برای اندازه‌گیری وضعیت دسترسی و استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات یا همان آمادگی الكترونیكی كشورها، تاكنون طیف وسیعی از ابزارهای ارزیابی توسعه یافته‌اند. این ابزارها از تعاریف و روش‌های مختلفی برای اندازه‌گیری آمادگی الكترونیكی استفاده كرده اند و از نظر نتایج حاصله بطور قابل ملاحظه‌ای با یكدیگر متفاوت می‌باشند. بیشر مدل های ارائه شده در سطح ملی بوده و به اندازه کافی متغیرهای ارزیابی آمادگی الکترونیکی، در سطح سازمانی را مورد بررسی قرار نداده اند. آن تحقیقاتی هم که در سطح سازمانی انجام شده بیشتر، آمادگی شرکت ها و سازمان ها را برای تجارت الکترونیک مورد ارزیابی قرار داده اند و بیشتر کلی بوده. اما تاكنون مدلی بومی برای ارزیابی آمادگی الكترونیكی در سطح سازمان خدماتی طراحی نشده است.

در این تحقیق با بهره گرفتن از روش رویش نظریه ها، با بهره گرفتن از نمونه برداری تئوریک و با بکارگیری نرم افزار Atlas ti، شاخص ها و مدل ارزیابی آمادگی الکترونیکی سازمان خدماتی (مورد مطالعاتی سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح) مناسب و متناسب با شرایط اقتصادی، اجتماعی و فناوری كشور طراحی شده است. سپس با بهره گرفتن از نظرسنجی 10 نفر از خبرگان و فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) وزن معیار های مدل مشخص شده است. در نهایت آمادگی الکترونیکی سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح بر اساس مدل بدست آمده و اوزان حاصله مورد ارزیابی قرار گرفته است.

نتایج حاصل از تحقیق حاضر نشان می دهد كه سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح در بعد آمادگی الکترونیکی سازمان ارائه دهنده خدمت در حوزه های «استراتژی ها و سیاست های فناوری اطلاعات» و «زیر ساخت شبکه فناوری اطلاعات » بیشتر از حد متوسط بوده و در حوزه های «شبکه ارائه خدمت » و « فرهنگ، رشد و یادگیری منابع انسانی » کمتر از حد متوسط بوده. در بعد آمادگی الکترونیکی جامعه هدف در حوزه های «پذیرش خدمات الکترونیک سازمان توسط جامعه هدف » و « رضایت جامعه هدف از خدمات الکترونیکی » بیشتر از حد متوسط بوده و در حوزه «دسترسی جامعه هدف به خدمات الکترونیکی » نزدیک حد متوسط می باشد.

 

 

واژه‌های كلیدی:  فناوری اطلاعات و ارتباطات، آمادگی الكترونیكی، رویش نظریه، سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح

 

 

فهرست مطالب

فصل اول  1

1-1- مقدمه  2

1-2- تعریف مساله  2

1-3- اهمیت موضوع  3

1-4- سوالات تحقیق   4

1-5- هدف تحقیق   5

1-6- روش تحقیق   6

    6

6

1-7- مراحل تحقیق   7

1-8- چارچوب کلی پایان نامه  8

1-9- کلیدواژه‌های مورد استفاده در تحقیق   9

فصل دوم  11

  12

2-1- بخش اول- تعریف و اهداف «آمادگی الكترونیكی» 12

    12

    13

    17

2-2- بخش دوم- تشریح مدل های ارزیابی آمادگی الكترونیكی   19

    21

    21

  22

  24

25

  27

     29

  30

    32

   36

39

40

41

   44

  47

   50

2-3- بخش سوم : معرفی سازمان خدماتی   52

2-4- نتیجه گیری   53

    54

    62

    64

فصل سوم  66

3-1- مقدمه  67

3-2- مرحله اول – روش تئوری‌سازی داده ‌بنیاد  69

     69

69

    70

  70

     71

71

      71

73

    73

  74

    74

3-3- مرحله دوم :  تعیین وزن معیار های با بهره گرفتن از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) 75

  75

  76

   77

3-4-  مرحله سوم : چگونگی سنجش آمادگی الکترونیکی سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح   79

 

 

    79

    79

80

    80

  82

  85

    86

فصل چهارم  87

4-1- مقدمه  88

4-2- یافته های مرحله ی اول پژوهش     88

    89

90

    92

  93

   99

    103

108

     109

    112

4-3- یافته های مرحله دوم پژوهش     115

115

116

  116

  117

  119

  120

  121

  122

  123

  124

  125

  126

4-4- یافته های مرحله سوم پژوهش     127

  128

   128

     129

    132

فصل پنجم   137

5-1- مقدمه  138

    138

5-3- پیشنهادات برای سازمان (نوآوری) 140

5-4- پیشنهادات برای تحقیقات آینده  140

مراجع  141

پیوست‌ها 147

  148

  154

 

فهرست اشکال

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل (2-1) : مدل PERM	42
شکل (3-1) : چارچوب کلی تحقیق	68
شکل (3-2) : فرایند به هم مرتبط نمونه گیری، جمع آوری و کد گذاری داده ها برای رسیدن به نظریه	72
شکل (4-1) : محیط نرم افزار اطلس تی آی و نحوه ی وارد کردن مدارک و مستندات	90
شکل (4-2) : نحوه وارد کردن یادادشت ها در نرم افزار اطلس تی ای	93
شکل (4-3) : نمونه ای از کد گذاری اولیه	94
شکل (4-4) : تعداد کدهای استخراج شده و نحوه استخراج آنها	98
شکل (4-5) : تبدیل کدهای اولیه به مفاهیم	103
شکل (4-6) : طبقه بندی مفاهیم در طبقه های اصلی	104
شکل (4-7) : ساختن معیار شبکه ارائه خدمت با بهره گرفتن از کدهای مرتبط	108
شکل (4-8) : نمای شبکه ای مدل ارزیابی آمادگی الکترونیکی سازمان های خدماتی در نرم افزار	114
شکل (4-9) : رتبه بندی معیارهای اصلی(خروجی نرم افزار expert Choice)	116
شکل (4-10) : نتایج رتبه بندی معیارها (ادغام شده)	116
شکل (4-11) : رتبه بندی زیر معیارها(خروجی نرم افزار expert Choice)	117
شکل (4-12) : رتبه بندی زیر معیارها نسبت به معیار آمادگی الکترونیکی جامعه هدف	117
شکل (4-13) : رتبه بندی زیر معیارها (خروجی نرم افزار expert Choice)	118
شکل (4-14) : رتبه بندی زیر معیارها نسبت به معیار بعد امادگی سازمان ارئه دهنده خدمت	118
شکل (4-15) : رتبه بندی زیر معیارها (خروجی نرم افزار expert Choice)	119
شکل (4-16) : رتبه بندی زیر معیارها نسبت به معیار استراتژی ها و سیاست های فناوری اطلاعات	120
شکل (4-17) : رتبه بندی زیر معیارها(خروجی نرم افزار expert Choice)	120
شکل (4-18) : رتبه بندی زیر معیارها نسبت به معیار شبکه ارائه خدمت	121
شکل (4-19) : رتبه بندی زیر معیارها(خروجی نرم افزار expert Choice)	121
شکل (4-20) : رتبه بندی زیر معیارها نسبت به معیار زیر ساخت شبکه فناوری اطلاعات	122
شکل (4-21) : رتبه بندی زیر معیارها(خروجی نرم افزار expert Choice)	123
شکل (4-22) : رتبه بندی زیر معیارها نسبت به معیار فرهنگ، رشد و یادگیری منابع انسانی	123
شکل (4-23) : رتبه بندی زیر معیارها(خروجی نرم افزار expert Choice)	124
شکل (4-24) : رتبه بندی زیر معیارها نسبت به معیار دسترسی جامعه هدف به خدمات الکترونیکی	124
شکل (4-25) : رتبه بندی زیر معیارها(خروجی نرم افزار expert Choice)	125
شکل (4-26) : رتبه بندی زیر معیارها نسبت به معیار پذیرش خدمات الکترونیک سازمان توسط جامعه هدف	125
شکل (4-27) : رتبه بندی زیر معیارها(خروجی نرم افزار expert Choice)	126
شکل (4-28) : رتبه بندی زیر معیارها نسبت به معیار پذیرش خدمات الکترونیک سازمان توسط جامعه هدف	126
شکل (4-29) : رتبه بندی زیر معیارها(خروجی نرم افزار expert Choice)	127
شکل (4-30) : رتبه بندی زیر معیارها نسبت به معیار پذیرش رضایت جامعه هدف از خدمات الکترونیکی	127
شکل (4-31) : نمودار فراوانی سطح تحصیلات	128
شکل (4-32) : نمودار رتبه بندی ابعاد آمادگی الکترونیکی سازمان ارائه دهنده خدمت

 

 

فهرست جداول

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

34	جدول (2-1) : چارچوب  CIDCM
50	جدول (2-2) : معیارها و زیر معیارها مدل سازمان ها در ایران
54	جدول (2-3) : مقایسة مفهومی و ساختاری مدل‌ها موجود در سطح ملی
62	جدول (2-4) : مقایسة مفهومی و ساختاری مدل‌ها موجود در سطح سازمانی
75	جدول (3-1) : امتیازات نشان دهنده شدت اهمیت
82	جدول (3-2) : طیف لیکرت جهت سنجش وضع موجود
84	جدول (3-3) : آلفای کرونباخ برای کل پرسشنامه
85	جدول (3-4) : نتایج بررسی نرمال بودن متغیرهای تحقیق (آزمون شاپیرو)
91	جدول (4-1) : نمایی از برجسته ترین افراد مصاحبه شونده در این پژوهش
92	جدول (4-2) : نمونه ای از یادداشت برداری
94	جدول (4-3) : کدهای اولیه
99	جدول (4-4) : ایجاد مفاهیم از کدهای اولیه
105	جدول (4-5) : تبدیل مفاهیم به طبقه ها و سپس طبقه های کلان را نشان می دهد
115	جدول (4-6) : اهمیت درمقایسات زوجی
116	جدول (4-7) : مقایسه زوجی معیارها نسبت به هدف(خروجی نرم افزار expert Choice)
117	جدول (4-8) : ماتریس مقایسه زوجی گزینه ها(خروجی نرم افزار expert Choice)
118	جدول (4-9) : ماتریس مقایسه زوجی گزینه ها(خروجی نرم افزار expert Choice)
119	جدول (4-10) : ماتریس مقایسه زوجی زیر معیارها (خروجی نرم افزار expert Choice)
120	جدول (4-11) : ماتریس مقایسه زوجی زیر معیارها (خروجی نرم افزار expert Choice)
121	جدول (4-12) : ماتریس مقایسه زوجی زیر معیارها(خروجی نرم افزار expert Choice)
122	جدول (4-13) : ماتریس مقایسه زوجی زیر معیارها(خروجی نرم افزار expert Choice)
123	جدول (4-14) : ماتریس مقایسه زوجی زیر معیارهاخروجی نرم افزار expert Choice)
124	جدول (4-15) : ماتریس مقایسه زوجی معیارها (خروجی نرم افزار expert Choice)
126	جدول (4-16) : ماتریس مقایسه زوجی زیر معیارها(خروجی نرم افزار expert Choice)
127	جدول (4-17) : ماتریس مقایسه زوجی زیر معیارها(خروجی نرم افزار expert Choice)
128	جدول (4-18) : توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس سطح تحصیلات
129	جدول (4-19) : میانگین مربوط به ابعاد آمادگی الکترونیکی سازمان ارائه دهنده خدمت
130	جدول(4-20) : آزمون t مربوط به ابعاد آمادگی الکترونیکی سازمان ارائه دهنده خدمت
131	جدول (4-21) : میانگین ابعاد آمادگی الکترونیکی سازمان ارائه دهنده خدمت
131	جدول (4-22) : نتایج آزمون فریدمن
131	جدول (4-23) : رتبه بندی ابعاد آمادگی الکترونیکی سازمان ارائه دهنده خدمت
133	جدول (4-24) : میانگین مربوط به ابعاد آمادگی الکترونیکی جامعه هدف
133	جدول (4-25) : آزمون t مربوط به ابعاد آمادگی الکترونیکی جامعه هدف
134	جدول (4-26) : میانگین ابعاد آمادگی الکترونیکی جامعه هدف
134	جدول (4-27) : نتایج آزمون فریدمن
135	جدول (4-28) : رتبه بندی ابعاد آمادگی الکترونیکی جامعه هدف
136	جدول (4-29) : نتیجه ارزیابی آمادگی الکترونیکی سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح

– مقدمه

در این فصل شمای كلی تحقیق و طرح تحقیق جهت آشنایی كلی خواننده با مسألة اصلی تحقیق، موضوع تحقیق، ضرورت‌ها و اهداف تحقیق، و روش برخورد محقق با این مسأله‌ در روش تحقیق، شیوة جمع‌ آوری اطلاعات و قلمروی تحقیق به‌طور كلی بیان می‌شود.

 

1-2- تعریف مساله

فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) ماهیت روابط جهانی و منشاء مزیت های رقابتی و نیز فرصت های توسعه اقتصادی و اجتماعی را به طور بنیادینی تغییر داده است. از سوی دیگر با افزایش شكاف دیجیتالی  (‌فاصله ای است میان افراد و جوامعی كه از فناوری اطلاعات و ارتباطات مانند اینترنت بطور اثر بخش استفاده می كنند و آنهایی كه این توانایی را ندارند) رهبران دولت ها، شركتهای تجاری و سازمان های اجتماعی سعی دارند قدرت فناوری اطلاعات و ارتباطات را در جهت توسعه خویش مهار كنند. برای استفاده اثربخش از فاوا، نهادی باید از جهت زیر ساخت ها، میزان دسترسی به فاوا در سطح گسترده افراد و جنبه های قانونی و حقوقی بر استفاده از فاوا دارای آمادگی الكترونیكی  باشد. بنابراین اگر قرار است خلاء شكاف دیجیتالی پر شود، همه این موضوعات باید در یک استراتژی منسجم و دست یافتنی كه جهت رفع نیازهای محلی آن نهاد خاص توسعه داده شده است، مورد توجه قرارگیرند.

فهرست مطالب:

چكیده………………………………… 1

مقدمه………………………………..2

فصل اول: كلیات…………………………………… 4

1-1- طرح موضوع…………………………………. 5

1-2- پیشینه تحقیق…………………………………. 6

1-3- اهداف تحقیق…………………………………. 6

1-4- سؤالات تحقیق…………………………………. 7

1-5- فرضیه‌های تحقیق…………………………………. 7

1-6- روش تحقیق…………………………………. 7

فصل دوم: پیشگیری از بزهكاری (مفهوم، مدلها، ویژگیها)………………. 8

2-1- مفهوم پیشگیری…………………………………. 9

2-1-1- مفهوم موسع پیشگیری…………………………………. 9

2-1-2- مفهوم مضیق پیشگیری…………………………………. 9

2-2- معنای لغوی و اصطلاحی پیشگیری…………………………………. 10

2- 3- تعریف پیشگیری از جرم و محدوده آن…………………………………. 11

2-3-1- تفكیک پیشگیری از نظام كیفری…………………………………. 11

2-3-2- تفكیک پیشگیری از كنترل بزهكاری…………………………………. 12

2-4- انواع پیشگیری…………………………………. 13

2-4-1- طبقه‌بندی اول: پیشگیری بر اساس معیار سن……………………………. 14

2-4-2- طبقه‌بندی دوم: پیشگیری عام و خاص…………………………………… 15

2-4-3- طبقه‏بندی سوم: پیشگیری انفعالی و پیشگیری فعال………………… 15

2-4-4- پیشگیری بر اساس الگوی پزشكی…………………………………. 16

2-4-5- طبقه پنجم: پیشگیری اجتماعی و پیشگیری وضعی………………….. 17

2-4-6- طبقه‏بندی ششم: پیشگیری دفاعی و پیشگیری رهایی‌بخش یا آزادی‌بخش…………19

2-5- فایده و امكان پیشگیری………………………………… 19

2-6- اصول حاكم بر امكان پیشگیری…………………………………. 20

2-7- محدودیت‌ها و موانع پیشگیری…………………………………. 21

2-8- مراحل و عملیات اساسی جهت پیشگیری…………………………… 23

2-9- عملیاتی كردن پیشگیری و مدیریت آن………………………………. 31

2-10- پیشگیری از بزهكاری در ایران………………………………… 36

2-11- جایگاه پیشگیری از بزهكاری در قوانین ایران و اهمیت پرداختن به آن…………..39

فصل سوم: بررسی ساختار، اهداف، وظایف و مسئولیتهای رفاه و تامین اجتماعی…..43

3-1- تاریخچه تشكیل وزارت رفاه………………………………… 44

3-2- تشكیلات سازمانی وزارت رفاه و شرح وظایف آنها……………………………….. 45

3-2-1- معاونت حقوقی و مجلس…………………………………… 45

3-2-2- معاونت هماهنگی و نظارت………………………………….. 47

3-2-3- معاونت هدفمند نمودن یارانه‌ها و رفاه اجتماعی…………………. 48

3-2-4- معاونت توسعه مدیریت………………………………….. 49

3-2-5- دفتر فناوری اطلاعات شرح وظایف دفتر وظیفه اصلی…………… 51

3-2-6- اداره كل روابط عمومی و امور بین‌الملل……………………… 53

3-2-7- حراست شرح وظایف وظیفه اصلی…………………………………. 54

3-3-9- معاونت سیاستگذاری و برنامه‌ریزی…………………………………. 55

3-3-10- دفتر هماهنگی مجامع اسلامی…………………………………. 56

3-3-11- دبیرخانه شورای عالی رفاه و تامین اجتماعی…………………… 57

3-3-12- دبیرخانه تخلفات اداری و گزینش…………………………………… 57

3-3- سازمان های تابعه وزارت رفاه و شرح وظایف آنها…………………… 58

3- 3-1 سازمان بهزیستی…………………………………. 58

3-3-2- سازمان بیمه خدمات درمانی…………………………………. 58

3-3-3- صندوق بازنشستگی كشوری…………………………………. 59

3-3-4- صندوق تامین اجتماعی…………………………………. 60

3-3-5- صندوق بیمه اجتماعی روستائیان و عشایر………………………. 61

3-4- چشم‌انداز و مأموریت وزارت رفاه و تأمین اجتماعی با رویكرد به پیشگیری از بزهكاری…….64

3-5- شاخصهای تحقق چشم‌انداز وزارت رفاه و تأمین اجتماعی………….. 64

3-5-1- عنوان شاخص رفاه اجتماعی…………………………………. 64

3-5-1-1- روش محاسبه میزان رفاه اجتماعی در سطح جامعه…………. 65

3-5-2- عنوان شاخص آسیب‌های اجتماعی…………………………………. 65

3-5-2-1- فرمول محاسباتی و فرایند محاسبه شاخص……………… 66

3-5-2-1-1- شیوع طلاق…………………………………. 66

3-5-2-1-2- شیوع اعتیاد………………………………… 66

3-5-2-1-3- شیوع اقدام به خودكشی…………………………………. 67

3-5-2-1-4- شیوع كودك آزاری…………………………………. 68

3-5-3- عنوان شاخص خط فقر شدید…………………………………. 68

3-5-3-1- فرمول محاسباتی و فرایند شاخص……………………….. 68

3-5-4- عنوان شاخص بیمه اجتماعی…………………………………. 69

3-5-4-1- فرمول محاسباتی و تعریف مفهومی آن………………… 69

3-5-4-2- فرایند محاسبه شاخص……………………………………70

3-5-5- عنوان شاخص: بیمه درمان…………………………………. 70

3-5-5-1- فرمول محاسباتی و تعریف مفهومی آن……………………… 70

3-5-5-2- فرایند محاسبه شاخص…………………………………… 71

3-6- مسائل و موضوعات استراتژیک وزارت رفاه و تأمین اجتماعی با رویكرد پیشگیری از بزهكاری………71

3-6-1- در حوزه عمومی…………………………………. 71

3-6-2- در حوزه حمایتی و توانبخشی…………………………………. 73

3-6-3- در حوزه بیمه‌ای…………………………………. 75

3-6-4- حوزه امدادی…………………………………. 76

 

 

3-7- توصیف و تحلیل وضعیت موجود وزارت رفاه و تأمین اجتماعی……….. 77

3-7-2- توصیف و تحلیل وضعیت موجود در حوزه حمایتی و توانبخشی………. 79

3-7-2-1- آسیب‌های اجتماعی…………………………………. 79

3-7-2-2- زنان خودسرپرست و سرپرست خانوار…………………………. 85

3-7-2-3- سازمان‌های مردم نهاد………………………………… 87

3-7-2-4- فقرزدایی…………………………………. 88

3-7-2-5- توانمندسازی…………………………………. 90

3-7-2-6- نظام پرداخت یارانه‌ها……………………………….. 90

3-1- روش‌های مبتنی بر شناسایی گروه های هدف…………….. 91

3-7-2-6-1- تحلیل وضعیت موجود……………………….. 92

3-8-3- توصیف و تحلیل وضعیت موجود حوزه امدادی……………………. 93

3-8-4- توصیف وضعیت موجود در حوزه بیمه‌های اجتماعی………………. 94

3-8-5- توصیف وضعیت موجود در حوزه بیمه درمان………………………. 100

3-8-6- توصیف وضعیت موجود حوزه منابع انسانی………………… 101

3-9- تحلیل نهایی وضعیت موجود وزارت رفاه و تأمین اجتماعی…………… 103

3-10- اهداف میان مدت وزارت رفاه و تامین اجتماعی………………………….. 107

3-11- اهداف میان‌ مدت و راهبردهای تحقق آن در وزارت رفاه و تامین اجتماعی……108

3-11-1- هدف: افزایش شاخص رفاه اجتماعی هر سال به میزان 8 درصد………..108

3-11-2- هدف: كاهش نرخ بروز آسیب‌های اجتماعی به میزان 10 درصد در هر سال……109

3-11-3- هدف: كاهش تعداد افراد زیر خط فقر شدید به میزان 80 درصد…………110

3-11-4- هدف: افزایش میزان دریافتی مستمری‌بگیران متناسب با نرخ تورم……….110

3-11-5- هدف: افزایش تعداد بیمه‌شدگان تامین اجتماعی به 80 درصد جمعیت كشور….111

3-11-6- هدف……………………………….. 111

3-11-7 هدف: افزایش كمی و كیفی پوشش بیمه درمان به 100 درصد جمعیت كشور……112

3-11-8- هدف: كاهش سهم مردم از پرداخت هزینه‌های درمانی به 30 درصد…………..113

3-11-9 هدف: افزایش رضایتمندی مردم از خدمات به میزان 20 درصد نسبت به اول برنامه…..113

3-11-10 هدف: افزایش دانش‌مداری…………………………………. 113

3-11-11 هدف: ارتقاء بهره‌وری سرمایه‌های انسانی……………………….. 114

3-11-12- هدف: بهبود ساختار و روش‌های انجام كار……………………….. 114

3-11-13- هدف: ارتقاء و بهبود سطح فناوری…………………………………. 115

فصل چهارم: طرح جامع وزارت رفاه و تامین اجتماعی در خصوص كنترل و پیشگیری از  آسیب‌های اجتماعی…..116

4-1- رویكرد وزارت رفاه و تامین اجتماعی به پیشگیری از جرم…………………. 117

4-2- مستندات قانونی………………………………….118

4-2-1- جایگاه آسیب‌های اجتماعی در قوانین……………………………. 118

4-3- ارزیابی وضعیت موجود مشكلات اجتماعی درایران…………….. 122

4-3-1- توصیف وضعیت موجود………………………………… 123

4-3-2- تحلیل وضعیت موجود………………………………… 127

4-3-2-1- نقاط قوت……………………………….. 127

4-3-2-2- نقاط ضعف……………………………….. 128

4-3-2-3- فرصت‌ها………………………………..128

4-3-2-4- تهدیدها……………………………….. 130

4-4- چالشها و تنگنای اساسی و مهم (موانع پیشرو برای اصلاح موجود و اجرای برنامه‌های كنترل و كاهش در آینده)…….131

4-4-1- چالش در سطح خرد (مشكلات در سطح فردی و خانوادگی)………… 131

4-4-2- چالشها در سطح میانه (موانع در سطح سازمان های مسئول و نهادهای اجرایی و…)……….132

4-4-3- چالشها در سطح كلان…………………………………. 133

4-5- سیاستها و خط مشی‌های وزارت رفاه و تأمین اجتماعی در خصوص كنترل و پیشگیری از بزهكاری……134

4-5-1- رویكرد وزارت رفاه و تأمین اجتماعی به پیشگیری اولیه از بزهكاری……….. 134

4-5-1-1- اولویت ارتقای رفاه و پیشگیری از مشكلات اجتماعی بر كنترل و كاهش مشكلات اجتماعی……..135

4-5-1-2- برنامه‌های ارتقای كیفیت زندگی و رفاه اجتماعی در آحاد جامعه با رویكرد پیشگیری اولیه……….136

4-5-1-2-1- آموزش مهارتهای زندگی اجتماعی………………………………… 136

4-5-2- تأكید بر مقتدرسازی فردی (روانشناختی) و سازمانی……………… 137

4-5-2-1- اطلاع‌رسانی و حساس‌سازی در زمینه پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و خطرات ناشی از آن……….138

4-5-2-2- تقویت ساختاری دستگاه‌های دولتی و غیردولتی فعال در زمینه‌ی كاهش و كنترل مشكلات و آسیبهای اجتماعی……..138

4-5-3- تأكید بر افزایش و بهبود كیفیت حمایتهای اجتماعی………………. 139

4-5-4- تأكید بر كاهش فشارهای اجتماعی…………………….. 140

4-5-5- تأكید بر برنامه‌های مشاركت طلبانه و مبتنی بر اجتماعات محلی………… 140

4-5-5-1- اركان توسعه مشاركتی عبارتست از………………………………..140

4-6-رویكرد وزارت رفاه و تأمین اجتماعی به پیشگیری ثانویه از بزهكاری………..141

4-6-1- اولویت توانمند سازی بر حمایت صرف از گروه‌های آسیب‌دیده اجتماعی و در معرض آسیب……141

4-6-2- اهداف وزارت رفاه از توانمندسازی………143

4-6-3- برنامه ملی پیشگیری ثانویه از مشكلات اجتماعی در گروه‌های در معرض خطر با نظارت وزارت رفاه……..143

4-6-3-1- ساماندهی افراد شناسایی شده و ایجاد تشكل………………………143

4-6-4- رویكردهای توانمندسازی…………………………………. 144

4-7- رویكرد وزارت رفاه و تأمین اجتماعی در پیشگیری ثالث از بزهكاری…………..144

4-7-1- برنامه‌های كنترل و پیشگیری ثالث مشكلات اجتماعی گروه‌های آسیب‌دیده اجتماعی و بازتوانی آنها……..145

4-7-1-1- طرح اول………………………………… 145

4-7-1-1-1- خدمات ارائه شده توسط همیاران سلامت روانی و اجتماعی سازمان بهزیستی كشور……. 146

4-7-1-1-2- نقش سلامت روان در ظهور رفتارهای پرخطر……………………. 146

4-7-1-2- طرح دوم………………………………… 147

4-7-1-2-1- طرح دادگاه مدار برای معتادان……………………………….. 148

4-7-1-2-2- ترك اعتیاد به روش بستری………………………………… 148

4-7-1-2-3- ترك اعتیاد به روش اجتماع درمان ‌مدار………………………………… 149

نتیجه و پیشنهادات…………………………………… 150

نتیجه………………………………… 151

پیشنهادات………………………………….. 153

پیشنهاد به وزارت رفاه تأمین اجتماعی…………………………………. 154

قانون ساختار نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی…………………………………. 155

منابع و مآخذ…………………………………. 175

الف: كتب فارسی…………………………………. 175

ب: مقالات………………………………….. 176

ج: قوانین…………………………………. 177

Abstract…………………………………

چکیده:

پایان‌نامه حاضر به بررسی ضرورت توجه سایر حوزه‌های مؤثر در پیشگیری از وقوع جرم در تعامل با قوه قضائیه می‌پردازد. یكی از این حوزه‌ها توجه به نقش وزارت رفاه و تأمین اجتماعی در پیشگیری از وقوع جرم می‌باشد. محور قرار دادن برنامه‌ها و طرح‌هایی كه وزارت رفاه و تأمین اجتماعی به موجب قوانین و آیین نامه‌ها و دستورالعمل‌ها به منظور پیشگیری از بزهكاری انجام می‌دهند و نیز پاسخ‌گویی به این سؤالات كه این وزارتخانه چگونه و با الهام از كدام مدل پیشگیری در امر پیشگیری از بزهكاری نقش ایفا می نماید و دیگر اینكه وزارت رفاه در راستای پیشگیری از بزهكاری زنان و كودكان و طلاق و اعتیاد چه برنامه‌ها تدوین و ارائه می کند از جمله اهدافی است كه پایان‌نامه مذكور در راستای پاسخ به آنها تدوین شده با توجه به اینكه ماهیت تحقیق توصیفی- تحلیلی می‌باشد برای جمع‌ آوری اطلاعات موردنیاز، از روش میدانی و كتابخانه‌ای استفاده شده است.

با بررسی قوانین و آیین‌نامه كه تشریح كننده فعالیتهای وزارت رفاه و تأمین اجتماعی می‌باشد این نتیجه حاصل گردید كه این وزارتخانه در رهگذر برنامه‌های راهبردی خود و با رویكرد حمایتی، اصلاحی و با الهام پیشگیری سه مرحله‌ای (اولیه- ثانویه- ثالث) بلندمدت و كوتاه مدت و پیشگیری اجتماعی درصدد پیشگیری از بزهكاری می‌باشند. این وزارت‌خانه در راستای فعالیتهای خویش در پی آن است كه در مرحله اول افراد جامعه در دام علل و عوامل بزهكاری گرفتار نشوند و در مرحله دوم یعنی بعد از گرفتار شدن در دام علل و عوامل بزهكاری و انحراف با ارائه خدمات تخصصی درصدد رفع علل و عوامل مذكور برآید.

و در مرحله سوم یعنی بعد از ارتكاب بزه و منحرف شدن افراد جامعه، با ارائه فعالیتهای خویش سعی در جلوگیری از تكرار بزهكاری دارد.

مقدمه:

برنامه‌ریزی برای كنترل و كاهش آسیب‌های اجتماعی و جرایم از وظایف حاكمیت‌ها می‌باشد تا با اتخاذ تدابیر مناسب و تدوین برنامه‌های كاربردی بستر لازم را برای ارتقاء سلامت اجتماعی مردم و جامعه فراهم كنند. در این راستا جوامعی موفق خواهند بود كه از تمام ظرفیت‌های موجود در جامعه بهره بگیرند. كشور ما نیز از این قاعده مستثنی نبوده، نیستو نخواهد بود. گرچه در ایران در حوزه پیشگیری از وقوع جرم عمدتاً برخوردهای قهری محور مداخلات بوده است اما نتایج حاصل از آن زیاد رضایت‌بخش نبوده كه افزایش پرونده‌های قضایی افزایش تعداد زندان و غیره موید نكته فوق می باشد عمدتاً پیشگیری‌های قضایی و انتظامی بوده و همچنین پیشگیری‌های وضعی در زمینه پیشگیری از وقوع جرم مدنظر بوده كه آنها هم از فراگیری و جامعیت لازم و اثرگذاری برخوردار نبودند كه با توجه به ماهیت موضوعات اجتماعی نباید انتظار هم داشت كه در برخوردهای قضایی- انتظامی در این زمینه اثرگذاری پایدار و مستمر داشته باشد، بعنوان مثال: در ابتدای بعد از انقلاب اسلامی ایران افراد معتاد مواد مخدر اعدام می‌شدند، سؤال این است كه آیا تعداد معتاد كمتر شده است؟ آیا سن معتادین بالا رفته است؟ آیا طرحهای متعددی از قبیل: والعادیات و غیره كه كه اجرا شده است توانسته در این زمینه تأثیر پایدار و ماندگار داشته باشد قابل ذكر است كه با پیچیده‌تر شدن روابط مهاجرت بی‌رویه به شهرهای بزرگ تنوع و فراوانی آسیب‌های اجتماعی را به همراه داشته است. با توجه به آمار مراجعین به مراكز مشاوره و آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی كشور، میانگین سنی این گروه ها دچار آسیب از اواخر دهه سوم زندگی به اوایل دوره جوانی كاهش یافته است. دورانی كه هرفرد با بحران هویت مواجه شده و بیش از هر زمان دیگر آمادگی برای ابتلا به رفتارهای انحرافی را دارد فقدان برنامه و سیاست هماهنگ در زمینه آسیب‌ها و مشكلات اجتماعی، زمینه های مستعد برای افزایش شیوع و بروز مشكلات اجتماعی به دلیل جمعیت جوان كشور، و وجود پدیده‌های اجتماعی مهمی همچون مهاجرت فزاینده و شهرنشینی، گسترش مناطق حاشیه‌نشین و آمار روز افزون مشكلات اجتماعی مثل اعتیاد، جرم خشونت از دلایل مهمی هستند كه بازنگری جدی در برنامه‌های ناكارآمد گذشته و اصلاح دیدگاهی و رویكردها نسبت به مسایل اجتماعی و ارتقای فعالیت هماهنگ دستگاه ها را اجتناب ناپذیر می کند. به همین دلیل نباید از سایر ظرفیت‌ها و جنبه‌های پیشگیری از وقوع جرم غفلت كرد كه از مهمترین آنها می‌توان به پیشگیری اجتماعی اشاره و توجه كرد كه بدون شك با توجه به ماهیت اجتماعی موضوعات اجتماعی تقویت این جنبه می‌تواند بسیار مؤثر باشد. البته این پایان‌نامه به معنای این نیست كه سایر جنبه‌ها نباید مدنظر باشند كه منظور این است كه اولین و آخرین اقدامات در این زمینه نباید صرفاً انتظامی و قضایی باشد.

در این اثر تلاش بر این بوده است كه به توضیح و تحلیل یكی از وظایف وزارت رفاه و تأمین اجتماعی بر اساس اصول 21 و 29 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، در چارچوب سند چشم‌انداز توسعه به ویژه ماده 97 و همچنین مواد 1، 4، 5، 6، 8، 9، 15، 16 قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی كه زمینه‌سازی برای تحقق اصول فراگیری، جامعیت، بسط پوشش بیمه، حمایتی و امدادی كشور و ایجاد هماهنگی و برنامه‌های اجرای قلمروهای سه‌گانه نظام جامع تأمین اجتماعی پرداخته و همچنین به بررسی شرایط موجود وزارت رفاه و تأمین اجتماعی و برنامه راهبردی تهیه شده شامل: مأموریت، چشمه انداز، شاخص تحقق آن، ارزشها، ذینفعان موضوعات استراتژیک و توصیف اهداف میان مدت و راهبردهای دین اهداف و اینكه در آینده می‌خواهد به چه نقطه برسد و راهبردهای مناسب در جهت رسیدن به این دورنما و سازمانها و نهادهایی كه در حوزه رفاه و تأمین اجتماعی فعالیت می‌كنند پرداخته شده است.

این اثر در چهار فصل تنظیم شده است، فصل اول (كلیات) كه در آن به طرح موضوع، اهمیت موضوع، هدف تحقیق، سؤالات و فرضیه‌های تحقیق پرداخته شده است و فصل دوم به مباحثی همچون مفهوم پیشگیری،‌ معانی لغوی و تعریف و انواع و فایده پیشگیری در فصل سوم به ساختار و بررسی اهداف تشكیل وزارت رفاه و تأمین اجتماعی در پیشگیری از جرم مورد بررسی قرار گرفته.

در هرصورت با وجود تلاش‌های زیاد پژوهشگر، این اثر خالی از نقص و كاستی نمی‌باشد كه البته نكات فوق و مثبت آن را مدیون اساتید محترم می‌باشد و نكات ضعف و كاستی آن به نگارنده اثر برمی‌گردد.

فصل اول: کلیات

1-1- طرح موضوع

مسئله بزهكاری و انحراف اطفال و نوجوانان از دیرباز در جامعه بشری مورد توجه اندیشمندان بوده است همزمان با گسترش انقلاب صنعتی وسعت دامنه نیازمندیها، محرومیت‌هایخاص از عدم امكان تأمین خواستها و احتیاجات زندگی موجب توسعه و دامنه‌دار فساد، عصیان، دزدی و… در اطفال و نوجوانان شده است.

هرروز صفحه حوادث از متنوع‌ترین صفحات روزنامه‌ها است كه خوانندگان بسیاری دارد. آمار جرم و جنایت خشونت، طلاق و… بی‌محابا در آنها نوشته می‌شود. برخی از دانشمندان عوامل محیطی و اجتماعی را منشأ جرم تلقی كردند. لذا این‌گونه مسایل امروزه برای كشور ما هم مطرح است و آثار مهلت آنها در سیمای جامعه آشكار است كودكان و نوجوانان سرمایه‌های جامعه هستند و سلامت روح و جسم آنها تضمین كننده سلامت جامعه آینده است.

با عنایت به نكته فوق پیشگیری از بزهكاری و انحراف اطفال و نوجوانان در حقوق ایران وجاهت قانونی دارد چرا كه خبرگان قانون اساسی و قانونگذار در افكار حقوق جزا مبانی قانون پیشگیری از جرم را پیش‌بینی كرده‌اند.

قطعاً پیشگیری از وقوع جرم در كاهش جرایم، بستن مفاسد جرم‌زا و كاهش ورودی پرونده‌ها بسیار مؤثر است اما مسلماً حركت در این مسیر نیازمند همكاری مشترك سه قوه است تا نتیجه مطلوب در پیشگیری از وقوع جرم حاصل شود.

درك این واقعیت كافی است تا نیاز به تحقیق جامعی كه نقش وزارت رفاه و تأمین اجتماعی كه به مثابه اصلی‌ترین و تأثیرگذارترین نهاد جامعه مدرن در زمینه رفاه و مسائل اجتماعی است و نقش مؤثری در پیشگیری از جرم دارد گردآوری نموده و به تجزیه و تحلیل آن بپردازد.

در این تحقیق سعی شده تا تمامی راهبرها و سیاستها و برنامه‌هایی كه وزارترفاه و تأمین اجتماعی در مقوله پیشگیری از جرم بكار برده را به صورت یكجا در دسترس علاقمندان و پژوهشگران قرار گیرد.

2-1- پیشینه تحقیق

تاكنون تحقیقی به عنوان «نقش وزارت رفاه و تأمین اجتماعی در پیشگیریاز جرم» وجود نداشته و یا حداقل نگارنده علیرغم تفحص موفق به پیدا كردن آن نشده است.

فقدان چنین تحقیق خود حاكی از ضرورت انجام آن است. در موضوع پیشگیری از جرم كتابها و مقالاتی تدوین شده است اما هیچ‌یک از این كتب و مقالات به بررسی نقش این وزارتخانه در پیشگیری از جرم نپرداخته است.

3-1- اهداف تحقیق

هدف از ارائه این اثر گردآوری و جمع‌بندی جامع و تحقیق و علمی و در عین حال مختصر از برنامه‌های پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی وزارت رفاه و تأمین اجتماعی از ابتدا تاكنون است.

اگرچه علم پیشگیری از جرم تاریخچه بسیار كوتاهی دارد ولی به سبب اهمیت مسئله از یک سو و از سوی دیگر به علت تحولی مبتنی بر علم در حال تكامل پیشگیری از حساسیت بسیاری برخوردار است با عنایت به این نكته موضوع پایان‌نامه‌ام را «نقش وزارت رفاه و تأمین اجتماعی در پیشگیری از جرم» قرار داده‌ام و خواست قلبی‌ام این بوده كه یادآور تكالیف و خدمات این وزارتخانه در برابر مردم باشم.

امروزه حوزه کاربرد فناوری اطلاعات تقریبا به تمامی جنبه­ های زندگی انسان سایه کشیده شده است. سازمان­های تجاری نیز از این قاعده مستثنی نبوده و خصوصا در دو سه دهه­ اخیر، سازمان­های مختلف از بزرگ و کوچک در جهت نیل به اهداف استراتژیک خود از فناوری اطلاعات بهره کافی برده­اند. سیستم­های اطلاعاتی راهبردی به آن دسته سیستم­هایی اطلاق می­ شود که بر کاربرد سیستم­های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات در فرایند مدیریت راهبردی در سازمان­های تجاری متمرکزند. هدف این سیستم­ها کمک به سازمان­ها به منظور تحقق اهداف رقابتی یا سایر هدف­های راهبردی آن­ها و در کل ارتقا، پیشبرد و بهبود سازمان­ها می­باشد. بنابراین یک سیستم اطلاعاتی در صورتی استراتژیک خواهد بود که در راستای اهداف کلان و استراتژی­ های سازمان ایجاد شده باشد. این استراتژی­ها سازمان سمت و سوی حرکت سازمان را تعیین نموده و سازمان را در راستای حرکت از وضع موجود به وضع مطلوب یاری می­ کنند. اما ورای چگونگی این حرکت به سوی وضع مطلوب، تعیین خود آن وضعیت و ترسیم وضعیت موردانتظار سازمان و فرموله نمودن آن به گونه­ ای مناسب و درخور، نیازمند مهارت و تخصص مدیریتی ویژه­ای بوده و فرایند پیچیده و دشواری است که مدیران به خصوص در سازمان­های بزرگ و اطلاعات محور امروزی، در انجام آن با چالش­های جدی مواجه هستند. یکی از راهکارهایی که برای مواجهه با این چالش­ها پیشنهاد شده است، استفاده از مفاهیم سیستم­های چندعاملی در حوزه­ سیستم­های اطلاعاتی راهبردی است. یک سیستم چندعاملی سیستمی است متشکل از گروهی از عامل­ها که قادرند با یکدیگر تعامل داشته و به منظور حل مسئله به صورت غیرمتمرکز، در یک محیط توزیع شده با یکدیگر همکاری نمایند. عامل­ها و سیستم­های چندعاملی خود دارای انواع متفاوت با کارکردهای مختلفی می­باشند و به­خاطر ماهیت ساختاری خاص خود، گزینه مناسبی جهت شبیه­سازی سیستم­های اطلاعاتی به ویژه در سطوح کلان می­باشند. در این پژوهش سعی بر آن است که روشی به منظور طراحی وضعیت موردانتظار سازمان در سیستم­های اطلاعاتی استراتژیک بر اساس عامل­های هوشمند ارائه شود. بدین منظور ابتدا بایستی چهارچوب مناسبی جهت نگاشت مفاهیم و موجودیت­های سیستم­های اطلاعاتی استراتژیک و سیستم­های چندعاملی انتخاب شده و سپس با توجه به آن روشی جهت فرموله­کردن اهداف سازمان، تعیین فاکتورهای مؤثر در وضعیت موردانتظار با نگاهی آینده­نگر به کمک عامل­های هوشمند پیشنهاد شده و به کمک پرسشنامه و توسط جمعی از خبرگان، مدل ارائه شده اعتبارسنجی گردد.

کلیدواژه ­ها: سیستم­های اطلاعاتی استراتژیک، سیستم­های چندعاملی، عامل­های هوشمند، طراحی وضعیت موردانتظار سازمان ، طرح­ریزی سناریوهای آینده

فهرست مطالب

 

1. مقدمه و کلیات پژوهش . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

1.1.        مقدمه 2

1.2. تعریف مسئله …… 4

1.3. ضرورت تحقیق …… 8

2. ادبیات پژوهش . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

2.1. مقدمه . 13

2.7. وضعیت موردانتظار 14

2.8. تفاوت وضعیت موردانتظار و چشم انداز 15

2.14. سیستم های اطلاعاتی استراتژیک 19

2.15. سیستم های چندعاملی 22

2.16. تعریف عامل 26

2.17. عامل هوشمند 28

2.18. ارتباط سیستم اطلاعاتی استراتژیک و سیستم چندعاملی 33

2.19. کارهای پیشین 35

2.20. نتیجه گیری 38

3. چارچوب مدل ترسیم وضعیت موردانتظار توسط عامل های هوشمند . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .41

3.1. مقدمه . 41

3.2. چارچوب مدل پیشنهادی 41

3.3. متدلوژی پرامتئوس  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47

3.3.1. فاز مشخصات سیستم 50

3.3.2. فاز طراحی ساختاری 52

3.3.2.1. عامل انطباق دهنده رسالت و چشم انداز 57

3.3.2.2. عامل مراقب PESTEL 61

3.3.2.3. عامل تحقیق و توسعه 65

3.3.2.4. عامل تنظیم کننده منابع انسانی 67

3.3.2.5. عامل تحلیلگر بازار 69

3.3.2.6. عامل مسئول تدارکات …… 73

3.3.2.7. عامل تحلیل گر ذینفعان …… 75

3.3.2.8. عامل ناظر محصولات و خدمات …… 78

3.3.2.9. عامل ناظر مالی …… 81

3.3.2.10. عامل ترسیم گر وضعیت موردانتظار …… 83

3.3.3. فاز طراحی جزئیات …… 88

3.3.3.1. ساختار عامل انطباق دهنده رسالت و چشم انداز 89

3.3.3.2. ساختار عامل مراقب PESTEL 91

3.3.3.3. ساختار عامل تحقیق و توسعه 92

3.3.3.4. ساختار عامل تنظیم کننده منابع انسانی …… 94

3.3.3.5. ساختار عامل تحلیلگر بازار …… 95

3.3.3.6. ساختار عامل مسئول تدارکات …… 97

3.3.3.7. ساختار عامل تحلیلگر ذینفعان …… 98

3.3.3.8. ساختار عامل ناظر محصولات و خدمات …… 100

3.3.3.9. ساختار عامل ناظر مالی 103

3.3.3.10. ساختار عامل ترسیمگر وضعیت موردانتظار 104

3.3. اشاره ای به نحوه پیاده سازی …… 107

3.4. نتیجه گیری 118

4.تجزیه و تحلیل داده ها، نتیجه گیری و پیشنهادات . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120

4.3. مقدمه .. 120

4.4. روش پژوهش و جمع آوری داده ها 120

4.5. روایی و پایایی پرسشنامه 121

4.5.3. روش آلفای کرونباخ …… 122

4.6. آنالیز و تجزیه و تحلیل داده ها 124

4.7. جمع بندی و نتیجه گیری 137

 

4.8. پیشنهادات و کارهای آینده 138

 

فهرست شکل­ها

شکل ‏1‑1 معماری مبتنی بر عامل های هوشمند برای سیستم های اطلاعاتی استراتژیک ]1[ 6

شکل ‏2‑1 فرایند توسعه معماری محور سیستم های چندعاملی ]65[ 37

شکل ‏3‑1 شمای یک عامل هوشمند در ABMS [60] 43

شکل ‏3‑2 – توپولوژی های مختلف برای ارتباطات میان عاملی در ABMS [61] 44

شکل ‏3‑3 – شمای چارچوب پیشنهادی 46

شکل ‏3‑4 عامل انطباقدهنده رسالت و چشمانداز 59

شکل ‏3‑5 عامل مراقب PESTEL 64

شکل ‏3‑6 عامل تحقیق و توسعه 66

شکل ‏3‑7 عامل تنظیم کننده منابع انسانی 69

شکل ‏3‑8 عوامل مؤثر بر بازار محوری [69] 70

شکل ‏3‑9 عامل تحلیلگر بازار 71

شکل ‏3‑10 عامل مسئول تدارکات 74

شکل ‏3‑11 عامل تحلیلگر ذینفعان 78

شکل ‏3‑12 عامل ناظر محصولات و خدمات 80

شکل ‏3‑13 عامل ناظر مالی 82

شکل ‏3‑14 ترسیم سناریوهای محتمل آینده و رویدادهایی که به آن وقوع هر یک منجر خواهد شد  [2] 85

شکل ‏3‑15 آزمودن وضعیت موردانتظار (آینده مرجح) با سناریوهای آینده محتمل [2] 86

شکل ‏3‑16 عامل ترسیمگر وضعیت موردانتظار 87

شکل ‏3‑17 ساختار عامل انطباق دهنده رسالت و چشم انداز 90

شکل ‏3‑18 ساختار عامل مراقب PESTEL 91

شکل ‏3‑19 ساختار عامل تحقیق و توسعه 93

شکل ‏3‑20 ساختار عامل تنظیم کننده منابع انسانی 95

شکل ‏3‑21 ساختار عامل تحلیلگر بازار 96

شکل ‏3‑22 ساختار عامل مسئول تدارکات 98

شکل ‏3‑23 ساختار عامل تحلیلگر ذینفعان 100

شکل ‏3‑24 ساختار عامل ناظر محصولات و خدمات 102

شکل ‏3‑25 ساختار عامل ناظر مالی 103

شکل ‏3‑26 ساختار عامل ترسیمگر وضعیت موردانتظار 105

شکل ‏3‑27 بخش اول از کلاس دیاگرام چارچوب پیشنهادی 108

شکل ‏3‑28 کلاس Intelligent Agent 109

شکل ‏3‑29 کلاس Mission and Vission Adaptor 110

شکل ‏3‑30 کلاس PESTEL Watcher 111

شکل ‏3‑31 کلاس Market Analyzer 112

شکل ‏3‑32 کلاس Product and Services Supervisor 113

شکل ‏3‑33 کلاس Financial Supervisor 113

شکل ‏3‑34 کلاس Stakeholder Analyzer 113

شکل ‏3‑35 کلاس Human Resource Regulator 114

شکل ‏3‑36 کلاس Desired Situation Designer 114

شکل ‏3‑37 کلاس دیاگرام کلی چارچوب پیشنهادی 115

شکل ‏3‑38 کد کلاس IntelligentAgent به زبان جاوا 116

شکل ‏3‑39 کد کلاس DesiredSituationDesigner به زبان جاوا 117

 

 

 

فهرست نمودارها

نمودار ‏4‑1 – دسته بندی خبرگان از لحاظ جنسیت 126

نمودار ‏4‑2 – دسته بندی خبرگان از منظر مرتبه علمی 126

نمودار ‏4‑3-  دسته بندی خبرگان بر اساس رشته تحصیلی 126

نمودار ‏4‑4 – مقایسه نتایج ارزیابی کلی مدل پیشنهادی 128

نمودار ‏4‑5- ارزیابی میزان مناسب بودن کلی مدل توسط خبرگان 128

نمودار ‏4‑6 – ارزیابی درستی طراحی عامل های هوشمند توسط خبرگان 128

نمودار ‏4‑7 – ارزیابی میزان صحت ارتباط بین عامل ها توسط خبرگان 129

نمودار ‏4‑8 – ارزیابی میزان مناسب بودن روش های بکار گرفته شده در مدل توسط خبرگان 129

نمودار ‏4‑9 – ارزیابی درست و منطقی بودن کلی مدل توسط خبرگان 129

نمودار ‏4‑10 – ضریب آلفای کروباخ هر یک از عامل های هوشمند در چارچوب پیشنهادی 131

نمودار ‏4‑11 – درصد فراوانی آمار خبرگان پیرامون مناسب یا نامناسب بودن عامل ها در مدل پیشنهادی 131

نمودار ‏4‑12 – ضریب آلفای کرونباخ مشخصه های عامل انطباق دهنده رسالت و چشم انداز 134

نمودار ‏4‑13- ضریب آلفای کرونباخ مشخصه های عامل مراقب PESTEL 135

نمودار ‏4‑14 – ضریب آلفای کرونباخ مشخصه های عامل تنظیم کننده منابع انسانی 135

نمودار ‏4‑15 – ضریب آلفای کرونباخ مشخصه های عامل تحلیلگر بازار 135

نمودار ‏4‑16 – ضریب آلفای کرونباخ مشخصه های عامل تحلیلگر ذینفعان 136

نمودار ‏4‑17 – ضریب آلفای کرونباخ مشخصه های عامل ناظر محصولات و خدمات 136

نمودار ‏4‑18 – ضریب آلفای کرونباخ مشخصه های عامل ناظر مالی 136

نمودار ‏4‑19 – ضریب آلفای کرونباخ مشخصه های عامل ترسیم گر وضعیت موردانتظار 137

 

فهرست جداول

جدول 1 – فراوانی متغیرهای جمعیت شناختی 125

جدول 2 – ارزیابی بخش اول پرسشنامه چارچوب پیشنهادی 127

جدول 3-  ارزیابی بخش دوم پرسشنامه چارچوب پیشنهادی 130

جدول 4- ارزیابی تفکیکی شاخص های هر یک از عاملهای مدل پیشنهادی 131

1.1.        مقدمه

امروزه حوزه کاربرد فناوری اطلاعات تقریبا به تمامی جنبه­ های زندگی انسان سایه کشیده شده است. سازمان­های تجاری نیز از این قاعده مستثنی نبوده و خصوصا در دو سه دهه­ اخیر، سازمان­های مختلف از بزرگ و کوچک در جهت نیل به اهداف استراتژیک خود از فناوری اطلاعات بهره کافی برده­اند. سیر تکامل فناوری اطلاعات در سازمان­ها را تا به امروز می­توان به سه دوره تفکیک نمود: سیستم­ها پردازش اطلاعات (DP)، سیستم­های مدیریت اطلاعات (MS) و سیستم­های اطلاعاتی راهبردی (SIS) که دو مورد اول در حقیقت زیرمجموعه ­ای از مورد سوم می­باشند. سیستم­های اطلاعاتی راهبردی به آن دسته سیستم­هایی اطلاق می­ شود که بر کاربرد سیستم­های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات در فرایند مدیریت راهبردی در سازمان­های تجاری متمرکزند. هدف این سیستم­ها کمک به سازمان­ها به منظور تحقق اهداف رقابتی یا سایر هدف­های راهبردی آن­ها و در کل ارتقا،  پیشبرد و بهبود سازمان­ها می­باشد. بنابراین یک سیستم اطلاعاتی در صورتی استراتژیک خواهد بود که در راستای اهداف کلان و استراتژی­ های سازمان ایجاد شده باشد[56]. این استراتژی­ها سازمان سمت و سوی حرکت سازمان را (با توجه به چشم­انداز کلی آن) تعیین نموده و سازمان را در راستای حرکت از وضع موجود به وضع مطلوب یاری می­ کنند [1].

برای حرکت به سمت وضعیت موردنظر و حتی پیش از آن برای برنامه ­ریزی به­منظور شروع این حرکت، بیش از هر چیز ترسیم وضعیت موردانتظار ضروری به نظر می­رسد و برای ترسیم این وضعیت­، یکی از روش­های مرسوم، استفاده از طرح­ریزی سناریو محور[1] است، بدین معنا که با ترسیم برخی حالت­های محتمل برای آینده سازمان، ضمن چاره­جویی برای مواجهه با هر یک از آن حالات، برترین حالت را به عنوان وضعیت ایده­آل درنظر بگیریم. پژوهش­های بسیاری که در طی سالیان اخیر در این خصوص صورت پذیرفته، ثابت کرده است که می­توان آینده یک سازمان را با توجه به ساختار و نحوه عملکرد هر یک از اجزای آن شکل داد و در واقع به جای موضع واکنشی، از یک موضع سازنده برای مواجهه با چالش­های پیش روی سازمان در مسیر نیل به منظر برازنده بهره جست.

اما ترسیم یک منظر برازنده برای سازمان آنقدرها که شاید در نگاه اول به نظر برسد، ساده نیست. بلکه ترسیم آن نیازمند اجماع طیف وسیعی از دانش­ها از حوزه های گوناگون اعم از مدیریت استراتژیک، آینده­پژوهی، هدف­گذاری، سناریوسازی و غیره است که بایست به منظور طراحی یک آینده مطلوب برای سازمان به صورت همزمان و همروند مدنظر قرار گرفته و در انجام محاسبات و تجزیه تحلیل داده ­ها جهت تدوین استراتژی­ های و تعیین اهداف کلان سازمان به طور مناسب و متناسب با اهمیتشان منظور شوند. شاید انجام چنین محاسبات پیچیده و کلانی که در آن بایست به عوامل بسیار بسیار زیاد، متنوع، متغیر، نامتجانس و از دامنه­های گوناگون توجه شود، در اکثر موارد و خصوصا در مورد سازمان­های بزرگ و دارای ساختار و ساز و کار پیچیده از حد توان ذهنی بشر خارج باشد، لذا در دهه­های اخیر و با پیدایش و گسترش حوزه­ جدیدی در علوم کامپیوتر تحت عنوان هوش مصنوعی، ایده­هایی در به­ کارگیری این شاخه از دانش در انجام محاسبات فوق الذکر مطرح شده و مورد بررسی قرار گرفته­اند[55]و]59[.

سیستم­های چندعاملی[2] یکی از زیرمجموعه­های این حوزه است که هدف اصلی آن حل مسائلی است که به دلایلی از قبیل پیچیدگی مسئله، یا در دسترس نبودن کامل محیط موردنظر، یا عدم قطعیت موجود در سیستم و یا دلایل دیگری از این قبیل، توسط یک عامل منفرد (دست کم به سادگی و در زمان قابل قبول) قابل حل نیستند. عامل­ها، به عنوان یکی از اجرای اصلی سیستم­های چندعاملی، موجودیت­هایی مستقل، خودمختار، هدفمند، با قابلیت­های معمولا قوی در برقراری ارتباط با سایر عامل­ها و نیز قابلیت تعامل اجتماعی می­باشند که دارای یک واحد تصمیم­گیر مجزای داخلی هستند که آن عامل را در جهت رسیدن هر چه سریع­تر و بهتر به اهداف طراحی مدنظر طراح عامل یاری می­ کند. همچنین معمولا عامل­ها از سطحی از هوشمندی برخوردارند که گرچه در مورد هر عامل منفرد ممکن است قابل توجه نباشد، ولی در کل سیستم را به طرز محسوسی در تحقق هدف کلی آن یاری خواهد کرد. مجموع اهداف عامل­ها به گونه­ ایست که یک هدف کلی و نهایی را  برای سیستم تأمین می­ کند و این اهداف خرد مسلما نبایست با هدف کلی سیستم متناقض باشند.

در این پژوهش قصد داریم به کمک عامل­های هوشمند، راهکاری به منظور ترسیم وضعیت موردانتظار سازمان توسط سیستم­های چندعاملی ارائه کنیم.

 

1.2.        تعریف مسئله

از دهه­ 1980 در علم مدیریت، نگرش مبتنی بر ویژگی­های فردی و رفتاری رهبر، جای خود را به تعیین یک چشم­انداز جامع و دقیق از سوی رهبران رده بالای سازمان داد. این جایگزینی به خصوص برای سازمان­هایی که مکررا دستخوش تغییر هستند، بسیار حائز اهمیت بود. بنابراین چشم­انداز سازمان که تا آن زمان بیشتر جنبه­ تشریفاتی و شعارگونه داشت، به تدریج در علم رهبری[3] از اهمیت و جایگاه ویژه­ای برخوردار شد که می­توانست به عنوان ابزار تأثیرگذاری در دست رهبر سازمان مورد استفاده قرار گیرد. علاوه بر آن وجود یک چشم­انداز مشترک[4] در میان اعضای سازمان، می ­تواند به هماهنگی بهتر اعضا در راستای تحقق اهداف سازمان و ایجاد یک مزیت رقابتی در مقایسه با سازمان­های فاقد اینگونه چشم­اندازها، منجر شود. بسیاری از محققین در حوزه رهبری، داشتن چشم­انداز مناسب را برای رهبری اثربخش بسیار ضروری دانسته و آن را لازمه­ی پیاده­سازی استراتژی­ها در سازمان و از ابزار مدیریت استراتژیک می­دانند. چشم­انداز در حقیقت منظر برازنده­ی[5] سازمان را در یک افق معمولا درازمدت ترسیم می­ کند و سازمان را در گذر زمان به سوی این آینده پیش­رو رهنمون می­ شود. چشم­انداز خود می ­تواند دارای سطوح و مراحل متفاوتی باشد که هر مرحله بیانگر یک وضعیت ایده­آل برای سازمان در یک برهه زمانی مشخص است. اما چگونگی طراحی این وضعیت­ها نیازمند داشتن دانشی وسیع در حوزه هایی متفاوت و متنوع است که شاید از حیطه توانایی­های یک فرد یا حتی یک گروه از مدیران خارج باشد، لذا نیاز به ایجاد ابزار و راهکارهای منسجمی به منظور انجام این مهم در سازمان­ها امروزه و با توجه به حرکت سازمان­ها به سوی استفاده راهبردی از اطلاعات،­ بیش از هر زمان دیگری احساس می­ شود.

مفهوم سیستم­های چندعاملی که در یکی دو دهه­ گذشته به طرز چشم­گیری گسترش یافته و در شاخه­های مختلف علوم و فنون رسوخ کرده است، به عنوان ابزار مناسب و قدرتمندی در مدل­سازی سیستم­های اجتماعی به کار گرفته شده و کارایی خود را در شبیه­سازی این دسته از سیستم­ها به اثبات رسانیده است. بنابراین ما در این پایان نامه برآنیم تا به کمک سیستم­های چندعاملی و مفهوم عامل­های هوشمند، و از طریق وارد نمودن مفاهیمی همچون آینده پژوهی[6]، طرح­ریزی سناریو[7]، تنظیم هدف[8] و غیره، وضعیت موردانتظار سازمان را در یک سیستم اطلاعاتی استراتژیک به نحو بهینه و با درنظر گرفتن فاکتورها و متغیرهای مختلف درون و برون­سازمانی، طراحی و ارائه کنیم. نتایج این پژوهش می ­تواند به مدیران رده­بالای سازمان در تصمیم­ گیری­ های مهم و کلیدی و ترسیم استراتژی­ های موردنیاز کمک شایانی نماید.

اما برای شرح صورت مسئله ابتدا بایست به بررسی مختصر مدلی بپردازیم که توسط اکبرپور و همکاران ارائه شده]1[ و یک سیستم اطلاعاتی استراتژیک را به کمک مفاهیم مطروحه در سیستم­های چندعاملی و با بهره گرفتن از عامل­های هوشمند مدل نموده است (شکل ‏1‑1).

در این معماری،  عناصر سیستم اطلاعاتی راهبردی سازمان در قالب عامل­هایی با ویژگی­های خاص خود، مدل شده ­اند (هر یک از باکس­های خاکستری رنگ نشانگر یک عامل هوشمند در این معماری می­باشد) و هر یک وظایف مشخص و متمایزی را برعهده دارند.

فهرست مطالب

چکیده

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….1

فصل اول کلیات تحقیق

بیان مسئله………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….3

اهمیت وضرورت تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………..4

اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..4

پرسشهای تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………….4

فرضیه ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….5

فصل دوم

پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………………7

وجه تسمیه گنجان…………………………………………………………………………………………………………………………………………….8

موقعیت جغرافیایی……………………………………………………………………………………………………………………………………………..8

محله های مسکونی کشاورزی…………………………………………………………………………………………………………………………10

رودخانه های فصلی………………………………………………………………………………………………………………………………………….10

سابقه و بیوگرافی ایل شمس الدینی آداب و رسوم گله داری در عشایر گنجان…………………………………………….11

جاهای دیدنی روستای نمونه گنجان………………………………………………………………………………………………………………14

فصل سوم

روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….22

جمع آوری اطلاعات…………………………………………………………………………………………………………………………………………22

تجزیه وتحلیل اطلاعات……………………………………………………………………………………………………………………………………22

فصل چهارم

بخش اول

توضیح در مورد فرهنگ عامیانه وتاریخچه آن………………………………………………………………………………………………24

مراسم واعیاد…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….25

عقاید و باورها…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..38

بازیهای محلی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..53

نان ها وغذاهای محلی……………………………………………………………………………………………………………………………………..56

پوشاك………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………60

بخش دوم

دوبیتی های محلی…………………………………………………………………………………………………………………………………………..64

لالایی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….98

آبادون ها………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..104

ضرب المثل به ترتیب حروف الفبا………………………………………………………………………………………………………………..118

چیستان ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..129

داستان…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..132

بخش سوم

اصطلاحات محلی

همخوان ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….148

الف…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………153

ب…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..157

پ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………160

 

ت……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………164

ج…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….167

چ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………170

ح……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………172

خ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………173

د…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….175

ر……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..177

ز……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..179

س………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….181

ش………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….185

ص………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….187

ط……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………187

ع…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….188

غ…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….189

ف…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..189

ق……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………191

ک…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..193

گ…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..197

ل……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………201

م…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….204

ن……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………208

و……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..211

ه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..213

ی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………215

فصل پنجم نتیجه گیری

نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..218

پیشنهادها………………………………………………………………………………………………………………………………………………………219

محدودیت های پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………..219

منابع و مآخذ…………………………………………………………………………………………………………………………………………………220

 

 

 

 

 

 

 

 

تلفظ واژه ها              كلید

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

آ-   عا	â	آدم-   عادت	ژ	ž	ژاله
اً –   ع	‌a	اَبر –   عروس	ش	š	شب
ای	i	این	ع وسط و آخر	â	بعد –   وداع
او	u	بود	غ	q	غریب
-ُ	–	بُرد –   خورد	ف	f	فوت
ب	b	باد	ق	q	قاشق
پ	p	پارو	ک	k	كبوتر
ت- ط	t	تیز	گ	g	گل
ث- س ص	s	سوت	ل	l	لانه
ج	j	جارو	م	m	ماهی
چ	–	چاپ	ن	n	نان
ح	h	حال	و	v	وال
خ	x	خوب	ه غیر ملفوظ	e	رفته
د	d	داد	اِو	ew	شِو
ز-ذ-ظ-ض	z	زمین	اِی	ey	حیران
ر	r	رام	ی	y	یك

چکیده:

این پایان نامه پژوهشی است درباره فرهنگ عامه مردم منطقه گنجان، یکی از راه های شناخت فرهنگ و ادب هر قوم آشنایی با فرهنگ شفاهی آن است که مکتوب نمی شود بلکه سینه به سینه نقل می شود و فولکلور آن ملت را شکل می دهد هر چند که دامنه شناخت فرهنگ یک قوم بسیار وسیع و متنوع است بنابراین بررسی و ثبت آنان می تواند ما را به ویژگیهای اصلی آداب و رسوم ملتها رهنمون سازد.

یکی از مناطقی که تا کنون درباره ی آداب و رسوم و عناصر تشکیل دهنده ی فرهنگی آن اقدامی صورت نگرفته است محدوده منطقه گنجان از توابع شهرستان رابر می باشد که به دلیل بکر بودن و درعین حال پویایی و تنوع فرهنگی ویژگیهای خاص خود را دارد و بر این اساس موضوع فوق برای نوشتن پایان نامه انتخاب شد که مورد تأیید شورای پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بردسیر قرار گرفت این پژوهش به صورت میدانی انجام شد در تدوین آن از 3 منبع اصلی و 7 منبع فرعی استفاده شده است و دارای 238 صفحه است.

بر این اساس بنده حقیر با ملاقاتی که با بسیاری از افراد پیر و مسن منطقه داشته ام و بسیاری از آداب و رسوم این منطقه هم چنین حدود 900 کلمه از کلمات گویش منطقه گنجان را در این پایان نامه گردآوری کرده ام.

 

واژگان کلیدی در این تحقیق شامل: کلمات گنجان، فرهنگ عامه، دوبیتی، لالایی، اصطلاحات محلی می باشد.

 

مقدمه

در زمان گذشته که نیاز یک روستایی در درون روستا برطرف می شد و نیازی به ارتباط با شهر نبود اما اکنون اگر یک فرد روستایی نتواند با افراد شهرنشین ارتباط زبانی و اجتماعی برقرار کند زندگی برای او بس دشوار می گردد.

آری چنین است که لهجه ها و آداب و رسومهای محلی کم کم رنگ می بازند و دیر نپایند که نابود شوند.

اما چیزی که مسلم است این است که این آثار را ثبت و ضبط کرد و این وظیفه ی ماست که مدعیان فرهنگ و زبان فارسی هستیم.

گویش نیز نشانه ای از میراث زبانی هر جامعه به شمار می رود گویش امروزی زبانی است که اگر چه پیوند انسان ها به شمار میرفت و از لطافت و شیرنی خاصی بهره داشت معذالک در دنیای امروز در چمبر زندگی ماشینی و زبان فراگیر رسانه ای گرفتار آمده و آخرین نفس های خود را در کشور زبانی که چنان مهجور افتاده و از یاد رفته و کسی به حمایت از آن بر نمی خیزند.

در چنین وانفسایی هر گامی از سوی دلسوخته ای برداشته شود جای سپاس و تشکر فراوان است.

این تحقیق شامل 5 فصل می باشد:

فصل اول   1

1-1 .آنزیم کولین اکسیداز  2

1-1-1. معرفی آنزیم.. 2

1-1-2. تاریخچه. 2

1-1-3. واکنش آنزیمی.. 3

1-1-4. جایگاه فعال آنزیم.. 3

1-1-5. اهمیت مطالعه. 4

1-2. زیست حسگر  7

1-2-1. نسل اول.. 8

1-2-2. نسل دوم. 9

1-2-3. نسل سوم. 10

1-3. تکنیک‌های الکتروشیمیایی   10

1-3-1. ولتامتری یا آمپرومتری.. 10

1-3-2. ولتامتری چرخه‌ای.. 11

1-3-3.کرونو آمپرومتری.. 12

1-4. نانولوله‌های کربنی   13

1-4-1. معرفی.. 13

1-4-2. ساختار. 13

1-4-3. خواص ویژه نانولوله‌های کربنی.. 14

1-4-4. انواع نانولوله‌های کربنی.. 15

1-4-5. سنتز نانولوله‌های کربنی.. 19

1-4-5-1. قوس الکتریکی.. 19

1-4-5-2. سایش لیزری.. 20

1-4-5-3. رسوب دهی با بخار شیمیائی.. 21

1-4-6. خالص سازی نانولوله‌های کربنی   23

1-4-6-1. اکسیداسیون.. 23

1-4-6-2. اسید کاری.. 24

1-4-6-3.آنیل کردن.. 24

1-4-6-4. استفاده از ارتعاشات مافوق صوت.. 24

1-4-6-5. تصفیه مغناطیسی.. 25

1-4-6-6. میکروفیلتراسیون.. 25

1-4-7. عامل­دار کردن نانولوله‌های کربنی   25

1-4-7-1. ضرورت عامل­دار کردن نانولوله­ها و روش­های آن.. 26

1-4-7-2. روش‌های تائید عامل­دار شدن نانولوله‌ها 27

1-4-7-2-1. طیف سنجی رامان.. 27

1-4-7-2-2. طیف سنجیFT-IR.. 30

1-5. استفاده از مایعات یونی به عنوان پایدار کننده‌ها 31

1-6. هدف از انجام پژوهش: 34

فصل دوم. 36

مواد و روش­ها 36

 

2-1. مواد. 37

2-2. تجهیزات و دستگاه­ها: 38

2-3-1. عامل­دار کردن نانولوله‌ها 39

2-3-2. تهیه سوسپانسیون نانولوله کربنی.. 40

2-3-3. آماده سازی الکترود. 40

2-3-4. روش تثبیت… 41

2-3-5. مطالعات ولتامتری فیلم پروتئین   41

2-3-6. اندازه گیری فعالیت آنزیم   42

2-3-7. تهیه تصاویر میکروسکوپ الکترونی   43

فصل سوم. 44

نتایج.. 44

3-1. میزان عامل­دار شدن نانولوله‌ها 45

3-2. مورفولوژی سطح الکترودهای اصلاح شده با نانولوله‌ها 50

3-3 . انتقال الکترون مستقیم آنزیم روی الکترودهای اصلاح شده با نانولوله  55

3-4. میزان برگشت پذیری واکنش اکسید و احیاء آنزیم   57

3-5. میزان آنزیم الکترواکتیو روی الکترودهای اصلاح شده با نانولوله­ها 57

3-6. تثبیت موثر آنزیم بر نانولوله‌های کربنی   58

3-7. سرعت انتقال الکترون آنزیم تثبیت شده بر نانولوله و مایع یونی   61

3-8. فعالیت الکتروکاتالیزوری آنزیم روی الکترودهای اصلاح شده با نانولوله‌های کربنی   63

فصل چهارم. 66

بحث و پیشنهادات.. 66

4-1. عامل­دار شدن نانولوله­ها 67

4-2. مقایسه پارامترهای آنالیتیکی حسگرهای طراحی شده با سه نوع نانولوله کربنی   69

4-2-1. محدوده خطی.. 70

4-2-2. حساسیت… 71

4-2-3. حد تشخیص…. 72

4-3. مقایسه انتقال الکترون آنزیم   72

4-3-1. میزان آنزیم الکتروفعال تثبیت شده روی نانولوله‌های کربنی.. 73

4-3-2.ثابت سرعت ظاهری الکترون (ks) 74

4-3-3. مقایسه میزان تغییرات پتانسیل فرمال در سه نوع زیست حسگر. 75

4-4. نتیجه گیری   77

فصل اول

مقدمه

 

فصل اول

 

1-1 .آنزیم کولین اکسیداز

 

1-1-1. معرفی آنزیم

آنزیم کولین اکسیداز یکی از انواع آنزیم‌های اکسیدوردوکتاز است. اكسیدوردوكتازها، كه حدود 25% از آنزیم‌های شناخته شده را تشكیل می‌دهند، نقش مهمی در متابولیسم سلول‌های زنده ایفا می‌کنند. این گروه از آنزیم‌ها، شامل تمامی آنزیم‌هایی است كه واکنش‌های اكسیداسیون و احیاء را كاتالیز می‌کنند. از آنزیم‌های این گروه می‌توان به اكسیدازها، پراكسیدازها، دهیدروژنازها، كاتالاز و بسیاری از آنزیم‌های دیگر اشاره نمود [3]. اهمیت مطالعه اكسیـدوردوكتازها در ماهیت واکنش‌هایی است كه كاتـالیز می‌کنند. در واقع، به دلیل این که این آنزیم‌ها واکنش‌های دشواری، از قبیل اكسیداسیون و احیاء انتخابـی مولکول‌های آلی، را كاتالیز می‌کنند، در حوزه محیطی اهمیت ویژه‌ای دارند. علاوه بر این، از آنجایی كه اكسیدوردوكتازها به طور گسترده‌ای در سنتز تركیبات آلی مورد استفاده قرار می‌گیرند، در داروسازی كاربرد دارند [4-5]. از میان اكسیدوردوكتازها، اكسیدازها به دلیل اینكه از اكسیژن به عنوان عـامل اكسنده استفاده می‌کنند و نیازی به کوفاکتور ندارند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. آنزیم کولین اکسیداز که در این رساله مورد بررسی قرار گرفته است یکی از انواع اکسیدازها است.

1-1-2. تاریخچه

آنزیم کولین اکسیداز اولین بار در سال 1933 توسط برنهایم[1] در بافت حیوانی کشف شد [6]. در میان بافت‌های حیوانی، کولین اکسیداز بیشتر در کبد موش یافت می‌شود. این فرم آنزیم در کلیه نیز یافت شد، ولی در خون و ماهیچه یا قلب دیده نشد [7]. کلی[2] در سال 1952 وجود گروه پروستتیک فلاوین آدنین دی نوکلئوتید FAD)) را در این آنزیم به اثبات رساند. با وجود این که نمونه‌های اولیه کولین اکسیداز از بافت‌های حیوانی با دشواری و ناخالصی بسیار زیاد استخراج شده بود، بعدها این آنزیم از گونه‌های ریز جانداران دیگری نیز به دست آمد، که از آن جمله می‌توان به استخراج آنزیم در سال 1977 از گونه آرتروباکتر[3] اشاره کرد [8].

1-1-3. واکنش آنزیمی

آنزیم کولین اکسیداز واکنش اکسایش کولین به گلایسین بتائین را کاتالیز می­ کند. اولین بار در سال 1952 وجود گروه پروستتیک فلاوین آدنین دی نوکلئوتید (FAD) در این آنزیم به اثبات رسید. در واقع، آنزیم کولین اکسیداز با کمک گروه پروستتیک FAD خود، به صورت میانجی، سوبسترا را اکسید می‌کند. اکسایش کولین در دو مرحله انجام می‌گیرد؛ در مرحله اول با انتقال یون هیدرید ((H– از کولین به اکسیژن مولکولی سوبسترا به محصول حد واسط ) بتائین آلدئید(