• مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………….7
• بیان مساله، اهمیت و ضرورت انجام پژوهش……………………………………………………………………………………7
• اهداف پژوهش:
• هدف کلی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………11
• اهداف فرعی………………………………….11
• هدف کاربردی………………………………………………………………………………………………………………………………………………11
• سوالات پژوهشی…………………………………………….12

فصل دوم: مبانی نظری پژوهش و مروری بر مطالعات پیشین…………………………………………………………………………….13

فصل سوم: روش پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………….40

• مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………….41
• نوع پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………….41
• جامعه پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………42
• روش نمونه گیری و حجم نمونه……………………………………………………………………………………………………………………42
• ابزار و روش گردآوری داده ها…………………………………………………………………………………………………………………….42
• روایی و پایایی ابزار ………………………………………………………………………………………………………………………….42
• روش تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………………………………………………………………..44
• مکان پژوهش…………………………………………………..46
• زمان پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………….46
• محدودیت های پژوهش………………………………………………………………………………………………………………..46
• ملاحظات اخلاقی………………………………………………………………………………………………………………………………47
• تعاریف واژه ها…………………………………………………………………………………………………………………………….47

فصل چهارم: یافته ها…………………………………………………………………………………………………………………………………52

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………….73

• بحث………………………………………………………………………………………………………………………………..74
• نتیجه گیری……………………………………………………………………………………….79

منابع………………………………………………………………….82

پیوست………………………………………………………………………………………………………….92

چکیده :

مقدمه : امروزه نبود محافظت مالی در سلامت به عنوان بیماری نظام های سلامت شناخته شده است؛ روشن ترین نشانه آن این است که خانوارها نه تنها از بار بیماری بلکه از بار ناشی از نابودی و فقر اقتصادی به عبارتی دیگر مواجهه با هزینه های کمرشکن و فقر ناشی از تأمین مالی سلامت خود نیز رنج می برند. مطالعات کمی فراوانی در ایران جهت شناخت میزان پرداخت از جیب و عوامل مرتبط با ایجاد هزینه کمرشکن درسطح خانوار انجام گرفته است اما درسطح سیاستگذاری مطالعه منسجمی صورت نپذیرفته است در مطالعه حاضر سعی ما بر این است تا سازه های مرتبط باتغییر پرداخت از جیب ازمنظر بیمه گر  راشناسایی نمائیم تا بدین طریق نقشه راه حل این مشکل مشخص گردد.

روش کار : مطالعه حاضر از نوع کیفی می باشد که به صورت پدیده شناسی انجام گرفته است . نمونه گیری بصورت هدفمند و سهمیه ای انجام گردید .

 بدین ترتیب که مدیر مالی سازمان بیمه خدمات درمانی نیروهای مسلح مربوط هر استان انتخاب گردید . حجم نمونه 30 نفر می باشد که شامل 24 استان کشور و 6 نفر نیز در ستاد تهران انتخاب شدند . داده ها بوسیله پرسشنامه باز و مصاحبه عمیق طراحی شده جمع آوری گرد .در این مطالعه مرحله تحلیل داده ها با بهره گرفتن از  نرم افزار MAXQDA2007 انجام گردید.

یافته ها : یافته های این مطالعه در دو بخش عوامل افزاینده و کاهنده پرداخت از جیب ، سازه های مرتبط را استخراج نموده است . ضعف سیستم های نظارت بر درمان ، اختلاف زیاد تعرفه بخش دولتی با خصوصی،پوشش ناکافی بیمه ، پاسخگو نبودن مراکز دولتی به نیازها و انتظارات بیماران و ضعف سیستم اطلاع رسانی و مشاوره سازمان های بیمه بعنوان عوامل افزاینده پرداخت از جیب مطرح گریده است و به منظور کاهش پرداخت از جیب باید به توسعه منابع بیمه و پوشش مورد تعهد،توسعه رویکرد سلامت محوری در سازمان های بیمه گر،تقویت نظارت بر مراکز درمانی و بیمه شدگان و توسعه سیستم های اطلاع رسانی و مشاوره درمان توجه شود.

بحث و نتیجه گیری : به منظور کاهش پرداخت از جیب بیمه شدگان صرفا تمرکز بر افزایش بودجه بخش سلامت در قالب افزایش تعرفه ها صحیح نمی باشد بلکه به تمامی سیستم های سلامت از جمله نظام تولید منابع ، نظام ارائه خدمات ، نظام مصرف خدمات ، نظام نظارت و کنترل باید در کنار نظام تامین مالی توجه گردد.

مقدمه و بیان مسئله:

سلامت به عنوان یکی از پیش شرط های اصلی نظام های رفاه اجتماعی شناخته شده است . علاوه بر داشتن شیوه زندگی سالم، مردم برای ارتقا و بازگرداندن سلامت خود در صورت بیماری مجبور به استفاده از خدمات سلامت و به عبارتی خرید آن خدمات می باشند (1). بر اساس نوع نظام سلامت بهره مندی از این خدمات فشارهای مالی متفاوتی را بر مردم در جوامع مختلف تحمیل می نماید،این هزینه ها باعث ایجاد مشکلات مالی برای خانوارها گردیده و ممکن است آنان را دام فقر اندازد ( 2).

سازمان جهانی بهداشت[1] شاخص انصاف در مشارکت مالی[2] را برای تعریف توزیع بار پرداخت های سلامت در جامعه معرفی کرده است که می تواند بین صفر و یک تغییر کند؛ صفر بیانگر حداکثر بی انصافی و یک بیانگر کامل ترین شکل انصاف است(3)

هدف بسیاری از كشورهای جهان این است كه نظام تأمین مالی سلامت خود را به گونه ای طراحی كنند كه مردم را در برابر هزینه های تأمین سلامتی محافظت كند(4) در بسیاری از كشورهای در حال توسعه تنها بخشی از مردم در برابر خطر مالی ناشی از نیاز به خدمات سلامتی محافظت می شوند (5) كه مهم ترین دلیل آن عدم وجود تعهد در دولتمردان، كمبود منابع مالی برای پوشش تمام جمعیت و نبود توانایی مدیریتی برای مدیریت صندوق های بیمه ای است. (6) امروزه نبود محافظت مالی در سلامت به عنوان بیماری نظام های سلامت شناخته شده است؛ روشن ترین نشانه آن این است که خانوارها نه تنها از بار بیماری بلکه از بار ناشی از نابودی و فقر اقتصادی(7)  به عبارتی دیگر مواجهه با هزینه های کمرشکن[3] و فقر ناشی از تأمین مالی سلامت خود نیز رنج می برند، بیماری می تواند تاثیر اقتصادی قابل توجهی بر روی یک خانواده داشته باشد، به عنوان یک تاثیر می تواند باعث کاهش مداوم سرمایه ، بدهکار شدن و کاهش مخارج ضروری را به دنبال داشته باشد(8).

بر اساس نوع نظام سلامت بهره مندی از این خدمات فشارهای مالی متفاوتی را بر مردم در جوامع مختلف تحمیل می نماید؛ هزینه های اقتصادی مرتبط با بیماری را در دو گروه عمده می توان قرار داد : هزینه های خدمات به کار رفته جهت تشخیص و درمان بیماری و کاهش درآمد ناشی از افت بازدهی و ظرفیت کاری فرد بیمار . در هر حال این هزینه ها باعث ایجاد مشکلات مالی برای خانوارها گردیده و ممکن است آنان را دام فقر اندازد طی دهه گذشته توجه بسیاری برای تحلیل و فهم عملکرد نظام سلامت در دستیابی به این هدف انجام شده است . تحلیل نتیجه مشارکت مالی خانوار در نظام سلامت را می توان به وسیله دو رویکرد انجام داد : رویکرد درآمدی و رویکرد بار مالی . در رویکرد درآمدی تغییر در توزیع درآمد بر حسب پرداخت های مالی خانوار برای نظام سلامت بررسی  می شود که بر اساس تغییر در تعداد خانوارهایی که به علت پرداخت های سلامت به زیر خط فقر رانده شد ه اند، سنجیده می شود. در رویکرد دوم، پرداخت های سلامت از نظر تأثیر آن یا تجارب پریشان کننده ناشی از آن بر خانوار بررسی میشود، مانند محاسبه شاخص انصاف در مشارکت مالی و درصد خانوارهای مواجه با پرداخت های کمرشکن(9)

بنابراین تشخیص به موقع این بیماری به وسیله سنجش و پایش میزان هزینه های کمرشکن در نظام سلامت و شناخت عواملی که یک خانوار را در معرض خطر مواجه با این هزینه ها قرار می دهد، سیاستگذاران نظام های سلامت را درانتخاب سیاست های پیشگیرانه و شیوه های درمانی جهت این بیماری یاری خواهد رساند .خدمات بهداشتی ممکن است بار هزینه کاهنده را بر خانواده ها ، بخصوص در کشورهای در حال توسعه تحمیل کند (10و11).

علیرغم تمامی تلاش هایی که در این  حوزه انجام شده است، هنوز هم مشاهده می شود که تأمین مالی خدمات سلامت در کشورهای در حال توسعه با تسلط و غلبه پرداختهای مستقیم از جیب و کمبود نسبی ساز وکارهای پیش پرداخت مانند مالیات و بیمه سلامت صورت می گیرد .متأسفانه یکی از نتایج ناگوار این شیوه تأمین مالی، تحمیل هزینه های سنگین و یا به اصطلاح کمرشکن هنگام مواجهه خانوارها با بیماری است  .(12)

بحث پیرامون چگونگی و ترکیب تأمین مالی خدمات سلامت ،همواره یکی از چالش های اساسی پیش روی برنامه ریزان و سیاستگذاران نظام سلامت، به ویژه در کشورهای در حال توسعه بوده است(13)

توجه به حجم پرداخت های مستقیم و از جیب خانوارها و متعاقب آن بروز هزینه های کمرشکن خدمات سلامت ، دو عامل مهمی هستد که همواره باید در محاسبات مربوط به برنامه ریزی و سیاستگذاری خدمات سلامت مورد توجه قرار گیرند (14,15) در متون اقتصاد سلامت هزینه های کمرشکن خدمات سلامت را به صورت : “مقدار مخارج صرف شده برای خدمات سلامتی که از سطح معینی از درآمد (هزینه های مصرفی خانوار ) بیشتر شود ” تعریف می کنند(16) طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی  اگر هزینه ها ی  خدمات سلامتی از 40 % درآمد (توان پرداخت خانوار)بیشتر شود کمرشکن تلقی میشود(1)

صرف بخشی عظیمی از منابع خانوار برای دریافت خدمات سلامت می تواند سطح استاندارد زندگی را در کوتاه مدت و بلندمدت تهدید کند، آنچنان که در کوتاه مدت خانوار باید از مصارف جاری سایر کالا و خدمات چشمپوشی کند و در بلندمدت نیز عواقبی مانند فروش و حراج داراییها، اتمام پس انداز و یا انباشت بدهی در انتظار خانوار می باشد (17)

برخی از تبعات حاكم بودن شرایط غیرعادلانه در نظام سلامت به شرح زیر است  :

• خانوارها به خصوص اقشار آسیب پذیر، به واسطه تأمین مالی دستیابی به خدمات درمانی با رنج و زحمت فراوان مواجه شده و در ازای تأمین این هزینه ها، از مخارج ضروری دیگر خود می كاهند. این موضوع باعث تنزل شرایط رفاهی خانوار خواهد شد.
• بار مالی هزینه های سلامت به سبب تقلیل پس انداز و تخصیص كمتر درآمد خانوار به سایر مصارف به خصوص اقلامی كه نظیر خوراك مناسب و یا تحصیل و آموزش كه به مثابه انباشت سرمایه انسانی به خصوص برای فرزندان خانوارها تأثیر غیرقابل انكاری دارد، توان تولید خانوارها را به عنوان كلیدی ترین عامل در فرایند تولید ملی كاهش میدهد.
• امكان دارد گروهی از خانوارها به خاطر عدم توانایی پرداخت هزینه های درمان، از پیگیری درمان صرف نظر كنند، كه این باعث تنزل سطح سلامت و بهداشت خانوارها و جامعه خواهد شد. برخی خانوارهای كم درآمد كه در حول و حوش حداقل خط فقر زندگی میكند، توان معیشتی و درآمد و دارایی های خود را به دلیل تأمین اجباری مخارج درمانی از دست می دهند و با هزینه های كمرشكن سلامت روبرو میگردند و بدین سبب به كام فقر فرو می روند (18).

به عنوان مثال، بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت در سال 2008 ، سالانه حدود 100 میلیون نفر در دنیا به دلیل هزینه های بهداشتی درمانی زیرخط فقر  میروند(19).

ایران با جمعیت بیش از ۷۰ میلیون نفر در سال ۱۳۷۷ ، كشوری با درآمد متوسط است كه ویژگی هایی همچون نابرابری اجتماعی و تحول اپیدمیولوژیک پیچیده دارد (20) بنابراین جمعیت این كشور از نظر دسترسی به خدمات سلامت، به گروه های مختلفی تقسیم بندی می شوند. گروهی از افراد كه در شركت های دولتی و پولدار فعالیت دارند و عضو صندوق های بیمه ای ثروتمند هستند و سایر گروه ها كه عضو صندوق هایی هستند كه از نظر مالی وضعیت خوبی نداشته و پایداری مالی چندانی ندارند و به صورت پرداخت از جیب، هزینه های بهداشتی  درمانی خود را می پردازند (21) .

سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۰۰ ایران را در بین ۱۹۱ كشور جهان از نظر وضعیت بهداشتی  درمانی در رتبه ۹۳ و از نظر عدالت در تأمین منابع مالی در رتبه ۱۱۲ جهان رتبه بندی كرد. نتایج سایر مطالعات هم حاكی از این بوده كه به

2-4-1- معرفی معادن کارمزد زیرآب و کارخانه زغالشویی انجیرتنگه زیرآب.. 14
2-4-2- کلیاتی در مورد کارخانه زغالشویی زیرآب.. 15
2-5- تعیین پارامترهای فیزیکی نمونه ها 17
2-5-1- مقدمه. 17
2-5-2- شاخص تورم آزاد. 19
2-5-3- تعیین مساحت سطح. 19
2-5-4- تعیین چگالی واقعی و ظاهری.. 20
2-5-5- اندازه گیری اندیس قابلیت خردایش هاردگرو 21
فصل سوم: تئوری فلوتاسیون زغال. 24
3-1- مقدمه. 24
3-2- طبقه بندی.. 24
3-2-1- ساختمان زغال و پدیده زغالی شدن. 24
3-2-2-  گوناگونی زغال. 25
3-2-3- طبقه بندی درجه و رتبه زغال. 25
3-3- پیش فرض های تئوریکی در خصوص فلوتاسیون زغال. 26
3-3-1- تئوری فلوتاسیون. 26
3-3-2-ترمودینامیک… 27
3-3-3- هیدرو دینامیک و سنتیک… 28
3-3-3-1- رخدادهای مورد نیاز برای فلوتاسیون. 29
3-3-3-2- زمان القاء 30
3-3-3-3- احتمال فلوتاسیون و سنتیک های فلوتاسیون. 31
3-3-4- نقش اندازه ذرات در فلوتاسیون. 31
3-3-4-1- تأثیر اندازه ذرات روی ترمودینامیک ها و هیدرودینامیک ها 31
3-3-4-2- تأثیر اندازه ذرات روی بازیابی.. 32
3-3-4-3- رفتار فلوتاسیون برای ابعاد مختلف.. 32
3-3-5- تأثیر اندازه ذرات روی گزینش پذیری.. 34
3-3-5-1- مشکلات فلوتاسیون ذرات ریز. 34
تداخل.. 34
3-4- فلوتاسیون زغال. 35
3-4-1- بازنگری کلی.. 35
3-4-1-1- سنتیک ها – هیدرودینامیک ها 35
3-4-1-2- بازیابی.. 36
3-4-1-3- ترمودینامیک ها 36
3-4-2- تأثیر متغیرهای مرتبط با زغال روی فلوتاسیون. 40
3-4-2-1- خصوصیات فیزیکی وشیمیایی.. 40
3-2-2-1-1- اثرات کلی درجه و رتبه زغال. 41
3-2-2-1-2 -تأثیرات منحصر بفرد پارامترهای درجه و رتبه. 44
3-2-2-2- خصوصیات سطوح. 46
3-2-2-2-1- مشخصات سطح. 46
3-2-2-2-2 اجزاء سطح. 47
3-2-3- تأثیر متغیرهای سیستمی روی قابلیت شناوری.. 47

 

3-2-3-1- اندازه اجزاء 47
3-2-3-2- واکنشگرها 51
3-2-3-2-1- کف ساز ها 51
3-2-3-2-2- کلکتورها 51
3-2-3-3- چگالی پالپ.. 52
3-2-3-4- سلول همزن و  هوادهی.. 53
3-2-3-5- مشخصات آب و PH.. 53
3-2-4- گزینش پذیری.. 54
فصل چهارم:آزمایشات فلوتاسیون. 58
4-1- مقدمه. 58
4-2- تجهیزات و مواد: 58
4-3- آزمایشهای فلوتاسیون مقدماتی.. 59
4-3-1- فلوتاسیون حجمی: 59
4-3-2- سنتیک های فلوتاسیون: 61
4-4- سنتیک های فلوتاسیون برای سایز بندی های مشخص… 64
4-4-1- آزمایشهای سنتیک آزمایشگاهی.. 64
4-5- بر هم کنش اندازه ها 67
4-6-  نتایج و مباحثه پیرامون آزمایشهای مقدماتی صورت گرفته. 69
4-6-1- نتایج بدست آمده از آزمایشهای مقدماتی حجمی.. 69
4-6-2- تأثیر واکنشگرها 70
4-6-3- تأثیر چگالی پالپ.. 76
4-6-4- تأثیر دبی هوا 77
4-7- نتایج بدست آمده از آزمایشهای سنتیک مقدماتی.. 77
4-8- نتایج مقدماتی بدست آمده 80
فصل پنجم : نتایج آزمایشات سنتیک و مباحثه پیرامون آن. 82
5-1- مقدمه. 82
5-2- آزمایشهای سنتیک فلوتاسیون. 82
5-2-1- بازیابی در مقابل زمان. 82
5-2-1-1- تأثیر تراز واکنشگر. 82
5-2-1-2- تأثیر اندازه ذرات.. 89
5-2-1-3- تأثیر مواد. 91
5-2-1-4- مباحثه. 93
5-2-1-5- وابستگی به ثابت سرعت.. 95
5-2-1-6- تأثیر تراز واکنشگر. 95
5-2-1-7- تأثیر اندازه ذرات.. 98
5-3- فعل و انفعال اندازه ها 100
فصل ششم: نتیجه گیری.. 109
6-1- مقدمه. 109
6-2- تأثیر متغیرها در فلوتاسیون حجمی زغال. 109
6-2-1- تأثیر واکنشگر ها 109
6-2-2- تأثیر چگالی پالپ.. 110
6-2-3- تأثیر هوادهی.. 110
6-3- سرعت فلوتاسیون برای ذرات با ابعاد منحصر به فرد. 111
6-3-1- بازیابی در مقابل زمان. 111
6-3-1-1- تأثیر واکنشگر ها 111
6-3-1-2- تأثیر اندازه ذرات.. 111
6-3-1-3- تأثیر مواد. 112
6-4- برهم کنش ابعاد. 112
6-5- تحقیق پیشنهادی.. 112
چکیده
در کشور ایران با توجه به ذخایر عظیم آهن و با توجه به مطالعات انجام شده و تایید قابلیت استفاده از آنها در تولید آهن، ذخایر زغال سنگ مورد توجه قرار گرفت.
کارخانه زغالشویی انجیرتنگه زیر نظر شرکت البرز مرکزی بوده و با هدف شستشو و تغلیظ (کاهش خاکستر) زغالسنگهای استخراج  شده از معادن این شرکت برای تولید زغال با پارامترهای مطلوب برای مصرف در کارخانه ذوب آهن اصفهان طراحی شده است. این کارخانه خوراک خود را از معادن مختلفی چون کیاسر، کارمزد و چند معدن دیگر تامین میشود که متوسط خاکستر در خوراک ورودی کمتر از 30درصد میباشد.
در واقع سالانه میزان قابل توجهی از زغال در باطله جیگ و فلوتاسیون این کارخانه به هدر میرود. هدف اصلی از این مطالعه تحقیق در مورد تأثیر اندازه ذرات روی سنتیک کف فلوتاسیون برای معدن زیراب می  باشد. چهار نوع اندازه مختلف ذرات در این پروژه با نگرش ویژه روی تأثیر اندازه ذرات و غلظت واکنشگر آزمایش می شوند. واکنشگرهایی که در حین عملیات فلوتاسیون بکار می روند عبارتند از MIBC به عنوان کفساز و نفت[1] به عنوان کلکتور.
در این تحقیق آزمایشات فلوتاسیون بر روی چهار رنج ابعادی مختلف برای مواد باطله و کنسانتره صورت گرفت. آزمایش های صورت گرفته مشخص کردند که بازیابی بطور یکنواخت با افزایش مصرف واکنشگر ، در همه شرایط افزایش می یابد.
چگالی پالپ تأثیر چندان قابل توجهی روی بازیابی زغال در پالپ با محتوی 10 الی 20 درصد جامد ندارد. پالپ های با درصد جامد بالا در این تحقیق مطالعه نشده است و ممکن است اثر گذار باشند.
برای مواد باطله کم کیفیت، تحت هر شرایطی بیشترین بازیابی در دبی هوادهی بالا بدست می آید و لذا غلظت مورد نیاز به واکنشگر را کاهش می دهد. مقدار هوا تأثیر قابل توجهی در بازیابی ارگانیکی مواد با کیفیت کنسانتره ندارد. از آنجا که این مواد به آسانی فلوته می شوند و احتمال برخورد به اندازه کافی بالا بوده و از طرفی احتمال جدایش به اندازه کافی پایین می باشد، لذا تأثیر هوادهی بالا ناچیز می باشد.
برای ریزترین و درشت ترین ابعاد، غلظت واکنشگرها تأثیرات قابل توجهی روی مشخصات منحنی ها با افزایش بازیابی و با سرعت بالا در ترازهای بالای واکنشگر بوجود می آورند.
مقدمه
زغال ماده سبک، شکننده و سیاه‌رنگ باقی‌مانده از نیم‌سوختن چوب یا دیگر اندام‌های گیاهی و جانوری است که قسمت اعظم ترکیبهای آن‌ تبدیل به کربن شده است. زغال ترکیبی از گوگرد، شیل، کائولن، کانیهای رسی و کربناتی بوده و ترکیب­های موجود در خاکستر زغال، سیلیس، اکسید آلومینیوم و سایر مواد مانند Fe2o3,Cao,Mgo می­باشد.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                        صفحه

چکیده ……………………………………………………………………………………………………………………………..       1

مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………..        2

فصل اول : کلیات تحقیق

1-01 بیان مسئله ………………………………………………………………………………………………………………….  5

1-02 سوالات تحقیق …………………………………………………………………………………………………………..  5

1-3 0 فرضیه های تحقیق ……………………………………………………………………………………………………….. 6

1-04 اهداف تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………. 6

1-05 پیشینه تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………… 7

1-06 روش کار  تحقیق ………………………………………………………………………………………………………… 7

فصل دوم : اوضاع سیاسی ،  اجتماعی ، اقتصادی و ادبی مصر در قرن نوزدهم و بیستم میلادی

2-01اوضاع سیاسی مصر و تحولات حکومتی آن در قرن نوزدهم و بیستم  ………………………………………… 9

2-02اوضاع اجتماعی مصر در عصر عبدالصبور و عائشه تیموریه………………………………………………………. 12

2-03اوضاع اقتصادی مصرو تحولات صنعتی در عصر دو شاعر ……………………………………………………….. 14

2-04 اوضاع ادبی مصر در عصر دو شاعر  ………………………………………………………………………………….. 15

2-4-1 0 ادبیات و شعر معاصر عربی در قرن نوزدهم و بیستم  ……………………………………………………….. 16

2-4-2 0  شعر مصر در قرن های نوزدهم و بیستم میلادی …………………………………………………………….. 17

2-4-3 0  نهضت نوگرایی در شعر…………………………………………………………………………………………….. 18

فصل سوم : شرح حال صلاح عبدالصبور و عائشه تیموریه

3-01 صلاح عبدالصبور ………………………………………………………………………………………………………… 21

3-1-1 0  گذری بر زندگی صلاح عبدالصبور …………………………………………………………………………….. 21

3-1-2 0  اعتقادات صلاح عبدالصبور ……………………………………………………………………………………….. 23

3-1-3 0  جایگاه ادبی صلاح عبدالصبور  …………………………………………………………………………………. 27

3-1-4 0  آثار شعری صلاح عبدالصبور…………………………………………………………………………………… 27

3-1-5 0  مرگ صلاح عبدالصبور  ………………………………………………………………………………………….. 30

3-2 0 عائشه تیموریه……………………………………………………………………………………………………………… 31

3-2-01 گذری بر زندگی عائشه تیموریه ………………………………………………………………………………….. 31

3-2-02 افکار و عقاید عائشه تیموریه……………………………………………………………………………………….. 33

3-2-3 0  جایگاه ادبی عائشه تیموریه ……………………………………………………………………………………… 37

3-2-4 0  آثار شعری عائشه تیموریه  ………………………………………………………………………………………. 37

3-2-5 0  خصائص نثری عائشه تیموریه در خلال آثارش …………………………………………………………….. 39

3-2-6 0  مرگ عائشه تیموریه ………………………………………………………………………………………………. 42

فصل چهارم : بررسی معنا و مفهوم اومانیسم و سیر تاریخی آن  

مقدمه …………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. 44

4-1 0 اومانیسم……………………………….. ………………………………………………………………………………….. 45

4-02 دو نظریه درباره اومانیسم………………………………………………………………………………………………… 46

4-3 0  اومانیسم و سیر تاریخی آن…………………………………………………………………………………………….. 47

4-4 0 اومانیسم و انسان گرایی در ادبیات عرب ………………………………………………………………………….. 50

4-5 0  انسان گرایی در شعر …………………………………………………………………………………………………… 51

فصل پنجم : مقایسه و بررسی وجوه اشتراک و افتراق مضامین اومانیسم در اشعار عبدالصبور و عائشه تیموریه

5-01 وجوه اشتراک مضامین اومانیسم در اشعار عبدالصبور و عائشه تیموریه………………………………………. 56

5-1-1 0  تجرد و خانواده……………………………………………………………………………………………………….. 57

5-1-2 0  عشق……………………………………………………………………………………………………………………. 60

 

5-1-3 0  مرگ یا زندگی…………… …………………………………………………………………………………………. 63

5-1-4 0  صبر یا شکوه از مصائب روزگار  ……………………………………………………………………………….. 69

5-1-5 0  اجتماع یا فردیت…………………………………………………………………………………………………….. 73

5-2 0  وجوه افتراق مضامین اومانیسم در اشعار عبدالصبور و عائشه تیموریه ……………………………………… 78

5-2-1 0  ایمان یا انکار………………………………………………………………………………………………………… 78

5-2-2 0 انسانیت یا شرارت……………………………………………………………………………………………………..84

5-2-3 0  در پی رسیدن به سعادت یا رسیدن به پوچی ………………………………………………………………… 87

5-2-4 0  فقر یا رفاه اجتماعی………………………………………………………………………………………………… 91

5-2-5 0 حزن یا نشاط باطنی …………………………………………………………………………………………………. 94

5-2-6 0  ظلم یا عدالت اجتماعی ……………………………………………………………………………………………. 98

فصل ششم : بررسی صناعات ادبی در اشعار عبدالصبور و عائشه تیموریه

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………… 106

6-1 0 بلاغت تشبیه …………………………………………………………………………………………………………….. 106

6-2 0  بلاغت استعاره …………………………………………………………………………………………………………. 108

6-3 0 تشبیه در اشعار اومانیسمی عبدالصبور و عائشه تیموریه ………………………………………………………. 110

6-3-1 0  تشبیه در اشعار اومانیسمی صلاح عبدالصبور  ……………………………………………………………… 110

6-3-2 0  تشبیه در اشعار اومانیسمی عائشه تیموریه ………………………………………………………………….. 114

6-4 0 استعاره در اشعار اومانیسمی عبدالصبور و عائشه تیموریه ……………………………………………………. 121

6-4-1 0 استعاره در اشعار اومانیسمی صلاح عبدالصبور  …………………………………………………………….. 121

6-4-2 0 استعاره در اشعار اومانیسمی عائشه تیموریه …………………………………………………………………. 129

نتیجه گیری و پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………………. 136

ملخص البحث …………………………………………………………………………………………………………………….. 140

منابع و مآخذ  …………………………………………………………………………………………………………………….. 143

فهرست اعلام  ……………………………………………………………………………………………………………………….149

چکیده انگلیسی ………………………………………………………………………………………………………………………..II

 

 

 

چکیده  

اومانیسم یکی از بارزترین موضوعات شعری در عصر معاصر است که توجه شاعران و نویسندگان بسیاری را به خود جلب نموده است . در میان شاعران معاصر صلاح عبدالصبور و عائشه تیموریه در این زمینه از شهرت بسزایی برخوردارند . صلاح عبدالصبور درسال 1931 م در زقازیق مصر دیده به جهان گشود. وی تقریباً در باب تمامی اغراض شعری هنرورزی کرده است ؛ اما در خصوص دغدغه های بشری و تمایل به انسان گرایی ، دقت نظر ویژه دارد . او در اشعار اومانیسمی خویش از سختی ها و درد و رنج های زندگی سخن می گوید و در پایان دچار یأس و اندوه می شود ؛ زیرا امید و سعادت را نمی یابد . اما عائشه تیموریه ، از پیشوای نهضت ادبیات بانوان مصر بود که درسال 1840 م در قاهره متولد شد . وی در زمینه ی اشعار اومانیسمی ابیات فراوان ؛ اما پراکنده ای دارد که در دیوان و مجموعه اشعار وی به چشم می خورد و در نوع خود کم نظیر است . عائشه معتقد است که سعادت انسان در گرو حسن اخلاق و نگهداری و صیانت از نفس است و از سوی دیگر برترین عامل سعادت انسان را پناه بردن به خداوند می داند . اومانیسم در ابیات هر دو شاعر ، گاه در یک مضمون مشترک چون خانواده ، عشق ، مرگ و زندگی ، شکوه از مصائب روزگار همراه می شوند و گاه یکی از دو شاعر مضامینی را بر می گزیند که دیگری کمتر بدان پرداخته است یا در آن اختلاف نظر دارد . از این رو عبدالصبور نسبت به عائشه بیشتر به مسأله ی درد و رنج انسان ، مشکلات عصر حاضر ، فقر اجتماعی و … پرداخته است حال آن که تیموریه توجه کمتری به این مسائل داشته است و درد و رنج و دغدغه ی او بیشتر ناشی از مشکلات و دردهای شخصی اوست .

کلید واژه : صلاح عبدالصبور ، عائشه تیموریه ، اومنیسم ، یأس و امید

 

مقدمه

سپاس خدایی که خورشید درخشان بلاغت را از مطلع روشن عبارات آشکار ساخت و شاخه ی فصاحت پر بار را با محسنات نیکو بهره مند ساخت . او را می ستایم که جادوی بیان را بر قلب ها مستولی ساخت و به واسطه ی ادبیات ، عقل را مسحور کرد .

آدمی و اموری که حول دغدغه و مشکلات وی می گردد همواره در طول تاریخ ذهن بشری را به سمت و سوهایی رهنمون می سازد که در پی راهی برای رهایی از آن متوسل به نیرویی ماوراء تصور انسان می گردد و آن نیرو چیزی جز قادر مطلق نمی باشد .

در این باب با واژه اومانیسم برخورد می کنیم که به معنای انسان گرایی یا انسان مداری است ؛ اما در باب معنای اصطلاحی آن ، چنان تنوعی وجود دارد که برخی از اندیشمندان گفته اند : واژه ی فلسفی اومانیسم ، همانند سایر اصطلاحات فلسفی که دوره های موازی ، تاریخی عقلی و کاربردی عمومی دارند ، از تنوع فراوانی تعاریف رنج می برد ، تعاریفی که وقتی آن ها را یک جا و در کنار هم لحاظ می کنیم ، به نظر می آید که هیچ فردی را نمی توان یافت که اومانیست نباشد . واژه ی اومانیسم ، ناظر به مجموعه ای از مفاهیم در باب طبیعت ، ویژگی های معرِّف ، نیروها ، تعلیم و تربیت و ارزش های افراد بشری است .

اما اومانیسم معنای عام و متداول نیز دارد که فراتر از یک جنبش ادبی – هنری بود ، بلکه عبارت است از ، یک شیوه ی فکری و حالت روحی که شخصیت انسان و شکوفایی کامل وی را بر همه چیز مقدم می شمارد ، و عمل موافق با این حالت و شیوه ی فکر . این معنا از اومانیسم ، یکی از مبانی و زیر ساخت های دنیای جدید به شمار می آید .

اومانیسم در عصر معاصر در میان شاعران گسترش یافت . در این عصر که دوره ی مهم و طلایی در ادبیات عرب محسوب می شود شاعران در باب مضامین اومانیسمی هنرنمایی کردند که از جمله آن ها می توان به صلاح عبدالصبور و عائشه تیموریه اشاره کرد . مضامینی که این دو شاعر بیشتر بدان پرداخته اند حزن و اندوه ، سختی ها و مصائب روزگار ، فقر اجتماعی ، تنهایی و غربت ، ظلم و ستم حکومت حاکم ، رهایی از پوچی و رسیدن به سعادت می باشد .

نوشتار حاضر مقایسه ای است میان صلاح عبدالصبور و عائشه تیموریه در خصوص مضامین اومانیسم که از پنج فصل تشکیل شده است . فصل اول در برگیرنده ی کلیّات تحقیق است ، و فصل دوم به بررسی اوضاع سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی و ادبی عصرشان پرداخته شده است ، و فصل سوم زندگی نامه و احوال شعری دو شاعر بیان گردیده است ، و فصل چهارم به بررسی معنا و مفهوم اومانیسم و سیر تاریخی آن  پرداخته است ، و فصل پنجم به بررسی و مقایسه ی اشتراک و افتراق مضامین اومانیسم در اشعار هر دو شاعر مذکور پرداخته است ، و فصل ششم که فصل پایانی می باشد  به بررسی برجسته ترین صناعات ادبی در اشعار اومانیسمی عبدالصبور و تیموریه اختصاص یاقته ایت تا بدین وسیله میزان مهارت شاعران را در این زمینه به نمایش بگذارد . این فصل نیز از دو بخش تشکیل شده است ، در بخش اول تشبیه و در بخش دوم استعاره در اشعار آن دو مورد بررسی قرار گرفته است .

   

• بیان مسأله

آن گاه که معمار هستی با قدرت لایزال خود طرح آفرینش کائنات را پی افکند و کاخ وجود برافراشت انسان را به عنوان جانشین و امین خود آفرید و مسلماً آن چه باعث دوام و بقای جهان هستی شده است ، زندگی انسان و حیات اوست . با توجه به این امر شاعران بسیاری به این مسأله توجه داشته اند و انسان و حیات او را از دیدگاه خود تعبیر نموده اند . بر اساس آن چه که درباره ی شعر و شخصیت صلاح عبدالصبور و عائشه تیموریه نوشته شده در می یابیم که این دو شاعر معاصر مصری بیش از شاعر دیگری توانسته اند ، مسأله ی انسان و حیات او را به خوبی درک کنند و احساسات خود را در قالب های مختلف به تصویر بکشند . لذا در این پایان نامه سعی نگارنده بر آن است تا با بررسی تألیفات صورت گرفته پیرامون شخصیت و آثار هر دو شاعر، جایگاه انسان و زندگی را در اشعار صلاح عبداالصبور و عائشه تیموریه مورد بررسی و مقایسه قرار دهد .

 

1-2 0 سوالات تحقیق

• آیا عائشه تیموریه و صلاح عبدالصبور در مسأله ی غم تنهایی و غربت انسان و اندوه با هم اتفاق نظر دارند ؟
• صلاح عبدالصبور راه رهایی انسان از مشکلات و غم و اندوهش را در چه می داند ؟
• عائشه منبع رهایی بخش بشر را از مشکلات زندگی و غم و اندوه انسان را در چه می داند ؟
• صلاح عبدالصبور و عائشه تیموریه برای درک بهتر مفاهیم اومانیسمی در اشعارشان از کدام صنایع ادبی استفاده کرده اند ؟

 

 

• 0 فرضیه های تحقیق

 

• صلاح عبدالصبور و عائشه تیموریه در اشعارشان مشکلات جوامع انسانی از قبیل فقر ، غم و اندوه ، نا امیدی و … را به تصویر می کشند .
• هر دو شاعر در بیان احساسات انسان دوستانه ی خود از قبیل غم تنهایی و غربت انسان ، نا امیدی ، شکایت از روزگار ، با هم اشتراک دارند .
• وجه افتراق عائشه تیموریه و صلاح عبدالصبور در این است که عائشه در اشعارش پناه بردن به خداوند را راه رهایی بخش بشریت می داند ، حال آن که عبدالصبور همدردی با هم نوع خود و امیدواربودن به زندگی را منبع رهایی بخش بشریت بر می شمرد .
• صلاح عبدالصبور و عائشه تیموریه برای درک بهتر مفاهیم اومانیستی در شعرشان از تشبیه و استعاره استفاده کرده اند .

 

1-4 0 اهداف تحقیق

• آشنایی با زندگی و شخصیت صلاح عبدالصبور و عائشه تیموریه .
• شناخت اوضاع سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی و ادبی عصر هر دو شاعر .
• بررسی مضامین اومانیسم در اشعار صلاح عبدالصبور و عائشه تیموریه .
• بررسی وجوه اشتراک و افتراق اومانیسم دراشعار هر دو شاعر .

 

 

 

مهر ماه 1388

 

 

 

 

 

• چکیده
• استفاده از زمینه، به عنوان اطلاعات پویایی که توصیف­گر وضعیت کاربران و اقلام بوده و بر فرایند تصمیم ­گیری و انتخاب کاربران تاثیر­گذار است، توسط سیستم­های پیشنهاد­دهنده در تجارت سیار، در جهت ارتقاء کیفیت مناسب پیشنهاد­دهی ضروری است. در این تحقیق یک روش جدید چند­بعدی برای پیشنهاد­دهی آگاه از زمینه در تجارت سیار ارائه­ شده است. در این روش اطلاعات کاربران، اقلام، پارامتر­های زمینه و ارتباط میان آنها در یک فضای چند­بعدی نمایش ­داده می­ شود که به آن مکعب چند­بعدی امتیازات گفته می­ شود. در این فضا زمینه ­های مشابه به­ طور جداگانه برای هر کاربر شناسایی می­شوند که این کار با شناسایی الگوهای مصرف متفاوت کاربران در شرایط زمینه­ای مختلف انجام می­ شود. با بدست آوردن این اطلاعات، یک فضای جدید دوبعدی ایجاد­شده و پیشنهاد­دهی نهایی با بهره گرفتن از یک روش فیلتر­سازی مشارکتی در این فضا انجام می­گیرد. ارزیابی روش از طریق پیاده­سازی آن در یک سیستم پیشنهاد­دهی محصولات غذایی رستوران­ها شامل پارامتر­های زمینه­ای روز، زمان، آب و هوا و همراه علاوه بر پارامتر­های کاربر و اقلام و مقایسه آن با روش سنتی پیشنهاد­دهی و بدون در­نظر­­گرفتن اطلاعات زمینه انجام گرفته­است. برای پیاده­سازی روش فیلتر­سازی مشارکتی از شبکه­ های خود­سازمانده استفاده­شده­است. شبکه­ های خود­سازمانده، نوعی از شبکه­ های عصبی بدون ناظر هستند. مقایسه و ارزیابی نتایج با بهره گرفتن از محاسبه شاخص F1 که یکی از شاخص ­های استاندارد و پر استفاده برای ارزیابی پیشنهاد­دهنده­ها است، انجام گرفته­است. بر اساس این نتایج، روش پیشنهاد­دهی چند­بعدی در حدود شانزده درصد بهبود نسبت به روش سنتی پیشنهاد­دهی را نمایش می­دهد که همین مساله کارایی روش را از نظر کیفیت پیشنهاد­دهی تایید می­ کند.
• كلمات كلیدی: سیستم­های پیشنهاد­دهنده آگاه از زمینه، تجارت سیار، نقشه خود­سازمان­ده، روش چندبعدی پیشنهاد­دهی، فیلتر­سازی مشارکتی.

 

 

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                           صفحه

 

     فصل اول: مقدمه

1-1 مقدمه.. 1

1-2 موضوع تحقیق.. 3

1-3 موضوع تحقیق.. 4

1-4 اهمیت و ارزش تحقیق.. 6

1-5 اهداف تحقیق.. 6

1-6 کاربرد نتایج تحقیق.. 6

1-7 مروری بر ساختار پایان نامه .. 7

 

     فصل دوم: تجارت سیار

2-1 مقدمه.. 8

2-2 تجارت سیار.. 9

2-3 دسته­بندی ادبیات تحقیقاتی تجارت سیار.. 11

2-3-1 حوزه تحقیقات نظری.. 11

2-3-2 شبکه بی­سیم.. 12

2-3-3 میان­افزار سیار.. 13

2-3-4 زیر­بنای کاربری بی­سیم.. 14

2-3-5 کاربرد­های تجارت سیار.. 14

2-4 فناوری­های تجارت سیار.. 16

2-5 استاندارد­های بی­سیم.. 18

2-6 بستر پیاده­سازی کاربرد­های تجارت سیار.. 19

2-6-1 زبان­های برنامه­نویسی موبایل.. 22

2-7 جمع­بندی.. 23

 

  عنوان                                                                                                                          صفحه

 

   فصل سوم: زمینه

3-1 مقدمه.. 25

3-2 زمینه.. 26

3-2-1 تعاریف پارامتریک.. 26

3-2-2 تعاریف کلی.. 27

3-3 دسته­بندی اطلاعات زمینه.. 28

3-4 آگاهی از زمینه.. 31

3-5 طراحی زمینه.. 32

3-6 جمع­بندی.. 33

 

     فصل چهارم: سیستم­های پیشنهاد­دهنده

4-1 مقدمه.. 35

4-2 بررسی عملکرد سیستم­های پیشنهاد­دهنده.. 36

4-2-1 روش­های مبتنی بر محتوا.. 38

4-2-1-1 مشکلات و محدودیت­­های روش­های مبتنی بر محتوا.. 41

4-2-2 روش­های فیلترسازی مشارکتی.. 42

4-2-2-1 مشکلات و محدودیت­­های روش­های فیلتر­سازی مشارکتی   46

4-2-3 روش­های ترکیبی.. 48

4-3 ارزیابی سیستم­های پیشنهاد­دهنده.. 49

4-4 بسط قابلیت­های سیستم­های پیشنهاد­دهنده.. 51

4-4-1 شرکت­دادن شناختی جامع از کاربران و اقلام در فرایند پیشنهاد­دهی   51

4-4-2 امتیاز­گذاری چند­معیاری.. 52

4-4-3 پیشنهاد­دهنده­های غیر­تداخلی.. 53

4-4-4 انعطاف­پذیری.. 53

 

عنوان                                                                                                                           صفحه

 

 

4-4-5 توسعه شاخص ­های ارزیابی.. 54

4-4-6 استفاده از اطلاعات زمینه در پیشنهاد­دهنده­ها.. 55

4-4-7 سایر گزینه­ ها برای بسط و توسعه سیستم­های پیشنهاد­دهنده   55

4-5 جمع­بندی.. 55

 

    فصل پنجم: روش جدید چند­بعدی برای پیشنهاد­دهی آگاه از زمینه

5-1 مقدمه.. 57

5-2 سیستم­های پیشنهاد­دهنده آگاه­از­زمینه در تجارت سیار.. 58

5-3 مدل­سازی اطلاعات زمینه.. 59

5-4 روش چند­بعدی در سیستم­های توصیه­گرسیار آگاه از زمینه.. 61

5-5 جمع­بندی.. 68

 

     فصل ششم: ارزیابی  

6-1 مقدمه.. 69

6-2 روش ارزیابی.. 69

6-2-1 پیاده­سازی سیستم جمع­آوری داده.. 70

6-3 پیاده­سازی روش پیشنهاد­دهی.. 72

6-3-1 پیاده­سازی روش پیشنهاد­دهی دو­بعدی.. 73

6-3-2 پیاده­سازی روش پیشنهاد­دهی چند­بعدی.. 78

6-4 جمع­بندی.. 82

 

     فصل هفتم: جمع­بندی و راهکار­های آینده  

7-1 مقدمه.. 84

7-2 راهکار­های آینده.. 85

 

.. 87

فهرست شکل­ها

عنوان                                                                                                                            صفحه

   

شکل 2-1 خصوصیات تجارت سیار.. 10

شکل 2-2 دسته­بندی ادبیات تحقیقاتی تجارت سیار   12

شکل 3-1 فضای سلسله­مراتبی زمینه.. 29

شکل 3-2 معماری سطح بالا از یک سیستم آگاه از زمینه   32

شکل 4-1 نمونه ­ای از زبان RQL.. 54

شکل 5-1 مدل چند­بعدی پیشنهاد­دهی برای فضای سه­بعدیUser×Item×Time     60

شکل 5-2 ساختار رابطه­ای مدل داده چند­بعدی برای ذخیره­سازی اطلاعات کاربران، اقلام و زمینه .. 62

شکل 5-3 روش چند­بعدی پیشنهاد­دهی.. 63

شکل 5-4 ساختار رابطه­ای نگهداری کلیه شرایط زمینه­ای سیستم    64

شکل 5-5 ساختار رابطه­ای نگهداری خوشه­بندی اطلاعات زمینه­ای برای کاربران    65

شکل 5-6 ایجاد کاربران معادل کاربر c­i با توجه به الگوی مصرف وی   67

شکل 5-7 ساختار رابطه­ای کاربران و امتیازات جدید    66

شکل 6-1 ساختار رابطه­ای مجموعه داده جمع­آوری­شده بدون در نظر گرفتن شرایط زمینه­ای .. 71

شکل 6-2 ساختار چند­بعدی مجموعه داده جمع­آوری­شده با در نظر گرفتن شرایط زمینه­ای .. 72

شکل 6-3 نقشه خود­سازمانده.. 74

شکل 6-4 میانگین شاخص F1 در روش پیشنهاد­دهی سنتی در مجموعه داده شماره(1)   76

شکل 6-5 میانگین شاخص F1 برای خوشه ­های مجزا در مجموعه داده شماره (1)   77

شکل 6-6 میانگین شاخص F1 در روش پیشنهاد­دهی سنتی در مجموعه داده شماره(2)   78

شکل 6-7 میانگین شاخص F1 برای خوشه ­های مجزا در مجموعه داده شماره (2)   78

شکل 6-8 ساختار رابطه­ای نهایی برای نگهداری اطلاعات سیستم پیشنهاد­دهنده    80

شکل 6-9 میانگین شاخص F1  در روش پیشنهاد­دهی چندبعدی   81

شکل 6-10 میانگین شاخص F1 در روش پیشنهاد­دهی چندبعدی برای خوشه ­های مجزا    82

 

 

 

فهرست جدول­ها

عنوان                                                                                                                            صفحه

 

جدول 2-1 دسته­بندی کاربرد­های تجارت سیار.. 15

جدول 4-1 نمونه ­ای از ماتریس کاربر- اقلام برای یک سیستم پیشنهاد­دهنده فیلم   37

جدول 6-1 مشخصات شبکه نقشه خود­سازمانده در مرحله شناسایی کاربران مشابه در روش سنتی.. 76

جدول 6-2 مشخصات شبکه نقشه خود­سازمانده برای شناسایی الگوی مصرف و شناسایی کاربران مشابه 81

 

 

 

 

فصل اول: مقدمه

1-1 مقدمه

سیستم­های پیشنهاد­دهنده در تجارت سیار از جمله موضوعات پر­اهمیت سال­های اخیر بوده ­اند که با ظهور تکنولوژی­های بی­سیم و تسهیل حرکت تجارت الکترونیکی از محیط­های سیمی به سوی بی­سیم­ مورد توجه قرار­گرفته­اند. تجارت سیار به­معنای انجام فعالیت­های تجارت­الکترونیک از طریق محیط­های بی­سیم، به­ طورخاص اینترنت بی­سیم، و وسایل دستی سیار می­باشد که با­ پیدایش تکنولوژی بی­سیم در عرصه اینترنت و استفاده روزافزون از وسایل سیار توجه به آن رو به افزایش است[1,2]. به کاربرد­های تجارت سیار دو خصوصیت ویژه تحرک[1] و دسترسی وسیع[2] نسبت داده­شده­است[1,3] که اولین خصوصیت بر امکان از بین رفتن محدودیت­های مکانی و دومین خصوصیت بر امکان از بین رفتن محدودیت­های زمانی در استفاده کاربران از خدمات این نوع کاربرد­ها تاکید دارد[1,3,4,5]. این­که کاربران برای انجام فعالیت هایی چون بانکداری الکترونیکی یا خرید الکترونیکی محصولات، قادر به جایگزینی وسایلی چون تلفن­های سیار و ­همراه­های شخصی دیجیتال (پی.دی.اِی)[3]  به­جای کامپیوتر­های شخصی باشند،  تسهیلات زیادی را برای آنها و فرصت­های جدیدی را نیز  برای کسب وکار­ها فراهم­­­خواهد­کرد و لزوم توجه به این عرصه را برای محققان نمایان می­سازد[1,3].

 

اما پیاده­سازی سیستم­های پیشنهاد­دهنده در محیط­های سیار بدون در­نظر­گرفتن پارامتر­های تاثیر­گذار در این محیط چندان مناسب­نخواهد­بود. مجموعه این پارامتر­ها، اطلاعات زمینه را تشکیل می­ دهند [6].

عملکرد سیستم­های پیشنهاد­دهنده معرفی منابع مورد نیاز کاربران به آنهاست. این منابع می­توانند مواردی مانند اطلاعات خاص مورد نیاز کاربر و یا کالاها­یی مانند کتاب یا فیلم مورد علاقه یک کاربر را  از میان انبوه کالاهایی که کاربر با اطلاعات آن­ها روبروست، در­بر­گیرند[7,8,9]. درسیستم­های پیشنهاد­دهنده، سه مجموعه داده اصلی یعنی مجموعه کاربران ©، مجموعه اقلام قابل توصیه(S) (مانند کتاب، فیلم، موسیقی و غیره) و مجموعه داده ­هایی که رابطه میان دو مجموعه قبلی را تعریف می­ کنند، وجود­دارند. مجموعهS  می ­تواند شامل صد­ها، هزار­ها و حتی میلیون­ها کالا در کاربرد­های مختلف بوده و  به­ طور مشابه مجموعه C نیز می ­تواند چنین وضعیتی را داشته باشد. ارتباط میان دو مجموعهC  و S مبتنی بر ساختار امتیاز­گذاری است که میزان مفید بودن یا مورد علاقه بودن کالا را برای کاربر مشخص می کند. این ارتباط با تابعی تحت­عنوان تابع سودمندی، u، به صورت رابطه زیر تعریف می­ شود[7]:

 

(1-1)

که در آن Ratings، مجموعه مرتبی مانند اعداد صحیح غیر­منفی یا مجموعه اعداد حقیقی در بازه­ای معین می­باشد.

در سیستم­های پیشنهاد­دهنده مقادیر u معمولاً فقط بر روی زیر مجموعه ­ای از دامنه C×S تعریف­شده­است و نه بر تمام آن و قسمت های نامشخص این دامنه را باید با ­استفاده از داده ­های موجود به­صورت تخمینی مشخص نمود. هدف نهایی سیستم­های توصیه­کننده با ارائه پیشنهاد  اقلام با بالاترین امتیازات تخمینی به کاربران محقق می­ شود به­ طوریکه برای هر کاربر ، اقلام  با حداکثر میزان سودمندی انتخاب و معرفی می­گردد[7].

تا به امروز روش­های پیشنهاد­دهی زیادی ارائه شده­است که این روش­ها و متدولوژی­ها در دسته­بندی­های زیر قرار می­گیرند[7,9,10]:

• مبتنی بر محتوا[4] : در این گروه از روش­ها، عمل پیشنهاد­دهی با بهره گرفتن از یافتن اقلامی انجام می­گیرد که بیشترین تشابه را با اقلامی داشته باشند که در­گذشته مورد­علاقه کاربر بوده ­اند. به عبارت دیگر u(c,s)، سودمندی کالای s برای کاربر c، بر اساس کلیه مقادیر موجود u(c,si) هایی که si مشابه به s بوده و si جزء کالاهای مورد علاقه کاربر هستند،­ برآورد می­ شود.
• فیلترسازی مشارکتی : در این گروه از روش­ها، عمل پیشنهاد­دهی با بهره گرفتن از یافتن اقلامی انجام می­گیرد که مورد علاقه کاربران با سلایق مشابه کاربر بوده ­اند. کاربران با سلایق مشابه یعنی کاربرانی که اقلام یکسانی را امتیاز­دهی مشابه کرده باشند. به­عبارت دیگر u (c, s) بر اساس مقادیر موجودu(cj ,s) بدست می ­آید که  cj  کاربران مشابه با c می­باشند.
• مدل ترکیبی[5]: روش­هایی که دو روش مبتنی­بر­محتوا و فیلتر­سازی مشارکتی را ترکیب می­ کنند و به این صورت از مزایای هر دو روش در جهت شناسایی و معرفی کالاها بهره می­گیرند.

در نگاهی دیگر روش­های پیشنهاد­دهی، اعم از مبتنی بر محتوا و فیلتر­سازی مشارکتی به دو دسته روش­های مبتنی بر حافظه[6]و مبتنی بر مدل[7] تقسیم می­شوند. در­مقایسه با الگوریتم­های مبتنی بر حافظه، الگوریتم­های مبتنی بر مدل، با بهره گرفتن از روش­های یادگیری ماشین[8] مدلی را با بهره گرفتن از مجموعه امتیازات موجود ایجاد کرده و از آن به­منظور پیشگویی امتیازات استفاده می­ کنند[7,10,11].

1-2 موضوع تحقیق

موضوع این تحقیق، ارائه روشی برای پیشنهاد­دهی آگاه از زمینه در تجارت سیار می­باشد. با­ پیدایش تکنولوژی بی­سیم در عرصه اینترنت و استفاده روزافزون از وسایل سیار، پیاده­سازی سیستم­های پیشنهاد­دهنده در محیط­های سیار با توجه به محدودیت­های خاص آن چون هزینه­بر بودن زمان اتصال و تبادل داده، محدودیت پهنای باند، کیفیت پایین اتصال و محدودیت­های ورودی و خروجی وسایل سیار، نیاز به بررسی بیشتر را در جهت ارائه اطلاعات مرتبط­تر و شخصی­سازی­شده­تر می­طلبد. بررسی تاثیر اطلاعات زمینه به­عنوان شرایط و محیط دربرگیرنده کاربر و به­عنوان اطلاعاتی که بر فرایند تصمیم ­گیری وی تاثیر­گذارند، برخروجی این­گونه کاربرد­ها، مساله­ای است که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته­است.

1-3 پیشینه تحقیق

ظهور تکنولوژی­های بی­سیم و استفاده رو به­افزایش وسایل سیار، فرصت­های زیادی را پیش روی کاربرد­های تجارت الکترونیک قرار­داده­است. با توجه به محدودیت­های خاص محیط­های سیار، ارائه اطلاعات به­صورت شخصی­سازی­شده­تر و سفارشی­شده­تر یکی از اهداف مهم کاربرد­های تجارت سیار است. در­نظرگرفتن اطلاعات زمینه به­عنوان شرایط و محیط دربرگیرنده کاربر و به­عنوان اطلاعاتی که بر فرایند تصمیم ­گیری وی تاثیر­گذارند، در ارائه خروجی این­گونه کاربرد­ها از جمله مواردی است که می­توان از آن در جهت ارائه اطلاعات مرتبط­تر به کاربران بهره گرفت.

سیستم­های پیشنهاد­دهنده همواره از جمله موضوعات پر اهمیت در حوزه تجارت الکترونیک بوده ­است. سیستم­های پیشنهاد­دهنده سیار آگاه از زمینه در آغاز راه هستند. دسته مهمی از سیستم­های آگاه از زمینه را  سیستم­های آگاه از مکان تشکیل می­دهند. یانگ، چنگ، و دایا[12]، یک سیستم پیشنهاد­دهنده آگاه از مکان برای محیط­های سیار ارائه­داده­اند که هدف آن توصیه وب­سایت فروشندگان با در نظر­گرفتن علایق و پیش­فرض­های مشتری و همچنین فاصله مکانی وی با مکان فیزیکی مشخص­شده در وب­سایت­ها می­باشد. در روش مزبور، دو فاکتور فوق به­ طور جداگانه محاسبه­ شده و سپس بر اساس ترکیبی از آنها به پیشنهاد وب­سایت­ها پرداخته می­ شود. یکی دیگر از این نوع سیستم­ها پروکسیمو[13] است که یک سیستم پیشنهاد­دهنده آگاه از مکان برای محیط­های داخلی چون موزه­ها و گالری­ها است. این سیستم بر اساس علایق و پیش­فرض­های کاربر به پیشنهاد اقلام پرداخته و مکان اقلام را بر روی نقشه­ای بر روی وسیله همراه کاربر نمایش می­دهد.

استفاده از سایر اطلاعات زمینه­ای علاوه­بر مکان نیز مورد توجه توسعه­دهندگان این نوع سیستم­ها قرار­گرفته­است. پخش موسیقی یکی از حوزه های کاربردی پر­مصرف در میان کاربران سیار می­باشد و به همین دلیل استفاده از پیشنهاد­دهنده­های آگاه از زمینه در این حوزه مورد توجه قرار­گرفته است. از آنجایی که تاثیر موسیقی بر روح و جسم انسان ثابت شده­است، انتخاب موسیقی با توجه به شرایط می ­تواند وضعیت دوست­داشتنی­تری را فراهم­کند و افراد را در انجام فعالیت­هایشان یاری رساند. مثلاً موسیقی می ­تواند کارایی فرد را در حال انجام تمرینات فیزیکی بهبود بخشد، اضطراب را کاهش دهد و میزان یادگیری را بهبود بخشد. [14] یکی از تحقیقاتی است که در این حوزه ارائه­شده­است. در این تحقیق علاوه­بر بررسی روش­های فیلتر­سازی مبتنی­بر زمینه و مرور پیشنهاد­دهنده­های سیار آگاه از زمینه موسیقی، پیشنهاد­دهنده سیار آگاه از زمینه AndroMedia  ارائه شده­است. پیشنهادات با توجه به زمینه جاری کاربر که با بهره گرفتن از حسگر­های بلوتوث در سمت برنامه مشتری بدست می­آیند و همچنین سلایق کاربر تهیه می­شوند. همچنین در مرجع [15]  نیز پیشنهاد­دهی آگاه از زمینه موسیقی در محیط­های سیار مورد بررسی قرار­گرفته­است. در تحقیق پارک، یو و چو[16]  نیز یک سیستم آگاه از زمینه موسیقی با بهره گرفتن از شبکه­ های بیزین فازی و تئوری سودمندی ارائه­شده­است. فرایند پیشنهاد­دهی تحلیل شده و سودمندی آن مورد ارزیابی قرار­گرفته­است.

گردشگری نیز یکی از حوزه های جذاب برای پیاده­سازی پیشنهاد­دهنده­های سیار آگاه از زمینه می­باشد. امروزه گردشگران انتظار دارند که دسترسی شخصی به اطلاعات گردشگری در هر زمان، هر مکان و در هر شرایطی را داشته­باشند. راهنما­های گردشگری سیار، چنین اطلاعاتی را در اختیار کاربران قرار می­دهند. در مرجع [17] خلاصه­ای از کار­های انجام­شده در زمینه راهنماهای گردشگری سیار تحت وب انجام گرفته­است. همچنین در مرجع[18]   تاثیر آگاهی از زمینه در سیستم­های اطلاعاتی گردشگری سیار مورد بررسی قرار گرفته­است. در [19]  نیز یک کاربرد توریستی سیار با نام COMPASS ارائه­شده­است. در این تحقیق به بررسی ترکیب آگاهی از زمینه با سیستم­های پیشنهاد­دهنده پرداخته شده­است. پارامتر­های زمینه­ای این تحقیق شامل زمان و مکان می­باشند. این سیستم خدمات خود را با نیاز­های کاربر که بر اساس علایق و زمینه جاری وی مشخص می­ شود، تطبیق می­دهد.

در [20] نیز یک سیستم پیشنهاد­دهنده تصاویر با بهره گرفتن از یک روش داده ­کاوی که ترکیبی از روش­های مبتنی­بر­محتوا و مبتنی­بر اطلاعات زمینه می­باشد ارائه­شده­است. اطلاعات زمینه استفاده­شده در این تحقیق شامل زمان و مکان هستند. لی، ونگ، جنگ و دای[21]، یک سیستم توصیه­کننده آگاه از زمینه برای کاربرد­های تجارت سیار ارائه­داده­اند. در این تحقیق از مدل چند­بعدی موجود در سیستم­های OLAP برای نمایش فضای توصیه­گری و از روش مبتنی بر کاهش فضا به­منظور کاهش فضای توصیه­گری به فضای دو­بعدی و انجام عملیات توصیه­گری در فضای مزبور استفاده­کرده ­اند.

استفاده از آنتولوژی و وب معنایی در سیستم­های پیشنهاد­دهنده سیار آگاه از زمینه نیز در تحقیقات بسیاری مورد توجه­قرار­گرفته­است[22,23,24]. تکنولوژی­های وب معنایی، دسترسی هوشمند و کارا به اطلاعات را بهبود بخشیده­اند. از آنتولوژی می­توان برای مدل­سازی زمینه و همچنین برای مدل­سازی ارتباط زمینه با سایر مجموعه­داده ­ها استفاده­نمود. در تحقیق حاضر، یک روش جدید پیشنهاد­دهی آگاه از زمینه در تجارت سیار ارائه­شده­است.

1-4 اهمیت و ارزش تحقیق

استفاده از سیستم­های پیشنهاد­دهنده آگاه از زمینه در تجارت سیار یک فرصت است. با توجه به افزایش کمی کاربران وسایل سیار درکشور و گسترش کمی و کیفی زیر­بنایی تجهیزات سیار، آشنایی با مفاهیم، اصول و کاربرد­های تجارت سیار

چکیده

بهینه سازی خرید دارو با بهره گرفتن از داده کاوی

 

 

توسعه­ استفاده از فناوری اطلاعات در بهداشت و درمان علاوه بر مزایای فراوان باعث می شود تا حجم زیادی از داده ­های مرتبط، در دسترس قرار بگیرند. با بکارگیری داده کاوی بر روی داده های موجود می توان تصمیم گیری­ها  و فرایند­های مدیریتی را بهبود بخشید. در این پایان نامه تلاش شده است ضمن بررسی الگوریتم­های مختلف داده کاوی مدلی جهت پیش بینی مصرف دارو در داروخانه­های بیمارستان­ها ارائه گردد. مجموعه داده در نظر گرفته شده مربوط به سیستم اطلاعات بیمارستان پاستور شهرستان بم می باشد که در مدت 5 سال در پایگاه داده سیستم اطلاعات این بیمارستان ذخیره شده است. برای پیش بینی مصرف دارو عملکرد مدل­های MLP، SVR، ADABOOST.R، BAGTREE، LR، LSSVR مورد بررسی قرار می گیرد. دقت پیش بینی بر اساس معیارها  MSE ,RMSE ,MAE وR2 ارزیابی می گردد. طبق نتایج بدست آمده عملکرد مدل BAGTREE  در روش های مختلف بهتر از سایر مدل ها بوده است.

 

واژگان کلیدی : سیستم های اطلاعات بیمارستان، پیش بینی، خرید دارو، داروخانه

 

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                 صفحه

فصل 1- مقدمه.. 2

1-1- فناوری اطلاعات در بهداشت و درمان.. 2

1-2- داروخانه های بیمارستانی.. 3

1-3- داده کاوی.. 3

1-3-1- داده کاوی چیست؟. 3

1-3-2- تكنیک های مختلف داده كاوی.. 4

1-3-2-1-انواع تکنیک داده کاوی. 5

1-4- بیان مسئله. 6

1-5- اهداف تحقیق.. 8

1-6- سوالات وفرضیات تحقیق.. 9

1-6-1- سوالات.. 9

1-6-2- فرضیات تحقیق.. 9

1-7- فصول پایان نامه. 9

فصل 2- پیشینه پژوهشی… 12

2-1- جمع بندی.. 24

فصل 3- مروری بر ادبیات تحقیق و مبانی نظری… 26

3-1- سیستم های اطلاعات بیمارستان.. 26

3-2- تعریف و مفهوم سیستم اطلاعات بیمارستانی.. 28

3-2-1– اهداف سیستم اطلاعات بیمارستانی.. 29

3-2-2- اهمیت و ضرورت راه‌اندازی سیستم اطلاعات بیمارستانی.. 30

3-2-3- مزایایی سیستم اطلاعات بیمارستانی.. 31

3-3- داده کاوی.. 32

3-4- مراحل داده کاوی.. 33

3-4-1- پیش پردازش داده ها 35

3-4-2- پاکسازی داده ها 35

3-4-3-یکپارچه سازی داده ها 36

3-4-4- تبدیل داده ها 36

3-4-5- تلخیص داده ها 37

3-5- وظایف داده کاوی.. 37

3-5-1- دسته بندی.. 38

3-5-2- تخمین.. 39

3-5-3- پیش بینی.. 39

3-5-4- گروه بندی شباهت یا قوانین وابستگی.. 40

3-5-5- خوشه بندی.. 40

3-5-6- نمایه سازی.. 41

3-6- كاربرد های داده كاوی.. 41

3-7- رویکردهای مسائل داده کاوی در پزشکی.. 42

3-8- مدلها و الگوریتمهای داده کاوی.. 43

3-8-1- شبکه های عصبی مصنوعی.. 43

3-8-1-1-ساختار شبکه عصبی… 44

3-8-1-2-معماری شبکه عصبی… 45

3-8-1-3-آموزش شبکه های عصبی مصنوعی… 46

3-8-1-4-انواع یادگیری در شبکه های عصبی مصنوعی… 47

3-8-2- درخت های انتخاب.. 47

3-8-3- Bagging & Boosting. 48

3-8-3-1-Bagging.. 55

3-8-1-1-Boosting.. 44

3-8-1-1-الگوریتم های Boosting.. 44

3-8-4- Adaptive Boosting(Adaboost) 50

3-8-5- رگرسیون بردار پشتیبان. 51

3-8-6- رگرسیون خطی.. 52

نرم افزارهای داده کاوی.. 54

55

.. 56

…. 58

. 58

.. 59

60

60

 

… 67

… 44

… 69

. 63

. 64

. 64

. 67

. 69

70

72

.. 72

.. 74

… 76

.. 76

.. 77

.. 83

.. 93

. 95

 

 

فهرست جداول

 

 عنوان                                                                                         صفحه

 

جدول 2- 1تکنیک های مهم داده کاوی در بخش دارویی[21] 21

جدول 4- 1 ماتریس داده بصورت ماه های متوالی60

جدول 4- 2 ماتریس داده  بصورت ماه های یکسان61

جدول 4- 3  ماتریس داده بصورت فصول متوالی2

جدول 5- 1 نتایج اعمال الگوریتم های معرفی شده بر روی داده های Cream Calamine 77

جدول 5- 2 نتایج اعمال الگوریتم های معرفی شده بر روی داده های Vialdioxin81

جدول 5- 3 نتایج اعمال الگوریتم های معرفی شده بر روی داده های Syrup Sulbutamol82

جدول 5- 4 نتایج اعمال الگوریتم های معرفی شده بر روی داده های Cream Calamine 82

جدول 5- 5 نتایج اعمال الگوریتم های معرفی شده بر روی داده های Vialdioxin 85

جدول 5- 6 نتایج اعمال الگوریتم های معرفی شده بر روی داده های Syrup Sulbutamol86

جدول 5-  7نتایج اعمال الگوریتم های معرفی شده بر روی داده های Cream Calamine 91

جدول 5 – 8 نتایج اعمال الگوریتم های معرفی شده بر روی داده های Syrup Sulbutamol 93

 

 

 

فهرست شکل ها و نمودارها

 

عنوان                                                                                   صفحه

شکل 2- 1 مدل پیش بینی با شبکه عصبی[4]12

شکل 2- 2  شبکه عصبی [14] BP 12

شکل 2- 3 مدل بهینه سازی خرید دارو[15]14

شکل 2- 4 مدل استخراج دانش [26] 16

شکل 2- 5 جریان عملیات در داروخانه[17]  17

شکل 2- 6  دسته بندی اهدا بکارگیری داده کاوی[15]19

شکل 2- 7 روند بکارگیری داده کاوی در پزشکی[20]20

شکل3- 1   مراحل داده کاوی[40]32

شکل3- 2 ساختار شبکه عصبی[47]43

شکل3- 3  مثالی از درخت تصمیم[41]55

شکل 3- 4 واسط کاربری سیستم اطلاعات بیمارستان55

شکل 4- 1 دیاگرام چاچوب تحقیق58

شکل4- 2 پارامترهای مورد استفاده در SVM64

شکل4- 3  گزارش تهیه شده با کریستال ریپورت70

شکل4- 4 خروجی گزارش تهیه شده با کریستال ریپورت71

شکل5- 1 میزان تقاضای واقعی و پیش بینی شده توسط الگوریتم AdaBoost.R78

شکل5- 2 میزان تقاضای واقعی و پیش بینی شده توسط الگوریتم LR78

شکل5- 3 میزان تقاضای واقعی و پیش بینی شده توسط الگوریتم BAGTREE79

شکل5- 4 میزان تقاضای واقعی و پیش بینی شده توسط الگوریتم LSSVR80

شکل5- 5 میزان تقاضای واقعی و پیش بینی شده توسط الگوریتم SVR80

شکل5- 6 میزان تقاضای واقعی و پیش بینی شده توسط الگوریتم BAGTREE83

شکل5- 7 میزان تقاضای واقعی و پیش بینی شده توسط الگوریتم LR83

شکل5- 8 میزان تقاضای واقعی و پیش بینی شده توسط الگوریتم SVR84

شکل 5- 9 میزان تقاضای واقعی و پیش بینی شده توسط الگوریتم AdaBoost.R84

شکل5- 10 میزان تقاضای واقعی و پیش بینی شده توسط الگوریتم SVR85

شکل 5- 11 میزان تقاضای واقعی و پیش بینی شده توسط الگوریتم AdaBoost.R86

شکل5- 12 میزان تقاضای واقعی و پیش بینی شده توسط الگوریتم LR87

شکل5- 13 میزان تقاضای واقعی و پیش بینی شده توسط الگوریتم SVR87

شکل5- 14 میزان تقاضای واقعی و پیش بینی شده توسط الگوریتم LSSVR88

شکل5- 15 میزان تقاضای واقعی و پیش بینی شده توسط الگوریتم AdaBoost.R89

شکل5- 16 میزان تقاضای واقعی و پیش بینی شده توسط الگوریتم NN90

شکل5- 17 میزان تقاضای واقعی و پیش بینی شده توسط الگوریتم LSSVR90

شکل5- 18 میزان تقاضای واقعی و پیش بینی شده توسط الگوریتم LSSVR92

شکل5- 19 میزان تقاضای واقعی و پیش بینی شده توسط الگوریتم BAGTREE93

شکل5- 20 میزان تقاضای واقعی و پیش بینی شده توسط الگوریتم LSSVR94

شکل5- 21 میزان تقاضای واقعی و پیش بینی شده توسط الگوریتم BAGTREE94

 

1-1- فناوری اطلاعات در بهداشت و درمان

در سال­های اخیر مراکز بهداشتی ودرمانی کشورمان به ویژه بیمارستانها درصدد مکانیزه کردن سیستم­های اطلاعاتی خود برآمده­اند. در ابتدا مقصود از چنین فعالیت­هایی کاهش هزینه­ های ناشی ازکاغذ بازی­ موجود در سیستم­های دستی و اداری بوده است، اما اکنون به مرحله ای رسیده­ایم که بهبود کیفیت ارائه خدمات درمانی اهمیتی روزافزون می­یابد و در این راستا بکار­گیری سیستم های اطلاعات بیمارستان­ها بسیار مرسوم شده است.

بکارگیری سیستم اطلاعات بیمارستان علاوه بر مزایای فراوان از جمله کاهش زمان پذیرش، زمان ترخیص، زمان اخذ جواب­ها، زمان مراجعه به اطلاعات قبلی پرونده، بالا بردن میزان دقت در درج اطلاعات و درخواست­ها كه در حالت دستی می تواند ناخوانا باشد، همچنین می تواند موجب تسریع ارتباطات بین بخشی و در نهایت بالابردن میزان رضایت بیمار، ارائه خدمات بهتر، دریافت آمار و گزارشات روزانه و زمانی گردد. در نهایت بکارگیری سیستم های اطلاعات بیمارستان، حجم زیادی از داده های مرتبط با درمان را در دسترس قرار می دهد [1]. با بهره گرفتن از تکنیک های داده کاوی می توان از داده ­های موجود در این سیستم­ها در جهت پشتیبانی از تصمیم و مدیریت  و در نهایت پیشبرد اهداف اقتصادی و درمانی سود جست  .[2] داده‌کاوی یکی از ده دانش در حال توسعه است و در سال‌های اخیر در دنیا گسترش فوق‌العاده سریعی داشته است. داده‌کاوی فرایند کشف الگوها و روابط موجود بین داده ها در پایگاه داده های بزرگ است که با برخورداری از دامنه وسیع زیر زمینه‌های تخصصی با توصیف، تشریح، پیش‌بینی و کنترل پدیده‌های گوناگون پیرامون، امروزه کاربرد بسیار وسیع در حوزه‌های مختلفی ازجمله پزشکی و تجارت دارد [3].

1-2- داروخانه های بیمارستانی

افزایش هزینه‌های بیمارستانی در سال‌های اخیر و نیز اجرای طرح خودگردانی و اداره‌ی بیمارستان‌ها به وسیله‌ی درآمد اختصاصی آنها، بیمارستان‌ها را با مشکلات مالی جدی رو به رو ساخته است. داروخانه یکی از بخش­های مهم و درآمدزا در بیمارستان ها می باشد که می توان با بهبود خرید دارو و افزایش  بهره وری آن، بنحوی به وضعیت اقتصادی بیمارستان ها کمک کرد. این حقیقت که مصرف دارو بر اساس شیوع بیمارها در فصول مختلف تغییر می کند و نیز در نظر گرفتن این نکته که برخی داروها برای درمان یک بیماری مکمل یکدیگرند، از جمله فاکتورهایی هستند که باید در خرید دارو درنظر گرفته شوند [4]. به عبارتی با توجه به بیماری­های بسیار متنوع، و تجویز داروهای مختلف برای آنها، میتوان بر اساس سابقه مصرف دارو، نیاز های دارویی در آینده را پیش بینی کرد در نتیجه، در صورت بکارگیری تکنیک­های داده کاوی بر روی اطلاعات موجود در سیستم اطلاعات بیماستان می توان خرید دارو را بر اساس پیش بینی صورت گرفته توسط داده کاوی بهینه کرد.

لذا بر آن شدیم تا با انجام این مطالعه به پیش بینی مصرف دارو، با بهره گرفتن از تکنیکهای داده کاوی، در داروخانه یک بیمارستان بزرگ به منظور افزایش بهره وری مالی آن بپردازیم.

1-3- داده کاوی

 

1-3-1- داده کاوی چیست؟

داده کاوی به بررسی و تجزیه و تحلیل مقادیر عظیمی از داده ها به منظور کشف الگوها و قوانین معنی دار اطلاق میشود.[5] کشف دانش و داده کاوی امروزه یک حوزه جدید میان رشته ای و در حال رشد است که حوزه های مختلفی همچون پایگاه داده، آمار، یادگیری ماشین و سایر زمینه های مرتبط را با هم تلفیق کرده تا اطلاعات و دانش ارزشمند نهفته در حجم بزرگی از داده ها را استخراج نماید و استفاده از آن در دو دهه اخیر تقریبا در جهان در همه سازمانها که با حجم عظیمی از داده در پایگاه داده خود مواجه هستند، رواج یافته است [6]. شناسایی مشکالت کاوش و یا برآورد وابستگی­ها از داده ها یا کلاً کاوش داده های جدید تنها قسمتی ازشیوه ­های تجربی مورد استفاده دانشمندان، مهندسین و دیگر کسانی است که روش­های استانداردی را برای کسب نتایج داده ها به کار می برند. درتطبیق روش­های تجربی معمول با مسائل داده کاوی می­توان به مراحل بیان مسأله و فرموله کردن فرضیه، جمع آوری داده ­ها، پیش پردازش داده ­ها شامل آشکارسازی و حذف داده ­های غیر عادی و مقیاس بندی،رمزگذاری و انتخاب، برآورد و ارزیابی مدل و در نهایت تفسیر مدل ورسیدن به نتایج اشاره نمود [7].

1-3-2- تكنیک های مختلف داده كاوی

تكنیك­های مختلف داده كاوی را می­توان بر اساس نوع عملیاتی كه انجام می­ دهند به دو دسته « پیش بینی كننده » و « تشریح كننده » تقسیم كرد. تكنیك­های پیش بینی كننده با ساخت مدلی برای پایگاه داده، وظیفه پیش بینی موارد ناشناخته را بر عهده دارند. در حالی كه تكنیك­های تشریح كننده ، الگوهایی قابل فهم از داده ها را برای انسان كشف می كنند [8].در بین این الگوریتم­ها و مدل­ها، بهترین وجود ندارد و با توجه به داده ­ها و کارایی مورد نظر باید مدل انتخاب گردد.

 

1-3-2-1-انواع تکنیک داده کاوی [9]

قواعد انجمنی [1]: قوانین انجمنی در دسته تکنیک های تشریح کننده قرار می گیرد و به پیدا كردن وابستگی­ها و همبستگی­های موجود در بین داده ها، یافتن الگوهایی كه غالبا در بین داده ­ها وجود دارند و همچنین پیدا كردن یک سری ساختار سببی در بین آیتم­ها و اشیای موجود در پایگاه داده ­های تعاملی و رابطه­ای اشاره كرد.

 

پیش بینی : دراین روش هدف، پیش بینی یک متغیر پیوسته می باشد. مانند پیش بینی نرخ ارز یا هزینه های درمانی. اینجا ﻣﻘـﺎﺩﻳﺮ ﻣﻤﻜـﻦ ﺑـﺮﺍﻱ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎﻱ ﻧﺎﻣﻌﻠﻮﻡ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ. ﺩﺭ پیش­ بینی ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺩﺍﺩﻩ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻧـﺎﻣﻌﻠﻮﻡ ﻣﺮﺑـﻮﻁ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻱ ﺑﺮﺧﻲ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﺎﻱ ﺁﻣﺎﺭﻱ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ. ﺳـﭙﺲ ﺍﺯ ﺑﺮﺧـﻲ ﺭﻭﺵ ﻫـﺎﻱ ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎﻱ ﻋﺼﺒﻲ ﻭ ﺍﻟﮕﻮﺭﻳﺘﻢ ﮊﻧﺘﻴﻚ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﭘﻴش بینی ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ.

 

رده بندی یا طبقه بندی[3] : فرایندی برای پیدا کردن مدلی است که رده های موجود در داده‌ها را تعریف می نماید و متمایز می کند، با این هدف که بتوان از این مدل برای پیش بینی رده رکوردهایی که برچسب رده آنها (متغیر هدف) ناشناخته می باشد، استفاده نمود. در رده بندی بر خلاف پیش بینی، هدف پیش بینی مقدار یک متغیر گسسته است. روش های مورد استفاده در پیش بینی و رده بندی عموما یکسان هستند. و در دسته تکنیک های پیش بینی کننده قرار می گیرند.

 

خوشه بندی[4]  : گروه بندی مجموعه ای از اعضاء، رکوردها یا اشیاء به نحوی که اعضای موجود در یک خوشه بیشترین شباهت را به یکدیگر  و کمترین شباهت را به اعضای خوشه های دیگر داشته باشند.

در این پایان نامه جهت پیش بینی مصرف دارو از تکنیک های  پیش بینی استفاده می شود و با بررسی الگوریتم­های مختلف این تکنیک تلاش می شود مدلی مناسب جهت پیش بینی مصرف  دارو در داروخانه­های بیمارستان­های ایران معرفی گردد. همچنین از داده‌های واقعی بیمارستان پاستور شهر تاریخی بم که در پایگاه داده SQL SERVER سیستم اطلاعات بیمارستان با حجمی در حدود GB220  و در مدت 5 سال ذخیره شده ­اند جهت استفاده در مدل‌ها و تکینیک های داده‌کاوی استفاده خواهد شد.

1-4- بیان مسئله

در حال حاضر بیمارستان های دولتی کشور ما از کمبود منابع مالی ونقدینگی بشدت رنج می برند. یکی از بخش های تاثیر گذار بر وضعیت مالی بیمارستان ها داروخانه  می باشد که در صورت افزایش سود­آوری این بخش می توان به نحوی به وضعیت مالی بیمارستان ها کمک کرد

 

در ادامه به اختصار به گزیده هایی از اعتراف برخی از روسای بیمارستا­ن­های بزرگ کشور توجه کنیم:

• بیمارستان‌های دولتی در صورت عدم رسیدگی تعطیل خواهند شد .[10]
• در بیمارستان‌های دولتی معضل اصلی این است که هزینه و درآمد با هم انطباق ندارد[11].
• مشکلات بیمارستان به قدری زیاد است که معمولا پولی برای دارو باقی نمی ماند.[12]

 

مشکلات خرید و ویژگی­های دارو که با توجه به بررسی های انجام شده در داروخانه بیمارستان­ها می­توان به آنها شاره کرد.

• خرید و نگهداری دارو حساسیتی بالایی دارد.
• جهت خرید دارو از اطلاعات مصرف قبلی برای پیش بینی مصرف استفاده نمی شود و این باعث می شود در انتها فصل با اضافه موجودی مواجه شوند و مقداری از دارو ها به دلیل اتمام تاریخ مصرف غیر قابل استفاده شوند. و همچنین با توجه به عدم پیش بینی مناسب در بعضی از موارد با کمبود دارو مواجه شوند.که با توجه به وابستگی دارو ها در صورت نداشتن برخی از داروها، مراجعه کنندگان برای دریافت کل دارو ها بصورت کامل به داروخانه­های خارج از بیمارستان مراجعه می­ کنند.
• فروش دارو در داروخانه­ها بر خلاف سایر فروشگاه­ها بر اساس سلیقه مشتری نمی باشد و در نظر گرفتن اینکه نسخه پزشکان از اصول درمانی پیروی می­ کند.
• بر طبق قانون جدید بیمارستان ها موظف اند تمام داروها و لوازم مصرفی که در بیمارستان استفاده می شود را موجود داشته باشند و بیماران نباید برای تهیه دارو و لوازم مصرفی به داروخانه های خارج از بیمارستان مراجعه کنند.

با توجه به ویژگی­ها و مشکلاتی که در بالا به آنها اشاره شد در صورت پیش بینی مصرف دارو می توان خرید را بهبود بخشید همچنین پیش بینی باعث می­ شود تا بیشترین پاسخگویی در برابر نیاز های درمانی بیماران را ارائه کرد.

راه اندازی سیستم های اطلاعات بیمارستان در بیمارستان های کشور،علاوه بر مزایای فراوان حجم زیادی از اطلاعات مربوط به بیمارستان­ها از جمله مصرف دارو را نگهداری می کنند[13 ] با بکارگیری داده کاوی بر روی داده های ذخیره شده در این سیستم­ها می توان مصرف دارو را پیش بینی کرد و با لحاظ کردن این پیش بینی در خرید دارو نهایتا خرید دارو را بهینه کرد.