوش سازمانی از پرسشنامه هوش سازمانی آلبرشت (2003) که شامل 36 سؤال است و هوش سازمانی کل و هفت مؤلفه آن را مورد سنجش قرار می دهد، استفاده شد. روایی پرسشنامه ­ها به تأیید اساتید و متخصصین مدیریت ورزشی رسید. پایایی پرسشنامه ­ها با بهره گرفتن از آلفای کرونباخ برای پرسشنامه مدیریت دانش(89/0) و برای پرسشنامه هوش سازمانی (90/0) به دست آمد. جهت تجزیه و تحلیل داده ­ها از آزمون آماری ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. یافته­ های تحقیق نشان داد بین مدیریت دانش و همچنین مؤلفه­ های آن با هوش سازمانی ارتباط معنی داری وجود دارد. به­علاوه نتایج آزمون رگرسیون نشان داد، مدیریت دانش می ­تواند پیش بین مناسبی برای هوش سازمانی باشد. استفاده از هوش سازمانی می ­تواند قدرت رقابت پذیری یک سازمان را افزایش دهد و از دیگر سازمان ها متمایز نماید، که یکی از این عوامل می ­تواند ارتقاء مدیریت دانش در سازمان باشد.

 

واژگان کلیدی: مدیریت دانش، هوش سازمانی، هیئت­های ورزشی

مقدمه

فناوری­های نوین با سرعتی سرسام­آور در حال پیشرفت هستند، به طوری كه جوامع به صورت عام و بازار به صورت خاص با شتابی وصف ناپذیربه دنبال ترفندهایی می­گردند كه بقایشان را در این عرصه آشفته و متلاطم تضمین كنند. سازمان­ها باید بپذیرند كه فلسفه حیاتشان تغییركرده است و دیگر زنده بودن به معنای رسیدن به وضعیت سوددهی مداوم نمی ­باشد و باید به دنبال رقابت و ابزار آن باشند، چرا كه امروزه كمتر شركتی در این عرصه به صورت سنتی و به دور از قواعد جدید بازی كسب و كار می­كند و برای این­كه بتواند پا به پای رقبا باقی ماند یا شاید به سختی و با مهارت بسیـار بتـواند یک قدم از آن­ها پیش گرفت، می­بایستی به قواعد بازی كاملاً مسلط بوده تا شاید روزی بتوان خود یک قاعده جدید انگاشت. بنابراین تسلط بر فناوری­ها وابزارهای جدید در كسب و كار یک الزام و ضرورتی اجتناب ناپذیر تلقی شود (باقری 1389، 5).

یكی از ابزارهای بی­نظیر و جدید به منظور بقا در میان رقبای خویش استفاده از هوش سازمان می­باشد. هوش سازمانی به عنوان راهبردی مهم و ضروری برای حفظ مزیت رقابتی سازمان­ها و صنایع توسعه یافته و به عنوان یک ضرورت برای دستیابی به بهره­وری بیشتر در سازمان­ها و صنایع كوچك و بزرگ مطرح شده است. شناسایی هوش سازمانی این امکان را به سازمان می­دهد که بتواند نیاز به تغییرات را تشخیص دهد و امکان بهینه سازی فرایند و بهبود عملکرد خود و زیر مجموعه وابسته را فراهم سازد و با به کارگیری راه حل­های هوش سازمانی می تواند میزان تعهد کارکنان نسبت به سازمان را افزایش داده و زمینه مناسبی جهت شکوفایی استعدادهای بالقوه کارکنان و افزایش بهره­وری در سازمان را فراهم نمایند. بررسی های محققان نشان داده است که هوش سازمانی تحت تأثیر یک سری عوامل تعیین­کننده مانند مدیریت دانش، فرهنگ، استراتژی­ های سازمانی و ساختار سازمانی می­باشد، که توجه به آن­ها می ­تواند گامی مهم در جهت بهبود کارایی و اثر بخشی و افزایش هوش سازمانی در سازمان باشد (کهنسال 1388، 12).

همان­گونه که بیان شد یکی از عوامل مؤثر و تأثیرگذار بر هوش سازمانی، مدیریت دانش می­باشد.

مدیریت دانش از طریق اطلاعات و دانش به برنامه ریزی، هدایت و تصمیم ­گیری صحیح درسازمان كمك می­كند. دانش می ­تواند در سازمان توزیع شود و مهم­تر آن­كه برای اتخاذ تصمیمات مناسب باشد و از این طریق منجر به كسب رقابتی برای سازمان گردد و در نهایت میزان هوش سازمانی را به صورت چشمگیر افزایش دهد .

هوش سازمانی سبب می­ شود كه سازمان­ها آگاه­تر در بازار رقابتی ظاهر شوند و همانند انسان­ها كه از طریق هوش خود با محیط به ارتباط می ­پردازد و از دانش وتجربه خود برای حل مشكلات استفاده می­كنند. سازمان­ها نیز در كسب و كار از طریق ابزارها، چهارچوب­ها و روش­های هوش سازمانی به صورت هوشمندانه به تطبیق با محیط، حل مشكلات، كاهش هزینه­ها و افزایش سود می ­پردازد. سرمایه ­گذاری در این زمینه سبب كسب مزیت رقابتی برای سازمان می­ شود. از سوی دیگر مدیریت دانش به عنوان فرایندی منسجم دانش ضمنی و صریح را برای نیل به این هوشمندی فراهم می­سازد واین تعامل به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم حاصل می­گردد. مدیریت دانش از طریق گام­های خود به صورت متمایز با چرخه هوشمندی سازمان ارتباط برقرار می­كند و از طریق ایجاد و كسب دانش به هدایت و برنامه ­ریزی بهتر و دقیقتر هوشمندی كمك می­كند. در این مسیر، دانش صریح از كل سازمان گردآوری و در اختیار برنامه ریزان و هدایتگران سازمانی قرار می­گیرد. این دانش می­توان در قالب الكترونیكی به عنوان ورودی برای ابزار­های سازمان باهوش مورد استفاده قرار گیرد (بیک زاده و همکاران 1389، 19).

دانش و تجربه  افراد در كنار هم ، بویژه در تنظیمات سازمانی موجب توسعه هوش سازمانی می‌گردد. هدف كلیدی هوش سازمانی نگهداشتن سازمان در وضعیت مناسب اطلاعاتی و ایجاد آمادگی برای سازمان در مقابل چالش­ها است. اتحاد و هم افزایی میان هوش سازمانی و مدیریت دانش به تعیین جریان دانش و شكاف­ها برای ارزیابی بهتر موقعیتی كه سازمان در آن قرار دارد، آن­چه لازم است بداند و آن­چه بهتر است دنبال كند، كمك می­كند. مدیریت دانش از طریق مدیریت بهتر ایده­ها، افزایش توانمندی و بهره­وری كاركنان و رهبری مؤثر دانش می ­تواند منجر به افزایش هوش سازمانی گردد. بنابراین مدیریت دانش از طریق تزریق اطلاعات و دانش در سازمان­ها به هوش سازمانی در فرایند تصمیم­گیری، برنامه ­ریزی، هدف گذاری كمك می­كند (طاهری 1389، 23). بنابراین هدف از تحقیق حاضر بررسی ارتباط بین مؤلفه­ های مدیریت دانش و هوش سازمانی در کارکنان هیآت­های ورزشی استان کرمان بود.

 

1-2- بیان مسئله

دانش سازمانی به زعم غالب مدیران موفق دنیا، یکی از مهمترین سرمایه­ شرکت­های سده بیست و یکم محسوب می­ شود که مدیریت بهینه آن موجب ارتقا سطح کیفی سازمان می­گردد(شاهین 1390، 19). مدیریت دانش فرایندی است که به سازمان­ها در شناسایی، انتخاب، سازماندهی، انتشار و انتقال اطلاعات مهم و مهارت­ هایی که بخشی از سابقه سازمان هستند و عموماً به صورت ساختار نیافته در سازمان وجود دارند، یاری می­رساند (ستاری قهفرخی 1386، 8). در واقع مدیریت دانش”فرایند نظام­مند و یکپارچه هماهنگی در سطح سازمانی به منظور دستیابی به اهداف سازمانی است”، که هدف از فعالیت­های آن در سازمان، اطمینان از رشد و تداوم فعالیت­ها در جهت حفظ دانش حیاتی در تمام سطوح، به کارگیری دانش موجود در تمام چرخه­ها، ترکیب دانش در جهت هم افزایی، کسب مداوم دانش مربوطه و توسعه دانش جدید از طریق یادگیری مداوم است که به وسیله تجارب درونی و دانش بیرونی ایجاد می­ شود (کان یی وونگ 2005، 13). از طرفی دیگر امروزه صحبت از انواع مختلف هوش است. در هر مورد، هوش به توانایی دریافت، درك و كاربرد نمادها و سمبل­ها كه نوعی توانایی انتزاعی است، اشاره دارد. امروزه هوش، پیشوند بسیاری از مفاهیم مدیریتی شده است و این نشان دهنده تغییر نگاه سازمان­ها و متفكران سازمانی از هوش تستی بر رویكرد­های نوین به مقوله هوش است. یكی از انواع هوش، هوش سازمانی است. هوش سازمانی یعنی داشتن دانشی فراگیر از همه عواملی كه بر سازمان مؤثر است. داشتن دانشی عمیق نسبت به همه عوامل مثل مشتریان، رقبا، محیط اقتصادی، عملیات و فرایندی سازمانی كه تأثیر زیادی بر كیفیت تصمیمات مدیریتی در سازمان می­گذارد، وما را برای تصمیم ­گیری سازمانی توانمند می­سازد(ابرزی 1385، 30). ایده و مفهوم هوش سازمانی مهم است چرا که پارادایم های جزیی دیگری همچون مدیریت دانش را در بر می­گیرد. تمرکز اصلی هوش سازمانی بر دانش می­باشد، تا آن­جایی که هوش سازمانی درحقیقت قابلیت یک سازمان درافزایش اطلاعات، نوآوری، دانش عمومی و عمل مؤثر بر پایه­ ایجاد دانش است (یالس 2005، 52).

در سال­های اخیر مدیریت دانش به موضوعی مهم و حیاتی برای موفقیت سازمان­ها تبدیل شده است. به گونه­ ای که اثربخشی آنها در گرو ایجاد، ذخیره­سازی، انتقال و بکارگیری به هنگام دانش می­باشد. با این وجود بسیاری از سازمان­ها آمادگی لازم را برای بهره­ گیری موفقیت­آمیز از استراتژی مدیریت دانش ندارند(ستاری قهفرخی 1386، 21). امروزه با اطمینان كامل می­توان ادعا كرد كه شناسایی و استفاده از هوش سازمانی می ­تواند قدرت رقابت پذیری یک سازمان را افزایش دهد و از دیگر سازمان­ها متمایز نماید. ضرورت بررسی هوش سازمانی در حال حاضر پاسخ به شرایط فعلی و نیاز مدیران است. سازمان با بهره گیری از هوش سازمانی، اثربخشی استفاده از ساختارهای اطلاعاتی موجود را در راستای اهداف خویش افزایش داده و اطلاعات از حالت عملیاتی و محدود شده به استفاده در لایه ­های اجرایی سازمان برای استفاده مدیران توسعه داده می­ شود. با توجه به اینكه مدیران در سازمان­هایی فعالیت می­كنند كه متأثر از محیط داخلی و خارجی خود می­باشند و در مقابل پاسخگویی به مسایل و مشكلات خود مثل انسان­ها نیازمند قدرت یادگیری هستند. بنابراین مسئله هوش سازمانی می ­تواند در این مهم كمك شایانی به مدیران كرده و آنها را قادر سازد تا با توجه به حافظة سازمانی خود پاسخگوی نیازها و مشكلات و عكس العمل به موقع به تغییرات محیطی باشند. بنابراین مدیران برای پیشبرد اهداف سازمانی و دستیابی به آنها نیاز به هوش سازمانی دارند كه بتوانند با اتكای به آن عملكرد خود را بهبود بخشند(بیک زاده و همکاران 1389، 48). امروزه صنعت ورزش به عنوان یکی از پردرآمدترین و تأثیرگذارترین صنایع در چرخه اقتصاد یک کشور شناخته شده است که حتی در روزهای رکود شدید اقتصادی، نسبت به دیگر صنایع از

چکیده:

بحث درباره پدیده فقر، شناخت عوامل و راه مبارزه با آن از زمان‌های دور موردتوجه مکاتب، صاحب‌نظران و تا حدودی حکومت‌ها بوده است. شاید به‌ندرت بتوان مسئله‌ای مانند آن یافت که در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی یک جامعه دخالت داشته باشد. در بین ائمه معصومین (ع) تنها برای وجود مبارک امیرالمؤمنین (ع) امکان حاکمیت حکومت اسلامی فراهم شد و مبارزه با فقر یکی از برنامه‌های اصلی ایشان در مدت حکومتشان بود. حضرت (ع)پس از پنج سال ‌مبارزه با فقر در نهایت، وضعیت معیشتی مردم کوفه را این‌گونه بیان کردند: ما أَصْبَحَ بِالْکوفَةِ أَحَدٌ إِلَّا نَاعِماً إِنَّ أَدْنَاهُمْ مَنْزِلَةً لَیأْکلُ الْبُرَّ وَ یجْلِسُ فِی الظِّلِّ وَ یشْرَبُ مِنْ مَاءِ الْفُرَات ‌«تمام مردم کوفه دارای زندگی مرفهی هستند، حتی پایین‌ترین افراد نان گندم می‌خورند و خانه و سرپناهی دارند و از آب آشامیدنی گوارایی (آب فرات) می‌آشامند.» (ابن شهر آشوب، 1379 ق، ج 2، ص 99). و این به معنای ریشه‌کن کردن فقر و رساندن جامعه به رفاه عمومی است حال سؤال این است که امیرالمؤمنین (ع) در مدت حکومتشان چه راه‌کارهایی را به کار بسته و جامعه را به رفاه عمومی رساندند؟

روش تحقیق در این نوشتار «روش کتابخانه‌ای» و «تحلیل متن» است که با بهره‌گیری از کتب حدیثی و سیره عملی حضرت علی (ع) ابتدا پدیده فقر از دیدگاه ایشان شناسایی‌شده، در مرحله بعد راه‌کارهایی که حضرت (ع) در مدت حکومتشان برای مبارزه با فقر به کار بردند، از احادیث و سیره عملی ایشان استخراج شد و درنهایت راه‌کارهایی اجرایی جهت مبارزه با فقر جهت الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت بر اساس حکمت علوی پیشنهاد داده شد.

نتایج نشان می‌دهد که برای ریشه‌کن کردن فقر باید راه‌حل جامعی را در پیش گرفت و راه‌کارهایی با رویکردهای سه‌گانه توسعه و رونق تولید، آموزش و فرهنگ‌سازی، برقراری عدالت و توزیع عادلانه را در این راستا به کار بست.

 

کلیدواژه‌ها

فقر، فقرزدایی، رفاه عمومی، الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت

 

فهرست

مقدمه. 7

فصل اول: کلیات تحقیق.. 9

1-1- بیان مسأله و موضوع تحقیق. 10

1-2- اهداف تحقیق. 11

1-3- ضرورت و اهمیت موضوع تحقیق. 11

1-4- سؤالات تحقیق. 13

1-5- روش تحقیق. 13

1-6- پیشینه مطالعاتی تحقیق. 13

1-7- مشکلات و محدودیت‌های تحقیق. 18

فصل دوم: بررسی مفهوم فقر و انواع آن از دیدگاه اقتصاد اسلامی و سایر مکاتب اقتصادی.. 19

مقدمه. 20

2-1- تعریف فقر. 20

2-1-1- تعریف لغوی.. 20

2-1-2- تعریف اصطلاحی.. 22

2-1-2-1- مفهوم فقر در مکاتب اقتصادی.. 22

جدول 2-1- درصد افراد زیر خط فقر در سال 2010. 27

2-1-2-2- مفهوم فقر در اسلام. 28

2-2- انواع فقر. 31

2-2-1- انواع فقر در مکاتب اقتصادی.. 31

2-2-1-1- فقر مطلق و فقر نسبی.. 31

2-2-1-2- فقر دائمی و فقر موقتی.. 34

2-2-1-3- فقر موردی و فقر فراگیر. 34

2-2-1-4- فقر مادی و فقر معنوی (فرهنگی) 35

2-2-2- انواع فقر در اسلام. 35

2-2-2-1- فقر ذاتی.. 35

2-2-2-2- فقر واقعی و حقیقی.. 36

2-2-2-3- فقر دینی.. 37

2-2-2-4- فقر فرهنگی.. 38

2-2-2-5- فقر روحی و ذهنی.. 39

2-2-2-6- فقر انتخابی.. 41

2-2-2-7- فقر اقتصادی.. 42

2-3- جایگاه فقر در اسلام. 42

2-3-1- مذمت فقر اقتصادی در روایات.. 42

2-3-2- مدح فقر اقتصادی در روایات.. 44

2-3-3- حل تعارض بین روایات مدح و ذم فقر. 45

جمع‌بندی.. 48

فصل سوم: علل و پیامدهای فقر از دیدگاه امیرالمؤمنین (ع) 50

مقدمه. 51

3-1- علل به وجود آمدن فقر از دیدگاه حضرت (ع) 51

3-1-1- عموم مردم جامعه. 51

3-1-1-1- عدم شکرگزاری و عدم استفاده بهینه از منابع. 52

3-1-1-2- حرص مال و ترک قناعت.. 52

3-1-1-3- اسراف و ترک میانه‌روی.. 53

3-1-2- اغنیا 55

 

3-1-2-1- عدم پرداخت حقوق واجب الهی.. 55

3-1-2-2- ستمکاری، ظلم و تضییع حقوق. 56

3-1-3- مسئولین.. 57

3-1-3-1- مالکیت‌های کلان اراضی و تیول‌داری حاکمان. 57

3-1-3-2- بی‌عدالتی و بی‌تقوایی مسئولین.. 59

3-1-3-3- فقدان تخصّص و عدم استفاده بهینه از منابع. 65

3-1-3-4- سوء تدبیر و بی‌دقتی.. 67

3-1-3-5- بی‌اعتنایی به حال فقرا و شرکت ندادن مستضعفان تصمیم‌گیری‌ها 71

3-1-4- فقرا 73

3-1-4-1- تنبلی و سستی در کارها 73

3-1-4-2- سوء تدبیر و بی‌دقتی (در نحوه مصرف) 76

3-1-4-3- درخواست از غیر خدا 77

3-2- پیامدهای فقر از دیدگاه حضرت (ع) 80

3-2-1- ایجاد نقصان در دین و تمایل به کفر. 80

3-2-2- اندوه و نگرانی.. 82

3-2-3- ذلت و خواری.. 83

3-2-4- بلا و گرفتاری.. 85

3-2-5- ایجاد دشمنی و پرخاشگری در جامعه. 86

3-2-6- کاهش عقل. 87

جمع‌بندی.. 87

فصل چهارم: شیوه‌های مبارزه با فقر در  کلام و سیره عملی حضرت (ع) 90

مقدمه. 91

4-1- راه‌کارهای مبارزه با فقر در نظر اقتصاددانان و اندیشمندان غیر مسلمان. 91

4-2- راه‌کارهای مبارزه با فقر در کلام و سیره عملی امیرالمؤمنین (ع) 94

4-2-1- راه‌کارهای ساختاری و زیربنایی.. 95

4-2-1-1- اصلاحات در نظام تولید. 95

4-2-1-2- اصلاحات در نظام توزیع. 111

4-2-1-3- اصلاحات در نظام مصرف.. 115

4-2-1- راه‌کارهای موردی و روبنایی.. 125

4-2-2-1- دستگیری از نیازمندان از طریق واجبات و مستحبات مالی.. 125

4-2-2-2- برقراری عدالت و عدم تبعیض… 129

4-2-2-3- نقش الگویی حضرت (ع) در زندگی شخصی.. 134

جمع‌بندی.. 141

فصل پنجم: راه‌کارهای فقرزدایی در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت بر اساس حکمت علوی.. 143

مقدمه. 144

5-1- بررسی وضعیت توزیع درآمد و فقر در ایران طی سال‌های اخیر. 144

5-1-1- ضریب جینی.. 145

5-1-2- نسبت پراکندگی (نابرابری) 146

5-1-3- سهم مصرف فقرا 147

5-1-4- شاخص‌های نابرابری خانوارهای کشور در طول 80 تا 91. 147

جدول 5-1- ضریب جینی و سهم هزینه ناخالص سرانه هر دهک در سال‌های 91- 1380 (دهک وزنی)  148

5-2- آسیب‌شناسی برنامه‌های فقرزدایی در برنامه‌های توسعه. 150

5-2-1- برنامه اول. 151

5-2-2- برنامه دوم. 153

5-2-3- برنامه سوم. 154

5-2-4- برنامه چهارم. 156

5-3- الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در کلام مقام معظم رهبری (دام ظله) 160

5-3-1- هدف از تدوین الگوی پیشرفت.. 160

5-3-2- تعریف الگو. 160

5-3-3- مفهوم الگوی پیشرفت.. 160

5-3-4- جایگاه الگوی پیشرفت.. 161

5-3-5- زمان تدوین الگوی پیشرفت.. 162

5-3-6- مجریان تدوین الگوی پیشرفت.. 162

5-4- راه‌کارهای مبارزه با فقر جهت الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت بر اساس حکمت علوی (راه‌حل جامع فقرزدایی)  162

5-4-1- راه‌کارهایی با رویکرد توسعه و رونق بخشی به تولید. 165

5-4-1-1- اشتغال‌زایی و جلوگیری از بیکاری.. 165

5-4-1-2- حمایت از کشاورزی.. 166

5-4-1-3- گسترش تجارت.. 168

5-4-2- راه‌کارهایی با رویکرد فرهنگ‌سازی و آموزش… 171

5-4-2-1- احیای مساجد. 173

5-4-2-2- استفاده از رسانه‌های جمعی.. 179

5-4-2-3- بازبینی مفاد درسی و برگزاری دوره‌های آموزشی.. 180

5-4-3- راه‌کارهایی با رویکرد توزیع عادلانه و برقراری عدالت.. 181

5-4-3-1- توازن اقتصادی و توزیع عادلانه. 182

5-4-3-2- نقش دولت در برقراری عدالت و رفع بی‌عدالتی.. 202

جمع‌بندی.. 205

فصل ششم: جمع‌بندی و نتیجه‌گیری.. 207

6-1- نگاهی كلی به این تحقیق: روند و خلاصه فصول قبل. 208

6-1-1- بررسی مفهوم فقر و انواع آن (فصل دوم) 208

6-1-3- علل فقر، پیامدها و راه‌کارهای مبارزه آن از دیدگاه امیرالمؤمنین (ع) (فصل سوم و چهارم) 210

6-1-3- نتایج (فصل پنجم) 211

6-2- پیشنهادات.. 212

منابع و مآخذ. 214

 

فهرست نمودارها و جداول

نمودار 2-2 – خلاصه فصل 2. 49

نمودار 3-1 – خلاصه فصل 3. 89

نمودار 4-1 – خلاصه فصل 4. 142

جدول 5-1- ضریب جینی و سهم هزینه ناخالص سرانه هر دهک در سال‌های 91- 1380 (دهک وزنی)  148

نمودار 5- 1- ضریب جینی کل کشور 91-1380. 149

نمودار شماره 5-2- سهم ده درصد ثروتمندترین به ده درصد فقیرترین.. 150

نمودار 5-3 –  رویکردهای راه‌کارهای امیرالمؤمنین (ع) 164

نمودار 5-3 – خلاصه فصل 5. 206

مقدمه

فقر[1]، یکی از گسترده‌ترین مشکلات جوامع انسانی است و عمری به درازای زندگی بشر دارد. از زمانی که بشر، پا به عرصه گیتی نهاده است، خویش را با این پدیده فراگیر، روبه‌رو دیده است. فقر در اشکال مختلف و به درجات متفاوت، در همه جوامع انسانی یافت می‌شود و در جوامع توسعه یافته، از دامنه گسترده‌تری برخوردار است. از سوی دیگر، وجود فقر- خصوصاً اگر گستردگی زیادی نیز داشته باشد- غالباً زمینه‌ساز بروز انحرافات اجتماعی و بستر مناسبی برای وقوع جرم و جنایت است.

مورد استفاده قرار نگرفتن امکانات بالقوه اقتصادی، فقدان سرمایه لازم برای سرمایه‌گذاری، کمبود تقاضا برای نیروی کار، پایین‌بودن دستمزدها و رشد اقتصادی منفی، از آثار اقتصادی فقر است؛ این آثار در سطح کلان به وابستگی اقتصادی که اغلب با وابستگی سیاسی همراه است، می‌ انجامد.

فقر که نمودی از توسعه نیافتگی است، مشکلات مختلفی را در ابعاد گوناگون برای جوامع به بار می‌آورد از این روست که موضوع فقر از سوی تمامی کشورهای جهان به ویژه کشورهای توسعه نیافته دارای اهمیت فراوان بوده و برای از بین بردن یا کاهش وسعت آن برنامه‌های ویژه‌ای را اجرا می‌کنند. برخی پایین‌بودن رشد اقتصادی را علت اصلی فقر دانسته و بالا بردن تولید ملی را برای مقابله با فقر پیشنهاد داده‌اند. عده‌ای دیگر بی‌عدالتی را عامل گسترش فقر دانسته‌اند و تلاش جوامع برای برقراری عدالت شرط لازم برای ریشه‌کن کردن فقر توصیه کرده‌اند.

ادیان و مذاهب و مکتب فکری هر یک به فراخور خود برای حل مشکل فقر راه‌هایی فراروی بشر نهاده‌اند. رهبران دینی به فقر با دیده از میان برنده فضایل انسانی و کرامت‌های اخلاقی می‌نگرند. امیرالمؤمنین علی (ع) در این باره خطاب به فرزند بزرگوار خویش امام حسن مجتبی (ع) می‌فرمایند: لَا تَلُمْ‏ إِنْسَاناً یطْلُبُ قُوتَهُ فَمَنْ عَدِمَ قُوتَهُ کثُرَ خَطَایاه‏ (نوری، 1408 ق، ج 13، ص 14) «فرزندم، انسانی را که به دنبال روزی خویش است ملامت مکن، زیرا کسی که هیچ نداشت لغزش‌هایش بسیار خواهد شد.»

بدین ترتیب چهره تیره و تار فقر بر ارزش‌های انسانی سایه‌ای سنگین انداخته، آنان را به فراموشی می‌سپرد. با مطالعه مبانی اسلامی، حتی به صورت اجمالی نیک روشن می‌شود که اسلام در تمامی عرصه‌ها جامعیت داشته و مدعی مبارزه با همه ناهنجاری‌ها و کاستی‌ها و از جمله با فقر است و با علل و عوامل آن نیز به نبردی سترگ برخاسته است زیرا در اصل و فرع و تا کوچک‌ترین احکام خود، در تضاد با مترفان، مسرفان و مستکبران و متکاثران است.

در این نوشتار، سعی می‌کنیم نگاهی هرچند گذرا به پدیده فقر و ریشه‌های آن افکنده، سازوکار مقابله با این معضل اجتماعی را بررسی کنیم. اعتقاد بر این است که جهت دستیابی به رفاه حداقلی عموم مردم، می‌بایست از راه‌کارهایی که امیرالمؤمنین (ع) در مدت حکومتشان به کار بسته و جامعه را به رفاه عمومی[2] رساندند، بهره برد؛ زیرا آن حضرت (ع) برای بهبود وضعیت زندگی مردم تلاش فراوان کردند که نتیجه آن ارتقای سطح زندگی مردم کوفه بود، چنان‌که خود حضرت (ع) وضعیت معیشتی مردم کوفه را این‌گونه بیان کردند: ما أَصْبَحَ بِالْکوفَةِ أَحَدٌ إِلَّا نَاعِماً إِنَّ أَدْنَاهُمْ مَنْزِلَةً لَیأْکلُ الْبُرَّ وَ یجْلِسُ فِی الظِّلِّ وَ یشْرَبُ مِنْ مَاءِ الْفُرَات «تمام مردم کوفه دارای زندگی مرفهی هستند، حتی پایین‌ترین افراد نان گندم می‌خورند و خانه و سرپناهی دارند و از آب آشامیدنی گوارایی (آب فرات) می‌آشامند.» (ابن شهر آشوب، 1376، ج 1، ص 367).

امید است که نتایج حاصل از این تحقیق در ایجاد فضای بهتر برای زندگی موفق بوده و نقش اساسی در تأمین نیازهای اساسی[3] همه طبقات جامعه ایفا نماید.

 

-1- بیان مسأله و موضوع تحقیق

چکیده

آئروژل‌ها مواد متخلخلی هستند که حفره‌های نانو‌متری آن‌ ها در مقیاس مزو یا میکرو می‌باشد. چگالی پایین، تخلخل و سطح در معرض داخلی بالا از دیگر ویژگی‌های این مواد می‌باشد.

در این پژوهش نانو کامپوزیت سیلیکا آئروژل/ نانوذرات فریت کبالت به روش سل-ژل آماده ­سازی و تحت فرایند فوق بحرانی خشک شد. بدین منظور نیترات آهن( ) 9 آبه و نیترات کبالت( ) 6 آبه در حلال‌هایی چون متانول و آب دیونیزه حل شده و به پیش­ماده سیلیکا اضافه و قرار دادن این محلول بر روی همزن مغناطیسی به شکل گیری سل یکنواختی منجر ‌شد. پس از گذشت زمان معین و انجام عمل هیدرولیز، ژل بدست آمده در دستگاه خشک کن فوق بحرانی قرار داده­شد و در نهایت گاز جایگزین مایع موجود در نمونه­ها گردید و آئروژل نهایی حاصل شد.

به منظور بررسی نمونه­های تولید شده از نقطه نظر ساختاری، مورفولوژی و خواص مغناطیسی به تحلیل داده‌های حاصل از آنالیزهای SEM، TEM، XRD ،FT-IR ،BET و VSM پرداخته شد. همانگونه که انتظار می‌رفت این نانو کامپوزیت ضمن حفظ ویژگی­های سیلیکا- آئروژل از جمله تخلخل بالا و چگالی پایین رفتار فرومغناطیس نانوذرات را نیز داشت.

واژه­ های کلیدی:

آئروژل، نانو ذرات فریت، نانوکامپوزیت، سل-ژل، مغناطیس­سنج نمونه­ ارتعاشی

 

 

 

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                   صفحه

فصل اول – مفاهیم اولیه

مقدمه 2

1-1 شاخه‌های فناوری نانو 2

1-2 روش‌های ساخت نانوساختارها 3

1-3 کاربردهای نانوساختارها 4

1-4 مواد نانومتخلخل 5

1-5 کامپوزیت‌ها 10

1-5-1 کامپوزیت یا مواد چندسازه 10

1-5-2 ویژگی‌های مواد کامپوزیتی 11

1-5-3 مواد زمینه کامپوزیت 11

1-5-4 تقویت‌کننده‌ها 12

1-5-5 نانوکامپوزیت 12

1-6 خلاصه 13

بر خواص مغناطیسی

2-1 تاریخچه 15

2-2 شیمی سطح آئروژل 16

2-3 تئوری فیزیکی 19

2-4 خاصیت مغناطیسی مواد 19

2-4-1 منشأ خاصیت مغناطیسی مواد 19

2-4-2 فازهای مغناطیسی 20

2-4-2-1 مواد دیامغناطیس 20

2-4-2-2 مواد پارامغناطیس 21

2-4-2-3 مواد فرومغناطیس 21

2-4-2-4 مواد پادفرومغناطیس 22

2-4-2-5 مواد فریمغناطیس 23

2-4-5 حلقه پسماند 24

2-5 فریت 27

2-6 خلاصه 27

–

مقدمه 29

3-1 سنتز آئروژل با فرایند سل-ژل 29

3-2 شکل‌گیری ژل خیس 32

3-3 خشک کردن آلکوژل 33

3-3-1 فرایند‌های خشک‌کردن در شرایط محیط 34

3-3-2 خشک­کردن انجمادی 35

3-3-3 خشک کردن فوق بحرانی 35

3-3-4 مقایسه روش‌ها 38

3-4 مروری بر کارهای انجام شده 39

3-5 برخی از کاربردهای آئروژل 43

3-5-1 آئروژل‌ها به عنوان کامپوزیت 43

3-5-2 آئروژل‌ها به عنوان جاذب 44

3-5-3 آئروژل‌ها به عنوان حسگر 44

3-5-4 آئروژل به عنوان مواد با ثابت دی الکتریک پایین 45

3-5-5 آئروژل به عنوان کاتالیزور 45

 

3-5-6 آئروژل به عنوان ذخیره سازی 45

3-5-7 آئروژل‌ها به عنوان قالب 46

3-5-8 آئروژل به عنوان عایق گرما 46

3-5-9 آئروژل‌ها در کاربرد فضایی 47

3-6 خلاصه 47

–

مقدمه 49

4-1 مواد مورد استفاده در پژوهش 50

4-2 روش تجربی و جزئیات 51

4-3 تجزیه و تحلیل 54

4-3-1 بررسی مورفولوژی سطح 54

CoFe به کمک روش XRD 56

CoFe به کمک روش FT-IR 63

4-3-5 تصویربرداری TEM 66

4-3-6 بررسی آنالیز BET 67

4-3-7 بررسی رفتار مغناطیسی با دستگاه VSM 72

4-4 خلاصه 77

نتیجه‌گیری 78

81

مراجع 82

 

 

فهرست تصاویر

عنوان                                                                                                                                                                           صفحه

فصل اول – مفاهیم اولیه

1-1. انواع سیلیکا براساس اندازه حفره: الف) ماکرو متخلخل، ب) مزو متخلخل، ج) میکرو متخلخل 7

1-2. نوع تخلخل‌ها بر اساس شکل و موقعیت 7

1-3. نمایشی از انواع مختلف تقویت کننده‌ها در کامپوزیت 12

 

فصل دوم – آئروژل­ها و بر خواص مغناطیسی

2-1. 1برهمکنش آب و ساختار آئروژل، الف) آئروژل آب­گریز، ب) آئروژل آب‌دوست 18

2-2. فازهای مغناطیسی، الف) پارامغناطیس، ب) فرومغناطیس، ج) پادفرومغناطیس، د) فری مغناطیس 23

2-3. حلقه پسماند ماده فرو مغناطیس 25

2-4. حلقه پسماند در مواد فرومغناطیس نرم و سخت 26

 

فصل سوم – ساخت آئروژل و کاربردهای آن

3-1. طرح‌واره‌ای از روش‌های مختلف برای شیمی سنتز نانوکامپوزیت 31

3-2. اصلاح شیمی سطح ژل 34

3-3. چرخه فشار-دما در حین فرایند خشک کردن فوق بحرانی 36

3-4. شماتیکی از دستگاه خشک کن فوق بحرانی اتوکلاو 36

 

فصل چهارم – سنتز و بررسی ویژگی‌های نانوکامپوزیت سیلیکا آئروژل/نانوذرات فریت کبالت

4-1. فازهای مجزا نمونه روی همزن 52

4-2. نمونه‌های در قالب ریخته شده 52

4-3. نمونه الکوژل 53

4-4. نمونه آئروژل 54

4-5. تصاویر FE-SEM نمونه‌ها الف) 10%، ب) 15%، ج) 20%. 55

4-6. نمودار توزیع اندازه ذرات الف) 10%، ب) 15% و ج) 20% 56

4-7 . پراش XRD نمونه‌های الف) 10%، ب) 15%و ج) 20% پیش از عملیات حرارتی 58

4-8. پراش XRD نمونه‌های الف) 10%، ب) 15%و ج) 20% در دمای  600 درجه­ سانتی ­گراد 59

4-9. پراش XRD نمونه‌های الف) 10%، ب) 15%و ج) 20% در دمای  800 درجه­ سانتی ­گراد 60

4-10. آنالیز نمونه‌های الف)10%، ب) 15%و ج) 20% حرارت داده شده در دمای 600 درجه‌ی سانتی ‌گراد 61

4-11. آنالیز نمونه‌های الف)10%، ب) 15%و ج) 20% حرارت داده شده در دمای 800 درجه‌ی سانتی ‌گراد 62

4-12. طیف‌های جذبی FT-IR الف) 10%، ب) 15% و ج) 20%. 65

4-13. تصویر TEM یکی از نمونه‌ها 67

4-14. نمودارهای لانگمیر الف) 10%، ب) 15% و ج) 20% 69

4-15. نمودارهای BET الف) 10%، ب) 15% و ج) 20% 71

4-16. جذب و واجذب الف) 10%، ب) 15% و ج) 20%. 72

4-17. حلقه پسماند نمونه‌ها قبل از عملیات حرارتی الف) 10%، ب) 15%، ج) 20%. 74

4-18. حلقه پسماند نمونه‌ها بعد از عملیات حرارتی الف) 10%، ب) 15%، ج) 20%. 75

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                                                                       صفحه

فصل سوم – ساخت آئروژل و کاربردهای آن

3-1. کاربردهای مختلف آئروژل‌ها……………………….. 48

فصل چهارم – سنتز و بررسی ویژگی‌های نانوکامپوزیت سیلیکا آئروژل/نانوذرات فریت کبالت

4-1. میزان گرم و لیتر مواد مورد نیاز 51

4-2. نتایج حاصل از XRD 63

لیست علایم و اختصارات

برونر، امت، تلر(Brunauer, Emmett, Teller)                                                                    BET

پراش پرتو ایکس (X-Ray Diffraction)                                                                           XRD

مغناطیس­سنج نمونه­ ارتعاشی (Vibrating Sample Magnetometer)                                       VSM

میکروسکوپ الکترونی گسیل میدانی (Field Emission Scanning Electron Microscopy)     FE-SEM

میکروسکوپ الکترونی عبوری (Transmission Electron Microscopy)                                    TEM

آنگسترم (Angestrom)                                                                                                    Å

اورستد (Oersted)                                                                                                                  Oe

نانومتر (Nanometer)                                                                                                             nm

واحد مغناطیسی (Electromagnetic Units)                                                                                                  emu

مقدمه

از اواخر قرن بیستم دانشمندان تمرکز خود را بر فناوری نوینی معطوف کردند که به عقیده‌ی عده‌ای تحولی عظیم در زندگی بشر ایجاد می‌کند. این فناوری نوین که در رشته‌هایی همچون فیزیک، شیمی و مهندسی از اهمیت زیادی برخوردار است، نانوتکنولوژی نام دارد. می‌توان گفت که نانوفناوری رویکردی جدید در تمام علوم و رشته‌ها می‌باشد و این امکان را برای بشر به وجود آورده است تا با یک روش معین به مطالعه‌ی مواد در سطح اتمی و مولکولی و به سبک‌های مختلف به بازآرایی اتم‌ها و مولکول‌ها بپردازد.

در چند سال اخیر، چه در فیزیک تجربی و چه در فیزیک نظری، توجه قابل ملاحظه‌ای به مطالعه‌ی نانوساختارها با ابعاد كم شده است و از این ساختارها نه تنها برای درک مفاهیم پایه‌ای فیزیک بلكه برای طراحی تجهیزات و وسایلی در ابعاد نانومتر استفاده شده­است. وقتی كه ابعاد یک ماده از اندازه‌های بزرگ مانند متر و سانتی­متر به اندازه‌هایی در حدود یک دهم نانومتر یا کم­تر كاهش می‌یابد، اثرات کوانتومی را می‌توان دید و این اثرات به مقدار زیاد خواص ماده را تحت الشعاع قرار می‌دهد. خواصی نظیر رنگ، استحکام، مقاومت، خوردگی یا ویژگی‌های نوری، مغناطیسی و الکتریکی ماده از جمله‌ی این خواص‌ می‌باشند [1].

 

1-1 شاخه‌های فناوری نانو

تفاوت اصلی فناوری نانو با فناوری‌های دیگر در مقیاس مواد و ساختارهایی است که در این فناوری مورد استفاده قرار می‌گیرند. در حقیقت اگر بخواهیم تفاوت این فناوری را با فناوری‌های دیگر بیان نماییم، می‌توانیم وجود عناصر پایه را به عنوان یک معیار ذکر کنیم. اولین و مهم­ترین عنصر پایه نانو ذره است. نانوذره یک ذره‌ی میکروسکوپی است که حداقل طول یک بعد آن کمتر از ١٠٠ نانومتر است و می­توانند از مواد مختلفی تشکیل شوند، مانند نانوذرات فلزی، سرامیکی و نانوبلورها که زیر مجموعه ­ای از نانوذرات هستند [ 3و 2]. دومین عنصر پایه نانوکپسول است که قطر آن در حد نانومتر می‌باشد. عنصر پایه‌ی بعدی نانولوله‌ها هستند که خواص الکتریکی مختلفی از خود نشان می‌دهند و شامل نانولوله‌های کربنی، نیترید بور و نانولوله‌های آلی می‌باشند [4].

 

1-2 روش‌های ساخت نانوساختارها

تولید و بهینه­سازی مواد بسیار ریز، اساس بسیاری از تحقیقات و فناوری‌های امروزی است. دستورالعمل‌های مختلفی در خصوص تولید ذرات بسیار ریز در شرایط تعلیق[1] وجود دارد ولی در خصوص انتشار و تشریح دقیق فرایند رسوب‌گیری و روش‌های افزایش مقیاس این فرایندها در مقیاس تجاری محدودیت وجود دارد. برای تولید این نوع مواد بسیار ریز از پدیده‌های فیزیکی یا شیمیایی یا به طور همزمان از هر دو استفاده می‌شود. برای تولید یک ذره با اندازه مشخص دو فرایند اساسی وجود دارد، درهم شکستن) بالا به پایین) و دیگری ساخته شدن) پایین به بالا). معمولا روش‌های پائین به بالا ضایعاتی ندارند، هر چند الزاما این مسأله صادق نیست . مراحل مختلف تولید ذرات بسیار ریز عبارت است از، مرحله‌ی هسته‌زایی اولیه و مرحله‌ی هسته‌زایی[2] و رشد خود به خودی[3]. در ادامه به طور خلاصه روش‌های مختلف تولید نانوذرات را بیان می‌کنیم. به طور کلی روش‌های تولید نانوذرات عبارتند از:

 چگالش بخار

 سنتز شیمیایی

 فرایندهای حالت جامد (خردایشی)

 استفاده از شاره‌ها فوق بحرانی به عنوان واسطه رشد نانوذرات فلزی

 استفاده از امواج ماكروویو و امواج مافوق صوت

 استفاده از باكتری‌هایی كه می­توانند نانوذرات مغناطیسی و نقره‌ای تولید كنند

پس از تولید نانوذرات می‌توان با توجه به نوع كاربرد آن‌ ها از روش‌های رایج زمینه‌ای مثل روكش­دهی یا اصلاح شیمیایی نیز استفاده كرد [7].

 

1-3 کاربردهای نانوساختارها

یکی از خواص نانوذرات نسبت سطح به حجم بالای این مواد است. با بهره گرفتن از این خاصیت می‌توان کاتالیزورهای قدرتمندی در ابعاد نانومتری تولید نمود. این نانوکاتالیزورها بازده واکنش‌های شیمیایی را به شدت افزایش داده و همچنین به میزان چشم­گیری از تولید مواد زاید در واکنش‌ها جلوگیری خواهند نمود. به کارگیری نانو‌ذرات در تولید مواد دیگر استحکام آن‌ ها را افزایش داده و یا وزن آن‌ ها را کم می‌کند. همچنین مقاومت شیمیایی و حرارتی آن‌ ها را

چکیده

در این پژوهش، نانوپودر سرامیكی با تركیب NaCo2O4  به روش احتراق ژل تهیه و سپس تأثیر­­دمای تكلیس بر­ ویژگیهای ساختاری­ نمونه­ بوسیله پراش پرتوی X (XRD)، میكروسكوپ الكترونی (TEM) و طیف سنجی مادون قرمز تبدیل فوریه (FTIR) بررسی شده است. نتایج حاصل از پراش پرتوی X نشان می دهد که در دمای تکلیس ˚C800 ساختار هگزاگونال به طور کامل شکل گرفته است. پارامتر شبكه با بهره گرفتن از طیف XRD و نرم افزار Celref برای دمای ˚C800 محاسبه شده است. اندازه دانه­ها به كمك رابطه شرر ،63/76 نانومتر و با بهره گرفتن از تصویرTEM ،40 نانومتر بدست آمد. در طیف FTIR مربوط به این تركیب، دو قله جذبی دیده می­ شود كه مربوط به پیوندهای فلز- اكسیژن (M-O) در این ساختار است و در اینجا (M=Na, Co) می­باشد.

در بخش دوم پایان نامه، كه مربوط به بررسی ویژگی ترمو الکتریکی این نانوپودر می­باشد، نمونه تکلیس شده در دمای˚C 800 انتخاب كردیم . نمودار تغییرات مقاومت ویژه بر حسب دما  نشان می دهد که مقاومت ویژه با افزایش دما افزایش می یابد و در نتیجه نمودار رسانندگی الکتریکی بر حسب دما روند کاهشی دارد . در نمودار رسانندگی گرمایی بر حسب دما شاهد افزایش رسانندگی گرمایی نسبت به دما هستیم. مقدار نسبی ضریب سیبک اندازه گیری شده برابر51 /96 میکرو ولت بر کلوین بدست آمد و در نهایت نمودار ضریب سیبک بر حسب دما رسم شده است که نشان می دهد با افزایش دما مقدار آن افزایش می‌یابد.

Abstract

 

In this work, nanopowders of NaCo2O4 were first prepared, using the gel-combustion process.The effects of the calcination temperature on the structure were studied. The characterization of the samples were carried out by XRD, TEM techniques and also by Fourier Transformation Infrared (FTIR) Specteroscopy. The XRD patterns show that the hexagonal structure of  NaCo2O4 composition is completed at the calcination temperature of 800°C. The average size of the particles was estimated using the Scherrer relation and compared with the result obtained by TEM.

In order to investigate the thermoelecteric behaviour of the sample calcinated at 800°C, the variation of the electrical resistivity and the thermal conductivity against temperature were measured. The relative value of Seebeck coefficient obtained for this sample was found to be 96.51 μV/K. It was also revealed that the Seebeck coefficient increases with temperature

فهرست مطالب
فصل اول: مقدمه ای بر پدیده ترموالکتریک
1-1 : مقدمه 2
1-2 : اثر سیبک 5
1 -2-1 : عدد شایستگی 6 1-2-2 : نحوه عملکرد یک قطعه ترموالکتریک 7
1- 2-3 : کاربرد اثر سیبک 9
1 -2-4 : تعیین ماده ترموالکتریک مناسب 10
1-3 : اثر پلتیه 11
1-4 : اثر تامسون 12
1-4-1 :روابط كلوین 13

فصل دوم: سرامیک ها
2-1 : مقدمه 19
2-2 : طبقه‌بندی سرامیک‌ها 20

 

2-2-1 : سرامیک های سنتی 20
2-2-2 : بیوسرامیک 20
2-2-3 : سرامیک های الکترونیکی 21
2-3 : کاربردهای مختلف مواد سرامیکی 23
2-4 : نانو سرامیک 24

فصل سوم: نانوذرات و روش های ساخت آن
3-1 : مقدمه 27
3-2 : كاربردهای نانوذرات 29
3-3 : نانو ذرات سرامیکی 30
3-3-1 : كاربردهای نانوذرات سرامیکی 30
3-4 : روش های سنتز نانوذرات 31
3-4-1 : روش سنتز از فاز بخار شیمیایی 32
3-4-2 : روش همرسوبی 33
3-4-3 : روش شیمیایی سل- ژل 33
3-4-4 : اجزای محلول سل – ژل 36
3-4-5 : مزایا و محدودیت های روش سل- ژل 38

فصل چهارم: کارهای آزمایشگاهی و تهیه نانوپودر NaCo2O4
4-1 : مقدمه 40
4-2 : ساخت نانوپودر NaCo2O4 41
4-2-1 : روش احتراق ژل 41
فصل پنجم : نتایج اندازه گیری و مشخصه یابی نمونه ها
5-1 : مقدمه 49
5-2 : بررسی تاثیر دمای تفجوشی بر ساختار نانو پودر NaCo2O4 50
5-3 : بررسی خواص ترموالکتریکی تركیب NaCo2O4 54
5-3-1 : اندازه گیری تغییرات مقاومت – دما در تركیب NaCo2O4 56
5-3-2 : اندازه گیری تغییرات رسانندگی گرمایی – دما در تركیب NaCo2O4 58
5-3-3 اندازه گیری ضریب سیبک در تركیب NaCo2O4 59
5-3-4 اندازه گیری تغییرات ضریب سیبک بر حسب دما در تركیب NaCo2O4……………60

5-4 : جمع بندی نتایج 63
5-5 : پیشنهادها 64
پیوست : مقاله

مقدمه

اثر ترموالکتریک1 عبارت است از: تولید جریان الكتریكی دریک رسانا به سبب اختلاف دما بین دو نقطه در آن.  Thermoاز واژ­ه­ی یونانی thermos   به معنی گرما گرفته شده و electric صفت نسبی Electricity به  معنی برق است. ترموالکتریسیته، همانطور که از نام آن بر می‌آید، به پدیده‌هایی اشاره دارد که انرژی گرمایی والکتریسیته را شامل می­ شود.

در سال 1821 دانشمندی به نام سیبک1 اولین گزارش مربوط به مشاهدات اثرات ترموالکتریکی را به فرهنگستان علوم  پروسیان2 ارائه کرد. وی با گرم کردن محل اتصال دو رسانای نامتجانس توانسته بود بین دو سر دیگر آنها یک اختلاف پتانسیل ایجاد کند. علی رغم اینک سیبک فهم کاملی از این آزمایشات نداشت و نمی توانست این اثرات را به خوبی توجیه کند، اما توانست اثرات ترموالکتریکی را در رساناهای مختلف دیگر مشاهده کند.

13 سال بعد، یک ساعت ساز فرانسوی به نام پلتیه3 نتایج کم و بیش مشابهی را ارائه کرد و دومین اثر ترموالکتریکی را کشف نمود. او نشان داد که هر گاه جریان الکتریکی از محل اتصال دو رسانای متفاوت عبور داده شود، بسته به جهت جریان، فرایند جذب یا تولید گرما انجام می­ شود. باید توجه داشت که این اثر کاملاً با اثر گرما مقاومتی ژول  تفاوت دارد. پلتیه هم همانند سیبک به طور کامل نتوانست ماهیت فیزیکی نتایج بدست امده را توضیح دهد،اما در سال 1838، لنز4 نشان داد که آب در محل اتصال بیسموت- آنتیموان می­توانست یخ ببندد و چنانچه جهت جریان عوض می­شد یخ تولید شده ذوب می­شد.

تامسون5 که بعداً به لرد کلوین معروف شد، متوجه شد که می­بایست بین اثر سیبک و اثر پلیته ارتباط وجود داشته باشد. او توانست این ارتباط را با بهره گرفتن از مباحث مربوط به ترمودینامیک مشخص و نتیجه ­گیری کند که باید یک اثر سوم ترموالکتریکی (که امروزه به اثر تامسون معروف است) نیز موجود

 

چکیده

از روزی که انسان به فکر ساخت محلی برای سکونت افتاد با توجه به اقلیم منطقه‌ای که در آن، بنا را برپا می‌کرد و فرهنگ خاص منطقه؛ تزئینات را هم در آن دخالت داد؛ از آن روز تاکنون فرهنگ و اقلیم بر تزئینات بناها تأثیر گذاشته است. صنایع‌دستی به کار رفته در خانه‌ی تقدیری شهرستان اردکان که از عهد قاجار به جا مانده از فرهنگ و اعتقادات مردم و تعصبات ملی و مذهبی زمان و اقلیم گرم و خشک و کویری منطقه، متأثر می‌باشد. صنایع‌دستی مورد نظر در این پژوهش شامل گره‌چینی و چلنگری است که این روزها در ورطه‌ی منسوخ شدن می‌باشد؛ معمار سنتی با بهره گرفتن از این صنایع دستی در بنا  به حفظ اعتقادات دینی و مذهبی و سازگاری با محیط کوشیده است. در این تحقیق به معرفی و شناساندن هر چه بیشتر این هنرهای سنتی و عناصر معماری منازل مسکونی عهد قاجار با تأکید بر خانه تقدیری پرداخته و با روش توصیفی- تحلیلی روش کار، ابزار، تولیدات و کارکرد این هنرها و کارکرد عناصر معماری را مورد بررسی قرار داده و ارتباط فرهنگ و اقلیم با هنرهای وابسته معماری‌سنتی را در آن جستجو کرده‌ایم.

کلید واژگان:

دوره‌ی قاجاریه، شهرستان اردکان، خانه‌ی تقدیری، صنایع‌دستی، معماری‌سنتی، گره‌چینی، چلنگری

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                     صفحه

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………..1

فصل اول

کلیات تحقیق

1-1 تعریف موضوع (تعریف مسأله، هدف از اجراء و کاربرد نتایج تحقیق)…………………….3

1-2 ضرورت انجام تحقیق……………………………………………………………………………………….4

1- 3 سابقه تحقیق………………………………………………………………………………………………….4

1-4 سؤالات پژوهشی……………………………………………………………………………………………..6

1-5 فرضیه…………………………………………………………………………………………………………….6

1-6 روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………6

1-7 مراحل اجرای پروژه………………………………………………………………………………………….7

1-8 محدودیت‌های تحقیق……………………………………………………………………………………..7

فصل دوم

ادبیات تحقیق.

2-1نگرشی بر معماری‌سنتی ایران……………………………………………………………………………9

2-1-1 آرایه‌های معماری‌سنتی……………………………………………………………………………………..11

2-1-2 اصول معماری ایرانی و تأثیر آن بر آرایه‌های معماری سنتی…………………………..13

• مردم‌واری………………………………………………………………………………………………13

2-1-2-2پرهیز از بیهودگی ………………………………………………………………………………………..14

• نیارش………………………………………………………………………………………………….14

2-1-2-4 خودبستگی………………………………………………………………………………………………15

2-1-3 تأثیر عوامل اقلیمی بر معماری‌ و آرایه‌های معماری سنتی…………………………………………..15

2-2 درآمدی بر هنرهای سنتی ایران……………………………………………………………………..17

2-2-1 صنایع‌دستی………………………………………………………………………………………………19

2-2-1-1 ویژگی‌های صنایع‌دستی ……………………………………………………………………………….19

• –2صنایع‌دستی از لحاظ روش و تکنیک تولید فرآورده‌های دستی………………………………20

2-2-1-3 هنرهای دستی چوبی ایران …………………………………………………………………………..21

2-2-2 پنجره ……………………………………………………………………………………………………..21

2-2-2-1 در – پنجره ………………………………………………………………………………………………22

2-2-2-2 پنجره ارسی .. ………………………………………………………………………………………….23

2-2-2-3 روزن ……………………………………………………………………………………………………..24

2-2-3 كاركردهای پنجره ……………………………………………………………………………………25

• تزئین بنا ………………………………………………………………………………………………25
• شباک…………………………………………………………………………………………………..25
• جام‌خانه………………………………………………………………………………………………..26
• منظر …………………………………………………………………………………………………..26
• تهویه.…………………………………………………………………………………………………..27
• تأمین نور………………………………………………………………………………………………27

2-2-4 نقش پنجره در نمای ساختمان…………………………………………………………………………..32

2-2-5 نقش هندسه در شکل‌گیری.پنجره‌ها ………………………………………………………………….32

2-3 مصالح به کار رفته در هنر‌های‌سنتی وابسته به معماری سنتی………………………….33

2-3-1 چوب و دلایل کاربرد آن در گره‌چینی………………………………………………………………….33

2-3-2 شیشه‌های رنگی در گره‌چینی ………………………………………………………………………….34

2-3-3 رنگ در معماری…………………………………………………………………………………………….35

2-3-4 آهن در چلنگری……………………………………………………………………………………………35

2-3-4-1 آهن و چلنگری در قرآن……………………………………………………………………………….36

2-3-5 گچبری……………………………………………………………………………………………………….37

2-3-5-1 انواع طاقچه‌های گچی………………………………………………………………………………….38

2-3-5-2 یزدی بندی بااستفاده از گچ …………………………………………………………………………39

فصل سوم

آشنایی با دوره قاجاریه و شهرستان اردکان

 

 

3-1 معرفی موقعیت تاریخی موضوع……………………………………………………………………..41

3-1-1 سلسله قاجار…………………………………………………………………………………………………41

 3-1-2 جامعه قاجاری………………………………………………………………………………………………41

3-1-3 تربیت و اخلاق عمومی…………………………………………………………………………………….43

3-1-4 هنر و معماری در دوره‌ی قاجاریه………………………………………………………………………..44

3-1-3-1 ویژگی‌های نقوش تزئینی هنر و معماری دوره‌ی قاجار……………………………………………49

3-2 موقعیت جغرافیایی موضوع……………………………………………………………………………53

3-2-1 معرفی استان یزد…………………………………………………………………………………………..53

3-2-1-1-اطلاعات جغرافیایی استان یزد………………………………………………………………………53

3-2-1-2-اطلاعات هواشناسی استان یزد……………………………………………………………………..53

3-2-1-3-پیدایش و قدمت تاریخی استان یزد……………………………………………………………….53

3-2-1-4-ویژگی‌های باستانی استان یزد………………………………………….…………………………..54

3-2-2-شهرستان اردکان………………………………………………………………………………………….54

3-2-2-1-وجه تسمیه‌ی اردکان………………………………………………………………………………….54

3-2-2-2-اردکان در دوره‌ی قاجار ……………………………………………………………………………..55

3-2-2-3-وضعیت اقتصادی اردکان در عهد قاجار…………………………………………………………..55

3-2-2-4-معماری اردکان در عهد قاجار……………………………………………………………………….56

3-2-2-5-وضعیت اجتماعی اردکان در عهد قاجار…………………………………………………………..56

3-2-2-6-وضعیت فرهنگی اردکان در عهد قاجار……………………………………………………………56

فصل چهارم

خانه‌تقدیری و تزئینات وابسته به معماری آن

4-1معرفی خانه‌ی تقدیری…………………………………………………………………………………….58

4-2 معرفی هنرهای سنتی وابسته به معماری خانه‌‌ی تقدیری …………………………………61

4-2-1- طاقچه‌های خانه‌ی تقدیری………………………………………………………………………………61

4-2-2-شمشیری‌ها ………………………………………………………………………………………………..62

4-2-3-تزیینات آجری…………………………………………………………………………………………….63

4-2-4-تزئینات بادگیرها…………………………………………………………………………………………..64

4-2-5-تزیینات سنگی…………………………………………………………………………………………….65

4-2-6-گره چینی و قواره‌بری…………………………………………………………………………………….65

4-2-7-شباک………………………………………………………………………………………………………. 67

4-2-8-چلنگری ……………………………………………………………………………………………………67

4-2-9-ابزار زنی چوب……………………………………………………………………………………………..69

4-2-10- تزئینات هشتی……………………………………………………………………………………………69

4-3-صنایع‌دستی شاخص خانه تقدیری………………………………………………………………..71

4-3-1-چلنگری، (آهنگری سنتی) ……………………………………………………………………………..71

4-3-1-1 چلنگری در یزد…………………………………………………………………………………………71

4-3-1-2-تولیدات چلنگری ……………………………………………………………………………………..72

4-3-1-3-ابزارهای مورد استفاده………………………………………………………………………………..73

4-3-1-4- روش کار………………………………………………………………………………………………..79

4-3-1-5-نشان‌دار کردن..………………………………………………………………………………………..79

4-3-1-6-دلایل منسوخ شدن هنر چلنگری………………………………………………………………….80

4-3-1-7-فورجینگ، چلنگری صنعتی…………………………………………………………………………80

4-3-2-گره‌سازی……………………………………………………………………………………………………81

4-3-2-1-تاریخچه گره‌سازی …………………………………………………………………………………..83

4-3-2-2-ابزارهای لازم برای ساخت گره‌چینی……………………………………………………………..84

4-3-2-3- اتصالات گره‌چینی……………………………………………………………………………………85

4-3-2-4-مراحل ساخت گره‌چینی ……………………………………………………………………………85

4-3-3-هنر قواره بری……………………………………………………………………………………………..86

4-3-3-1-ابزار و تجهیزات ……………………………………………………………………………………….87

4-3-3-2-روش کار………………………………………………………………………………………………..87

فصل پنجم

نتیجه‌گیری و پینهادها

نتیجه‌گیری…………………………………………………………………………………………………………..89

پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………..91

منابع و مؤاخذ………………………………………………………………………………………………………92

منبع تصاویر………………………………………………………………………………………………………..96

پیوست‌ها…………………………………………………………………………………………………………….97

 

فهرست تصاویر

عنوان                                                                                                                     صفحه

تصویر 2-1 روزن‌های بالای پنج‌دری……………………………………………………………………….24

تصویر2-2 روزن‌های بالای سه دری……………………………………………………………………….24

تصویر2-3 جام‌خانه حمام سعیدا شهرستان اردکان بازمانده از عهد قاجار………………..26

تصویر2-4 هندسه در هنر چلنگری……………………………………………………………………….33

تصویر2- 5 اجرای یزدی‌بندی ………………………………………………………………………………39

تصویر4-1 پلان‌های همکف، زیر‌زمین و طبقه‌ی اول خانه‌ی تقدیری………………………….58

تصویر 4-2 راه‌روی جنب تالار جنوبی…………………………………………………………………….62

تصویر 4-3 تالار جنوبی……………………………………………………………………………………….62

تصویر 4-4 طاقچه‌های اتاق پنج‌دری……………………………………………………………………..62

تصویر 4-5 و4-6 شمشیری‌های اطراف حیاط خانه‌ی تقدیری…………………………………63

تصویر 4-7 قطار بندی لبه بام خانه‌ی تقدیری………………………………………………………..64

تصویر4-8 بادگیر تالار ‌جنوبی………………………………………………………………………………65

تصویر4-9گره‌چینی وقواره‌بری……………………………………………………………………………..65

تصویر4-10 قواره‌بری سه‌درها و پنج‌دری‌ها…………………………………………………………….67

تصویر4-11 شباک آجری پایاب……………………………………………………………………………..67

 تصویر4-12 شباک آجری زیرزمین ………………………………………………………………………67

تصویر4-13کوبه مردانه…………………………………………………………………………………………68

 تصویر4-14 کوبه زنانه………………………………………………………………………………………….68

تصویر4-15 چفت در اتاق‌ها………………………………………………………………………………….69

 تصویر4-16 گل میخ در ورودی…………………………………………………………………………….69

تصویر4-17ابزار زنی پائین چهارچوب درها ……………………………………………………………69

تصویر4-18 و4-19  نمایی از یزدی بندی هشتی ……………………………………………………70

تصویر 4-20 در اصلی…………………………………………………………………………………………..70

تصویر4-21چفت، گل‌میخ و میخِ در……………………………………………………………………….73

تصویر4-22 نمونه‌هایی از تولیدات چلنگری…………………………………………………………..73

تصویر 4-23 سندان تخت……………………………………………………………………………………73

تصویر4-24 سندان دماغه……………………………………………………………………………………74

تصویر 4-25 انبر دست ……………………………………………………………………………………….74

تصویر4-26 انبردول ……………………………………………………………………………………………74

تصویر4-27 انبر لول …………………………………………………………………………………………..75

تصویر4-28و4-29 کج انبر…………………………………………………………………………………..75

تصویر4-30 انبر تیزبر گیری ………………………………………………………………………………..75

تصویر4-31 انبر سنبه گیری ………………………………………………………………………………..76

تصویر4-32 انبر جول ………………………………………………………………………………………….76

تصویر4-33 سندان تخت با تیغچه ……………………………………………………………………….76

تصویر4-34 تیزبر ……………………………………………………………………………………………….77

تصویر4-35سوهان …………………………………………………………………………………………….77

تصویر4-36 کفگیر ……………………………………………………………………………………………..78

تصویر4-37 نمای کوره از روبروی ………………………………………………………………………..78

تصویر44-38 نمای پشت کوره……………………………………………………………………………..78

تصویر4-39و4-40 استادکار درحال ساخت گل میخ ……………………………………………..78

تصویر4-41 نشان…………………………………………………………………………………………………79

 

مقدمه

معماری سنتی از دیر باز از فرهنگ و اقلیم متأثر بوده و این در حالی است که در مناطق مختلف ایران آب و هوا متغیر است و شهرستان اردکان با آب و هوایی گرم و خشک از معماری خاص اقلیم این منطقه برخوردار است و هنر‌های سنتی وابسته به معماری سنتی شهرستان، با تأثیری که از این اقلیم گرفته است؛ در پی فراهم آوردن شرایطی مناسب برای زندگی مطلوب‌تر است. همچنین فرهنگ هر منطقه بر معماری و هنرهای سنتی وابسته به آن تأثیر بسزایی دارد، که با تغیر فرهنگ و بخصوص اعتقادات مذهبی در هر دوره، معماری و هنرهای سنتی وابسته به آن نیز تغیرکرده و از آن تأثیر می‌پذیرد.

در فصل اول این پژوهش به کلیات تحقیق و در فصل دوم به تعریف و آشنایی با مبانی نظری تحقیق پرداخته و در پی آن در فصل سوم به آشنایی با موقعیت تاریخی موضوع که دوره‌ی قاجار است و به دلیل این‌که دوره‌ای اسلامی است و تا عصر حاضر فاصله‌ی چندان طولانی ندارد و همچنین از این دوره خانه‌های زیادی در شهرستان اردکان به جا مانده است برای بررسی در این پژوهش انتخاب گردید .

در همین فصل در ادامه به موقعیت جغرافیایی موضوع که شهرستان اردکان می‌باشد پرداخته و موقعیت اردکان در عهد قاجار  مورد بررسی قرار می‌گیرد.

شهرستان اردکان در استان یزد واقع شده، در تزئینات وابسته به معماری عهد قاجار گره‌چینی‌ها و قواره‌بری‌هایی با چوب انجام شده و با شیشه‌های رنگی مزین شده است. تا میزان عبور نور را به داخل بنا کنترل نماید و دید را کنترل نماید بدین صورت که ناظر از بیرون داخل حریم بنا را نمی‌تواند ببیند و این در صورتی است که افراد خانه بر کل خانه اشراف کامل داشتند و به خاطر وجود در- پنجره‌ها حتی می‌توانند به حالت نشسته نیز کل خانه را کنترل کنند. چلنگری یکی دیگر از این هنرها است که در این منطقه و در ردیف هنرهای وابسته به معماری شاهد آن هستیم. این هنرها در خانه تقدیری که یکی از منازل شاخص بازمانده از این عهد است قابل مشاهده می‌باشد که در فصل چهارم با تأکید بر خانه تقدیری به معرفی کامل این تزئینات پرداخته شده است.

تعریف موضوع (تعریف مسأله، هدف از اجراء و کاربرد نتایج تحقیق)

معماری و تزیینات از دیر باز باهم پیوندی دیرینه داشتند و معماری خانه‌های عهد قاجار شهرستان اردکان، که خانه‌ی تقدیری شاخص‌ترین آن‌ هاست؛ از این امر مستثنی نبوده و به وضوح تأثیر اقلیم بر تزئینات وابسته به معماری سنتی آن را شاهد هستیم. معماری شهرستان اردکان یزد با شرایط اقلیمی گرم و خشک دارای عناصر و فضاهایی است که ساکنین، برای سازگاری خود با اقلیم گرم و کویری آن ایجاد کرده‌اند.