چکیده

کاستی توجه یکی از شایعترین مشکلات در کودکان کم توان ذهنی است و این مسئله به آسیب های روانشناختی، تحصیلی و اجتماعی منجر می شود. کمک به کودک کم توان ذهنی جهت افزایش فراخنای توجه بسیاری از مشکلات اساسی آنان را تعدیل می کند. از بین روش های درمانی متعدد که برای مداخله در این کاستی معرفی شده اند، نمایش درمانی به عنوان شیوه ای نزدیک با طبیعت کودکان و هماهنگ با ویژگی آنان جایگاه خاصی دارد. پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی نمایش درمانی بر میزان فراخنای توجه پسران کم ­توان­ذهنی آموزش­پذیر در مقطع ابتدایی اجرا شد.در این مطالعه شبه آزمایشی با  طرح پیش آزمون – پس آزمون همراه با گروه کنترل 30 نفر (هر یک از گروه های آزمایش و کنترل 15 نفر)  از بین مدارس پسرانه دانش ­آموزان كم­توان­ذهنی با روش نمونه گیری چند مرحله ای تصادفی انتخاب شدند. سپس، با بهره گرفتن از آزمون تولوز- پیرون و خرده آزمون فراخنای توجه آزمون شناختی- تشخیصی کی فراخنای توجه دانش ­آموزان اندازه ­گیری شد. گروه آزمایش به دوگروه­ 7 و 8 نفری تقسیم شد و در 12 جلسه نمایش درمانی 45 دقیقه­ایبه مدت 6 هفته شرکت کردند و گروه کنترل مداخله ای دریافت نکرد. در پایان جلسات درمانی مجدداً آزمون تولوز- پیرون و خرده آزمون فراخنای توجه آزمون شناختی- تشخیصی کی بر روی هر دو گروه اجرا شد.داده های به دست آمده  با بهره گرفتن از تحلیل کوواریانس مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از فراخنای توجه در آزمون تولوز پیرون (049/0=p) و خرده آزمون فراخنای توجه مجموعه کی (002/0=p) بیانگر تفاوت معنادار در گروه های آزمایش و کنترل بوده است. بر مبنای یافته های به دست آمده می توان نتیجه گرفت که نمایش درمانی به عنوان روش مؤثر بر بهبود فراخنای توجه در کودکان کم توان ذهنی به شمار می رود.

کلید واژه ها: نمایش درمانی، فراخنای توجه، کم توانی ذهنی،مقطع ابتدایی

 

 

فهرست مطالب

عنوان ……………………………………………………………………………………………………………… صفحه

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1مقدمه…………………………………………………………………………………………….2

2-1بیان مسأله……………………………………………………………………………………….5

3-1اهمیت و ضرورت پژوهش …………………………………………………………………9

4-1اهداف پژوهش……………………………………………………………………………….10

الف) هدف کلی  …………………………………………………………………………………10

ب) اهداف کاربردی……………………………………………………………………………..11

فرضیه……………………………………………………….……………………………………….11

متغیرها …………………………………………………………………………………………………………………11

الف) تعاریف نظری………………………………………………………………………………12

ب) تعاریف عملی ………………………………………………………………………………..13

فصل دوم: گستره نظری و پیشینه پژوهش

1-2کم توانی ذهنی …………………………………………………………………………..15

1-1-2شیوع ……………………………………………………………………………………..17

2-1-2طبقه بندی کم توانی ذهنی ………………………………………………………… 18

1-2-1-2طبقه بندی انجمن امریکایی کم توانی ذهنی………..………………………18

2-2-1-2طبقه بندی بر اساس انتظارهای آموزش پذیری……………………………..20

3-1-2ویژگی های شناختی دانش آموز کم توان ذهنی………………………………………21

4-1-2ویژگی های عاطفی و روانی کودکان کم توان ذهنی…………………………….24

2-2 فراخنای توجه………………………………………………………………………………26

1-2-2فیزیولوژی توجه………………………………………………………………………..27

2-2-2عوامل موثر در توجه…………………………………………………………………..30

3-2-2انواع توجه……………………………………………………………………………….31

4-2-2عملکردهای توجه………………………………………………………………………33

5-2-2کمبود توجه……………………………………………………………………………………………..38

6-2-2درمان ………………………………………………………………………………………………………40

7-2-2کم توانی ذهنی و اهمیت توجه……………………………………………………42

3-2نمایش درمانی……………………………………………………………………………………………….44

1-3-2تاریخچه نمایش درمانی …………………………………………………………………………..45

1-2-3-2انجمن نمایش درمانگران بریتانیا………………………………………………………….47

2-2-3-2انجمن ملی نمایش درمانی امریکا……………………………………………..50

3-3-2ابزار نمایش درمانی…………………………………..………...………………………52

4-3-2اهداف نمایش درمانی………………………………………..………………………..58

5-3-2رویکردهای نمایش درمانی……………………………………………………………58

1-5-3-2دیدگاه انسان شناسی/آیینی جنینگز……………………………………………..59

2-5-3-2نظریه نقش رابرت لندی……………………………………………………………60

 

3-5-3-2دیدگاه پنج مرحله ای امونا……………………………………………………….61

6-3-2روان نمایش درمانی و نمایش درمانی………………………………………………62

7-3-2نمایش درمانی برای کودکان…………………………………………………………64

8-3-2نمایش درمانی در آموزش ویژه…....……………………………………………….65

9-3-2استفاده از نمایش درمانی برای افراد دارای مشکلات یادگیری…...………..67

10-3-2توجه در نمایش درمانی………………………………………………………………68

11-3-2اجزاء جلسات نمایش درمانی………………………………………………………..69

4-2بررسی متون…………………………………………………………………………………..72

1-4-2تحقیقات انجام شده داخلی……………………………………………………………72

2-4-2تحقیقات انجام شده خارجی………………………………………………………….73

فصل سوم: روش شناسی پژوهش

1-3نوع مطالعه و طرح پژوهشی……………....……………………………………………78

2-3جامعه آماری …………………………………………………………………………………78

3-3روش نمونه گیری و گروه نمونه ………………………………………………………..78

1-3-3معیارهای ورود به مطالعه ………………………………………………………………79

2-3-3معیارهای خروج از مطالعه …………………………………………………………….79

4-3ابزار پژوهش …………………………………………………………………………………79

1-4-3آزمون مربعات دنباله دار تولوز- پیرون……………………………………………79

1-1-4-3نمره گذاری و تفسیر نتایج…………………………………………………………80

2-4-3آزمون شناختی تشخیصی کی………………………………………………………..81

1-2-4-3نمره گذاری و تفسیر نتایج…………………………………………………………82

5-3روش اجرا……………………………………………………………………………………..82

1-5-3ساختار جلسات نمایش درمانی………………………………………………………..84

6-3ملاحظات اخلاقی……………………………………………………………………………85

7-3روش تجزیه و تحلیل داده ها…………………………………………………………….85

                   فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده های آماری

1-4توصیف داده ها……………………………………………………………………………..87

2-4استنباط از داده ها …………………………………………………………………………91

فصل پنجم:بحث وتفسیر

1-5بحث در چهارچوب یافته ها……………………………………………………………95

2-5نتیجه گیری نهایی ……………………………………………………………………….103

3-5محدودیت های پژوهش ……………………………………………………………….105

4-5پیشنهادات پژوهش………………………………………………………………………..106

فهرست منابع ……………………………………………………………………………………107

چکیده انگلیسی…………………………………………………………………………………122

پیوست:

محتوای جلسات نمایش درمانی……………………………………………………………..124

آزمون تولوز- پیرون…………………………………………………………………………..125

خرده آزمون فراخنای توجه مجموعه شناختی- تشخیصی کی……………………..126

 

 

 

 

فهرست جداول

عنوان ………………………………………………………………………………………….صفحه

جدول1-4 مقایسه میانگین سن در گروه های آزمایش و کنترل ……………………………………….87

جدول 2-4 مقایسه فراوانی سطوح کم توانی ذهنی در گروه های آزمایش و کنترل……………………..87

جدول 3-4مقایسه میانگین فراخنای توجه در آزمون تولوز- پیرون در گروه های آزمایش و کنترل………..88

جدول4-4مقایسه میانگین فراخنای توجه با توجه به آزمون تشخیصی کی در گروه های آزمایش و کنترل .. ……………………………………………………………………………………………………………………...89

جدول 5-4 بررسی نرمالیته متغیرهای پیوسته پژوهش…………………………………………………………91

جدول 6-4 نتایج آزمون تحلیل كوواریانس برای مقایسه میانگین فراخنای توجه (آزمون تولوز-پیرون) گروه های كنترل و آزمایش……………………………………………………………………………………………..92

جدول 7-4 نتایج آزمون تحلیل كوواریانس برای مقایسه میانگین فراخنای توجه (آزمون کی) گروه های كنترل و آزمایش…………………………………………………………………………………………………..92

 

 

فهرست نمودارها

عنوان ………………………………………………………………………………………….صفحه

نمودار 1-4 نمایش درصد سطوح کم توانی ذهنی در گروه های آزمایش و کنترل………………………..89

نمودار 2-4نمایش میانگین فراخنای توجه  گروه های آزمایش و کنترل در پیش آزمون و پس آزمون آزمون تولوز- پیرون…………………………………………………………………………………………………………….89

نمودار 3-4نمایش میانگین فراخنای توجه  گروه های آزمایش و کنترل در پیش آزمون و پس آزمون آزمون تشخیصی کی……………………………………………………………………………………………………………90

1مقدمه

تاثیر انکارناپذیر “هنر[1]” در “آموزش و پرورش” و نقش تزکیه و تهذیب اخلاقی و روانی هنر همواره مدنظر روان شناسان، روان تحلیلگران، هنرمندان و هنرشناسان فهیم قرار داشته است (عناصری، 1380). نمایش درمانی[2] یکی از تجلیات هنردرمانی خلاق است. هنردرمانی شامل کتاب درمانی[3]، حرکت/رقص[4] درمانی، موسیقی[5] درمانی، شعر[6]درمانی، روان نمایش درمانی[7] و نمایش درمانی است (لندی[8]، 2006).

ارسطو را می توان بنیان گذار استفاده درمانی از نمایش دانست؛ چنانچه وی در سده چهارم قبل از میلاد، نمایش را سبب تخلیه[9] نفس از عواطف منفی عنوان کرد (پیتروزلا[10] ،2004). ریشه نمایش درمانی به سده ی 18 و اجرای تئاتر در بیمارستان های روانی در اروپا باز می گردد. تفکر آن زمان این بود که بازی نمایش می تواند اضطراب ناشی از بیماری روانی را بهبود بخشد. در اوایل قرن بیستم، فروید و یونگ با دیدگاه ها و کارهایی در روان تحلیل گری، نظریات روان نمایش درمانی را پی بندی کردند. مورنو[11]، لابان[12] و اسلید[13] دیگر کسانی هستند که روی نمایش درمانی تاثیر گذاشته اند. سو جنینگز[14] شاید یکی از پرکارترین نویسندگان و منتقدین کتاب های نمایش درمانی است. جنینگز کار خود را با بیماران روان پریش[15] در سال 1964 آغاز کرد و ماریون لیدویست[16] در مؤسسه سسمی[17] در سال 1974 اولین دوره کامل نمایش درمانی را آغاز کرد )کریمنز[18] ،2006).

دستیابی به عناصر نمایشی و تئاتری در هر جامعه انسانی امکان پذیر است. این عناصر در رقصها و مراسم آیینی همان قدر بارزند که در مبارزات سیاسی، راهپیمایی ها، مراسم مذهبی و حتی در بازیهای کودکان. پیداست که اغلب شرکت کنندگان در این گونه فعالیت ها، خود گمان نمی کنند در فعالیتی تئاتری حضور دارند (براکت[19]،1380).

نمایش درمانی از بدیهه سرایی، بازی نقش، عروسک بازی، موسیقی وحرکت، قصه گویی، نقاب وآیین ها، خیمه شب بازی، بازی های تئاتر و متن نمایش به عنوان ابزار درمانی استفاده می کند. نمایش درمانی اعتمادبه نفس را بالا می برد، خودآگاهی، آرمیدگی[20] ومسئولیت پذیری را بالا می برد و سطوح مختلف فیزیکی، هیجانی، تخیلی و اجتماعی را به فعالیت وامی دارد. نمایش درمانی لایه های مختلف اندیشه همچون انسان شناسی، روانشناسی، جامعه شناسی، روان نمایش درمانی و روان درمانی را در هم می آمیزد. نمایش درمانی اتحاد بین نمایش و درمانگری را نشان می دهد، اما این یک هماهنگی ساده نیست بلکه این ترکیب، استفاده مناسب از عناصر برای تشویق رشد و تحول را فراهم می آورد. نمایش درمانی برخلاف بیشتر درمان های قبلی با تمرکز بر روی بیان با بهره گرفتن از داستان، نمایش و شرح فیزیکی مطالب از رویکردهای فکری بیشتری استفاده می کند (کریمنز، 2006).

اهمیت توجه بطور کلی در یادگیری امری بدیهی است. یک کودک پیش از آن که یاد بگیرد باید بتواند به کاری که در جریان است توجه کند (هالاهان[21]و کافمن[22]، 1994). پاتون[23]، برین[24]، پاین[25] و اسمیت[26](1974)حواسپرتی و کم توجهی را به عنوان دو ویژگی مهم و عادی در دانش آموزان با کم توانی ذهنی[27] معرفی می کنند. کئوگ[28] و مارگولیس[29] (2002) عنوان کرده بودند که آشفتگی های توجه و توجه بی اثر، دانش آموزان با کم توانی و بدون آن را از یکدیگر  جدا می کند. دانش آموزان کم توان ذهنی در توجه، خود تنظیمی[30]، سطح فعالیت، کنترل تکانش[31] و تمرکز حواس مشکل دارند. این دانش آموزان، زمانی که شناخت خاصی در ارتباط است، نمی توانند به راحتی تغییر توجه خود را کنترل کنند (کریمنز،2006). همچنین توجه نقش عمده ای را در روابط اجتماعی کودک کم توان ذهنی ایفا می کند. برای یک درمانگر کمک به کودک کم توان ذهنی که به کم توجهی در امور و تکالیف معروف است، تسلط بر این مشکل و افزایش روابط اجتماعی و دوستانه او مسئله مهمی محسوب می شود(بورتولی[32]،2000). تحقیقات نشان داده است که کمبود توجه در اغلب موارد با ضعف مهارت های اجتماعی و مهارت های حل مسأله، احترام به خود پایین، پرخاشگری ، مشکلات تحصیلی و همین طور اختلالات ثانویه دیگری چون افسردگی، انزواطلبی و مانند آن همراه است. مجموعه این مشکلات اجتماعی شدن کودک و پذیرش هنجارهای اجتماعی را با مشکلات جدی مواجه می سازد. مجموعه این کاستی ها می تواند کلیه روابط معنادار کودک با خانواده، همسالان و معلمان را مختل سازد و در نهایت سازش یافتگی او را به مخاطره اندازد (اولند[33]،2006؛ هندرسون[34] ،داکوف[35]، شوارتز[36] و لیدل[37] ،2006).

 

بیان مسئله:

 

چکیده

 

 

اثرات دریافت اتوسوکسیماید در دوره تکوین بر اضطراب، افسردگی و آپاپتوز سلولی در هسته سجافی پشتی موش­های صحرایی

 

 

 

 

استفاده طولانی مدت از داروهای ضد صرع عوارض جانبی متعددی در بیماران مبتلا به صرع و همچنین در کودکانی که مادرانشان در دوران بارداری و اوایل دوره پس از تولد برای کنترل تشنج داروهای ضد صرع استفاده می­ کنند دارد. اتوسوکسیماید داروی انتخابی در درمان صرع غایب است که به طور عمده با مهار کانال­های کلسیمی نوع T عمل می­ کند. ما در مطالعه حاضر، اثرات دراز مدت دریافت اتوسوکسیماید در اواخر دوران بارداری و اوایل دوره پس از تولد را بر اضطراب و  افسردگی در دوره بلوغ مورد بررسی قرار دادیم. موش­های صحرایی ماده حامله به سه گروه تقسیم شدند. مادران گروه کنترل در کل دوران حاملگی و شیر دهی آب معمولی را دریافت ­کردند. گروه شاهد از شروع روز پانزدهم حاملگی تا پایان روز هفت بعد از زایمان میزان 40 میلی­گرم بر کیلو گرم ساخارین در روز به صورت محلول در آب معمولی دریافت کردند. مادران گروه آزمایش از روز پانزدهم حاملگی تا پایان روز هفت بعد از تولد میزان 20 میلی­گرم بر کیلوگرم در روز داروی اتوسوکسیماید به همراه 40 میلی­گرم بر کیلوگرم ساخارین به صورت محلول با آب دریافت کردند. ما از آزمون­های open field، ماز بعلاوه مرتفع و شنای اجباری به‌ترتیب برای مطالعه فعالیت حرکتی پایه، افسردگی و اضطراب استفاده کردیم. تست‌های رفتاری در روز 60 بعد از تولد آغاز شدند. فعالیت حرکتی در دو گروه شاهد و آزمایش بیشتر از گروه کنترل بود، اگرچه این تأثیر در موش‌های نر گروه آزمایش معنی‌دار نبود. در ماز بعلاوه مرتفع اتوسوکسیماید زمان ورود به بازوهای باز را در موش‌های ماده کاهش داد که این مسئله اضطراب بیشتری را در گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل نشان می‌دهد. در آزمون شنای اجباری زمان بی­حرکتی در موش­های نر دریافت کننده اتوسوکسیماید در مقایسه با دو گروه دیگر کاهش معنی­داری نشان داد و تعداد دفعات غوص بیشتر از موش‌های گروه کنترل بود. تزریق درون صفاقی 10 میلی‌گرم بر کیلوگرم فلوکستین که یک مهار کننده بازجذب انتخابی سروتونین است طی یک دوره 24 ساعته قبل از تست شنای اجباری روز دوم تفاوت بین گروه آزمایش و کنترل را از بین ‌برد. نتایج یافته‌های ما نشان می‌دهد که دریافت اتوسوکسیماید در دوره تکوین می‌تواند شاخص‌های رفتاری اضطراب و افسردگی را در موش‌های بالغ تغییر دهد. به نظر می‌رسد ساخارین می ­تواند با فعالیت‌های حرکتی با عملکردهای رفتاری تداخل نماید.

کلمات کلیدی: اتوسوکسیماید، ساخارین، تکوین، موش صحرایی، اضطراب، افسردگی، فعالیت حرکتی، آپاپتوز

 

 

فهرست مطالب

 

 

عنوان                                                                                                            صفحه

 

فصل اول : مقدمه

1- مقدمه. 2

1-1- صرع. 2

1-2- طبقه ­بندی تشنج­های صرعی. 2

1-3- مکانیسم تشنج­های صرعی. 4

1-4- کانال­های یونی دخیل در صرع. 5

1-4-1-  کانال­های کلسیمی T- Type. 6

1-5- داروهای کنترل صرع. 7

1-5-1-  مکانیسم عملکرد اتوسوکسیماید. 8

1-6-  مکانیسم­های اساسی عوارض جانبی داروهای ضدصرع در دوران جنینی. 9

1-7- افسردگی. 10

1-7-1- ارتباط صرع و افسردگی.. 11

1-7-2-  علل بروز. 11

1-7-3- ساختارهای مغزی مشترک در افسردگی و صرع. 12

1-7-4- داروهای ضدصرع و رفتارهای شبه افسردگی.. 14

1-7-5-  نقص انتقال سروتونرژیک و افسردگی.. 14

1-8- فلوکستین. 15

1-8-1- تنظیم انتقال سروتونرژیک توسط فلوکستین.. 16

1-9- هسته سجافی پشتی. 18

1-9-1- ارتباط هسته سجافی پشتی و افسردگی.. 18

1-10- اضطراب.. 19

1-10-1- نواحی مغزی دخیل در اضطراب.. 19

1-11- مرگ سلولی. 20

1-12- آپاپتوز 21

 

1-12-1-  نقش آپاپتوز. 22

1-13- کاسپازها 22

1-13-1-  انواع کاسپازها 23

1-13-2- کاسپاز 3.. 23

فصل دوم : بر تحقیقات گذشته

2- مرروی بر تحقیقات گذشته. 11

2-1- اثرات جانبی دریافت داروهای ضدصرع بر تکوین و عملکرد مغز 11

2-2-  عوارض مصرف اتوسوکسیماید و سایر مهارکننده­ های کانال­های کلسیمی. 14

2-3- هدف.. 16

فصل سوم : مواد و روش­ها

3- مواد و روش­ها 56

3-1- مواد مورد نیاز 56

3-2- وسایل و دستگاه­ها 57

3-3- روش انجام کار 57

3-4- آزمون حرکتی Open field. 59

3-5- ماز بعلاوه مرتفع. 61

3-6- آزمون شنای اجباری. 62

3-7- آماده ­سازی محلول­های پرفیوژن. 64

3-7-1- پرفیوژن و خارج کردن مغز از جمجمه. 64

3-7-2- برش‌گیری.. 65

3-7-3- ایمونوهیستوشیمی.. 66

3-7-4- مطالعه میکروسکوپی.. 67

3-8- آنالیز آماری. 67

فصل چهارم : نتایج

4- نتایج. 69

4-1 مطالعه فعالیت حرکتی. 69

4-2- اضطراب.. 71

4-3- تأثیر دریافت اتوسوکسیماید بر آزمون شنای اجباری. 72

4-4- اثرات دریافت اتوسوکسیماید در دوره­ تکوین بر ناحیه­ی سجافی پشتی. 78

 

فصل پنجم : بحث و نتیجه ­گیری

5- بحث و نتیجه ­گیری. 83

منابع و مأخذ………………………………………………………………………. 86

 

 فهرست نمودارها

 

 

عنوان                                                                                                         صفحه

نمودار 4-1-  مقایسه میانگین تعداد دفعات عبور از خطوط موش­های نر در گروه­های کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید در آزمون .Open field. 69

نمودار 4-2- مقایسه میانگین تعداد دفعات عبور از خطوط موش­های ماده در گروه­های کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید در آزمون .Open field. 70

نمودار 4-3-  مقایسه میانگین مدت زمان حضور در بازوی باز در موش­های نر گروه­های کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید در ماز بعلاوه مرتفع. 71

نمودار 4-4- مقایسه میانگین مدت زمان حضور در بازوی باز در موش­های ماده  گروه­های کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید در ماز بعلاوه مرتفع. 72

نمودار 4-5-  مقایسه میانگین مدت زمان عدم تحرک در آزمون شنای اجباری در روز اول بین موش­های نر گروه­های کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید. 73

نمودار 4-6- مقایسه میانگین مدت زمان عدم تحرک در آزمون شنای اجباری در روز اول بین  موش­های ماده گروه­های کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید. 74

نمودار 4-7- مقایسه میانگین مدت زمان عدم تحرک در آزمون شنای اجباری در روز دوم بین موش­های نر گروه کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید. 75

نمودار 4-8- مقایسه میانگین مدت زمان عدم تحرک در آزمون شنای اجباری در روز دوم بین موش­های ماده گروه کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید. 76

نمودار 4-9- مقایسه میانگین دفعات غوص در آزمون شنای اجباری در روز اول بین موش­های نر گروه کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید. 77

نمودار 4-10- مقایسه میانگین دفعات غوص در آزمون شنای اجباری در روز اول بین
موش­های ماده گروه کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید. 78

نمودار 4-11- مقایسه میانگین تعداد نورون­های CSP+ بین موش­های نر گروه کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید در ناحیه هسته سجافی پشتی. 79

نمودار 4-12- مقایسه میانگین تعداد نورون­های CSP+ بین موش­های ماده گروه کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید در ناحیه هسته سجافی پشتی. 80

 

 

 

 

فهرست شکل­ها

 

 

عنوان                                                                                                                صفحه

شکل 1-1- ساختار مولکول اتوسوکسیماید. 9

شکل1-2- ساختار مولکول فلوکستین.. 16

شکل 3-1- تست اسمیر (اسپرم­های موش صحرایی) 59

شکل 3-2- دستگاه تست فعالیت حرکتی.. 60

شکل 3-3- دستگاه ماز بعلاوه مرتفع.. 61

شکل 3-4- آزمون شنای اجباری.. 63

شکل 3-5- پرفیوژن.. 65

شکل 4-1-  هسته سجافی پشتی در گروه­های کنترل، شاهد و تیمار. 81

مقدّمه

 

 

1-1- صرع

 

صرع یک اختلال پیچیده عصبی می‌باشد که 1 تا 2 درصد از کلّ جمعیت جهان را مورد تأثیر قرار داده است. عفونت‌های سیستم عصبی مرکزی، شوک عاطفی، اختلالات متابولیک، الکل، تومورهای مغزی و مشکلات عروقی مغز از مهمترین عوامل زمینه‌ساز صرع هستند. صرع معمولاً قابل کنترل اما غیر قابل درمان است(Cascino, 1994) . تشنج مشخّصه اصلی صرع است و بیانگر فعّالیت نورونی غیر­طبیعی و بیش از حدّ مغز می­باشد که با یک الگوی خودبخودی، تکرار شونده و غیر قابل پیش‌بینی بروز می­ کند (Stafstrom, 2003). البته، تشنجی را مشخّصه صرع می‌دانیم که بدون عامل برانگیزنده خاصّی مثل افت قند خون و تب ظاهر شود.

طبقه ­بندی تشنج­های صرعی

 

طبقه ­بندی تشنج­های صرعی در سال 1981 توسط اتّحادیه بین ­المللی مبارزه با صرع صورت گرفت (Okuma, 2004). این طبقه ­بندی بر اساس بیان بالینی تشنج و تصویر الکتروانسفالوگرام در طول و بین تشنج­ها به دست آمده است. تقسیم ­بندی عمده در این طبقه ­بندی شامل
تشنج­های جزئی و فراگیر است. در تشنج­های جزئی، تخلیه­های الکتریکی غیر­طبیعی در
ناحیه­ای موضعی از مغز شروع می­شوند. علائم، وابسته به آن بخشی از مغز است که تحت تأثیر قرار می­گیرد. این تخلیه­ها ممکن است موضعی باقی بمانند، یا ممکن است به سایر نقاط مغز گسترش یابند و تشنج­ها فراگیر شوند (تشنج­های فراگیر ثانویه[1]). در تشنج­های فراگیر، تشنج­ها در هر دو نیمکره مغز به طور همزمان شروع می­شوند. تشنج­های جزئی بیشتر در این چارچوب شرح داده می­شوند که اگر هوشیاری تحت تأثیر قرار نگیرد تشنج ساده[2] و اگر هوشیاری تحت تأثیر قرار گیرد تشنج پیچیده[3] نامیده می­ شود. تشنج­های فراگیر بیشتر بر اساس اینکه به چه شیوه­ای بدن را تحت تأثیر قرار می­ دهند توصیف می­شوند، با این حال در همه آن­ها از دست دادن هوشیاری وجود دارد. این­ها شامل تشنج­های غائب[4]، میوکلونیک و تونیک – کلونیک
می­باشند (Morimoto et al., 2004). تشنج ژنرالیزه از نوع غائب که در اصل “Petit mal” نامیده می­ شود، یکی از چندین نوع تشنج است که در اواخر قرن هجدهم در فرانسه به عنوان”little illness” معرفی شد (Daly, 1968).

از هر هفده کودک مبتلا به صرع حدود ده کودک مبتلا به صرع غائب هستند. این اختلال عصبی در بین کودکان 5 تا 15 ساله که زمینه قوی ژنتیکی برای ابتلا به این بیماری را دارند شایع­تر است. این بیماری به واسطه دوره­ های کوتاه ناخودآگاهی که در آن هوشیاری مختل می­ شود مشخص شده است. صرع غائب، فاقد دوره­ های تشنج شدید بوده و در ثبت الکتروانسفالوگرافی به صورت دوره‌ای از فعالیت نورونی هماهنگ و یک الگوی اسپایک و امواجی با فرکانس تقریبی سه هرتزی مشخص می­ شود. تحریک­پذیری بیش از حدّ قشر مغز و بر همکنش آن با تالاموس مولّد الگوی ریتمی شاخص صرع غائب در حلقه تالاموکورتیکال است که در آن دوره­ های فعالیت انفجاری ریتمیک، حاصل اختلال در فعالیت نورون­های گابائرژیک هسته­های تالاموکورتیکال است که کانال­های کلسیمی نوع  Tبا آستانه پایین یک نقش مرکزی در ایجاد این الگو ایفا می­ کنند (Coulter et al., 1989).

جهش در زیر واحد γ2 رسپتورهای  GABAبا کاهش بیان این زیر واحد همراه خواهد بود. نتیجه‌اش کاهش وقایعی در قشر سوماتوسنسوری است که توسط رسپتور GABAA میانجی‌گری می­ شود و این امر مرتبط با صرع غائب در کودکان است
(Mcdonald et al., 2010).

به دلیل تعدادی از اختلالات مرتبط با تشنج غائب، درمان دارویی برای کودکان مبتلا به این بیماری موردنیاز است. در حال حاضر داروهای صرع غائب شامل والپروات سدیم[5]، اتوسوکسیماید[6] و لاموتریژین[7]  است (Matricardi et al., 2014).

[1] Secondry generalized seizures

چکیده

لینالول، مونوترپن الکلی است که در اسانس روغنی تعدادی از گیاهان آروماتیک وجود دارد. این ترکیب اثرات ضد التهابی، ضد درد و انواعی از اثرات بیولوژیک بر سیستم عصبی را داراست. در تحقیق حاضر، ما تکنیک ثبت داخل سلولی را برای مطالعه اثرات لینالول بر فعالیت نورون­های حلزون به کار بردیم. اعمال لینالول (mM 1/0) به سرعت فرکانس پتانسیل­های عمل خود­به­خودی را افزایش و شیب فاز رپلاریزاسیون و دوره و دامنه پتانسیل هایپرپولاریزان متعاقب را کاهش داد. لینالول همچنین دامنه پتانسیل­ عمل را کاهش داد اما به نظر می­رسد این تاثیر نتیجه دپلاریزاسیون آهسته غشاء باشد و نه مهار مستقیم کانالهای سدیمی زیرا با تثبیت ولتاژ استراحت غشاء در حدود کنترل (با تزریق مداوم جریان منفی) کاهش دامنه پتانسیل­های عمل هم حذف ­گردید. اعمال لینالول ( mM2/0) به تدریج الگوی فعالیت را از حالت منظم به فعالیت انفجاری تغییر داد که این الگوی فعالیت بعد از شستشو با رینگر نرمال به آهستگی برگشت­پذیر بود. فعالیت انفجاری در حضور نیفدیپین (مهارکننده اختصاصی کانالهای کلسیمی L-type) کاهش و در حضور نیکل کلرید (مهارکننده غیر اختصاصی کانالهای کلسیمی) حذف شد. افزودن H89 (مهارکننده­ پروتئین کینازA) و کلریترین (مهارکننده­ پروتئین کینازC) فعالیت انفجاری القاء شده توسط لینالول را حذف کرد و سبب بازگشت پتانسیل­های عمل منفرد و منظم شد. این نتایج پیشنهاد می­ کند لینالول می ­تواند فعالیت صرعی را بویژه از طریق مهار کانال­های پتاسیمی در نورون­های حلزون القاء نماید. به نظر می­رسد تاثیر مستقیم لینالول بر کانال­های یونی در تغییر فعالیت نورون­ها نقش داشته باشد که با شروع سریع تاثیر لینالول مطابقت دارد، اما با توجه به تاثیر مهارکننده­ های پروتئین کینازها این تاثیر به تعدیل غیرمستقیم از طریق فسفریلاسیون کانال­های یونی نیز وابسته است.

کلمات کلیدی: پتانسیل عمل، لینالول، نورون حلزون، فعالیت انفجاری، کانال‌های یونی

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

 

 

عنوان……………………………………………………………………………………………………..صفحه

 

فصل اول: مقدمه

1-1) بیان مساله ………………………………………………………………………………………………..2

1–2) دلایل استفاده از نورونهای حلزون ………………………………………………………..…… 5

فصل دوم: بر تحقیقات پیشین

2-1) صرع ………………………………………………………………………………………………………  8

2-2) اسانس ­های گیاهی …………………………………………………………………..………………  9

2-3) اثرات بیولوژیک اسانس های گیاهی…………………………………………………………  10

2-3-1) اثرات سیتوتوکسیک اسانس ­ها …………………………………………………………..  10

2-3-2) اثرات موتاژنیک اسانس ­ها در سطح هسته و سیتوپلاسم ……………………... 10

2-3-3) اثرات انتی موتانژنیک اسانس ­ها…………………………………………10

 2-3-4) اثرات سرطان­زایی اسانس ­ها…………………………………………….11

2-4) ترکیبات اسانس ­ها و عملکرد آن­ها روی سیستم عصبی مرکزی و محیطی…… 11

2-4-1) اکالیپتول …………………………………………………………………………………………… 12

2-4-2) اوجنول ……………………………………………………………………………………………..13

2-4-3)منتول ………………………………………………………………………………………………. 13

2-4-4) سیترونلول ………………………………………………………………………………….……. 14

2-4-5) لینالول…………………………………………………………………………………...………….15

2-5) کانال­های یونی و مشارکت آنها در فعالیت الکتریکی نورون ها…………………… 17

2-5-1)کانال های کلسیمی …………………………………………………………………………. ….17

2-5-2-1) کانال های پتاسیمی وابسته به ولتاژ ………………………………………………… 19

2-5-2-2) کانالهای پتاسیمی وابسته به کلسیم ………………………………………………. 20

2-5-3) کانالهای سدیمی …………………………………………………………………….... ……… 21

2-5-3-1) جریانهای سدیمی گذرا و مداوم ………………………………………..…………..  22

2-6) تعدیل کانال های یونی توسط فسفوریلاسیون ………………………………………… 23

2-6-1) گیرنده متابوتروپیک……………………… ……………………………………………………23

2-7) پروتئین کینازها……………………………………………………………………………………..25

2-7-1) PKA و اثر بر کانال های یونی ……………………………………………………..…….. 25

 

2-7-2) PKC و اثر بر کانال های یونی ………………...…………………………………………. 27

فصل سوم: مواد و روش­ها

3–2) تشریح و آماده سازی گانگلیون عصبی جهت ثبت …………………………………… 31

3-3) محلول­ها و داروها ………………………………………………………....…………...………. 32

 

 

3-4) ثبت داخل سلولی ………………………………………………………………………………… 32

3-5) مراحل آزمایش ……………………………………………………………………….…………… 34

3-6) پارامترهای الکتروفیزیولوژیک مورد مطالعه …………………………………………… 34

3-7) آزمون آماری ………………………………………………………………………………………. 36

فصل چهارم: نتایج

4-1) ویژگی های فعالیت خودبخودی و برانگیخته نورون های حلزون در شرایط کنترل…………………………………………………………………………………………………………… 38

4-2) اثرات غلظت­های 1/0 و 2/0 میلی­مولار لینالول بر ویژگی­های الکتروفیزیولوژیک نورون­های حلزون ………………………………………………………………………………………….. 39

4-2-1) ویژگی های پتانسیل عمل خود بخودی در حضور لینالول 1/0 میلی مولار 39

4-2-2) ویژگی های پتانسیل عمل خودبخودی در حضور لینالول 2/0 میلی مولار .47

4-3) ویژگی های پتانسیل عمل خودبخودی در حضور لینالول و مهار کننده های کانال های کلسیمی نیکل کلرید و نیفدیپین …………………………………………………….. 51

 

 

4-4) ویژگی های پتانسیل عمل خودبخودی در حضور لینالول و مهارکننده­ های  پروتئین کینازها،کلریترین و H89 …………………………………………………………………… 53

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
5-1) بحث …………………………………………………………………………………………………….. 57

5-1-1) تغییر در ویژگی های پتانسیل عمل در حضور لینالول …………………………… 57

5-1-2) تغییر در فعالیت نورونی و بروز الگوی burst در حضور لینالول………..……….60

5-3) پیشنهادات برای مطالعات آینده ……………………………………………………………. 63

فهرست منابع و ماخذ …………………………………………………………………………………….. 65

 

 

 

فهرست شکل­ها

 

 

عنوان…………………………………………………………………………………………………………صفحه

 

شکل 3-1. حلزون باغی …………………………………………………………………………...……. 30

شکل 3-2.گانگلیون تحت مری تثبیت شده در محفظه ثبت ……………………...…….. 31

شکل 3-3. نمایی از وسایل ثبت داخل سلولی ……………………………………………….. 33

شکل 3-4. نحوه اندازه گیری برخی پارامترهای پتانسیل عمل …………………...…… 35

شکل4-1. الگوی فعالیت خودبخودی نورون در شرایط کنترل، 5 و 10 دقیقه پس از مجاورت با غلظت 1/0 میلی مولار لینالول ………………………………………………………… 40

شکل 4-2. مقایسه پتانسیل ثبت شده از یک نورون در سه زمان کنترل، 5 دقیقه و 10 دقیقه پس از افزودن لینالول ……………………………………………………………………… 42

شکل 4-3. الگوی فعالیت خودبخودی در شرایط کنترل، 3 دقیقه پس از مجاورت با غلظت 2/0 میلی مولار لینالول و پس از شستشوی محفظه حاوی لینالول با رینگر نرمال حلزون ……………………………………………………………………………………………….. 48

 

 

شکل4-4. مقایسه پتانسیل ثبت شده از یک نورون در دو زمان کنترل و 2 دقیقه پس از افزودن لینالول 2/0 میلی مولار ……………………………………………………………………..49

شکل 4-5. پس از بروز فعالیت burst در نتیجه افزودن لینالول 2/0 میلی مولار NiCl به محفظه ثبت اضافه گردید ………………………………………………………………………….. 52

شکل 4-6. پس از بروز فعالیت burst در نتیجه افزودن لینالول 2/0 میلی مولار، نیفدیپین به محفظه ثبت اضافه گردید ……………………………………………………..…….. 53

شکل 4-7. پس از بروز فعالیت burst در نتیجه افزودن لینایول 2/0 میلی مولار، H89 به محفظه ثبت اضافه گردید ………………………………………………………..……..………… 54

شکل 4-8. پس از بروز فعالیت burst در نتیجه افزودن لینالول 2/0 میلی مولار، کلریترین به محفظه ثبت اضافه گردید ……………………………………………....………….. 55

 

 

فهرست نمودارها و جدول­ها

 

 

عنوان…………………………………………………………………………………………………………صفحه

 

نمودار 4-1. مقایسه میانگین پتانسیل استراحت غشاء و فرکانس پتانسیل عمل در شرایط کنترل و در 5 و 10 دقیقه پس از افزودن غلظت 1/0 میلی مولار لینالول به رینگر حلزونی نرمال………………………………………………………………………………………..39

نمودار 4-2. مقایسه استانه و دامنه در  پتانسیل عمل ثبت شده در حضور غلظت 1/0 میلی ­مولار لینالول …………………………………………………………………………………………. 41

نمودار 4-3. مقایسه میانگین سطح زیر منحنی، فاصله بین پتانسیل‌های عمل و طول مدت پتانسیل عمل در شرایط کنترل و در 5 و 10 دقیقه پس از افزودن غلظت 1/0 میلی مولار لینالول به رینگر حلزونی نرمال (8=n) ………………………………………….. 43

نمودار 4-4. مقایسه میانگین دامنه AHP و طول مدت AHP بین سه حالت کنترل، 5 و 10 دقیقه پس از کاربرد لینالول 1/0 میلی مولار (8=n) …………………………………… 44

n) …….. 45

نمودار 4-6. مقایسه میانگین مدت دوره مهاری بعد از فعالیت برانگیخته پس از تزریق جریان های دپلاریزان (nA1-2) در شرایط کنترل و 10 دقیقه پس از افزودن غلظت 1/0 میلی مولار لینالول به رینگر حلزونی نرمال (6=n) ……………………………………………. 46

n). ………….. 49

نمودار 4-9. مقایسه میانگین مدت دوره مهاری بعد از فعالیت برانگیخته پس از تزریق جریان‌های دپلاریزان(nA2-1) در شرایط کنترل و در 10 دقیقه پس از افزودن غلظت 2/0 میلی مولار لینالول به رینگر حلزونی نرمال (6=n)……………………………………….50

جدول 4-1. مقاومت ورودی سلول در شرایط کنترل و 10 دقیقه پس از کاربرد لینالول 1/0 میلی مولار ……………………………………………………………………………………………… 47

جدول 4-2. مقاومت ورودی سلول در شرایط کنترل و 10 دقیقه پس از کاربرد لینالول 2/0 میلی مولار

……………………………………………………………………………………………… 50

بیان مساله

 

صرع از جمله اختلالات سیستم عصبی مرکزی است که در آن یک ناحیه محدود مغزی و یا نواحی گسترده­ای از مغز فعالیت­های کنترل نشده خود­بخودی نشان می­دهند. این بیماری مجموعه ­ای از سندرم­های جداگا­نه است که یا اولیه­اند ویا متعاقب صدما­ت مغزی به وجود می­آیند. کانون صرع­زا می ­تواند به وسیله فاکتورهای متفاوت و متنوع ژنتیکی و محیطی ایجاد شود (Cavalheiro et al., 1991; Lopez da Silva et al., 1992). شواهدی مبنی بر دخالت تغییر در سیستم­های نوروترنسمیتری مختلف به ویژه گلوتامات، آسپارتات و گابا در ایجاد صرع وجود دارد (Pinto et al., 2005). به طور کلی تغییر در الگوی فعالیت سیناپس­ها و مختل شدن عملکرد کانال­های یونی، بعنوان مکانیسم­های اصلی زمینه­ ساز حمله­های صرعی شناخته شده ­اند (Nobels, 2003; Wuttke and Lerche, 2006).

اسانس ­های گیاهی[1] و انواع عصاره­های گیاهی از رایج­ترین فراورده­های استخراجی از گیاهان هستند که در طب سنتی و نوین جهت درمان صرع مصرف می­شوند. اسانس ­های روغنی به دلیل تبخیر شدن در دماهای معمولی روغن­های فرار نیز نامیده می­شوند. ترپن­ها و فنیل­پروپانوئیدها دو دسته گسترده از اسانس ­های روغنی هستند (de Almeida et al., 2011). این محصولات حاوی طیف وسیعی از ترکیبات با ویژگی­های ساختمانی متنوع هستند که برخی از آنها قادرند از بروز الگوی فعالیت صرعی در نورون­ها جلوگیری کنند. اثرات درمانی چنین ترکیباتی غالباً برایند برهم کنش و تاثیر چندین ترکیب است که می­توانند تقویت کننده (سینرژیک) یا مخالف هم باشند. تصور عمومی مبنی بر بی­ضرر بودن فراورده­های گیاهی باعث شده که در بسیاری موارد بیماران به خود درمانی با چنین محصولاتی روی آورند و حتی پزشک معالج خود را از مصرف چنین ترکیباتی آگاه نکنند که می ­تواند برهم­کنش نامطلوب با داروهای تجویز شده توسط پزشک را به دنبال داشته باشد (Spinella, 2001; Ruha et al., 2003). شناسایی مکانیسم­های دخیل در اثرات فراورده­ای گیاهی با پتانسیل درمانی می ­تواند ضمن کمک به کاربرد موثرتر آنها در درمان صرع از بروز برهم­کنش­های نامطلوب نیز جلوگیری نماید.

مونوترپن­ها از جمله رایج­ترین ترکیباتی هستند که هم در فراورده­های گیاهی با اثر صرع زا[4] و هم فراورده­هایی با اثرات ضد صرعی حضور دارند (Burkhard et al., 1999). این ترکیبات با فرمول مولکولیC10H16  به طور وسیعی در گیاهان و به ویژه در اسانس ­های روغنی یافت می شوند (Ishida, 2005) و با تعدیل سیستم گاباارژیک و گلوتاماترژیک اثرات ضد صرعی خود را اعمال می­ کنند (Sayyah et al., 2004). به برخی از مونوترپن­ها از جمله لینالول[5]، اوجنول[6]، منتول[7] و لیمونن[8] اثرات ضد­صرعی نسبت داده شده است (Burkhard et al., 1999).

لینالول، مونوترپنی است که به عنوان ترکیب اصلی در بسیاری از اسانس ­های روغنی معطر وجود دارد. مطالعات متعددی تاثیر آرام­بخشی و ضد صرعی لینالول را گزارش کرده ­اند. گیاهانی مانند گشنیز Coriandrum sativum و برگ­بو Laurus nobilis که در طب سنتی به عنوان ترکیبات ضد تشنج به کار رفته و اثرات ضد صرعی آنها تایید شده حاوی لینالول هستند (Elisabetsky et al., 1995; Sayyah et al., 2002). اثرات آرام­بخشی و خواب­آوری روغن Aniba rosaeodora، به میزان بالای لینالول در آن نسبت داده شده است (de Almeida et al., 2009a).

رسپتورهای NMDAنقش کلیدی در تولید وگسترش حملات صرعی دارند. جلوگیری از رهایش و تاثیر تحریکی گلوتامات از طریق مهار رقابتی رسپتورهای NMDA به عنوان مکانیسم اصلی اثرات ضد صرع این مونوترپن پیشنهاد شده است. در تحقیقات مختلف نشان داده شده است که لینالول اثر ضد تشنجی خود را از طریق اثر مهاری روی متصل شدن گلوتامات در کورتکس موش صحرایی و تاثیر بر روی انتقالات گاباارژیک و گلوتامات ارژیک ایجاد می­نماید  (Brum et al., 2001). de Almedia وهمکاران با توجه به تاثیر این روغن در کاهش تحریک­پذیری عصبی و کاهش دامنه­ پتانسیل عمل در عصب سیاتیک و نظر به فقدان رسپتورهای NMDA یا گابا در تنه­ی عصب پیشنهاد کرده ­اند که این تاثیر تا حدودی از طریق تاثیر بر کانال­های یونی مانند مهار کانال­های سدیمی وابسته به ولتاژ یا افزایش کنداکتانس پتاسیمی اعمال می­ شود (de Almedia et al., 2009). از آن جایی که تعدیل کانال­های وابسته به ولتاژ به وسیله داروها یک اصل درمانی است، لینالول ممکن است از این طریق با فرایندهای سلولی مرتبط با صرع تداخل نماید  .(Altrup et al., 2003)

 

[1]Essential oils

[2] Terpens

[3] Phenylpropanoids

چکیده

قرار گرفتن مزمن در معرض ترکیبات ارگانوفسفره در طی تکامل مغز، می ­تواند منجر به تغییرات عصبی و رفتاری پایدار شود. این اثرات عمدتا به تغییرات پایدار در سیستم­های نوروترنسمیتری مختلف نسبت داده می­شوند که همچنین ممکن است تعادل بین تحریک و مهار را در مغز تغییر دهد. در این مطالعه ما اثرات قرار گرفتن در معرض غلظتهای پایین کورپیریفاس در دوره نوزادی بر آستانه تشنج حاد ناشی از پنتیلن تترازول در موشهای بالغ و نابالغ را مورد بررسی قرار دادیم. ما همچنین اثرات این تیمار را بر روی رفتارهای مرتبط با افسردگی ناشی از کیندلینگ شیمیایی با پنتیلن تترازول در موش بالغ بررسی کردیم. موشهای نوزاد به صورت زیر جلدی کورپیریفاس (mg/kg 1) یا حجم معادلی از دی متیل سولفوکسید (گروه شاهد) را در روزهای 4-1 پس از تولد دریافت کردند. در روزهای 30 و 60 پس از تولد بعضی از موشها از هر گروه برای تعیین زمان شروع اولین علائم تشنج بعد از تزریق داخل صفاقی پنتیلن تترازول ( mg/kg40) و غلظت پنتیلن تترازول مورد نیاز برای القاء تشنج کلونیک مورد استفاده قرار گرفتند. در شروع روز 60 پس از تولد موشهای دیگر با تزریق مکرر پنتیلن تترازول ( mg/kg38) به صورت روز در میان تا 4 هفته به طریق شیمیایی کیندل شدند. یک هفته پس ار اتمام دوره کیندلینگ، رفتارهای شبه افسردگی با آزمون ترجیح مزه شیرین محلول ساخارین و آزمون شنای اجباری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج ما نشان داد مجاورت با کورپیریفاس در دوره نوزادی زمان شروع اولین علائم تشنج و آستانه برای تشنج کلونیک را در موشها در دوره نوجوانی و بلوغ تغییر می­دهد. در بعضی از نمونه­ها این اثرات تنها زمانی مشاهده شد که داروهای ضد تشنج مختلف شامل اسکاپولامین، فنوباریبتال و اتوسوکسیماید به عنوان پیش تیمار قبل از تزریق پنتیلن تترازول مورد استفاده قرار گرفتند. در طی دوره کیندلینگ موشهای ماده از گروه کورپیریفاس درجه تشنج کمتری در مقایسه با گروه شاهد نشان دادند. هیچ تفاوت معنی داری بین دو گروه در تست ترجیح مزه مشاهده نشد. موشهای ماده­ایی که در دوران نوزادی در معرض کورپیریفاس قرار گرفته بودند زمان بیشتری از عدم تحرک را در آزمون شنای اجباری در مقایسه با گروه شاهد نشان دادند. این یافته­ ها پیشنهاد می­ کند که قرارگرفتن نوزادان در معرض کورپیریفاس، حساسیت آنها را به تشنج­های صرعی و رفتارهای شاخص افسردگی مرتبط با کیندلینگ تغییر می­دهد. اثر اخیر ممکن است با اختلال در مدارهای سروتونرژیک در موشهای تیمار شده با کورپیریفاس مرتبط باشد.

کلمات کلیدی: کورپیریفاس، تکوین، موش، آستانه تشنج، افسردگی، پنتیلن تترازول

 

 

 

فهرست مطالب

 

 

عنوان…………………………………………………………………………………………………………………………………صفحه

 

فصل اول: مقدمه

1-1) بیان مساله …………………………………………………………………………………………………………………………2

1-2) ترکیبات ارگانوفسفره ………………………………………………………………………………………………………. 3

1-3) افسردگی  ……………………………………………………………………………………………………………………….. 4

فصل دوم: بر اطلاعات موجود

2-1) ترکیبات ارگانوفسفره ………………………………………………………………………………………………………. 8

2-2) سیستم سروتونرژیک ………………………………………………………………………………………………………. 9

2-3) تشنج­های صرعی ………………………………………………………………………………………………………….. 13

2-4) طبقه بندی تشنج­های صرعی ………………………………………………………………………………………. 13

2-5) مکانیسم تشنج­های صرعی …………………………………………………………………………………………… 14

2-6) کیندلینگ ……………………………………………………………………………………………………………………… 17

2-7) داروهای ضد تشنجی ……………………………………………………………………………………………………. 18

2-7-1) فنوباربیتال ………………………………………………………………………………………………………………… 19

2-7-2) اتوسوکسیماید ………………………………………………………………………………………………………….. 20

2-7-3) اسکاپولامین ……………………………………………………………………………………………………………… 21

 

2-8) افسردگی ……………………………………………………………………………………………………………………….. 23

2-9) علل بروز ……………………………………………………………………………………………………………………….. 23

2-10) افسردگی و صرع ………………………………………………………………………………………………………… 24

2-11) ساختارهای مغزی مشترک در افسردگی و صرع ………………………………………………………. 25

2-12) کیندلینگ در مطالعه ارتباط صرع و افسردگی …………………………………………………………. 27

2-13) نقص انتقال سروتونرژیک و افسردگی ……………………………………………………………………….. 31

2-14) نقص انتقال سروتونرژیک و صرع ……………………………………………………………………………….. 32

2-15) فلوکسیتین …………………………………………………………………………………………………………………. 33

2-16) تنظیم انتقال سروتونرژیک توسط فلوکسیتین ………………………………………………………….. 34

2-17) هدف ………………………………………………………………………………………………………………………….  35

فصل سوم: مواد و روش­ها

3-1) مواد مورد استفاده …………………………………………………………………………………………………………. 38

3-2) وسایل و دستگاه­ها…………………………………………………………………………………………………………. 39

3-3) روش انجام کار ……………………………………………………………………………………………………………… 39

3-4) آزمون شنای اجباری …………………………………………………………………………………………………….. 41

3-5) تست ترجیح مزه …………………………………………………………………………………………………………… 42

3-6) آزمون آماری …………………………………………………………………………………………………………………. 43

فصل چهارم: نتایج

4-1) تأثیر مجاورت با کورپیریفاس در دوره نوزادی بر تشنچ حاد در ابتدای دوره نوجوانی و بلوغ …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 45

4-2) تأثیر دریافت کورپیریفاس در ابتدای دوره پس از تولد بر فرایند کیندلینگ در دوره بلوغ …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 51

4-3) تأثیر دریافت کورپیریفاس بر آزمون شنای اجباری بعد از کیندلینگ ………………………… 53

4-4) تأثیر دریافت کورپیریفاس بر آزمون ترجیح مزه بعد از کیندلینگ ……………………………… 54

فصل پنجم: بحث و نتیجه ­گیری

5-1) بحث ……………………………………………………………………………………………………………………………… 56

5-1-1) تأثیر کورپیریفاس بر تشنج حاد ………………………………………………………………………………. 56

5-1-2) تأثیر کورپیریفاس بر کیندلینگ ………………………………………………………………………………. 58

5-1-3) تأثیر کورپیریفاس بر افسردگی ………………………………………………………………………………… 59

5-2) نتیجه ­گیری …………………………………………………………………………………………………………………… 62

5-3) پیشنهادات برای مطالعات آینده …………………………………………………………………………………… 63

فهرست منابع و ماخذ ……………………………………………………………………………………………………………… 64

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها

 

 

عنوان……………………………………………………………………………………………………………………………..صفحه

 

نمودار4-1) مقایسه میانگین تاخیر در شروع اولین علائم تشنج موشهای نر 30 روزه در گروه دریافت کننده کورپیریفاس و شاهد پس از دریافت پیش­تیمارهای مختلف …………………………..46

نمودار4-2) مقایسه میانگین تاخیر در شروع اولین علائم تشنج موشهای ماده 30 روزه در گروه دریافت کننده کورپیریفاس و شاهد پس از دریافت پیش­تیمارهای مختلف …………………………..46

نمودار4-3) مقایسه میانگین تاخیر در شروع اولین علائم تشنج موشهای نر 60 روزه در گروه دریافت کننده کورپیریفاس و شاهد پس از دریافت پیش­تیمارهای مختلف …………………………..47

نمودار4-4) مقایسه میانگین تاخیر در شروع اولین علائم تشنج موشهای ماده 60 روزه در گروه دریافت کننده کورپیریفاس و شاهد پس از دریافت پیش­تیمارهای مختلف …………………………. 48

نمودار 4-5) مقایسه میانگین غلظت آستانه پنتیلن تترازول برای شروع تشنج موشهای نر 30 روزه در گروه دریافت کننده کورپیریفاس و شاهد پس از دریافت پیش­تیمارهای مختلف ….. 49

نمودار4-6) مقایسه میانگین غلظت آستانه پنتیلن تترازول برای شروع تشنج موشهای ماده 30 روزه در گروه دریافت کننده کورپیریفاس و شاهد پس از دریافت پیش­تیمارهای مختلف …… 49

نمودار 4-7) مقایسه میانگین غلظت آستانه پنتیلن تترازول برای شروع تشنج موشهای نر 60 روزه در گروه دریافت کننده کورپیریفاس و شاهد پس از دریافت پیش­تیمارهای مختلف …… 50

نمودار4-8) مقایسه میانگین غلظت آستانه پنتیلن تترازول برای شروع تشنج موشهای ماده 60 روزه در گروه دریافت کننده کورپیریفاس و شاهد پس از دریافت پیش­تیمارهای مختلف …… 51

ترکیب ارگانوفسفره کورپیریفاس بطور گسترده بعنوان حشره­کش در سراسر جهان استفاده می­ شود. مجاورت با کورپیریفاس در طی دوره تکوین از طریق مکانیسم­هایی غیر از مهار کولین­استراز نقایص عصبی-رفتاری طولانی مدت را به دنبال دارد. در این مطالعه با بهره گرفتن از آزمون ماز شعایی اثر دریافت غلظت پایین کورپیریفاس در دوره نوزادی بر نقائص شناختی ناشی از کیندلینگ شیمییایی مطالعه شد. نوزادان گروه آزمایش کورپیریفاس را به میزان  mg/kg1 در روزهای 4-1 بعد از تولد دریافت کردند و گروه شاهد حجم برابری از حلال (دی­متیل­سولفوکساید) را دریافت کردند. برای کیندلینگ، موش­های صحرایی بالغ از هر دو گروه، پنتیل­تترازول را به میزان  mg/kg38 به­صورت داخل صفاقی هر دو روز یکبار به­مدت 28 روز دریافت کردند. موشهایی که کیندل شده و بطور مکرر تشنجات کلونیک نشان دادند جهت مطالعه رفتاری مورد استفاده قرار گرفتند. همچنین در هردو گروه تاثیر پیش­تیمار اسکاپولامین (آنتاگونیست موسکارینی) و MK-801 (آنتاگونیست گیرنده NMDA) برای تعیین میزان وابستگی عملکرد شناختی به سیستم­های کولینرژیک و گلوتاماترژیک مورد بررسی قرار گرفت. در طی کیندلینگ موش­های نر و ماده گروه کورپیریفاس درجه تشنج کمتری در مقایسه با گروه دریافت کنندهDMSO  نشان دادند و این اختلاف در موش­های ماده گروه کورپیریفاس در برخی روزهای دوره کیندلینگ معنی دار بود. پس از کیندلینگ موش­های صحرایی نر گروه کورپیریفاس در مقایسه با گروه شاهد، خطاهای حافظه مرجع کمتری نشان دادند در حالیکه موش­های ماده گروه کورپیریفاس پس از کیندلینگ در مقایسه با موشهای ماده از گروه شاهد، خطاهای حافظه کاری بیشتری نشان دادند. پیش­تیمار حیوانات با اسکاپولامین و MK-801 نشان داد که این داروها خطای حافظه فضایی موش­های صحرایی گروه کورپیریفاس را بیش از گروه شاهد افزایش می­دهد که پیشنهاد می­ کند در این گروه وابستگی حافظه فضایی به سیستم­های کولینرژیک و گلوتاماترژیک بیش از گروه DMSO است. فرایند کیندلینگ با افزایش فعالیت سیستم کولینرژیک و گلوتاماترژیک همراه است که از طریق آسیب نورونی سبب نقص عملکردی این سیستم­های نوروترنسمیتری می­ شود. نشان داده شده که دریافت کورپیریفاس در دوره نوزادی کاهش فعالیت سیستم های کولینرژیک و گلوتاماترژیک را باعث می­ شود که احتمالاً در کاهش درجه تشنج در طی کیندلینگ و نیز کاهش آسیب این سیستم­های نروترنسمیتری در نتیجه کیندلینگ در موشهای گروه کورپیریفاس دخیل است.

کلمات کلیدی: کورپیریفاس، کیندلینگ شیمیایی، تکوین، حافظه فضایی، موش صحرایی

 

 

 

فهرست مطالب

 

 

عنوان………………………………………………………………………………………………………………………………….صفحه

 

فصل اول: مقدمه

1-1) بیان مساله…………………………………………………………………………………………………………………………..2

1-1-1) ترکیبات ارگانوفسفره……………………………………………………………………………………………………..2

1-2) صرع…………………………………………………………………………………………………………………………………….4

1-3) طبقه بندی صرع………………………………………………………………………………………………………………..5

1-4) کیندلینگ…………………………………………………………………………………………………………………………..6

1-5) یادگیری و حافظه……………………………………………………………………………………………………………….6

فصل دوم: بر تحقیقات پیشین

2-1) ویژگی­ها و مکانیسم تاثیر ترکیبات ارگانوفسفره……………………………………………………………….9

2-2) اثرات بیولوژیک کورپیریفاس……………………………………………………………………………………………10

2-3) تاثیر وابسته به زمان و وابسته به جنس ترکیبات ارگانوفسفره……………………………………….11

2-4) تاثیر ارگانوفسفره ­ها به ویژه کورپیریفاس در ایجاد افسردگی و نقص حافظه ناشی از تغییر در سیستم­های نوروترنسمیتری………………………………………………………………………………………………12

2-5) مکانیسم ایجاد صرع…………………………………………………………………………………………………………13

2-6) مدل کیندلینگ در مطالعه صرع……………………………………………………………………………………..16

2-7) ساختارهای مغزی و سیستم­های نوروترنسمیتری دخیل در حافظه…………………………….17

2-8) تاثیر صرع بر یادگیری و حافظه………………………………………………………………………………………23

2-9) هدف…………………………………………………………………………………………………………………………………24

فصل سوم: مواد و روش­ها

3-1) مواد مورد استفاده…………………………………………………………………………………………………………….26

3-2) وسایل و دستگاه­ها…………………………………………………………………………………………………………27

3-3) حیوانات و تیمار……………………………………………………………………………………………………………….27

3-4) کیندلینگ………………………………………………………………………………………………………………………..28

 

3-5) آزمون یادگیری حافظه فضایی با ماز شعاعی هشت بازویی……………………………………………29

3-5-1) مراحل انجام آزمایش…………………………………………………………………………………………………..30

3-6) آنالیز آماری………………………………………………………………………………………………………………………30

فصل چهارم: نتایج

4-1) تاثیر کورپیریفاس بر کیندلینگ……………………………………………………………………………………..33

4-2) آزمون یادگیری فضایی……………………………………………………………………………………………………35

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1) بحث…………………………………………………………………………………………………………………………………47

5-2) نتیجه گیری کلی……………………………………………………………………………………………………………..53

5-3) پیشنهادات برای مطالعات آینده……………………………………………………………………………………..53

فهرست منابع و ماخذ………………………………………………………………………………………………………………..54

 

 

 

فهرست نمودارها

 

 

عنوان………………………………………………………………………………………………………………………………….صفحه

 

نمودار4-1) مقایسه میانگین درجه تشنج بین گروه­های کورپیریفاس و DMSO در روزهای مختلف القاء کیندلینگ در موش­های صحرایی نر…………………………………………………………………34

نمودار4-2) مقایسه میانگین درجه تشنج بین گروه­های کورپیریفاس وDMSO در روزهای مختلف القاء کیندلینگ در موش­های صحرایی ماده………………………………………………………………34

نمودار4-3) مقایسه میانگین خطاهای حافظه مرجع موش­های صحرایی نر در روزهای

مختلف بین گروه­های کورپیریفاس و DMSO………………………………………………………………………37

نمودار4-4) مقایسه میانگین خطاهای حافظه مرجع موش­های صحرایی ماده در روزهای

مختلف بین گروه­های کورپیریفاس و DMSO………………………………………………………………………37

نمودار 4-5) مقایسه میانگین خطاهای حافظه کاری موش­های صحرایی نر در روزهای

مختلف بین گروه­های کورپیریفاس و DMSO……………………………………………………………………..38

نمودار4-6) مقایسه میانگین خطاهای حافظه کاری موش­های صحرایی ماده در روزهای

مختلف بین گروه­های کورپیریفاس و DMSO……………………………………………………………………….38

نمودار 4-7) مقایسه میانگین خطاهای حافظه مرجع موش­های صحرایی نر در اثر تزریق

غلظت­های مختلف اسکاپولامین در گروه­های کورپیریفاس و DMSO………………………………39

نمودار4-8) مقایسه میانگین خطاهای حافظه مرجع موش­های صحرایی ماده در اثر تزریق

غلظت­های مختلف اسکاپولامین در گروه­های کورپیریفاس و DMSO………………………………39

نمودار 4-9) مقایسه میانگین خطاهای حافظه مرجع موش­های صحرایی نر در اثر تزریق

غلظت­های مختلف MK-801 در گروه­های کورپیریفاس و DMSO…………………………………..40

نمودار 4-10) مقایسه میانگین خطاهای حافظه مرجع موش­های صحرایی ماده در اثر تزریق

غلظت­های مختلف MK-801 در گروه­های کورپیریفاس و DMSO………………………………….40

نمودار 4-11) مقایسه میانگین خطاهای حافظه کاری موش­های صحرایی نر در اثر تزریق

غلظت­های مختلف اسکاپولامین در گروه­های کورپیریفاس و DMSO………………………………41

نمودار 4-12) مقایسه میانگین خطاهای حافظه کاری موش­های صحرایی ماده در اثر تزریق

غلظت­های مختلف اسکاپولامین در گروه­های کورپیریفاس و DMSO………………………………41

نمودار 4-13) مقایسه میانگین خطاهای حافظه کاری موش­های صحرایی نر در اثر تزریق

غلظت­های مختلف MK-801 در گروه­های کورپیریفاس و DMSO………………………………….42

نمودار 4-14) مقایسه میانگین خطاهای حافظه کاری موش­های صحرایی ماده در اثر تزریق

غلظت­های مختلف MK-801 در گروه­های کورپیریفاس و DMSO………………………………….42

نمودار 4-15) مقایسه میانگین شاخص ­های حافظه موش­های صحرایی نر در روزهای مختلف بین گروه کورپیریفاس و DMSO……………………………………………………………………………………………..43

نمودار 4-16) مقایسه میانگین شاخص ­های حافظه موش­های صحرایی ماده در روزهای مختلف بین گروه کورپیریفاس و DMSO……………………………………………………………………………………………..43

نمودار 4-17) مقایسه میانگین شاخص ­های حافظه موش­های صحرایی نر متعاقب تزریق غلظت های مختلف اسکاپولامین بین گروه کورپیریفاس و DMSO…………………………………………………..44

نمودار 4-18) مقایسه میانگین شاخص ­های حافظه موش­های صحرایی ماده متعاقب تزریق غلظت­های مختلف اسکاپولامین بین گروه کورپیریفاس و DMSO……………………………………………………………………………………………………………………………………..44

نمودار 4-19) مقایسه میانگین شاخص ­های حافظه موش­های صحرایی نر متعاقب تزریق غلظت های مختلف MK-801 بین گروه کورپیریفاس و DMSO……………………………………………………….45

نمودار 4-20) مقایسه میانگین شاخص ­های حافظه موش­های صحرایی ماده متعاقب تزریق غلظت­های مختلف MK-801 بین گروه کورپیریفاس و DMSO………………………………………….45

بیان مساله:

 

1-1-1 (ترکیبات ارگانوفسفره[1]

 

ترکیبات ارگانوفسفره به­عنوان حشره­کش در کشاورزی، دامپروری و حتی مصارف خانگی استفاده می­شوند. علیرغم محدودیت­های اعمال شده در جهت کاهش تولید و مصرف این ترکیبات، هنوز بیش از نیمی از حشره­کش­های مصرفی حاوی ترکیبات ارگانوفسفره هستند که از جمله مهم­ترین آلاینده­های محیط زیست هستند (Fenske et al., 1990; Eskenazi et al.,1999) استفاده از حشره­کش­های ارگانوفسفره به­ دلیل اثرات مخربی که بر رشد مغز دارند در سال­های اخیر محدود شده، با این حال مصرف بعضی از این ارگانوفسفره ­ها مثل کورپیریفاس[2] به دلیل پایداری بیشتر و سمیت سیستمیک کمتر هنوز ادامه دارد (U. S. EPA 2004). مسمومیت با ترکیبات ارگانوفسفره اثرات متنوعی روی سیستم­های مختلف محیطی و مرکزی دارد.

درکلینیک مسمومیت با ترکیبات ارگانوفسفره غالباً با میزان مهار استیل­کولین­استراز[3] سنجش می­ شود (Ricceri et al., 2003; Jamson et al., 2007). یکی از تاثیرات این مهار، تحریک بیش از حد سیناپس­های کولینرژیک و سیستم عصبی پاراسمپاتیک است که نشانه­ های آن شامل تنگ شدن مجاری هوایی، تعریق، ترشح بزاق، بی اشتهایی، انقباضات شکمی، استفراغ، بی اختیاری مدفوع و افزایش ادرار می­باشد. همچنین ارگانوفسفره ­ها باعث ایجاد تیک­های ماهیچه­ای و انقباضات کوچک و غیر­ارادی عضلات در زیر پوست می­شوند. این تاثیرات، ماهیچه­های تنفسی را نیز درگیر می­ کنند. ترکیبات ارگانوفسفره قادرند بر روی سیستم عصبی مرکزی نیز تاثیر بگذارند که نتیجه آن، اضطراب، تخریب حافظه، نقص در سخن گفتن، تشنج و کما می­باشد  .(Dubois, 1971)ارگانوفسفره ­های مختلف تاثیرات سمی متفاوتی بر روی سیستم عصبی دارند، بعضی از ارگانوفسفره ­ها ازجمله کورپیریفاس تاثیرات سمی بیشتری روی سیستم عصبی دارند،در حالیکه سمیت برخی دیگر مانند پاراتیون بیشتر سیستمیک است(Timofeeva et al., 2008).ترکیبات ارگانوفسفره به­ دلیل اثرات مخرب طولانی­مدت بر مغز درصورت مجاورت در دوران جنینی و کودکی از نظر پزشکی مورد توجه هستند . (Ricceriet al., 2003)اثرات سمی ارگانوفسفره ­ها روی مغز در حال تکوین بیشتر است که یکی از دلایل آن مصرف بالای اکسیژن و کمبود آنتی­اکسیدان در مغز در حال تکوین می­باشد (Slotkin et al., 2008) به عنوان مثال LD50 ترکیب کورپیریفاس در نوزادان موش صحرایی 100 برابر کمتر از بالغین است (Jameson et al.,2007). مطالعات مختلف نشان داده­اند برخی از ارگانوفسفره ­ها در غلظت­هایی که مسمومیت سیستمیک را به دنبال ندارند، به­ طورخاص مغز نابالغ را هدف قرار داده و اختلالات رفتاری دراز مدت را باعث می­شوند (Ricceri et al., 2003,2006;Eskenazi et al., 1999) کورپیریفاس و نه متابولیت فعال آن (کورپیریفاس[4] اکسان) سنتز DNA را مهار کرده و باعث کاهش تعداد سلول­ها و اختلال در فعالیت سیناپسی می­ شود.بنابراین عجیب نیست که کورپیریفاس در غلظت­هایی که مهار استیل­کولین­استراز پایین­تر از حد لازم برای ایجاد مسمویت سیستمیک است، اختلالات رفتاری دراز مدت را باعث می­ شود (Crumpton et al., 2000; Levin et al., 2007; Jameson et al., 2007; Terry et al., 2007; Johnson et al., 2009).